Kicks | Werkoverzicht
26
Wij zijn supporter van: Klus voor Den Haag! En verdien leuke beloningen! 09 Diagnosis Cluster plan Life sciences and health F E S 2 0 0 9 Program Book 15 April 2010 Nieuwsbrief | laatste nummer | juni 2010 Randweg Eindhoven Beste inwoners en ondernemers, Werkoverzicht Baggeren Nieuwsbrief Bollenstreek Noord Rijnland gaat baggeren in Bollenstreek Noord Het hoogheemraadschap van Rijnland is gestart met de voorbereiding van een groot baggerproject in Lisse, Hillegom en Noordwijkerhout. Alle sloten en vaarten waarvoor Rijnland onderhoudsplichtig is, worden in de periode 2011-2014 op diepte gebracht. Verder wordt ook éénmalig een groot aantal boezemwatergangen gebaggerd waarvoor de onderhouds- plicht bij particulieren ligt.
-
Upload
tania-pearse-danker -
Category
Documents
-
view
256 -
download
12
description
Werkoverzicht Kicks
Transcript of Kicks | Werkoverzicht
Wij zijn supporter van:Vind je het leuk om iets te doen voor onze stad? En daar unieke
belevenissen mee te verdienen? Doe dan mee aan Crownies!
Vraag hier meer informatie of ga naar www.crownies.nl!
Klus voor Den Haag! En verdien leuke beloningen!
crownies_posterA2_def.indd 1 19-08-2009 10:28:50
09
D i a g n o s i s
C l u s t e r p l a n
L i f e s c i e n c e s a n d h e a l t hF E S 2 0 0 9
Cluster2-Diagnosis_Cover.indd 48-1 11-03-2009 15:39:28
Top Institute Pharma
P.O. Box 142
2300 AC Leiden
The Netherlands
T +31 (0) 71 332 20 30
F +31 (0) 71 332 20 31
www.tipharma.com
Program Book15 April 2010
Sprin
g M
eeting
Prog
ram B
oo
k
090488-A5_omslag.indd 1-2 07-04-10 18:03
Nieuwsbrief | laatste nummer | juni 2010
Randweg Eindhoven
Minister van Verkeer en Waterstaat, Camiel Eurlings.
Het regionale en doorgaande verkeer rijdt nu van elkaar gescheiden over aparte rijbanen. Er zijn extra rijstroken bijgekomen. De knooppunten hebben een complete metamorfose ondergaan. Daardoor was de Randweg wel vier jaar lang een grote bouwput. Menigeen heeft ongetwijfeld overlast van de werkzaamheden ervaren. Maar het verkeer moest wel tijdens de verbouwing door blijven rijden. Ik ben enorm blij dat dat gelukt is. Dankzij de inzet van aannemers, gemeenten, provincie en Rijkswaterstaat hebben weggebruikers nauwelijks hinder gehad van de werkzaamheden.
De afgelopen drie jaar heb ik tijdens mijn ritjes tussen Den Haag en Valkenburg met eigen ogen de Randweg zien veranderen. Ik ben dan ook trots dat ik op 8 juni deze nieuwe weg officieel heb geopend. De Randweg is nu klaar voor de toekomst.In deze laatste nieuwsbrief foto’s die vier jaar bouw samenvatten. Geniet u, net als ik, van de prachtige beelden, maar vooral ook van het weer vlot over de weg kunnen rijden naar uw bestemming.
Camiel Eurlings,minister van Verkeer en Waterstaat
Beste inwoners en ondernemers,
De vernieuwing van de Randweg Eindhoven is klaar. Een enorme mijlpaal voor de regio én voor heel Nederland. De economische ontwikkeling van de regio Zuidoost-Brabant krijgt een belangrijke impuls door de sterk verbeterde bereikbaarheid. En het verkeer richting het zuiden, de Randstad en Duitsland kan weer vele jaren vlot en veilig doorrijden. Hardnekkige files zijn er nauwelijks meer, ook niet als de economie weer aan gaat trekken.
100165_NB_Eindhoven_nr3_v1.indd 1 31-05-10 10:05
Sarl-A1-posters.indd 4 12-12-2008 10:58:14
WerkoverzichtInformatie over baggerwerkzaamheden bij u in de buurt
BaggerenNieuwsbrief
Bollenstreek Noord
Om te weten te komen welke watergangen gebaggerd moeten worden, is gedurende 2009 begonnen met meten. Hoe dit meet-programma in zijn werk gaat, staat om-schreven in deze nieuwsbrief. Verder leest u alles over de noodzaak van baggeren en het hergebruik van bagger.
Baggeren: ook uw zaak!Er zijn diverse redenen mogelijk waarom u betrokken kunt raken bij baggerwerkzaam-heden, zoals;
U bent als particulier eigenaar van een • (deel van een) overige boezemwatergang. Vaak bent u dan zelf verantwoordelijk voor het baggerwerk. Rijnland zal één-malig dit baggerwerk voor u uitvoeren, waarna Rijnland vervolgens controleert of de watergang op diepte blijft. U bent eigenaar van het perceel naast een • watergang. U bent dan formeel verplicht
om uitkomende bagger op het land te accepteren. Echter, deze ontvangstplicht wordt alleen toegepast als er voldoende ruimte is om de bagger te verspreiden en de kwaliteit van de baggerspecie dus-danig is dat verspreiden is toegestaan. Als het baggermateriaal over uw terrein • de watergang moet bereiken. Uiteraard is het beleid om overlast en schade zo veel mogelijk te beperken en zonodig te vergoeden. Als tijdelijk baggermaterieel in uw • omgeving aan het werk is, waardoor enige geluids- en/of geuroverlast ontstaat. Ook hier geldt dat overlast uiteraard zoveel mogelijk wordt getracht te beperken. Vanwege uw positie bij een andere over -• heid (bijvoorbeeld gemeente, provincie). Vanwege uw rol in een bepaalde belangen-• groep; bijvoorbeeld op het gebied van natuur en milieu of cultuurhistorie.
Wat gebeurt waar en wanneer?Het is eenvoudig om tijdens de baggerwerk-zaamheden op de hoogte te blijven. Aan de website van het hoogheemraadschap van Rijnland is een speciale ‘baggersite’, baggeren in Rijnland, toegevoegd. Per baggerproject is alle relevante informatie beschikbaar op www.rijnland.net/baggereninrijnland Het algemene deel van de website legt uit waarom baggeren nodig is, hoe het bagger-beleid in elkaar zit, wat de risico’s van vervuiling zijn, welke normen hierop van toe-passing zijn en welke technieken voor baggeren en verwerking van bagger gangbaar zijn.
Het projectgedeelte biedt informatie over de verschillende baggerprojecten in Rijnland. Onder “Baggeren in Bollenstreek Noord” verschijnt alle informatie die in de loop van dit baggerproject beschikbaar komt.
Naast informatie via de website worden tijdens de verschillende fases in het baggerproject nieuwsbrieven uitgebracht. U kunt zich aan- of afmelden door bijgevoegde antwoordkaart of via de website.
Heeft u vragen dan kunt u deze stellen via de ‘baggertelefoon’ op 071-3063777. Zo kuntu ook contact opnemen met de projectleider, Henk Weijers.
Hergebruik van baggerAl eeuwen worden sloten en vaarten uitge-baggerd. De bagger was nuttig voor de opho-ging van land en als grondverbeteraar. Maar het op de kant afzetten van bagger is niet altijd mogelijk, omdat bagger soms vervuild is of omdat er simpelweg niet genoeg ruimte voor is. Het beleid van Rijnland is om bag-ger zoveel mogelijk in het gebied waar het vandaan komt te hergebruiken. Dat is milieu-vriendelijk, bespaart op transportkosten en het probleem wordt niet doorgeschoven naar anderen. Te zeer vervuilde en dus onveilige bagger voert Rijnland af naar een speciale verwerker. Lichter vervuilde bagger is wel geschikt voor hergebruik. Ook kan bagger soms schoongemaakt worden door het in een depot te laten drogen en aan de lucht te “rijpen”. Het meetprogramma in samen-hang met een gebiedsanalyse moet uitwijzen welke mogelijkheden er zijn om de bagger te hergebruiken.
Win-win situatiesOmdat de traditionele manier van op de kant verspreiden van bagger lang niet over-al mogelijk is, gaat Rijnland op zoek naar andere vormen van hergebruik. Soms valt hier een win-win situatie van te maken. Een voorbeeld is het gebruik van licht vervuilde bagger uit Haarlem om snelgroeiende gewas-sen op te telen. Door natuurlijke processen gaat de bodemkwaliteit langzaam vooruit en het levert klimaatneutrale biobrandstof op – twee maal voordeel dus. Om win-win situaties ten volle te kunnen benutten is de medewerking van landeigenaren een vereiste.
Een ander goed voorbeeld is de kadeverbe-tering langs de Veenwatering in Zuidwest Rijnland. Hier is de bagger uit de watergang gebruikt om het land aan te vullen achter de, met klei, versterkte kades. Om dit te realise-ren was de bagger direct op het aangrenzende land afgezet om te rijpen. Ondertussen wer-den de kades met klei verhoogd en versterkt. Als afronding was de gerijpte bagger achter de kleikades aangeschoven en geëgaliseerd zodat het weiland weer maximaal kon worden benut. Door intensief vooroverleg met landeigenaren, over onder andere een acceptabele fi nanciële vergoeding, was dit een succesvolle oplossing.
Belanghebbenden denken meeIn een dichtbevolkt en intensief gebruikt ge-bied spelen vele belangen. Ook al staat de noodzaak om te baggeren vast, Rijnland moet en wil rekening houden met andere belangen. Vandaar dat Rijnland gemeenten, bewoners en gebruikers van het gebied uitnodigt om mee te denken over mogelijkheden voor het hergebruik van bagger. Ten slotte hebben de mensen uit de regio gedetailleerde kennis van het gebied!
De baggertelefoon: suggesties zijn welkom! Bagger kan gebruikt worden bij de (her)in-richting van natuurvriendelijke oevers, opho-gingen of bij kadeverbetering. Rijnland staat open voor uw suggestie. Wilt u uw land be-schikbaar stellen voor de realisatie van tijde-lijke depots, of heeft u behoefte aan gerijpte bagger om uw land te verbeteren en/of op te hogen? Geef dan uw suggestie door via het contactformulier op de website of via de ‘baggertelefoon’ op 071-3063777.
Waar gaat bagger naartoe?
Rijnland gaat baggeren in Bollenstreek Noord
“Dit jaar zijn we begonnen met ons meet-programma. Van tevoren is een kaart ge-maakt met alle watergangen die we gaan meten (zie kaartje). We meten eerst óf en, zo ja, hoevéél er gebaggerd moet worden. Dat gebeurt door elke 250 meter een loodlijn dwars over de watergang te spannen. Langs die loodlijn meten we iedere halve meter de afstand tussen de bovenkant van de sliblaag en de waterlijn. Als uit deze meting blijkt dat de baggerlaag zich boven de leggermaat (dat is de voorgeschreven diepte) ligt is er sprake van verondieping en dient dit deel gebaggerd te worden. Vervolgens berekenen we de afstand tussen de bovenkant van de sliblaag en de leggermaat plus overdiepte, om erachter te komen om hoeveel bagger het gaat. Voor de grote watergangen schake-len we een gespecialiseerd bedrijf in.”
Schoon of vies? “Voor het verwerken of hergebruiken van de bagger moet Rijnland precies weten wat de kwaliteit van de bagger is. Daarom nemen we voor elke 500 meter van een watergang die uitgebaggerd moet worden 10 bagger-monsters. De monsters worden samenge-voegd tot één mengmonster. In het labora-torium bekijken we welke organische stoffen in de mengmonsters zitten en of ze vervuild zijn met zware metalen, bestrijdingsmid-
delen, of bijvoorbeeld teer. Ook bepalen we het gehalte aan zand. Dat is allemaal belangrijk in verband met de mogelijkheden van hergebruik.”
Hoe baggeren?“Voor de praktische uitvoering van het bag-gerwerk zijn gegevens over de omgeving van de watergangen belangrijk: kunnen we de watergangen wel bereiken met het bag-germateriaal? Liggen er bruggen of andere bouwwerken in de weg? Is de oever steil? Moeten we over particulier eigendom om bij een watergang te komen? Waar bestaat de mogelijkheid om de bagger op de oever te verspreiden?”
“Bij het organiseren van een baggerproject moeten we met veel andere zaken rekening houden. Daarbij moet je denken aan kabels en leidingen die de sloot ondergronds krui-sen, woonboten langs de oevers, de aanwe-zigheid van asbest of niet gesprongen explo-sieven uit de oorlog, archeologisch materiaal of beschermde natuur. Als we in de loop van komende maanden precies weten waar en hoe gebaggerd gaat worden, dan gaan we dit ook allemaal in kaart brengen.”
Het meetprogramma in Bollenstreek Noord omvat honderden
watergangen. Een gedetailleerde kaart is beschikbaar op
www.rijnland.net/baggereninrijnland
ColofonBaggeren in Bollenstreek Noord is een uitgave van het hoogheemraadschap van Rijnland. Geïnteresseerden kunnen deze kosteloos thuis ontvangen.
Hoogheemraadschap van RijnlandPostbus 156 2300 AD LEIDEN
Tekst en redactie | Marlies van Schooten (www.sevs.nl) en Hoogheemraadschap van RijnlandBinnenplaat | Mieke Roth (www.nowhow.nl)Vormgeving | Kicks concept & design, Voorschoten Fotografi e & kaart | SevS/Slootweg en Hoogheemraadschap van Rijnland
November 2009
AgendaBaggerwerken
2009 | Inmeten van watergangen | Bemonstering en analyse van
bagger 2010 | Identifi ceren van
mogelijkheden voor hergebruik van bagger
| Onderzoek fl ora & fauna, kabels en leidingen, niet gesprongen explosieven, asbest
| Opstellen bestek en aanbesteding baggerwerk vervuilde bagger
2011 | Startschot uitvoering baggerwerken
2011 – 2014 | Baggeren en verwerking van overige bagger
Meetprogramma 2009 - 2010Rijnland wil in 2011 starten met baggeren. De voor-
bereidingen zijn al begonnen. Medewerkers van
het laboratorium van het hoogheemraadschap van
Rijnland vertellen wat dat in de praktijk inhoudt.
