klauzul społecznych w zamówieniach -...
Transcript of klauzul społecznych w zamówieniach -...
Projekt współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
Lider Projektu Partner Projektu Partner Projektu
Fundacja EOS Gmina Adamów Gmina Krzywda
Stro
na1
Dorota Ulikowska
Stosowanie
klauzul społecznych
w zamówieniach
publicznych
SKRYPT 2014 r.
Projekt współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
Lider Projektu Partner Projektu Partner Projektu
Fundacja EOS Gmina Adamów Gmina Krzywda
Stro
na2
DOROTA ULIKOWSKA Stosowanie klauzul społecznych
w zamówieniach publicznych
„Razem jesteśmy najsilniejsi – wdrożenie modelu współpracy w 6 gminach powiatu łukowskiego” Projekt realizowany w ramach Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki, Priorytet V – Dobre rządzenie, Działanie 5.4. Rozwój potencjału trzeciego sektora,
Poddziałanie 5.4.2. Rozwój dialogu obywatelskiego, współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego.
SPIS ZAWARTOŚCI Strona
I. KLAUZULE SPOŁECZNE ……………………………..………….………………..……………………………………….…………..….… 3
II. STOSOWANIE KLAUZUL SPOŁECZNYCH …………………………………………….……….…….…………………………….…. 13
III. PRAKTYKA STOSOWANIA KLAUZUL SPOŁECZNYCH ……………………………………………………….…………….……. 17
IV. DORBRE PRAKTYKI na przykładzie JST i PES ……………………….…….………….…………..…..…………………...……. 27
V. KRAJOWY PLAN DZIAŁAŃ w zakresie zamówień publicznych ……….…………..…..…………………………...……. 31
Autor opracowania: DOROTA ULIKOWSKA – ekspert w dziedzinie prawa oraz ekonomii społecznej. Specjalizuje się w zakresie z prawa
administracyjnego, cywilnego, gospodarczego, pracy, socjalnego, spółek handlowych, konsumenckiego, ekonomii
społecznej, umów gospodarczych, własności intelektualnej. Ukończyła magisterskie studia prawnicze na Uniwersytecie
Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie, a także kilka kierunków studiów podyplomowych oraz liczne kursy i szkolenia w
kraju i za granicą. Wykładowca akademicki, doradca prawny i biznesowy, mediator sądowy. Współpracuje w wieloma
organizacjami pozarządowymi. Trener – szkoliła kadrę instytucji publicznych (administracja publiczna, pomoc
społeczna, rynek pracy), przedsiębiorców, NGO oraz osoby bezrobotne i zagrożone wykluczeniem społecznym. Autorka
modelu współpracy instytucjonalnej oraz analizy prawnej w międzynarodowym projekcie innowacyjnym.
Ekspert/Ewaluator innowacyjnych projektów badawczych, w tym międzynarodowych. Kierownik zespołu i autorka
interdyscyplinarnych programów nauczania dla LO i TECH z podstaw przedsiębiorczości. Autorka kilkudziesięciu planów
i skryptów szkoleniowych, licznych artykułów prasowych i desk research. Współautorka książek z dziedziny prawa
gospodarczego i prawa konsumenckiego. Członek Wojewódzkiej Komisji do Spraw Orzekania o Zdarzeniach Medycznych.
Kontakt: www.ulikowska.pl e-mail: [email protected]
Projekt współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
Lider Projektu Partner Projektu Partner Projektu
Fundacja EOS Gmina Adamów Gmina Krzywda
Stro
na3
DOROTA ULIKOWSKA Stosowanie klauzul społecznych
w zamówieniach publicznych
KLAUZULE SPOŁECZNE
Wprowadzenie
Prawo zamówień publicznych od 2009 roku pozwala na formułowanie, w ramach
procedur zamówień publicznych, specjalnych postanowień, pozwalających zamawiającemu na
realizowanie dodatkowych celów – istotnych społecznie. Przepisy ustawy Prawo zamówień
publicznych1 dopuszczają ograniczenie wyboru wykonawców do takich podmiotów, które
oprócz gwarancji wykonania zlecenia najwyższej jakości przy najniższej cenie, realizują również
ważne cele społeczne, poprzez zatrudnienie osób niepełnosprawnych lub zagrożonych
wykluczeniem społecznym. Takie podejście nie tylko generuje nowe miejsca pracy, ale także
umożliwia niwelowanie poważnych problemów społecznych.
Stosowanie klauzul społecznych jest coraz bardziej popularne w Unii Europejskiej.
W Polsce jest to jeszcze mało powszechna praktyka. Wynika to głównie z obawo prawidłowość
stosowania tych rozwiązań, z braku powszechnie dostępnych przykładów oraz ograniczonej
świadomości na temat korzyści.
Rola klauzuli społecznej
Klauzula społeczna to instrument polityki społecznej, który pozwala instytucjom
zamawiającym określić wymagania o charakterze społecznym lub środowiskowym związane
z realizacją zamówienia. Warunki te nie mogą pośrednio ani bezpośrednio dyskryminować
żadnej z grup społecznych, ale mogą zachęcać m.in. do zatrudniania osób mających trudności
z integracją społeczną czy zwalczania bezrobocia.
Zamawiający może zatem określić w zamówieniu, że chce by było ono realizowane przez
osoby bezrobotne, młodocianych w celu przygotowania zawodowego, osoby niepełnosprawne,
bezdomnych, uzależnionych od alkoholu lub narkotyków po zakończeniu przez nich terapii,
1 Ustawa z dnia 29 stycznia 2004 r. Prawo zamówień publicznych (t.j. Dz. U. z 2013 r. poz. 907 z późn. zm.) – dalej
cytowana jako PZP
Projekt współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
Lider Projektu Partner Projektu Partner Projektu
Fundacja EOS Gmina Adamów Gmina Krzywda
Stro
na4
DOROTA ULIKOWSKA Stosowanie klauzul społecznych
w zamówieniach publicznych
chorych psychicznie, zwalnianych z zakładów karnych czy uchodźców. Oznacza to, że realizacji
zadań publicznych mogą się podjąć także podmioty ekonomii społecznej.
Jeśli zamawiający zdecyduje się na zastosowanie klauzuli społecznej, powinien
w specyfikacji zamówienia określić liczbę osób np. bezrobotnych czy niepełnoprawnych, których
zatrudnienie jest wymagane, minimalny okres ich pracy, sposób dokumentowania ich
zatrudnienia, uprawnienia zamawiającego w zakresie kontroli spełnienia przez wykonawcę
wymagań w zakresie zatrudnienia oraz sankcję z tytułu ich niespełnienia.
Definicja
Klauzule społeczne w zamówieniach publicznych to jeden ze sposobów na zapewnienie,
że środki przeznaczane na zakup towarów i usług przez sektor publiczny mogą jednocześnie
pomagać w osiągania celów społecznych.
Prawo zamówień publicznych dopuszcza możliwość, aby przy wyborze oferentów
kierować się – obok jakości i ceny – także kwestiami społecznymi.
W krajach UE stosowane są różne lokalne instrumenty, umożliwiające zamawiającym
osiąganie takich celów jak zwiększenie zatrudnienia osób zagrożonych wykluczeniem,
zapewnienie godnej pracy, wspomaganie etycznego handlu czy też wspieranie rozwoju sektora
małych i średnich przedsiębiorstw.
W Polsce terminu klauzule społeczne używa się najczęściej w odniesieniu do postanowień
umożliwiających osiąganie przez zamawiającego celów zatrudnieniowych. W szczególności
dotyczy to wprowadzonych w 2009 roku przepisów, pozwalających zamawiającemu na
dokonanie wyboru podmiotów zatrudniających osoby niepełnosprawne lub wykluczone z rynku
pracy.
INSTRUMENT POLITYKI SPOŁECZNEJ
ZACHĘCAJĄ DO ZATRUDNIENIA OSÓB MAJĄCYCH
TRUDNOŚCI Z INTEGRACJĄ SPOŁECZNĄ
LUB ZWALCZANIA BEZROBOCIA
KLAUZULE SPOŁECZNE
Projekt współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
Lider Projektu Partner Projektu Partner Projektu
Fundacja EOS Gmina Adamów Gmina Krzywda
Stro
na5
DOROTA ULIKOWSKA Stosowanie klauzul społecznych
w zamówieniach publicznych
Zamówienia publiczne
Zamówienia publiczne to umowy odpłatne, zawierane między zamawiającym
a wykonawcą, których przedmiotem są usługi, dostawy lub roboty budowlane finansowane ze
środków publicznych. Zasady, tryb i procedury wyboru wykonawcy oraz zawarcia umowy
określa w Polsce Prawo zamówień publicznych. Prawo to, co do zasady, muszą stosować
wszystkie podmioty sektora finansów publicznych oraz wszystkie podmioty spoza sektora
finansów publicznych, o ile składają zamówienia finansowane w ponad 50% ze środków
publicznych. Przepisy przewidują jednak szereg zwolnień podmiotowych i przedmiotowych,
w efekcie których podmioty nie należące do sektora finansów publicznych świadczące usługi nie
muszą stosować procedur zamówień publicznych.
Zamówienia publiczne są podstawowym sposobem dokonywania zakupu usług i towarów
ze środków publicznych. Stąd też ich stosowanie jest dość restrykcyjnie regulowane prawem.
Regulacje prawne mają służyć przede wszystkim zapewnieniu konkurencyjności i równego
dostępu wykonawców do zamówień publicznych oraz efektywności i przejrzystości
wydatkowania pieniędzy publicznych.
W związku z przystąpieniem Polski do Unii Europejskiej nasze prawo zamówień
publicznych musiało zostać dostosowane do prawa unijnego. Stąd w 2004 roku uchwalono
ustawę Prawo zamówień publicznych, która z licznymi zmianami obowiązuje do dnia
dzisiejszego. Polskie prawo zamówień publicznych musi być zgodne z dyrektywami unijnymi,
które regulują sferę zamówień publicznych, a Unia Europejska szczególnie dużo uwagi poświęca
zamówieniom publicznym, dążąc do urzeczywistnienia w nich fundamentalnych zasad
określonych jeszcze w Traktacie Rzymskim z 1957 roku2, który dał podwaliny dzisiejszej Unii
Europejskiej. W dziedzinie zamówień publicznych do najważniejszych spośród owych zasad
należą:
zakaz dyskryminacji ze względu na przynależność państwową,
swobodny przepływ towarów, zakaz ograniczeń ilościowych w przywozie wywozie
oraz wszelkich środków o skutku równoważnym,
swoboda prowadzenia działalności gospodarczej,
swoboda świadczenia usług3
2 Traktaty rzymskie – ogólna nazwa dwóch umów międzynarodowych, podpisanych przez Francję, Republikę
Federalną Niemiec, Włochy, Belgię, Holandię i Luksemburg 25 marca 1957. Uroczystość miała miejsce na Kapitolu w Rzymie. Pełna nazwa pierwszego z dokumentów brzmi: Traktat o funkcjonowaniu Unii Europejskiej. Drugą umową był podpisany Traktat ustanawiający Europejską Wspólnotę Energii Atomowej (Euratom). Oba traktaty weszły w życie 1 stycznia 1958. 3 Oficjalna wersja Traktatu Rzymskiego w języku polskim: http://eur-lex.europa.eu/pl/treaties/index.htm
Projekt współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
Lider Projektu Partner Projektu Partner Projektu
Fundacja EOS Gmina Adamów Gmina Krzywda
Stro
na6
DOROTA ULIKOWSKA Stosowanie klauzul społecznych
w zamówieniach publicznych
Klauzule społeczne w zamówieniach publicznych w UE
Prawo zamówień publicznych – w zgodzie z prawem unijnym – określa zasady zamówień
publicznych, wśród których są m.in.:
zasada równego traktowania wykonawców,
zasada uczciwej konkurencji.
Zgodnie z nimi stosowane kryteria oceny ofert mogą dotyczyć tylko i wyłącznie
przedmiotu zamówienia, a nie np. właściwości czy cech wykonawcy. Podstawowym kryterium
wyboru wykonawcy jest cena, dodatkowo także jakość wykonania zamówienia oraz na przykład
warunki dostawy czy serwisu posprzedażowego. Za naruszenie prawa zamawiającym grożą
różne sankcje, włącznie z unieważnieniem postępowania, a nawet umowy zawartej
z wykonawcą i karami finansowymi dla zamawiających, którzy je naruszyli.
