KLIMAATPLAN BEERSEL

100 acties voor minder CO2

COLOFON

Dit klimaatactieplan werd opgesteld in het kader van de Europese Burgemeestersconvenant, een

initiatief van de Europese Commissie met het oog op het 2020 klimaat- en energiepakket1.

Het Secretariaat van het Burgemeestersconvenant, opgericht en gefinancierd door de Europese

Commissie, is verantwoordelijk voor de coördinatie en het dagelijkse beheer van het initiatief2.

De provincie Vlaams-Brabant is door de EU erkend als coördinator voor het

Burgemeestersconvenant. Ze ondersteunt de Vlaams-Brabantse gemeentebesturen.

Redactie

Milieudienst gemeente Beersel, 2015

Meer info:

Gemeente Beersel klimaat@beersel.be

Provincie Vlaams-Brabant klimaatneutraal@vlaamsbrabant.be

Secretariaat Burgemeestersconvenant info@eumayors.eu

1 “The climate and energy package is a set of binding legislation which aims to ensure the European Union meets its ambitious

climate and energy targets for 2020”. http://ec.europa.eu/clima/policies/package/index_en.htm

2 Het Secretariaat van het Burgemeestersconvenant wordt beheerd door een consortium van Europese netwerken die lokale en

regionale overheden vertegenwoordigen, onder leiding van Energy Cities, bestaande uit CEMR, Climate Alliance, Eurocities en

FEDARENE.

INHOUD

1. INLEIDING 3

1.1. Het Burgemeestersconvenant 3

1.2. Algemene uitgangspunten 4

1.3. Doelstellingen 6

1.4. Structuur klimaatactieplan 8

2. HUIDIGE SITUATIE 9

2.1. Gemeentelijke nulmeting 2011 9

2.2. Het Business As Usual-scenario 2020 (BAU 2020) 16

3. METHODIEK VOOR DE OPMAAK EN UITVOERING VAN HET KLIMAATPLAN 17

3.1. Interne organisatie 17

3.2. Externe partnerschappen 18

3.3. Participatief proces 18

4. FINANCIEEL KADER 26

5. KLIMAATACTIES 27

5.1. Mobiliteit 29

5.2. Huishoudens 33

5.3. Eigen organisatie 37

5.4. Overige acties 42

6. RAPPORTERING EN MONITORING 45

7. BESLUIT 46

8. CONTACT 47

3

1. INLEIDING

Het vijfde evaluatierapport van het Intergovernmental Panel on Climate Change (IPCC)3 bevestigt

ondubbelzinnig dat de aarde aan het opwarmen is en dat die opwarming het gevolg is van de uitstoot

van broeikasgassen door menselijke activiteiten4. Klimaatopwarming heeft vandaag reeds catastrofale

gevolgen: extreme droogtes, stormen, voedsel- en watertekorten, overstromingen, hittegolven…De

armste bevolkingsgroepen in het Zuiden worden het hardst getroffen, maar op termijn zullen ook de

industrielanden niet gespaard blijven. Het IPCC waarschuwt voor de ingrijpende en onomkeerbare

effecten van klimaatverandering voor mensen en ecosystemen in de toekomst.

Substantiële, onverwijlde en aanhoudende verlaging van de uitstoot van broeikasgassen is absoluut

noodzakelijk. Hiervoor is actie nodig op internationaal, regionaal, nationaal en lokaal niveau. De

gemeente Beersel is zich bewust van de omvang en de ernst van de problematiek en gaat haar

verantwoordelijkheid in deze niet uit de weg.

1.1. Het Burgemeestersconvenant

Liefst 80% van de CO2-uitstoot is het gevolg van stedelijke activiteiten. Lokale overheden staan dicht

bij de bevolking en spelen daarom een cruciale rol bij het afremmen van de klimaatverandering. De

Europese Commissie lanceerde daarom het Burgemeestersconvenant (Covenant of Mayors)5.

Gemeenten en steden die dit convenant ondertekenen engageren zich om concrete maatregelen te

nemen om hun CO2-uitstoot tegen 2020 met minstens 20% terug te dringen.

De gemeenteraad van Beersel heeft in zitting van 27/05/2014 unaniem beslist om het

Burgemeestersconvenant te ondertekenen. Op 25/06/2014 ondertekende Beersel samen met 56

andere gemeenten van de provincie Vlaams-Brabant het Burgemeestersconvenant.

Het Secretariaat van het Burgemeestersconvenant is verantwoordelijk voor het dagelijkse beheer van

het initiatief. De provincie Vlaams-Brabant treedt op als ‘Coördinator van het Convenant’ en

ondersteunt de gemeenten bij de ontwikkeling en implementatie van hun klimaatactieplan.

3 Het IPCC of het Intergovernmental Panel on Climate Change is een organisatie van het United Nations Environment Program

(UNEP) en de World Meteorological Organization (WMO). Het bestaat uit honderden experts uit de hele wereld, uit

universiteiten, onderzoekscentra, ondernemingen, milieuorganisaties en andere organisaties en geldt als de toonaangevende

stem inzake wetenschappelijke bevindingen omtrent klimaat: http://www.ipcc.ch/

4 Fifth assessment report IPCC: http://www.ipcc.ch/report/ar5/wg1/

5 Voor meer informatie zie http://www.burgemeestersconvenant.eu/

4

Volgend stappenplan werd vooropgesteld voor de ondertekenaars:

Stap 1: Nulmeting

Om te weten hoeveel CO2 er bespaard moet worden, moet de gemeente eerst een nulmeting

uitvoeren. Deze nulmeting gaat voor verschillende sectoren na hoeveel CO2 ze uitstoten

(huishoudens, transport, industrie, openbare verlichting …). Het basisjaar voor de nulmeting is 2011.

VITO, de Vlaamse Instelling voor Technologisch Onderzoek, werkte hiervoor in opdracht van de

Vlaamse Overheid een rekendocument uit die de gemeenten met eigen gegevens aanvullen.

Stap 2: Opstellen klimaatactieplan

De gemeente moet na de ondertekening een klimaatactieplan opstellen en indienen bij de Europese

Commissie. Het maakt gebruik van de resultaten van de nulmeting om de meest geschikte acties te

vinden om de CO2-reductie (van 20% of meer) te kunnen realiseren. Dit is een participatief proces

waarbij zoveel mogelijk stakeholders worden betrokken (gemeentelijke diensten, burgers,

verenigingen, bedrijven,…).

Stap 3: Uitvoering

De 100 vooropgestelde acties worden tijdig uitgevoerd i.s.m. de stakeholders.

Stap 4: Rapportering en monitoring

Na het indienen van het klimaatactieplan wordt om de twee jaar ook een implementatierapport

ingediend bij de Europese Commissie met daarin een stand van zaken en de tussentijdse resultaten.

Elke 4 jaar moet een nieuwe CO2-meting (monitoring) gebeuren. De gemeente kan hiervoor beroep

doen op de cijfers die worden aangeleverd door VITO en de Vlaamse overheid.

1.2. Algemene uitgangspunten

Het gemeentelijk klimaatbeleid respecteert de principes van duurzame ontwikkeling, en

zoekt zodoende een evenwicht tussen ecologische, sociale en economische belangen.

De klimaatopwarming is een problematiek die zowel onmiddellijke actie als een

langetermijnvisie vergt. Het klimaatbeleid van de gemeente beoogt zowel op korte termijn

als op lange termijn daadkrachtig te zijn.

5

De problematiek van de klimaatopwarming en de kennis hierover evolueren constant.

Klimaatbeleid moet daarom dynamisch beleid zijn dat permanent wordt geëvalueerd en

geactualiseerd.

De Trias Energetica is het uitgangspunt bij de opmaak van klimaatbeleid. De gemeente

tracht:

o de energievraag te verminderen

o duurzame energie op te wekken en te gebruiken

o aan de resterende (fossiele) energievraag te voldoen met efficiënte technieken

Figuur 1: Trias Energetica

De gemeente heeft een belangrijke voorbeeldfunctie. Beersel geeft met haar klimaatbeleid

het goede voorbeeld als dienstverlener, werkgever en consument.

De gemeente gaat voor een participatieve aanpak en betrekt zoveel mogelijk stakeholders

(bedrijven, organisaties, burgers, kennisinstellingen,…) bij de opmaak en de implementatie

van het gemeentelijk klimaatbeleid. Ze neemt deel aan bovengemeentelijke en

intergemeentelijke initiatieven tot samenwerking, o.a. in het kader van ‘Vlaams-Brabant

klimaatneutraal’. Deze partnerschappen vergroten het draagvlak en de daadkracht van het

klimaatbeleid.

Om tot een sterk klimaatbeleid te komen is een integrale aanpak vereist: in alle

beleidsdomeinen worden maatregelen getroffen (onderwijs, mobiliteit, ruimtelijke ordening,

waterbeheer, biodiversiteit, afvalbeleid, kansarmoede,…).

6

1.3. Doelstellingen

De gemeente Beersel treedt de Europese Commissie bij in de doelstellingen die zij vooropstelt voor

de Europese Unie (telkens t.o.v. 1990):

1. Tegen 20206

- 20% minder uitstoot van broeikasgassen

- 20% meer energie uit hernieuwbare energiebronnen

- 20% meer energie-efficiëntie

2. Tegen 20307

- 40% minder uitstoot van broeikasgassen

- 27% meer energie uit hernieuwbare energiebronnen

- 27% meer energie-efficiëntie

3. Tegen 2050 wordt gemikt op 80 tot 95% minder broeikasgassen dan in 19908

Beersel neemt zich voor om steeds constructief en ambitieus mee te werken aan de doelstellingen die

bovengemeentelijke overheden vooropstellen, en waar mogelijk nog verder te gaan. Concreet werden

alvast volgende gemeentelijke doelstellingen afgesproken:

A. Tussentijdse doelstelling (2020)

Met de ondertekening van het Burgemeestersconvenant engageert de gemeente Beersel zich om

tegen 2020 de CO2-uitstoot te verminderen met minstens 20% t.o.v. 2011 . Om dit te bereiken neemt

Beersel zich ook voor om 20% gedragsverandering te bewerkstelligen tegen 2020.

De realisatie van deze doelstelling is het opzet van dit klimaatactieplan. Dit is echter slechts een

eerste stap in een langer traject.

B. Finale doelstelling

Dit klimaatactieplan kadert namelijk ook in het finaal streefdoel van de gemeente Beersel om op

termijn klimaatneutraal te zijn, zoals ook vermeld in beleidsdoelstelling nr. 001.003 van het strategisch

meerjarenplan 2014-20199:

6 Deze 20-20-20 doelstellingen werden vooropgesteld in het klimaat-en energiepakket van de 2020 strategie van de Europese

Commissie: http://ec.europa.eu/europe2020

7 Deze 40-27-27 doelstellingen werden vooropgesteld in de “2030 framework for climate and energy policies”

http://ec.europa.eu/clima/policies/2030/documentation_en.htm

8 Zie de “Routekaart naar een concurrerende koolstofarme economie tegen 2050”; http://eur-lex.europa.eu/legal-

content/NL/TXT/PDF/?uri=CELEX:52011DC0112&from=EN

9 Strategisch meerjarenplan 2015-2019 gemeente Beersel: http://www.beersel.be/file_uploads/6092.pdf

7

“Beersel werkt naar klimaatneutraliteit met aandacht voor energiebesparing en nieuwe projecten die

hernieuwbare energie opwekken”.

Een concrete deadline voor deze doelstelling werd vooralsnog niet bepaald, maar Beersel tracht

minstens even ambitieus te zijn als de Provincie Vlaams-Brabant, die 2040 als deadline vooropstelde.

C. Mooi meegenomen

Het is niet onbelangrijk ook te vermelden dat de acties uit dit plan niet enkel de hierboven vermelde

klimaatdoelstellingen ten goede komen. Een doordacht klimaatbeleid kan ook op tal van andere

beleidsdoelstellingen een positieve invloed uitoefenen. Zo vangen we met de voorgestelde acties vaak

twee vliegen in één klap:

- Een klimaatvriendelijk mobiliteitsbeleid verhoogt ook de veiligheid van de zachte

weggebruiker en kan ook de verkeersdoorstroom ten goede komen.