Rijnland zoekt naar kansen voor hergebruik van bagger en doet hierbij
ook een beroep op uw kennis en ervaring.
Het hoogheemraadschap van Rijnland is gestart met de voorbereiding
van een groot baggerproject in Lisse, Hillegom en Noordwijkerhout. Alle
sloten en vaarten waarvoor Rijnland onderhoudsplichtig is, worden in de
periode 2011-2014 op diepte gebracht. Verder wordt ook éénmalig een
groot aantal boezemwatergangen gebaggerd waarvoor de onderhouds-
plicht bij particulieren ligt.
Pagina 1Pagina 6Pagina 5
090370 Rijnland Nieuwsbrief Baggeren nr1_v5.indd 1 26-11-2009 09:58:49
I.s.m. Van Hulzen Public Relations.
Huisstijlontwerp en uitwerking huisstijlhandboek.
Ontwerp en productie van diverse middelen, o.a. stationairy en website.
bouw t aande toekomst
m a u r i t s h u i s
Voo
rlop
igV
oorl
opig
Voo
rlop
igV
oorl
opig
Voo
rlop
igV
oorl
opig
Voo
rlop
igV
oorl
opig
Voo
rlop
igV
oorl
opig
Voo
rlop
igV
oorl
opig
Voo
rlop
igV
oorl
opig
Voo
rlop
igV
oorl
opig
Voo
rlop
igV
oorl
opig
Voo
rlop
igV
oorl
opig
Voo
rlop
igV
oorl
opig
Voo
rlop
igV
oorl
opig
Voo
rlop
igV
oorl
opig
Voo
rlop
igV
oorl
opig
Voo
rlop
igV
oorl
opig
Voo
rlop
igV
oorl
opig
Voo
rlop
igV
oorl
opig
Voo
rlop
igV
oorl
opig
Voo
rlop
igV
oorl
opig
Voo
rlop
igV
oorl
opig
Voo
rlop
igV
oorl
opig
Voo
rlop
igV
oorl
opig
Voo
rlop
igV
oorl
opig
Voo
rlop
igV
oorl
opig
Voo
rlop
igV
oorl
opig
Voo
rlop
igV
oorl
opig
Voo
rlop
igV
oorl
opig
Voo
rlop
igV
oorl
opig
Voo
rlop
igV
oorl
opig
Voo
rlop
igV
oorl
opig
Voo
rlop
igV
oorl
opig
Voo
rlop
igV
oorl
opig
Voo
rlop
igV
oorl
opig
Voo
rlop
igV
oorl
opig
Voo
rlop
igV
oorl
opig
Voo
rlop
igV
oorl
opig
Voo
rlop
igV
oorl
opig
Voo
rlop
igV
oorl
opig
Voo
rlop
igV
oorl
opig
Voo
rlop
igV
oorl
opig
Voo
rlop
igV
oorl
opig
Voo
rlop
igV
oorl
opig
Voo
rlop
igV
oorl
opig
Voo
rlop
igV
oorl
opig
Voo
rlop
igV
oorl
opig
Voo
rlop
igV
oorl
opig
Voo
rlop
igV
oorl
opig
Voo
rlop
igV
oorl
opig
Voo
rlop
igV
oorl
opig
Voo
rlop
igV
oorl
opig
Voo
rlop
igV
oorl
opig
Voo
rlop
igV
oorl
opig
Voo
rlop
igV
oorl
opig
Voo
rlop
igV
oorl
opig
Voo
rlop
igV
oorl
opig
Voo
rlop
igV
oorl
opig
Voo
rlop
igV
oorl
opig
Voo
rlop
igV
oorl
opig
Voo
rlop
igV
oorl
opig
Voo
rlop
igV
oorl
opig
Voo
rlop
igV
oorl
opig
Voo
rlop
igV
oorl
opig
Voo
rlop
igV
oorl
opig
Voo
rlop
igV
oorl
opig
Voo
rlop
igV
oorl
opig
Voo
rlop
igV
oorl
opig
Voo
rlop
igV
oorl
opig
Voo
rlop
igV
oorl
opig
Voo
rlop
igV
oorl
opig
Voo
rlop
igV
oorl
opig
Voo
rlop
igV
oorl
opig
Voo
rlop
igV
oorl
opig
Voo
rlop
igV
oorl
opig
Voo
rlop
igV
oorl
opig
Voo
rlop
igV
oorl
opig
Voo
rlop
igV
oorl
opig
Voo
rlop
igV
oorl
opig
Voo
rlop
igV
oorl
opig
Voo
rlop
igV
oorl
opig
Voo
rlop
igV
oorl
opig
Voo
rlop
igV
oorl
opig
Voo
rlop
igV
oorl
opig
Voo
rlop
igV
oorl
opig
Voo
rlop
igV
oorl
opig
Voo
rlop
igV
oorl
opig
Voo
rlop
igV
oorl
opig
Voo
rlop
igV
oorl
opig
Voo
rlop
igV
oorl
opig
Voo
rlop
igV
oorl
opig
Voo
rlop
igV
oorl
opig
Voo
rlop
igV
oorl
opig
Voo
rlop
igV
oorl
opig
Voo
rlop
igV
oorl
opig
Voo
rlop
igV
oorl
opig
Voo
rlop
igV
oorl
opig
Voo
rlop
igV
oorl
opig
Voo
rlop
igV
oorl
opig
Voo
rlop
igV
oorl
opig
Voo
rlop
igV
oorl
opig
Voo
rlop
igV
oorl
opig
Voo
rlop
igV
oorl
opig
Voo
rlop
igV
oorl
opig
Voo
rlop
igV
oorl
opig
Voo
rlop
igV
oorl
opig
Voo
rlop
igV
oorl
opig
Voo
rlop
igV
oorl
opig
Voo
rlop
igV
oorl
opig
Voo
rlop
igV
oorl
opig
Voo
rlop
igV
oorl
opig
Voo
rlop
igV
oorl
opig
Voo
rlop
igV
oorl
opig
Voo
rlop
igV
oorl
opig
ontw
erp
ontw
erp
ontw
erp
ontw
erp
ontw
erp
ontw
erp
ontw
erp
ontw
erp
ontw
erp
ontw
erp
ontw
erp
ontw
erp
ontw
erp
ontw
erp
ontw
erp
ontw
erp
ontw
erp
ontw
erp
ontw
erp
ontw
erp
ontw
erp
ontw
erp
ontw
erp
ontw
erp
ontw
erp
ontw
erp
ontw
erp
ontw
erp
ontw
erp
ontw
erp
ontw
erp
ontw
erp
ontw
erp
ontw
erp
ontw
erp
ontw
erp
ontw
erp
ontw
erp
ontw
erp
ontw
erp
ontw
erp
ontw
erp
ontw
erp
ontw
erp
ontw
erp
ontw
erp
ontw
erp
ontw
erp
ontw
erp
ontw
erp
ontw
erp
ontw
erp
ontw
erp
ontw
erp
ontw
erp
ontw
erp
ontw
erp
ontw
erp
ontw
erp
ontw
erp
ontw
erp
ontw
erp
ontw
erp
ontw
erp
ontw
erp
ontw
erp
ontw
erp
ontw
erp
ontw
erp
ontw
erp
ontw
erp
ontw
erp
ontw
erp
ontw
erp
ontw
erp
ontw
erp
ontw
erp
ontw
erp
ontw
erp
ontw
erp
ontw
erp
ontw
erp
ontw
erp
ontw
erp
ontw
erp
ontw
erp
ontw
erp
ontw
erp
ontw
erp
ontw
erp
ontw
erp
ontw
erp
ontw
erp
ontw
erp
ontw
erp
ontw
erp
ontw
erp
ontw
erp
ontw
erp
ontw
erp
ontw
erp
ontw
erp
ontw
erp
ontw
erp
ontw
erp
ontw
erp
ontw
erp
ontw
erp
ontw
erp
ontw
erp
ontw
erp
ontw
erp
ontw
erp
ontw
erp
ontw
erp
ontw
erp
ontw
erp
ontw
erp
ontw
erp
ontw
erp
ontw
erp
ontw
erp
ontw
erp
ontw
erp
ontw
erp
ontw
erp
ontw
erp
ontw
erp
ontw
erp
ontw
erp
ontw
erp
ontw
erp
ontw
erp
ontw
erp
ontw
erp
ontw
erp
ontw
erp
ontw
erp
ontw
erp
ontw
erp
Voo
rlop
igon
twer
pV
oorl
opig
Voo
rlop
igon
twer
pV
oorl
opig
Voo
rlop
igon
twer
pV
oorl
opig
Voo
rlop
igon
twer
pV
oorl
opig
Voo
rlop
igon
twer
pV
oorl
opig
Voo
rlop
igon
twer
pV
oorl
opig
Voo
rlop
igon
twer
pV
oorl
opig
Voo
rlop
igon
twer
pV
oorl
opig
Voo
rlop
igon
twer
pV
oorl
opig
Voo
rlop
igon
twer
pV
oorl
opig
Voo
rlop
igon
twer
pV
oorl
opig
Voo
rlop
igon
twer
pV
oorl
opig
Voo
rlop
igon
twer
pV
oorl
opig
Voo
rlop
igon
twer
pV
oorl
opig
Voo
rlop
igon
twer
pV
oorl
opig
Voo
rlop
igon
twer
pV
oorl
opig
Voo
rlop
igon
twer
pV
oorl
opig
Voo
rlop
igon
twer
pV
oorl
opig
Voo
rlop
igon
twer
pV
oorl
opig
Voo
rlop
igon
twer
pV
oorl
opig
Voo
rlop
igon
twer
pV
oorl
opig
Voo
rlop
igon
twer
pV
oorl
opig
Voo
rlop
igon
twer
pV
oorl
opig
Voo
rlop
igon
twer
pV
oorl
opig
Voo
rlop
igon
twer
pV
oorl
opig
Voo
rlop
igon
twer
pV
oorl
opig
Voo
rlop
igon
twer
pV
oorl
opig
Voo
rlop
igon
twer
pV
oorl
opig
Voo
rlop
igon
twer
pV
oorl
opig
Voo
rlop
igon
twer
pV
oorl
opig
Voo
rlop
igon
twer
pV
oorl
opig
Voo
rlop
igon
twer
pV
oorl
opig
Voo
rlop
igon
twer
pV
oorl
opig
Voo
rlop
igon
twer
pV
oorl
opig
Voo
rlop
igon
twer
pV
oorl
opig
Voo
rlop
igon
twer
pV
oorl
opig
Voo
rlop
igon
twer
pV
oorl
opig
Voo
rlop
igon
twer
pV
oorl
opig
Voo
rlop
igon
twer
pV
oorl
opig
Voo
rlop
igon
twer
pV
oorl
opig
Voo
rlop
igon
twer
pV
oorl
opig
Voo
rlop
igon
twer
pV
oorl
opig
Voo
rlop
igon
twer
pV
oorl
opig
Voo
rlop
igon
twer
pV
oorl
opig
Voo
rlop
igon
twer
pV
oorl
opig
Voo
rlop
igon
twer
pV
oorl
opig
Voo
rlop
igon
twer
pV
oorl
opig
Voo
rlop
igon
twer
pV
oorl
opig
Voo
rlop
igon
twer
pV
oorl
opig
Voo
rlop
igon
twer
pV
oorl
opig
Voo
rlop
igon
twer
pV
oorl
opig
Voo
rlop
igon
twer
pV
oorl
opig
Voo
rlop
igon
twer
pV
oorl
opig
Voo
rlop
igon
twer
pV
oorl
opig
Voo
rlop
igon
twer
pV
oorl
opig
Voo
rlop
igon
twer
pV
oorl
opig
Voo
rlop
igon
twer
pV
oorl
opig
Voo
rlop
igon
twer
pV
oorl
opig
Voo
rlop
igon
twer
pV
oorl
opig
Voo
rlop
igon
twer
pV
oorl
opig
Voo
rlop
igon
twer
pV
oorl
opig
Voo
rlop
igon
twer
pV
oorl
opig
Voo
rlop
igon
twer
pV
oorl
opig
Voo
rlop
igon
twer
pV
oorl
opig
Voo
rlop
igon
twer
pV
oorl
opig
Voo
rlop
igon
twer
pV
oorl
opig
Voo
rlop
igon
twer
pV
oorl
opig
Voo
rlop
igon
twer
pV
oorl
opig
Voo
rlop
igon
twer
pV
oorl
opig
Voo
rlop
igon
twer
pV
oorl
opig
Voo
rlop
igon
twer
pV
oorl
opig
Voo
rlop
igon
twer
pV
oorl
opig
Voo
rlop
igon
twer
pV
oorl
opig
Voo
rlop
igon
twer
pV
oorl
opig
Voo
rlop
igon
twer
pV
oorl
opig
Voo
rlop
igon
twer
pV
oorl
opig
Voo
rlop
igon
twer
pV
oorl
opig
Voo
rlop
igon
twer
pV
oorl
opig
Voo
rlop
igon
twer
pV
oorl
opig
Voo
rlop
igon
twer
pV
oorl
opig
Voo
rlop
igon
twer
pV
oorl
opig
Voo
rlop
igon
twer
pV
oorl
opig
Voo
rlop
igon
twer
pV
oorl
opig
Voo
rlop
igon
twer
pV
oorl
opig
Voo
rlop
igon
twer
pV
oorl
opig
Voo
rlop
igon
twer
pV
oorl
opig
Voo
rlop
igon
twer
pV
oorl
opig
Voo
rlop
igon
twer
pV
oorl
opig
Voo
rlop
igon
twer
pV
oorl
opig
Voo
rlop
igon
twer
pV
oorl
opig
Voo
rlop
igon
twer
pV
oorl
opig
Voo
rlop
igon
twer
pV
oorl
opig
Voo
rlop
igon
twer
pV
oorl
opig
Voo
rlop
igon
twer
pV
oorl
opig
Voo
rlop
igon
twer
pV
oorl
opig
Voo
rlop
igon
twer
pV
oorl
opig
Voo
rlop
igon
twer
pV
oorl
opig
Voo
rlop
igon
twer
pV
oorl
opig
Voo
rlop
igon
twer
pV
oorl
opig
Voo
rlop
igon
twer
pV
oorl
opig
Voo
rlop
igon
twer
pV
oorl
opig
Voo
rlop
igon
twer
pV
oorl
opig
Voo
rlop
igon
twer
pV
oorl
opig
Voo
rlop
igon
twer
pV
oorl
opig
Voo
rlop
igon
twer
pV
oorl
opig
Voo
rlop
igon
twer
pV
oorl
opig
Voo
rlop
igon
twer
pV
oorl
opig
Voo
rlop
igon
twer
pV
oorl
opig
Voo
rlop
igon
twer
pV
oorl
opig
Voo
rlop
igon
twer
pV
oorl
opig
Voo
rlop
igon
twer
pV
oorl
opig
Voo
rlop
igon
twer
pV
oorl
opig
Voo
rlop
igon
twer
pV
oorl
opig
Voo
rlop
igon
twer
pV
oorl
opig
Voo
rlop
igon
twer
pV
oorl
opig
Voo
rlop
igon
twer
pV
oorl
opig
Voo
rlop
igon
twer
pV
oorl
opig
Voo
rlop
igon
twer
pV
oorl
opig
Voo
rlop
igon
twer
pV
oorl
opig
Voo
rlop
igon
twer
pV
oorl
opig
Voo
rlop
igon
twer
pV
oorl
opig
Voo
rlop
igon
twer
pV
oorl
opig
Voo
rlop
igon
twer
pV
oorl
opig
Voo
rlop
igon
twer
pV
oorl
opig
Voo
rlop
igon
twer
pV
oorl
opig
Voo
rlop
igon
twer
pV
oorl