Klauzule społeczne są potocznie stosowanym określeniem wyjątków od ogólnych zasad
i reguł udzielania zamówień publicznych, umożliwiającym zastosowanie dodatkowych kryteriów
wyboru wykonawcy z uwagi na ważne względy społeczne.
Możliwość zastosowania klauzul wynika wprost z dyrektyw unijnych:
dyrektywy 2004/17/WE Parlamentu Europejskiego i Rady UE z dnia 31 marca 2004
roku koordynującej procedury udzielania zamówień przez podmioty działające
w sektorach gospodarki wodnej, energetyki, transportu i usług pocztowych4
dyrektywy 2004/18/WE Parlamentu Europejskiego i Rady UE z dnia 31 marca 2004
roku w sprawie koordynacji procedur udzielania zamówień publicznych na roboty
budowlane, dostawy i usługi5.
Dają one zamawiającym możliwość zastosowania wyjątków od ogólnych zasad zamówień
publicznych w sytuacji, w której służy to np. organizowaniu wewnętrznych szkoleń
zawodowych, zatrudnianiu osób mających szczególne trudności z integracją zawodową, a także
zwalczaniu bezrobocia. Analogicznie do klauzul społecznych, dyrektywy przewidują także
możliwość zastosowania tak zwanych klauzul środowiskowych czyli zastosowania kryteriów
dotyczących ochrony środowiska. Warunkiem skorzystania z klauzul społecznych jest zapisanie
takiej możliwości w prawie krajowym. Warto przy tym zauważyć, że dyrektywy w tym zakresie
nie są obligatoryjne, od decyzji kraju członkowskiego zależy to, czy klauzule zapisane
w dyrektywach są wykorzystane w prawie krajowym.
4 Dyrektywa 2004/17/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 31 marca 2004 r. koordynująca procedury
udzielania zamówień przez podmioty działające w sektorach gospodarki wodnej, energetyki, transportu i usług pocztowych (Dz.U. L 134 z 30.4.2004 z późn. zm.). 5 Dyrektywa 2004/18/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z 31 marca 2004 r. dotycząca koordynacji procedur
przetargów publicznych na roboty budowlane, dostawy oraz usługi (Dz.U. L 134 z 30.4.2004 z późn. zm.).
Projekt współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
Lider Projektu Partner Projektu Partner Projektu
Fundacja EOS Gmina Adamów Gmina Krzywda
Stro
na7
DOROTA ULIKOWSKA Stosowanie klauzul społecznych
w zamówieniach publicznych
Należy podkreślić, iż w ramach procesu modernizacji dyrektyw ds. zamówień publicznych,
Komisja Europejska opublikowała wnioski legislacyjne stanowiące podstawę do dalszej dyskusji
na temat kształtu nowych przepisów unijnych w zakresie zamówień publicznych.
Projekty nowych dyrektyw przewidują zmiany regulacji m.in. w zakresie zamówień
zastrzeżonych. Zgodnie z art. 17 wniosku legislacyjnego w sprawie zamówień publicznych : Państwa członkowskie mogą zastrzec prawo udziału w postępowaniach o udzielenie zamówienia
publicznego dla zakładów pracy chronionej oraz wykonawców, których głównym celem jest społeczna
i zawodowa integracja pracowników niepełnosprawnych oraz pracowników znajdujących się
w niekorzystnej sytuacji, lub przewidzieć możliwość realizacji takich zamówień w ramach programów
zatrudnienia chronionego, pod warunkiem że ponad 30 % osób zatrudnionych przez te zakłady, przez
tych wykonawców lub w ramach tych programów stanowią pracownicy niepełnosprawni lub
pracownicy znajdujący się w niekorzystnej sytuacji. Zaproszenie do ubiegania się o zamówienie
powinno zawierać odniesienie do tego przepisu.
W projekcie rozszerzony został zakres podmiotowy przepis – oprócz zakładów pracy
chronionej oraz realizacji zamówienia w ramach programów pracy chronionej państwo
członkowskie może zastrzec prawo udziału w postępowaniu także dla wykonawców, których
głównym celem jest społeczna i zawodowa integracja pracowników niepełnosprawnych
i defaworyzowanych.
Ponadto, w stosunku do obowiązujących regulacji, zaproponowano obniżenie progu
procentowego wymaganej ilości pracowników niepełnosprawnych oraz pracowników
defaworyzowanych zatrudnionych w zakładach pracy chronionej oraz wykonawców, których
głównym celem jest integracja społeczna i zawodowa pracowników niepełnosprawnych
i pracowników defaworyzowanych. Zgodnie z proponowanymi regulacjami, o udzielenie
zamówienia zastrzeżonego mogłyby się ubiegać podmioty zatrudniające co najmniej 30%
pracowników niepełnosprawnych lub pracowników defaworyzowanych, podczas gdy
w obecnym porządku prawnym grupy te muszą stanowić większość pracowników.
Z dyrektyw unijnych wynikają trzy możliwości, które może wykorzystać zamawiający
uwzględniając istotne kryteria społeczne:
zamknięcie (zastrzeżenie) postępowania o udzielenie zamówienia wyłącznie
do podmiotów zatrudniających osoby niepełnosprawne,
uzależnienie realizacji przedmiotu zamówienia od zatrudnienia osób
w szczególnie trudnej sytuacji na rynku pracy np. długotrwale bezrobotnych,
uzależnienie realizacji przedmiotu zamówienia od podjęcia przez wykonawcę
działań pro-pracowniczych np. szkoleń dla pracowników lub kandydatów do pracy
Projekt współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
Lider Projektu Partner Projektu Partner Projektu
Fundacja EOS Gmina Adamów Gmina Krzywda
Stro
na8
DOROTA ULIKOWSKA Stosowanie klauzul społecznych
w zamówieniach publicznych
Prawne podstawy stosowania klauzul społecznych w Polsce
Do 2009 roku nasze władze nie zdecydowały się skorzystać z możliwości wprowadzenia
klauzul społecznych, choć temat ten podejmowany był od roku 2005 (przez środowiska
związane z ekonomią społeczną, Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej, a następnie przez
Ministerstwo Rozwoju Regionalnego jako Instytucję Zarządzającą Inicjatywą Wspólnotową
EQUAL w Polsce). Dopiero po pięciu latach od pojawienia się możliwości stosowania klauzul
społecznych w prawie unijnym została ona wdrożona w prawie polskim. Od 2009 roku Prawo
zamówień publicznych przewiduje możliwość zastosowania przez zamawiających wszystkich
trzech rozwiązań proponowanych przez Unię Europejską.
Celem wprowadzenia przedmiotowych przepisów było z jednej strony wsparcie poprzez
zamówienia publiczne integracji zawodowej i społecznej osób mających trudności na rynku
pracy, z drugiej strony zaś, wyrównanie szans w ubieganiu się o zamówienia publiczne
wykonawców zatrudniających osoby niepełnosprawne, które z uwagi na specyfikę i stopień
niepełnosprawności nie mogą wykonywać swoich zadań w normalnych warunkach.
TABELA
Rozwiązania proponowane przez UE w prawie polskim
Rozwiązania objęte klauzulą Postawa prawna Zamknięcie ubiegania się o zamówienie publicznie wyłącznie do wykonawców, u których ponad 50 % zatrudnionych pracowników stanowią osoby niepełnosprawne w rozumieniu przepisów o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych lub właściwych przepisów państw członkowskich Unii Europejskiej lub Europejskiego Obszaru Gospodarczego
art. 22, ust. 2 PZP
Uzależnienie realizacji przedmiotu zamówienia od zatrudnienia przy niej osób z grup w trudnej sytuacji na rynku pracy, czyli zatrudnienia osób: a) bezrobotnych lub młodocianych w celu przygotowania zawodowego, o których
mowa w przepisach o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy b) niepełnosprawnych, o których mowa w przepisach o rehabilitacji zawodowej
i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych c) innych niż określone w lit. a lub b, o których mowa w przepisach o zatrudnieniu
socjalnym
– lub we właściwych przepisach państw członkowskich Unii Europejskiej lub Europejskiego Obszaru Gospodarczego
art. 29, ust. 4, pkt 1 PZP
Uzależnienie realizacji przedmiotu zamówienia od: 2) utworzenia funduszu szkoleniowego w rozumieniu przepisów o promocji
zatrudnienia i instytucjach rynku pracy, w którym wpłaty pracodawców stanowić będą co najmniej czterokrotność najniższej wpłaty określonej w tych przepisach
3) zwiększenia wpłat pracodawców na rzecz funduszu szkoleniowego w rozumieniu przepisów o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy, do wysokości określonej w pkt 2
art. 29, ust. 4, pkt 2 i 3 PZP
Projekt współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
Lider Projektu Partner Projektu Partner Projektu
Fundacja EOS Gmina Adamów Gmina Krzywda
Stro
na9
DOROTA ULIKOWSKA Stosowanie klauzul społecznych
w zamówieniach publicznych
Klauzula z art. 22 PZP ma charakter klauzuli zastrzeżonej i jest dość jednoznacznie
sformułowana. Natomiast klauzula z art. 29 PZP ma bardziej złożony charakter – zawiera
w sobie zarówno rozwiązanie pro-zatrudnieniowe, jak i pro-pracownicze. W tym drugim
przypadku ma zachęcać wykonawcę do utworzenia funduszu szkoleniowego przeznaczonego na
finansowanie lub współfinansowanie kosztów kształcenia ustawicznego pracowników
i pracodawców.
Klauzula prozatrudnieniowa zachęca do zatrudniania osób zagrożonych wykluczeniem
zawodowym i społecznym, należących do różnych kategorii (zob. rys. poniżej).
Rys. Oddziaływanie klauzul społecznych na osoby zagrożone wykluczeniem społecznym (oprac. własne)
Ustawa nie określa liczby osób z poniżej wymienionych grup, które mają być zatrudnione
przez wykonawcę zamówienia:
bezrobotni,
młodociani w celu przygotowania zawodowego,
Klauzula społeczna
bezrobotni
młodociani
w celu przygotowania zawodowego
niepełno-sprawni
bezdomni
(indyw. program
wychodzenia z bezdom.)
uzależnieni od alkoholu
(po zakończ. programu)
uzależnieni od
narkotyków
(po zakończ. programu)
chorzy psychicznie
długotrwale bezrobotni opuszczający
Zakł.Karne
uchodźcy (realizujący
indyw. program
integracji)
Projekt współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
Lider Projektu Partner Projektu Partner Projektu
Fundacja EOS Gmina Adamów Gmina Krzywda
Stro
na1
0
DOROTA ULIKOWSKA Stosowanie klauzul społecznych
w zamówieniach publicznych
niepełnosprawni,
bezdomni realizujący indywidualny program wychodzenia z bezdomności,
uzależnieni od alkoholu, po zakończeniu programu psychoterapii w zakładzie
lecznictwa odwykowego,
uzależnieni od narkotyków lub innych środków odurzających, po zakończeniu
programu terapeutycznego w zakładzie opieki zdrowotnej,
chorzy psychicznie,
długotrwale bezrobotni, zwalniani z zakładów karnych,
uchodźcy realizujący indywidualny program integracji.
Nie określa też warunków ich zatrudnienia. W obu wypadkach pozostawiając to do decyzji
zamawiającego.
Jednakże, zgodnie z art. 36, ust. 2, pkt 9 PZP zamawiający, który zastosował klauzulę
społeczną z art. 29 PZP musi określić:�
liczbę osób zagrożonych wykluczeniem, które mają być zatrudnione przez
wykonawcę,
okres ich wymaganego zatrudnienia,
sposób dokumentowania zatrudnienia tych osób lub utworzenia albo
zwiększenia funduszu szkoleniowego,
swoje uprawnienia w zakresie kontroli wypełniania warunków klauzuli przez
wykonawcę.
W stosowaniu klauzul społecznych pomocne jest także Rozporządzenie w sprawie
rodzajów dokumentów, jakich może żądać zamawiający od wykonawcy oraz form, w jakich te
dokumenty mogą być składane6. Rozporządzenie przewiduje, że zamawiający może żądać m.in.
oświadczenia wykonawcy o zatrudnianiu ponad 50% osób niepełnosprawnych w rozumieniu
przepisów o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych,
w celu potwierdzenia spełnienia wymogu określonego w art. 22 ust. 2 PZP.
