KİMYA ORGANİK KİMYA - capyayinlari.com.trcapyayinlari.com.tr/demo/organik-konu.pdf · YGS LYS...

KİMYA

ORGANİK KİMYA

ÜNİVERSİTEYE HAZIRLIK12. SINIF OKULA YARDIMCI

KONU ANLATIMLISORU BANKASI

ÜNİVERSİTEYE HAZIRLIK12. SINIF

OKULA YARDIMCIKONU ANLATIMLI SORU BANKASI

ISBN978 – 605 – 2273 - 88 - 3

DizgiÇAP Dizgi

Kapak TasarımÖzgür OFLAZ

1. BaskıEkim 2018

İLETİŞİMÇAP YAYINLARI

Ostim Mah. 1207 Sokak No: 3/C–DOstim / Ankara

Tel: 0312 395 13 36Fax: 0312 394 10 04

[email protected]/capyayinlari

facebook.com/capyayinlariinstagram.com/capyayinlari

Bu kitabın her hakkı Çap Yayınları’na aittir. 5846 ve 2936 sayılı Fikir ve

Sanat Eserleri Yasası’na göre Çap Yayınları’nın yazılı izni olmaksızın,

kitabın tamamı veya bir kısmı herhangi bir yöntemle basılamaz, yayınlanamaz,

bilgisayarda depolanamaz, çoğaltılamaz ve dağıtım yapılamaz.

SUNU

Sevgili Öğrenciler,

Gelecekteki hayatınızı şekillendirmek, düşlediğiniz bir yaşamı kurmak için üniversite sınavını başarıyla atlatmanız gerektiğini bi-liyorsunuz. Bu bilinçle yoğun bir ders çalışma sürecinden geçmek-tesiniz. Böylesine önemli bir sınavı başarıyla atlatmanın en temel şartlarından biri sınavın ruhunu anlamak ve bu çizgide hazırlanmış kitaplardan yeterince faydalanmaktır.

Bizlerde gayretlerinize destek olmak, çalışmalarınızı daha ve-rimli hâle getirmek amacıyla sınav ruhuna uygun elinizdeki fasikül-leri hazırladık.

Kitaplarımız, Talim Terbiye Kurulu’nun en son yayımladığı öğretim programında yer alan konu ve kavramlarda belirtilen kaza-nımlar dikkate alınarak hazırlanmıştır. Özgün bir yaklaşım ve titiz bir çalışmanın ürünü olan eserlerimizin ana yapısı şu şekildedir:

Kazanımlara ait bilgiler konu sayfasında verilmiştir. Özet konu anlatımından sonra örnek çözümlerine geçilmiş ve bu bölüm stan-dart sorular ve çözümleri ile ÖSYM tarzı sorular ve çözümleri olmak üzere iki kısımdan oluşturulmuştur. Buradaki amacımız konu ile ilgili soru çeşitlerine hâkim olduktan sonra ÖSYM'nin son yıllarda sordu-ğu ve sınavlarda çıkma olasılığı yüksek soru türlerine yer vermektir. Örnek çözümlerinden sonra da pekiştirme testleri bulunmaktadır.

Kitabımızdaki testlerin tamamını VİDEO ÇÖZÜMLÜ hazırladık. Yayınevimize ait olan akıllı telefon uygulamasını (çApp) kullanarakvideo çözümlerine ulaşabilirsiniz.

Kitaplarımızın eğitim öğretim faaliyetlerinizde sizlere faydalı ol-ması ümidiyle, hepinize başarılı, sağlıklı ve mutlu bir gelecek dileriz.