- Energiebesparing staat bijna steeds gelijk aan kostenbesparing. Eenmaal bepaalde

investeringen zijn terugverdiend (bv. isolatie, CNG-wagen,…) kan de gemeente

aanzienlijke besparingen realiseren (bv. op stook- en brandstofkosten).

- Het stimuleren van energiebesparende maatregelen in (huur)woningen kan een sterk

instrument zijn ter bestrijding van armoede. Voor de vele mensen die maandelijks

moeilijk rondkomen kan een lagere energiefactuur de levenskwaliteit significant

verbeteren.

- Het spreekt voor zich dat goed klimaatbeleid ook op vlak van waterbeheer en

biodiversiteitsbehoud een meerwaarde betekent.

- Klimaatvriendelijke voeding (o.a. lokale en seizoensgebonden groenten en fruit) is goed

voor het klimaat, de gezondheid en de lokale landbouw.

- …

Mede dankzij deze talrijke win-winsituaties overstijgt dit actieplan de specifieke klimaatdoelstellingen

en draagt het ook in het algemeen bij tot een beter Beersel.

8

1.4. Structuur klimaatactieplan

Zoals hierboven vermeld is de eerste stap van dit klimaatactieplan de opmaak van een gemeentelijke

nulmeting voor het referentiejaar 2011. In hoofdstuk 2 geven we de belangrijkste waarnemingen en

conclusies weer van deze nulmeting en wordt het scenario toegelicht dat voorspeld wordt tegen 2020

indien geen actie ondernomen wordt (het Business As Usual-scenario of BAU-scenario). In hoofdstuk

3 leggen we uit hoe we te werk zijn gegaan voor de opmaak van het klimaatplan en hoe we te werk

zullen gaan voor de implementatie ervan: we belichten de interne en externe organisatiestructuur die

werd opgericht en de participatieve aanpak die we hanteren. In hoofdstuk 4 geven we een korte

toelichting over de financiering van de maatregelen.

Hoofdstuk 5 is de kern van dit klimaatactieplan: de acties en maatregelen die de CO2-uitstoot

verlagen. We maken per sector een inventarisatie van alle voorbije, lopende en toekomstige

maatregelen die de gemeente in de strijd gooit. In het laatste hoofdstuk bekijken we de te volgen

werkwijze op valk van monitoring en rapportering.

9

2. HUIDIGE SITUATIE

2.1. Gemeentelijke nulmeting 2011

Om doelstellingen te formuleren en de effecten van het klimaatbeleid op te volgen, moet de grootte en

de bronnen van de huidige CO2-uitstoot gekend zijn. Daarom heeft de gemeente een nulmeting

uitgevoerd. Deze meting geeft van elke sector het aandeel in de totale CO2-uitstoot weer. Het

referentiejaar is 2011 want vanaf dat jaar zijn volledige cijfers voor de nulmeting beschikbaar. De

inventaris werd gemaakt met de generieke tool10

die VITO ontwikkelde in opdracht van het

departement Leefmilieu, Natuur en Energie (LNE) van de Vlaamse overheid en aangevuld met data

die specifiek zijn voor de gemeente Beersel.

De nulmeting richt zich op de emissies van 7 sectoren:

Transport (openbaar vervoer, commercieel transport, particulier transport)11

Huishoudens (residentiële gebouwen)

Tertiaire sector12

Industrie

Eigen organisatie (gemeentelijke vloot, gemeentelijke gebouwen,…)

Landbouw

Openbare verlichting

Daarnaast brengt de nulmeting emissiebronnen in kaart die niet verplicht gerapporteerd moeten

worden, maar die wel relevant kunnen zijn voor het klimaat- en energiebeleid:

energieproductie: koude- of warmteproductie-eenheden

energieproductie: energiegerelateerde emissies van productie-eenheden voor elektriciteit < 20

MW

landbouw: energiegerelateerde CO2-emissies en niet-energiegerelateerde emissies zoals CH4

door vertering en N2O door mestopslag

industrie: energiegerelateerde CO2-emissies door niet-ETS bedrijven

10

Tool is terug te vinden op aps.vlaanderen.be/lokaal/burgemeestersconvenant/burgemeestersconvenant.htm. 11

De uitstoot van de wagens van de gemeentelijke vloot werd niet in de categorie transport opgenomen maar in de categorie

eigen organisatie. Het betreft een totale uitstoot van 114 ton CO2 12

Tot de tertiaire sector rekent men onder andere winkels, horeca, theaters, kappers, zakelijke dienstverleners, advocaten, ICT

bedrijven en andere dienstverleners

10

Uit de emissie-inventaris blijkt dat in het jaar 2011 150402 ton aan CO2 werd uitgestoten in Beersel.

Opgesplitst per sector levert dat onderstaande grafiek op:

Figuur 2: Resultaat gemeentelijke nulmeting Beersel (in ton CO2) voor het referentiejaar 2011

De snelweg E19 loopt over een afstand van bijna 10 km over het grondgebied van Beersel. Dit

gegeven heeft een significante impact op de rapportering voor de categorie transport in de nulmeting.

Meer dan 30% van de totale CO2-uitstoot van Beersel wordt immers veroorzaakt door verkeer op

deze snelweg13

. De gemeente is echter niet bevoegd voor dit type wegen en kan hier dus ook geen

vermindering van CO2-uitstoot realiseren. We laten de snelwegen daarom buiten beschouwing in

het verdere verloop van dit klimaatactieplan (tenzij anders vermeld). Voor het klimaatbeleid dat

inzake autosnelwegen gevoerd wordt door de bevoegde overheid wordt verwezen naar het Vlaams

Klimaatbeleidsplan 2013-2020 en de ontwerptekst Mobiliteitsplan Vlaanderen14

.

De snelwegen buiten beschouwing gelaten bedraagt de totale CO2-uitstoot voor de gemeente Beersel

105202 ton CO2. Dit betekent dat in 2020 in totaal minstens 21041 ton CO2 minder moet worden

uitgestoten om de doelstelling van de Burgemeestersconvenant te behalen.

13

45202 ton van de totale 150402 ton CO2 wordt veroorzaakt door vervoer op de snelwegen. 14

Vlaams klimaatbeleidsplan: http://www.lne.be/themas/klimaatverandering/klimaattips/klimaattips/wat-doet-de-vlaamse-

overheid/vlaams-klimaatbeleidsplan/2013-06-28_Overkoepelend_luik_VKP2013-2020.pdf Ontwerp Mobiliteitsplan Vlaanderen: http://www.mobiliteitsplanvlaanderen.be/ontwerp-globaal.pdf

11

Als we per sector het aandeel in de totale CO2-uitstoot van Beersel onder de loep nemen (zie figuur 3)

dan merken we op dat twee sectoren in het bijzonder bijdragen tot de totale CO2-uitstoot: transport

(zelfs zonder snelwegen goed voor 34% van de totale uitstoot) en huishoudens (39% van de totale

uitstoot). Samen met de sector eigen organisatie beschouwen we transport en huishoudens als

sleutelsectoren. We lichten de resultaten van deze sleutelsectoren verder toe. Nadien vergelijken we

de resultaten van Beersels nulmeting met die van een gemiddelde Vlaams-Brabantse gemeente van

dezelfde omvang.

Figuur 3: Aandeel CO2-uitstoot per sector (in ton CO2) voor het referentiejaar 2011,

A. TRANSPORT

Maar liefst 34% van de CO2-uitstoot van Beersel wordt veroorzaakt door de categorie transport (goed

voor 35351 ton CO2). We maken een onderscheid tussen openbaar vervoer, commercieel transport &

particulier transport (zie figuur 5). Hieruit blijkt dat 88% van de CO2-uitstoot in de categorie transport

veroorzaakt wordt door personenwagens.

12

Figuur 4: Procentuele verdeling van de CO2-uitstoot per transporttype voor het referentiejaar 201115

.

De verdeling van het totaal aantal afgelegde kilometers door personenwagens zag er in 2011 als volgt

uit (kolom 2):

Brandstoftype % van totaal aantal km

emissiefactor (ton per MWh)

Diesel 77,92% 0,267

Benzine 21,23% 0,249

LPG 0,69% 0,227

CNG 0,006% 0,202

Elektrisch 0,001% 0,190

Als we daar de emissiefactoren van de verschillende brandstoftypes naast plaatsen (kolom 3) valt op

dat de hoeveelheid afgelegde kilometers per brandstoftype recht evenredig is met de emissiefactor.

M.a.w. er wordt het meest gereden met de meest vervuilende wagens (dieselvoertuigen).

Om de CO2-uitstoot van de categorie transport naar beneden te krijgen zal gestreefd worden naar

“properdere” wagens en naar een significante verlaging van het aantal verplaatsingen met

personenwagens (voornamelijk door meer gebruik van fiets en openbaar vervoer).

15

Bij deze grafiek wordt geen rekening gehouden met efficiëntie: per ton CO2 die door de categorie openbaar vervoer wordt

uitgestoten worden veel meer kilometers afgelegd per vervoerde persoon.

13

B. HUISHOUDENS

De categorie met het grootste aandeel in de totale CO2-uitstoot van Beersel zijn de huishoudens

(m.a.w. energieverbruik van residentiële gebouwen), goed voor 41243 ton CO2. In deze categorie

heeft vooral aardgas een negatieve impact, gevolgd door stookolie en elektriciteit (zie figuur 7).

Figuur 5: CO2-uitstoot van huishoudens per energiebron voor het referentiejaar 2011 (in ton)

Om in deze categorie de CO2-uitstoot omlaag te krijgen tegen 2020 zal dus voornamelijk ingezet

moeten worden op een beperking van de energievraag (betere isolatie en efficiënter verbruik) en

klimaatvriendelijkere opwekking van energie (efficiëntere installaties en hernieuwbare energie).

C. EIGEN GEMEENTELIJKE ORGANISATIE

Zoals eerder vermeld heeft de gemeente op vlak van CO2-reductie een belangrijke voorbeeld- en

facilitatiefunctie. Maar ook als organisatie op zich draagt de gemeente een significante

verantwoordelijkheid: als beheerder van zo’n 35 wagens en 22 EP-plichtige gemeentelijke gebouwen,

en als werkgever van zo’n 465 personeelsleden16

kan de gemeente immers beschouwd worden als

een groot bedrijf. Met een CO2-uitstoot van 2251 ton is de eigen gemeentelijke organisatie

verantwoordelijk voor iets meer dan 2% van de totale uitstoot in Beersel. Hoewel dit een relatief

beperkt aandeel van de totale CO2-uitstoot is beschouwen we de eigen gemeentelijke organisatie

16

214 Gemeente, 110 OCMW, 141 Onderwijs

14

toch als een sleutelsector in het dit klimaatplan, omwille van de belangrijke voorbeeldfunctie van de

gemeente.

In de categorie “eigen organisatie” werden voor deze nulmeting twee subcategorieën ondergebracht:

het verbruik van de gemeentelijke gebouwen en het verbruik van het gemeentelijk wagenpark. Zij

dragen volgens de onderstaande verdeling bij tot het totaal van 2651 ton CO2 (figuur 6).

Figuur 6: CO2-uitstoot gemeentelijke organisatie per subcategorie voor het referentiejaar 2011 (in ton)

Om de uitstoot van onze eigen gemeentelijke organisatie te verlagen zal vooral ingezet moeten

worden op het beperken van energieverbruik door gemeentelijke gebouwen en het verhogen van het

aandeel hernieuwbare energie. De impact van de eigen vloot is relatief klein, maar gezien het belang

van de sector transport is de voorbeeldrol van de gemeente hier cruciaal.

D. VERGELIJKING

De provincie Vlaams-Brabant berekende hoe de nulmeting er voor een gemiddelde Vlaams-Brabantse

gemeente uitziet. Beersel stoot volgens deze berekening 16611 ton CO2 meer uit dan een

gemiddelde Vlaams-Brabantse gemeente met hetzelfde inwonersaantal als Beersel.