opig
Voo
rlop
igon
twer
pV
oorl
opig
Voo
rlop
igon
twer
pV
oorl
opig
Voo
rlop
igon
twer
pV
oorl
opig
Voo
rlop
igon
twer
pV
oorl
opig
Voo
rlop
igon
twer
pV
oorl
opig
Voo
rlop
igon
twer
pV
oorl
opig
Voo
rlop
igon
twer
pV
oorl
opig
Voo
rlop
igon
twer
pV
oorl
opig
Voo
rlop
igon
twer
pV
oorl
opig
Voo
rlop
igon
twer
pV
oorl
opig
Voo
rlop
igon
twer
pV
oorl
opig
Voo
rlop
igon
twer
pV
oorl
opig
Voo
rlop
igon
twer
pV
oorl
opig
Voo
rlop
igon
twer
pV
oorl
opig
Voo
rlop
igon
twer
pV
oorl
opig
Voo
rlop
igon
twer
pV
oorl
opig
Prel
imin
ary
Des
ign
Prel
imin
ary
Des
ign
Prel
imin
ary
Des
ign
Prel
imin
ary
Des
ign
Prel
imin
ary
Des
ign
Prel
imin
ary
Des
ign
Prel
imin
ary
Des
ign
Prel
imin
ary
Des
ign
Prel
imin
ary
Des
ign
Prel
imin
ary
Des
ign
Prel
imin
ary
Des
ign
Prel
imin
ary
Des
ign
Prel
imin
ary
Des
ign
Prel
imin
ary
Des
ign
Prel
imin
ary
Des
ign
Prel
imin
ary
Des
ign
Prel
imin
ary
Des
ign
Prel
imin
ary
Des
ign
Prel
imin
ary
Des
ign
Prel
imin
ary
Des
ign
Prel
imin
ary
Des
ign
Prel
imin
ary
Des
ign
Prel
imin
ary
Des
ign
Prel
imin
ary
Des
ign
Prel
imin
ary
Des
ign
Prel
imin
ary
Des
ign
Prel
imin
ary
Des
ign
Prel
imin
ary
Des
ign
Prel
imin
ary
Des
ign
Prel
imin
ary
Des
ign
Prel
imin
ary
Des
ign
Prel
imin
ary
Des
ign
Prel
imin
ary
Des
ign
Prel
imin
ary
Des
ign
Prel
imin
ary
Des
ign
Prel
imin
ary
Des
ign
Prel
imin
ary
Des
ign
Prel
imin
ary
Des
ign
Prel
imin
ary
Des
ign
Prel
imin
ary
Des
ign
Prel
imin
ary
Des
ign
Prel
imin
ary
Des
ign
Prel
imin
ary
Des
ign
Prel
imin
ary
Des
ign
Prel
imin
ary
Des
ign
Prel
imin
ary
Des
ign
Prel
imin
ary
Des
ign
Prel
imin
ary
Des
ign
Prel
imin
ary
Des
ign
Prel
imin
ary
Des
ign
Prel
imin
ary
Des
ign
Prel
imin
ary
Des
ign
Prel
imin
ary
Des
ign
Prel
imin
ary
Des
ign
Prel
imin
ary
Des
ign
Prel
imin
ary
Des
ign
Prel
imin
ary
Des
ign
Prel
imin
ary
Des
ign
Prel
imin
ary
Des
ign
Prel
imin
ary
Des
ign
Prel
imin
ary
Des
ign
Prel
imin
ary
Des
ign
Prel
imin
ary
Des
ign
Prel
imin
ary
Des
ign
Prel
imin
ary
Des
ign
Prel
imin
ary
Des
ign
Prel
imin
ary
Des
ign
Prel
imin
ary
Des
ign
Prel
imin
ary
Des
ign
Prel
imin
ary
Des
ign
Prel
imin
ary
Des
ign
Prel
imin
ary
Des
ign
Prel
imin
ary
Des
ign
Prel
imin
ary
Des
ign
Prel
imin
ary
Des
ign
Prel
imin
ary
Des
ign
Prel
imin
ary
Des
ign
Prel
imin
ary
Des
ign
Prel
imin
ary
Des
ign
Prel
imin
ary
Des
ign
Prel
imin
ary
Des
ign
Prel
imin
ary
Des
ign
Prel
imin
ary
Des
ign
Prel
imin
ary
Des
ign
Prel
imin
ary
Des
ign
Prel
imin
ary
Des
ign
Prel
imin
ary
Des
ign
Prel
imin
ary
Des
ign
Prel
imin
ary
Des
ign
Prel
imin
ary
Des
ign
ontw
erp
Prel
imin
ary
Des
ign
ontw
erp
ontw
erp
Prel
imin
ary
Des
ign
ontw
erp
ontw
erp
Prel
imin
ary
Des
ign
ontw
erp
ontw
erp
Prel
imin
ary
Des
ign
ontw
erp
ontw
erp
Prel
imin
ary
Des
ign
ontw
erp
ontw
erp
Prel
imin
ary
Des
ign
ontw
erp
ontw
erp
Prel
imin
ary
Des
ign
ontw
erp
ontw
erp
Prel
imin
ary
Des
ign
ontw
erp
ontw
erp
Prel
imin
ary
Des
ign
ontw
erp
ontw
erp
Prel
imin
ary
Des
ign
ontw
erp
ontw
erp
Prel
imin
ary
Des
ign
ontw
erp
ontw
erp
Prel
imin
ary
Des
ign
ontw
erp
ontw
erp
Prel
imin
ary
Des
ign
ontw
erp
ontw
erp
Prel
imin
ary
Des
ign
ontw
erp
ontw
erp
Prel
imin
ary
Des
ign
ontw
erp
ontw
erp
Prel
imin
ary
Des
ign
ontw
erp
ontw
erp
Prel
imin
ary
Des
ign
ontw
erp
ontw
erp
Prel
imin
ary
Des
ign
ontw
erp
ontw
erp
Prel
imin
ary
Des
ign
ontw
erp
ontw
erp
Prel
imin
ary
Des
ign
ontw
erp
ontw
erp
Prel
imin
ary
Des
ign
ontw
erp
ontw
erp
Prel
imin
ary
Des
ign
ontw
erp
ontw
erp
Prel
imin
ary
Des
ign
ontw
erp
ontw
erp
Prel
imin
ary
Des
ign
ontw
erp
ontw
erp
Prel
imin
ary
Des
ign
ontw
erp
ontw
erp
Prel
imin
ary
Des
ign
ontw
erp
ontw
erp
Prel
imin
ary
Des
ign
ontw
erp
ontw
erp
Prel
imin
ary
Des
ign
ontw
erp
ontw
erp
Prel
imin
ary
Des
ign
ontw
erp
ontw
erp
Prel
imin
ary
Des
ign
ontw
erp
ontw
erp
Prel
imin
ary
Des
ign
ontw
erp
ontw
erp
Prel
imin
ary
Des
ign
ontw
erp
ontw
erp
Prel
imin
ary
Des
ign
ontw
erp
ontw
erp
Prel
imin
ary
Des
ign
ontw
erp
ontw
erp
Prel
imin
ary
Des
ign
ontw
erp
ontw
erp
Prel
imin
ary
Des
ign
ontw
erp
ontw
erp
Prel
imin
ary
Des
ign
ontw
erp
ontw
erp
Prel
imin
ary
Des
ign
ontw
erp
ontw
erp
Prel
imin
ary
Des
ign
ontw
erp
ontw
erp
Prel
imin
ary
Des
ign
ontw
erp
ontw
erp
Prel
imin
ary
Des
ign
ontw
erp
ontw
erp
Prel
imin
ary
Des
ign
ontw
erp
ontw
erp
Prel
imin
ary
Des
ign
ontw
erp
ontw
erp
Prel
imin
ary
Des
ign
ontw
erp
ontw
erp
Prel
imin
ary
Des
ign
ontw
erp
ontw
erp
Prel
imin
ary
Des
ign
ontw
erp
ontw
erp
Prel
imin
ary
Des
ign
ontw
erp
ontw
erp
Prel
imin
ary
Des
ign
ontw
erp
ontw
erp
Prel
imin
ary
Des
ign
ontw
erp
ontw
erp
Prel
imin
ary
Des
ign
ontw
erp
ontw
erp
Prel
imin
ary
Des
ign
ontw
erp
ontw
erp
Prel
imin
ary
Des
ign
ontw
erp
ontw
erp
Prel
imin
ary
Des
ign
ontw
erp
ontw
erp
Prel
imin
ary
Des
ign
ontw
erp
ontw
erp
Prel
imin
ary
Des
ign
ontw
erp
ontw
erp
Prel
imin
ary
Des
ign
ontw
erp
ontw
erp
Prel
imin
ary
Des
ign
ontw
erp
ontw
erp
Prel
imin
ary
Des
ign
ontw
erp
ontw
erp
Prel
imin
ary
Des
ign
ontw
erp
ontw
erp
Prel
imin
ary
Des
ign
ontw
erp
ontw
erp
Prel
imin
ary
Des
ign
ontw
erp
ontw
erp
Prel
imin
ary
Des
ign
ontw
erp
ontw
erp
Prel
imin
ary
Des
ign
ontw
erp
ontw
erp
Prel
imin
ary
Des
ign
ontw
erp
ontw
erp
Prel
imin
ary
Des
ign
ontw
erp
ontw
erp
Prel
imin
ary
Des
ign
ontw
erp
ontw
erp
Prel
imin
ary
Des
ign
ontw
erp
ontw
erp
Prel
imin
ary
Des
ign
ontw
erp
ontw
erp
Prel
imin
ary
Des
ign
ontw
erp
ontw
erp
Prel
imin
ary
Des
ign
ontw
erp
ontw
erp
Prel
imin
ary
Des
ign
ontw
erp
ontw
erp
Prel
imin
ary
Des
ign
ontw
erp
ontw
erp
Prel
imin
ary
Des
ign
ontw
erp
ontw
erp
Prel
imin
ary
Des
ign
ontw
erp
ontw
erp
Prel
imin
ary
Des
ign
ontw
erp
ontw
erp
Prel
imin
ary
Des
ign
ontw
erp
ontw
erp
Prel
imin
ary
Des
ign
ontw
erp
ontw
erp
Prel
imin
ary
Des
ign
ontw
erp
ontw
erp
Prel
imin
ary
Des
ign
ontw
erp
ontw
erp
Prel
imin
ary
Des
ign
ontw
erp
ontw
erp
Prel
imin
ary
Des
ign
ontw
erp
ontw
erp
Prel
imin
ary
Des
ign
ontw
erp
ontw
erp
Prel
imin
ary
Des
ign
ontw
erp
ontw
erp
Prel
imin
ary
Des
ign
ontw
erp
ontw
erp
Prel
imin
ary
Des
ign
ontw
erp
ontw
erp
Prel
imin
ary
Des
ign
ontw
erp
ontw
erp
Prel
imin
ary
Des
ign
ontw
erp
ontw
erp
Prel
imin
ary
Des
ign
ontw
erp
ontw
erp
Prel
imin
ary
Des
ign
ontw
erp
ontw
erp
Prel
imin
ary
Des
ign
ontw
erp
ontw
erp
Prel
imin
ary
Des
ign
ontw
erp
ontw
erp
Prel
imin
ary
Des
ign
ontw
erp
ontw
erp
Prel
imin
ary
Des
ign
ontw
erp
ontw
erp
Prel
imin
ary
Des
ign
ontw
erp
ontw
erp
Prel
imin
ary
Des
ign
ontw
erp
ontw
erp
Prel
imin
ary
Des
ign
ontw
erp
ontw
erp
Prel
imin
ary
Des
ign
ontw
erp
ontw
erp
Prel
imin
ary
Des
ign
ontw
erp
ontw
erp
Prel
imin
ary
Des
ign
ontw
erp
ontw
erp
Prel
imin
ary
Des
ign
ontw
erp
ontw
erp
Prel
imin
ary
Des
ign
ontw
erp
ontw
erp
Prel
imin
ary
Des
ign
ontw
erp
ontw
erp
Prel
imin
ary
Des
ign
ontw
erp
ontw
erp
Prel
imin
ary
Des
ign
ontw
erp
ontw
erp
Prel
imin
ary
Des
ign
ontw
erp
ontw
erp
Prel
imin
ary
Des
ign
ontw
erp
ontw
erp
Prel
imin
ary
Des
ign
ontw
erp
ontw
erp
Prel
imin
ary
Des
ign
ontw
erp
ontw
erp
Prel
imin
ary
Des
ign
ontw
erp
ontw
erp
Prel
imin
ary
Des
ign
ontw
erp
ontw
erp
Prel
imin
ary
Des
ign
ontw
erp
ontw
erp
Prel
imin
ary
Des
ign
ontw
erp
ontw
erp
Prel
imin
ary
Des
ign
ontw
erp
ontw
erp
Prel
imin
ary
Des
ign
ontw
erp
ontw
erp
Prel
imin
ary
Des
ign
ontw
erp
ontw
erp
Prel
imin
ary
Des
ign
ontw
erp
ontw
erp
Prel
imin
ary
Des
ign
ontw
erp
ontw
erp
Prel
imin
ary
Des
ign
ontw
erp
ontw
erp
Prel
imin
ary
Des
ign
ontw
erp
ontw
erp
Prel
imin
ary
Des
ign
ontw
erp
ontw
erp
Prel
imin
ary
Des
ign
ontw
erp
ontw
erp
Prel
imin
ary
Des
ign
ontw
erp
ontw
erp
Prel
imin
ary
Des
ign
ontw
erp
ontw
erp
Prel
imin
ary
Des
ign
ontw
erp
ontw
erp
Prel
imin
ary
Des
ign
ontw
erp
ontw
erp
Prel
imin
ary
Des
ign
ontw
erp
ontw
erp
Prel
imin
ary
Des
ign
ontw
erp
ontw
erp
Prel
imin
ary
Des
ign
ontw
erp
ontw
erp
Prel
imin
ary
Des
ign
ontw
erp
ontw
erp
Prel
imin
ary
Des
ign
ontw
erp
ontw
erp
Prel
imin
ary
Des
ign
ontw
erp
ontw
erp
Prel
imin
ary
Des
ign
ontw
erp
ontw
erp
Prel
imin
ary
Des
ign
ontw
erp
ontw
erp
Prel
imin
ary
Des
ign
ontw
erp
ontw
erp
Prel
imin
ary
Des
ign
ontw
erp
ontw
erp
Prel
imin
ary
Des
ign
ontw
erp
ontw
erp
Prel
imin
ary
Des
ign
ontw
erp
ontw
erp
Prel
imin
ary
Des
ign
ontw
erp
ontw
erp
Prel
imin
ary
Des
ign
ontw
erp
ontw
erp
Prel
imin
ary
Des
ign
ontw
erp
ontw
erp
Prel
imin
ary
Des
ign
ontw
erp
ontw
erp
Prel
imin
ary
Des
ign
ontw
erp
ontw
erp
Prel
imin
ary
Des
ign
ontw
erp
ontw
erp
Prel
imin
ary
Des
ign
ontw
erp
ontw
erp
Prel
imin
ary
Des
ign
ontw
erp
ontw
erp
Prel
imin
ary
Des
ign
ontw
erp
ontw
erp
Prel
imin
ary
Des
ign
ontw
erp
ontw
erp
Prel
imin
ary
Des
ign
ontw
erp
ontw
erp
Prel
imin
ary
Des
ign
ontw
erp
ontw
erp
Prel
imin
ary
Des
ign
ontw
erp
ontw
erp
Prel
imin
ary
Des
ign
ontw
erp
ontw
erp
Prel
imin
ary
Des
ign
ontw
erp
ontw
erp
Prel
imin
ary
Des
ign
ontw
erp
ontw
erp
Prel
imin
ary
Des
ign
