Kn Msrk 2 - WordPress.com...w uronto ne” ru tirnen. “Kl l ye” tirnen. Koku kokori kedem nene...

34
Kana Masarak Kitab 2 Post-syllabaire en langue massalit Massalit postprimer 1

Transcript of Kn Msrk 2 - WordPress.com...w uronto ne” ru tirnen. “Kl l ye” tirnen. Koku kokori kedem nene...

Page 1: Kn Msrk 2 - WordPress.com...w uronto ne” ru tirnen. “Kl l ye” tirnen. Koku kokori kedem nene ilu kedem molo nundurŋ , kedem surŋ kul, erdim tîŋ, sîŋ e undo on i ilim yon,

Kana Masarak

Kitab 2

Post-syllabaire en langue massalit

Massalit postprimer

1

Page 2: Kn Msrk 2 - WordPress.com...w uronto ne” ru tirnen. “Kl l ye” tirnen. Koku kokori kedem nene ilu kedem molo nundurŋ , kedem surŋ kul, erdim tîŋ, sîŋ e undo on i ilim yon,

2

Page 3: Kn Msrk 2 - WordPress.com...w uronto ne” ru tirnen. “Kl l ye” tirnen. Koku kokori kedem nene ilu kedem molo nundurŋ , kedem surŋ kul, erdim tîŋ, sîŋ e undo on i ilim yon,

ABC Masarak Abécédaire en langue massalit / Massalit Alphabet Chart

a A

arko

â Â

âburandi

b B

bere

c C

ceke

ch Ch

chette

d D

dîri

e E

ereŋgi

ê Ê

sîŋgê

f F

fatarŋgi

g G

gaŋgaŋ

h H

halawa

i I

ibirik

î Î

înje

j J

ju

k K

\

kûnduk

l L

leri

m M

maama

mb Mb

mba

n N

nima

nd Nd

ndara

n N

nuguri

nj Nj

njakala

ŋ Ŋ

ŋâwre

ŋg Ŋg

ŋgacire

o O

oda

ô Ô

mûcô

r R

râdiye

s S

t T

taŋi

u U

umura

û Û

ûse

w W

wasi

y Y

yây

z Z

zirar

Kana masarak

Kitab 2

Association SIL

B.P. 4214

N’Djaména

République du Tchad

2011

Page 4: Kn Msrk 2 - WordPress.com...w uronto ne” ru tirnen. “Kl l ye” tirnen. Koku kokori kedem nene ilu kedem molo nundurŋ , kedem surŋ kul, erdim tîŋ, sîŋ e undo on i ilim yon,

Langue: massalit, parlée dans la préfecture d’Assoungha à l’est du

Tchad, et au Soudan, surtout dans l’Etat fédéral du Darfour

occidental.

Traduction du titre: La langue massalit, Livre 2

Genre: matériel didactique

Language: Massalit, spoken in the Assoungha préfecture in

Eastern Chad and in Sudan, mainly in the Federal State of

West Darfur.

Translation of the title: Massalit language, Book 2

Genre: didactic materials

Illustrations: Juma Adam Yaya, Mubarak Barka Ismail,

Souleymane Abakar, SIL International Illustrations

2ème édition experimentale, 500 exemplaires

2nd experimental edition, 500 copies

© 2010, 2011 Association SIL Tchad

2

ili ta da suro taka. I waldama ta ili mbo kedem

îniŋa ila njûru kon nan koku azuma îda ta gu

sari usa.

Ishak Kamis Mahamad (Mestere, hille Tirti)

63

Page 5: Kn Msrk 2 - WordPress.com...w uronto ne” ru tirnen. “Kl l ye” tirnen. Koku kokori kedem nene ilu kedem molo nundurŋ , kedem surŋ kul, erdim tîŋ, sîŋ e undo on i ilim yon,

awuronto ane” ru tirnen. “Kalla ye” tirnen.

Koku kokori kedem nene ilu kedem molo

nunduraŋ, kedem suraŋ kul, erdim tîŋ, sîŋge

gundo goni ilim yon, sîŋge neteŋ, kurdu ena.

Halas, kedem ila ononona. Waldama tag turuca.

Ti tîle hillem kar kiye tiyen, sey inda-gu

malta indiŋte tûka. Dawiyo malta nanaŋa gi

landir tena. Jî ikana, hâg “Kaŋgi suro nanaŋte

kuyen. Aŋge ŋgur yoŋ? Aŋge ŋgur yoŋ?” irnen.

Warkicinden, halas, “Kake Kadamena nîm”

irnen. Dana Kadamena tindam ko, “Wa

Kadamena” irnen. “Nam” tirnen. “Waldama na

ŋgur yoŋ?” irnen. “Waldama kedem turuca”

tirnen. “Ŋgaram!” irnen. “Ay gundo ay na ilim

kedem turuca.” “Kedem ŋgâri taŋ?” irnen.

“Kedem taŋa” tirnen. Ka dîniyo ajab rînaŋ,

“Mate mîkal” irnen waka.

Waka-gu, waldama tag sîŋgem dole kedem

ruc tinde. “Kedem nuructe gu karki-ken, ti tûsura

suro ta nî. Kedem wo le tusurndiye, surbi

waŋanti” tirnen. I ajab rînaŋ le wara. Kima nate

62

Kana ndaŋin

Kitabta kana masarak nî ndâŋa wi sininta nalGna ilam

wândaŋina. Wândaŋina-ilim, kitab daraŋi gîlaŋ na tu ndîŋar-

kodo, kitab daraŋi mbarlaŋa tu mândaŋina. Mândaŋini-ilim, jo

kâddur tîran kana nandakacirnu mucuŋa. In ken ka kâddusar

mbo kimin mbeli mbo kimin kâli mbo ûyom wagiye. Kitab igu

mîndiŋari-gim nîyembo ndâynjarisin-kodo mîndiŋara. In ken

mîkala-gu nîyembo amba kalla ye, ka kooy nîyembo gudura kul

giraye igeti. Ka masara mbo masara yanda mbo kooy nîyo kul

giraye kana masaraka wo igeti.

Ka kana kitab mbarlaŋa gu wo katab nena wi dûkum

Brejin nuŋ Tiregin nuŋ Gaga nuŋ hille Hadjer Hadid nuŋ Adré

nuŋ ye. Hâgudu ka kana wi nendeleŋa wi mbo norgola wi mbo

nunduŋa wi mbo dûkum Brejin nuŋ Tiregin nuŋ munazama SIL

nuŋ ye. Mirsi îniŋa:

• Juma Ibrahim Harun (Mestere, hille Derende)

• Juma Adam Yaya (Ichbere, hille Doroti Alamarga)

• Abderazik Mahamad Ahmad (Mestere, hille Turju)

• Ilyas Dahiya Ismail (Murne, hille Tulus)

• Matar Mahamad Sileman (Kariye, hille Jiri-jirib)

• Ishak Kamis Mahamad (Mestere, hille Tirti)

• Abdalla Mahamad Ibrahim (Kuŋga, hille Kasarus)

• Mubarak Barka Ismail (Mestere, hille Tirti)

• Eunice Kua (Association SIL Tchad)

• Angela Prinz (Association SIL Tchad)

Suran nena wi Juma Adam Yaya nuŋ Mubarak Barka Ismail nuŋ

Souleymane Abakar nuŋ SIL International Illustrations nuŋ ye.