Vooral de categorie transport draagt bij tot dit verschil (zie grafiek). Zoals eerder aan bod kwam wordt

een significant deel van de uitstoot van Beersel veroorzaakt door autosnelwegen (zo’n 30%van het

totaal). We hebben echter geen gemiddeld cijfer van de CO2-uitstoot van Vlaams-Brabantse

15

gemeenten zonder autosnelwegen, dus kunnen we moeilijk inschatten in welke mate het verschil van

Beersel met het gemiddelde te wijten is aan het al dan niet bovengemiddeld aandeel van

autosnelwegen in de uitstoot van Beersel. De grafiek van Beersel zonder autosnelwegen mag dan ook

niet vergeleken worden met de grafiek van de gemiddelde Vlaams-Brabantse gemeente (want daarin

werden autosnelwegen wel meegerekend), maar werd toch opgenomen in de figuur om de impact van

autosnelwegen te benadrukken.

Op vlak van huishoudens scoort Beersel dan weer iets beter dan andere gemeenten (11% minder

uitstoot).

Figuur 7: Grafiek vergelijking gemeente – gemiddelde Vlaams-Brabantse gemeente (in ton CO2)

16

2.2. Het Business as Usual-scenario 2020 (BAU 2020)

VITO17

heeft in opdracht van LNE een BAU-scenario 2020 uitgewerkt. BAU staat voor Business As

Usual en geeft een inschatting van het energieverbruik en de CO2-emissies voor 2020 als de

gemeente of stad geen specifieke maatregelen neemt. Het scenario houdt rekening met autonome

evoluties zoals de verwachte bevolkingsgroei en de toename van het wegverkeer.

2011 2020 % verschil

huishoudens 41243 44175 +7,1 %

tertiair 13880 13346 -3,8 %

landbouw 1380 1380 0%

industrie 10697 10697 0%

transport 35351 25939 -26,6 %

eigen organisatie 2651 2651 0%

totaal 105202 98188 -6,7 %

We stellen vast dat de BAU-modellen een totale vermindering van 6.7% voorspellen in de CO2-

uitstoot voor de gemeente Beersel (zie ook figuur 10). De grootste verwachte vermindering situeert

zich in de sector transport. De grootste verwachte toename situeert zich in de sector huishoudens.

Figuur 8: Grafiek Business-as-Usual scenario 2020 (in ton)

17

Vlaamse Instelling voor Technologisch Onderzoek VITO www.vito.be

17

3. METHODIEK VOOR DE OPMAAK EN UITVOERING VAN HET KLIMAATPLAN

Om tot een daadkrachtig klimaatplan te komen dient een groot draagvlak gecreëerd te worden. De

gemeente betrekt daarom zowel intern als extern zo veel mogelijk mensen, organisaties en

belangengroepen bij de totstandkoming en de implementatie van het klimaatactieplan.

3.1. Interne organisatie

Zoals eerder werd vermeld vereist een sterk klimaatbeleid een integrale aanpak waarbij tal van

beleidsdomeinen betrokken worden. Intern werd een klimaatwerkgroep georganiseerd waarop zo’n

15 vertegenwoordigers van de verschillende gemeentelijke diensten aanwezig waren. Om werkbaar

te blijven komt deze werkgroep nadien in verschillende samenstellingen samen, afhankelijk van het

thema dat behandeld wordt.

Tijdens de opmaakfase van het klimaatactieplan nam de klimaatwerkgroep volgende taken op zich:

analyse van de nulmeting

inventarisatie van bestaande acties & maatregelen

opmaak van het budget en zoektocht naar mogelijke financieringsbronnen

bepaling doelstellingen (korte en lange termijn, cf. hoofdstuk 1.3)

bepalen van de sleutelsectoren: transport – huishoudens – eigen organisatie

acties en maatregelen voorstellen op basis van de nulmeting, inventarisatie van de eigen

werking, provinciale inventaris van mogelijke klimaatacties en, indien van toepassing, de

maatregelentool

medewerking participatieproces

Ook na de indiening van het klimaatactieplan zal de werkgroep :

faciliteren van de implementatie van de maatregelen

monitoren van de effecten van de maatregelen

permanente evaluatie en oppuntstelling van de maatregelen

nieuwe maatregelen voorstellen en onderzoeken

terugkoppeling naar College van burgmeester en schepenen, de Gemeenteraad en de

bevolking

De klimaatwerkgroep heeft dus een adviserende, coördinerende en uitvoerende rol. Deze

werkwijze garandeert een grote betrokkenheid van de verschillende diensten.

18

3.2. Externe partnerschappen

Extern wordt de gemeente ondersteund door een breed partnerschap, waaronder de Vlaamse

overheid, de Provincie Vlaams-Brabant, VITO, de distributienetbeheerders, externe experten (o.a.

Ecopower, Levuur, Bond Beter Leefmilieu en Ecolife…), lokale partners (o.a. Oxfam Wereldwinkel,

Fietsersbond Beersel, Unizo Beersel, Natuurpunt, Voka, Educatief Centrum Paddenbroek,

beweging.net, verenigingen,…). De provincie Vlaams-Brabant biedt in haar rol als coördinator

inhoudelijke, technische en administratieve ondersteuning aan. De gemeente onderzoekt ook of kan

worden samengewerkt met naburige gemeenten voor de uitvoering van het klimaatactieplan (bv. een

regionale werkgroep Pajottenland-Zennevallei).

3.3. Participatieve aanpak

Zoals eerder vermeld is het cruciaal dat zoveel mogelijk stakeholders betrokken worden bij het

klimaatactieplan. Iedereen zal een steentje moeten bijdragen en hoe beter de maatregelen uit het

klimaatactieplan aansluiten bij de bekommernissen van zoveel mogelijk actoren, hoe daadkrachtiger

het plan zal kunnen worden uitgevoerd en hoe doeltreffender het resultaat zal zijn. Participatie is dus

belangrijk doorheen de verschillende fases van het beleidsproces:

Planfase: door zoveel mogelijk actoren te betrekken bij het ontwerp van de maatregelen

beogen we een breed gedragen klimaatactieplan.

Uitvoeringsfase: door bij de uitvoering van elke maatregel zoveel mogelijk actoren te

betrekken vergroten we systematisch de reikwijdte en de daadkracht ervan.

Evaluatie: door ook bij de evaluatie verschillende partners te betrekken garanderen we een

onderbouwde en tijdige bijsturing waar nodig.

Aan de totstandkoming van dit klimaatactieplan ging een

uitgebreid participatietraject vooraf. Onder het motto

“Beersel zoekt idee, doe mee voor minder CO2”

werden tal van evenementen georganiseerd en acties

ondernomen om zoveel mogelijk input te verzamelen van

zoveel mogelijk actoren.

In onderstaande tabel vindt u een kort verslag van alle acties en evenementen die ondernomen

werden en de stakeholders wie we hiermee wensten te bereiken.

19

Evenement/actie Partners/Doelgroep Verslag

1. Klimaatshow

2014-10-09

± 100 aanwezigen

Partners:

Milieuraad Beersel, Voedselteam Beersel, Fietsersbond Beersel, Natuurpunt

Beersel, Kringloopkrachten Beersel, Oxfam Wereldwinkel Beersel, 3W-plus,

OKRA, Imkersbond, Kyoto in het Pajottenland.

Sprekers klimaatdebat: Peter De Smet (Cleanernergyinvest Huizingen,

voormalig directeur Greenpeace); Frank Pattyn (hoogleraar ULB-directeur

laboratorium Glaciologie), Stephan Windels (Colruyt Group – Business Unit

Manager WE-power), Guy Tordeur (ACW/Beweging.net), Ivo Bettens (Unizo

Beersel) en Dirk Vansintjan (bestuurder Ecopower).

Doelgroep:

zoveel mogelijk Beerselse burgers. Uitnodigingen werden verstuurd naar

alle adviesraden, alle verenigingen; publiciteit werd gemaakt langs zoveel

mogelijk kanalen (affiches, 3000 flyers, gemeentelijke website, sociale

media,…)

Op donderdag 9 oktober 2014 organiseerde de gemeente Beersel

een Grote Klimaatshow: Beerselaars gingen er in debat met elkaar,.

Nadien voerde ‘Low Impact Man’ Steven Vromman zijn eigen eco-

comedyshow “Stop met klagen” op. Voor en na de show stonden er

tal van standjes met informatie voor de bevolking.

2. Klimaatlunch 1

2014-12-08

± 30 aanwezigen

Partners:

Els Heyvaert (VOKA), Toon Driesen (Agenstchap Ondernemen) en Ivo

bettens (Unizo Beersel) zorgden voor presentaties en advies.

Doelgroep:

Zelfstandigen en vertegenwoordigers van bedrijven in Beersel

Op 8 december 2014 nodigden we voor het eerst de Beerselse

bedrijfswereld uit om bij een gratis lunch kennis te maken met het

klimaatbeleid van onze gemeente en om hun bekommernissen,

bedenkingen en vragen te uiten. Bij een klimaatvriendelijk

wandelbuffet werden drie presentaties gegeven over energie-

efficiëntie, subsidiemogelijkheden en de opties op vlak van

begeleiding. Deze formule zal twee keer per jaar herhaald worden

om de Beerselse bedrijven optimaal te informeren en te consulteren.

20

3. Open milieuraad over

klimaatverandering

2015-01-22

± 20 aanwezigen

Partners:

Miieuraad Beersel zorgde in samenwerking met Natuurpunt voor een lezing

van Koen Leysen (educatief medewerker)

Doelgroep:

Leden van de Beerselse milieuraad en alle geïnteresseerde burgers

Het doel van deze bijeenkomst was voornamelijk sensibiliseren en

informeren over klimaatopwarming en zodoende de leden van de

milieuraad en andere geïnteresseerde burgers te motiveren om ons

waar mogelijk te ondersteunen m.b.t. het klimaatactieplan.

4. Klimaatwerkgroep

2015-03-20

± 15 aanwezigen

Doelgroep:

verantwoordelijken voor energiebesparing van de verschillende

gemeentelijke diensten.

Op 20 maart 2015 brachten we van zoveel mogelijk

vertegenwoordigers van gemeentelijke diensten samen in het

bezoekerscentrum de Lambiek om een werkgroep op te richten die

zich buigt over energie-efficiëntie in de gemeentelijke werking.

Samen onderzochten zij waar er in de werking van hun dienst

ruimte voor verbetering is en welke rol zij daarbij kunnen spelen.

5. Klimaattournee

2015-05-03

± 150 aanwezigen

(zie bijlage 3)

Partners:

Oxfam Wereldwinkel organiseerde het Fair trade-ontbijt.

Fietsersbond Beersel organiseerde samen met lokale handelaar een

groepsaankoop voor elektrische fietsen.

Lokale autohandelaars stelden duurzame wagens tentoon.

Levuur trad op als facilitator tijdens het evenement.

Bruno Moens (Steunpunt duurzaam bouwen), Dirk Vansintjan (Ecopower),

Piet Onnockx (Natuurpunt Beersel) en Kris Peeters (mobiliteitsdeskundige)

verleenden advies en begeleidden themagesprekken.

Doelgroep:

Op 3 mei 2015 organiseerde de Gemeente Beersel de

Klimaattournee. Tijdens een Fair Trade ontbijt werden zoveel

mogelijk ideeën en suggesties van deelnemers verzameld, en

nadien verder besproken aan drie thematische klimaattafels (eigen

huishouden, energie & open ruimte en duurzame mobiliteit).

Daarnaast organiseerde de Fietsersbond Beersel er een

demonstratie en samenaankoopactie van elektrische fietsen en

stelden lokale handelaars duurzame wagens (Hybride, CNG en

elektrische wagens) tentoon. Als afsluiter was er een wandeling met

mobiliteitsdeskundige Kris Peeters, een mobiele lezing over

21

zoveel mogelijk Beerselse burgers. Uitnodigingen werden verstuurd naar

alle adviesraden, alle verenigingen; publiciteit werd gemaakt langs zoveel

mogelijk kanalen (affiches, 3000 flyers, gemeentelijke website, sociale

media,…)

mobiliteit en stedenbouw. Meer dan 150 aanwezigen vulden de

ideeënbus rijkelijk met nuttige en soms heel originele suggesties.

Opvallende en heel hoopgevende conclusie was dat de deelnemers

er zich blijkbaar zeer goed van bewust zijn dat ook van hen

inspanningen worden verwacht, en dat ze hier ook echt toe bereid

zijn.

6. Klimaatontbijt

2015-05-05

± 80 aanwezigen

Partners:

Oxfam Wereldwinkel verzorgde een Fair trade-ontbijt

Doelgroep:

Al het gemeentepersoneel, en in het bijzonder deverantwoordelijken voor

energiebesparing van de verschillende gemeentelijke diensten.

