7/31/2019 Kieslowski'nin Krmz Filminde Renk ve Ik zerine Notlar

1/6

KIESLOWSK'NN KIRMIZI FLMNDE

RENK ve IIK ZERNE NOTLAR

Mustafa Durak

7/31/2019 Kieslowski'nin Krmz Filminde Renk ve Ik zerine Notlar

2/6

KIESLOWSK'NN KIRMIZI FLMNDE

RENK ve IIK ZERNE NOTLARMustafa Durak

nsann dille ilikisi, d dnya ile ilikisinden soyutlanm deildir. nsan ddnyayla ilk tant gnden itibaren dil ile ilikiye girmeye balar. Bu yzdenzihinsel varlk olarak dil ile d dnya varl, ilkellerde ayni eydir. Buradadeiim dinamizmini reddediyor deilim. Dikkat ekmeye altm herhangi

bir farkllkta kendini yere ge koyamamasdr. Ho kendini ilkellikten uzak

grenler bu iki varl ne kadar birbirinden ayrabilir ki! Dil, gemi kltrlerintm akl d tortularn da tohum olarak iinde saklar. Szmzn iinden butohumlarn nasl yeereceini bilemeyiz. Bireysel ve toplumsal kltrel varlkolarak dil, bilin d da ileyerek, d dnyay alglamamz trafik iaretleri gibiynlendirir. D dnyadaki nesneleri, olaylar ve olgular somutlanabilirduyularmzla alglarz da, kavramlam, giderek kemiklemi 'dil dnyamz'layorumlar ya da anlamlandrrz. Kemikleme terimini zellikle kullanyorum.Dilin zihinde perde perde indirdii iz tabakas giderek kalnlamaya, silinmesiglemeye balar. Yanl olduunu bildiimiz dnceleri, farknda olmadansavunur halde buluruz kendimizi ya da anlamsz, gnderimsiz olduunu

bildiimiz szck ya da deyileri kullanrken su st yakalayabiliriz kendimizi.

Anlamlandrma biimlerimiz de altmz ve/ya gelitirdiimiz bak alarylasnrldr. Bize anlatlanlar da bizdeki anlamlandrma kalplarna oturturuz,kanlmaz olarak. Bu yzden sylenen ile anlalan arasndaki ayrmsnanmad srece, bireyler tarafndan ayni olarak deerlendirilir. Ve bu,insann ruh sal iin gerekli bir sanma durumudur. Zira farkedilecekeksikliin giderilmesi/giderilememesi sorunsal insan zora sokacaktr. Oysa

insan, varlacak bir ama yoksa, bu ama iin zorlanmas gerekmiyorsa, iikestirmeden zecektir. Kendi edimlerinin doruluuna kendini uydurmay

bilecektir. Aldmz tlerin, okuduumuz kitaplarn, izlediimiz filmlerinvb'nin zerimizdeki etkisinin iz brakc olmamasnn nedeni budur.

Bu yazda Kieslowski'nin Krmz adl filminde renk ve k gelerinin anlamevresi zerine bir yaklam sunulacaktr.

Renk:

Kieslowski sinemasnda bir gsterge; balamla snrl, tekil bir varlk deil. Bu

da ister istemez bir grntnn, bir kiiliin, bir rengin o balam dnda, bakabalamlarda, varolmas devam etmesi, varln a'lamasn, yaylmasn, bir

7/31/2019 Kieslowski'nin Krmz Filminde Renk ve Ik zerine Notlar

3/6

anlamda yaamasn, canl olarak balamlararasln, etkileimsel (interactif)ileyiini anlatyor gibidir. rnein renk. Filimlerden her biri, bir renkle ve

bu rengin simgeledii bir kavramla gndemdedir. Ancak, her ne kadar szkonusu renk/ kavram ne karlsa da, izleyicinin estetik algsn bozmayacak,

rahatsz etmeyecek bir ne karmadr bu. Krmz rengi, film iinde gezinen,karmza farkl anlamla gelen, estetik algya katlan, bizi yeni baka zorlayan,yaayan bir eydir. Film bittiinde baka filmlerde baka yerlerde varlnsrdrecek, hem kendi bana varlk, hem de yinelenebilir ve srekli birvarlktr. Krmz rengi; trafik iareti olarak, tehlikeyi haber verme,yasaklalama, uyarma olarak iler.