3

Page 6: Kn Msrk 2 - WordPress.com...w uronto ne” ru tirnen. “Kl l ye” tirnen. Koku kokori kedem nene ilu kedem molo nundurŋ , kedem surŋ kul, erdim tîŋ, sîŋ e undo on i ilim yon,

Avant-Propos

Ce livre est une collection de textes écrits par des Massalit du Tchad et du

Soudan, tous résidant actuellement au Tchad dans les camps des réfugiés

de Brédjing, Tréguine et Gaga ainsi qu'à Hadjar Hadid et à Adré.

Les noms de ceux qui ont choisi, édité et saisi ces textes se trouvent à la

page 3. Les illustrations ont été fournies par Juma Adam Yaya, Mubarak

Barka Ismail, Souleymane Abakar et SIL International Illustrations. Les

éditeurs massalit résident actuellement dans les camps de Brédjing et

Tréguine à l'Est du Tchad.

Ce livre est destiné aux classes de post-alphabétisation dans lesquelles

seront abordées la lecture, la discussion, l'orthographe et l'écriture

créative. Une édition incluant des exercises est également prévue.

Foreword

This book is a collection of texts written by Massalit authors from

Chad and Sudan, all currently residing in Chad, in the Bredjing,

Treguine and Gaga refugee camps and in Hadjer Hadid and Adré.

Texts were selected, edited and typed by: (see list of names on page 3).

Illustrations were provided by Juma Adam Yaya, Mubarak Barka

Ismail, Souleymane Abakar and SIL International Illustrations. The

Massalit editors currently reside in the Bredjing and Treguine refugee

camps in eastern Chad.

This book is intended for use in postprimer classes that include

reading, discussion, spelling and creative writing. An edition with

exercises is planned.

4

Giraye 41

Lukkurdi dana Kadamena ta

Dana Kadamena ta jamanko,

mbeli lo inda ilim waldama ta

tu tinden, waldama ta gi mbo

uŋuni-ken injinjirinde, usi-ken

injinjirende.

Sey inda-gu, ida tara dar înim. Îda tara-gu,

lêle tu waldama ta ta daraŋi tuka. Waldama ta

suro tate tûka. “Waldama” tirnen, “Nam” tirnen.

“Âmin ama suro ati” tirnen. “Îda gu?” tirnen,

“He” tirnen. “Gakindiye” ru tirnen. “Ŋgo

mentiyoŋ?” tirnen. “Ka, burtu tu menni” tirnen.

“Kalla ye.”

“Ŋgo menti gosoŋ?” tirnen. “He”. “Maŋ

kokoru kedem nene gu gosendoŋ?” tirnen.

“Awose” tirnen.

“Halas, kedem mula maka, sîŋgem

moyona, kurdu meni-ken, kedem ruc. Kedem

ruci-ken, halas ama mboro mbinnde-ken,

61

Page 7: Kn Msrk 2 - WordPress.com...w uronto ne” ru tirnen. “Kl l ye” tirnen. Koku kokori kedem nene ilu kedem molo nundurŋ , kedem surŋ kul, erdim tîŋ, sîŋ e undo on i ilim yon,

aliŋgi to ucuŋo tene. Ili wo kulu, sîŋgee taŋa ila

laŋanu, beru nuŋ muturag ilu dole laminu,

muturagko turana arko dole turnaŋa. Bere mbo

kiyede kiyede, daha kamilko koku, muturag ilu

dole laminu arko dole fur! in tamina.

Hâkuma koy ârabiyeta mbo rucu teserde.

Lamin nelle naŋu muturagko malembo de

diŋgam tendena. Darko le nelle dar tum koku

tusura le talandira.

Kaŋgi ilu hâkuma girista mayyo nda kenu

nunju sene naro koy tûnjin no tindirniye. Arko

asee kaŋgi ili yandir-ken asee dar taŋ kooy

tinantiyere.

Ishak Kamis Mahamad (Mestere, hille Tirti)

60

Giraye 1

Kana makatar to

Gendegu toŋo andede, waldaman mbeŋa kar,

“Tîŋ maye” irnen, “Ŋgur kayoŋ?” arnen, i du

“Tîŋ maye” irnen, njebo bûrtim naŋ, tîrimbilko

nundunuŋ, salamko ken, hâgudu suro ludaŋ kul,

ajab rînaŋ le ara.

Juma Adam Ibrahim (Mestere, hille Kâskidik)

5

Page 8: Kn Msrk 2 - WordPress.com...w uronto ne” ru tirnen. “Kl l ye” tirnen. Koku kokori kedem nene ilu kedem molo nundurŋ , kedem surŋ kul, erdim tîŋ, sîŋ e undo on i ilim yon,

Giraye 2

Tusmaye

Âmin madrasam ko arede, Abakar mbo mama ta

mbo waren, mîdirana. “Juma” irnen, “Ya” arnen,

“Kusul” irnen awusula. “Ŋgur lok gareyoŋ?”

irnen, ama du, “Madrasa molok are” arnen.

“Mate, jire mîni ‘Tusmayo ane’ tîrnaŋa, maka

minan!” irnen, ko minana. Le toŋo aka.

Juma Adam Ibrahim (Mestere, hille Kâskidik)

6

Giraye 40

Dumbari

Sene tu, arko kumba kar dar Jinenewo todila.

Inglezi koy Sudan molo wakit ilim ma ta-kede ye.

Jaman ili arko Inglezi tayaro koy nunduraŋ

dawo tarcawen arko tisinden. Arko kumba

nîyembo kâddi ye. Hâkuma tento koy tosenden,

asee tinanin ajab ru tinda-gu, kaŋgi tu Dumbari

arko nenjebe ti maktab hâkuma ta gim koku ŋgo

tire, “Ama arko anjebenti” tirnen.

Hâkuma taŋa ka ŋgo ire, “Arko gu hâkuma

koy saŋan turayinden, maŋ ŋgo ken

njebentiyoŋ?” irnen. “Anjebenti” tirnen. “Ŋgâri

mbo njebentiyoŋ?” irnen. “Ama sîŋgee ane.

Sîŋgee ila mbo kenu, muturag ini ili mbo lamin

anjebenti” tirnen. “Kalla ye, nunduraŋa njeben”

irnen. “Ey, anjebenti” tirnen. “Halas, bero tesko

ambi” ru tirnen. “Kalla ye” ru, hâkuma koku

bero margu kâddu in ronu, nar nucun tuna.

Kulu înim koku muturagko dutom eleleŋ

59

Page 9: Kn Msrk 2 - WordPress.com...w uronto ne” ru tirnen. “Kl l ye” tirnen. Koku kokori kedem nene ilu kedem molo nundurŋ , kedem surŋ kul, erdim tîŋ, sîŋ e undo on i ilim yon,

taranni gim mareye” tirnaŋin, “Kalla ye” rînaŋ,

ko kara gu gikawa tam tenjebenin warin

kandasirnin kucaŋan le kalanin, jo ŋganna ŋun

unuteyan efelin, rôgol masik mo tiran, dee

mbara yoŋ kaŋ yoŋ, tice du aya yoŋ, ba aday

yoŋ, hagudu njiŋanta koy, utuk utukata gani

utuk yoŋ nduŋ, ka wo sallu nindige gu njiŋanta

un-ken fato tenin, luko toŋ, ari yoŋ tiban njiŋesin

warcanin, mbelejta du kali mbo sarisin, le

warcanin, hâgu maŋ ko salam kesin, kutuba

ndaŋan lan kar dom no kedel lay, kimin luno

kîndineseye.

