KIN THC HA M (Bin son: c Tm)KIN THC HA M (Bin son: c Tm) HP M Ha m cn bn ca mt bi ht l cc hp m. Do cc bn phi thuc lng cc nt trong tt c cc hp m, bt u t cc hp m trng th t nhin, ri hp m 7 v sau l cc hp m nghch (cn c gi l "nhn to"). lm quen vi cch ghi hp m cho mt bi ht, trc ht cc bn nn bt u bng cc hp m trng th t nhin v hp m 7. Ch dng cc hp m ny thi v bit ghi hp m theo mt vi nguyn tc l lm cho bi ht thm mu sc. V nu cc bn thm vo tit tu m cho cc hp m ny th cc bn lm ha m cn bn cho bi ht vi mt nhc c m nh guitar v piano. I. CCH GHI HP M Vic ghi hp m c nhng nguyn tc sau: 1. Nguyn tc th 1: hp m thng xut hin vo u nhp. Trong nhp cng c th xut hin thm hp m khc thm mu sc cho cch m. 2. Nguyn tc th 2: trong nhp c nhiu nt thuc hp m no th nhp s nhn hp m ny. Tuy nhin cc bn nn phn bit nt no l nt chnh ca hp m v nt no l nt ph/nt lt/nt hoa m trong nhp. 3. Nguyn tc th 3: cc hp m s ni tip nhau t nhp ny sang nhp khc theo 2 cch: a) theo vng qung 4: C => F => Bb => Eb => Ab => Db (C#) => Gb (F#) => Cb (B) => Fb (E) => A => D => G => v quay v C hoc theo vng qung 5 (ngc li vi vng trn): C => G => D => A => E => B => F# => C# => G# (Ab) => D# (Eb) => A# (Bb) => F => v quay v C b) thay th nhau: cc hp m c nhng nt ging nhau c th thay th

nhau. Th d: C v Am (c 2 nt ging nhau: C, E); C v Em (c 2 nt ging nhau: E, G); F v Am (c 2 nt ging nhau: A, C); C v F (c mt nt ging nhau: C), v.v... 4. Nguyn tc th 4: vic chuyn hp m ny sang hp m khc nghe "mt m", du dng th gia cc hp m ny phi c mt nt ging nhau v cc nt cn li ca hp m trc c chuyn sang cc nt ca hp m sau theo 1/2 cung hoc ti a 1 cung ln hoc xung. Th d: t G chuyn v Dm: hp m G = GBD v hp m Dm = DFA - nt D (trong hp m G) s gi nguyn l nt D (trong hp m Dm) - nt G (trong hp m G) s gim xung 1 cung v nt F (trong hp m Dm) - nt B (trong hp m G) s tng ln 1 cung ln nt A (trong hp m Dm) Cc bn hy th ghi hp m cho bi nhc "Bay i Cch Chim Bin" ca nhc s c Huy xem sao? II. CC HP M TRONG M GIAI 1. Hp m trong m giai trng: Cc bn chng 2 qung ba tun t ln tng nt trong mt m giai th s c cc hp m t nhin c s dng trong m giai ny. Th d, m giai C c cc hp m sau: Qung ba th 2: G A B C D E F Qung ba th 1: E F G A B C D --------------------nt m giai: C D E F G A B Tn gi hp m: C Dm Em F G Am B dim Tng qut ha: I ii iii IV V vi vii Nh vy trong mt bi ht c vit theo m giai trng, cc hp m c s dng gm c: + 3 hp m trng: bc I, IV v V + 3 hp m th: bc ii, iii v vi + 1 hp m gim (dim): bc vii