Ministerstwo Rozwoju Regionalnego jako Instytucja Zarządzająca Programem
Operacyjnym Kapitał Ludzki, wprowadziło w działaniu 7.2.1. „Aktywizacja zawodowa i społeczna
osób zagrożonych wykluczeniem społecznym” możliwość wyboru podwykonawcy
z zastosowaniem klauzul społecznych. Ministerstwo przygotowało także wspólnie z Urzędem
Zamówień Publicznych „Zalecenia Ministra Rozwoju Regionalnego oraz Prezesa Urzędu
Zamówień Publicznych dotyczące stosowania „klauzul społecznych” w zamówieniach
6 Rozporządzenie Prezesa Rady Ministrów z dnia z dnia 19 lutego 2013 r. w sprawie rodzajów dokumentów, jakich
może żądać zamawiający od wykonawcy, oraz form, w jakich te dokumenty mogą być składane (Dz. U. z 2013 r. nr 0, poz. 231)
Projekt współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
Lider Projektu Partner Projektu Partner Projektu
Fundacja EOS Gmina Adamów Gmina Krzywda
Stro
na1
1
DOROTA ULIKOWSKA Stosowanie klauzul społecznych
w zamówieniach publicznych
publicznych”7. Z kolei Urząd Zamówień Publicznych, w dużej mierze pod wpływem
zainteresowania klauzulami ze strony środowisk związanych z przedsiębiorczością społeczną,
wprowadził stopniowo ten temat do prowadzonych przez siebie szkoleń adresowanych do
zamawiających. Urząd przygotował także opinię prawną na temat opisu wymagań związanych
z realizacją zamówienia publicznego, dotyczących zatrudnienia osób niepełnosprawnych8.
Zmiana przepisów w 2014 r.
W związku z nowelizacją ustawy o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy9,
bezprzedmiotowa stała się jedna z klauzul społecznych istniejąca w Prawie zamówień
publicznych. Nowelizacja wprowadza szereg rozwiązań mających na celu poprawę skuteczności
dotychczasowych instrumentów aktywizacji zawodowej i wspierania zatrudnienia.
Jedną ze zmian jest likwidacja zakładowych funduszy szkoleniowych. Mogli je tworzyć
pracodawcy z przeznaczeniem na finansowanie lub współfinansowanie kosztów kształcenia
ustawicznego zarówno pracowników, jaki i pracodawców. Fundusz zasilany był wpłatami
pracodawcy w wysokości nie mniejszej niż 0,25% zakładowego funduszu płac. Środki
przekazane na fundusz szkoleniowy stanowiły dla pracodawcy koszt uzyskania przychodu
w momencie zasilenia tego funduszu. Na wniosek pracodawcy, który utworzył fundusz
szkoleniowy, starosta mógł refundować z Funduszu Pracy koszty szkolenia pracowników lub
pracodawcy w wysokości do 50%, nie więcej jednak niż do wysokości przeciętnego
wynagrodzenia obowiązującego w dniu zawarcia umowy, na jedną osobę, a w przypadku osób
w wieku 45 lat i powyżej – w wysokości do 80%, nie więcej jednak niż do wysokości 300%
przeciętnego wynagrodzenia, obowiązującego w dniu zawarcia umowy, na jedną osobę.
Likwidacja zakładowych funduszy szkoleniowych wynika z tego, że pracodawcy ich nie
wykorzystywali. Zastąpił je Krajowy Fundusz Szkoleniowy, finansowany z Funduszu Pracy, który
będzie dofinansowywał koszty kształcenia ustawicznego pracodawców i pracowników.
Ta zmiana powoduje, że jedna z istniejących w Prawie zamówień publicznych klauzul
społecznych, tak zwana klauzula pro-pracownicza, stała się bezprzedmiotowa. Punkt 2 i 3, w art.
29 ust. 4 PZP stanowi, że zamawiający może określić w opisie przedmiotu zamówienia
wymagania związane z realizacją zamówienia, dotyczące utworzenia funduszu szkoleniowego,
7 Zalecenia Ministra Rozwoju Regionalnego oraz Prezesa Urzędu Zamówień Publicznych dotyczące stosowania
„klauzul społecznych” w zamówieniach publicznych, Ministerstwo Rozwoju Regionalnego, Warszawa 2009. 8 Opis wymagań związanych z realizacją zamówienia publicznego, dotyczących zatrudnienia osób
niepełnosprawnych, zgodnie z art. 36 ust. 2 pkt 9 ustawy - prawo zamówień publicznych, Urząd Zamówień Publicznych, Warszawa 2010. 9 Ustawa z dnia 14 marca 2014 r. o zmianie ustawy o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy
oraz niektórych innych ustaw (Dz. U z 2014 r. poz. 598) - obowiązująca od dnia 27 maja 2014 r.
Projekt współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
Lider Projektu Partner Projektu Partner Projektu
Fundacja EOS Gmina Adamów Gmina Krzywda
Stro
na1
2
DOROTA ULIKOWSKA Stosowanie klauzul społecznych
w zamówieniach publicznych
w którym wpłaty pracodawców stanowić będą co najmniej 1% zakładowego funduszu płac lub
zwiększenia wpłat pracodawców na rzecz funduszu szkoleniowego do tej wysokości.
Pracodawcy nie będą mogli tworzyć ani zasilać kolejnymi wpłatami funduszy już od
27 maja 2014 r. Przepis przejściowy pozwala jednak do środków zakładowego funduszu
szkoleniowego zgromadzonych przed dniem wejścia w życie tej ustawy stosować przepisy
dotychczasowe (art. 21 ustawy o zmianie UPZIRP - zob. przyp. nr 9).
Z założenia stosowanie klauzuli pro-zatrudnieniowej miało stymulować tworzenie
zakładowych funduszy szkoleniowych czyli wspierać kształcenie ustawiczne pracowników.
W praktyce stosowanie tej klauzuli przez zamawiających ograniczyło się dotychczas zaledwie do
kilku postępowań w skali kraju, co w dużej mierze wiąże się z brakiem zainteresowania
tworzeniem zakładowych funduszy szkoleniowych.
Kursy do końca 2015 r.
Zgromadzone obecnie środki zakładowych funduszy szkoleniowych wpłacone w 2014 r.
i niewykorzystane w 2014 r. można wykorzystać na szkolenia do końca 2015 r. Jeżeli nie zostaną
wykorzystane do 31 grudnia 2015 r., to należy je uznać za przychód, jeżeli wcześniej zostały
uznane za koszt podatkowy (art. 14 ust. 2 pkt 13 lit. a ustawy o PIT). W przypadku podatników
CIT mających rok podatkowy inny niż kalendarzowy do przychodów zalicza się środki
niewykorzystane w roku podatkowym, w którym zostały wpłacone do tego funduszu, lub
w ciągu roku podatkowego następującego po tym roku (art. 12 ust. 1 pkt 5b lit. a ustawy o CIT).
Nie opłaca się likwidacja
Jeżeli pracodawca nie zamierza wydać pieniędzy zgromadzonych w funduszu na
organizację szkoleń i w związku z nowelizacją przepisów rozważa zlikwidowanie funduszu od
razu po wejściu nowych przepisów w życie, to może mu się to nie opłacić. Likwidacja funduszu
oznacza obowiązek rozpoznania przychodu. Natomiast pozostawienie środków w funduszu bez
konieczności rozpoznania przychodu jest możliwe do końca 2015 r. (podatnicy PIT) albo końca
następnego roku podatkowego (podatnicy CIT).
Projekt współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
Lider Projektu Partner Projektu Partner Projektu
Fundacja EOS Gmina Adamów Gmina Krzywda
Stro
na1
3
DOROTA ULIKOWSKA Stosowanie klauzul społecznych
w zamówieniach publicznych
STOSOWANIE KLAUZUL SPOŁECZNYCH
Korzyści ze stosowania klauzul społecznych
Zamówienia publiczne są istotne z perspektywy zamawiających i wykonawców przede
wszystkim ze względu na wielość zamówień i ich wartość.10
Zgodnie z Prawem zamówień publicznych zamawiający mogą, ale nie muszą stosować
klauzul społecznych. Decyzja o ich zastosowaniu należy do zamawiającego i powinna być
uzależniona przede wszystkim od możliwości uzyskania istotnych korzyści społecznych. Korzyści
te powinny wpisywać się w działalność prowadzoną przez zamawiającego, na przykład
w gminną czy regionalną politykę społeczną. Samorządy terytorialne oczekują także, aby
korzyści z zastosowania klauzul społecznych służyły mieszkańcom w gminie, powiecie czy
regionie.
Podstawowy argument za stosowaniem klauzul społecznych to zwiększenie efektywności
wydatkowania środków publicznych, poprzez osiągnięcie tak zwanej społecznej wartości
dodanej. Zamawiający dokonuje zakupu usługi czy też towarów, którego i tak musi dokonać,
dodatkowo osiągając korzyści społeczne np. w postaci zatrudnienia osób bezrobotnych czy
niepełnosprawnych. Stosowanie klauzul społecznych daje wyjątkową możliwość łączenia
zakupów usług czy towarów niezbędnych do realizacji zadań publicznych z osiąganiem
dodatkowych korzyści społecznych.
Korzyści społeczne, które mogą osiągać zamawiający ze stosowania klauzul społecznych to
przede wszystkim:
wsparcie podmiotów zatrudniających osoby niepełnosprawne, np. zakładów pracy
chronionej, spółdzielni socjalnych zatrudniających powyżej 50% pracowników
niepełnosprawnych czy spółdzielni inwalidów; klauzula zastrzeżona, która to
umożliwia, służy podtrzymywaniu zatrudnienia osób niepełnosprawnych, poprzez
udzielanie zamówień podmiotom zatrudniającym te osoby, ale nie wymusza
10
Na podstawie dokumentu: Sprawozdanie Prezesa Urzędu Zamówień Publicznych o funkcjonowaniu systemu
zamówień publicznych w 2012 roku, Urząd Zamówień Publicznych, Warszawa 2013 - szacunkowa wartość rynku
zamówień publicznych w 2012 roku wyniosła prawie 133 miliardy złotych, co stanowiło ok. 8,3% PKB. W 2012
ponad 14 tysięcy zamawiających udzieliło ponad 188 tysięcy zamówień. Największą grupę zamawiających (ponad
45%) stanowiły samorządy terytorialne.
Projekt współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
Lider Projektu Partner Projektu Partner Projektu
Fundacja EOS Gmina Adamów Gmina Krzywda
Stro
na1
4
DOROTA ULIKOWSKA Stosowanie klauzul społecznych
w zamówieniach publicznych
dodatkowego zatrudnienia osób niepełnosprawnych. Nie wymaga także, aby osoby
niepełnosprawne zatrudnione przez podmiot, który uzyskał zamówienie publiczne
wykonywały to zamówienie;
stymulowanie zatrudnienia osób w trudnej sytuacji na rynku pracy – klauzula (art.
29 ust. 1 PZP) ma zachęcać pracodawców do zatrudniania tych osób przy realizacji
zamówień publicznych. Wykonawca, który chce realizować zamówienie publiczne
musi zatrudnić osoby wskazane przez zamawiającego do realizacji tego zatrudnienia.
Klauzula prozatrudnieniowa w przeciwieństwie do klauzuli zastrzeżonej wymaga
zatrudnienia osoby zagrożonej wykluczeniem do wykonania zamówienia publicznego.
To zamawiający określa do jakich grup określonych w PZP mają należeć osoby
zatrudnione oraz jaka ma być ich liczba. Zamawiający może więc stosować klauzulę
selektywnie i koncentrować ją na tych osobach, których sytuacja jest najtrudniejsza.
Jeżeli na przykład zamawiający uzna, że grupą wymagającą dodatkowego wsparcia, ze
względu na szczególnie trudną sytuację na lokalnym rynku pracy, są więźniowie, to
może zastosować klauzulę dotyczącą zatrudniania wyłącznie więźniów;
zachęcanie pracodawców do działań pro-pracowniczych (art. 29 ust 2 i 3 PZP) – czyli
z funduszu szkoleniowego, z którego finansowane są m.in. szkolenia dla
pracowników, co podnosi poziom ich kompetencji i kwalifikacji, a zatem poprawia ich
sytuację na rynku pracy.