Op 5 mei 2015 werd met een vergelijkbare formule een evenement

georganiseerd voor al het gemeentelijk personeel: het Fair

Klimaatontbijt. Tijdens een volledig fair trade ontbijt werd het

personeel aangespoord om na te denken over de drie thema’s die

ook bij de klimaattournee werden gebruikt: duurzame mobiliteit,

eigen huishouden, energie & open ruimte. De centrale vraag was

hoe ze zowel als burger als personeelslid een rol kunnen spelen in

het klimaatactieplan. Ook hier werden heel wat nuttige ideeën geuit

en viel de bereidheid op van alle aanwezigen om hun steentje bij te

dragen.

Nadien volgde ook een bevraging van het personeel waar het

evenement kon worden geëvalueerd en waar ook de afwezigen e

kans kregen om hun zegje te doen over het klimaatbeleid van de

gemeente.

7. Klimaatquiz

2015-05-08

± 25 aanwezigen

Partners:

Jeugdraad Beersel

Doelgroep:

Beerselse jeugd

Op 8 mei 2015 organiseerden we voor alle leden van de Beerselse

jeugdraad een klimaatquiz, waarbij in ontspannen sfeer gepeild

werd naar wat er bij hen leeft en welke visie zij op het klimaatbeleid

van de gemeente hebben.

22

8. Klimaatlunch

2015-06-08

10 aanwezigen

Partners:.

Voor de 3 begeleide rondetafelgesprekken werkten we samen met :

Els Heyvaert (VOKA) over duurzame mobiliteit

Philippe Broigniez (Dia-design): over zuinige verlichting

Koen Cassenaer (Carbomat): over energie-efficiëntie in gebouwen

Doelgroep:

Zelfstandigen en vertegenwoordigers van bedrijven in Beersel

Op 8 juni 2015 werd voor de tweede maal een gratis klimaatlunch

georganiseerd voor de Beerselse bedrijven en ondernemers. Bij een

glaasje fairtrade wijn en een vegetarische maaltijd konden

ondernemers en bedrijfsleiders er advies inwinnen van experts rond

drie centrale thema’s: energie-efficiënte gebouwen, zuinige

verlichting en duurzame mobiliteit. Collega ondernemers wisselden

enthousiast hun ervaringen, expertise uit en deelden hun visie op

het toekomstige klimaatbeleid.

9. Klimaatdialoog

2015-06-09

6 aanwezigen

Doelgroep:

Gemeenteraadsleden van meerderheid en oppositie

Als vertegenwoordigers van de bevolking was ook de inspraak van

de gemeenteraadsleden cruciaal. Daarom organiseerden we op 9

juni 2015 een klimaatdialoog waar meerderheid en oppositie in een

ontspannen sfeer rond de tafel werden gebracht en over de

partijgrenzen heen vooruitkeken naar 2020 en werd unaniem het

belang van een sterk klimaatbeleid onderstreept.

10. Klimaatbevraging

44 respondenten

Doelgroep:

De Beerselse bevolking en het middenveld.

De link naar de online bevraging werd via mail persoonlijk gestuurd naar alle

leden van alle Beerselse adviesraden en werd ook gedeeld op de website

en op de sociale media van de gemeente.

Om de drempel wat te verlagen gaven we mensen ook de

mogelijkheid om via een online bevraging hun mening te geven over

het klimaatbeleid. We ontvingen 44 ingevulde enquêtes.

23

11. Ideeënbussen

Doelgroep:

De Beerselse bevolking

Op verschillende plaatsen in de gemeente (o.a. gemeentehuis,

bibliotheek, sportcomplex, cultureel centrum, bezoekerscentrum,…)

werd een ideeënbus geplaatst met ons motto “Beersel zoekt idee

voor minder CO2”

12. Overige communicatie

Doelgroep:

De bevolking van Beersel (en daarbuiten)

Om het draagvlak te zo groot mogelijk te maken dienen we ook de

minder geïnteresseerde burgers optimaal te betrekken bij het

klimaatplan. Daarom communiceren we systematisch langs zoveel

mogelijk kanalen over evenementen, maatregelen, plannen,…: de

lokale pers, de gemeentelijke website, het gemeentelijk infoblad,

sociale media, gemeentelijke lichtborden, affiches en flyers van

evenementen, verkeersbordenstickers,… Een emailadres

klimaat@beersel.be werd aangemaakt waarop mensen terecht

kunnen met al hun vragen en suggesties.

24

Conclusies participatief traject

We wensen iedereen te bedanken die via deze participatieve methode input gaf voor de opmaak van

ons klimaatactieplan. We ontvingen 281 concrete ideeën en trokken heel wat lessen uit de vele

gesprekken en inspraakmomenten. De belangrijkste conclusies lijsten we hier kort op, met telkens

enkele aangehaalde voorbeelden:

1. We stellen een grote bereidheid vast om een modal shift te maken waarbij de wagen wordt

ingeruild voor de (elektrische) fiets of het openbaar vervoer, mits aan bepaalde voorwaarden

wordt voldaan. Er wordt hierbij sterk gerekend op de overheden om deze overstap te

faciliteren. Betere fietsinfrastructuur is daarbij met voorsprong de meest geuite wens van de

Beersels bevolking. Ook een goedkoper en ruimer aanbod openbaar vervoer wordt hiervoor

meermaals als voorwaarde aangehaald.

o Veilig fietstraject langsheen alle Beerselse scholen

o Gratis beveiligde fietsenstallingen op centrale plaatsen

o Aanleg van brede fietsautostrades

o Lokale buslijn tussen de deelgemeenten

o …

2. Er wordt ook op de overheden gerekend om de keuze voor klimaatvriendelijke investeringen

financieel voordelig te maken (zowel op vlak van mobiliteit als op vlak van huishoudens).

Renteloze leningen, belastingvoordelen en andere steunmaatregelen worden daarbij

veelvuldig naar voor geschoven als verhoopte maatregelen. Mensen blijken bereid hun gedrag

te veranderen maar willen beloond worden voor hun inspanningen.

o Verlaging B.T.W. op aankoop en onderhoud fiets

o Belasten van bedrijfswagens op basis van CO2-uitstoot

o Subsidie voor zonnepanelen

o Renteloze lening voor dakisolatie

o Groepsaankopen elektrische fietsen, zonnepanelen, pelletkachels,…

o …

3. Ondanks het enorme aanbod aan beschikbare informatie verklaart de burger vaak

onvoldoende geïnformeerd te zijn. Gratis advies op maat kan doorslaggevend zijn om de stap

te zetten naar een bepaalde investering. Om burgers te overtuigen om hun gedrag te

veranderen moet het financieel voordeel van klimaatvriendelijke investeringen permanent

benadrukt worden.

o Gratis huisbezoek en berekening van de opbrengst die een bepaalde investering

zou kunnen betekenen (bvb. jaarlijkse besparing door dakisolatie)

25

o Duidelijke folder waarin per mogelijke investering de initiële kost en de

gemiddelde jaarlijkse opbrengst wordt weergegeven (bvb. waterbesparende

douchekop: kost 30 euro en brengt jaarlijks 50 euro op)

o Gratis informatiesessies waarbij onafhankelijk advies verleend wordt

o …

4. Gezinnen met een laag inkomen wonen doorgaans in slecht geïsoleerde woningen en hebben

vaak onvoldoende financiële ruimte om klimaatvriendelijke investeringen te doen.

Ondersteunen van deze doelgroep is cruciaal en potentieel op meerdere wijzen voordelig. Zo

is vaak voor een relatief lage investeringskost een heel grote CO2-reductie mogelijk en zorgt

een verlaagde energiefactuur bovendien voor wat extra financiële ruimte.

o Verhuurders verplichten om te investeren in dakisolatie

o Renteloze lening voor klimaatvriendelijke investering, waarbij de winst op de

energiefactuur wordt gebruikt om de lening af te lossen.

o …

Burgers, bedrijven en verenigingen toonden zich op onze inspraakmomenten bereid om

klimaatvriendelijke inspanningen te leveren. Ze rekenen hiervoor op goede informatie en financiële

bevoordeling. Zij zien voor de gemeente Beersel een belangrijke rol als facilitator weggelegd.

26

4. FINANCIEEL KADER

De komende jaren zijn er financiële inspanningen nodig om de ambities en doelstellingen te

verwezenlijken. Deze zullen uit verschillende bronnen geput worden:

(1) Zoals voorzien in de strategische meerjarenplanning voorziet de gemeente jaarlijks een

budget voor het behalen van beleidsdoelstelling nr. 001.003 “Beersel werkt naar

klimaatneutraliteit”. Specifiek wordt ook jaarlijks een budget voorzien voor Actie nr.

001.003.002.003 “Uitvoeren van acties in het kader van de Burgemeestersconvenant” . Zie de

strategische meerjarenplanning van de gemeente Beersel 2015-2019.

(2) Zoals eerder vermeld dient klimaatbeleid geïntegreerd te worden in verschillende

beleidsdomeinen. In de mate dat de klimaatacties kaderen in de verschillende

beleidsdoelstellingen wordt beroep gedaan op de budgetten die voor deze domeinen werden

voorzien in de strategische meerjarenplanning van de gemeente Beersel 2015-2019.

(3) Er wordt ook beroep gedaan op externe financiële structuren (bvb. Energy Performance

Contracting (EPC) via ESCO’s).

(4) Door samenwerking met andere gemeenten worden schaalvoordelen nagestreefd.

(5) Daarnaast wordt ook onderzocht of bepaalde acties gefinancierd kunnen worden door

subsidieprogramma’s:

Europese subsidieprogramma’s (bvb. gratis deelname aan Save@work van de Europese

Commissie)

Subsidie duurzame klimaat- en milieuprojecten Provincie Vlaams-Brabant: De gemeente

Beersel ontving een subsidie voor het project “Beersel Klimaatneutraal” van de Provincie

Vlaams Brabant waarmee een belangrijk deel van het participatief traject gefinancierd

werd (o.a. begeleiding door de firma Levuur).

27

5. KLIMAATACTIES

Om de doelstelling van 20% minder CO2-uitstoot te bereiken moet Beersel zoals eerder berekend (zie

hoofdstuk 2.1) minstens 21040 ton CO2 besparen. Hiervoor zijn vele tientallen acties nodig. Sommige

acties of maatregelen werden reeds uitgevoerd, andere zijn in uitvoering of zijn permanent of jaarlijks

wederkerend, nog andere acties moeten nog worden opgestart. Dit klimaatplan inventariseert al

deze voorbije, lopende en toekomstige acties en vormt zodoende een overzicht van het beleid dat

de gemeente voert om de doelstelling van de Burgemeestersconvenant te behalen. Deze zullen

permanent geüpdatet en aangevuld worden.

Voor elke actie worden ter informatie enkele mogelijke partners vermeld. Deze opsomming is niet

exhaustief; zoals vermeld trachten we steeds zo participatief mogelijk te werk te gaan en dus waar

mogelijk bijkomende partners te betrekken.

De CO2-reductie die we met de acties verwezenlijken is voor het merendeel van de acties zeer

moeilijk afzonderlijk te meten, laat staan te voorspellen. Om toch een idee te hebben van de uitdaging

waar we voor staan heeft VITO18

in opdracht van LNE een maatregelentool19

ontwikkeld. Dit is een

rekendocument waarmee voor 8 voorbeeldmaatregelen de impact op de gemeentelijke CO2-uitstoot

kan worden berekend. Om een idee te hebben van de uitdaging waar we voorstaan berekenen

we hoe we 20% CO2-reductie zouden kunnen bereiken tegen 2020.