ontw
erp
ontw
erp
Prel
imin
ary
Des
ign
ontw
erp
ontw
erp
Prel
imin
ary
Des
ign
ontw
erp
ontw
erp
Prel
imin
ary
Des
ign
ontw
erp
ontw
erp
Prel
imin
ary
Des
ign
ontw
erp
maur i tsh u is
maur i tsh u is
maur i tsh u is
maur i tsh u isbouwt aan
bouwt aande toekomst
de toekomst
bouwt aande toekomst
bouwt aande toekomst
maur i tsh u is
maur i tsh u is
maur i tsh u is
maur i tsh u isbouwt aan
bouwt aande toekomst
de toekomst
bouwt aande toekomst
bouwt aande toekomst
building for building for the futurethe futurebuilding for the futurebuilding for building for the futurebuilding for
Brochure-duo-def.indd 1 04-06-10 12:18
6
The Mauritshuis off ers its visitors the very best of Dutch
painting from the Golden Age. It is no wonder that the
museum attracts considerable interest, both at home and
from abroad. The high visitor numbers place a strain on the
museum and its facilities. As a result, it has become necessary
to bring the Mauritshuis’s existing facilities in line with its art
historical importance and ambitions.
This is why the Mauritshuis is expanding. The preliminary
design creates space with an innovative plan: not only will the
museum grow in square footage, it will also gain additional
functionality. Art, education and events will all have ample
space in the Mauritshuis of the future.
The building that lies opposite the Mauritshuis, Plein 26, will
be incorporated into the museum. A modern, underground
foyer will link the art deco building and the classical city
palace.
The museum shop and café will be completely restyled. A
new entrance in the forecourt will lend the Mauritshuis the
prestige that befi ts its international standing.
Young visitors will have their own education suite, where, in
view of the public, they can become more familiar with art
through play. An auditorium will off er space for events such
as presentations, fi lm screenings, conferences, debates and
offi cial receptions. A new exhibition space will off er more
fl exibility for temporary exhibitions.
Inno
vati
ve E
xpan
sion
Brochure-duo-def.indd 6 04-06-10 12:18
7
Het Mauritshuis biedt zijn bezoekers het beste van de
Nederlandse schilderkunst uit de Gouden Eeuw. Geen
wonder dat het museum kan rekenen op forse belang-
stelling uit binnen- en buitenland. De grote bezoekers-
aantallen vergen veel van het museum en ondersteunende
voorzieningen. Het is nodig het huidige onderkomen van het
Mauritshuis op niveau te brengen met zijn kunsthistorische
waarde en ambities.
Daarom breidt het Mauritshuis uit. Het voorlopig ontwerp
creëert ruimte, en wel op een unieke manier: het museum
groeit niet alleen in vierkante meters, maar ook in
functionaliteit. Kunst, educatie en evenementen krijgen
volop de ruimte in het Mauritshuis van de toekomst.
Het tegenover het Mauritshuis gelegen pand, Plein 26, wordt
betrokken bij het museum. Een moderne foyer verbindt
het art-decogebouw ondergronds met het classicistische
stadspaleis.
De museumwinkel en het café worden geheel gerestyled.
Een nieuwe entree op het voorplein geeft het Mauritshuis
de uitstraling die past bij zijn internationale allure.
Jonge bezoekers krijgen een eigen educatieve ruimte,
waarin zij spelenderwijs en zichtbaar voor het publiek
kennis kunnen maken met kunst. Een auditorium biedt
ruimte aan evenementen zoals presentaties, fi lmver-
toningen, congressen, debatten en offi ciële ontvangsten. Een
nieuwe tentoonstellingsruimte biedt meer fl exibiliteit aan
tijdelijke exposities.
Inno
vati
eve
uitb
reid
ing
Brochure-duo-def.indd 7 04-06-10 12:18
8
“The starting point for the design is the large, underground
passageway that links the Mauritshuis to Plein 26 and acts as
a foyer. This passageway lies approximately six metres under
street level, but because there is light coming in from all sides,
the space feels light and airy. The underground passageway
provides more than just a link between the two buildings: it is
a building in itself where the visitors can orientate themselves
during their visit. You enter the space from above, via a lift or
stairs from the forecourt. This gives you an instant overview and
it is immediately obvious what you can see where in the complex.
You have to be able to wander freely through a museum. That is
what turns a museum visit into an experience.
The preliminary design provides the basis for the fi nal design.
We will continue to revise and perfect it, only stopping when the
last screw is in the right place. I think that is only logical with a
project as prestigious as this.
In the preliminary design, the entrance that is currently to the
side of the building is returned to the front of the Mauritshuis.
To the left in the forecourt there will be a lift and open staircase
in a glass construction. This will act as a large lantern in an
otherwise empty forecourt. The iron railings around the
Mauritshuis will be opened up, giving the building a more
welcoming appearance.”
Ligh
t and
Cla
rity
Han
sva
n H
eesw
ijkH
ans
van
Hee
swijk
Han
s
Hans van Heeswijk is head of Hans van Heeswijk architects, a practice than can boast more than 25 years of experience of
restoring and renovating monumental buildings. Van Heeswijk was behind the designs for the Hermitage Amsterdam and
Breda’s Graphic Design Museum. Clarity and light set the tone of his designs.
Brochure-duo-def.indd 8 04-06-10 12:18
Hans van Heeswijk staat aan het hoofd van Hans van Heeswijk
architecten, een bureau met ruim 25 jaar ervaring in de
restauratie en renovatie van monumentale panden. Van
Heeswijk ontwierp onder meer de Hermitage Amsterdam en
het Graphic Design Museum in Breda. In zijn ontwerpen zijn
helderheid en licht toonaangevend. 9
“Het uitgangspunt van het ontwerp is de verbinding van
het Mauritshuis met Plein 26, door middel van een groot,
ondergronds plein als foyer. Dit plein ligt ongeveer zes
meter onder straatniveau, maar doordat het daglicht van
alle kanten invalt, doet de ruimte heel licht en open aan. Het
ondergrondse plein is meer dan een verbinding; het is een
gebouw op zich, waar de bezoeker zich kan oriënteren op
zijn route. Je betreedt de ruimte van bovenaf, via lift of trap
op het voorplein. Hierdoor heb je meteen overzicht en is het
direct duidelijk waar wat te zien is in het complex. Je moet
in alle vrijheid door een museum kunnen dwalen. Dat maakt
van een museumbezoek een belevenis.
Het voorlopig ontwerp ligt aan de basis van het definitief
ontwerp. We blijven het bijstellen, perfectioneren. Dat
stopt pas als het laatste schroefje op de juiste plaats zit.
Ik vind dat ook niet meer dan logisch bij zo’n prestigieus
project.
In het voorlopig ontwerp wordt de entree, nu aan de zijkant,
weer teruggebracht naar de voorkant van het Mauritshuis.
Links op het voorplein komen een lift en een open trap in
een constructie van glas. Deze wordt als een grote lantaarn
op het verder lege voorplein geplaatst. Het ijzeren hek rond
het Mauritshuis gaat open. Hierdoor krijgt het gebouw een
opener uitstraling.”
Lich
t en
over
zich
t
Han
sBrochure-duo-def.indd 9 04-06-10 12:18
Informatie over baggerwerkzaamheden bij u in de buurt
BaggerenNieuwsbrief
Bollenstreek Noord
Om te weten te komen welke watergangen gebaggerd moeten worden, is gedurende 2009 begonnen met meten. Hoe dit meet-programma in zijn werk gaat, staat om-schreven in deze nieuwsbrief. Verder leest u alles over de noodzaak van baggeren en het hergebruik van bagger.
Baggeren: ook uw zaak!Er zijn diverse redenen mogelijk waarom u betrokken kunt raken bij baggerwerkzaam-heden, zoals;
U bent als particulier eigenaar van een • (deel van een) overige boezemwatergang. Vaak bent u dan zelf verantwoordelijk voor het baggerwerk. Rijnland zal één-malig dit baggerwerk voor u uitvoeren, waarna Rijnland vervolgens controleert of de watergang op diepte blijft. U bent eigenaar van het perceel naast een • watergang. U bent dan formeel verplicht
om uitkomende bagger op het land te accepteren. Echter, deze ontvangstplicht wordt alleen toegepast als er voldoende ruimte is om de bagger te verspreiden en de kwaliteit van de baggerspecie dus-danig is dat verspreiden is toegestaan. Als het baggermateriaal over uw terrein • de watergang moet bereiken. Uiteraard is het beleid om overlast en schade zo veel mogelijk te beperken en zonodig te vergoeden. Als tijdelijk baggermaterieel in uw • omgeving aan het werk is, waardoor enige geluids- en/of geuroverlast ontstaat. Ook hier geldt dat overlast uiteraard zoveel mogelijk wordt getracht te beperken. Vanwege uw positie bij een andere over -• heid (bijvoorbeeld gemeente, provincie). Vanwege uw rol in een bepaalde belangen-• groep; bijvoorbeeld op het gebied van natuur en milieu of cultuurhistorie.