Bng cch tnh ny, m giai D s c cc hp m sau: D, Em, F#m, G, A, Bm v C#dim v m giai E s c cc hp m: E, F#m, G#m, A, B, C#m v D#dim v.v... 2. Hp m trong m giai th: Ha m cho m giai th th mu sc hn v c 3 th m giai th: m giai th t nhin, m giai th giai iu v m giai th ha iu. m giai th, ngoi cc hp m ging nh m giai trng tng ng, cn c thm mt s hp m do th giai iu v ha iu mang li. Th d, m giai Am t nhin gm cc nt: A B C D E F G s dng cc hp m ging nh trong m giai C l: Am, B dim, C, Dm, Em, F v G; v m giai Am ha iu gm cc nt: A B C D E F G# c thm hp m E (gm 3 nt E G# B) do c nt G#; v m giai Am giai iu gm cc nt: A B C D E F# G# c thm 2 hp m: D (gm 3 nt D F# A) do c nt F# v E (gm 3 nt E G# B) do c nt G#. Nh vy, mt bi ht c vit theo m giai th s c th s dng c cc hp m sau: + 5 hp m trng: bc III, IV, V, VI v VII + 3 hp m th: bc i, iv, v + 1 hp m gim (dim): bc ii

III. GII KT Mt bi ht thng c cu trc nh sau: Phin khc ---> Phin khc lp li ---> ip khc ---> ip khc lp li ---> Phin khc (hoc on A ---> on A' ---> on B ---> on B' ---> on A') Do , trc khi ghi hp m cho bi ht, cc bn phi xem cu trc ca bi ht: bi ht gm my on. Khi tuyn giai iu dng ngh - nt ko di trng , tc l xong mt on. Theo th d cu trc bi ht nu trn th cc on dng ngh s xy ra cui cc on A, A', B v B'. Cch thc m cc nt xut hin chun b cho on dng ngh c gi l cadence (tm dch l gii kt). C 3 loi gii kt thng dng: 1.Gii kt hon ton (trn vn): cc nt ca tuyn giai iu chuyn v cc nt trong hp m bc V dng ngh nt ch m vi hp m bc I th gc (nt ch m phn trm). Gii kt ny to hiu qu trn vn cho giai iu. Th d, on dng ngh kt thc bi ht "Ma Thu Cho Em" ca Ng Thy Min, giai iu dng ngh nt ch m ca m giai C - nt C:

2. Gii kt khng hon ton: cc nt ca tuyn giai iu cng di chuyn v cc nt trong hp m bc V dng ngh nt bc III hoc bc V ca m giai vi hp m bc I th gc (nt ch m phn trm), to hiu qu l giai iu cha kt thc hn m cn phi tip tc sau na. Th d, on dng ngh cui phin khc 1 ca bi "Ma Thu Cho Em", giai iu dng ngh nt bc III ca m giai C - nt E:

3. Gii kt na: cc nt ca tuyn giai iu di chuyn v cc nt trong hp m bc V dng ngh nt bc II, V hoc VII vi hp m bc V th gc (nt bc V phn trm). Cch kt ny to hiu qu l giai iu tm dng ngh ri s tip tc tr li.

Th d, on dng ngh cui phin khc 1 ca bi "Gi Gi Cho My Ngn Bay" ca on Chun-T Linh, giai iu dng ngh nt bc V ca m giai C - nt G: Cn 2 loi gii kt t c s dng: + Gii kt kiu thnh ca (plagal cadence): cn c gi l gii kt kiu Amen. Thng c dng kt thc trong cc bi thnh ca nh th Thin Cha Gio La M. Xut hin trong cc bi ht cung trng, kt bi ht, tuyn hp m chuyn v hp m trng bc IV ri v hp m trng bc I. Loi gii kt ny to hiu qu khng nh, khng g thay i c. Th d: on kt bi "Mt Bic" ca Ng Thy Min trc khi qua Coda:

+ Gii kt gy (interrupted cadence): cn c gi l gii kt lc hng (deceptive cadence). kt bi ht, tuyn hp m chuyn v hp m bc V ri v hp m bc khc thay v bc I (c th l hp m bc VI). Loi gii kt ny thuc loi gii kt khng vng v gy hiu qu bt ng, ngc nhin, lng l cho ngi nghe. Th d: on kt bi "Nim Khc Cui" ca Ng Thy Min c ha m kt gy nh sau:

n y th cc bn bit cch ghi hp m t nhin v n gin cho mt bi ht. Ti xin tm tt li cch ghi hp m nh sau: Hp m xut hin phch mnh ca nhp: nguyn tc th 1. Xc nh cc nt no l nt chnh ca hp m trong nhp: nguyn tc th 2. Chuyn hp m theo vng qung 4/qung 5: nguyn tc th 3. Thay th hp m cho hp m tin hnh theo vng qung 4/qung 5: nguyn tc th 4. Xc nh cc on dng ngh trong bi ht chn hp m gii kt. Xin lu thm: + Trc khi ghi hp m cho mt nhp, cc bn nn tnh ton hp m trong nhp trc v hp m s n trong nhp ngay sau theo nguyn tc th 3 vng qung 4/qung 5. + Gi tuyn hp m thng nht trong cc on lp li tr trng hp giai iu trong on lp li c thay i nt khc khng ng hp m trong on trc.

Phi kh cho ca khcPHI KH CHO CA KHC I. HP M 7 Qua bi 1, cc bn bit cch ghi hp m t nhin (hp m trng v th) cho mt bi ht. Ngoi cc hp m t nhin, cc bn cn c th s dng thm hp m 7 thm mu sc ha m. 1. Hp m 7 l hp m 4 nt, c thnh lp nh sau: Chng ln hp m (c trng v th) thm mt qung 3 th tnh t nt qung 5 ca hp m (hoc qung 7 th tnh t nt gc hp m). Nu l hp m trng th tn gi ca hp m s l: hp m trng 7, v nu l hp m th th tn gi l hp m th 7.

n g lm ln hp m trng 7 th d, C7 vi hp m 7 trng Cmaj7. Hp m trng 7 l hp m trng c thm nt qung 7 th tnh t nt gc hp m trng. cn hp m 7 trng (cng l hp m c 4 nt) c thm nt qung 7 trng tnh t nt gc hp m.

2. Theo lut ha m phn gii kt m ta bit, trc khi tr v hp m ch kt hon ton hoc kt khng hon ton, tuyn hp m s tin hnh n hp m bc 5. to hiu qu "ro gi" hp m ch hn, hp m bc 5 ny c nhn thm mt nt tr thnh hp m 7. 4 nt trong hp m 7 ny s chuyn v 3 nt trong hp m ch theo bc 1/2 cung hoc 1 cung ln xung. Nt gc ca hp m bc 5 c th khng chuyn v tr thnh nt qung 5 trong hp m ch hoc c th nhy theo qung 5 xung hoc qung 4 ln v nt ch m trong hp m

ch.

Th d v cch chuyn nt t hp m G7 sang hp m C trong cung C II. CU TRC CA PHN HA M CHO CA KHC Phn ha m cho ca khc thng thng c cu trc nh sau: Khc do u (Introduction, gi tt l Intro) => dng ngh 1 => m cho phin khc 1 => dng ngh 2 => m cho phin khc 2 => dng ngh 3 => m cho ip khc => dng ngh 4 => m cho phin khc 1 lp li => dng ngh 5 => m cho phin khc 2 lp li => dng ngh 6 ( kt hoc lp li ca khc t u hoc lp li t ip khc tr i). A. Son tit iu m: 1. i vi ca khc c ha m theo phong cch nhc nh pop hoc rock, vic phi lm trc tin l xc nh tit iu trng m (rhythm) cho khc do u, phin khc, ip khc v kt bi. 2. Nu l ca khc c ha m cho khiu v th qu d, ch cn xc nh nhp iu khiu v cho ca khc l xong nh rhumba, tango, pasodoble, swing, slow, chachacha, valse, boston... Vic chn tit iu trng m cho ca khc ty thuc vo quan im ca ngi son ha m v... cng c th ty theo yu cu ca tc gi ca khc hoc ca ngi s dng ca khc. Tit tu trng phi c son cho ph hp vi tit tu ca giai iu v ph hp vi trng thi tnh cm theo ni dung ca t v giai iu. Chng hn nh giai iu ang du dng, chy nh nhng th khng th no c m bng tit tu si ni hoc o phch. Nhng tit tu nghch phch, nhn nh ph hp cho cc on c kch tnh, tng phn. 3. cho ca khc thm mu sc, khng nn s dng 1 tit iu trng cho c bi m nn c t nht 2: 1 tit iu cho phin khc v 1 tit iu cho ip khc. Tit iu trng cho ip khc c th l 1 tit iu trng hon ton khc vi tit iu trng ca phin khc - gi thng dng l i iu, hoc c th l bin tu ca tit iu phin khc (variation). B. Cch son trng: Qui nh thng thng cho k m b trng pop rock/jazz trn ging k nhc nh sau:

Trng kick (cn gi l bass drum) lun ri vo phch 1 xc nh

u nhp. Tr trng hp mun to hiu qu tit tu cho giai iu, trng kick c th ri vo phch nghch hoc phch yu. Trng snare thng ri vo phch yu (hoc phch nghch). Hihat lm nhim v nh my nh nhp (metronome), gi tc (tempo). Cc trng tom (t 3 trng tr ln) dng lm mu sc cho tit iu trng, thng c s dng trong cc on trng bo. Cymbal thng i i vi trng kick xc nh u on trng hoc to hiu qu nhn mnh cho tit iu trng. Cc bn tham kho on tit iu trng n gin c k m nh sau:

a s cc bn lm nhc trn vi tnh v thch nhc v cha tng nh n trong mt ban nhc nn khng c kinh nghim v s phi hp nhp nhng gia cc nhc cng - gi l "n-gi" (en jeu/ensemble). V vic son trng cho cc bn ny l... cc hnh! Son trng d lm! Ci kh l s tng tng (imagination) to ra tit iu trng cho ph hp vi giai iu m khng phi s dng nhng tit iu khiu v v nhng tit iu ph thng khc. V bn c bit l mt trong nhng du n xc nh "l lch" ca ngi son ha m cho ca khc nhc nh l tit iu trng? C bao gi cc bn nghe nhc ha tu ca Paul Mauriat? ng l ngi son tit iu trng cc k hay v khc thng. Mun son tit iu trng, cc bn theo cc bc sau (bi hng dn ny c son trn Sonar vi m thanh trng GM trong Hypersonic 2): 1. Xc nh tit iu cho mt nhc c m (c th l piano hoc guitar). Th d:

2. t hihat ng y nh tit iu m (v hihat gi tc thay cho metronome):

3. t kick vo ngay cc u phch:

4. t snare vo phch 2 v 3:

5. Chnh li kick, snare v hihat nhn mnh tit iu:

C. Cch son bass: Bass thng i i vi kick to ra tit iu nhng cng rt thng khi bass i nghch phch vi kick to hiu qu "ny" cho tit iu. Nguyn tc chung trong nhc nh l bass s nh nt gc v xen k vi nt qung 5 ca hp m. Tuy bass lm nn cho tit iu nhng ci hay v ti nng ca ngi son ha m l son lm sao bass c tin hnh thnh giai iu theo hp m trong bi. Ly li th d vi on tit iu trng trn vi tc 80, ta cho hp m vo nh sau: C | Am | F | G | C | Am | F | G | C