Klauzule społeczne mogą być więc narzędziem uzupełniającym aktywizację i integrację
zawodową osób zagrożonych społecznym wykluczeniem prowadzoną na przykład przez Ośrodki
Pomocy Społecznej, Powiatowe Urzędy Pracy czy Centra Integracji Społecznej. Narzędziem
bardzo ważnym, bo oferującym zatrudnienie, którego często nie mogą zagwarantować
instytucje prowadzące integrację zawodową.
Klauzule społeczne jako narzędzie
wsparcia podmiotów ekonomii społecznej
Klauzule społeczne mogą także być instrumentem wsparcia rozwoju podmiotów ekonomii
społecznej. Ale, aby tak się stało musi być spełnionych kilka warunków, gdyż nie ma możliwości
podmiotowego zaadresowania klauzul - na przykład skierowania ich wyłącznie do podmiotów
ekonomii społecznej. Ograniczałoby to zasadę konkurencyjności, a więc naruszałoby prawo
krajowe i unijne. Dodatkowa trudność to brak w polskim prawie określenia, czym jest podmiot
ekonomii społecznej.
Projekt współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
Lider Projektu Partner Projektu Partner Projektu
Fundacja EOS Gmina Adamów Gmina Krzywda
Stro
na1
5
DOROTA ULIKOWSKA Stosowanie klauzul społecznych
w zamówieniach publicznych
Wymogi określone w klauzulach mogą być spełnione przez różne podmioty, również
w pełni rynkowe. To czy klauzule służą rozwojowi przedsiębiorczości społecznej, zależy
wyłącznie od intencji zamawiających i takiego zastosowania przez nich tego instrumentu, aby te
intencje realizował. Wymaga to przede wszystkim od zamawiającego dokonania dobrego
rozpoznania potencjału i ofert podmiotów ekonomii społecznej, po to, by dostosować klauzulę
do potrzeb i możliwości podmiotów ekonomii społecznej. Stosowanie klauzul bez takiego
rozpoznania, o czym świadczy praktyka, może zakończyć się niepowodzeniem, polegającym na
przykład na braku ofert złożonych w postępowaniu. Zamawiający musi wiedzieć, jakie są
możliwości zatrudnieniowe przedsiębiorstw społecznych, a także w jakich usługach czy
dostawach te przedsiębiorstwa się specjalizują. Pozwala to zamawiającemu określić realnie, ile
osób i z jakich grup zagrożonych wykluczeniem społecznym może uwzględnić w klauzulach oraz
w jakich obszarach dotyczących zamówień można uwzględnić klauzule, biorąc pod uwagę ofertę
przedsiębiorstw społecznych.
Wymaga to także aktywności ze strony podmiotów ekonomii społecznej (PES), a także
zrozumienia przez nie, że stosowanie klauzul nie znosi generalnych zasad udzielania zamówień
publicznych. Klauzule ułatwiają dostęp do zamówień, ale zamawiającego nadal obowiązuje
stosowanie do wyboru wykonawcy kryterium ceny oraz jakości wykonania zamówienia. PES
muszą pamiętać, że ubiegając się o zamówienie publiczne mogą rywalizować ceną i jakością
z innymi podmiotami, w tym także rynkowymi. Klauzule społeczne wyrównują szanse
podmiotów ekonomii społecznej, ale nie zwalniają ich z konieczności dbania o jakość i cenę, bo
są to elementy decydujące o wyborze wykonawcy. Zapominanie o tym powoduje, że pomimo
chęci zastosowania klauzuli jako instrumentu wsparcia podmiotów ekonomii społecznej,
postępowania z klauzulami wygrywają firmy rynkowe.
Z punktu widzenia PES, klauzule społeczne ułatwiają im dostęp do zamówień publicznych,
w szczególności zlecanych przez samorządy. Realizując zamówienia publiczne, podmioty
ekonomii społecznej mogą prowadzić działalność gospodarczą będącą źródłem ich przy
chodów, ale jednocześnie realizować swoją działalność społeczną, polegającą na integracji
zawodowej i społecznej osób zagrożonych wykluczeniem. Realizacja zamówień publicznych to
także okazja do zdobycia doświadczeń biznesowych i rozwoju potencjału PES. Jest to również
możliwość pokazania się PES jako solidnego partnera dla samorządu i dobrego sąsiada dla
społeczności lokalnej.
Z punktu widzenia zamawiających, a w szczególności samorządów lokalnych, podmioty
ekonomii społecznej jako realizatorzy zamówień publicznych z klauzulami społecznymi mają
dwa ważne atuty. Większość PES nastawionych jest na integrację zawodową i społeczną osób
zagrożonych wykluczeniem, a więc w pełni realizuje zatrudnieniowy cel klauzul społecznych.
Z punktu widzenia tego celu PES dają potencjalnie znacznie większe szanse na trwałą
integrację zawodową i zatrudnienie osób wykluczonych (trwające także po zakończeniu
realizacji zamówienia) niż inne firmy, bo taka jest misja ich działania. Podmioty ekonomii
Projekt współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
Lider Projektu Partner Projektu Partner Projektu
Fundacja EOS Gmina Adamów Gmina Krzywda
Stro
na1
6
DOROTA ULIKOWSKA Stosowanie klauzul społecznych
w zamówieniach publicznych
społecznej mają z reguły wiedzę i doświadczenie w integracji zawodowej osób wykluczonych,
dzięki czemu szansa na trwały efekt zatrudnieniowy znacznie się zwiększa w porównaniu
z podmiotem, który takich kompetencji i doświadczeń nie ma.
Po drugie, zdecydowana większość PES jest silnie zakorzeniona w społecznościach
lokalnych – jest tworzona lokalnie - wspierana przez lokalne instytucje – zatrudnia osoby
wykluczone mieszkające w społeczności lokalnej, których rynkiem zbytu jest lokalny rynek. To
bardzo ważny atut z punktu widzenia samorządu powiatowego czy gminnego, który chciałby, co
jest zupełnie naturalne, aby zarówno pieniądze, jak i korzyści społeczne w ramach zamówień
publicznych trafiały do ich społeczności. W imię zachowania równego dostępu do zamówień
publicznych prawo nie pozwala na terytorialne ograniczanie podmiotów, które mogą ubiegać
się o zamówienie. Inaczej mówiąc, zamawiający nie może zamknąć postępowania o udzielenie
zamówienia wyłącznie do podmiotów działających na lokalnym rynku. Wykorzystanie klauzul
społecznych zwiększa szanse na realizację zamówień przez PES, a dzięki temu zwiększa szanse
na to, że korzyści z realizacji zamówień „zostaną” w społeczności lokalnej.
Projekt współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
Lider Projektu Partner Projektu Partner Projektu
Fundacja EOS Gmina Adamów Gmina Krzywda
Stro
na1
7
DOROTA ULIKOWSKA Stosowanie klauzul społecznych
w zamówieniach publicznych
PRAKTYKA
STOSOWANIA KLAUZUL SPOŁECZNYCH
Skala i zakres stosowania klauzul społecznych
W dużej mierze pod wpływem działań informacyjnych środowisk związanych z ekonomią
społeczną, klauzule zaczęły być stosowane przez samorządy terytorialne, choć skala tego
zjawiska jest nadal marginalna. Urząd Zamówień Publicznych ma możliwość identyfikowania
jedynie postępowań z zastosowaniem klauzuli zastrzeżonej.11
W prawie zamówień publicznych można znaleźć dwie klauzule prospołeczne:
podmiotową (art 22.ust. 2) – pozwala na wprowadzenie dodatkowego warunku
udziału w postępowaniu (obowiązek zatrudniania min. 50% osób
niepełnosprawnych)
przedmiotową (art 29. ust 4) – umożliwia wprowadzenie stosownych wymogów
dotyczących realizacji zamówienia.
Jeżeli zamawiający decyduje się na skorzystanie z rozwiązań prospołecznych, to z zasady
zależy mu na realnych efektach (aktywizacja niepełnosprawnych, zmniejszenie bezrobocia,
integracja społeczna byłych więźniów itp.), a wówczas zastosowanie wyłącznie klauzuli
podmiotowej (art 22. ust. 2 PZP) nie gwarantuje zamawiającemu osiągnięcia ww. efektów.
Dzieje się tak dlatego, gdyż wymóg zatrudniania osób niepełnosprawnych musi być spełniony
wyłącznie „najpóźniej w dniu, w którym upływa termin składania ofert”. Wykonawca po
wygraniu przetargu (nawet wcześniej – po otwarciu ofert) może rozstać się ze swoimi
niepełnosprawnymi pracownikami, a zamawiający nie może nic zrobić.
Największą szansę na osiągnięcie efektu prospołecznego daje wyłącznie klauzula
przedmiotowa – zatrudnieniowa (vide art 29. ust. 4. pkt 1 PZP). Przykładowo – w chwili otwarcia
ofert wykonawca może nie zatrudniać ani osoby niepełnosprawnej (lub innych osób
wykluczonych lub zagrożonych wykluczeniem społecznym). Natomiast dzięki odpowiedniemu
11
według danych Urząd Zamówień Publicznych w 2011 roku było ich w całym kraju 325, co stanowiło ok. 2 promili ogólnej liczby postępowań. Jeżeli chodzi o klauzulę z artykułu 29 PZP to można szacować, że w roku 2011 zastosowano ją w około 100 postępowaniach.
Projekt współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
Lider Projektu Partner Projektu Partner Projektu
Fundacja EOS Gmina Adamów Gmina Krzywda
Stro
na1
8
DOROTA ULIKOWSKA Stosowanie klauzul społecznych
w zamówieniach publicznych
przygotowaniu postępowania (SIWZ, w szczególności umowy), wykonawca będzie zobowiązany
takie osoby zatrudnić.
Aby uniknąć (zminimalizować) obejścia rygorów tych warunków, lepszym
i skuteczniejszym rozwiązaniem jest wprowadzenie do umowy stosownych zobowiązań
wykonawcy w zakresie jego potencjału kadrowego, technicznego, finansowego.
TABELA
Klauzule prospołeczne w prawie zamówień publicznych
KRYTERIUM Klauzula podmiotowa Klauzula przedmiotowa
Podstawa prawna art 22.ust. 2 PZP art 29. ust 4 PZP
Charakterystyka
pozwala na wprowadzenie dodatkowego warunku udziału w postępowaniu
umożliwia wprowadzenie stosownych wymogów dotyczących realizacji zamówienia
Przykład obowiązek zatrudniania min. 50% osób niepełnosprawnych
z jakich grup mają wywodzić się osoby wykluczone, które ma zatrudnić wykonawca
ile tych osób ma być zatrudnionych przy realizacji zamówienia
WAŻNE wymóg zatrudniania osób niepełnosprawnych musi być spełniony wyłącznie „najpóźniej w dniu, w którym upływa termin składania ofert”, co zamawiającemu nie daje gwarancji dalszego zatrudniania tych osób po otwarciu ofert lub wygraniu przetargu przez wykonawcę
umowne zobowiązanie wykonawcy w zakresie potencjału technicznego, finansowego czy kadrowego, przy zastosowaniu klauzuli (najczęściej zatrudniane są osoby bezrobotne oraz osoby niepełnosprawne)
W przypadku samorządów lokalnych czy regionalnych, klauzule stosowane były z reguły
w zakresie zamówień na usługi porządkowe, ochronę mienia, pielęgnację zieleni, usługi
cateringowe i opiekuńcze, choć zdarzały się też zamówienia np. na dostawę preparatów do
żywienia pozajelitowego czy też budowę drogi. Są to najczęściej te obszary, w których działają
przedsiębiorstwa społeczne lub firmy zatrudniające osoby niepełnosprawne.
Częściej stosowana jest klauzula zastrzeżona, przede wszystkim dlatego, że jest znacznie
bardziej konkretna i łatwiejsza w weryfikacji dla zamawiającego niż klauzula zatrudnieniowa.
Stosowanie klauzuli z art. 29 PZP z pewnością wymaga więcej wysiłku ze strony
Zamawiającego, który musi podjąć decyzję, z jakich grup mają wywodzić się osoby wykluczone,
które ma zatrudnić wykonawca i ile tych osób ma być zatrudnionych przy realizacji zamówienia.