ÇAP YAYINLARI

KİTABIMIZI TANIYALIM

ÖZET KONU

1

23

4

STANDART SORULAR VE ÇÖZÜMLERİ

PEKİŞTİRME TESTLERİ

ÖSYM TİPİSORULAR

Konuya ilişkin bilgilerin özet halinde verildiği, “Aklında Olsun”, “Hatırlatma”, “Uyarı” gibi pratik notların daolduğu alan…

Son yıllarda ÖSYMʼnin sınavlarında sorduğu soru tarzları; sınavlarda çıkabilecek seçici ve ayırt edici soruların olduğu alan…

Hem standart hem de ÖSYM tarzı sorulardan oluşan, kendinizi sınamanızı sağlayan, konuyu iyice

kavramanıza yardımcı özgün soruların olduğu alan…

İşlenen konuyla ilgili standart soru tiplerinin görülebileceği, çözümlü soruların olduğu alan…

İÇİNDEKİLERORGANİK KİMYA

Basit Formül ve Molekül Formülü .......................................... 6

ÖSYM Tarzı Sorular ve Çözümleri ....................................... 9

Konu Pekiştirme 1 .............................................................. 10

Organik ve Anorganik Bileşikler ......................................... 12

Karbon Elementinin Özellikleri ........................................... 15

Lewis Yapıların Çizilmesi - Rezonans Yapı ........................ 18

ÖSYM Tarzı Sorular ve Çözümleri ..................................... 20

Konu Pekiştirme 2 .............................................................. 22

Hibritleşme (Melezleşme) .................................................... 24

ÖSYM Tarzı Sorular ve Çözümleri ...................................... 27

Konu Pekiştirme 3 ............................................................... 29

Molekül Geometrikleri ve VSEPR Teorisi ............................ 31

ÖSYM Tarzı Sorular ve Çözümler ....................................... 34

Konu Pekiştirme 4 ............................................................... 36

Hidrokarbonlar ve Fonksiyonel Gruplar ............................... 38

Alkanlar ............................................................................... 41

Alkanların Adlandırılması .................................................... 44

Sikloalkanların Adlandırılması ............................................. 47

İskelet (Çizgi, Çubuk) Formülleri ......................................... 49


Konu Pekiştirme 5 ............................................................... 55

Alkil Halojenürler, Alkanlar Tepkimeleri ve

Kullanım Alanları ................................................................. 57

Yaygın Petrol Ürünleri ......................................................... 59

Organik Bileşiklerde İzomerlik ............................................. 62


Alkenler ............................................................................... 66

Alkenlerin Adlandırılması .................................................... 69

Sikloalkenlerin Adlandırılması ............................................. 70


Konu Pekiştirme 6 ............................................................... 75

Geometrik İzomerlik ............................................................ 77

Alkenlerin Kullanım Alanları ve Tepkimeleri ........................ 78


Konu Pekiştirme 7 ............................................................... 89Alkinler ................................................................................ 91ÖSYM Tarzı Sorular ve Çözümleri ...................................... 95Konu Pekiştirme 8 ............................................................... 96

Asetlien Eldesi - Alkinlerin Tepkimeleri ............................... 98ÖSYM Tarzı Sorular ve Çözümleri .................................... 102Konu Pekiştirme 9 ............................................................. 104Aromatik Bileşiklerin Genel Özellikleri ve Adlandırılması .. 106ÖSYM Tarzı Sorular ve Çözümleri .................................... 111Konu Pekiştirme 10 ........................................................... 112Bazı Aromatik Bileşikler ve Özellikleri ............................... 114Fonksiyonel Gruplar .......................................................... 118Konu Pekiştirme 11 ........................................................... 124Fonksiyonel Gruplarda Adlandırma ................................... 126ÖSYM Tarzı Sorular ve Çözümleri .................................... 129Konu Pekiştirme 12 ........................................................... 130Alkoller (Genel Özellikleri ve Adlandırılması) .................... 132ÖSYM Tarzı Sorular ve Çözümleri .................................... 136Konu Pekiştirme 13 ........................................................... 137Bazı Önemli Monoalkoller - Polialkoller veKullanım Alanları ............................................................... 139Eterler(Genel Özellikleri, Adlandırılması ve Kullanım Alanları) .... 144ÖSYM Tarzı Sorular ve Çözümleri .................................... 147Konu Pekiştirme 14 ........................................................... 148Karbonil Bileşikleri: Aldehitler - Ketonlar(Genel Özellikleri ve Adlandırılması) ................................. 150ÖSYM Tarzı Sorular ve Çözümleri .................................... 155Konu Pekiştirme 15 ........................................................... 157Karbonil Bileşiklerin Tepkimeleri ve Kullanım Alanları ...... 159ÖSYM Tarzı Sorular ve Çözümleri .................................... 163Konu Pekiştirme 16 ........................................................... 164Konu İzomerliği ................................................................. 166ÖSYM Tarzı Sorular ve Çözümleri .................................... 169Karboksilik Asitler .............................................................. 170Konu Pekiştirme 17 ........................................................... 174Karboksilik Asitlerin Kullanım Alanları ............................... 176Yağlar ve Yağ Asitleri ........................................................ 178Esterler .............................................................................. 183ÖSYM Tarzı Sorular ve Çözümleri .................................... 189Esterlerin Bulunduğu Doğal Maddeler ve Yağlar .............. 191