2020 CO2-

reductie (in ton)

CO2-reductie

(in %)

65% van de huishoudens heeft dakisolatie 6305 6,0%

50% van de huishoudens heeft muurisolatie 5113 4,9%

50% van de huishoudens heeft hoogrendementsglas 3225 3,1%

450 bijkomende warmtepompen 1561 1,5%

500 bijkomende zonneboilers 93 0,1%

18

Vlaamse Instelling voor Technologisch Onderzoek VITO www.vito.be 19

zie http://aps.vlaanderen.be/lokaal/burgemeestersconvenant/burgemeestersconvenant.htm

28

20% van de huishoudens hebben fotovoltaïsche zonnepanelen

1668 1,6%

10% van de afgelegde kilometers door personenwagens wordt vervangen door de fiets

1873 1,8%

10% van de afgelegde kilometers door personenwagens wordt gereden door elektrische voertuigen

1227 1,2%

TOTAAL 21065 20%

Deze tabel is slecht een indicatie van hoe de 20% CO2-reductie behaald kan worden. We stellen vast

dat de uitdaging waar we voor staan zeer groot is. Tussen het schrijven van dit plan (2015) en 2020

liggen slechts 4 volledige beleidsjaren. Er moet daarom zo snel mogelijk op zoveel mogelijk domeinen

door zoveel mogelijk actoren gehandeld worden. Het behalen van de vooropgestelde doelstellingen is

eenieders verantwoordelijkheid. De gemeente gaat haar verantwoordelijkheid niet uit de weg en zet

zich voluit in voor de verwezenlijken van de 100 onderstaande acties. Deze inventaris van acties kan

ook een bron van inspiratie zijn voor alle Beerselse burgers, bedrijven, verenigingen,… die hun

verantwoordelijkheid willen opnemen en zich mee willen inzetten voor minder CO2.

29

5.1. ACTIES MOBILITEIT

Actiedomein Nr. Actie Toelichting/status Mogelijke partners

Beersel faciliteert de modal shift van auto naar fiets/te

voet 1 Toepassen STOP-principe

Zoals ook vooropgesteld in het gemeentelijk mobiliteitsplan en het mobiliteitsdecreet van de Vlaamse overheid hanteert de gemeente het "STOP-principe" als leidraad in de mobiliteitsplanning en de ruimtelijke ordening van Beersel. STOP staat voor een rangorde van vervoersvormen, die loopt van Stappers (voetgangers), Trappers (fietsers) en Openbaar (collectief) vervoer tot de Personenwagens.

2 Onderhoud van voetpaden en fietspaden

De gemeente onderhoudt de voetpaden en fietspaden langsheen de lokale wegen. Zowel voor voetpaden als voor fietspaden wordt een onderhoudsplan opgesteld. De fietspaden langsheen gewestwegen worden onderhouden door het Agentschap Wegen en Verkeer.

Fietsersbond Beersel, Agentschap Wegen en

Verkeer,...

3 Opstellen fietspadenkaart De gemeente inventariseert al de fietspaden op haar grondgebied in een fietspadenkaart.

Fietsersbond Beersel, …

4 Opmaak fietsbeleidsplan Zoals vooropgesteld in het mobiliteitsplan stelt de gemeente in samenwerking met de fietsersbond Beersel een fietsbeleidsplan op.

Fietsersbond Beersel, …

5

(Her)aanleg van fietspaden

De gemeente investeert in de (her)aanleg van fietspaden langsheen lokale wegen, conform het vademecum fietsvoorzieningen van de Vlaamse overheid. De Vlaamse Overheid werd verzocht de heraanleg van het fietspad langs de Brusselsesteenweg (van het begin met de Alsembergsteenweg tot het kruispunt met de Pastoor Bolstraat) op te nemen in de meerjarenplanning Integraal Fiets Investeringsprogramma.

Fietsersbond Beersel, …

6 Realiseren van fietssnelwegen en een fietsroutenetwerk

De gemeente maakt in samenwerking met buurgemeenten en de Provincie Vlaams-Brabant werk van een BFF (bovenlokaal functioneel fietsroutenetwerk). Daarnaast wordt ook werk gemaakt van fietssnelwegen in het kader van het Fiets-GEN. Dit is een woon-werk en woon-school fietsnetwerk van ca. 400 km tussen Brussel en de rand . De gemeente werkt een fietssnelweg Halle-Brussel uit via Huizingen (Guido Gezellestraat) & de Intercommunale Haviland ontwikkelt de Fietssnelweg Halle-Brussel "Kanaalroute".

Provincie Vlaams-Brabant,

Intercommuncale Haviland, Fietsersbond

Beersel, …

30

7 Plaatsing van comfortabele en veilige fietsstallingen en fietsenboxen

Door plaatsing van comfortabele en veilige fietsenstallingen bevordert de gemeente het fietsverkeer in Beersel. Knooppunten van het openbaar vervoer staan hierbij centraal.

Fietsersbond Beersel, …

8 Herwaardering trage wegen

Trage wegen zijn paden of wegen die bestemd zijn voor niet-gemotoriseerd verkeer. Voor fietsers en voetgangers vormen ze een rustig en veilig alternatief voor verplaatsingen langsheen autowegen.De gemeente inventariseert alle trage wegen, ontwikkelt een trage wegenkaart en ontwikkelt een actieplan met nodige werkzaamheden. De bevolking wordt betrokken bij het proces (o.a. door de organisatie van een jaarlijkse “Dag van de Trage Weg”).

Fietsersbond Beersel, …

9 Stimuleer fiets- en voetgangersdoorsteken bij grote nieuwbouwprojecten

Bij het opstellen van ruimtelijke uitvoeringsplannen en het evalueren van stedenbouwkundige vergunningsaanvragen wordt onderzocht of voetgangersdoorsteken mogelijk zijn.

10 Inrichting autoluwe en –vrije zones en zones 30

Op belangrijke plaatsen voor de zachte weggebruiker (dorpscentra, scholen, …) wordt volgens het STOP-principe werk gemaakt van absolute prioritering voor voetgangers en fietsers. Dit houdt in dat waar wenselijk zones 30 en autoluwe en –vrije zones worden ingericht (bvb. autovrij Winderickxplein in Alsemberg, afsluiting Vaucampslaan Huizingen...).

11 Samenaankoopacties elektrische fietsen

De gemeente Beersel organiseert op regelmatige basis groepsaankopen voor elektrische fietsen in samenwerking met lokale handelaars en de Fietsersbond Beersel. De groepsaankopen van 2014 en 2015 waren alvast een groot succes, met tientallen verkochte fietsen.

Fietsersbond Beersel, lokale handelaars,…

12 Aanbod laadpalen voor elektrische fietsen vergroten

De gemeente plaatst in 2015/2016 op 3 nog te bepalen locaties laadpalen voor elektrische fietsen. Indien deze positief geëvalueerd worden wordt onderzocht of bijkomende palen mogelijk zijn. Het gebruik van de laadpalen wordt gratis aangeboden. Ze worden waar mogelijk gevoed met zonne-energie.

Fietsersbond Beersel, …

13 Stimuleer fietsgebruik door sensbilisering

De gemeente sensibiliseert bij bevolking en bedrijven omtrent het gebruik van de fiets, zowel voor woon-werkverkeer als voor andere activiteiten. O.a. de campagne Bike to work wordt gepromoot. De gemeente neemt jaarlijks deel aan de campagne “Met belgerinkel naar de winkel” (in samenwerking met 62 plaatselijke handerlaars). De gemeente stimuleert fietsgebruik van en naar Beerselse activiteiten met speciale promoties voor fietsers.

Fietsersbond, Beerselse middenstand.

31

14 Fietseducatie

De gemeente organiseert activiteiten waarbij inwoners leren om zich op een veilige manier met de fiets te verplaatsen in het verkeer. Zo werden in 2014 twee cursussen "Veilig elektrisch fietsen" georganiseerd voor senioren (48 deelnemers) en werd een actie "Kijk ik fiets!" georganiseerd voor 4-5 jarigen. Ook wordt jaarlijks een “fietsschool” georganiseerd waar volwassenen kunnen leren fietsen. De scholen trachten voor verplaatsingen naar activiteiten ook zo veel mogelijk gebruik te maken van de fiets.

Fietsersbond, Beerselse scholen,…

Beersel faciliteert de modal shift van auto naar openbaar vervoer (OV)

15 Overleg met vervoersmaatschappijen en buurgemeenten over uitbreiding aanbod openbaar vervoer

Permanent overleg lopend De Lijn,…

16 Onderhoud en vernieuwing van haltes openbaar vervoer

De in eigen beheer geplaatste busschuilhuisjes worden onderhouden en waar wenselijk en mogelijk vernieuwd. Een onderhoudsplan wordt opgesteld.

De Lijn, Private partners,…

17 Tussenkomst abonnementen jongeren vervoersmaatschappij ‘De Lijn’

In zitting van 9 juli 2014 keurde het college een overeenkomst met vervoersmaatschappij De Lijn goed voor een procentuele tussenkomst van 50% op de abonnementen voor 16-,17- en 18-jarige jongeren. (zogenaamde Buzzy Pass). Voor het schooljaar 2014-2015 maakten 344 jongeren gebruik van dit systeem. Voor 2015-2016 zijn nog geen cijfers beschikbaar.

De Lijn,…

18 Bereikbaarheid van openbaar vervoer-haltes staat centraal in het parkeerbeleid

De haltes van het openbaar vervoer krijgen een centrale plaats in het parkeerbeleid (door de gemeente gecoördineerd).

De Lijn, …

19 Opstellen van een gemeentelijke bereikbaarheidsgids

De gemeente inventariseert belangrijke locaties (opstapplaatsen openbaar vervoer, parkings, attractiepolen, gemeentelijke gebouwen,…) in een bereikbaarheidsgids.

De Lijn, …

Beersel faciliteert de modal shift naar milieuvriendelijke

voertuigen en stimuleert

klimaatvriendelijk autogebruik

20 Aanbod laadpalen voor elektrische voertuigen vergroten

In 2016 worden twee oplaadpunten voor elektrische voertuigen geplaatst (exacte locatie nog te bepalen). Indien positief geëvalueerd onderzoekt de gemeente bijkomende initiatieven.

Private partners, …

21 Onderzoeken van de mogelijkheid van een CNG-tankstation

De gemeente tracht te bekomen dat private partners investeren in een CNG-tankstation in Beersel.

Private partners, …

22 Promoten energiezuinige voertuigen en energiezuinig rijgedrag

Handelaars die een demonstratie willen organiseren voor energiezuinige voertuigen worden ondersteund (zie Klimaattournee 2015). Creëer bewustzijn over uitstoot (zie www.ecoscore.be). Faciliteer vlootanalyses bij bedrijven (VOKA ontwikkelt een online tool die in Beersel zal gepromoot worden).

Lokale handelaars, VOKA,…

32

23 Promoten energiezuinig rijgedrag Promoten cursussen ecodriving bij bedrijven en bevolking Ecolife, Private

partners,…

24 Faciliteren van autodelen, carpooling en vanpooling

Promoten autodelen, carpooling en vanpooling binnen bedrijven en erbuiten (o.a. via website van het Vlaams Netwerk Autodelen). Private partners die wagens ter beschikking stellen worden aangemoedigd om ook in Beersel een standplaats te plaatsen.

De Lijn, Vlaams netwerk Autodelen, Private

partners,…

25 Promoten van thuiswerken en videoconferencing

In het kader van de gemeentelijke klimaatlunchen voor bedrijven of via gemeentelijke communicatie worden bedrijven gesensibiliseerd omtrent de voordelen van thuiswerken en videoconferencing.

26 Onderzoeken mogelijke verlaging maximumsnelheid op de Brusselse ring

Samen met de andere gemeenten langsheen de Brusselse ring en de Vlaamse en Brusselse overheden wordt onderzocht of een verlaging van de maximumsnelheid (bv.tot 90km/u) op de Brusselse ring mogelijk is.

Gemeenten langsheen de Brusselse ring, Vlaams Gewest,

Brussels Gewest,…

33

5.2. ACTIES HUISHOUDENS

Actiedomein Nr. Actie Toelichting/status Mogelijke partners

Beersel moedigt klimaatvriendelijk (ver)bouwen aan

27 Project Kyoto in de wijk “Rond de vaart” in Lot.

In het kader van het project Kyoto in het Pajottenland van vzw Paddenbroek strijkt de Kyotomobiel ook neer in Beersel. Dit is een duurzaam gebouwd mobiel bureau met voorbeelden van duurzame toepassingen en met thuisbegeleiders die thermografische scans, kostenramingen en bijkomende informatie verschaffen. Het doel is om op 2 jaar tijd 400 woningen te renoveren en per woning het energieverbruik te halveren. Hiermee zou jaarlijks 1000 ton CO2 bespaard kunnen worden.