W ramach klauzuli prozatrudnieniowej najczęściej zatrudniane są osoby bezrobotne i osoby
Projekt współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
Lider Projektu Partner Projektu Partner Projektu
Fundacja EOS Gmina Adamów Gmina Krzywda
Stro
na1
9
DOROTA ULIKOWSKA Stosowanie klauzul społecznych
w zamówieniach publicznych
niepełnosprawne, rzadziej pojawiają się osoby z innych grup wymienionych w ustawie, np.
więźniowie czy młodociani w celu przygotowania zawodowego. Zamawiający najczęściej
stawiają warunek zatrudnienia 2-3 osób, rzadziej ta liczba jest większa, ale oczywiście w dużej
mierze zależy to od skali i zakresu zamówienia.
Przykłady postanowień dotyczących klauzul społecznych
znajdujących się w Specyfikacjach Istotnych Warunków Zamówienia
Podstawowym dokumentem w ramach postępowania o zamówienie publiczne jest
Specyfikacja Istotnych Warunków Zamówienia (SIWZ), w której zamawiający określa zasady
i warunki ubiegania się o zamówienie publiczne. Zastosowanie klauzuli społecznej wymaga
zapisania tego w SIWZ. Dla przejrzystości postępowania powinna ona znaleźć się również
w ogłoszeniu o zamówieniu.
W przypadku klauzuli zastrzeżonej z art. 22 PZP, zamawiający powinien w odpowiednim
punkcie SIWZ potwierdzić zastosowanie tej klauzuli i określić czy będzie wymagał od uczestnika
postępowania odpowiedniego oświadczenia, potwierdzającego zatrudnienie co najmniej 50%
osób niepełnosprawnych:
Przykład
SPECYFIKACJA ISTOTNYCH WARUNKÓW ZAMÓWIENIA
Numer ogłoszenia: 156778 - 2013,
Zamawiający: Zakład Komunalny „Kleszczów” Sp. z o. o.
Przedmiot zamówienia: Usługa ochrony dla Zakładu Komunalnego Kleszczów.
„III.7) Czy ogranicza się możliwość ubiegania się o zamówienie publiczne tylko dla
wykonawców, u których ponad 50 % pracowników stanowią osoby
niepełnosprawne: tak.
Należy przedłożyć oświadczenie wykonawcy o zatrudnianiu ponad 50% osób nie
pełnosprawnych w rozumieniu przepisów o rehabilitacji zawodowej i społecznej
oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych, lub w rozumieniu właściwych przepisów
państw członkowskich Unii Europejskiej lub Europejskiego Obszaru Gospodarczego -
jeżeli wykonawca ma siedzibę lub miejsce zamieszkania w tych państwach”
Projekt współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
Lider Projektu Partner Projektu Partner Projektu
Fundacja EOS Gmina Adamów Gmina Krzywda
Stro
na2
0
DOROTA ULIKOWSKA Stosowanie klauzul społecznych
w zamówieniach publicznych
Niektórzy zamawiający określają format oświadczenia o zatrudnieniu osób
niepełnosprawnych:
Przykład
SPECYFIKACJA ISTOTNYCH WARUNKÓW ZAMÓWIENIA
Znak sprawy: SS/26/2013/01/ochrona,
Zamawiający: Instytut Ceramiki i Materiałów Budowlanych, Oddział Szkła
i Materiałów Budowlanych w Krakowie, województwo małopolskie,
Przedmiot zamówienia: całodobowa ochrona fizyczna mienia wraz
z monitoringiem obiektów Oddziału Szkła i Materiałów Budowlanych w Krakowie.
Przykład
Załącznik nr 4 do SIWZ
……………..…………... /pieczęć wykonawcy/
OŚWIADCZENIE O ZATRUDNIENIU OSÓB NIEPEŁNOSPRAWNYCH
Składając ofertę w trybie przetargu nieograniczonego na:
Całodobowa ochrona fizyczna mienia wraz z monitoringiem obiektów Oddziału
Szkła i Materiałów Budowlanych
oświadczamy, że zatrudniamy ponad 50% osób niepełnosprawnych w rozumieniu
przepisów o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełno
sprawnych lub w rozumieniu właściwych przepisów państw członkowskich Unii
Europejskiej lub Europejskiego Obszaru Gospodarczego*.
……..……., dnia ……………… ...................................................... podpis osoby uprawnionej do składania
oświadczeń woli w imieniu Wykonawcy
* jeżeli Wykonawca ma siedzibę lub miejsce zamieszkania w tych państwach
W przypadku klauzuli prozatrudnieniowej z art. 29 PZP, zapisy w SIWZ muszą być nieco
bardziej rozbudowane. Niektórzy zamawiający stosują w SIWZ określenie klauzula społeczna, co
Projekt współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
Lider Projektu Partner Projektu Partner Projektu
Fundacja EOS Gmina Adamów Gmina Krzywda
Stro
na2
1
DOROTA ULIKOWSKA Stosowanie klauzul społecznych
w zamówieniach publicznych
nie wydaje się błędem, ale trzeba pamiętać, że jest to określenie, które w prawie nie występuje.
Dlatego i tak trzeba opisać jego podstawy prawne czyli powołać się na art. 29 ust. 4 PZP.
Odpowiednie sformułowanie powinno być zapisane w SIWZ w części „Dodatkowe
wymagania związane z realizacją przedmiotu zamówienia”:
Przykład
SPECYFIKACJA ISTOTNYCH WARUNKÓW ZAMÓWIENIA
Numer zamówienia nadany przez zamawiającego: NZ-6/2011,
Zamawiający: Zakład Gospodarki Mieszkaniowej (ZGM) w Bydgoszczy,
Przedmiot zamówienia: świadczenie usług w zakresie utrzymania czystości i porządku
w obrębie nieruchomości gminnych, administrowanych przez ZGM w Bydgoszczy.
„Dodatkowe wymagania związane z realizacją zamówienia - klauzula społeczna:
Na podstawie art. 29 ust. 4 Ustawy Prawo zamówień publicznych, zamawiający będzie
wymagał, aby wśród osób bezpośrednio uczestniczących w wykonywaniu zamówienia
zatrudnionych było minimum 10 osób bezrobotnych. Osoby winny być zatrudnione w
jednej z poniższych form:
na podstawie skierowania właściwego urzędu pracy zgodnie z ustawą z dnia 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy (t.j. Dz. U. z 2013 r. poz. 674 z późn. zm.),
na postawie właściwego dokumentu kierującego bezrobotnego do pracodawcy wystawionego przez organ zajmujący się realizacją zadań z zakresu rynku pracy określony w analogicznych przepisach państwa członkowskiego UE lub Europejskiego Obszaru Gospodarczego,
w ramach zatrudnienia socjalnego, o którym mowa w ustawie z dnia 13 czerwca 2003 roku o zatrudnieniu socjalnym (t.j. Dz. U. z 2011 r. Nr 43, poz. 225 z późn. zm.) np. zatrudnienie wspierane lub Indywidualne Programy Zatrudnienia Socjalnego lub odpowiadające mu programy lub formy zatrudnienia określone w przepisach państw członkowskich Unii Europejskiej lub Europejskiego Obszaru Gospodarczego.
Zatrudnienie minimalnej liczby wskazanych osób powinno trwać nieprzerwanie przez
cały okres trwania umowy.”
W powyższym przykładzie zamawiający nie tylko określił rodzaj i liczbę zatrudnionych
osób, ale także wskazał okres wymaganego ich zatrudnienia oraz jego formę, w tym przypadku
będącą jednocześnie formą weryfikacji statusu zatrudnianych osób.
Projekt współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
Lider Projektu Partner Projektu Partner Projektu
Fundacja EOS Gmina Adamów Gmina Krzywda
Stro
na2
2
DOROTA ULIKOWSKA Stosowanie klauzul społecznych
w zamówieniach publicznych
Zgodnie z art. 36 PZP zamawiający powinien jeszcze określić sposób dokumentowania
zatrudnienia oraz swoje uprawnienia w zakresie kontroli wypełniania warunków klauzuli przez
wykonawcę:
Przykład
SPECYFIKACJA ISTOTNYCH WARUNKÓW ZAMÓWIENIA
Numer ogłoszenia: 133224 -2013,
Zamawiający: Gmina Miasto Suwałki,
Przedmiot zamówienia: przebudowa ulicy Moniuszki (Nr 121230E) i ulicy Piłsudskiego
(Nr 121248E) w Suwałkach.
„Dodatkowe wymagania związane z realizacją przedmiotu zamówienia:
Zamawiający określa wymagania związane z realizacją zamówienia stosownie do art. 29 ust. 4 Ustawy, dotyczące klauzuli społecznej:
Wykonawca, przyjmując do realizacji zamówienie, musi zatrudnić w pełnym wymiarze czasu pracy przy wykonywaniu zamówienia co najmniej 3 osoby niepełnosprawne (osoba niepełnosprawna - osoba spełniająca przesłanki statusu niepełnosprawności określone Ustawą z dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnieniu osób niepełnosprawnych (t.j. Dz. U. z 2011 r. Nr 127, poz. 721 ze zm.)).
Status osoby niepełnosprawnej określony jest posiadanym orzeczeniem o niepełnosprawności wydanym przez zespół do spraw orzekania o niepełnosprawności lub orzeczeniem o całkowitej lub częściowej niezdolności do pracy pracownika niepełnosprawnego, wydanym przez lekarza Zakładu Ubezpieczeń Społecznych.
Zatrudnienie przy realizacji zamówienia powinno trwać w okresie wykonywania robót remontowych. W przypadku rozwiązania stosunku pracy przez osobę niepełnosprawną lub przez pracodawcę przed zakończeniem tego okresu, Wykonawca będzie zobowiązany do zatrudnienia na to miejsce innej osoby niepełnosprawnej.
Wykonawca, przy wykonywaniu zamówienia, przedstawia Zamawiającemu umowę o pracę lub spółdzielczą umowę o pracę z osobą niepełnosprawną.
Zamawiający ma prawo w każdym okresie realizacji zamówienia zwrócić się do Wykonawcy o przedstawienie dokumentacji zatrudnienia osób niepełnosprawnych, natomiast Wykonawca ma obowiązek przedstawić ją niezwłocznie Zamawiającemu.
W przypadku niezatrudnienia przy realizacji zamówienia wymaganej przez Zamawiającego liczby osób niepełnosprawnych, Wykonawca będzie zobowiązany do zapłacenia kary umownej Zamawiającemu w wysokości 10 % wynagrodzenia ryczałtowego brutto umowy za każdą niezatrudnioną osobę niepełnosprawną poniżej liczby wymaganej przez zamawiającego”
Projekt współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
Lider Projektu Partner Projektu Partner Projektu
Fundacja EOS Gmina Adamów Gmina Krzywda
Stro
na2
3
DOROTA ULIKOWSKA Stosowanie klauzul społecznych
w zamówieniach publicznych
Warto zwrócić także uwagę, że jeżeli zamówienie publiczne składa się z kilku części/zadań,
to wymóg zatrudnienia nie musi dotyczyć wszystkich tych zadań, a np. jedynie tych, które będą
w stanie wykonać należycie starannie osoby bezrobotne czy niepełnosprawne.
Przydatne dla Zamawiającego jest również umieszczenie w umowie zgody Wykonawcy na
wgląd przez Zamawiającego w dane osobowe pracowników i w informacje zawarte w umowach
ich zatrudnienia. Brak takiej zgody może utrudnić Zamawiającemu kontrolę spełniania
warunków dotyczących zatrudnienia osób zagrożonych wykluczeniem społecznym.
Zamawiający mogą także wymagać od ubiegających się o zamówienie złożenia wraz
z ofertą stosowanego oświadczenia, potwierdzającego spełnianie warunków dotyczących
realizacji przedmiotu zamówienia.