2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018

YGS LYS YGS LYS YGS LYS YGS LYS YGS LYS YGS LYS YGS LYS YGS LYS TYT AYT

– 9 – 11 – 7 2 6 1 5 1 7 2 9 1 9 – 4

ORGANİK KİMYA KONUSUNUNÖSYM SINAVLARINDAKİ SORU DAĞILIMI

Değerli öğretmenimiz;

Sırrı POLAT'a katkılarından dolayı teşekkür ederiz.

KONU

KİMYA

6

Bileşik formülleri iki farklı şekilde gösterilebilir:

1. Basit (Kaba, ampirik) formülBir bileşiği oluşturan elementlerin türünü ve bileşikte bulunan atomların sayı ba-

kımından hangi oranda bulunduğunu en küçük tam sayılar halinde gösteren formül-dür.

Örneğin; C2H4 bileşiğinin basit formülü CH2' dir.

C3H8 bileşiğinin basit formülü C3H8' dir.

• Basit formüllerdeki katsayılar bileşiği oluşturan elementlerin mol sayıları ora-nını gösterir.

2. Molekül Formülü (Kapalı formül)Bir bileşiğin molekülünde bulunan atomların gerçek sayılarını gösterir.

Molekül formülleri, basit formüllerin tam sayılı katlarıdır.

Molekül formülünü bulmak için bileşiğin molekül kütlesi ve basıt formülünün bi-linmesi ya da basit formülü ve moleküldeki atom sayı bilinmelidir.

n = 1, 2, 3.... gibi katsayıları göstermek üzere,

(Basit Formül) x n = Molekül formülü

ü üfl € ü

n Basit form l k tlesiBile i in mol k tlesi

=

• Bir bileşiğin basit formülü ile molekül formülü aynı olabilir, örneğin H2O için hem basit hem de molekül formülü aynıdır. Bu durumda "n" değeri 1 dir.

• Basit formülü aynı olan birden fazla bileşik olabilir. Aşağıdaki tabloda bu duruma uyan örnekler verilmiştir:duruma uyan örnekler verilmiştir:

Bileşik Molekül formülü Basit formülü

Glikoz C6H12O6 CH2OFormaldehit CH2O

Etilen C2H4 CH2Propen C3H6

Benzen C6H6 CHAsetilen C2H2

Bir bileşiğin molekül formülünden1. Atomların türü2. Basit formülü3. Atomların molce birleşme yüzdeleri4. Atom kütleleri bilinirse, elementlerin kütlece birleşme yüzdeleri5. Atom kütleleri bilinirse, bileşiğin mol kütlesi6. Bileşiğin bir molündeki atomların sayısıbulunabilir.

Karbon ve hidrojen içeren organik bileşiklerin tam yanması ile CO2 ve H2O oluşur. Oluşan CO2 deki C ve H2O'daki H atomlarının mol sayısı bileşiktekinin aynısıdır.

AKLINDA OLSUN

Basit Formül ve Molekül Formülü

Standart Sorular ve Çözümleri

7

“Organik Kimya”

10.1

Basit formülü CH2 olan bileşiğin mol kütlesi 42 gram-dır.