Wat gebeurt waar en wanneer?Het is eenvoudig om tijdens de baggerwerk-zaamheden op de hoogte te blijven. Aan de website van het hoogheemraadschap van Rijnland is een speciale ‘baggersite’, baggeren in Rijnland, toegevoegd. Per baggerproject is alle relevante informatie beschikbaar op www.rijnland.net/baggereninrijnland Het algemene deel van de website legt uit waarom baggeren nodig is, hoe het bagger-beleid in elkaar zit, wat de risico’s van vervuiling zijn, welke normen hierop van toe-passing zijn en welke technieken voor baggeren en verwerking van bagger gangbaar zijn.
Het projectgedeelte biedt informatie over de verschillende baggerprojecten in Rijnland. Onder “Baggeren in Bollenstreek Noord” verschijnt alle informatie die in de loop van dit baggerproject beschikbaar komt.
Naast informatie via de website worden tijdens de verschillende fases in het baggerproject nieuwsbrieven uitgebracht. U kunt zich aan- of afmelden door bijgevoegde antwoordkaart of via de website.
Heeft u vragen dan kunt u deze stellen via de ‘baggertelefoon’ op 071-3063777. Zo kuntu ook contact opnemen met de projectleider, Henk Weijers.
Hergebruik van baggerAl eeuwen worden sloten en vaarten uitge-baggerd. De bagger was nuttig voor de opho-ging van land en als grondverbeteraar. Maar het op de kant afzetten van bagger is niet altijd mogelijk, omdat bagger soms vervuild is of omdat er simpelweg niet genoeg ruimte voor is. Het beleid van Rijnland is om bag-ger zoveel mogelijk in het gebied waar het vandaan komt te hergebruiken. Dat is milieu-vriendelijk, bespaart op transportkosten en het probleem wordt niet doorgeschoven naar anderen. Te zeer vervuilde en dus onveilige bagger voert Rijnland af naar een speciale verwerker. Lichter vervuilde bagger is wel geschikt voor hergebruik. Ook kan bagger soms schoongemaakt worden door het in een depot te laten drogen en aan de lucht te “rijpen”. Het meetprogramma in samen-hang met een gebiedsanalyse moet uitwijzen welke mogelijkheden er zijn om de bagger te hergebruiken.
Win-win situatiesOmdat de traditionele manier van op de kant verspreiden van bagger lang niet over-al mogelijk is, gaat Rijnland op zoek naar andere vormen van hergebruik. Soms valt hier een win-win situatie van te maken. Een voorbeeld is het gebruik van licht vervuilde bagger uit Haarlem om snelgroeiende gewas-sen op te telen. Door natuurlijke processen gaat de bodemkwaliteit langzaam vooruit en het levert klimaatneutrale biobrandstof op – twee maal voordeel dus. Om win-win situaties ten volle te kunnen benutten is de medewerking van landeigenaren een vereiste.
Een ander goed voorbeeld is de kadeverbe-tering langs de Veenwatering in Zuidwest Rijnland. Hier is de bagger uit de watergang gebruikt om het land aan te vullen achter de, met klei, versterkte kades. Om dit te realise-ren was de bagger direct op het aangrenzende land afgezet om te rijpen. Ondertussen wer-den de kades met klei verhoogd en versterkt. Als afronding was de gerijpte bagger achter de kleikades aangeschoven en geëgaliseerd zodat het weiland weer maximaal kon worden benut. Door intensief vooroverleg met landeigenaren, over onder andere een acceptabele fi nanciële vergoeding, was dit een succesvolle oplossing.
Belanghebbenden denken meeIn een dichtbevolkt en intensief gebruikt ge-bied spelen vele belangen. Ook al staat de noodzaak om te baggeren vast, Rijnland moet en wil rekening houden met andere belangen. Vandaar dat Rijnland gemeenten, bewoners en gebruikers van het gebied uitnodigt om mee te denken over mogelijkheden voor het hergebruik van bagger. Ten slotte hebben de mensen uit de regio gedetailleerde kennis van het gebied!
De baggertelefoon: suggesties zijn welkom! Bagger kan gebruikt worden bij de (her)in-richting van natuurvriendelijke oevers, opho-gingen of bij kadeverbetering. Rijnland staat open voor uw suggestie. Wilt u uw land be-schikbaar stellen voor de realisatie van tijde-lijke depots, of heeft u behoefte aan gerijpte bagger om uw land te verbeteren en/of op te hogen? Geef dan uw suggestie door via het contactformulier op de website of via de ‘baggertelefoon’ op 071-3063777.
Waar gaat bagger naartoe?
Rijnland gaat baggeren in Bollenstreek Noord
“Dit jaar zijn we begonnen met ons meet-programma. Van tevoren is een kaart ge-maakt met alle watergangen die we gaan meten (zie kaartje). We meten eerst óf en, zo ja, hoevéél er gebaggerd moet worden. Dat gebeurt door elke 250 meter een loodlijn dwars over de watergang te spannen. Langs die loodlijn meten we iedere halve meter de afstand tussen de bovenkant van de sliblaag en de waterlijn. Als uit deze meting blijkt dat de baggerlaag zich boven de leggermaat (dat is de voorgeschreven diepte) ligt is er sprake van verondieping en dient dit deel gebaggerd te worden. Vervolgens berekenen we de afstand tussen de bovenkant van de sliblaag en de leggermaat plus overdiepte, om erachter te komen om hoeveel bagger het gaat. Voor de grote watergangen schake-len we een gespecialiseerd bedrijf in.”
Schoon of vies? “Voor het verwerken of hergebruiken van de bagger moet Rijnland precies weten wat de kwaliteit van de bagger is. Daarom nemen we voor elke 500 meter van een watergang die uitgebaggerd moet worden 10 bagger-monsters. De monsters worden samenge-voegd tot één mengmonster. In het labora-torium bekijken we welke organische stoffen in de mengmonsters zitten en of ze vervuild zijn met zware metalen, bestrijdingsmid-
delen, of bijvoorbeeld teer. Ook bepalen we het gehalte aan zand. Dat is allemaal belangrijk in verband met de mogelijkheden van hergebruik.”
Hoe baggeren?“Voor de praktische uitvoering van het bag-gerwerk zijn gegevens over de omgeving van de watergangen belangrijk: kunnen we de watergangen wel bereiken met het bag-germateriaal? Liggen er bruggen of andere bouwwerken in de weg? Is de oever steil? Moeten we over particulier eigendom om bij een watergang te komen? Waar bestaat de mogelijkheid om de bagger op de oever te verspreiden?”
“Bij het organiseren van een baggerproject moeten we met veel andere zaken rekening houden. Daarbij moet je denken aan kabels en leidingen die de sloot ondergronds krui-sen, woonboten langs de oevers, de aanwe-zigheid van asbest of niet gesprongen explo-sieven uit de oorlog, archeologisch materiaal of beschermde natuur. Als we in de loop van komende maanden precies weten waar en hoe gebaggerd gaat worden, dan gaan we dit ook allemaal in kaart brengen.”
Het meetprogramma in Bollenstreek Noord omvat honderden
watergangen. Een gedetailleerde kaart is beschikbaar op
www.rijnland.net/baggereninrijnland
ColofonBaggeren in Bollenstreek Noord is een uitgave van het hoogheemraadschap van Rijnland. Geïnteresseerden kunnen deze kosteloos thuis ontvangen.
Hoogheemraadschap van RijnlandPostbus 156 2300 AD LEIDEN
Tekst en redactie | Marlies van Schooten (www.sevs.nl) en Hoogheemraadschap van RijnlandBinnenplaat | Mieke Roth (www.nowhow.nl)Vormgeving | Kicks concept & design, Voorschoten Fotografi e & kaart | SevS/Slootweg en Hoogheemraadschap van Rijnland
November 2009
AgendaBaggerwerken
2009 | Inmeten van watergangen | Bemonstering en analyse van
bagger 2010 | Identifi ceren van
mogelijkheden voor hergebruik van bagger
| Onderzoek fl ora & fauna, kabels en leidingen, niet gesprongen explosieven, asbest
| Opstellen bestek en aanbesteding baggerwerk vervuilde bagger
2011 | Startschot uitvoering baggerwerken
2011 – 2014 | Baggeren en verwerking van overige bagger
Meetprogramma 2009 - 2010Rijnland wil in 2011 starten met baggeren. De voor-
bereidingen zijn al begonnen. Medewerkers van
het laboratorium van het hoogheemraadschap van
Rijnland vertellen wat dat in de praktijk inhoudt.
Rijnland zoekt naar kansen voor hergebruik van bagger en doet hierbij
ook een beroep op uw kennis en ervaring.
Het hoogheemraadschap van Rijnland is gestart met de voorbereiding
van een groot baggerproject in Lisse, Hillegom en Noordwijkerhout. Alle
sloten en vaarten waarvoor Rijnland onderhoudsplichtig is, worden in de
periode 2011-2014 op diepte gebracht. Verder wordt ook éénmalig een
groot aantal boezemwatergangen gebaggerd waarvoor de onderhouds-
plicht bij particulieren ligt.
Pagina 1Pagina 6Pagina 5
090370 Rijnland Nieuwsbrief Baggeren nr1_v5.indd 1 26-11-2009 09:58:49
Symposium Zoet & Zout18 juni 2009
SymposiumZoetZout_Cover_def.indd 4-1 14-07-2009 15:26:24
Concept, vormgeving en door ontwikkeling van bestaande huisstijl.
O.a. jaarverslag (in print & digitaal), het College Uitvoeringsprogramma en diverse nieuwsbrieven.
© 2009, www.miekeroth.nl
Een gebaggerde sloot zorgt voor een goede aan- en afvoer van het oppervlaktewater.
De voedselrijkdom in een gebaggerde sloot is laag. Veel verschillende soorten planten en dieren kunnen zich langs en in dit water vestigen.
Waar komt bagger vandaan?Bagger ontstaat door afkalvende oevers (gewone grond dus), inwaai-ende bladeren en afstervende waterplanten (organisch afval), en zwevend slib. Water dat sterk in beweging is neemt kleine deeltjes mee. Bijvoorbeeld bij hevige regenval als er slib en zand van het land de sloot in spoelt, of als er in de zomer in de polders water vanuit het boezemstelsel wordt binnengelaten. Als het water weer tot rust komt zinken deze deeltjes naar de bodem. De vorming van bagger is dus een natuurlijk proces dat altijd doorgaat. De baggerlaag groeit met ongeveer één centimeter per jaar.
Bagger: bouwstof of overlastNederland is ontstaan uit zand en klei die rivieren en zee hebben afgezet, en door opstapeling van dode planten waaruit laagveen ontstond. Klei, zand en veen vormen dus de bouwstenen waarop ons land gebouwd is. Maar klei, zand en dode planten op de bodem van een sloot noemen we bagger en dat lijkt ineens een probleem. Het échte probleem is dat er weinig ruimte is voor natuurlijke processen in een door de mens gemaakte omgeving. Af en toe zit bagger dus in de weg. Maar om niet nog sneller onder zeeniveau te zakken moeten we het wel blijven gebruiken voor de instandhouding van ons laag-gelegen land.
Droge voeten…Regenwater zakt weg in de grond of loopt direct in de sloot. Het in de grond wegzakkende regenwater loopt ondergronds naar de sloot. Bij hevige regenval is de bodem snel verzadigd en blijft het water op de grond staan. Het is dus zaak om het water via sloten af te voeren naar een tijdelijke wateropslag, de boezemwateren. Maar, veel bagger maakt sloten ondiep zodat zij minder water afvoeren en sneller overlopen. De baggerlaag hindert ook de ondergrondse afvoer van water met als gevolg wateroverlast. Bij droogte werkt het andersom. Een droge bodem neemt water uit de sloten op. Maar ook hier verhindert een dikke baggerlaag de doorstroming van de sloot naar de ondergrond. Ondiepe sloten kunnen bovendien minder regenwater opslaan als voorraad voor droge tijden.
...schoon waterIn een droge zomer daalt het waterpeil in de sloten. Een ondiepe sloot met veel bagger gaat stinken. Hoe komt dat? Plantenresten in de bagger vergaan langzaam, waardoor er voedingsstoffen in het water vrijkomen. Algen leven hiervan en zijn op hun beurt weer voedsel voor vissen en andere dieren. Zo blijft de cirkel van afbraak en opbouw in stand. Maar, veel bagger zorgt voor te veel voedingsstoffen in het water (eutrofi ëring). Vooral bij warm weer groeien algen dan zo snel dat het water in een soort soep verandert. Licht en zuurstof nemen af waardoor dieren en planten sterven. Dode vissen komen boven drijven. Het tekort aan zuurstof leidt tot rottingsprocessen in de bagger en tot stankoverlast.
Door slechte afvoer van water kan er water-overlast in kelders en kruipruimtes ontstaan.
Grondwaterstand. Als de grond verzadigd is en de ondergrondse afvoer naar de sloot niet voldoende werkt, zakt het water niet meer weg.
Te veel bagger vormt een slecht doorlatende laag; water kan hierdoor niet goed uit de bodem naar de sloot worden afgevoerd.
Bij een te kleine waterdiepte kan de sloot te weinig water afvoeren.
Bagger is erg voedselrijk. Hierdoor groeien er te veel algen en kroos in en op het water.
Voor iedere watergang is berekend hoe diep deze moet zijn om voldoende water te kunnen afvoeren (leggerprofi el). Door te baggeren voldoet de sloot weer aan het profi el.
Te veel bagger biedt weinig mogelijk heden voor planten en dieren.
De offi ciële diepte van sloten en vaarten is vastgesteld in een ‘legger’. Dit is een register van wateren waarin naast de afmetingen ook is vastgelegd wie onderhoudsplichtig is en welke eisen aan het onderhoud zijn gesteld.
Baggeren biedt de mogelijkheid om meer natuurlijke oevers te maken; glooiende oevers (in plaats van steile) bieden een gevarieerd leefmilieu voor veel verschillende soorten planten die weer voedsel en schuilplaatsen bieden voor allerlei dieren.