Valentine'in grntlendii afiteki krmz zemin, bir yandan trafik gibigl bir uyaran, dikkatleri bulunduu yere eken, siyahla, kla estetik ilikiyegiren, kiinin ifadesine katlan, onunla varolan, onunla varolunan bir eydir.Aka varolduu halde varln hissettirmeyen bir ikondur.

Anette nsdorf, krmzy filmin banda, byk olaslkla Michle'in eliningrnd, telefon grntsnden, telefonun iletiim a iersinde, binlercefarkl iletiimi saladn gstermesinden destek alarak : vcutta nabz gibiatan kann dolamn ya da insan ruhunun fiziksel olarak tayan kablolarnn

ritmini akla getiriyor. Baka filmlerdeki sex ve vahet anlam yok, ama yine de

bununla ilgili zel bir eyler var der.

7/31/2019 Kieslowski'nin Krmz Filminde Renk ve Ik zerine Notlar

4/6

rne Jakob (kendisine krmznn anlam sorulduunda) : utan ve kafakarkl, karakterlerin iten ie yzlerinin kzarmas der. yle midirgerekten? Hereyden nce filmin ad olarak krmznn, Fransa bayranoluturan renklerden biri olduunu ve kardelii simgelediini biliyoruz.

Kendi payma, rne Jakob'un filmde yaayan krmzy deil de o an iinkrmz kavram erevesinde aklna geliveren kavram birimlerini dilegetirdiini dnyorum. Insdorf'un da, yorumunda, film genelini deil,kendisine anlaml gelen kavram birimleri ne kard sylenebilir.

Valentine sevgilisi Michle ile konuurken, Valentine'in telefon'un anteninebalanm krmz kurdeleyi okamas, onunla, temas edimiyle bulumasn,Valentine'in ak, huzur, baar araynn gstergesi olarak yorumluyorum. Aynikarede arka planda aslnda dikdrgenimsi bir ereve iinde olan ama bizeneredeyse bir kalp biiminde yansyan kl beyaz grnt; tertemiz, sadakatli

bir ak beklentisini simgeliyor. Telefonun renginin siyah olmas da o ankiilikinin geleceksizliini iaret ediyor olabilir.

Auguste'n gmlei krmzms, kravat kahverengine daha yakn: yarglksnavnda baarl olduunu Karin'e bildirdii an. Dolaysyla burada krmz

baar'y iaret ediyor ama ton olarak kahverengiyle balantl olmas bilin d,bir mutsuzluun da habercisi. Zira Auguste sevinten kitaplarn havaya atyor.

Siyah: Dolma kalemin rengi olarak: Dolma kalem, penis simgesi, dolaysylag kavramyla blantl. Filmin iinde iki yarg da (Kern ve Auguste)

dolmakalem sahibi. Dierlerini dolmakalemle grmyoruz. Dilimizdeki, idamkararnn bir gstergesi olarak kalem krmak deyimiyle baladmzda kalem,yarglardaki, birileri hakknda karar verme gcn de temsil ediyor. Siyahrenkli olmas, elbette tm kararlar olumsuz olamayacana gre, olumsuzluudeil, kararll, bakaca geliigzellikten uzak olmay, ciddilii anlam olarakdndryor. Her iki yargcn siyah kalemle grlmesi, bir yandan da onlarnak konusundaki beklentileri ile de uyumludur diyebiliriz. Her ikisi de sadk,verilmi karara, iki kii arasnda yaplm szlemeye bal kalmay temelalyor.