Praktyczny sposób stosowania klauzul społecznych
Na podstawie praktyki stosowania przez samorządy terytorialne i ich jednostki klauzul
społecznych, można określić optymalny sposób działania służący skutecznemu zastosowaniu
klauzul w postępowaniach przetargowych:
krok 1
•zapoznanie się przez zamawiającego z regulacjami prawnymi dotyczącymi klauzul społecznych oraz opiniami UZP w tym zakresie
krok 2
•określenie potrzeb społecznych w zakresie zatrudniania określonych grup zagrożonych wykluczeniem społecznym
krok 3
•rozpoznanie rynku - w jakich strefach zamówień operują potencjalni wyknawcy, np. PES, jaki jest ich potencjał wykonawczy i jakie są ich możliwości w zakresie zatrudnienia osób wykluczonych
krok 4
•podjęcie przez zamawiającego (na podstawie wyników kroku 2 i 3) decyzji dotyczącej zastosowania klauzuli społecznej - czy zostanie zastosowana, jaka klauzula, dla jakich przedmiotów zamówienia, w jakim trybie udzielone zostanie zamówienie, ile osób ma być zatrudnionych i z jakich grup zagrożonych wykluczeniem społecznym, czy do całości czy do części zamówienia, na jakich warunkach mają być one zatrudnione, w jakiej formie zamawiający będzie kontrolował zamówienie, jakie konsekwencje poniesie wykonawca w przypadku niedotrzymania warunków klauzuli
Projekt współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
Lider Projektu Partner Projektu Partner Projektu
Fundacja EOS Gmina Adamów Gmina Krzywda
Stro
na2
4
DOROTA ULIKOWSKA Stosowanie klauzul społecznych
w zamówieniach publicznych
Bariery upowszechniania klauzul społecznych
Podstawową przyczyną ograniczonego stosowania klauzul społecznych w Polsce jest nadal
brak powszechnej wiedzy na temat tej możliwości. Wielu zmawiających, w szczególności
przedstawicieli samorządów lokalnych, nie wie, że w Prawie zamówień publicznych znajdują się
klauzule społeczne. Natomiast wśród tych, którzy o tym wiedzą, spora część nie uświadamia
sobie jeszcze, jakie cele mogą realizować dzięki zastosowaniu klauzul społecznych i jakie
korzyści może przynieść ich stosowanie. Inne przyczyny marginalnego jak dotąd wykorzystania
klauzul to:
obawa przed stosowaniem klauzul wynikająca z tego, że wciąż jest to rozwiązanie
nowe, a zatem „ryzykowne”,
obawa przed unieważnieniem postępowań przez organy kontroli oraz z powodu
odwołań uczestników postępowań,
brak dobrego rozpoznania rynku potencjalnych wykonawców, wiedzy nt. podmiotów,
które spełnią dodatkowe warunki społeczne,
przywiązywanie zbyt dużej wagi do ceny, jako jedynego kryterium decydującego
o wyborze wykonawcy,
krok 5 •przygotowanie dokumentacji przetargowej lub innej związanej z udzieleniem zamówienia uwzględniające klauzule społeczne
krok 6 •przeprowadzenie postępowania, zweryfikowanie wymogów określonych w klauzuli i podpisanie umowy z wykonawcą
krok 7 •monitorowanie realizacji zamówienia i kontrolowania wypełniania warunków określonych w klauzuli społecznej
krok 8 •ocena realizacji zamówienia, w tym oszacowanie korzyści wynikających z zastosowania klauzuli społecznej
Projekt współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
Lider Projektu Partner Projektu Partner Projektu
Fundacja EOS Gmina Adamów Gmina Krzywda
Stro
na2
5
DOROTA ULIKOWSKA Stosowanie klauzul społecznych
w zamówieniach publicznych
Szanse upowszechniania klauzul społecznych
Szansą na upowszechnienie klauzul społecznych jest przede wszystkim to, że powoli, ale
konsekwentnie, rośnie liczba zamawiających stosujących to rozwiązanie. Nic bowiem lepiej nie
działa jak dobry przykład - możliwość skorzystania z doświadczeń tych, którzy już zastosowali
klauzule. Ważne dla upowszechniania stosowania klauzul społecznych jest także:
zainteresowanie Komisji Europejskiej poszerzeniem i wzmocnieniem stosowania
klauzul społecznych jako instrumentu stymulującego zatrudnienie w czasach kryzysu
gospodarczego, a także wspierającego przedsiębiorczość społeczną. Komisja
przygotowała propozycje zmian w dyrektywach dotyczących zamówień publicznych,
które umożliwiałyby na przykład poszerzenie stosowania klauzuli
zastrzeżonej na inne grupy osób w trudnej sytuacji na rynku pracy,
zainteresowanie Ministerstwa Pracy i Polityki Społecznej upowszechnianie klauzul
społecznych jako instrumentu wspierającego zatrudnienie i stymulującego rozwój
ekonomii społecznej. Także w projekcie Krajowego Programu Rozwoju Ekonomii
Społecznej do 2020 roku oraz w wielu regionalnych programach rozwoju ekonomii
społecznej proponowane są działania służące upowszechnianiu klauzul społecznych,
zainteresowanie klauzulami ze strony Urzędu Zamówień Publicznych, który m.in.
w planach działań na najbliższe lata przewidział szkolenia dla zamawiających
w zakresie stosowania klauzul społecznych,
działania na rzecz upowszechniania klauzul społecznych podejmowane przez
środowiska związane z ekonomią społeczną oraz przez samorządy terytorialne
zainteresowane wykorzystaniem klauzul jako instrumentu prozatrudnieniowego
i wspierającego rozwój PES.
Podsumowanie
Dla stosowania klauzul społecznych istotne jest, aby społeczności lokalne zdawały sobie
sprawę z korzyści, jakie odniosą wszyscy, jeśli polityka reintegracyjna będzie prowadzona
skutecznie. Wymaga to wzmocnienia argumentacji korzyści, nie tylko grup osób wykluczonych
(zagrożonych) społecznie, ale wszystkich członków wspólnoty. Dobre mierniki społecznej
wartości dodanej pozwolą przekonać zarówno lokalną społeczność jak i decydentów do
aktywnej polityki reintegracyjnej. W ten sposób kontrola polityk publicznych mogłaby przestać
być wyłączną domeną powołanych do tego organów i stać się bardziej społeczna.
Projekt współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
Lider Projektu Partner Projektu Partner Projektu
Fundacja EOS Gmina Adamów Gmina Krzywda
Stro
na2
6
DOROTA ULIKOWSKA Stosowanie klauzul społecznych
w zamówieniach publicznych
Najważniejsze wnioski, co należałoby zrobić:
• przejrzeć prawodawstwo dotyczące zamówień publicznych i wyeliminować
negatywne skutki stosowania rażąco niskiej ceny;
• systemowo wprowadzić stosowanie rzetelnych wskaźników społecznej
wartości dodanej;
• przyglądać się partycypacji publicznej jako narzędziu realnego
zakorzeniania polityk w społecznościach lokalnych;
• integrować lokalne polityki publiczne;
• promować dobre praktyki w zakresie społecznie odpowiedzialnych
zamówień;
• zwiększyć wykorzystanie klauzul społecznych, co powinno mieć znaczenie
promocyjne;
• w większym stopniu stosować społecznie odpowiedzialne zakupy
w zamówieniach podprogowych oraz przy okazji wydatkowania pieniędzy
unijnych.
Projekt współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
Lider Projektu Partner Projektu Partner Projektu
Fundacja EOS Gmina Adamów Gmina Krzywda
Stro
na2
7
DOROTA ULIKOWSKA Stosowanie klauzul społecznych
w zamówieniach publicznych
DORBRE PRAKTYKI
na przykładzie JST i PES
Samorząd
Przykład Zamawiającego
Urząd Miasta Brzeziny
Marcin Pluta – Burmistrz Miasta – klauzulę społeczną zastosowałem pierwszy raz na
początku 2011 roku, ponieważ byłem bardzo ciekawy jak to działa i jak w legalny sposób mogę
wesprzeć, poprzez preferencje przetargowe, osoby z obszaru wykluczenia społecznego. Miałem
też pewne doświadczenia z zagranicznych wizyt studyjnych. Chciałem również sprawdzić, czy
pracownicy mojego urzędu są w stanie wdrożyć w życie tak innowacyjny proces prawny. Nie
zawiodłem się, bo osoba zarządzająca w moim imieniu procesem zamówień publicznych miała
podstawową wiedzę w tym temacie, co wpłynęło na jakość i tempo prac.12
Korzyści lokalne i personalne
Każda społeczność lokalna składa się z wielu elementów. Wśród nich są osoby
wymagające wsparcia ze względu na ich bezradność społeczną i wynikających z niej deficytów.
Zastosowanie klauzul społecznych i innych elementów wsparcia powoduje wciąganie ludzi
z marginesu społecznego do obszaru przedsiębiorczości. Dając im bezpośrednią szansę pracy,
automatycznie kreujemy rozwój lokalny, ponieważ wsparciem objęte są w większości osoby
mało mobilne. Pieniądz zostaje więc na miejscu, a przedsiębiorcy się przy tym edukują.
W gminie obniżają się nakłady na pomoc społeczną, osoby zatrudnione reintegrują się
społecznie i zawodowo.
12
zob. M. Pluta [w:] I. Jakubowska, M. Pluta, T. Misina, K. Ostalecka, J. Kalinowska, J. Ostrowski, Klauzule społeczne w zamówieniach publicznych z korzyścią dla wszystkich, Fundacja Fundusz Współpracy Warszawa 2014, s. 6-7
Projekt współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
Lider Projektu Partner Projektu Partner Projektu
Fundacja EOS Gmina Adamów Gmina Krzywda
Stro
na2
8
DOROTA ULIKOWSKA Stosowanie klauzul społecznych
w zamówieniach publicznych
Poczucie odpowiedzialności za najsłabszych mieszkańców, podniesienie świadomości misji
społecznej i prestiż dla samego burmistrza i miasta. Ważne jest zdobywanie nowych
doświadczeń na przyszłość w oparciu o nowoczesne rozwiązania prawne, które za kilka lat będą
rzeczywistością.
Trudności
Na samym początku, przy niskiej świadomości prawnej tego specyficznego zagadnienia
i braku praktyk w kraju, zastosowanie klauzuli usztywniało nasze działania. Bardzo ostrożnie
traktowaliśmy kwestie związane z sankcjami i analizą rynku lokalnego w kontekście zlecanego
zadania i odpowiedzialności z nim związanej. Każde kolejne postępowanie przetargowe
budowało i utrwalało naszą wiedzę. Po ponad dziesięciu przetargach z klauzulami
podmiotowymi i zatrudnieniowymi oraz doświadczeniu hybrydowego połączenia tych dwóch
instrumentów nie mamy już żadnych trudności.
Cena i jakość
Cena i jakość usług nie mają żadnego związku z zastosowaniem klauzul społecznych
w postępowaniu przetargowym. Jeżeli na wstępie, w sposób świadomy określimy kryteria
jakościowe i w obiektywny sposób będziemy na bieżąco kontrolować wykonanie zadania lub
usługi, to – jak wynika z mojego doświadczenia – nie będzie żadnych problemów z uzyskaniem
zakładanego poziomu jakościowego. Natomiast dobra analiza lokalnego rynku pracy dla grup
wykluczenia społecznego oraz analiza przedmiotu samego zadania, w tym kar umownych,
często pomaga w ustaleniu takich parametrów postępowania, które później procentują dobrą
bądź też akceptowalną ceną dla ogłaszającego przetarg, czyli zamawiającego.
Zagrożenia i obawy
Klauzule społeczne w procesie zamówień publicznych to sposób na wyrównanie szans
w dostępie do rynku pracy grup wykluczanych, a nie pomoc i wsparcie dla spółdzielni
socjalnych, co jest mylnie postrzegane jako bezpośredni instrument wsparcia całego sektora
ekonomii społecznej. Konsekwentne realizowanie zasady indywidualnego podejścia do każdej
sprawy sprawia, że stosowanie klauzul w każdym zamówieniu nie ma sensu. Nie powinniśmy ich
stosować np. w przypadku dostaw. Przynajmniej na początku drogi musimy mieć komfort
czasowy dla spokojnego wdrażania w postępowaniach przetargowych mechanizmów społecznie
odpowiedzialnych zamówień publicznych.
Projekt współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
Lider Projektu Partner Projektu Partner Projektu
Fundacja EOS Gmina Adamów Gmina Krzywda
Stro
na2
9
DOROTA ULIKOWSKA Stosowanie klauzul społecznych
w zamówieniach publicznych
Przedsiębiorstwo ekonomii społecznej
Przykład Wykonawcy
Przedsiębiorstwo społeczne – Laboratorium Cogito sp. z o.o.