Typerende vissen in een gezonde sloot zijn ruisvoorn, snoek, bittervoorn, grote en kleine modderkruiper.
De waterwegen worden tot onder de vastgestelde mini-male diepte uitgebaggerd. Groeit de laag bagger na een aantal jaar weer tot voorbij dat niveau, dan moet er opnieuw gebaggerd worden.
NatuurPlanten- en dierenleven gaan achteruit als er te veel bagger ligt. Baggeren is dus ook van belang voor een gezond waterleven. Direct na het baggeren is een sloot schoon en kaal. De aan- en afvoer van water is dan wel gegarandeerd, maar de meeste planten zijn met de bagger mee afgegraven. De natuur heeft dan ook een tijdje nodig om te herstellen. Dit zal één of twee seizoenen duren. Ook de visstand heeft te lijden onder de werkzaamheden. Maar vanwege de betere waterkwaliteit zullen na verloop van tijd meer soorten zich in de sloten thuis voelen dan voor de baggerwerkzaamheden. De natuur heeft dus baat bij baggeren.
Wie heeft er voordeel van baggeren? Veilig water voor bewoners en bedrijven met zo min mogelijk • kans op water overlast. Schoon water voor bewoners en recreanten die volop van natuur • en landschap genieten. Viswater voor hengelaars, die meer soorten kunnen vangen.• Vaarwater voor watersporters van wie kano’s en boten niet weer • vastlopen. Natuurlijk water voor laag Nederland als een gebied van • internationale betekenis voor honderdduizenden weide- en watervogels.
Waarom is baggeren noodzakelijk?
Pagina 2 Pagina 3 Pagina 4
090370 Rijnland Nieuwsbrief Baggeren nr1_v5.indd 2 26-11-2009 09:58:58
1
‘De verzilting van het water los je niet op
een achternamiddag op’, constateert dijk-
graaf Gerard Doorbos aan het einde van
het symposium Zoet & Zout. Toch is de
dag geslaagd, want na enkele uren inten-
sief discussiëren zit het onderwerp wél bij
iedereen tussen de oren.
Opvallend is dat de zorg over verzilting
breed gedragen wordt: gemeenten, provin-
cie, Rijk, agrariërs, tuinders, bollenprodu-
centen en natuurorganisaties gaan er vrijwel
unaniem vanuit dat sloot- en grondwater in
de komende vijftien jaar aanzienlijk zouter
worden. Zij vrezen dat teelten en natuur-
waarden schade zullen ondervinden en de
bereidheid om mee te denken over oplossin-
gen is dan ook groot. Slechts een enkeling
legt de voorspellingen naast zich neer.
De meningen over de beste aanpak van
verzilting lopen sterk uiteen. ‘Ik zie twee
kampen in de zaal’, zo vat de dijkgraaf de
discussie samen, ‘de ene groep wil verzil-
ting proberen te voorkomen en de andere
wil ermee leren leven’. In vaktermen wor-
den deze stromingen wel aangeduid als
preventie en adaptatie. ‘We zullen beide
oplossingen nodig hebben. Rijnland is een
gevarieerd deel van het land en de verzil-
ting zal zich niet overal even sterk laten
gelden. Ik houd de mogelijkheid open om
per deelgebied tot verschillende oplossin-
gen te komen.’
Wie gaat dat betalen? Die vraag komt regel-
matig terug in de discussie. Maatregelen
treffen kost geld, want het gaat om ingrij-
pende zaken: een nieuwe aanvoerroute van
zoet water uit het IJsselmeer of drempels
op de bodem van de Nieuwe Maas om de
zouttong tegen te houden. Maar ook niets
doen loopt in de papieren, bijvoorbeeld
in de vorm van verminderde opbrengsten
voor de landgebruikers. ‘Wie mee wil pra-
ten over zijn eigen toekomst, moet er nu
bij zijn’, adviseert Doornbos, ‘de vraag wie
uiteindelijk moet betalen, mag daar geen
belemmering voor zijn’.
Ook de vraag wie de regie moet voeren,
keert steeds terug. ‘De provincie heeft de
regie in de regio’, stelt de dijkgraaf vast,
‘maar dit redden ze niet alleen’. Het hoog-
heemraadschap neemt zeker de verant-
woordelijkheid om mee te blijven denken
over de aanpak. Op nationaal niveau geeft
het Deltaprogramma de richting aan.
Verzilting beperkt zich niet tot Rijnland. ‘De
meerderheid van de wereldbevolking heeft
met deze problemen te maken. Verzilting
speelt in alle delta’s en daar wonen de
meeste mensen. Veel landen kijken nu
naar het rijke Nederland: wij hebben ten-
slotte de kennis en het geld om er wat aan
te doen. Die positie moeten we benutten.’
‘Wie mee wil praten, moet nu aanhaken’
Gerard Doornbos dijkgraaf
Hoogheemraadschap van Rijnland
SymposiumZoetZout_Binwerk_def.indd 1 14-07-2009 15:24:52
16
SymposiumZoetZout_Binwerk_def.indd 16 14-07-2009 15:25:33
18 19
Omdat we ons realiseren dat een legger geen statisch product is, zullen we de database jaarlijks updaten. En natuurlijk kunnen ook mensen buiten onze eigen organisatie hun opmerkingen of aanvullingen kwijt. De legger is in te zien op http://rijnland.aquagis.nl/legger, voor opmerkingen of aanvullingen kan men terecht onder het kopje ‘contact’.
Nieuwe keurIn aansluiting op de nieuwe Waterwet en de veranderde bevoegdheden op sommige onderdelen van het waterbeheer (bijvoorbeeld het grondwaterbeheer) heeft Rijnland in 2009 een nieuwe keur ontwikkeld en vastgesteld. De keur is een juridisch document, dat te vergelijken is met de algemeen plaatselijke verordening van een gemeente. In de keur staan alle afspraken en regels over waterkeringen, watergangen en de bijbehorende kunstwerken (bijvoorbeeld stuwen en gemalen), en waterbergingsgebieden. Er staat ook in beschreven voor welke handelingen in of in de buurt van watergangen, waterkeringen en waterbergingsgebieden een vergunning vereist is.
Aan de hand van de keur, en de daaruit voortvloeiende handhaving en vergunningverlening, houden we ons watersysteem op orde.
PeilbesluitenIn 2009 heeft Rijnland de volgende peilbesluiten vastgesteld:
Coupépolder; Polder Vierambacht;Polder OudshoornNoord;Polder OudshoornZuid;Ridderveld en de Bijlen;Uiteindsche en Middelpolder;Zegersloot.
Gezond water
jaarverslag 2009
Hoogheemraadschap van Rijnland
Ekkersrijt 2006 Ekkersrijt 2010 De Hogt 2006 De Hogt 2010
Batadorp 2006 Batadorp 2010 Leenderheide 2006 Leenderheide 2010
Metamorfose van de aansluitingen
Randweg Eindhoven | 5
100165_NB_Eindhoven_nr3_v1.indd 5 31-05-10 10:05
Ekkersrijt 2006 Ekkersrijt 2010
Batadorp 2006 Batadorp 2010
Metamorfose van de aansluitingenDe aansluitingen van de Randweg Eindhoven zijn er in vier jaar tijd heel anders uit gaan zien. Op de volgende pagina’s ziet u de metamorfose van vier van de knooppunten.
4 | Rijkswaterstaat
100165_NB_Eindhoven_nr3_v1.indd 4 31-05-10 10:05
Zaltbommel Maasdriel
West Maas en Waal
Wijchen
HeumenLith Oss
’s-HertogenboschGrave
Cuijk
Boxmeer
Mook enMiddelaar
Gennep
W a a l
Be
r g s c h e M a a s
M a as
Zu
i dw
i l l em
sv
aa
rt
Ma
as
-W
aa
lk
an
aa
l
Pa
nn
er
d
en
s
k a n a
al
Cuijk
Boxmeer
Oisterwijk
orinchem
Zaltbommel
Meerkerk
Beesd
Neerijnen
kel
Leerdam
Geldermalsen
Kerkdriel
Vught
Kaatsheuvel
oudrichem
Wijk enAalburg
Hedel
Vlijmen
Drunen
Udenhout
Berlicum
Rosmalen
Vuren
Boxtel
Duiven
Bemmel
Elst
Beuningen
Millingen a/d Rijn
Gendt
Druten
Megen
Zevenaar
Son en Breugel
Schijndel
Hilvarenbeek
BestOirschot
Goirle
Gemert
Beek en Donk
Nuenen
Groesbeek
Gennep
Heijen
Alphen
Grave
Heusden
Ravenstein
Lith
Ammerzoden
Uden
Zevenaar
Veghel
Venray
Waalwijk
Wijchen
Tiel
StuwGrave
StuwLith
s-Hertogenbosch
Nijmegen
Tilburg
Helmond
Oss
Culemborg
136
137
138
139
140
141
142
143
144
145
146147
148150
151
Heesch
152
153
154
155
156
157158159160
161
162
163
164
165
166167168169170171172173174
175
176177178
179
180181
182
183
184
185186187
188189190191
192193
194
Eindhoven
195
196197
198
199200201202
203
204205
206
207
208
209
210
211
212
213214
215
216
217218
219220
221222
223224225226
StuwSambeek
Noordereiland (GR 1): 1 km NO
Paesplas (GR 12): 0,5 km NOVeerhuis Oeffelt (GR 2b) 4 kribben verwijderen
Zuidereiland (GR 11): 1,4 km NO
Oeffelt (GR 2): 1,3 km NO
Ossenkamp Gennep (GR 10): Aanleg dassenterp
Cuijk-De Stier (GR 3): 0,5 km NVO
De Maaskampen (GR 5): 2,4 km NO
Villa Nova (GR 6): 1,4 km NO
Lage Wijth (LI): 1,5 km NVO
Keentse oevers (LI): 1,1 km NVO
Lith 1 (GM 1a): 0,5 km NVO
Paaldere-Kessel (GM 2): 3,3 km NVO
Ossekamp (LI): 1,4 km NVOLith 2 (GM 1b): 1,7 km NVO/NO
Stuw Grave (GR 8): 0,2 km NVO
Over de Maas (GM 10): 2 km NO
Voorne 1 (GM 11) : 0,5 km NVO
Voorne 2 (GM 12): 0,3 km NVO
Kalverbosch (GM 13): 0,4 km NVO
Buitenpolder Heerewaarden (GM 14): 1,4 km NO
Hoenzadriel (GM 15b): 1,3 km NO
De Zandmeren (GM 15a): 1,5 km NVO/NO
Mussenwaard (GM 17): 1,0 km NO
Wellsche Waard (GM 18a): 0,2 km NO
Bernsche Waard (GM 18b): 0,6 km NO
De Koornwaard (GM 5): 0,3 km NOHenriëtte Waard (GM 8): 0,3 km NO
Niftrik (LI): 0,8 km NVO
Balgoij (LI): 2 km NVO
Heumen (GR 15): 1,2 km NOOverasselt (GR 16): 3,3 km NO
Neerveld (GR 13) 3 kribben verwijderen
Duitsland
NVO
Natuurlijke oever: op deze locaties mag de rivier weer zelf de oever vorm geven.
Natuurvriendelijke oever: op deze locaties geeft de mens de oever vorm om de natuur een handje te helpen.
Overige inrichtingsmaatregelen
GM= Getijdemaas, GR=Stuwpand Grave, LI=Stuwpand Lith: interne referentiecodes van Rijkswaterstaat die u even moet vermelden als u een vraag heeft over een bepaald oevertraject.
Ga naar de website www.rijkswaterstaat.nl en klik op een van de kadertjes voor een detailkaart van het betreffende oevertraject.
5km0
NO
Overzicht oevertrajecten project Natuurlijke Oevers Maas 1e tranche 2010-2012
| Rijkswaterstaat4 7Realisatie 36,5 kilometer natuurlijke Maasoever |
Waar liggen de oevertrajecten?De dertig oevertrajecten van de eerste tranche liggen aan beide kanten van de Maas tussen Boxmeer en Ammerzoden en variëren in lengte van 300 meter tot 3,5 km. Het werkgebied omvat de gemeenten Boxmeer, Gennep, Cuijk, Mook en Middelaar, Heumen, Grave, Wijchen, Oss, Maasdriel, West Maas en Waal, Den Bosch, Zaltbommel en Lith (zie overzichtskaart).
WerkzaamhedenRijkswaterstaat heeft de uitvoering van het werk uitbesteed aan aannemer Martens en Van Oord, die verantwoordelijk is voor zowel het uitwerken van het oeverontwerp en de vergunningaanvragen als de realisatie. Tijdens de voor-bereidende werkzaamheden is de bodem op de aanwezig-heid van explosieven onderzocht en is het teveel aan struikgewas op de oevers weggehaald. Tevens zijn op enkele locaties (baken)bomen gerooid. De werkzaamheden bestaan verder uit het verwijderen van de stenen oeverver-dediging, al dan niet gecombineerd met het fl auw afgraven van de oever en het realiseren van geulen en ondiepe natt e zones achter de oeververdediging. Om de erosie beheerst te laten verlopen, wordt op een aantal locaties de oeverver-dediging niet volledig, maar gedeeltelijk verwijderd. Rijkswaterstaat houdt de ontwikkeling van de oevers vervolgens zorgvuldig in de gaten, zodat het dichtgroeien van de geulen wordt voorkomen en de bevaarbaarheid van de Maas voor de scheepvaart gewaarborgd blijft .