Abubakar Aduma Adam (Bede, hille Koŋga Haraza)

58

Giraye 3

Ajab ârnaŋa

Gendegu sûg mo aye-gim, binije mbeŋa kul,

hâgudu njiŋanta mbara kul, sûg mo aka-gim,

binije mbeŋa rekeceŋ ruse awuse-gu, tilo koy

oronnde. Njiŋan tile gi mbo mîyarce mbo chayo

maŋana. Hâgudu si andeni-gu, jubayta du kar

njiŋan tu gu ula! Ajab rînaŋ le hillem ara.

Koris somta nî 2010 (Dûkum Tiregin)

7

Page 10: Kn Msrk 2 - WordPress.com...w uronto ne” ru tirnen. “Kl l ye” tirnen. Koku kokori kedem nene ilu kedem molo nundurŋ , kedem surŋ kul, erdim tîŋ, sîŋ e undo on i ilim yon,

Giraye 4

Mba nomone

Abbagu sûg mo aka-gim, habuto ŋundu arka.

Mba tomonen, “Aronti” ru ana. Njiŋanta mbeŋa

baka yen, toŋo ko njiŋanta rok ken are-gu, habi

ilu kaŋgi ron tula. “Hay! Habi ama kîbin le aka

gi ŋgur yoŋ?” arnen. Ti du “Garnden, ndîŋ

arona” tirnen. Ama du aŋoninnden, ti du

toŋoninnden, gulto mena. Ka nurim amba waya,

ndasirnu le aka.

Koris somta nî 2010 (Dûkum Brejin)

8

Giraye 39

Muco gulusa mbo kibin neya mbo

Mûco gultiyan gilaŋko dee mbo tice mbo sey ken,

hagudu njiŋanta koy baka raku, muco gulan koy

ken, gibinto koy ndayŋar, ba goyetiyoŋ, ba

habuto sugmo naŋ ndînju roketiyoŋ, habi yagu

ndânjaŋo gete-gu kosiŋ-kodo kallal

nandadarede, kuri nda tako ba rakan, nikarnin,

“Haywa” tira-ken, baba no înim gayinin ta-ken

uronin, “Munti” ira-ken, le talandirin, maŋ kara

gu nulte gi mbo gikawa na mbo sug mo ko nugi

awa mbo, hagudu boro

kirima mbo kul nerem

tu-ken kara gi ta taŋim

ka-ken, gikawa gi habuto

kanaŋa wi wo naŋ,

munjukulo “Kusa” rînaŋ-

kodo “Gido ka” tirnaŋin

tarin, habutoo ila nu-

kodo “Mi tara dana

57

Page 11: Kn Msrk 2 - WordPress.com...w uronto ne” ru tirnen. “Kl l ye” tirnen. Koku kokori kedem nene ilu kedem molo nundurŋ , kedem surŋ kul, erdim tîŋ, sîŋ e undo on i ilim yon,

bis kimin tenen, bis taŋa kimin ila wo tu kîbinu,

mukulam lon kul tiŋara. Kul karu “Make!”

tirnen. Maliyin wi du dee iniŋa wo kulu

waŋgacin, “Make! Mi do do mindiŋara” irnen.

“Fuguran gi habuto koy tenende, manaŋ-ken

tindiŋarndan, sultan tiro tenteg tenin, mela

marni,” in ru sultan mo kulu waka.

“Baba, mara” irnen. “Kare kundumanoŋ?”

tirnen. “He” irnen. “Ŋgo kiroŋ?” tirnen. “Mi do

do ken nda manara” irnen. “Ŋgara yoŋ?” tirnen.

“Wi ye” irnen. “Kalla ye, dee awula” tîrnaŋa.

Fuguran gi “Habi nenda gi dawo koy

tunusende. Ama toŋo habuto koy anenden. Bis gu

wo ne kîbin nda anara” tirnen. “Halas, kanaŋa

kujim loni, juce wayan koy tinjiŋen” tirnaŋa ela.

Ishak Kamis Mahamad (Mestere, hille Tirti)

56

Giraye 5

Kima mbo baba ta mbo

Kima madrasam ko galamko nindiyan loru toŋo

tara. Baba ta du “Hay kima! Ŋgo ru loriyoŋ?” in

tirnen. “Ama galamko nindiyan aworiye” tirnen.

Baba ta du sug mo ko galamko ron nar tuna.

Ŋonin kul madrasam ko gâr ken katab ken le

tara.

Jimiye Harun Yaya (Bede, hille Arara)

9

Page 12: Kn Msrk 2 - WordPress.com...w uronto ne” ru tirnen. “Kl l ye” tirnen. Koku kokori kedem nene ilu kedem molo nundurŋ , kedem surŋ kul, erdim tîŋ, sîŋ e undo on i ilim yon,

Giraye 6

Mûco mbo dîri mbo

Lêle tu, Fatime leru nucun nuŋ dîru ciŋge sam

tayin, dîri îya tirnen, Musawo muturagko nû,

“Dîru rucaŋ!” tirnen, turcaŋa. Dîri gi du kûri

tiyen, Musawo kâdino timina. In ken Musa koy

kûri tiyen, ti du Fatimewo rucaŋ le târiŋa.

Souleymane Abakar (Adré)

10

Giraye 38

Fuguran mbo maliyin mbo

Fuguran mbo maliyin mbo asurum tiran usen,

maliyin wi inda-ken, “Ama malta inna ane. Dee

mbeŋa inna ye. Ama saŋga mbem dee inna ane.”

Inko inko ru ure.

Fuguran gi inde wâl de tininarin use. Lêle

tu fuguran gi ŋgo tire, “Hay ka wi” tirnen,

“Nam” irnen. “Ki kare, inde minda molo do do

mena sultanko manaŋa muni” tirnen. Maliyin wi

du “Haywa, kare do do mena manaŋa muni”

irnen. “Kalla ye, ŋgarnam manaŋtiyoŋ?” irnen,

ajalko ena. Ajalko ken, ajal ili tara. Maliyin wi

kaŋgi yagunuŋ saŋga ta molo do do in ken

indiŋara.

Indiŋara,

fuguran gi du

înim kokoru koy

tenennde. Halas,

taŋi înim koku

55

Page 13: Kn Msrk 2 - WordPress.com...w uronto ne” ru tirnen. “Kl l ye” tirnen. Koku kokori kedem nene ilu kedem molo nundurŋ , kedem surŋ kul, erdim tîŋ, sîŋ e undo on i ilim yon,

mîkalnde. Kare, margu bût mucuŋa, do du bût

mucuŋa, dakalo mabasiŋi” tirnen. Tira-gi nuŋ

ena-gu, dakala dem taka! Ŋâwre ŋgo tire, “Kalla

ye, gosin sey manarkiye.”

In tirnen, ka hille taŋa du dakalo una.

Dakala gi koy boko kâddi tuka. In ken sey inda-

gu, ŋâwre du suro taka.

Kus-kodo nerem dakalo wardu kujo molok

kuram kayiŋ, dakalo keneŋ rayo kul hillem naru

înim wara. Wara ilim, maama asee tuku tindede,

nelle lo ŋâwre gi maamo ŋgo tire, “Hay maama,

dakala asee tinani” tirnen. Ti du tosiŋ-kede

hamuda mbo dakala ta gu riGl tuya ela.