Buna göre, bu bileşiğin molekül formülü aşağıda-kilerden hangisidir? (H: 1, C: 12)

A) C2H4 B) C3H6 C) C4H8

D) C5H8O E) C6H12

CH2 = 12 + 2 . 1 = 14 gram14 . n = 42 ise n = 2 olur.Buna göre, molekül formülü C2H4 olur.

Yanıt A

10.2

CnH2nOn organik bileşiğinin 0,1 molü 1,8 gramdır.

Buna göre,

I. Bileşiğin basit formülü CH2O'dur.

II. n sayısı 6' dır.

III. Bileşiğin kütlece %40 ı karbondur.

yargılarından hangileri doğrudur?

(H: 1, C: 12, O: 16)

A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II

D) I ve III E) I, II ve III

1 molü 180 gram ise

12n + 2n + 16n = 180

n = 6 olur.

Molekül formülü C6H12O6, basit formülü CH2O'dur.

180 gramın 72 gramı C ise

100 gramın X

X = %40 C içerir.Yanıt E

10.3

Sadece karbon ve hidrojen atomlarından oluşan bir organik bileşiğin mol kütlesi 80 gramdır.

Bu bileşiğin kütlece %90'ı karbon atomundan oluştuğuna göre bileşiğin basit formülü ve mole-kül formülü aşağıdakilerden hangisidir? (H: 1, C: 12)

Basit formül Molekül formülü

A) CH2 C4H8

B) CH4 C3H8

C) CH2 C3H6

D) C3H4 C6H8

E) CH2 C5H10

C H,gramC n mol

gramH n mol

90 1290 7 5

10 110 10

,C

H3 4

7 5 10&

&

= =

= =.C H olur

_

`

a

bbbbb

bbbbb

C3H4 = 3 · 12 + 4 · 1 = 40 g/mol, n4080 2= =

⇒ Molekül formül = (Basit formül) · n

⇒ C3H4·2 = C6H8 molekül formülü olur.Yanıt D

10.4

Sadece karbon ve hidrojen atomlarından oluşan bir organik bileşikte hidrojenin kütlesinin bileşiğin kütle-sine oranı 10

1 'dur.

Buna göre, bileşiğin basit formülü aşağıdakiler-den hangisidir? (H:1, C:12)

A) CH4 B) C3H8 C) C2H5

D) C3H4 E) C2H3

mH = 1 gram ise mC = 9 gramdır.

.

n mol

n mol

C H C H olur

11 1

129

43

/

H

C

3 4 1 3 4&

= =

= =

Yanıt D

ÖSYM Tarzı Sorular ve Çözümleri

9

“Organik Kimya”

8

Zaman

H2OCO2

XO2

108642

0

Aynı koşullarda ve gaz halinde gerçekleşen, bir tep-kimede maddelerin mol sayılarının zamanla değişim grafiği yukarıdaki gibidir.

Buna göre,

I. X bileşiğinin formülü C3H8 dir.

II. Tepkime %100 verimlidir.

III. Tepkime sonunda kapta toplam 16 mol gaz bulu-nur.


A) Yalnız I B) I ve II C) I ve III

D) II ve III E) I, II ve III

X + O2 √ CO2 + H2O

Başlangıç: 4 mol 10 mol 0 0 Değişim: –2 mol –10 mol +6 mol +8 mol Son: 2 mol 0 6 mol 8 mol

Tepkimenin denkleştirilmiş hâli

X + 5O2 † 3CO2 + 4H2O olur.

X: C3H8 dir.

Biten madde olduğundan tepkime tam verimlidir.

nT = 6 + 8 + 2 = 16 molYanıt E

9

Genel formülü CnH2nO olan bir bileşiğin 0,1 molünü tam olarak yakmak için normal koşullarda 8,96 litre oksijen gazı kullanılmıştır.