Vzw De Paddenbroek,…

28 Onderzoeken haalbaarheid thermografische luchtfoto van Beersel

Een thermografische luchtfoto geeft weer hoeveel warmteverlies er is per woning. Zo kunnen bewoners zien of en hoe er (bijkomend) geïsoleerd dient te worden in hun woonst. Om dit financieel haalbaar te maken wordt overlegd met de provincie en met naburige gemeenten.

Naburige gemeenten, Provincie Vlaams-

Brabant,…

29 Gratis duurzaam bouwadvies

De gemeente biedt haar inwoners in samenwerking met het Steunpunt Duurzaam Bouwen gratis bouwadvies aan. Voor een advies op basis van plannen rekent DUBO op 25 euro, voor een advies ter plaatse wordt 50 euro aangerekend. Beersel neemt deze bijdrage op zich voor haar inwoners t.e.m. 2019. Zowel in 2014 als in 2015 (tot op heden) werden 6 adviesen ter plaatse uitgevoerd. Bijkomende promotie voor deze actie wordt gemaakt (o.a. bij immothekers, architecten, notarissen,...), We mikken hierbij op minstens 20 adviezen per jaar vanaf 2016.

Provinciaal Steunpunt Duurzaam Bouwen, vzw

Dialoog,…

30 Infosessies duurzaam bouwen

In samenwerking met het provinciaal Steunpunt Duurzaam Bouwen en andere partners worden infosessies omtrent duurzaam bouwen georganiseerd in Beersel. Ook wordt promotie gemaakt voor dergelijke infosessies in de gemeenten in de buurt. Ook op de klimaattournee van 3 mei 2015 werd duurzaam bouwadvies verleend door experten. Indien er voldoende draagvlak bestaat wordt een "duurzame bouw- en renovatiemarkt" georganiseerd.

Provinciaal Steunpunt Duurzaam Bouwen, vzw De Paddenbroek, vzw

Dialoog,…

34

31 Groepsaankopen duurzaam bouwen

Gekoppeld aan deze informatiesessies organiseert de gemeente jaarlijks groepsaankopen voor duurzame investeringen. Zo werden in samenwerking met Kyoto in het Pajottenland eerder groepsaankopen georganiseerd voor dakisolatie, zoldervloerisolatie, muurisoaltie, beglazing, en staan nog groepsaankopen gepland voor condensatieketels en zonnepanelen.

Provinciaal Steunpunt Duurzaam Bouwen, vzw De Paddenbroek, vzw

Dialoog,…

32 Promotie van de bestaande premies voor duurzaam bouwen

De gemeente informeert haar burgers zoveel mogelijk over de beschikbare REG-premies (Rationeel Energiegebruik) die kunnen worden aangevraagd bij netwerkbeheerder Eandis. Jaarlijks ontvangt de gemeente een overzicht van uitbetaalde premies vanwege Eandis. In 2014 werden 251 aanvragen ontvankelijk bevonden en werd een totaal bedrag van 161.841 euro aan premies uitbetaald.

Eandis,…

33 Promotie van goedkope leningen voor energiebesparende investeringen

De gemeente informeert haar burgers zoveel mogelijk over de beschikbare goedkope leningen: de Vlaamse woonlening van de Vlaamse Maatschappij voor Sociaal Wonen, de woonlening van het Vlaams Woningfonds, de renovatielening van de Provincie Vlaams-Brabant,...

Vlaams Woningfonds, Vlaamse Maatschappij voor Sociaal Wonen, ...

34 Sensibilisering van eigenaars-verhuurders

Eigenaars-verhuurders worden gesensibiliseerd omtrent mogelijke premies en goedkope leningen voor ingrepen aan huurwoningen. De gemeente promoot de verhoogde tussenkomst voor sociale dakisolatie in een private huurwoning.

Eandis, OCMW,…

35 Subsidie groendaken De gemeente geeft een subsidie van €30/m² voor groendaken van minimaal 10m² (met een maximum van €600). Groendaken zorgen voor isolatie en waterbuffering.

36 Subsidie hemelwaterput en infiltratievoorzieningen

De gemeente voorziet een premie van 500 euro voor het plaatsen van een hemelwaterput met pompinstallatie bij een bestaande woning (voor zover dit niet al wettelijk verplicht is) en op voorwaarde dat er minimum 1 toilet of wasmachine op wordt aangesloten.

Beersel stimuleert energiebesparing in huishoudens

37 Sensibilisering omtrent energiebesparing in huishoudens

De gemeente verspreidt sensibiliserende informatie langs haar communicatiekanalen en op evenementen (bv. klimaattournee, klimaatlunch,…) omtrent energiebesparing in huishoudens. het betreft o.a. tips voor potentiële quickwins door gedragswijziging en kleinschalige investeringen (LED-verlichting, spaardouchekop, tochtstrips, ...). Huurders wordt gewezen op EPC-certificatie van huurwoningen. De gemeente promoot acties zoals Earth Hour (WWF) en Nacht van de Duisternis (Bond Beter Leefmilieu).

Eandis, Steunpunt Duurzaam Bouwen, Provincie Vlaams-Brabant, OCMW,…

35

38 Gratis energiemeter ter beschikking stellen De gemeente stelt gratis 5 energiemeters ter beschikking aan inwoners van Beersel. Hiermee kunnen burgers het energieverbruik van elektrische toestellen meten.

39 Stimuleren van energiescans

De gemeente spoort inwoners aan om een energiescan van hun woning te laten uitvoeren. In het kader van het project Samen Energiek van beweging.net wordt de mogelijkheid aangeboden om gratis een “Warming-up Home Party” te laten uitvoeren, waarbij inwoners hun huis aan een thermografische scan laten onderwerpen en advies krijgen.

Beweging.net (project Samen Energiek),…

Beersel stimuleert klimaatvriendelijke

levensstijl 40 Sensibilisering omtrent de impact van vleesconsumptie op het milieu

De gemeente promoot het initiatief "Donderdag Veggiedag" van de vzw EVA, en wijst haar inwoners op de negatieve impact van overdreven vleesconsumptie op het milieu. Ook in scholen, verenigingen (o.a. eetfestijnen) en in grootkeukens wordt hieromtrent gesensibiliseerd.

vzw EVA, …

41 Promotie van streekproducten en lokale en seizoensgebonden groenten en fruit

De gemeente promoot streekproducten als klimaatvriendelijke producten (minder CO2 door minder transport) en moedigt het gebruik van lokale en seizoensgebonden voedingsproducten aan. De gemeente inventariseert lokale landbouwwinkeltjes en promoot deze.

vzw Streekproducten Vlaams-Brabant, AGB Bezoekerscentrum "De

Lambiek". Lokale landbouwers,

Voedselteams,…

42 Stimuleren eigen kweek van groenten en fruit

Jaarlijks wordt een fruitboom-plantactie georganiseerd waarbij inwoners aan voordelige tarieven fruitbomen kunnen aankopen. Jaarlijks komt de mobiele fruitpers naar Beersel waar inwoners hun fruit tot sap kunnen laten persen. De gemeente stimuleert moestuinieren met workshops en sensibiliserende communicatie. Een pilootproject voor een volkstuin in Lot wordt opgestart.

Regionale Landschappen Pajottenland &

Zennevallei, Natuurpunt vzw, Houtlandse

Tuinsappen, lokale landbouwers, vzw

VELT,...

43 Stimuleren ecologisch tuinieren

De gemeente verspreidt sensibiliserende informatie en organiseert evenementen die aanzetten tot ecologisch en klimaatvriendelijk tuinieren. Zo organiseert de gemeente o.a. een Infoavond kringlooptuinieren, een Open kringloopdag (voorheen Open compostdag), een Groene Pluimprijs,... Ook worden maandelijks (van februari tot oktober) compostdemonstraties gegeven door vrijwillige kringloopkrachten (voorheen compostmeesters).

vzw Natuurpunt, Haviland, vzw Vlaco,

vrijwillige kringloopkrachten,…

36

44 Sensibilisering omtrent afvalpreventie en maximale recyclage van materialen en grondstoffen

Het gemeentelijk afvalbeleid tracht afval te voorkomen en materialen en grondstoffen maximaal te recycleren. De gemeente neemt hiertoe sensibiliserende initiatieven en steunt campagnes en activiteiten die hier oog voor hebben: repaircafé, afvalarm winkelen, afvalarm feesten, gebruik van katoenen luiers, enz. Ook worden de mogelijkheid onderzocht om "wijkcompostpaviljoentjes" aan te leggen, waar per wijk gezamenlijke composthopen worden aangelegd die gerund worden door kringloopkrachten.

Milieuraad, Stichting Repaircafé, Haviland,

Vlaco, Recupel, OVAM,…

45 Sensibilisering omtrent rationeel watergebruik

De gemeente sensibiliseert omtrent rationeel watergebruik bij verschillende actoren (burgers, bedrijven, scholen, horeca,…). Het drinken van kraantjeswater wordt gepromoot, douchezandlopers worden uitgedeeld en andere tips voor een watervriendelijk huishouden worden verspreid.

Beersel faciliteert het gebruik van groene stroom 46 Sensibilisering rond groene stroom

De gemeente sensibiliseert haar bevolking omtrent groene stroom en het klassement van energieleveranciers in deze. De gemeente sensibiliseert haar bevolking omtrent de voordelen van windturbines op het eigen grondgebied.

Vlaamse reguleringsinstantie voor

de elektriciteits- en gasmarkt (VREG),

Greenpeace,…

47 Stimuleer burgerparticipatie in coöperatieve hernieuwbare energieprojecten

De gemeente ondersteunt participatieavonden windenergie van cbva Ecopower en andere initiatieven die door burgerparticipatie in hernieuwbare energieprojecten de energietransitie bevorderen.

Ecopower cbva, Rescoop Vlaanderen,

Wepower,…

Beersel pakt energiearmoede aan

48 Energiearmoede wordt aangepakt

De strijd tegen de klimaatopwarming en de strijd tegen (energie)armoede gaan hand in hand. Samen met het OCMW wordt bekeken hoe de acties van dit plan optimaal vertaald kunnen worden naar de financieel armste lagen van de bevolking. De mogelijke besparing is hier vaak groot en de impact kan ook op andere vlakken zeer positief zijn (armoedebestrijding).

OCMW,…

37

5.3. ACTIES EIGEN ORGANISATIE

Actiedomein Nr. Actie Toelichting/status Mogelijke partners

Beersel kiest voor klimaatvriendelijke

mobiliteit 49

Aankoop elektrische fietsen voor dienstverplaatsingen

Jaarlijks wordt een budget voorzien voor de aankoop en het onderhoud van elektrische fietsen. In 2014 en 2015 werden telkens 2 fietsen aangekocht. Uit participatieve momenten blijkt dat nog andere diensten vragende partij zijn voor een elektrische fiets (zelfs een elektrische bakfiets werd voorgesteld). Jaarlijks wordt het gebruik van de elektrische fietsen geëvalueerd.

50 Mobiscan gemeentelijke voertuigen

Beersel liet in februari 2015 in samenwerking met Eandis 21 personen- en bestelwagens uit haar wagenpark onderzoeken in een zogenaamde MobiScan. De gemeente kreeg zo een duidelijk overzicht van de leeftijd, de uitstoot, de afgelegde afstand, de ecoscore,... alsook van de kostprijs en het besparings- en reductiepotentieel van de vervanging van wagens door CNG of elektrische voertuigen.

Eandis,…

51 Onderzoekt de haalbaarheid van een track & tracesysteem voor het gemeentelijk wagenpark

De gemeente onderzoekt de haalbaarheid van een track & tracesysteem voor het gemeentelijk wagenpark. Een track & tracesysteem is een systeem dat in wagens wordt geïnstalleerd om verbruik, trajecten, stationair draaien, enz. te analyseren. Een gratis demo wordt aangevraagd bij private partners en bevindingen van andere gemeenten worden opgevraagd.

Private partners,…

52 Regelmatige bandenspanningscontrole van gemeentelijke voertuigen

Een juiste bandenspanning doet de kost van het brandstofverbruik met 2

tot 5% dalen en reduceert de CO₂ uitstoot met 4,6 gram per kilometer. De bandenspanning van gemeentelijke voertuigen wordt daarom op regelmatige basis gecontroleerd.