Adam Abdalla Ismail (Kariye, hille Gûndo)

54

Giraye 7

Wasi taŋu tine

Lêle tu Maryam sûg mo ko tareg, kima ta kibirit

mbo saride, wasu taŋu tînibina. Kima tu kûde

tinden, ka kar lay îndiŋara. Mamunta tinana.

Mâryamko indila tara. Kimo tinanden ŋonin tela.

Mâryamta kimin mbo wasarŋa tiyen, away

ru indede. Ka gember nar Mâryamko taŋu nda

edela toŋonina.

Souleymane Abakar (Adré)

11

Page 14: Kn Msrk 2 - WordPress.com...w uronto ne” ru tirnen. “Kl l ye” tirnen. Koku kokori kedem nene ilu kedem molo nundurŋ , kedem surŋ kul, erdim tîŋ, sîŋ e undo on i ilim yon,

Giraye 8

Asta ta dabaro

Asta âsurtu fîlta nu tena. Lêle tu ko taraŋgu

raku, kuran le tara. Ili molok ta-kede, fîlta ude

ûka. Astawo guneti tuya, saŋ ko tudaŋndiyen, G

away ru tindede, Ahmat kar sîkal ko ludaŋ tela.

Uburuŋa ko negeteŋ nda tanara.

Asta kurnaŋ fîlta baka kul naŋ Ahmatko

tûna. Ahmat du “Maŋ mûco jek kalla le, ama

mboro mbulti” tirnen, kûron ela.

Souleymane Abakar (Adré)

12

Giraye 37

Ŋâwre mbo maama mbo

Lele tu ŋâwre maamam ko ŋgo tire,

“Maama, maŋ du do ne, ama du

margu ane. Ka, modorona maŋgacin”

in tirnen. Maama gi ŋgo tire, “Ŋâwre, kana na gi

kalla ye. Haddiye, modorona maŋgacin” in

tirnen. In ken odorona.

Odorona ilim, de maama ta gi

kunu tenere. Sey inda-gu, ŋâwre suro

taka. Lele ilu, de gi tunana. Ŋâwre gi ko

fariŋ de taŋa kul, margi taŋa gonjor mo

kayiŋ, dakalo lamin kul, margi ta gu ŋgacu

tiyen, de gi du nari tûrcin, hillem wara.

Ŋâwre gi ŋgo tire, “Maama, sîkal, margi

mbe tunana!” In tirnen, maama gi du ŋgo tire,

“Hay ka! Margi ŋgo ken tunoŋ?”

In ru, maama gi ko ka hille taŋa toron, ŋgo

tire, “Ŋâwre margi ta tunana tire. Kana igi gani

ta yoŋ?” Ka wi ŋgo ire, “Margi tunano aŋgit

53

Page 15: Kn Msrk 2 - WordPress.com...w uronto ne” ru tirnen. “Kl l ye” tirnen. Koku kokori kedem nene ilu kedem molo nundurŋ , kedem surŋ kul, erdim tîŋ, sîŋ e undo on i ilim yon,

In irnaŋa-gu, kâddi wara ta gi noŋ sede tuu

wi noŋ kooy tiran wâci to ganu inndidana. “Wâci

to ganu nos gi ŋgayoŋ?” irnaŋa-gu, tiran ninda

wi kooy wâci to ganu nos gi kuyen, kana gi

uranan koy tûkindiyen, kâddi îni gi ajalko uyom

tena le warcana.

Ishak Kamis Mahamad (Mestere, hille Tirti)

52

Giraye 9

Maama mbo teke mbo

Lêle tu maama teko “Ka micicirnin, ŋga gîlaŋ

madaldim ko fîjilta tinjiŋantiyoŋ?” tirnen

icicirna. Maama gi teke gu sel le taka. Kayin,

“Ama madaldim munje ara molok ânjuro gim

anunarte” ru tunuŋa. Tunuŋa-kunuŋ, maama gu

tani tiyen, larniŋ tindede, teke gi kar sîkal le

madaldim ko fîjilta njiŋan tununara. Maamag

turnaŋig gani nerem tûka. Ajab rînaŋ tela. Ili

molok teke mbo ticicirninde.

Îsob (Yunnan, 600 Sâyyidna Îsawo ma unan-kede),

Souleymane Abakar (Adré)

13

Page 16: Kn Msrk 2 - WordPress.com...w uronto ne” ru tirnen. “Kl l ye” tirnen. Koku kokori kedem nene ilu kedem molo nundurŋ , kedem surŋ kul, erdim tîŋ, sîŋ e undo on i ilim yon,

Giraye 10

Munjukula mbo kimin mbo

Lele tu munjukula mbo kimin mbo ayŋge tiliŋe

mbo sey inda-gu, kimin “Ayo sikal, hay aye

tâjiŋa!” in irnaŋa. In irnaŋa-gu, munjukula ŋgo

tire, “Wa kimin mbeŋ, aye ili yaŋ” in tîrnaŋa. In

tîrnaŋa-gu, kima tu ŋgo tire, “Kiki ayo tikala.

Dano jise menti” in tirnaŋa. In tirnaŋa-gu,

munjukula dole koniŋ, si in seynu ŋgo tire, “Wa

kimin mbeŋ, aye tu koy ili yaŋga!” tîrnaŋa cen

ela.

Adam Abdalla Ismail

(Kariye, hille Gûndo)

14

Giraye 36

Lukkurdi sede wara taŋa

Sede wara taŋa maamaje mbo jeri mbo alin mbo

gukije mbo lan mbo tiran, kâddi îni irijim ninda-

gim koku, “Kâddi mîni” irnen, “Nam” tirnen. “Ka

âwiye kira wi mbo ŋâwre kira wi mbo uŋuno koy

kimin mîniŋa injiŋe. Mi kana gi ta kawo

moŋonindiye” irnen.

Kâddi wara ta gi kooy sede ninda wo

kuruŋu, ajalko kenu, “Lêle inna gim midiranti”

tirnen, idirana. Idirana-gim, ŋgo tire, “Ŋgâri

kanda tûkoŋ?” tirnen. “Kimin mîniŋa yi wo

uŋuno koy ka wi amba injiŋe. Kimin injiŋe gi ta

ganim minta wo nîyembo away ambindirnen,

maŋ kâddi mîni len mara” ru irnen.

Kimin kâniŋa ninjiŋe wi wo kâddi înig

tirkarna-gu, âwiye koro lamin kurnaŋ, ŋgo tire,

“Mi hâbuto kânu mukunendiye, yagu ki kara

wâcu ndili. Wâcu kindilin, wâci ka wo liya ba

telan, kaŋgi in hâbuto kaŋgi to nukunaŋte kuye.”

51

Page 17: Kn Msrk 2 - WordPress.com...w uronto ne” ru tirnen. “Kl l ye” tirnen. Koku kokori kedem nene ilu kedem molo nundurŋ , kedem surŋ kul, erdim tîŋ, sîŋ e undo on i ilim yon,

narku, kimin taŋa mbo kooy ndor yan, le waram

walana. Ka hille taŋa lêle ilu dîniyo ajab irnaŋa.

Ishak Kamis Mahamad (Mestere, hille Tirti)

50

Giraye 11

Yaya mbo amara mbo

Lêle tu Yaya nori mbo belle mbo kul suro taka.

Amara deem tara. Yaya amaro sîkalu, kâriŋ karu

dee mbo amara mbo olonam noru ludaŋ tusula.