Buna göre, bileşiğin molekül formülü aşağıdaki-lerden hangisidir? (H: 1, C: 12, O: 16)

A) C4H8O B) C2H4O C) C3H6O

D) C5H10O E) CH2O

,,

,n mol22 48 96

0 4O2= =

C H O O nCO nH O, ,

n nmol

molmolmol

20 11

20 44

2 2$+ +: <;;;;;;;; /

Oksijen atomları giren ve ürünler için eşitlenirse;1 + 8 = 2n + n, n = 3 olur.C3H6O molekül formülüne sahiptir.

Yanıt C

10Bir bileşiği oluşturan elementlerin sayı bakımından oranını tam sayılar hâlinde gösteren formüle basit formül denir.

Buna göre,

I. CH3CH2COOH

II. C2H5OC2H5

III. CH – CH2 – C – NH2

NH2

O

bileşiklerinden hangilerinin basit formülü ile molekül formülü aynıdır?

A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II

D) I ve III E) I, II ve III

I.in molekül formülü C3H6O2, basit formülü C3H6O2

II.nin molekül formülü C4H10O, basit formülü C4H10O

III.nün molekül formülü C3H7N2O, basit formülü C3H7N2O

Yanıt E

Konu Pekiştirme - 1

10

KİMYA

1. CH3 CH OHC

OOH

Bileşiği ile ilgili,I. Basit formülü CH2O'dir.

II. Bileşiğin kütlece %40 ı karbondur.

III. Bileşiğin molce %50 si hidrojendir.

yargılarından hangileri doğrudur? (H: 1, C: 12, O: 16)

A) Yalnız I B) Yalnız III C) I ve II


2. Yanma ürünleri CO2 ve H2O olan organik bir bileşiğin molekül formülünü bulabilmek için,I. Yanma ürünlerinin mol sayısı II. Bileşiğin mol sayısıIII. Tepkimede kullanılan O2 gazının mol sayısı sa-

yısı

değerlerinden hangileri bilinmelidir?

A) Yalnız I B) Yanız II C) I ve III


3.

Zaman

CO2 ve H2OO2

0,8

0

1

1,6

Bir miktar organik bileşiğin yakılması sırasında kul-lanılan ve üretilen maddelerin mol sayılarının za-manla değişimi yukarıdaki grafikte verilmiştir.

Buna göre, bileşiğin basit formülü aşağıdakiler-den hangisidir?

A) CH4 B) CH2O C) C2H4O3

D) CHO2 E) C2H6O

4. Bir organik bileşik yakıldığında CO2, SO2 gazları ve H2O buharı oluşmaktadır.

Buna göre, bu organik bileşiğin yapısında aşa-ğıdakilerden hangisi olamaz?

A) Karbon B) Oksijen C) Kükürt

D) Azot E) Hidrojen

5. CnH2n – 2 organik bileşiğinin kütlece %90'ı karbon-dur.

Buna göre, bileşiğin basit formülü aşağıdakiler-den hangisidir? (H: 1, C: 12)

A) CH2 B) C3H8 C) C3H4

D) CH4 E) C2H3

6. Basit formülü CH2 olan bir gazın normal koşullarda yoğunluğu 1,25 gram/litredir.

Buna göre, I. Bileşiğin mol kütlesi 28 g/moldür.

II. 0,1 molünde 0,3 mol atom bulunur.

III. Bileşiğin molekül formülü C2H4'tür.

yargılarından hangileri doğrudur? (H: 1, C: 12)

A) Yalnız I B) I ve II C) I ve III


174

KİMYA

Konu Pekiştirme - 17

1. OH

CH3 – CH –�CH – C = O

OH OH

formülü ile gösterilen organik bileşik ile ilgili,I. a karbonundaki fonksiyonel grup yükseltgenir-

se aldehite dönüşür.

II. 2, 3 - dihidroksi bütanoik asittir.

III. İki tür fonksiyonel grup içerir.


A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve III


2. I. Bir tane p bağı vardır.II. Toplam sigma (s) bağ sayısı yedidir.

III. Molekül apolardır.

IV. Molekülde tüm C atomlarının hibritleşmesi ay-nıdır.

Asetik asit molekülü için yukarıdakilerden han-gileri yanlıştır?