Gezond en schoon waterWaar stortsteen is verwijderd en de oever weer natuurlijk mag afk alven, ontstaan zogenoemde steilranden, die vroeger heel typerend voor de Maas waren en waar de oeverzwaluw en de ijsvogel hun nesten maken. Dit zijn bedreigde vogelsoorten, die van nature thuishoren in natuurlijke (rivier)oevers. Ook bevers zullen weer terug-keren in deze voor hen vriendelijke omgeving. Onderzoek wijst uit dat hoe meer de natuur haar gang mag gaan, hoe beter ook de ecologische kwaliteit van het rivierwater zal worden. In het ondiepe water van een natuurlijke oever kunnen zich water- en oeverplanten vestigen, die een zuiverende werking hebben. Ze halen voedingsstoff en als fosfor, stikstof en kalium uit het water, waardoor die niet meer beschikbaar zijn voor (blauw)algen. Bovendien brengen deze planten zuurstof in het water, wat weer essentieel is voor een gezonde visstand. Het ondiepe water met waterplanten vormt tevens een goede paaiplek voor vissen.
BakenbomenVeel inwoners in Noord-Brabant en Gelderland hechten grote waarde aan het behoud van de karakteristieke bakenbomen langs de Maas. Ze dienden vroeger als navigatiepunt voor de scheepvaart, omdat ze de vaarweg afb akenden. Moderne technieken als radar en gps hebben deze taak overgenomen. De bomen vervullen dan ook geen nautische functie meer. Daarom heeft Rijkswaterstaat het onderhoud aan deze bomen al sinds de jaren ’90 gestaakt. Gezien de wens de bomen vanwege hun cultuurhistorische en landschappelijke waarde te behouden, is bij het ontwerp van de oevers getracht de bakenbomen langs de Maas zoveel mogelijk te sparen. Dit is op de meeste plaatsen gelukt. Op een aantal locaties bleek dit echter niet haalbaar, omdat dit bijvoorbeeld niet verenigbaar was met het creëren van meer ruimte voor hoogwaterveiligheid. Een beperkt aantal bakenbomen wordt gerooid: bij deze eerste tranche natuurlijke oevers langs de Maas gaat het om 51 van de circa 350 bakenbomen. Daarbij wordt opgemerkt
Oeverzwaluwen maken graag gebruik van de zandige steile oeverranden om hun jongen in groot te brengen.
Verwijderen stortsteen
dat op het oevertraject Nift rik-Balgoij in de gemeente Wijchen 21 jonge populieren teruggeplant zullen worden. Nett o gaat het aldus om een ‘verlies’ van 31 bakenbomen: minder dan tien procent. Meer informatie over het bakenbomenbeleid is te vinden op de website van Rijkswaterstaat: www.rijkswaterstaat.nl. Op de detail-kaartjes van elk oevertraject is te zien hoe met de eventueel aanwezige bakenbomen is omgegaan.
Hinder voor de omgevingHet verwijderen van de stenen oeververdediging zal nauwelijks hinder opleveren voor de omgeving. Het werk duurt maximaal enkele weken, vindt plaats direct langs de waterlijn en er komt geen grondverzet bij kijken. Bij de locaties waar de oever wordt afgegraven of nevengeulen worden aangelegd, duurt het werk wat langer – tot enkele maanden – en zijn de werkzaamheden intensiever. De aannemer voert de vrijkomende grond- en bouwstoff en in principe af over water, zodat de overlast voor de plaatse-lijke bevolking zo gering mogelijk blijft . De afgegraven materialen worden overigens zoveel mogelijk duurzaam hergebruikt in het werk zelf, bij andere infrastructurele projecten of voor de productie van bakstenen. Omdat de werkzaamheden zich niet in de vaargeul afspelen, valt voor de scheepvaart geen hinder te verwachten.
Wanneer zijn de oevers klaar?Aannemer Martens en Van Oord begint in februari 2010 met de werkzaamheden, en de dertig oevertrajecten met een totale lengte van 36,5 kilometer zijn uiterlijk eind 2012 klaar. Na oplevering brengt Rijkswaterstaat het beheer onder bij een van de natuurbeheerorganisaties Staatsbosbeheer, Natuurmonumenten, Geldersch Landschap of Brabants Landschap. Zij zullen de oevers gaan beheren met natuur-lijke begrazing. Het eindresultaat zal niet onmiddellijk te zien zijn, maar gaandeweg ontwikkelen zich gevarieerde oevers met steilranden, zandstrandjes, ondiepe plassen en begroeiing. Na enkele weken tot maanden beginnen planten wortel te schieten en na enkele jaren mogen we de eerste oeverzwaluwen verwachten om te komen broeden in de steilranden die door erosie zijn ontstaan.
Ontwikkeling natuurlijke oever met vrije erosie in de loop der tijd
(bron: Peters, B. (2005). Vrij eroderende oevers langs de Maas)
Beleid en regelgeving natuurlijke oevers
- Kaderrichtlijn Water: uiterlijk 2027 al het grond- en oppervlaktewater in de Europese Unie terugbrengen in chemisch en ecologisch goede toestand.
- Ecologische Hoofdstructuur: opnieuw verbinden van leefgebieden van plant en dier, zodat zij zich weer goed kunnen verplaatsen, voortplanten en vestigen.
- Natura 2000, samenvoeging van de voormalige Vogel- en Habitatrichtlijn: bescherming en herstel van de soortenrijkdom (biodiversiteit) bij plant en dier.
- Hoogwaterbeschermingsprogramma: waarborgen dat het huidige hoogwaterveiligheidsniveau van 1:1250 (een kans op overstroming van eens in de 1250 jaar) in de bedijkte Maas ook bij stijgende waterstanden behouden blijft .
Voor meer informatie over beleid en regelgeving zie www.rijkswaterstaat.nl
Huidige situatie
Na 3 jaar
Oeverstijlwand
Oeverstijlwand
Oeverstijlwand
Na 10 jaar
Na 35 jaar
Na 60 jaar
Afstand (m) 0
DiepeBedding
OndiepeBedding
Lageoeverzone
20 50
090559_A4_4-luik.indd Sec1:4-Sec1:7 18-01-2010 16:49:10
I.s.m. Van Hulzen Public Relations.
Vormgeving, lay-out en productie in Rijksbrede huisstijl t.b.v. Rijkswaterstaat.
Herinrichting MaasoeversIn 2000 zijn in Europees verband afspraken gemaakt om de waterkwaliteit in de rivieren, beken en meren in chemisch en ecologisch goede toestand terug te brengen. Tegelijkertijd is het nodig onze wateren meer ruimte te geven om onszelf te beschermen tegen overstromingen. Als beheerder van de Maas staat Rijkswaterstaat voor de taak om 260 kilometer Maasoever natuurlijk in te richten, waarmee we in één klap aan beide doelen voldoen. Voor eind 2012 moet de eerste tranche van 36,5 km gereed zijn.
Realisatie 36,5 kilometer natuurlijke MaasoeverSteilranden, zandstrandjes en geulen zorgen voor betere waterkwaliteit en hoogwaterveiligheid
Dit is een uitgave van
Rijkswaterstaat
Kijk voor meer informatie op www.rijkswaterstaat.nl of bel 0800 - 8002 (ma t/m zo 06.00 - 22.30 uur, gratis)
Januari 2010 | NB1209VHBPR250
Aan de inhoud van deze folder kunnen geen rechten worden ontleend.
De historie van de MaasoeversDe afgelopen eeuwen is de Maas rechtgetrokken en verstevigd met stort- en zetsteen en zijn sluizen en stuwen aangebracht om het water te reguleren. De steeds verder naar de rivier oprukkende landbouw maakte het wenselijk om de oevers vast te leggen. Het gevolg is dat we de Maas nu kennen als een strakke kanaalachtige rivier met in steen gezett e oevers. Inmiddels is de visie op de rivier gewijzigd en wordt de grond langs de rivier aangekocht voor de nieuwe doeleinden: ecologisch herstel en meer ruimte voor de rivier.
Klaar voor de toekomstMet de herinrichting van de Maasoevers komt de nu ontbrekende geleidelijke overgangszone van water naar land weer terug, waardoor zich natuurlijke plantengroei kan ontwikkelen, vogels kunnen broeden en vissen kunnen paaien. Oevers die eerst onbereikbaar waren, worden toegankelijk voor wandelaars, sportvissers krijgen er talloze mooie visstekjes bij. Door de klimaatverandering is tevens meer ruimte nodig om de grotere waterhoeveel-heid af te voeren. Daarom zijn alle waterbeheerders,Lees verder op pagina 3
3 2 | RijkswaterstaatRealisatie 36,5 kilometer natuurlijke Maasoever |
inclusief de gemeenten en waterschappen, in heel Nederland volop bezig beken, sloten en rivieren zodanig vorm te geven dat die beter op hun toekomstige taak zijn berekend. Het realiseren van natuurlijke oevers speelt daarin een belangrijke rol. De Maas zit door de stenen oevers in een te strak jasje, waardoor er feitelijk geen rek zijwaarts meer is bij hoog water. Door de natuurlijke oevers komt de rivier weer in een ruimer jasje te zitten en kan meer water afgevoerd worden.
Eerste trancheRijkswaterstaat gaat tussen Eijsden (L) en Ammer-zoden (N-B) in totaal 260 km natuurlijke oevers realiseren. Dat kan niet in één keer. De eerste tranche omvat circa dertig oevers met een totale lengte van 36,5 km, die uiterlijk december 2012 gereed moeten zijn. Enkele stukken oever zijn al heringericht, zoals bij Oijen (Het Scheel), Heijen en de Loonse Waard. Bij Batenburg in de gemeente Wijchen wordt gewerkt aan 1,5 km oever en onlangs werd het project bij Paaldere in de gemeente Lith opgeleverd, een 75 meter brede natuurvriendelijke oever met nevengeulen, die bij hoog water vollopen en bij laag water een gunstige verblijfplaats vormen voor water-planten, vogels, vissen en libellen.
De ‘oude’ met steen versterkte Maasoevers bieden nauwelijks kansen voor plant en dier.
Bestaande situatie
Situatie natuurvriendelijke oever met verlaagde uiterwaard
Door de uiterwaard – het overloopgebied tussen het zomerbed van de rivier en de dijk – gedeeltelijk in een fl auwe helling af te graven, kan meer water worden afgevoerd en ontstaat een betere leefomgeving voor plant en dier. Het zomerbed omvat de hoofdgeul en eventuele nevengeulen die permanent, 365 dagen per jaar, watervoerend zijn.
Een voorbeeld van een oorspronkelijke vrij eroderende oever ligt bij de stad ’s-Hertogenbosch (zie foto voorpagina). Hier is goed te zien hoe de Maas eruitziet zonder menselijk ingrijpen. Uiteindelijk moet zich één aaneengesloten lint vormen waarlangs fl ora en fauna zich weer ongestoord kunnen verplaatsen. Dit type oever is vanuit ecologisch oogpunt het meest waardevol. Rijkswaterstaat streeft er dan ook naar zoveel mogelijk natuurlijk afk alvende oevers te realiseren. Daar waar dit niet mogelijk is, zal een zoge-noemde natuurvriendelijke oever worden aangelegd, met verlaagde uiterwaard en/of ondiepe nevengeul. Zie de overzichtskaart voor de locatie van de verschillende oevertrajecten.
Extra ruimte voor waterafvoer
Computersimulatie van toekomstige situatie
090559_A4_4-luik.indd 3-2 18-01-2010 16:49:07
cd0209vv001
ON0709VHBPR9191A
Veiligheid bij hoog en laag waterDe keersluis in het Meppelerdiep bij Zwartsluis staat het grootste deel van het jaar gewoon open en treedt alleen in werking als de waterstan-den te hoog of te laag worden.
Hoog waterDe huidige keersluis is onderdeel vande zogenaamde primaire waterkering.Deze beschermt onder andere Zwartsluis en Meppel tegen waterover-last en overstromingen. Als de water-
stand op het Zwarte Water hoger wordt dan NAP +0,50 m wordt de sluis gesloten. Het gemaal Zedemuden gaat dan pompen om het water van het Meppelerdiep af te voeren naar hetZwarte Water. Dat is het moment waarop nu de vaarweg gestremd is. In de toekomst worden dan de sche-pen van en naar Meppel geschut.
Laag waterEen te laag waterpeil op het Meppelerdiep leidt tot proble-men met betrekking tot de stevigheid van de oevers, de beschikbare waterdiepte voor de scheepvaart en de waterhuishou-ding. Om te lage waterstanden te voorkomen zal, bij een water-stand van NAP -0,50 m op het Zwarte Water, de sluis worden gesloten. Dat is het moment waarop nu de vaarweg gestremd is en in de toekomst de schepen van en naar Meppel worden geschut.
Meppelerdiepsluis, werken aan een betrouwbare doorvaart!
cd0209vv001ON0709VHBPR9191C
De nieuwe schutsluisEr wordt een nieuwe schutsluis gebouwd met een ‘groene’ schutkolk aan de kant van het Meppelerdiep. De schutsluis wordt geschikt gemaakt voor grotere schepen (klasse Va i.p.v. de huidige klasse III).
De huidige keersluis wordt vervangen door een nieuw en groter buitensluis-hoofd met bijbehorende sluisdeuren. Bovendien wordt verder op het Meppelerdiep een tweede sluishoofd met deuren gebouwd. Tussen de beide sluishoofden komt dan die ‘groene’ sluiskolk. De kade langs de sluiskolk wordt met gras begroeid en is onge-veer 20 cm hoger dan de huidige kade.
De veiligheid tegen overstromen wordt gewaarborgd door het buiten-sluishoofd. Deze gaat voldoen aan de
nieuwste eisen, zodat extreem hoog-water vanaf het Zwarte Water kan wor-den gekeerd.