Teresa Misina i Katarzyna Ostalecka – klauzule społeczne stanowią instrument wsparcia
tych podmiotów, które oprócz działalności gospodarczej realizują również działania
o charakterze społecznym. Nasza Spółka zatrudnia osoby niepełnosprawne psychicznie, które ze
względu na swoje schorzenia mają ogromne trudności na rynku pracy. Choroba, przyjmowane
leki wpływają na mniejszą wydajność naszych pracowników, dlatego też w procedurach
przetargowych często jesteśmy mniej konkurencyjni w stosunku do innych firm. Zamieszczanie
klauzul społecznych w Specyfikacji Istotnych Warunków Zamówienia stanowi ważną pomoc dla
przedsiębiorstw działających w obszarze ekonomii społecznej – zawęża krąg podmiotów, które
mogą ubiegać się o realizację zamówienia, a jednocześnie stanowi formę „premii” dla tych,
którym los osób zagrożonych marginalizacją społeczną nie jest obojętny.
W swojej działalności nie opieramy się wyłącznie na przetargach z klauzulami
społecznymi, bierzemy udział również w tych, które ich nie zawierają, ale klauzule stanowią
istotny element wsparcia dla społecznych przedsiębiorców. Forma klauzuli najczęściej
stosowanej to wykluczenia dla podmiotów – np. wspomniane wyżej zatrudnianie
niepełnosprawnych przekraczające 50% zespołu. Niestosowane są natomiast w innej formie
opisowej, w oparciu o inne niż wskaźnik zatrudnienia, np. kryterium jakości, innowacyjności czy
innych cech produktu, usługi – w tym obszarze jest ogrom pracy do wykonania.13
Warto premiować prospołecznych
Klauzule społeczne stanowią instrument wsparcia tych podmiotów, które oprócz
działalności gospodarczej realizują również działania o charakterze społecznym. Laboratorium
Cogito Sp. z o.o. oprócz działalności gospodarczej prowadzi szeroko rozumianą rehabilitację
zawodową, a poprzez pracę również rehabilitację społeczną osób niepełnosprawnych
psychicznie. Wypracowany zysk reinwestowany jest w tworzenie nowych miejsc pracy lub
przekazywany właścicielowi firmy – Stowarzyszeniu na Rzecz Rozwoju Psychiatrii i Opieki
Środowiskowej na działalność statutową.
Dzięki klauzulom społecznym takie firmy jak nasza mogą pełniej uczestniczyć w rynku
zamówień publicznych, a tym samym zapewnić sobie środki finansowe na bieżącą działalność,
13
zob. T. Misina, K. Ostalecka [w:] ibidem , s. 8-9
Projekt współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
Lider Projektu Partner Projektu Partner Projektu
Fundacja EOS Gmina Adamów Gmina Krzywda
Stro
na3
0
DOROTA ULIKOWSKA Stosowanie klauzul społecznych
w zamówieniach publicznych
na wynagrodzenia pracowników. Uważamy, że warto premiować podmioty, które wykazują się
postawą prospołeczną, które wspierają osoby ze szczególnymi trudnościami na rynku pracy,
ponieważ może być wskazówką dla innych przedsiębiorców, aby oprócz wyników finansowych
zabiegali również o cele społeczne.
Ważnym wyzwaniem jest budowanie świadomości klauzul społecznych i możliwości ich
stosowania przez podmioty publiczne, samorządowe, udowodnienie im, że to może wpłynąć na
wzrost i rozwój społeczności lokalnych, wdrożenie elementów aktywnej polityki społecznej,
która jest obecnie wyzwaniem postawionym przed wszystkimi członkami Unii przez Parlament
Europejski.
Jakość a nie bylejakość
Od początku działalności nasza Firma stawiała sobie poprzeczkę bardzo wysoko.
Wiedzieliśmy, że klientów mogą przekonać do nas tylko usługi najwyższej jakości. I taką jakość
staramy się oferować do dnia dzisiejszego. Czasami związane jest to z wyższą ceną usługi niż
w firmach konkurencyjnych.
Udział w rynku zamówień publicznych to wielka niewiadoma – część przetargów
wygrywamy, w innych przegrywamy. Jednak ze względu na wypracowaną markę i naszych
klientów za punkt honoru poczytujemy sobie usługi i działania w najwyższym standardzie.
Warto dodać, że nasze usługi w zakresie gastronomii certyfikowane są znakiem „Zakup pro-
społeczny” i produkt „ES”, a to naprawdę zobowiązuje.
Najniższa cena
Spotykamy się z opiniami naszych klientów czy kontrahentów, że usługi sektora ekonomii
społecznej bywają droższe niż innych podmiotów i mają niższą jakość. Z perspektywy naszej
firmy zawsze pokazujemy, co wpływa obiektywnie na cenę – otóż, jest ona wypadkową
wszelkich składowych kosztów, w tym realnego zatrudnienia w firmie wszystkich pracowników.
Mając na uwadze, że zamówienia publiczne dotyczą sektora publicznego, racjonalnie
skalkulowana cena usługi, gwarantująca rzetelność przedsiębiorcy również w stosunku do
własnych pracowników i lokalnej społeczności, która go otacza, powinna być elementem
kluczowym przy podejmowaniu decyzji o zakupach. Szczególnie, że za najniższą ceną często
kryją się praktyki nierzetelne lub też wprost nieuczciwe.
Projekt współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
Lider Projektu Partner Projektu Partner Projektu
Fundacja EOS Gmina Adamów Gmina Krzywda
Stro
na3
1
DOROTA ULIKOWSKA Stosowanie klauzul społecznych
w zamówieniach publicznych
KRAJOWY PLAN DZIAŁAŃ w zakresie zamówień publicznych
Urząd Zamówień Publicznych
Urząd Zamówień Publicznych, w ramach realizacji kolejnych Krajowych Planów Działań
zrównoważonych zamówień publicznych, prowadzi działania mające na celu upowszechnianie
i promocję społecznie odpowiedzialnych zamówień publicznych, w ramach których mieszczą się
klauzule społeczne w zamówieniach publicznych. Społecznie odpowiedzialne zamówienia
publiczne należy traktować jako pojęcie szersze od tzw. klauzul społecznych, obejmujące
różnego rodzaju kwestie społeczne, które instytucje zamawiające mogą uwzględniać na
poszczególnych etapach procesu udzielenia zamówienia publicznego.
W ramach realizacji Krajowego Planu Działania w zakresie zrównoważonych zamówień
publicznych na lata 2013-2016 przewidziano szereg zadań związanych z promowaniem,
upowszechnianiem i wspieraniem stosowania klauzul społecznych. Urząd stara się uwzględniać
temat klauzul społecznych w organizowanych cyklicznie warsztatach dotyczących procesu
udzielania zamówienia publicznego, a także podejmuje starania mające na celu uwzględnienie
działań związanych z promocją społecznie odpowiedzialnych zamówień publicznych w ramach
programowania nowej unijnej perspektywy finansowej na lata 2014-2020. Ponadto,
przedstawiciele Urzędu promują stosowanie klauzul społecznych podczas innych wydarzeń
dotyczących tematyki zamówień publicznych.
Obawy
Nie należy obawiać się stosowania klauzul społecznych w zamówieniach, warto jednak
dokładnie się do tego przygotować. Przede wszystkim niezbędna jest dokładna analiza każdego
indywidualnego zamówienia, gdyż nie każde postępowanie w sprawie udzielenia zamówienia
publicznego jest odpowiednie do zastosowania klauzul społecznych, a czasem zawarcie klauzul
społecznych jest wręcz niemożliwe lub nieracjonalne. Takim przykładem może być zamówienie
na jednorazową dostawę towaru lub usługi o niskiej wartości, w przypadku której określenie
klauzuli odnoszącej się do zatrudnienia przy realizacji zamówienia osób bezrobotnych będzie
wymogiem nieproporcjonalnym w stosunku do efektu, jaki dzięki temu zobowiązaniu zostanie
osiągnięty. Może także prowadzić do problemów z pozyskaniem ofert od wykonawców, którzy
Projekt współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
Lider Projektu Partner Projektu Partner Projektu
Fundacja EOS Gmina Adamów Gmina Krzywda
Stro
na3
2
DOROTA ULIKOWSKA Stosowanie klauzul społecznych
w zamówieniach publicznych
spełniają ten warunek. Kluczem do skutecznego skorzystania z klauzul społecznych jest także
analiza rynku potencjalnych wykonawców i powiązanie stosowania klauzul społecznych
z istniejącymi celami społecznymi i potrzebami rynku pracy.
Instytucja zamawiająca, gdy już podejmie decyzję o uwzględnieniu wprowadzonym przez
siebie postępowaniu klauzul społecznych, powinna również szczegółowo zdefiniować nie tylko
samą klauzulę, ale także warunki związane z jej realizacją. Należy podkreślić jednak, że klauzule
społeczne nie są rozwiązaniem uniwersalnym, poprzez które można rozwiązać wszystkie
problemy rynku pracy, czy też narzędziem pozwalającym zrealizować wszystkie cele polityki
społecznej. Jest to instrument wspomagający działania podejmowane we wskazanych
obszarach i należy go stosować racjonalnie i rozważnie.
Przyszłość
Obowiązujące w Polsce przepisy prawne dotyczące klauzul społecznych w zamówieniach
publicznych zostały wprowadzone do ustawy Prawo zamówień publicznych w zakresie, w jakim
pozwala na to unijne prawo zamówień publicznych. Szansą na zmianę obowiązującego prawa są
przepisy unijnych projektów legislacyjnych w zakresie zamówień publicznych. Wśród rozwiązań
przewidzianych w nowych dyrektywach, które mogą w szczególny sposób przyczynić się do
wzrostu znaczenia klauzul społecznych w zamówieniach publicznych, należy wskazać przede
wszystkim na rozszerzenie zakresu tzw. zamówień zastrzeżonych oraz wprowadzenie
specjalnego reżimu dla zamówień zastrzeżonych na usługi społeczne, zdrowotne i edukacyjne.
Wszystko wskazuje na to, że teksty nowych dyrektyw dotyczących zamówień publicznych
zostaną przyjęte w 2014 roku. Oznacza to, że nowe przepisy unijne będą musiały zostać
transponowane do prawa krajowego najpóźniej w 2016 roku. To również przyczyni się do
szerszego stosowania klauzul społecznych w zamówieniach publicznych.
Społecznie odpowiedzialne zamówienia publiczne
Postulat szerszego stosowania klauzul społecznych w zamówieniach publicznych został
ujęty w Strategii Rozwoju Kapitału Społecznego (SRKS). Wsparcie edukacji przedstawicieli
administracji publicznej i organizacji społecznych w zakresie lepszego wykorzystania istniejących
instrumentów zlecania zadań publicznych organizacjom obywatelskim; wypracowanie
i upowszechnianie standardów realizowanych zadań publicznych oraz mechanizmów
monitorowania świadczonych usług z udziałem obywateli; zmiany obowiązujących regulacji
Projekt współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
Lider Projektu Partner Projektu Partner Projektu
Fundacja EOS Gmina Adamów Gmina Krzywda
Stro
na3
3
DOROTA ULIKOWSKA Stosowanie klauzul społecznych
w zamówieniach publicznych
prawnych umożliwiające poszerzenie zakresu stosowania klauzul społecznych w zamówieniach
publicznych – to jedne z głównych zaplanowanych działań w ramach SRKS.14
Termin „społecznie odpowiedzialne zamówienia publiczne” oznacza zamówienia
publiczne, w ramach których bierze się pod uwagę co najmniej jedną z następujących kwestii
społecznych:
możliwości zatrudnienia,
godną pracę,
zgodność z prawami społecznymi i z prawem do pracy,
integrację społeczną (w tym także osób niepełnosprawnych),
równość szans,
dostępność,
projektowanie dla wszystkich,
uwzględnianie kryteriów zrównoważonego rozwoju (w tym etycznego handlu)
szerszego dobrowolnego przestrzegania zasad społecznej odpowiedzialności
biznesu (corporate social responsibility — CSR)
- z jednoczesnym uwzględnieniem zasad ujętych w Traktacie o Unii Europejskiej oraz
w dyrektywach dotyczących zamówień publicznych.
Krajowy Program Rozwoju Ekonomii Społecznej
Krajowy Program Rozwoju Ekonomii Społecznej (KPRES) zakłada, że polityka publiczna
w obszarze ekonomii społecznej będzie koordynowana na poziomie regionalnym, czyli
powstanie „regionalnych (wojewódzkich) programów rozwoju ekonomii społecznej (mających
status programów wojewódzkich)” z przekształcenia się wieloletnich regionalnych planów
działań na rzecz promocji i upowszechnienia ekonomii społecznej. Przy założeniu, że organizacje
pozarządowe są w zasadzie największym potencjałem rozwoju ekonomii społecznej
w regionach (potencjał rozwojowy, potencjał zatrudnieniowy w obszarze działalności pożytku
publicznego, potencjał ekonomizacji itp.), to właśnie programy rozwoju ekonomii społecznej
powinny być zasadniczym dokumentem określającym wsparcie niefinansowe i finansowe dla
znacznej części organizacji pozarządowych, potencjał integracyjny i edukacyjny sektora
obywatelskiego, ułożenie zasadniczych relacji pomiędzy administracją publiczną (tak szczebla
regionalnego jak i lokalnego) w realizacji zadań publicznych.