A) I ve II B) II ve III C) II, III ve IV

D) III ve IV E) I, II ve III

3. COOH I HCOH I CH3

bileşiği ile ilgili;I. Aynı koşullarda kaynama noktası 2 - propa-

nol'dan daha yüksektir.

II. 1-hidroksi propanoik asit olarak adlandırılır.

III. Su ile hidrojen bağı yapabilir.


A) Yalnız III B) I ve II C) I ve III


4. Aşağıda iskelet formülleri verilen bileşiklerden hangisi karboksil grubu içerir?

O O

O

OH

OHO

C)

A)

E)

B)

D)

5. I. CH3CH2COOH

II. CH3CH2CH2COOH

III. CH3CH2CH2CH2COOH

Yukarıda verilen bileşiklerin aynı koşullardaki saf sudaki çözünürlükleri aşağıdakilerin hangi-sinde doğru karşılaştırılmıştır?

A) I > III > II B) I > II > III C) II > III > I

D) II > I > III E) III > II > I

6. O

OH

Yukarıda iskelet formülü verilen bileşiğin siste-matik adı aşağıdakilerden hangisidir?

A) 1–hidroksi–2–metilpropanoik asit

B) 3–metilpropanoik asit

C) Bütanoikasit

D) 2–metilpropanoikasit

E) 3–metilbütanoik asit

KONU

“Organik Kimya”

183

● Esterler, karboksilik asitlerin – OH grubunun yerine – OR grubunun bağlan-masıyla oluşurlar.

● Bir karboksilik asit molekülü ile bir alkol molekülünün bir su molekülü çıkararak birleşmesiyle ester elde edilir. Bu tepkimeye esterleşme tepkimesi denir. Ester oluşumu tepkimesi, tersinir bir denge tepkimesidir. Doğal esterler olan yağla-rın hidrolizi bazik ortamda yapılarak sabunlar elde edildiğinden, esterleşmenin tersi olan hidroliz olayına “sabunlaşma” da denir. Denge tepkimesi olduğun-dan, örneğin ortamdan suyu uzaklaştırmak, dengeyi sağa kaydıracağından tepkimenin verimini artırır.

OR1 2 R1 2 2O

hidroliz

O

Karboksilikasit

Alkol Ester

● Esterlerin birçoğu tabiatta vardır. Esterler hoş kokulu maddelerdir. Hoş koku-larından dolayı parfüm yapımında kullanılırlar.

● Meyve ve çiçeklerin kokuları genellikle, düşük molekül kütleli esterlerden kay-naklanır. Belirgin olarak, etil bütirat ananasta, izopentil asetat elma ve muzda, izopropil asetat armutta bulunur.

● Genel formülleri CnH2nO2 dir.

● Aynı karbon sayılı karboksilik asitler ve esterler birbirinin izomeridirler.

● Küçük mol kütleli esterler suda çözünürler ancak, C sayısı arttıkça hidrofob özellik artacağından sudaki çözünürlük azalır.

● Ester molekülleri arasında hidrojen bağı oluşmaz. Bu nedenle, kaynama nok-taları, aynı C sayısına sahip alkol ve karboksilik asitlerden daha düşüktür.

● Esterler, asidik ve bazik ortamda hidroliz olabilirler. Esterler asidik ortamda hidroliz olurlarsa kendilerini oluşturan karboksilik asit ve alkolleri oluştururlar.

Esterler


186

KİMYA

10.1

I. CH3 C O

OC2H5

II. H C OH

O

III. C2H5 C H

O

Yukarıdaki bileşiklerden hangileri esterdir?A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II


Esterler

O II– C – OR

şeklinde olacağından I. ester II. karboksilik asit III. aldehit sınıfıdır.

Yanıt A

10.2

t – bütilmetanoat bileşiğinin fonksiyonel grubu aşağıdakilerden hangisidir?A) –COOH B) –COOR C) –O–

D) –OH E) –CHO

O CH3

CH3

H – C – O – C – CH3

t – bütilmetanoat ester bileşiğidir ve fonksiyonel grubu – COOR'dir.