Amara gi kami dol kû, dakalo tôdila,

dakala gi du joro tena. Yaya kar nori mbo koch

tindilina. Tindilina-gim dakala gi kurnaŋ târiŋa.

Dee du kooy kâriŋ hillem waka.

Ka hille molok tîŋar “Hay! Dee wi ŋgo ru

eleleŋ de warayoŋ? Mandamina mîkali” ru

wayin, Yaya taren burtim îdirana. Kana nûka gu

kooy tindila, ka ko amaro ndamin narku uya.

Koris somta nî 2010 (Dûkum Brejin)

15

Page 18: Kn Msrk 2 - WordPress.com...w uronto ne” ru tirnen. “Kl l ye” tirnen. Koku kokori kedem nene ilu kedem molo nundurŋ , kedem surŋ kul, erdim tîŋ, sîŋ e undo on i ilim yon,

Giraye 12

Kobolok mo ka as na nîŋa salata

Ka as lo kobolok mo indede “Nugu nani” ru nda

wanara. Kaŋgi kaddi înig “Sallo mena-kodo

minanni” tirnen. Salatam usula, inje du nugim

tara. Kaŋgi tu du, ge usula-gu, “Înje nugim tara”

tirnen. Jire ini kaŋgalaŋa gi “Kûreyan! Sallo

amindigeg turonti” tîrnaŋa. Sallo nindige gi du

“Ama murkuti yoŋ? Salatam sey sey nureteg”

tirnaŋa. Salata îniŋa enina. Înje du nugu tinana

ela.

Sara Ibrahim Isak (Kariye, hille Faŋanta)

16

Giraye 35

Adiŋgije mbo gokorŋgi mbo

Sene tu, hille kâddi yeka masikko

majirinta gâr ige gu kâddu tenen,

kâddu tene-gim, majirinta wi

sîŋgee wasi taŋa eneri ila sîŋgee

kâddur ûka. Sîŋgee kâddur ûka-kunuŋ, sininta

nene ye. Ilam gokorŋgi karu layu, agu kullaŋu,

kimin lunan, sey kusaŋ tu-ken, waram ko

adiŋgije nîŋ kimin kîbin nar, kimin taŋa ila wo

nindino taye-gu, lêle tu adiŋgije wandasirna.

Adiŋgije wandasirna-kunuŋ, jo ndamo

hillem wara. Ka du masik mo inde. Adiŋgije

bûrtu de kîbin karu masik mo usula. Kaŋgi kâddi

ŋgo tire, “Adiŋgije sininta ene hillem waynde.

Nûka tinden hillem waya. Kukunan keseren de

sey, ŋgâru entiyan enin mîkal” ru tirnen.

Ka kogu de ne sero inda-gu, koku sîŋgee

majirinta nîŋa ila malaŋu sîkalu, agu gokorŋgi

taci ilu raku, sîŋgee fît ken racan, gokorŋgu

49

Page 19: Kn Msrk 2 - WordPress.com...w uronto ne” ru tirnen. “Kl l ye” tirnen. Koku kokori kedem nene ilu kedem molo nundurŋ , kedem surŋ kul, erdim tîŋ, sîŋ e undo on i ilim yon,

Giraye 34

Makatar malta nî

Jamanmo sî mbo leri mbo înje mbo makatar mo

wayin, lerig ârbiye ta neno kaWu ken gani tam

tunuŋa. Hâgu sî gi riyalta kaWu ten-kede tunuŋa.

Înje gi du gîrista tûna, tu nda walandirnden,

hâgudu gani usurtem waka. Leri ti nuŋ fek koy

tirnde. Sî gi du tîŋar le târiŋa. Ârbiye ta nene gi

du înje gu riyalta taŋa nda talan-kede tayin, înje

gi kâriŋ tûrcuŋa.

In ken ili molok leri ti kaWu nena lo ârbiye

tare-ken tinarinde. Sî gi du kaWu nenda lo ârbiye

taren tîkalan tinari. Înje gi du gîrista nda

walandirnda lo ârbiye tare-ken nari tûrci.

Lukkura gi Burkina Faso ukkurna. Kana masaraka mbo

noŋgoloniŋa gi Souleymane Abakar (Adré)

48

Giraye 13

Lukkurdi diniya waci ta

kul taka-kunuŋ inde, kamba ta gu rayo toro rayo

toro in ken le tara.

Kamba gi du kus neremko away in ru tara.

“Hay! Maŋ ŋgo âmin away ru gareyoŋ?” tirnen.

Ti du “Kaŋgi tu kar ‘Asee awulti’ tirnen.

Musuruna, anurana le taka. Ama lenju are”

tirnen. “Kaŋgi ilu gosiŋoŋ?” tirnen. “Lala

awosiŋnde” rînaŋ tela.

Alfadil Isak Ismail (Terbebe, hille Abbune)

17

Page 20: Kn Msrk 2 - WordPress.com...w uronto ne” ru tirnen. “Kl l ye” tirnen. Koku kokori kedem nene ilu kedem molo nundurŋ , kedem surŋ kul, erdim tîŋ, sîŋ e undo on i ilim yon,

Giraye 14

Dar mbe

Ama mba sona ye, dar

mbo aŋone.

Dar mbe ti tindam

uwan mbo baban

mbo unana yen,

in ken aŋone.

Ama kana mîniŋa kana masarak wo aŋone.

Ŋgâri ta jam aŋoneye? Kana dar mîni taŋa yen

aŋone.

Kana numane yen aŋone.

Ama dar mbo aŋone.

Ŋgâri ta jam aŋoneye? Kallaa kâddur tenen

aŋone. Saa taŋa kallaa yen aŋone.

Ama aŋuno koy kanaa kallaa wo ninnde kulusu,

kanaa bîyee wo îya ru, dar mbe ta jam

dargo age.

Abakar Yakub Ismail (Kariye, hille Melebide)

18

landir mîkalan nîyembo wâru kâddu mene.

Hâgudu minta molok uji mana wi nîyembo

ununarti.

Adam Diŋgila Sharara (Kariye, hille Faŋanta)

47

Page 21: Kn Msrk 2 - WordPress.com...w uronto ne” ru tirnen. “Kl l ye” tirnen. Koku kokori kedem nene ilu kedem molo nundurŋ , kedem surŋ kul, erdim tîŋ, sîŋ e undo on i ilim yon,

Giraye 33

Uwata alle na

Ka alle na, uwata,

madaldim ko, ganu

rogol, ânari ndisaŋ, sa

njokode, undurnaŋin niŋ

enin, nditaŋ nar wiwitko

cokol, toŋo nar, âniru

wiwit mbo rîn ndîŋ, fitte

mbo koŋŋon, ndîŋ bunugko ken, fafarko nar,

âniru ndîŋu, hâgudu cako nar, tûkuyo san, toron

binu nuntan, kubukko ken waciye.

Mi hagu hasilko tîŋgu ambiyan koy saŋan

binu menndiye. Mi ka hassa na wi, Mula

ambundununara. Ka gudura nene tîŋar, hasilko

amba wanarin sûg mo njiŋanta kul ko ron nar,

binije nunte gim manaŋ-ken tuntanin nar maci.

Mi ka alle na mbo wâru kâddu mene.

Wakit ilim inko jabur nige kuyere. In ninda-gim,

hassa mbo alle mbo wâru menegiye. Kana gu

46

Giraye 15

Hugura jera

Malko nendan hugura jîkalti.