W tej chwili nie ma żadnego dokumentu strategicznego, który mógłby zastąpić istniejącą
do zeszłego roku „Strategię wspierania rozwoju społeczeństwa obywatelskiego 2001–2013”.
Postanowienia Strategii Rozwoju Kapitału Społecznego są bardzo ogólne. Jedyny dokument,
14
http://bip.mkidn.gov.pl/pages/polityka-wewnetrzna-i-zagraniczna/strategia-rozwoju-kapitalu-spolecznego.php
Projekt współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
Lider Projektu Partner Projektu Partner Projektu
Fundacja EOS Gmina Adamów Gmina Krzywda
Stro
na3
4
DOROTA ULIKOWSKA Stosowanie klauzul społecznych
w zamówieniach publicznych
który uwzględnia organizacje pozarządowe (pod kątem zaplecza dla rozwoju ekonomii
społecznej) to KPRES. Jest to dobre podejście, gdzie nie traktuje się organizacji wyłącznie
instrumentalnie, a przyznaje się, że silny, niezależny sektor pozarządowy jest warunkiem
koniecznym rozwoju przedsiębiorczości społecznej.
Przyszłość według nowej dyrektywy
Wniosek DYREKTYWA PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO I RADY w sprawie
zamówień publicznych KOM (2011) 896
oraz
Wniosek DYREKTYWA PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO I RADY w sprawie
udzielania zamówień przez podmioty działające w sektorach gospodarki
wodnej, energetyki, transportu i usług pocztowych KOM (2011) 895
opublikowane przez KE 20.12.2011 r.
Najważniejsze zmiany:
Rozszerzenie zakresu tzw. zamówień zastrzeżonych
Możliwość uwzględnienia w pozacenowych kryteriach oceny ofert charakterystyki
związanej z warunkami pracy osób bezpośrednio uczestniczących w danym procesie
produkcji lub realizacji zamówienia
Postanowienia w specyfikacji technicznej związane z dostępnością przedmiotu
zamówienia dla wszystkich grup użytkowników w przypadku wszystkich zamówień,
których przedmiot jest przeznaczony do użytku osób –zarówno ogółu społeczeństwa, jak
i pracowników instytucji zamawiającej
Kwestia wykonywania usług społecznych
Preambuła
(41) Aby lepiej uwzględnić aspekty społeczne w ramach zamówień publicznych, można również
zezwolić zamawiającym na uwzględnianie, w ramach kryterium oferty najkorzystniejszej
ekonomicznie, charakterystyki związanej z warunkami pracy osób bezpośrednio uczestniczących
w danym procesie produkcji lub realizacji.
Charakterystyka może dotyczyć wyłącznie ochrony zdrowia personelu zaangażowanego
w proces produkcji lub w celu wsparcia integracji społecznej osób znajdujących się
Projekt współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
Lider Projektu Partner Projektu Partner Projektu
Fundacja EOS Gmina Adamów Gmina Krzywda
Stro
na3
5
DOROTA ULIKOWSKA Stosowanie klauzul społecznych
w zamówieniach publicznych
w niekorzystnej sytuacji lub członków słabszych grup społecznych wśród personelu
wyznaczonego do realizacji zamówienia, w tym dostępności dla osób niepełnosprawnych.
Jakiekolwiek kryterium udzielenia zamówienia, które obejmuje tę charakterystykę, należy
w każdym wypadku ograniczyć do tych cech, które bezpośrednio wpływają na personel
w środowisku pracy. Kryteria te muszą być stosowane zgodnie z dyrektywą 96/71/WE
Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 16 grudnia 1996 r. dotyczącą delegowania
pracowników w ramach świadczenia usług oraz w sposób, który nie powoduje bezpośredniej
lub pośredniej dyskryminacji wykonawców z innych państw członkowskich lub z państw trzecich
będących stronami Porozumienia lub umów o wolnym handlu, których stroną jest Unia.
Wniosek
DYREKTYWA PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO I RADY
w sprawie zamówień publicznych
Artykuł 17
Zamówienia zastrzeżone
Państwa członkowskie mogą zastrzec prawo udziału w postępowaniach o udzielenie
zamówienia publicznego dla zakładów pracy chronionej oraz wykonawców, których głównym
celem jest społeczna i zawodowa integracja pracowników niepełnosprawnych oraz
pracowników znajdujących się w niekorzystnej sytuacji, lub przewidzieć możliwość realizacji
takich zamówień w ramach programów zatrudnienia chronionego, pod warunkiem że ponad 30
% osób zatrudnionych przez te zakłady, przez tych wykonawców lub w ramach tych programów
stanowią pracownicy niepełnosprawni lub pracownicy znajdujący się w niekorzystnej sytuacji.
Wniosek
DYREKTYWA PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO I RADY w sprawie zamówień publicznych KOM
(2011) 896 wersja ostateczna z 20 grudnia 2011 r.
Dyrektywa ma mieć zastosowanie do zamówień, których wartość, bez podatku VAT,
oszacowano na poziomie następujących progów lub powyżej nich:
5.000.000 EUR w przypadku zamówień publicznych na roboty budowlane;
130.000 EUR w przypadku zamówień publicznych na dostawy i usługi udzielanych przez
instytucje administracji centralnej lub konkursów organizowanych przez te instytucje;
200.000 EUR w przypadku zamówień publicznych na dostawy i usługi udzielanych przez
instytucje zamawiające administracji niższego szczebla lub konkursów organizowanych
przez te instytucje;
500.000 EUR w przypadku zamówień publicznych na usługi społeczne i inne szczególne
usługi wymienione w załączniku XVI.
Projekt współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
Lider Projektu Partner Projektu Partner Projektu
Fundacja EOS Gmina Adamów Gmina Krzywda
Stro
na3
6
DOROTA ULIKOWSKA Stosowanie klauzul społecznych
w zamówieniach publicznych
ROZDZIAŁ I
Usługi społeczne i inne szczególne usługi
Artykuł 74
Udzielanie zamówień na usługi społeczne i inne szczególne usługi Zamówień na usług społeczne
i inne szczególne usługi wymienione w załączniku XVI udziela się zgodnie z niniejszym
rozdziałem, jeżeli wartość zamówienia jest równa kwocie progowej określonej w art. 4 lit. d) lub
wyższa.
Artykuł 76
Zasady udzielania zamówień
1. Państwa członkowskie wprowadzają odpowiednie procedury udzielania zamówień objętych
zakresem niniejszego rozdziału, zapewniając pełną zgodność z zasadami przejrzystości
i równego traktowania wykonawców oraz umożliwiając instytucjom zamawiającym
uwzględnienie specyfiki
przedmiotowych usług.
2. Państwa członkowskie zapewniają instytucjom zamawiającym możliwość uwzględnienia
konieczności zagwarantowania jakości, ciągłości, dostępności, możliwości korzystania z usług
i ich kompleksowości, szczególnych potrzeb różnych kategorii użytkowników, kwestii ich
zaangażowania i upodmiotowienia, a także innowacyjności. Państwa członkowskie mogą także
postanowić, że wyboru usługodawcy nie dokonuje się wyłącznie w oparciu o kryterium ceny za
realizację usługi.
Proponowane zmiany w PZP
Wprowadzenie po zmianie dyrektywy europejskiej o zamówieniach publicznych z projektu
KOM(2011) 896 do przepisów – Prawa zamówień publicznych zmian polegających na:
uelastycznienia zapisów odnośnie „zamówień zastrzeżonych” oraz „klauzul społecznych”
w prawie zamówień publicznych (art. 22 PZP), odnosząc je nie tylko do ubiegania się
o zamówienia, lecz także wykonywania zamówienia, co oznacza zarówno zachęcanie do
współpracy jak i podwykonawstwa podmioty zatrudniające osoby bezrobotne,
niepełnosprawne lub inne osoby zagrożone wykluczeniem społecznym
obniżenia wymogu w „zamówieniach zastrzeżonych” możliwości zamawiania w firmach
zatrudniających 30% niepełnosprawnych, zamiast obecnych 50%
Projekt współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
Lider Projektu Partner Projektu Partner Projektu
Fundacja EOS Gmina Adamów Gmina Krzywda
Stro
na3
7
DOROTA ULIKOWSKA Stosowanie klauzul społecznych
w zamówieniach publicznych
wprowadzenia wyższego progu od którego stosuje się zapisy ustawy – Prawo zamówień
publicznych z 14.000 tys. euro do 30.000 euro15, oraz 50.000 euro dla usług społecznych,
wraz z odpowiednią procedurą zamówień usług społecznych
dodanie w art. 5 ustawy – Prawo zamówień publicznych, zapisu, iż w przypadku usług
niepriorytetowych, można w kryteriach wyboru wykonawcy określić właściwość
wykonawcy, definiując go poprzez niedziałanie w celu osiągnięcia zysku oraz
przeznaczanie całości dochodu na realizację celów statutowych oraz nie przeznaczają
zysku do podziału między swoich udziałowców, akcjonariuszy i pracowników
wprowadzenie zobowiązania zamawiających do odrzucania ofert wykonawców, którzy
nie respektują zasad wynagradzania za pracę ustalonych w przepisach powszechnie
obowiązujących. Nie ingerując w podstawy zatrudniania osób przez wykonawców
ubiegających się o zamówienie nakazano by wymagane przepisami europejskim
respektowanie poziomu wynagrodzenia wynikającego z przepisów o płacy minimalnej
przy kalkulacji kosztorysów w ofertach; Dodatkowym elementem byłoby jasne
określenie zapisu zobowiązania wykonawcy do przedstawiania kalkulacji na żądanie
zamawiającego
wprowadzenia w ramach art. 91, ust. 8 ustawy - Prawo zamówień publicznych
dodatkowej delegacji dla Rady Ministrów do wydania rozporządzenia określającego,
inne niż cena obowiązkowe kryteria oceny ofert w odniesieniu do niektórych rodzajów
zamówień publicznych, a zwłaszcza usług społecznych użyteczności publicznej
wprowadzenia przepisu - w ustawie o przedsiębiorstwie społecznym - umożliwiającego
zamawiającym dokonywanie zamówień, których przedmiotem są usługi i dostawy, nie
objęte ustawą – Prawo zamówień publicznych, aby w sposób celowy i oszczędny,
z zachowaniem zasad uzyskiwania najlepszych efektów z danych nakładów oraz
optymalnego doboru metod i środków służących osiągnięciu założonych celów mogły
określić zakres wyłącznie dla przedsiębiorstw społecznych lub innych podmiotów
ekonomii społecznej.
15
Dnia 16 kwietnia 2014 r. weszła w życie ustawa z dnia 14 marca 2014 r. o zmianie ustawy – Prawo zamówień publicznych oraz niektórych innych ustaw, która przewiduje podwyższenie progu stosowania ustawy Prawo zamówień publicznych z 14 tys. euro do 30 tys. euro.
Projekt współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
Lider Projektu Partner Projektu Partner Projektu
Fundacja EOS Gmina Adamów Gmina Krzywda
Stro
na3
8
DOROTA ULIKOWSKA Stosowanie klauzul społecznych
w zamówieniach publicznych
Użyteczne strony internetowe:
Strona internetowa Urzędu Zamówień Publicznych: www.uzp.gov.pl
Portal ekonomii społecznej, na którym znajdują się informacje o stosowaniu klauzul społecznych:
www.ekonomiaspoleczna.pl
Wykorzystana literatura
T. Schimanek, Klauzule społeczne – narzędzie wspierające rozwój podmiotów ekonomii
społecznej, http://www.ekonomiaspoleczna.pl/x/615834 (3 VII 2014 r.)
I. Jakubowska, M. Pluta, T. Misina, K. Ostalecka, J. Kalinowska, J. Ostrowski, Klauzule społeczne
w zamówieniach publicznych z korzyścią dla wszystkich, Fundacja Fundusz Współpracy,
Warszawa 2014