38

53 Aankoop elektrische voertuigen

Eandis heeft in het kader van het EVA-project als kernpartner 24 elektrische voertuigen aangekocht en leent deze kosteloos uit aan openbare besturen voor een periode van 3 maand. Beersel stelde zich reeds tweemaal succesvol kandidaat en kon zodoende het personeel laten kennismaken met de eigenschappen en mogelijkheden van twee types elektrische voertuigen (personenwagen en bestelwagen). Hierover werd een tevredenheidsenquête uitgevoerd met zeer positieve resultaten. De gemeente tracht deze samenwerking te herhalen. Gelet op de positieve resultaten uit de tevredenheidsenquête, en haar voorbeeldfunctie indachtig, kiest de gemeente bij de aankoop van nieuwe voertuigen waar mogelijk maximaal voor elektrische voertuigen (binnen de voorziene budgetten)

Eandis,…

54 Aankoop CNG-wagens

In 2015 werden 4 CNG-wagens aangekocht door de gemeente via een groepsaankoop van Eandis. Waar een elektrisch voertuig niet geschikt blijkt kiest de gemeente indien mogelijk voor CNG-voertuigen bij de eventuele aankoop van nieuwe voertuigen.

Eandis,…

55 Plaatsing gemeentelijk aardgasvulstation De gemeente legde in 2015 een aardgasvulstation aan in de gemeentelijke werkplaats.

56 Milieuvriendelijk wagens worden herkenbaar gemaakt

De gemeentelijke voorbeeldfunctie indachtig maakt de gemeente haar energiezuinige wagens herkenbaar. Zo worden CNG-wagens voorzien van belettering "Ik rij op aardgas. 95% minder fijn stof". Ook bij elektrische wagens wordt een passende opschrift geplaatst.

57 Personeel wordt gesensibiliseerd om met fiets naar het werk te komen

De gemeente beloont personeelsleden die met de fiets komen met een kilometervergoeding. De fiets wordt gepromoot als een gezond en milieuvriendelijk vervoersmiddel. In 2015 werd zo de wedstrijd "Iron Ambtenaar" georganiseerd, waarin deelnemende personeelsleden gedurende drie maand het aantal afgelegde kilometers (wandelen-fietsen-lopen) konden bijhouden en streven naar de titel "Iron Ambtenaar".

58 Deelname bike-to-work campagne De gemeente registreert zich voor deelname aan bike-to-work, een online platform dat werkgevers en werknemers stimuleert voor woon-werkverkeer per fiets.

Fietsersbond Beersel, …

59 Douchemogelijkheid in gemeentelijke gebouwen

De gemeente onderzoekt voor elk gemeentelijk gebouw waar meer dan 10 mensen permanent tewerkgesteld zijn of het installeren van douchefaciliteiten haalbaar is.

60 Volledige terugbetaling openbaar vervoer voor woon-werkverplaatsingen

Gemeentepersoneel geniet van een volledig gratis openbaar vervoersabonnement voor woon-werkverplaatsingen (zowel deeltijds als voltijds)

39

Beersel maakt gemeentelijke gebouwen energiezuiniger

61 Energieprestatiecertificaten opstellen en bijhouden energieboekhouding gemeentelijke gebouwen

De gemeente heeft voor alle EPC-plichtige gebouwen een EPC opgesteld en houdt voor elk van deze gebouwen op maandelijkse basis een energieboekhouding bij. Het verbruik wordt bijgehouden voor elektriciteit, gas en water en jaarlijks wordt door Eandis een rapport opgesteld per gebouw. Op basis hiervan kunnen prioriteiten worden bepaald m.b.t. energiebesparende maatregelen. Ook garandeert de maandelijkse registratie dat eventuele lekken of andere afwijkingen tijdig kunnen worden opgemerkt. De meetbare gerealiseerde besparingen van de investeringen worden zoveel mogelijk gevisualiseerd om zo een voorbeeld te stellen.

Eandis,…

62 Isolatie van gemeentelijke gebouwen

De gemeente zet haar inspanningen verder om haar gebouwenpark energiezuiniger te maken. Aan de hand van de energieboekhouding van de EPC-plichtige gebouwen wordt bepaald met welke investeringen de grootste energiebesparing behaald kan worden en dus prioritair zijn. Er wordt ingezet op isolatie (dak, vloer, muur, leidingen,...), vervangen van verwarmingsinstallaties door hoogrendementsketels en warmtepompen, vervangen van alle gloeilampen door led-lampen, vervangen van ramen, keuze voor energiezuinige apparaten, ... Een overzicht van de reeds uitgevoerde en nog geplande investeringen wordt bijgehouden.

Eandis,…

63 Vervanging verwarmingsinstallaties gemeentelijke gebouwen

64 Vervanging glas gemeentelijke gebouwen

65 Energiezuinige elektrische apparatuur

66 Energiezuinige verlichting

67 Nastreven van BEN-normen bij nieuwbouw of grote verbouwingen

Eventuele nieuwe gemeentelijke gebouwen voldoen aan het E-peil en het eisenpakket zoals bepaald door de Vlaamse overheid. Ook bij grote verbouwingen worden deze normen nagestreefd.

68 Afsluiten van energieprestatiecontracten EPC voor gemeentelijke gebouwen i.s.m. ESCO

Voor een deel van de gemeentelijke gebouwen (selectie gebeurde i.s.m. het Steunpunt DUBO-dienst energiebegeleiding) wordt een traject opgestart dat leidt tot het afsluiten van een energieprestatiecontract met een energiedienstenbedrijf (ESCO, Energy Services Company) met als doel een energieprestatieverbetering. Volgende gebouwen werden geselecteerd: WZC De Ceder, CC de Meent, Sportcentrum Lot, OCMW Huizingen, Sporthal Beersel, Lambiekcentrum en DOC, Lagere School Huizingen. Drie types EPC-contracten worden afgesloten: EPC onderhoud, EPC technieken en EPC Complete Refurbishment.

Provinciaal Steunpunt Duurzaam Bouwen,

ESCO's,…

40

Beersel kiest voor klimaatvriendelijke openbare verlichting

69 Relighting openbare verlichting

De gemeente stimuleert een daling van het energieverbruik van de openbare verlichting. Hiervoor wordt systematisch geopteerd voor spaarzame armaturen en LED-verlichting. Dit zowel voor de verlichting aan verkavelingen (wordt opgelegd aan verkavelaar) als langsheen gemeentelijke wegen en openbaar domein. De lichtpollutie in België is zeer groot; door overbodige verlichting uit te schakelen wordt zowel de CO2-uitstoot als de lichtpollutie verminderd.

Eandis,…

70 Opstellen van een lichtplan In 2016 start Eandis met de opmaak van een regionaal masterplan openbare verlichting.

Eandis, buurgemeenten,…

Beersel kiest voor hernieuwbare energie

71 Installatie zonnepanelen

In 2011 reeds plaatste de gemeente zonnepanelen op het Bezoekerscentrum "De Lambiek" met een totaal vermogen van 47,04 kWp. Daarnaast werden door private partners op 7 ander gemeentelijke gebouwen zonnepanelen geplaatst in concessie (zie actie 89), waarvan de groene stroom door de gemeente wordt gebruikt aan een voordelig tarief. De gemeente onderzoekt of bijkomend kan worden geïnvesteerd in zonnepanelen .

72 Gebruik 100% groene stroom De gemeente werkt met 100% groene stroom voor installaties, gebouwen, openbare verlichting,…Indien mogelijk wordt voor de aankoop hiervan gewerkt met een groepsaankoop.

73 Onderzoek naar haalbaarheid opwekken energie uit eigen biomassa-afval (pocketvergisting)

De gemeente laat een haalbaarheidsstudie uitvoeren rond technische en financiële haalbaarheid van het opwekken van hernieuwbare energie uit eigen biomassa-afval zoals GFT en bermmaaisel met een kleinschalige droge vergistingsinstallatie op de Manchestersite in Huizingen. Afhankelijk van de resultaten van deze studie wordt beslist om dit project al dan niet te realiseren.

vzw Pro Natura,…

74 Onderzoek naar warmtenetten

De gemeente onderzoekt of de installatie van warmtenetten in Beersel mogelijk is. Een warmtenet koppelt plaatsen met een overschot aan thermische of warmte-energie (bijvoorbeeld uit een geothermische warmtebron of restwarmte van een productieproces) aan plaatsen met een warmtevraag (verwarming, warm water, productieproces). Dit kan zowel voor eigen gebouwen als voor bedrijventerreinen interessant zijn.

Private partner,…

41

Beersel verkleint de ecologische voetafdruk van haar eigen werking

75 Energiebesparing in gemeentelijke gebouwen door gedragswijziging

De gemeente blijft het personeel aanzetten om nog energiezuiniger te werken. De verwarming wordt optimaal afgesteld en van 15 mei tot 15 september zelfs volledig uitgeschakeld. Het gemeentebestuur besliste in zitting van 1 juli 2015 om deel te nemen aan een energiebesparingscampagne "Save@work" van de Europese Commissie. Het doel van deze campagne is om één gemeentelijk gebouw (het Kasteeltje, Domein Rondenbos) i.s.m. de Provincie Vlaams-Brabant en de vzw Arbeid & Milieu significant minder energie te laten gebruiken. De aangeleverde tips en methodieken kunnen worden gebruikt voor andere gemeentelijke gebouwen.

vzw Arbeid & Milieu, Europese Commissie,…

76 Vermindering papierverbruik De gemeente houdt jaarlijks het papierverbruik van de organisatie bij en tracht door sensibilisering, richtlijnen en investeringen (o.a. softwaretoepassingen) het papierverbruik te verminderen.

77 Vermindering gebruik van flessenwater

De gemeente installeert een waterverdeler op basis van kraantjeswater en voorziet voor de personeelsleden een glazen fles met een sensibiliserende boodschap op. In 2012 werden 2 installaties in het OCMW-gebouw geplaatst. In 2013 werd 1 installatie geplaatst in het gemeentehuis. De gemeente plant de plaatsing van bijkomende installaties in andere gebouwen.

Private partner,…

78 Ecologisch groenbeheer

Conform het nieuwe decreet "Duurzaam gebruik pesticiden" gebruikt de gemeente Beersel sinds 2015 geen pesticiden. Parken, plantsoenen, bloembakken, begraafplaatsen, bermen en sportvelden worden steeds pesticidevrij onderhouden. Tevens wordt hierover ter plaatse met informatieve borden gecommuniceerd naar de bevolking.

79 Duurzaam aankoopbeleid materiaal

De gemeente toetst aankopen steeds aan de principes van duurzaamheid en energiezuinigheid. Het gebruik van FSC-gelabeld hout wordt steeds als voorwaarde opgenomen in lastenboeken. Bij de aankoop van kleding wordt steeds geopteerd voor "Schone Kleren" die op een ecologisch verantwoorde manier en met respect voor leefomstandigheden van arbeiders werd geproduceerd. Bij de aankoop van kantoormateriaal wordt onderzocht of er kan worden gewerkt met firma's die meubels vervaardigen uit gerecycleerde materialen.

vzw Femma (Schone Kleren-campagne), private partner,…

80 Duurzaam aankoopbeleid voedingsproducten

De gemeente toetst aankopen steeds aan de principes van duurzaamheid. Voor de aankoop van voedingsproducten (recepties, geschenken,…) wordt in eerste instantie naar lokale en fairtradeproducten gekeken.

Oxfam Wereldwinkel Alsemberg,

Fairtardegemeenten, 11.11.11.,

Oxfam,Fairtrade Belgium,…

42

5.4. OVERIGE ACTIES

Actiedomein Nr. Actie Toelichting/status Mogelijke partners

Beersel kiest voor een klimaatvriendelijke ruimtelijke ordening

81 Principes kernversterking integreren in ruimtelijke ordening

De spreiding van wonen, werken, winkelen en dienstverlening veroorzaakt veel transport en verspilling van openbare ruimte. Bij het opstellen van ruimtelijke structuur- en uitvoeringsplannen wordt rekening gehouden met de principes van kernversterking: activiteiten worden zoveel mogelijk geconcentreerd in gemeentelijke kernen langs openbaar vervoers- en fietsassen. Ook bij het eventuele aansnijden van woonuitbreidingsgebieden houdt de gemeente rekening met bovenstaand principe.