Nguyn tc v i mNGUYN TC V I M I. I Mi m l son ca khc m cho ca khc. J.S.Bach l cy i th trong nhc c in v ng l ngi vit i m cc k hay. Vit i m khng kh nhng mun vit i m nghe thun tai i hi 3 iu: 1. Bit vit giai iu, 2. Bit lp tit tu v tit iu, 3. Thuc lng cc nt trong cc hp m. Bn hy qun i nhng "iu lut" trong ha m c in nh: cm qung 5 v qung 8 song song; cm vit cho b, v.v... th hn cho thoi mi bay theo cm xc ca mnh i vi ca khc. Khi son ha m cho ca khc, ti xin cc bn lu nh sau: + Khng nn ni khi ang c ngi ni. Khi ngi ta ang ht th khng nn son cho nhc c c tu. Nu lm nh vy th ci g l chnh? Ca khc hay l nhc m? Nh vy khi ging ht ang th hin, ta nn m hoc ri hp m theo tit iu. + Nu mun ni khi ngi ta ang ni th ch ni t v ni kh hoc vng d, m cho ngi ni bit l ta ang lng nghe. iu ny c ngha l: khi giai iu ht nhiu nt ngn (nt mc n v nt mc i) th ging nhc m ch ht cc nt ko di (nt en, nt trng, nt trn). V khi giai iu ht nhiu nt ko di th ging nhc m c th ht nhiu nt ngn. + Khi giai iu ht theo chiu i ln, th ging nhc m nn theo chiu i xung (nht l ging bass) v ngc li. + Cc cu nhc ha m nn tun th theo hp m. Th d: vi tuyn hp m cho ca khc nh sau Em | D | Am | C | G | B7 | Em th cc nt trong ging nhc m phi c tin hnh di chuyn t cc nt trong hp m Em n D, ri n Am, ri n C... V nn t nt giai iu ha m khc vi nt ca ca khc cc on dng ngh (nhng nt ny phi l nt trong hp m) to ra b vi giai iu ca khc. Ha m, nu khng c giai iu chnh, s khng c ngha v khng din t c iu g c. Mt giai iu khng p, d ngi son ha m c c cng tn to bng th php ha m cng vn l mt giai iu khng p. Nhng mt giai iu p, d ch vi ha m n gin (m bng mt guitar) hoc khng c ha m (ht "kh") th cng lm m mn ngi.

II. HA M 4 BHa m 4 b c son cho 4 ging ht: + B 1: soprano (ging n cao)/tenor (ging nam cao)+ B 2: alto (ging n thp)+ B 3: baritone (ging nam trung)+ B 4: bass (ging nam thp/trm) Tuy nhin, cc bn ng b b buc l phi tm ng cht ging cho tng b nh "l thuyt" nu trn. Ch yu l cc bn tm c ging ht ph hp vi m vc ca tng b - nam hay n cng c. Ngn ng Vit Nam c du v l kh khn trong vic son tt b i m, v c i m tt th b thp thng c tin hnh ngc chiu vi b cao v nu, th d - b cao ht ch C lc i ln th b thp khi tin hnh ngc chiu - i xung s ht ch C thnh C! Ti s dng li phn 1 ca bi "Bay i Cnh Chim Bin" son ha m 4 b cho cc bn tham kho c nh km bi nhc mp3 minh ha bng 4 nhc c cc bn nghe (ng ra phi l ging ngi ht mi "ph"). 1. Nguyn Tc 1: 4 b phi bm theo hp m ghi cho tng nhp, nht l phi v ng nt trong hp m ngay phch 1 ca nhp. 2. Nguyn Tc 2: nn son b trm ngc chiu vi giai iu, hoc c tit tu khc chen lt cho 3 b trn. 3. Nguyn Tc 3: u tin l son b trm trc i chung vi giai iu. 2 b cn li c son lt sau cho y hp m. 4. Nguyn Tc 4: thng thng ging b cao nht s m nhim phn giai iu ca ca khc, nhng nu b ny ht phn b cao nghe p, ti sao khng o li cho ging b 1 ny ht b v ging b 2 ht giai iu? Theo ti, son 4 b ch c 4 nguyn tc trn. Vic quan trng nht l son hp m cho hay, cn li l s tng tng, thu dt tit iu/tit tu cho 3 b (tr b giai iu chnh) ca ngi son ha m.