Trafikte krmz a taklm Aguste, yandaki afii farkediyor. D ekimdekarede trafik olarak krmz ve, yanda krmznn egemen olduu afi vedipte Aguste'n arabas. Ardndan i ekimde Auguste'n afiteki grntdenhonut glmseyen yz.

Valentine ile Auguste bir markette mzik dinlerken de ayni kare iindeveriliyorlar raslant olarak. Burada yukardan sarkan, dinleycilerin kulaklklarnagelen kvrml siyah kordonlarn grnts, bir yandan izole edici, ayrc biranlamsal ileve sahip, bir yandan da orada Karin ile beraber olan Auguste'nilikisinin umutsuzluuna ve Auguste ile Valentine'in ayni karede gsterilmesi,

onlarn ileride birleebileceine iarettir. Ancak unu belirtmek gerek, filmiinde byle bir raslantsallk bir kez verilmi olsayd, birbirlerine yakn evlerde

7/31/2019 Kieslowski'nin Krmz Filminde Renk ve Ik zerine Notlar

5/6

oturanlarn aralarndaki, farkl mekanlarda ayni ortam paylamalarna karniletiimsizliklerini, birbirlerinden habersizliklerini iletebilirdi.

Valentine, ngiltereye giderken, bindii vapurun kapannn ekimi ilgintir.Kapak kapanm neredeyse simsiyah tek renk bir tabloya dnmtr grnt.

Bir bakma grmz, 'kara bulut'lanm, kararmtr. Bu, yolculuun ktbitecei, kazayla sonulacann iaretidir. Ancak ortada ince bir k eridivardr. Bu da, vapurda bulunan Valentine ve Auguste'n kurtulacanniaretidir.

Kaza sonras Valentine ve Auguste' kurtarc ekibin arasnda grrz.Valentine'in kaza, ve kurtarclarn giysileri krmzdr. Ancak buradakurtarclarn apkalarnn beyaz, zeminde mavi renk verilir. Demek bundansonras umut ve mutluluktur.

2)Ik

st snr izgisiyle siluet halinde ok yksek bir da. Zeminde sra sra diziliaalar. Bu aalarn yaam simgeledii dnlebilir. Manzarann grnts

puslu ve souk bir hava izlenimi veriyor. st snr izgisinin ortasnda kkeliptik bir k kayna ve krmz rengin farkedildii nlar. Yukardanaalar izleyen, denetleyen bir k kayna. Her eyi: bilgiyi, yazgy, yaam

elinde tutan yce varlk. En byk gz. Belirsiz bir umut yaratyor. Bu manzarayarg Joseph Kern ile Valentine'in konumas srasnda grntye getirildiine

7/31/2019 Kieslowski'nin Krmz Filminde Renk ve Ik zerine Notlar

6/6

gre onlarn dostluk ilikileri konusunda olumlu bir iaret. Ik giderekkayboluyor. Bu, hem yaamn, huzurun, mutluluun geicilii hem de en byk

bilicinin (kahinin) iaret grevini yaptktan sonra ekilmesi olarakyorumlanabilir.

Ik, yukardan bir tanklk, bir koruma, gven verme yansra, bilgi asndanaydnlanma olarak da iler: Auguste, sevgilisinin ihanetini gzleriylegrdnde, akn yzne k parlts drlmtr.

Gerek rengin gerek n estetik ve semantik deerleri yannda varlksaldeerleri vardr. Bizim iin olduu gibi bakalar iin de, ve tpk bizimvarlmz gibi yenilenebilirlii ve sreklilii. Sonu renk ve k konusunda bileher grnty ele almadm bu almada, insann, yalnzca insanlarla deileyler dnyasyla da ilikide, iletiimde olduu, onlarn da bize bir eylersyledii, bizi etkiledii gerei dile gelmektedir. Elbette girite sylediklerimiunutmadan.