82 Stimuleer nabijheid woonplaats-activiteiten

De spreiding van wonen, werken, winkelen en dienstverlening veroorzaakt veel transport en verspilling van openbare ruimte. De gemeente stimuleert de nabijheid van de woonplaats van ouders/familie tot scholen, rusthuizen, kinderopvang,…

83 Faciliteren nieuwe woonvormen De gemeente ondersteunt initiatieven voor alternatieve woonvormen (cohousing, hospitawonen, zorgwonen,...);

OCMW,…

84 Leegstand wordt voorkomen Leegstand wordt actief opgespoord en belast. vzw Woonpunt,…

Beersel versterkt haar natuurlijk kapitaal

85 Klimaatvriendelijke groenvoorzieningen

De gemeente opteert steeds voor groenvoorzieningen die de biodiversiteit ten goede komen. Plantenbakken worden zoveel mogelijk vermeden (o.a. omdat deze begoten moeten worden). Beersel onderzoekt om als gemeente opgenomen te worden in een pilootproject van de KUL rond vegetatie-analyse en soortenkeuze.

vzw Natuurpunt, KUL,…

86 Waterberging

De gemeente probeert zoveel mogelijk opvangmogelijkheden te voorzien voor regenwaterberging. In periodes van hevige regenval fungeert dit als bekken en in warmere periodes zorgt dit voor warmteabsorptie. Dit zorgt zowel voor klimaatmitigatie (voorkomen opwarming) als adaptatie (aanpassen aan de opwarming).

87 Vermindering van verharde oppervlakte Onnodig geasfalteerde ruimte wordt zo mogelijk opgebroken ten voordele van groenvoorzieningen. Bedrijven worden aangemoedigd dit voorbeeld te volgen. Dit komt ook de waterberging ten goede.

88 Ondersteuning natuurverenigingen voor de aankoop van natuurgebieden

De gemeente ondersteunt natuurverenigingen voor de aankoop van natuurgebieden met een subsidiëring van 10% van het aankoopbedrag. De gemeente telt 5 natuurreservaten waarvan er 4 eigendom zijn van vzw Natuurpunt. Zij staan in voor het beheer van deze natuurgebieden .

43

89 Versterken van natuur en bos

Hoe meer bomen en natuur hoe meer CO2 wordt opgeslagen (klimaatmitigatie) en hoe meer weerstand tegen de gevolgen van de klimaatopwarming (klimaatadaptatie) . Bos- en natuurgebied wordt behouden en versterkt (bv. duurzame inrichting van de open ruimte – project Land van Teirlinck). De aanleg en het behoud van natuurverbindingen en kleine landschapselementen wordt gestimuleerd bij inwoners (onder andere d.m.v. een jaarlijkse Groene Pluimprijs).

Agentschap voor Natuur en Bos, vzw Natuurpunt,

Vlaamse Landmaatschappij,

Regionaal Landschap Pajottenland &

Zennevallei, Pronatura, …

Beersel faciliteert hernieuwbare energie-projecten 90

Beersel stelt daken van gemeentelijke gebouwen ter beschikking voor fotovoltaïsche zonne-installaties van bedrijven.

Private partners kunnen gebruik maken van de daken van gemeentelijke gebouwen voor energieopwekking d.m.v. zonnepanelen. Reeds op 7 gemeentelijke gebouwen werden door private partners zonnepanelen geplaatst, met een totaal vermogen van 263,52 kWp.

Private partner,…

91 Facilitatie windturbineprojecten

Beersel werkt constructief samen met firma's die willen investeren in windenergieprojecten. Het windproject Beersel Sint-Pieters-Leeuw omvat 3 windmolens: 2 van Ecopower cbva (coöperatieve producent en energieleverancier) en 1 van WE-Power (interne groene-energieproducent en -leverancier van de Colruyt Group, elk met een vermogen van 2 MW (voldoende voor zo'n 2000 huishoudens). Op het bedrijventerrein in Lot plaatst WE-Power nog eens 2 windmolens. In het totaal staan daarmee vier windmolens op het grondgebied van Beersel. De gemeente probeert het draagvlak voor windmolens te vergroten.

Ecopower cbva, Rescoop Vlaanderen,

WE-Power,…

Beersel stimuleert klimaatbewustzijn in scholen

92 Klimaateducatie

De gemeente stimuleert educatie omtrent de klimaatproblematiek en energiezuinigheid in scholen. Een energiekoffer (doe-koffer) met educatief materiaal kan worden ontleend bij de bib. I.s.m. de GROS worden jaarlijks 3 thematrolleys ontwikkeld bij de vzw Studio Globo waarbij zorg voor water, lucht, aarde en vuur centraal staan. Deze bevatten voorwerpen, boeken en gebruiksklare lessenpakketten. Ook voor de middelbare school wordt een educatie aangeboden.

MOS (LNE), Bibliotheek, vzw Studio Globo, vzw

Djapo, 11.11.11. , Beerselse scholen,…

93 Sensibiliserende activiteiten voor schoolgaande jeugd

Door sensibiliserende acties stimuleert de gemeente klimaatbewustzijn en energiezuinigheid in scholen. We organiseren i.s.m. MOS Milieuzorg op School een sensibiliserende actie "de Bende van Beersel" waarbij schoolkinderen worden aangezet om bewust om te gaan met energie, op school en daarbuiten. De Game Bike van de provincie wordt als animatie gebruikt op gemeentelijke activiteiten, een Dikke Truiendag wordt georganiseerd, thematrolley's rond zorg voor de aarde worden ontwikkeld i.s.m. de bibliotheek...

MOS (LNE), Provincie Vlaams-Brabant,

Beerselse scholen,…

44

94 Duurzame voeding op school

De scholen worden gestimuleerd om duurzame voeding te serveren en te promoten. We zetten de scholen aan om in een begeleidingstraject van de vzw Vredeseilanden te stappen. Ook wordt onderzocht of kookworkshops duurzame voeding mogelijk zijn voor de scholen.

vzw EVA, vzw Vredeseilanden,

Beerselse scholen,…

95 Faciliteer het gebruik van online platformen voor communicatie tussen school en leerlingen en ouders (Gimme)

De gemeentelijke scholen werken met een online platform ("Gimme") voor communicatie met ouders en leerlingen, waardoor papier en energie bespaard wordt. Na een proefjaar wordt geanalyseerd hoeveel hierdoor bespaard wordt. Er wordt onderzocht of het bespaarde bedrag kan geïnvesteerd worden in een bebossingsproject. Dit systeem wordt ook in de andere scholen gepromoot (lager en secundair).

Beerselse scholen, Gimme.eu,…

96 Faciliteer gebruik van tweedehandsmaterialen door leerkrachten

De gemeente onderzoekt of leerkrachten aan een gunstiger tarief (evt. gratis) materiaal kunnen aanvragen bij kringloopwinkels.

Televil,…

Beersel stimuleert klimaatbewustzijn bij specifieke doelgroepen 97

Stimuleren klimaatbewustzijn bij verenigingen

A.d.h.v. een duurzaamheidswedstrijd "Duurzaam op kamp" worden jeugdverenigingen aangezet om op een duurzame manier op kamp te gaan. Transport, voeding en energieverbruik komen daarbij aan bod. Daarnaast worden alle verenigingen actief aangespoord om in hun werking duurzaamheid na te streven (o.a. voor wat betreft de organisatie van eetfestijnen).

Provincie Vlaams-Brabant, BBL, Ecolife,

vzw EVA, vzw Vredeseilanden…

98 Stimuleren klimaatbewustzijn bij bedrijven

De gemeente organiseert infomomenten voor bedrijven (bvb. klimaatlunch, klimaatbeurs) waarop informatie wordt gegeven over energie-efficiëntie (mobiliteit, gebouwen, werking,...). We promoten activiteiten van partners omtrent energiezuinige mobiliteit, materialen (bv. OVAM gratis materialenscan), gebouwen (DUBO)...Ook het Milieu-infopunt voor de KMO (miK) wordt gepromoot.

VOKA, Agentschap Ondernemen, Milieu-infopunt KMO's (miK), Beerselse bedrijven,…

99 Jaarlijkse doelgroepspecifieke Duurzaamheidsprijs

Per jaar wordt 1 doelgroep geselecteerd voor wie de gemeente een Duurzaamheidsprijs organiseert. In 2015 richten we ons op de horeca-uitbaters. Telkens wordt gepolst in welke mate ze zich in hun werking bekommeren om het klimaat (en om de levensomstandigheden in het Zuiden). De meest duurzame deelnemer wint een certificaat en waardebonnen om bij Beerselse handelaars duurzame producten aan te schaffen (lokaal, fairtrade, biologisch,...).

GROS Beersel, Milieuraad Beersel,

Horeca Beersel, Beerselse

verenigingen…

Beersel ondersteunt klimaatprojecten van NGO’s en Vierdepijlerorganisaties 100

Ondersteunen evenementen en acties die aandacht vragen voor de klimaatproblematiek

Acties die de klimaatproblematiek onder de aandacht brengen worden ondersteund met promotie via de gemeentelijke communicatiekanalen en eventueel ook logistieke ondersteuning. De gemeente promoot acties Earth Hour (WWF) en Nacht van de Duisternis (Bond Beter Leefmilieu). Ook wordt bv.in 2015 gemobiliseerd om vanuit Beersel naar de Klimaatmars in Parijs te trekken in het kader van Climate Express.

Milieuraad, WWF, Greenpeace, Climate

Express, de Klimaatzaak,…

45

6. RAPPORTERING EN MONITORING

De gemeente zal op regelmatige basis rapporteren over de voortgang van het gemeentelijk

klimaatbeleid. Om de twee jaar moet de gemeente bij de Europese Commissie rapporteren over de

uitgevoerde acties (voortgangsrapport). Om de vier jaar bezorgt de gemeente bovendien een

geüpdatete inventarisatie van de CO2-uitstoot (monitoringrapport).

Jaar Soort rapport

2017 Voortgangsrapport

2019 Monitoringrapport

2021 Voortgangsrapport

2023 Monitoringrapport

Zoals eerder aangegeven moet klimaatbeleid dynamisch beleid zijn. Op basis van de

voortgangsrapporten en monitoringrapporten wordt het klimaatactieplan permanent geëvalueerd en

aangepast.

46

7. BESLUIT

De klimaatproblematiek is één van de grootste uitdagingen waar de wereldgemeenschap ooit heeft

voorgestaan. Op alle beleidsniveaus (mondiaal, Europees, nationaal, gewestelijk, lokaal,…) en in alle

geledingen van de samenleving (burgers, bedrijven, organisaties,…) moeten ingrijpende

maatregelen worden getroffen.

De participatieve methode waarop dit klimaatactieplan tot stand kwam moet ook in de uitvoeringsfase

voortgezet worden. Door bij de uitvoering van elke actie zoveel mogelijk stakeholders te betrekken

vergroten we systematisch de reikwijdte en de daadkracht ervan. Burgers, scholen, handelaars,

verenigingen, adviesraden, bedrijven,…het welslagen van dit klimaatactieplan vereist de medewerking

van zoveel mogelijk Beerselse actoren.

Dit klimaatactieplan is een leidraad om op lokaal vlak de strijd aan te gaan tegen de

klimaatopwarming. De doelstelling om tegen 2020 minstens 20% minder CO2 uit te stoten ten opzichte

van 2011 is geen einddoel. Het is een eerste stap in de richting van een noodzakelijke mentaliteits-

en gedragswijziging en uiteindelijke klimaatneutraliteit. Door het uitvoeren van dit klimaatactieplan

verzekert Beersel zich van een goede start in dit langdurige traject.

47

8. CONTACTEN

Voor bijkomende informatie over het klimaatbeleid van de gemeente Beersel kan u terecht op

klimaat@beersel.be of bij onderstaande contactpersonen.

Ambtenaren:

Thomas Pieters

Klimaat- & Noord-Zuidambtenaar

02 359 17 55

Thomas.pieters@beersel.be

Katleen Claeys

Diensthoofd milieudienst

02 359 17 37

Katleen.claeys@beersel.be

Bevoegde schepen:

Veerle Leroy

0498 53 24 04

Veerle.leroy@beersel.be

Burgemeester:

Hugo Vandaele

02 359 17 17

Hugo.vandaele@beersel.be