Giraye nendan hugura jîkalti.

Ka mbindiru ginendan hugura jîkalti.

Mbunana wi habbal ge-ken hugura jîkalti.

Habuto ke ndînjaru ina gosendan hugura jîkalti.

Gani no nendan hugura jîkalti.

Mûco ndoŋon-kede gulan hugura jîkalti.

Kidimem nanire-ken hugura jîkalti.

Katir Harun Ismail (Murne, hille Noye)

19

Page 22: Kn Msrk 2 - WordPress.com...w uronto ne” ru tirnen. “Kl l ye” tirnen. Koku kokori kedem nene ilu kedem molo nundurŋ , kedem surŋ kul, erdim tîŋ, sîŋ e undo on i ilim yon,

Giraye 16

Habuto njuŋa mûronti

Malak Jibiril Mula kumo timana-gim ajab rînaŋ,

tîrkarna.

He, kuma molok njuŋa rebe ye. Rebe kumo

tarme.

Rebe molok njuŋa du wasi ye. Wasi rebo sîlla

tûsunji.

Wasi molok njuŋa du saa ye. Saa wasu wayawe.

Saa molok njuŋa du âbiyari ye. Âbiyar so êneri.

Âbiyar molok njuŋa du âguri ye. Âguri âbiyar

tinje.

20

“Kalla ye jarbu ken, akalti,” ru ko jarbu

tena.

Jômbiri kaŋ ŋun îdirana. “Bibu ken jarbu

gena, tela sul telnde?” tirnen.

Ti du, “Jek kalla ye, dawe gu, alle

mosenden, kimin tabko mandaŋirniye. Hâgu

mosiŋa. In migeti.”

Souleymane Abakar (Adré)

45

Page 23: Kn Msrk 2 - WordPress.com...w uronto ne” ru tirnen. “Kl l ye” tirnen. Koku kokori kedem nene ilu kedem molo nundurŋ , kedem surŋ kul, erdim tîŋ, sîŋ e undo on i ilim yon,

Giraye 32

Kima tiliji

Hawwa “Kima mbeg âni kiliju bere tûka, ŋgo

antiyoŋ koy awosende” tirnen. Kadije du

“Amboro doktor tam lele ilim dawo kûni to

ambindila. Mbindili-ken gena sîkal.” “Aywa

andindil.”

“Kimo kunim tiyen tiliji-ken, saa yoŋ bibi

yoŋ nu-ken taŋen. Bibu calliko ken, aturun mbo

aŋgo mbo, hâgudu sukkarko loyna-kodo nu-ken

taŋen. Kimo bibu nûnji-ken laŋo tîlasin. Îya tiran

koy lebe lebe nûnju. Jômbiri tuŋuna tusulndan,

wala fariŋ tilijin koy kul hakkim mo naŋ. Bibi gi

mbo Milandaras (ORS) hakkim ta gi mbo kooy

sawa ye.”

44

Âguri molok njuŋa du kaŋgi ye. Kaŋgi âguri

taren koy nanjaŋ tike.

Kaŋgi molok njuŋa du tanii ye. Tanii kaŋgu

okokore.

Tanii molok njuŋa du kurim nikiya ye. Kaŋgi

tiniki ken tanii erinde.

Sale Abdal-Jalil (Murne, hille Tunfuga)

21

Page 24: Kn Msrk 2 - WordPress.com...w uronto ne” ru tirnen. “Kl l ye” tirnen. Koku kokori kedem nene ilu kedem molo nundurŋ , kedem surŋ kul, erdim tîŋ, sîŋ e undo on i ilim yon,

Giraye 17

Kana nândakacira

Sûg mo kûde

Noroke mbo nda oroke mbo

Norokeg: Sukkar kora ŋganna mbo ye?

Nda orokeg: Kora selteŋta iti mbo ye.

Norokeg: Koran mbara annde, hâgudu sayo

furŋgu kelesko ken.

Nda orokeg: Kalla ye mbiti.

Norokeg: Assu mbirnaŋa, afo de mîdiran.

(Norokeg gani tum taka.)

Norokeg: Kinde tajir, ama birinjalta umuro

annde, ŋganna mbo ye?

Nda orokeg: Umura selteŋta mbara mbo ye.

Norokeg: Selteŋta mbara kaddur ye.

Nda orokeg: Kaddur yande.

Norokeg: Hay! Hâgudu fijilta noŋ alinjii noŋ

annde.

Nda orokeg: Kalla ye mbiti.

Norokeg: Iwi baka ye, rok ken.

22

irnen. Ti du “Âwiye hassa kûde tindede kar

awodila andulunaŋ, kariŋ taka.” Ka jo ikala-

kunuŋ, “Igi dakala ye” irnen, ti du “Lala, awiye

ye” tirnen. Ka du “Ano tamo kosiŋ” le taŋ iniŋam

waka. Ti du lan tibiya.

Nasibi gi ti du kunuŋ iyen, sey tinda-gu koy

“Mm mm awiye jek lirra ye, mm mm awiye jek

lirra ye” ru de tuŋuna. Ajab ajab risin ela.

Charif Adam Abakar (Ichbere, hille Ndita)

43

Page 25: Kn Msrk 2 - WordPress.com...w uronto ne” ru tirnen. “Kl l ye” tirnen. Koku kokori kedem nene ilu kedem molo nundurŋ , kedem surŋ kul, erdim tîŋ, sîŋ e undo on i ilim yon,

Giraye 31

Awiye mbo nasibi mbo

Lele tu, awiye hillem

kusaŋko kar saŋga dee nim

lay, dakalo kul taye-gu, ka

hille mana tîŋar rucu waye-gu, nasibi ŋundi, ti

ka wo selu awiyo rayo taye-gu, awiye mbo

dakala mbo agum îliŋana. Nasibi gi, ti koy tara-

kunuŋ, agum ti koy tiliŋana-kunuŋ, awiye gu

laminu sule bir! in tarca, awiye narisin taka.

Ka dummo tela ila wanarka, in ken “Ŋgo

ken agum liŋanayoŋ?” irnen. Ti du “Liŋan awiyo

sule racu ayori-gu taka” tirnen. Ajab ajab risin,

nasibu assu assu risin, dakalo kul hillem waka.

Nasibi inim taye-gu, dakalo kâddu raku, ti

du kuran “Âwiye ye” ru, dakala gu nuŋ kul

tiŋara-kunuŋ, “Hay ka, awiyo awodila! Hay ka,

awiyo awodila!” tirnen, dakala du saŋgam ko

taya.

Ka kinaŋ butasi kul wara. “Ŋgara yoŋ?”

42

Nda orokeg: Rok nda ana.

Norokeg: Kalla ye. Ama aye, si seyn.

HaGs Adam (Jinene)

23

Page 26: Kn Msrk 2 - WordPress.com...w uronto ne” ru tirnen. “Kl l ye” tirnen. Koku kokori kedem nene ilu kedem molo nundurŋ , kedem surŋ kul, erdim tîŋ, sîŋ e undo on i ilim yon,

Giraye 18

Kana nandakacira

Kadija mbo Toma mbo

Kadija mbo Toma mbo ko Halime mbo Katir mbo

warka.

Kadija: Amboro mbo Toma mbo lûtim maka.

Ama lûtim saŋ ayosenden.

Toma: Ama yon anjura kul mara.