Yanıt B

10.3

Aşağıda yapı formülleri verilen bileşiklerden han-gisi yanlış adlandırılmıştır?

CH C O CH

A) CH3 O C HO

B)CH3

3

CH3O

C)

D) CH3 C O CH3

O

E) CH3 C O C2H5

O

C OO

Yapı formülü

metilformiyat

izopropilasetat

fenilbenzoat

etilasetat

asetikasitetil esteri

Adı

D'deki bileşik metiletanoat olmalıdır. Yanıt D

10.4

Aşağıdaki bileşiklerden hangisi propiyonik asit metil esteridir?

A) B) CH3 O C C2H5

O

C) D) CH3 C O C2H5

OC2H5 C2H5 O C

OCH3 C CH3

O

E) CH C OH

CH3

OCH3

Propiyonik asit 3C'lu karboksilik asittir.

CH3 CH2 C O CH3

O (propiyonik asit metil esteri)

Yanıt B

ÖSYM Tarzı Sorular ve Çözümleri

189

“Organik Kimya”

14

H – C – OH + C2H5OH X + H2OO

tepkimesine göre X ile belirtilen madde aşağıda-kilerden hangisidir?A) Etilmetileter B) EtilmetanoatC) Metilmetanoat D) Etiletanoat

E) Metilformiyat

X bileşiği H – C – OC2H5

O olup sistematik adı

etilmetanoat'dır.Yanıt B

15

CH3 – C – OCH3

O

bileşiği ile ilgiliI. Adı etanoik asit metil esteridir.II. Su ile hidroliz edilirse ester bağı kopar ve asetik

asit ile metanol oluşur.III. Molekülleri arasında hidrojen bağı vardır.

yargılarından hangileri doğrudur?A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III

D) I ve II E) I,II ve III

Adı etanoik asit metil esteri ya da metil etanoat olur.

CH3 – C – OCH3 + H2O CH3 – C – OH + CH3OHO O

asetik asit metanol

Esterler moleküller arası hidrojen bağı içermezler.Yanıt D

16Ester bağı aşağıdakilerden hangisidir?A) C – C B) C = O C) C – O

D) C – H E) O – H

– C – O – RO

ester bağıdır.Yanıt C

17Esterler ile ilgili,I. Genel formülleri CnH2nO2’dir.II. Hoş kokularından dolayı parfüm yapımında kul-

lanılır.III. Bazik ortamda hidroliz olarak sabunlaşırlar.

yargılarından hangileri doğrudur?A) Yalnız I B) Yalnız III C) I ve II


Esterlerin genel formülleri CnH2nO2

Esterler hoş kokulu olduklarından parfüm yapımında esans sağlayıcı olarak kullanılırlar. Bazik ortamda hidroliz olarak sabunlaşırlar.

CH3 – C – OCH2CH3 + NaOH CH3 – C – ONa + C2H5OHO O

Yanıt E

KONU

“Organik Kimya”

191

Esterlerin Bulunduğu Doğal Maddeler ve Yağlar

Esterler lanolin, balmumu ve balzam gibi doğal maddelerin yapısında bulunmak-tadır.

Lanolin

● Koyun yününden elde edilen yağsı bir maddedir.

● Sarımsı beyaz renkli, yumuşak, yağ kıvamında bir sıvıdır.

● Suda çözünür.

● Cilt ve saç üzerinde derin bir nemlendirici etkiye sahiptir.

● Kozmetik, cilt kremleri ve nemlendirici şampuanlarda bulunur.

● Hamilelik döneminde oluşan çatlakların giderilmesi ve esnek bir cilt sağlan-masında, hamilelikte meme ucu kuruluğunun giderilmesinde; doğum sonrası meme uçlarının oluşacak çatlaklara karşı korunmasında kullanılır.

● Yağlayıcı madde ve ayakkabı cilası yapımında da kullanılır.

Balmumu

● Arıların peteklerini yapmak için salgıladıkları yumuşak, sarı renkte ve mumsu bir maddedir.

● Sanayide yapay olarak da üretilmektedir.

