KLİNİK PSİKOLOJİDE GÖRÜŞME BECERİLERİ

Yrd. Doç. Dr. İrem Anlı

Haliç Üniversitesi Fen Edebiyat FakültesiPsikoloji Bölümü

NOBEL TIP KİTABEVLERİ

© 2011 Nobel Tıp Kitabevleri Ltd. Şti.

KLİNİK PSİKOLOJİDE GÖRÜŞME BECERİLERİ

Yrd. Doç. Dr. İrem Anlı

ISBN: 978-975-420-849-8

Bu kitabın, 5846 ve 2936 sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Yasası Hükümleri gereğince yazarın yazılı izni olmadan kitabın bir bölümünden alıntı yapılamaz,; fotokopi yöntemiyle çoğaltıla-maz; resim, şekil, şema, grafik, vb.’ler kopya edilemez. Her hakkı Nobel Tıp Kitabevleri Ltd Şti’ne aittir.

Düzenleme: Nobel Tıp Kitabevleri - Cenk AkayBaskı /Cilt: Nobel Matbaacılık, Hadımköy-İSTANBUL

ÖNSÖZ

Bu kitap klinik bir ön görüşmenin nasıl yapılacağını ve klinik görüşme tekniklerinin temel kavramlarını açıklamak amacıyla ya-zılmıştır.

İrem Anlı

İÇİNDEKİLER

1 Görüşme Nedir ve Hangi Amaçlarla Yapılır? .....................................1

2 Klinik Öngörüşmenin Aşamaları .........................................................5

3 Çocuk ve Ergenlerle Yapılan Ön Görüşme .........................................9

4 Yetişkinle Yapılan Ön Görüşme .......................................................13

5 Hastayı Değerlendirirken Kullanılan Destek Amaçlı Stratejiler ve Dikkat Edilmesi Gereken Noktalar ...................................................21

6 Klinik Görüşmenin Başarılı Olmasını Etkileyen Etkenler ...................23

7 Klinik Görüşmelerde Sık Yapılan Yanlışlar .......................................25

8 Klinik Görüşme Yaparken Bilinmesi Gereken Temel Kavramlar, İlke ve Tutumlar ...............................................................................27

9 Görüşmenin Bileşenleri ....................................................................31

10 Dinleme .............................................................................................33

11 Empati................................................................................................35

12 Empatiyi İletmek ................................................................................39

13 Empatiyi İletmede Karşılaşılan Bazı Temel Sorunlar ..........................41

14 Görüşmeyi Sonlandırma ....................................................................47

15 Ön Görüşme Raporu Örneği..............................................................49 Uzm. Psk. Seda Bayraktar

KAYNAKÇA ........................................................................................61

V

Görüşme yapmak genel olarak şu şekilde tanımlanabilir;Görüşme yüz yüze gelen iki veya daha fazla kişinin belli bir

amaç doğrultusunda, sözel ve sözel olmayan iletişim tekniklerini kullanarak yarattıkları bir etkileşimdir.

Görüşme genel olarak şu amaçlarla yapılır; Kişilerden iyi bildiği konulara ilişkin ya da kendi kişisel nitelik-

leri hakkında olabildiğince nesnel bilgiler toplama Kişiden dışarıdan gözlenmesi olanaksız davranışları, alışkanlık-

ları, tutum ve düşünceleri konusunda sözel bilgiler alma Bireyin kişilik yapısını, zihinsel, duygusal ve sosyal niteliklerini

tanıma ve teşhis etme Bireyin davranışlarını değiştirme ve düzeltme.

Klinik psikoloji alanında hastayla yapılan ilk görüşme şu safha-ları içerir; Hastanın geliş nedenlerinin saptanması Hasta ile yüz yüze yapılan ön görüşme Hastaya değerlendirme ölçeklerinin uygulanması Değerlendirme sonuçlarının raporu halinde düzenlenmesi Son görüşme

1

1

GÖRÜŞME NEDİR VE HANGİ AMAÇLARLA YAPILIR?