Kadija: Ama girandu kul ko wasu nar, fu ken,

suto awona-gim sûnu anende.

Halime: Ama sunu ana, su tena minana. Katir

tîkala.

Katir : He, inana akala yagu amboro ambinde.

Kadija Omar Mahamad (Kariye, hille Seretiye)

24

hâyya” ru tigen, gâr nindige gi du “Maŋ ŋgari ye

in riyayoŋ?” tirnen, “Înjo burtim raku baŋ ana

anduraye” tirnen.

“Ama mboro aŋuno koy ‘Dummo de giran!’

ru mbindirin, kujo njuŋa ra gu sikal. Kimin mbo

gê giraye genan akar tandoŋ? Amin na kede

dummo reŋan ya” tirnen, celcelo de “Kalla ye,

kalla ye, haywa” tirnen ela. Dummo tirenji-kede

de kike gâru ken kosiŋ njuŋa ku gâru nendena gu

niyembo assu tîrnaŋa.

Abubakar Aduma Adam (Bede, hille Koŋga Haraza)

41

Page 27: Kn Msrk 2 - WordPress.com...w uronto ne” ru tirnen. “Kl l ye” tirnen. Koku kokori kedem nene ilu kedem molo nundurŋ , kedem surŋ kul, erdim tîŋ, sîŋ e undo on i ilim yon,

Giraye 30

Majirin mbo inje mbo

Majirin tu tuŋuno koy nalkut ke tindede,

gikawaa taŋa le gani gâru ige gim wa-ken,

dummo tanarkiceyek. Lêle tu koy “Mate” irnen in

de nalkut ke tinjarinden, ndasirnu le waka.

Ti tindirka kurnaŋ taye-gu, inje mbo burtim

idirana. Majirin kumo kul baŋ ken “Acumaŋte”

ru tenig, inje du tikala-kunuŋ, kano ŋaŋar, kariŋ

tirom Grij! in taya. Ti du kuran kariŋ melle sel

loru “Hâyya hâyya!” ru fit koy ken, tikal-kede

naride taka-kunuŋ, gâr nindige inig gâr nindige

tindede, taka-kunuŋ, rus ken kusul, “Hâyya

40

Giraye 19

Njeba

Âmin lêle 12 aye 3 ida 2010

Mirsi Mula taŋa mbo andaŋinti.

Baba mbe, Adam Abdalla Adam.

Ama kima na lo, Brejin kana masarak gâru ke

andaye. Mîdiran-kede kâddur de muŋuna. Ki

kooy kundumanen kindoŋ? Mi gim nîyembo

kallaa me. Biyo menende. Kâddunjur mîniŋa kul

girayam gani tum ambanaŋ igen, in ken kano

katab ken kanda anjebena. Kûrim âmbibinan

kalla mbo de aka arni. Nenee mbeŋa kooy de

salam ken. Tîlo koy ayneŋo anende. Mula kalla

mbo ambodoron. Ama kima kîni Mahamat Adam

Abdalla.

Koris somta nî 2010 (Dûkum Brejin)

25

Page 28: Kn Msrk 2 - WordPress.com...w uronto ne” ru tirnen. “Kl l ye” tirnen. Koku kokori kedem nene ilu kedem molo nundurŋ , kedem surŋ kul, erdim tîŋ, sîŋ e undo on i ilim yon,

Giraye 20

Injela mbo înje kâddi mbo

Lêle tu înjela kiye tayer-kunuŋ, inje kâddi ilim G

tinden raku tena-kunuŋ “Wa uwa” tirnen, “Ya”

tirnen, “Konjo rak nda anara njiŋanan ŋgo yoŋ?”

tirnen. “Kalla ye, kima mbe” tirnen, ili taka.

Hâgudu sey tinda-gu, tu du înjela tara-

kunuŋ, hâkkoy ilim G tinden raku “Wa uwa”

tirnen, “Ya” tirnen, “In de kujo sî to kâk! in kon

ela, nerek! in ken kâsiŋ tindede, nefet! in lamin

nda anara njiŋanan ŋgo yoŋ?” tirnen. “Hay?

Maŋ ŋga ta kima loŋ?” in ru turburaŋa.

“Ama Wasaral Kayla Kamisa tusaŋgi kogu

wari ta kima gi lo ama ye” ru tirnaŋa-gu,

“Wasaral Kayla Kamisa tusaŋgi kogu wari taŋ

26

lamin fasiŋ le wac! in tariŋa, munjukula kabiŋu

tîkalag, habii taŋa kooy kisasin nda ndanan tela.

Ajab rînaŋ “Ŋgo anti?” ru nuŋ tindika,

“Haddiye” ru le inim taka.

Abubakar Aduma Adam (Bede, hille Koŋga Haraza)

39

Page 29: Kn Msrk 2 - WordPress.com...w uronto ne” ru tirnen. “Kl l ye” tirnen. Koku kokori kedem nene ilu kedem molo nundurŋ , kedem surŋ kul, erdim tîŋ, sîŋ e undo on i ilim yon,

Giraye 29

Munjukula mbo ŋawre mbo

Lele tu gani duwa tindede, munjukula kurnaŋ

“Aka jagiye molok moŋgeta mbo juwafata mbo

nabasiŋa yan koy, awula anara sug mo anaŋa

arona, faŋgani baka arkan, juju mbo boro kirima

mbo anara anana, hagudu kirimo aŋana, in

anni” ru ko saŋan toyosenden, le ganim mo de

nderesin kabiŋem loynu kul toŋo tareg, burtim

talandiri noŋ, ŋawre ano lamin, tar aya ru ken

tinden, ko raku “Anaŋa,

înjo yan koy anu-ken

tinjiŋanni” ru lamin kul

kabiŋem lon kul tayin,

ti du munjukula taŋa

moŋgeta mbo juwafata

mbo kooy nan, dole

kambure sari tigen,

munjukula du “Ŋgari ye

in nigeg?” rînaŋ, “Anjura akalni” ru, tunjurig

38

kimin in murkuturi mbo nuneyer-kunuŋ mboro

ŋgo ken in nililo mbunanayoŋ?” tirnen ela.

Harun Idriss Yakub (Ichbere, hille Doŋgeta)

27

Page 30: Kn Msrk 2 - WordPress.com...w uronto ne” ru tirnen. “Kl l ye” tirnen. Koku kokori kedem nene ilu kedem molo nundurŋ , kedem surŋ kul, erdim tîŋ, sîŋ e undo on i ilim yon,

Giraye 21

Kuno mbo kunoo nuruci mbo

Lele tu kuno kawaa taŋa wo “Ama amin kaŋgi to

nugu inanti noŋ andire” tirnen. Kawaa taŋa du,

“Maŋ murkuti loŋ?” irnen. Ti du “Murkuti yande.

Mula haywa tira-ken, ananti” tirnen. Sey inda-

gu, ka kunoo nuruci wi wara-kunuŋ, malanjo sey

indenig, kaŋgi tu kuno nuruci mana tiya. Lamin

racu, saam uluna.

Kuno tu in nirni gi kar

raku nan kil le kawaa taŋam ko

“Ama arndiyoŋ? Kaŋgi to nugu

raku anana. Gi de yandoŋ”

tirnen. “Ili yan, maŋ koy

nerirniti” irnen. Ti du “Ŋgo ken

anerirnitiyoŋ?” tirnen. “Ili yan

minde-ken mîkal” irnen.