TM TT Mun son c ha m, iu ti cn thit l cc bn: 1. Phi thuc lng cc nt ca tt c cc hp m trng, th, 7, dim, dim7, aug, sus2, sus4 v bit cch suy ra nt ca nhng hp m nghch khc. 2. Phi thuc lng vng qung 5. 3. Phi tnh c cc hp m thay th nhau, ngha l: mt hp m thun m c cho 3 nt v mt nt c th c m bng 3 hp m thun. B. Trc khi son ha m cho mt ca khc, cc bn hy ht cho n thuc lng ca khc ny c c cm xc i vi ca khc, t cc bn mi sng tc ra c giai iu v tit iu ha m. Nu ch son ha m theo th hiu thp - ghi i hp m by b no , chn tit tu m c "vi tnh ha" hoc ci t sn hoc s dng cc loops thng mi ri cho ha m "xp xnh" -xo ln th... cng l ha m y thi!!! V cn g phi bit ha m! Bn Nguyn Sn c rt nhiu thc mc nhng sao bn li khng t tm cch l gii t nhng bi nhc hay m bn nh? Ti sao bi nhc c nhiu "cu lt" hay qu? Tha, cc cu i m ny cng t tuyn hp m v t giai iu chnh m ra c, v ngi ha m gii cng l ngi bit sng tc cc "cu lt" hay, "dnh" theo bi. iu khng nh l s khng bao gi c thy no dy c v thuc v lnh vc ti nng c nhn/thin ph (Cc bn c bit l hin nay c mt s thy dy ti Nhc Vin i nh cc "nhc s" khng tt nghip nhc vin lm ha m cho cc ca khc ca cc thy khng?) Nu ch cn bit nhc l l sng tc c cc ca khc p vi ha m tuyt vi th th gii ny trn y m nhc p! iu m c th gii lng qun trong cn bo tin ti v danh vng ho huyn l ngh thut ch thc i hi "tm hn" + "con tim" chn chnh.

Cch ha m mt ca khcCCH HA M MT CA KHC I. CCH VIT KHC DO U

Khc do u (Intro), ngoi nhim v xc nh m giai cho ngi ht bt ng ging, cn phi l on to n tng cho ngi nghe v ca khc sp c ngi ht th hin. Rt nhiu ca khc c on m u qu n tng n ni tt c cc nhc s ha m li nhng ca khc ny u khng th thay i c v khng th vit cch no khc cho n tng hn na! Khng c g b mt hoc "thin ph" hoc b n vit on do u n tng v nu on nhc ny l bin khc ca ca khc th kh m tch b thay th bng mt on nhc khc. Khng c qui nh v di ca on m u m ty cm hng ca ngi phi nhc. Tuy nhin theo tm l bnh thng ca ngi nghe th on m u nn c di chn nhp, chng hn nh 4, 6, 8, 10, 12 nhp. C cc cch vit on do u nh sau: 1. Do u Bng Mt Hp m: Ch c mt hp m vang ln v ri ngi ht ct ting ngay vo ca khc. Hp m ny thng l hp m ch hoc hp m 7 bc 5. Th d nh: hp m C hoc hp m G7 i vi ca khc cung C; hp m Am hoc E7 i vi ca khc cung Am. Hp m ny c th l hp m khi (block chord), hp m ri (arpeggio). Cch ng dng thng thng ca cch do u ny l: to n tng cho ngi nghe v xem nh ca khc ny khng c on nhc do u, ngay sau hp m do u l cc ging b ht ngay vo ip khc. Cc bn c bit bi "Thng Nhau Ngy Ma" ca Nguyn Trung Cang? on do u to n tng s l: nh mt hp m cho cc ca s bt ging ri sau l 3 ging b s ht ht on ip khc: Nh ma ngy no thm t vai em... Cch ng dng khc l ri hp m ch cho ngi ht sau bt ging ht nhp t do k l, chm ri t s. 2. Ly ip Khc Lm on Do u:

Nu ca khc c on ip khc hay, c th s dng ton b on ip khc ny lm on do u hoc ch ly mt on hay nht trong

ip khc ny thc hin tin hnh giai iu lin cung bc ln hoc xung dn n hp m ch hoc hp m 7 bc 5. 3. S Dng Mt on Hp m Trong ca Khc:

C th ly c on hp m trong ip khc hoc phin khc v son giai iu do u m phng ip khc hoc phin khc hoc l bin tu ca phin khc hoc ip khc. 4. Sng Tc on Do u Ring: Ch c bc cao th v ha m mi thc hin c cch ny v i hi ngi son ha m phi cm nhn ca khc tht su sc c th sng tc on do u m khng s dng mt cht giai iu no trong ca khc m vn khin ngi nghe cm nhn c ngay ci hn ca ca khc. II. KHC THC HA M Trc khi bt u lm ha m cho mt bi ht, ngi son ha m phi "tnh ton" trc cc yu t sau: 1. Xc nh ng cung (ging): bi s c ai ht? V m vc ca ngi ht ny rng bao nhiu? D cho cc bn son ha m trn tng ph hoc trn MIDI, ng ngh n gin l "nu sai ging, th cc nhc cng c th dch ging trc tip trn vn bn hoc dng k thut trong MIDI dch ging mt cch d dng" v mi cung c th gi mt cch ha m ring do b nh hng m vc ca nhc c din tu nht l nhc c m nhn phn trm v nhc c m nhn phn cao nht. iu trn rt n gin nhng c th ti ngha vi cc bn. i vi cc bn nh n guitar th s hiu iu ny ngay: mt bi ht c son ha m cung Am, Em, Dm, G hoc D s nh guitar nghe "ro rt" hn v c nhiu hp m dy bung. 2. Xc nh cc on trong bi ht: phin khc, ip khc v phn kt (coda) tnh ton cc tit iu. Mt bi ht s nghe hay thm nu on ip khc c chuyn sang cch m vi tit iu khc vi on phin khc. Son ch mt tit iu m cho bi ht s khng to mu sc cho bi ht v c th gy cm nhn cho ngi nghe y l mt bi ht khiu v. [Nhn tin ti xin c m ngoc y: c rt nhiu ca khc ni ting c ha m thnh nhc khiu v v cng c rt nhiu ca khc khiu v ni ting. Ti phn chia ca khc thnh 4 th loi:

- ca khc tiu khin (gii tr) - ca khc khiu v, lm vic - ca khc thng thc - ca khc suy gm Khi mt bi ht tr thnh ni ting th c th c ha m thnh 4 th loi trn.] 3. Xc nh lc th hin on gian tu (khc nhc do gia bi ht): khi dt bi ht ln u? trc khi chuyn qua ip khc? hay hon ton khng c on gian tu? Ngoi ra, cc bn c th chuyn on gian tu sang mt cung khc (ly iu) gip tng phn mu sc m thanh cho bi ht. 4. Xc nh cch kt bi ht. Nu bi ht c on " kt" (coda) th cc bn nn tn trng v on ny thng khng th tch ri ra khi bi ht c. C nhiu cch kt bi ht v cc bn c th pha trn cc cch ny li vi nhau kt thc bi ht. Mt vi cch thng dng nh sau: - Ht lp li on cui 1/2 cung cao hn. - Ht lp li mt ln cu cui ca bi ht v gim tc - rall.: rallentendo (chm dn) hoc rit.: ritardando (tr nhp/ghm tc ) nhng nt cui cng dt. - Ht lp li nhiu ln cu cui ca bi ht vi m lng nh dn (fade out). - Ht lp li cu cui b qung 3 (b trn). Cch kt ny to hiu qu l lng, ray rt, du hi. - Ht dt tc th nt cui ca bi ht cng vi nhc m. - Dng mt on hay nht trong bi ht lm nhc kt (khng c ging ht), v.v... Bi ht c kt ty theo cm nhn ca ngi son ha m i vi bi ht. c Tm Copy t [url]http://hocnhac.net[/url] c thm y : http://hocnhac.net/4rum/showthread.php/12933-KIN-THC-HA-M-(Bin-son-cTm)#ixzz1uqOU2M7E