KLİNİK PSİKOLOJİDE GÖRÜŞME BECERİLERİ2

Ön görüşme ve kısa süreli danışmanlık şu sebeplerle yapılabilir; Bireyin kendini tanımasına yardım etmek Kişinin gerçekçi bir benlik yapısı geliştirmesine yardım etmek Her hangi bir konuda karar vermek için gerekli olan bilgilerin

edinilmesi Kişi hakkında gerekli olan bilgileri toplamak (kişinin yetenek ve

ilgileri) Kişiye uygun olacak olan yardım ve tedavi hizmetlerine karar

vermek Tanı koymak

Burada amaç bireyi olabildiğince farklı yönleri ile tanımaya ça-lışmaktır. Bireyi tanımada uygun değerlendirme teknikleri ve ölçü-ler bir arada kullanılır ve yorumlanırsa daha yararlı sonuçlar elde edilir. Psikolojik danışma süreci danışanlardan sadece hastalığın öyküsü ile ilgili bilgi alma süreci değildir. İki insan arasındaki ilişki de bu sürecin içerisindedir. Konuşma, empatik dinleme, sözel ve sözel olmayan mesajlara dikkat etme ve karşı tarafı yeterince anal-dığını ona hissettirme bu ilişkiyi oluşturan öğelerdir. Dolayısıyla, kişilerin duyguları ve gönderdikleri sözel olmayan mesajları dikka-te alınmazsa psikolojik destek sağlayan bir ilişki kurulamayacaktır.

Klinik değerlendirme sürecinde klinik psikoloğun dikkat etmesi gereken temel ilkeler şu şekilde sıralanabilir;

Öncelikle unutulmamalıdır ki klinik görüşme süreci ilk etapta klinik psikoloğun sorumluluğundadır. Psikolog iyi bir ön görüşme yapabilmek için şu ilkeleri aklından çıkarmamalıdır; Psikolog ön yargılarından arınmalıdır. Hastaya karşı objektif bir tutum benimsemelidir Nötr olmalıdır; yani psikolog kendi duygularının, düşünceleri-

nin, tutumlarının ve çatışmalarının farkında olmalı ve bunların hastalara yansımasını ve hastaları değerlendirmesini etkilemesi-ni önlemelidir.

GÖRÜŞME NEDİR VE HANGİ AMAÇLARLA YAPILIR? 3

Gizlilik ilkesine son derece önem vermelidir; yani görüşme bo-yunca elde edilen bütün bilgiler ve terapi süreci boyunca anlatı-lan her şey hasta ve psikolog arasında kalmalıdır.

Psikoloğun kişilik yapısının ve deneyiminin de değerlendirme sürecinde etkisi vardır.

Bir psikologun başkalarını doğru değerlendirebilmesi için ilk önce kendisinin olgunlaşması gerekir. Bunun için kişiliğin oluş-ması, kişilik bütünlüğünü koruyabilmesi, içinden gelen istek ve dışarıdan gelen uyaranlardan bağımsızlaşması ve çevresine yö-nelebilmesi şarttır. Olgunlaşmanın en önde gelen belirtileri ise kişilerin kendilerini tanımlayışları ve kişisel değer yargıları, dü-şünce ve duygularında tutarlılık ve sürekliliğin olmasıdır.

Terapistin cinsiyetinin terapi becerileri ve hastayı anlamasına bir etkisi yoktur

Psikiyatri ve psikoloji alanlarında uzmanlaşan ve terapi yapmak isteyen kişilerin, bireysel psikolojik terapi sürecinden geçmeleri hastaların duygu ve düşüncelerini anlamalarını daha da kolay-laştırır ve hastalarına karşı nötr olabilmeleri açısından da gerek-lidir.

Değerlendirme sürecinde psikoloğun zekası önemli ve etkili bir faktördür. Psikologun dikkatinin dağınık ve geçici olmaması, olaylara değişik açıdan bakabilmesi, neden-sonuç bağlantılarını kurabilmesi ve doğru varsayımlarda bulunabilmesi zeka düzeyi ile ilişkilidir.

Psikoloğun içgörü sahibi olması da değerlendirme sürecinde ol-dukça önemlidir.