Sey inda-gu “Hakkoy aka

boko ananni” ru tayeg, ruciŋ

indede taka. Tiŋgirima mbo ŋgij! in nîbin ula.

28

Giraye 28

Yây

Yây, ti sede wara ta ye. Yay ti malta tayawe, mal

nîjiri ilu kich kunu fûrtaŋ kûnunaŋa laŋan tilisi.

Hâgudu sedem ti de fayt ninarigiye. Bere mbo

koy wanarkicende. Hâgudu burti tîŋa ilu sininta

ûtuk mbo koy talasirende. Hâgudu ti nugi ta mbo

konjii taŋa mbo isa taŋa mbo ka Sitan tayawe

ilam dawe tûkasi.

Ishak Kamis Mahamad (Mestere, hille Tirti)

37

Page 31: Kn Msrk 2 - WordPress.com...w uronto ne” ru tirnen. “Kl l ye” tirnen. Koku kokori kedem nene ilu kedem molo nundurŋ , kedem surŋ kul, erdim tîŋ, sîŋ e undo on i ilim yon,

Giraye 27

Ûsee

Ûsee intawo indiseŋin îŋarin ko koyoŋ orgolin,

hâgudu ômin ko nditaŋ nar fokoniŋ kon inaye.

Hâgudu rogol su ken inaye. Hâgudu ûsee inta

billo ken ŋgâsin sôgu ken, tamiya ken inaye.

Hâgudu usee inta wo ndîŋ ron njiŋanta ulisiye.

Matar Mahamad Sileman (Kaniye, hille Jiri-jirib)

36

Inden terinden, îkalag, “Nibin ulayeka kosiŋ mi

mirde tenag keseroŋ” rînaŋ, ajab ajab risin ela.

Mahamad Babikir (Hadjer Hadid)

29

Page 32: Kn Msrk 2 - WordPress.com...w uronto ne” ru tirnen. “Kl l ye” tirnen. Koku kokori kedem nene ilu kedem molo nundurŋ , kedem surŋ kul, erdim tîŋ, sîŋ e undo on i ilim yon,

Giraye 22

Sî mbo âwiye mbo

Awiye tuŋuno koy su tarkan tinanto ndide

tamalanje-ken tarkinda-ken, le landir ke tinda-

gu, lêle tu, kiye taye-gu, sî tile liyan tiyede,

waram âwiye mbo idirana. Awiye gi toŋonina-

kunuŋ, su rikarnu ŋgo tire, “Hay sî! Ama mboro

aŋuno koy mbinnde ayeg, maŋ ŋgur jeyn

midirandayoŋ?” tirnen.

Sî gi du kuran wal! in tininarin inda-gu,

ŋawre du tara-kunuŋ “Hay! Ki ŋgari kigegiye?”

tirnen. Fek koy irnden, ŋawre ti awiyo lin, su naŋ

ninante lo tarbala de kure tigen, awiye du “Alle

de anannde, gi ŋgari ye anayoŋ!” tirnen.

Inda-gu, sî indenig ka morom niye kar

30

Giraye 26

Oda

Odo tiro, ŋgâri mbo igegiye? Odo tiro, wardu

kultuŋ, tubta ludaŋ, ganu njiraŋ, agu kullaŋ,

hâgudu wardu kultuŋ, loyko

loyko tubta ndunju imegiye.

Kîman cukaŋgu ken, dusuŋo

noŋ baraŋ mbara ken,

hâgudu dole ida nduŋ, reben mbo ôrociceye.

Hâgudu kûde kooy norcoŋ, fîttu ken urseye.

Hâgudu sule dol koy, dûduk mbo wardi mbo

kultuŋ onorceye.

Juma Ibrahim Harun (Mestere, hille Derende), Abderazik

Mahamad Ahmad (Mestere, hille Turju), Juma Adam Yaya

(Ichbere, hille Dôroti Alamarga)

35

Page 33: Kn Msrk 2 - WordPress.com...w uronto ne” ru tirnen. “Kl l ye” tirnen. Koku kokori kedem nene ilu kedem molo nundurŋ , kedem surŋ kul, erdim tîŋ, sîŋ e undo on i ilim yon,

Giraye 25

Ibirik

Ibirikko tiro ŋgâri mbo igegiye? Tiro tibag mbo

igegiye. Ibirikko ka alle na wardi mbo ige-gu

njoldoŋ uriye. Tiro ŋgâri ta jam igegiye? Tiro saa

loyn uddu ken salata igegiye. Hâgudu koro lukan

hâbuto inegiye. Ibirik ti nîyembo ndaŋ-ndaŋ te!

In ken ti gani kâddur mo tindinasi. In ken tiro ka

jekkoy oŋoneye.

Juma Ibrahim Harun (Mestere, hille Derende), Abderazik

Mahamad Ahmad (Mestere, hille Turju), Juma Adam Yaya

(Ichbere, hille Dôroti Alamarga)

34

warka-kunuŋ, “Hay awiyo, hay awiyo!” irnaŋa-

kunuŋ, kâriŋ mirin melle ka wo esela. Sî gi du

narisin ko kawaa taŋ tarka ajab irnaŋa. “Hâgu,

maŋ tile ginan” ru indila, celcelo de “Haywa

haywa” tirnen ela.

Mahamad Babikir (Hadjer Hadid)

31

Page 34: Kn Msrk 2 - WordPress.com...w uronto ne” ru tirnen. “Kl l ye” tirnen. Koku kokori kedem nene ilu kedem molo nundurŋ , kedem surŋ kul, erdim tîŋ, sîŋ e undo on i ilim yon,

Giraye 23

Ceke

Cekee inta ŋgâru nda igegiyoŋ? Bero nda

igegiye. Ŋgâri ta jam nda igegiye? Bere ti

ndokokornito îya ru ceke nda igegiye. Hâgudu

ceke inta berem wandayan ondomonen

wandaciye. Hâgudu rayinan koy awun mbenin

bero nusulteye. Hâgudu ceke inta, rebo kîman

koyoŋan ken de to baro kulal ser ken koyoŋan

mo nîbin igegiye. Hâgudu ceke inta wo suba

reben sâlni înibinin ondomonen igegiye. Bero ne-

ken ceke ndaŋ-ndaŋ ta ye.

Norgoree Kitab 2 nî

32

Giraye 24

Ereŋgi

Ereŋgi ti sede wara ta ye. Tiro

guro nige warkan wayaweye.

Yagunuŋ warkan nîyembo

tinaride, beri mbo rayesin

nendelenju wayaweye. Hâgudu maraŋan koy

sajuran mbo ruciŋ nîbin wayaweye. Hâgudu nugi

ereŋgi ta, tiro ina-ken jekkoy numane yen, ka

kooy ŋono inaye. Hâgudu kamii taŋa ndaŋ-ndaŋ

tayen, bânu igegiye. Ŋgâri ta jam bânu tiro

igegiye? Tiro kaŋgi tiyana mbo guro mbo juri

tuka mbo oseye. Hâgudu bara to koy habuto

igegiye.

Yagu hassa ereŋgu wayawe-ken, hâkuma

îya tire. Ŋgo ru îya tire? Sede baka ûtiyeka îya

tiraye.

Juma Ibrahim Harun (Mestere, hille Derende), Abderazik

Mahamad Ahmad (Mestere, hille Turju), Juma Adam Yaya

(Ichbere, hille Dôroti Alamarga)

33