Friluftsliv i eit landskap med Friluftsliv i eit landskap med næringsinteressernæringsinteresser

Casestudie:Casestudie:Striden mellom grunneigar og DNT Striden mellom grunneigar og DNT

om kvisting om kvisting av skiløype mellom av skiløype mellom

Haukeliseter og HellevassbuHaukeliseter og Hellevassbu

Kjersti MoeKjersti Moe

Høgskolelektor- Friluftsliv, kultur- og Høgskolelektor- Friluftsliv, kultur- og naturvegledningnaturvegledning

Høgskolen i TelemarkHøgskolen i Telemark

Naturviterforum 2009Naturviterforum 2009SundvoldenSundvolden

AktualitetAktualitet

ProblemstillingProblemstilling Kven har makt i denne konflikten om kvisting av Kven har makt i denne konflikten om kvisting av

skiløypa mellom Haukeliseter og Hellevassbu.skiløypa mellom Haukeliseter og Hellevassbu.

Kva strategiar nyttar aktørane for å kontrollere Kva strategiar nyttar aktørane for å kontrollere tilgongen til eller andre sine handlingar i områdettilgongen til eller andre sine handlingar i området

Kva relasjonar ulike aktørar i striden har til området, og Kva relasjonar ulike aktørar i striden har til området, og korleis dette eventuelt påverkar haldningane deira.korleis dette eventuelt påverkar haldningane deira.

Kva type kunnskap vert nytta av aktørane.Kva type kunnskap vert nytta av aktørane.

Skal vi forstå konfliktar er Skal vi forstå konfliktar er det ikkje nok å sjå korleis det ikkje nok å sjå korleis dei gjer seg gjeldande på dei gjer seg gjeldande på eit praktisk planeit praktisk plan Ulike kulturelle Ulike kulturelle

konstruksjonar av konstruksjonar av verkelegheita:verkelegheita:

Kva Kva er er natur / kva natur / kva bør bør natur verenatur vere

Kva Kva er er friluftsliv / kva friluftsliv / kva bør bør friluftsliv verefriluftsliv vere

Er / bør vere – konfronterer Er / bør vere – konfronterer kvarandrekvarandre

ULIKE BLIKK - ULIKE PROSJEKTULIKE BLIKK - ULIKE PROSJEKT

Strategiar for å utøve territorialitetStrategiar for å utøve territorialitet- å skape grenser- å skape grenser

Myndigheitene:Myndigheitene:

””Slik er lovverket”Slik er lovverket” NasjonalparkgrenseNasjonalparkgrense

Etablering av verneområde inneber at:Etablering av verneområde inneber at: forvaltningsansvaret flytta frå lokalt til statleg nivåforvaltningsansvaret flytta frå lokalt til statleg nivå Restriksjonar – ”du har ikkje lov til det her”Restriksjonar – ”du har ikkje lov til det her”

Sørgjer for at lover vert haldne og gir ut løyveSørgjer for at lover vert haldne og gir ut løyve

Lovverket har ein udiskutabel slagkraft og eit viktig Lovverket har ein udiskutabel slagkraft og eit viktig uovervinneleg maktmiddel. – Ei legitim maktform.uovervinneleg maktmiddel. – Ei legitim maktform.

Strategiar for å utøve territorialitetStrategiar for å utøve territorialitet- å skape grenser- å skape grenser

Den Norske Turistforeining:Den Norske Turistforeining:

• Turløyper regulerar trafikken i området.Turløyper regulerar trafikken i området.

• Tilrettelegging av stiar er den viktigaste Tilrettelegging av stiar er den viktigaste tilrettelegginga for tur. tilrettelegginga for tur.

• 95 % av turgåarane på Hardangervidda 95 % av turgåarane på Hardangervidda

Symbol: T-merking, kvistar, skilt, vardar… Symbol: T-merking, kvistar, skilt, vardar… Informasjon på nettsider og medlemsskriv Informasjon på nettsider og medlemsskriv

Strategiar for å utøve territorialitetStrategiar for å utøve territorialitet- å skape grenser- å skape grenser

Grunneigar:Grunneigar:

Opplever doble ulemper: Opplever doble ulemper: 1.1. restriksjonar mot eiga verksemd restriksjonar mot eiga verksemd 2.2. tåle trafikk frå andretåle trafikk frå andre

Djuptfølande trong til å vera herre i eige liv, ein kamp mot Djuptfølande trong til å vera herre i eige liv, ein kamp mot innblanding, forsøk på å erobre eit rom kor makta ikkje kan nå:innblanding, forsøk på å erobre eit rom kor makta ikkje kan nå:

Kulturell motstand Kulturell motstand

Kan ikkje motsetje seg allmennheita sin ferdsel og opphaldKan ikkje motsetje seg allmennheita sin ferdsel og opphald MotmaktMotmakt

Nektar bruk av scooterNektar bruk av scooter Nektar kvistingNektar kvisting

Er det Er det kvistane kvistane eller eller kvistingakvistinga som får som får grunneigarane til å sjå grunneigarane til å sjå raudtraudt??