● Mum ve heykel yapımında kullanılır.

● Kozmetiklerde, cila yapımında, merhem yapımında kullanılır.

● A vitamini açısından çok zengindir, vitamini almak için çiğnememiz yeterlidir.

● Gıda sektöründe bazı gıdaların bozulmasını engellemek için kullanılır.

● Elma gibi meyvelerde parlak görünüm vermek için ve uzun süre dayansın diye kullanılır.

● Aydınlatmada kullanılan mum, ester değildir; stearik asit ile palmitik asit karı-şımıdır.

Balzam

● Genellikle odunsu bitkilerden elde edilen reçinedir.

● İlaç yapımında kullanılır.

● Benzoik ya da sinnamik asit esterlerini içerir.

● Vücut için gerekli yağları çözmede çözücü olarak kullanılır.


192

KİMYA

10.1

Lanolin koyun yününden elde edilir.

Yağlar, hidrofobik olduklarından suda iyi çözü-nürler.Balmumu yapay olarak elde edilemez.

Bazı maddeler ile ilgili yukarıdaki ifadeleri doğru ise (D), yanlış ise (Y) ile hatasız dolduran öğrenci aşağıdakilerden hangisini elde eder?

A) YY

Y

B) DD

Y

C) YD

Y

D) DD

D

E) YY

D

Yağlar, suda çözünmezler. Balmumu sentetik olarak elde edilebilir.

Yanıt C

10.2

I. Elma gibi meyvelere parlak bir görünüm vermek için ............ kullanılır.

II. ................. ayakkabı cilası yapımında kullanılır.III. ................. genellikle odunsu bitkilerden elde

edilen reçinedir.

Yukarıda boş bırakılan yerlere gelecek uygun kelime ya da kavramlar aşağıdakilerden hangisin-de doğru verilmiştir?

I II IIIA) Balzam Balmumu LanolinB) Lanolin Balmumu BalzamC) Balmumu Lanolin SabunD) Balmumu Lanolin BalzamE) Balzam Sabun Lanolin

Balmumu kullanılarak elma gibi meyvelere parlak bir görünüm kazandırılabilir. Lanolin, ayakkabı cilası yapımında kullanılır. Balzam genellikle odunsu bitki-lerden elde edilen bir reçinedir.

Yanıt D

10.3

Yağ asitleri ile ilgili,I. Doymamış olanları oda koşullarında katıdır.II. Gliserinle tepkimeye girerek yağları oluştururlar.III. Çift ve yüksek karbon sayılı monokarboksilik

asitlerdir.ifadelerinden hangileri yanlıştır?A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve III

D) II ve III E) I ve II

Doymamış yağ asitleri oda koşullarında sıvı halde-dir. Yanıt A

10.4

Yağlarla ilgili verilen;I. Yağ asitlerinin gliserinle oluşturduğu esterlerdir.II. Katı ve sıvı yağlar suda iyi çözünürler.III. Sıvı yağlar, katı yağlara oranla doymamış yağ

asitlerini daha çok bulundururlar.bilgilerinden hangileri doğrudur?A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve III


Yağlar hidrofobik olduklarından suda çözünmezler.Yanıt C

10.5

Meyve ve çiçeklerin kokuları genellikle düşük mole-kül kütleli esterlerden kaynaklanır.Buna göre armuta koku veren madde aşağıdaki-lerden hangisi olabilir?

CH3 – C – CH3

O

CH3 – C – HO

H – C – HO

CH3 – C – O – CHO CH3

CH3

CH3 – C – OHO

A) B)

C) D)

E)

A) keton B) aldehit C) ester D) karboksilik asit E) aldehitEster olan tek madde C'deki izopropilasetat'dır.

Yanıt C

KİMYA ORGANİK KİMYA - capyayinlari.com.trcapyayinlari.com.tr/demo/organik-konu.pdf · YGS LYS...

Documents

Transcript of KİMYA ORGANİK KİMYA - capyayinlari.com.trcapyayinlari.com.tr/demo/organik-konu.pdf · YGS LYS...