For DNT:For DNT: Skal leie folk trygt frå hytte til hytteSkal leie folk trygt frå hytte til hytte

For grunneigarane:For grunneigarane: SYMBOLSYMBOL på: på:

dominans frå urban middelklassekultur - dominans frå urban middelklassekultur - representert ved DNT.representert ved DNT.

DNT sitt syn på territoriet – kan ”ta seg til DNT sitt syn på territoriet – kan ”ta seg til rette” fordi området ligg i utmark og er eit rette” fordi området ligg i utmark og er eit ynda turmål.ynda turmål.

eit ”maktovergrep” frå ”sentrale eit ”maktovergrep” frå ”sentrale organisasjonar og forvaltningsmyndigheiter”organisasjonar og forvaltningsmyndigheiter”

Kven har makt i denne konflikten?Kven har makt i denne konflikten?

Interessene i konflikten har sine forsvararar som del av sin strategi for å oppretthalde sitt prosjekt

Prosjekta: Friluftsliv, sakshandsaming, levebrød…

Makta får sitt uttrykk når prosjekta kryssar eller står i vegen for kvarandre: Legitim makt ”Naken” makt

Dominans er i denne tydinga forbunde med institusjonelle former for makt, motstand står fram som opprør mot slike maktformer.

NASJONALPARKANENASJONALPARKANE Dei lokale fryktar at naturvern tyder at ein ikkje Dei lokale fryktar at naturvern tyder at ein ikkje

lenger får bestemma sjølv over området.lenger får bestemma sjølv over området. Fryktar restriksjonar på tradisjonell utnyttingFryktar restriksjonar på tradisjonell utnytting

Nasjonalparken er ikkje etablert i eit område utan Nasjonalparken er ikkje etablert i eit område utan rettar og historierrettar og historier Lokale har nytta og nyttar området.Lokale har nytta og nyttar området. Når eit område vert overtatt finnes allereie normar og Når eit område vert overtatt finnes allereie normar og

reglarreglar

Nasjonal – park ??Nasjonal – park ??

Aktørane har ulike oppfattingar av verkelegheitaAktørane har ulike oppfattingar av verkelegheita Ulike syn på situasjonen i områdetUlike syn på situasjonen i området

Ulike oppfattingar om kva verksemder som kan / ikkje Ulike oppfattingar om kva verksemder som kan / ikkje kan utførast i området og innanfor rammene av kan utførast i området og innanfor rammene av forsvarleg forvaltning.forsvarleg forvaltning.

Ideen om nasjonalpark Ideen om nasjonalpark ein heil nasjon med ein heil nasjon med felles identitet og verdiar.felles identitet og verdiar.

Folk har ulike verdiar og tolkinga av eit og Folk har ulike verdiar og tolkinga av eit og same område.same område.

Naturen ikkje objektivNaturen ikkje objektiv Planverktøy, kart etc. berre ein Planverktøy, kart etc. berre ein

re-presentasjon av ei gitt forståing. re-presentasjon av ei gitt forståing.

Gjenspeglar ikkje grunneigar sin levde Gjenspeglar ikkje grunneigar sin levde praksispraksis

Kven sine verdiar og identitet kjem til Kven sine verdiar og identitet kjem til uttrykk ved ei slik klassifisering?uttrykk ved ei slik klassifisering? skapar konfliktskapar konflikt

Kommunikasjon – ut frå ulike Kommunikasjon – ut frå ulike posisjonarposisjonar

Å få tilsendt brev med konklusjonar og vurdering av lovteksten Å få tilsendt brev med konklusjonar og vurdering av lovteksten sterkt provoserande på grunneigar.sterkt provoserande på grunneigar.

Kontakt med grunneigar: frå personleg kontakt til eit sentralt Kontakt med grunneigar: frå personleg kontakt til eit sentralt ”system” ”system” oppfatta som dårleg oppførsel og mangel på folkeskikk. oppfatta som dårleg oppførsel og mangel på folkeskikk.

I ein konfliktsituasjon er det dei menneskelege aktørane (med deira I ein konfliktsituasjon er det dei menneskelege aktørane (med deira prosjekt, verdiar, kunnskapar osv.) som er utfordringaprosjekt, verdiar, kunnskapar osv.) som er utfordringa

Større nærheit og forståing for dei historiene som allereie ligg i Større nærheit og forståing for dei historiene som allereie ligg i området, gjennom medmenneskeleg kommunikasjon og empati kan området, gjennom medmenneskeleg kommunikasjon og empati kan verke konfliktdempande.verke konfliktdempande.

Arenaer kor aktørane kan møtast for gjensidig forståing for Arenaer kor aktørane kan møtast for gjensidig forståing for kvarandre sin synspunkt. Felles løysing???kvarandre sin synspunkt. Felles løysing???

”…ut fra en helhetsvurdering…”

”Vi legger ikke avgjørende vekt på grunneiers anførsler”

Vi kan ikke se at der er pekt på skade eller ulempe av vesentlig betydning

”Skadevirkninger av dette [turistferdsel] må tåles”

”I medhold av friluftslovens §…”

Spørsmål?Spørsmål?