Nieuwe brug en nieuw bedieningsgebouwDe brug in de Hasselterdijk moet plaats maken voor een nieuwe brug met een grotere overspanning, omdat de door-vaartopening breder wordt. Door deze bredere opening kan de scheepvaart sneller passeren en dit leidt tot een kortere openingstijd van de brug. Omdat de nieuwe brug meer ruimte inneemt en het buiten-sluishoofd breder wordt, moet het bedieningsgebouw ver-plaatst worden. Het gebouw voldoet bovendien niet meer aan de ARBO-richtlijn en is dringend toe aan renovatie. Het nieuwe gebouw, dat meer functies krijgt en daardoor gro-ter wordt, komt aan de Meppelerdiepzijde en aan de oostkant van het water.
Meppelerdiepsluis, werken aan een betrouwbare doorvaart!
Nieuwsbrief | laatste nummer | juni 2010
Randweg Eindhoven
Minister van Verkeer en Waterstaat, Camiel Eurlings.
Het regionale en doorgaande verkeer rijdt nu van elkaar gescheiden over aparte rijbanen. Er zijn extra rijstroken bijgekomen. De knooppunten hebben een complete metamorfose ondergaan. Daardoor was de Randweg wel vier jaar lang een grote bouwput. Menigeen heeft ongetwijfeld overlast van de werkzaamheden ervaren. Maar het verkeer moest wel tijdens de verbouwing door blijven rijden. Ik ben enorm blij dat dat gelukt is. Dankzij de inzet van aannemers, gemeenten, provincie en Rijkswaterstaat hebben weggebruikers nauwelijks hinder gehad van de werkzaamheden.
De afgelopen drie jaar heb ik tijdens mijn ritjes tussen Den Haag en Valkenburg met eigen ogen de Randweg zien veranderen. Ik ben dan ook trots dat ik op 8 juni deze nieuwe weg officieel heb geopend. De Randweg is nu klaar voor de toekomst.In deze laatste nieuwsbrief foto’s die vier jaar bouw samenvatten. Geniet u, net als ik, van de prachtige beelden, maar vooral ook van het weer vlot over de weg kunnen rijden naar uw bestemming.
Camiel Eurlings,minister van Verkeer en Waterstaat
Beste inwoners en ondernemers,
De vernieuwing van de Randweg Eindhoven is klaar. Een enorme mijlpaal voor de regio én voor heel Nederland. De economische ontwikkeling van de regio Zuidoost-Brabant krijgt een belangrijke impuls door de sterk verbeterde bereikbaarheid. En het verkeer richting het zuiden, de Randstad en Duitsland kan weer vele jaren vlot en veilig doorrijden. Hardnekkige files zijn er nauwelijks meer, ook niet als de economie weer aan gaat trekken.
100165_NB_Eindhoven_nr3_v1.indd 1 31-05-10 10:05
I.s.m. Van Hulzen Public Relations.
Ontwerp en productie van middelen t.b.v. herinrichting informatiecentrum.
Alles over de verbreding A4
• Stuur een e-mail naar [email protected] en ontvang digitale nieuwsbrieven met alle informatie over planningen, bouw-methoden en verkeersmaatregelen
• Voor vragen en klachten kunt u 24 uur per dag bellen naar de centrale informatie-lijn: 0900-4443322 (lokaal tarief ).
• Hier in het informatiecentrum is algemene informatie over de werk-zaamheden beschikbaar.
• Ook via omgevingsgroepen (vertegen-woordigers van buurt- en belangen-verenigingen) informeren wij om wonenden in de directe omgeving. Kijk wie er bij u in de buurt actief is!
Op www.rijkswaterstaat.nl vindt u meer informatie over en een overzicht van alle werkzaamheden van Rijkswaterstaat.
U wilt meer informatie over de verbreding van de A4. Waar en hoe blijft u op de hoogte van de werkzaamheden?
Rijkswaterstaat biedt u de volgende manieren om op de hoogte blijven:
090311_A5_Flyer.indd 1 25-08-2009 09:19:33
A4
A4
A4
A4
A4
N446
N447
N11
N11
N11
N206
N206
PA R K D E B U LT
P O L D E R PA R KC R O N E S T E Y N
PA R K D E H O U T K A M P DOES
D O E S
DOES
J a c h t h a v e n
DW
ARSWATERIN
G
MEERBURGW
ATERING
VLIE
T
N I E U W E R I J N
O U D E R I J N
OU
DE R
IJN
KO O IPA R K
Zoeterwoude-Rijndijk
Leiden Leiderdorp
Van Klaverweijdeweg
Doespolderweg
Doespolderkade
BoskadeBospad
Persant Snoepweg
Persant Snoepweg
Persant Snoepweg
Hofdijklaan
Engelendaal
Hoge Rijndijk
Kana
alw
eg
Kanaalweg
Europaweg
Vrouwenweg
MieningH
ofvl
ietw
eg
Willem van der Madeweg
Hoge Rijndijk
Ericalaan
M E E R B U R G E R -P O L D E R
M U N N I K K E N P O L D E R
Maurits
singel
Zoeterwoude-Dorp
Traject Leiderdorp–Zoeterwoude-Dorp
2
1
1
43
5
3
4Bouw aquaduct onder de Oude Rijn
De brug over de Oude Rijn verdwijnt. Er komen voor het snelverkeer twee aquaducten, voor iedere rijrichting één met elk drie rijstroken. Voor fietsers en voetgangers komt er een ophaalbrug over de Oude Rijn.
3 Verdiepte ligging A4
Over een lengte van 1.400 meter komt de A4 verdiept te liggen. Horizontale geluidsschermen dekken 50% van de verdiepte ligging af. De bovenzijde van de schermen krijgt een groene invulling.
1Verbreding A4
De A4 ter hoogte van Leiderdorp, Zoeterwoude en Leiden bestaat sinds het einde van de jaren vijftig uit 2x2 rijstroken. Sindsdien is het verkeer toegenomen van enkele duizenden tot meer dan 100.000 auto’s per etmaal. Dit is het laatste deel van de A4, tussen Burgerveen en Leiden, dat verbreed wordt van 2x2 naar 2x3 rijstroken.
2Verbreden viaducten
Voor het verbreden van de A4 is het nodig de bestaande viaducten over de N11 en de spoorlijn Leiden-Utrecht aan te passen.
5Fietsverbinding Leiderdorp-Groene Hart
Om het Groene Hart toegankelijker te maken, komt er over de A4 een verbinding voor langzaam verkeer. De brug verbindt de woonkern Leiderdorp met de Munnikkenpolder.
Paneel EyeCatcher-def.indd 1 18-09-2009 09:55:57
2007 start verbreding traject Burgerveen - • Ringvaartaquaduct
2009 start verbreding traject Leiderdorp - • Zoeterwoude-Dorp start bouw aquaduct Oude Rijn•
2010 tweede Ringvaartaquaduct gereed• start renovatie bestaande • Ringvaartaquaduct start verbreding viaducten over de • N11 en de spoorlijn Leiden-Utrecht start eerste deel verdiepte ligging A4 • tussen Ericalaan/Mauritssingel en Stationssingel inclusief eerste aquaduct Oude Rijn
2011 2x3 rijstroken tussen Burgerveen en • Ringvaartaquaduct open
2012 eerste deel verdiepte ligging A4 en • aquaduct Oude Rijn gereed verkeer door eerste deel verdiepte • ligging A4 sloop brug Oude Rijn• start bouw tweede deel verdiepte • ligging A4 tussen Ericalaan/Mauritssingel en Stationssingel inclusief tweede aquaduct Oude Rijn
2013 viaducten over de N11 en de • spoorlijn Leiden-Utrecht gereed
2014 2x3 rijstroken tussen Burgerveen en • Leiden open
090311_Pilaar_36x236_def.indd 1 21-08-2009 15:02:59
Knooppunt Burgerveen (gereed 2009)
Het viaduct in de A44 richting Amsterdam is vernieuwd om verbreding van de A4 mogelijk te maken. De aansluiting van de A44 op de A4 en de afrit naar de N207 zijn aangepast.
Sticker-groot-1.indd 1 21-08-2009 12:14:37
Bebouwing Vierzicht (gereed 2007)
De bedrijfsgebouwen langs de A4 zijn onderdeel van het W4-project Vierzicht en dienen tevens als geluidwering van de A4.
Sticker-klein-1.indd 1 21-08-2009 12:15:37
Aquaducten Oude Rijn (gereed 2014)
De brug over de Oude Rijn is vervangen door twee aquaducten, voor iedere rijrichting één met elk drie rijstroken.
Sticker-klein-1.indd 3 21-08-2009 12:15:37
Fase 1 afmetingen
Graag bedanken we je voor jouw bijdrage
aan het Innovatieprogramma Luchtkwaliteit.
Wij zijn trots op de samenwerking tussen
alle betrokken partijen in de afgelopen
vijf jaar. De kennis en ervaring die we
hebben opgedaan geven we graag door.
Met jouw hulp. We benoemen je daarom
met veel plezier tot ambassadeur van het
Innovatieprogramma Luchtkwaliteit.
Namens het IPL-team,
Christa KempenaarPorgrammamanager Innovatieprogramma Luchtkwaliteit
Innovatieprogramma LuchtkwaliteitRijkswaterstaat
Oorkonde
kswaterstaat aatRiRijkR akswaterstaataatRijRijkswa
dy Batist Baat st Wend Wend
INN
OV
ATI
EPR
OG
RA
MM
A
L U
C H
T K
W A
L I T
E I T
IPL
PRO
GR
AM
MA
RO
GR
AM
MA
L U
C H
L U
C H
P.S.1 Wil je ook aanwezig
zijn bij de
oplevering van het IPL op
4 november a.s.
tijdens de innovatie-estafe
tte in Katwijk
aan Zee? Schrijf je in op
www.clubvanmaarssen.org.
P.S.2 Meer weten over de
wetenschappelijke
resultaten? Schrijf je gra
tis in voor ons
internationaal eindcongres o
p 25 en
26 november a.s. in Rotter
dam op
www.iplconference.eventassis
t.nl.
Contact
Rijkswaterstaat Dienst Verkeer en Scheepvaart
Innovatieprogramma Luchtkwaliteit
Postbus 5044
2600 GA DELFT
Tel: (+31) 088 - 7982 541
Email: [email protected]
www.ipluchtkwaliteit.nl
Donderdag 10 december 2009 17.00 - 20.00 uur in Grand Café Maria, Mariaplaats 50 in Utrecht
(vlakbij Utrecht CS en parkeergarage Springweg)
Rijk
swat
erst
aat
Inno
vatie
prog
ram
ma
Luch
tkw
alite
it t.
a.v.
Ang
ela
Jitba
hado
erA
ntw
oord
num
mer
101
39
2600
VB
DEL
FT
INNOVATIEPROGRAMMA
L U C H T K W A L I T E I T
IPL
Post
bus
5044
2600
GA
Del
ft
Post
zege
l
niet
nod
ig
Concept en ontwerp in programmastijl IPL (Innovatief Programma Luchtkwaliteit). Vormgeving en productie van diverse middelen.
2 | Lessons Learned ProgrammaManagement
Het Innovatieprogramma Luchtkwaliteit (IPL) is uitgevoerd in opdracht
van het Ministerie van Verkeer en Waterstaat en het Ministerie van
Volkshuisvesting, Ruimtelijke Ordening en Milieubeheer. Binnen het
programma is onderzoek gedaan naar innovatieve oplossingen die een
bijdrage kunnen leveren aan het verbeteren van de luchtkwaliteit op en
rond snelwegen. Het Innovatieprogramma Luchtkwaliteit is een uitgebreid
programma met veel uitdagingen. Een lange looptijd, veel betrokken
partijen, onderzoekstrajecten in een onontgonnen gebied én een politiek
beladen onderwerp, om er enkele te noemen. In deze publicatie worden
de geleerde lessen op het gebied van programmamanagement van het
Innovatieprogramma Luchtkwaliteit beschreven.
Inleiding
090489 IPL Lessons Learned_v3.indd 2 09-12-2009 10:27:36
Inleiding | 3
Waarom Lessons Learned Programmamanagement? “A programma is a group of related projects that are managed in a coordinated
way to gain benefi ts that would not be possible were the projects to be managed
indepently”1
Programmamanagement zorgt ervoor dat een zeer omvangrijke doelstelling wordt
behaald door het initiëren en in samenhang organiseren van verschillende projecten.
Programmamanagement is een vak. Ieder programma begint met een missie en een
doel. Het programmateam staat voor de uitdaging om missie en doel te vertalen
in concrete activiteiten. Dat kan alleen als andere partijen zich verbinden met het
programma. Het team zet themalijnen uit en legt contacten, zodat kennisinstituten,
marktpartijen en andere overheden aanhaken. Er ontstaan projecten. Het programma
knoopt deze aan elkaar. De uitdaging is om betrokken partijen met elkaar te laten
communiceren, gezamenlijk tot betere resultaten te komen en vervolgens de inzichten
met de buitenwereld te delen. Maar: elk programma is anders. Onverwachte
ontwikkelingen steken de kop op. Het programmateam moet creatief zijn om enerzijds
voor elk project maatwerk te maken en anderzijds alle projecten samen te smeden tot
één geheel wat aan het doel en de missie beantwoord.
Voor wie is het bedoeld?Het Innovatieprogramma Luchtkwaliteit loopt dit jaar (2009) ten einde. Van het
verloop van een programma als het IPL is veel te leren. Het programmateam wil haar
lessons learned op het gebied van programmamanagement verzamelen en delen,
zodat andere programmateams, zowel binnen Rijkswaterstaat als daarbuiten daar hun
voordeel mee kunnen doen.
1 Ferns, D.C., Developments in programma management, International Journal of Project Management, Vol. 9
No. 3 1991
090489 IPL Lessons Learned_v3.indd 3 09-12-2009 10:27:37
The fi rst Anti-Air Pollution Law was described
a long time ago: “Be it known to all within the
sound of my voice, whosoever shall be found
guilty of burning coal shall suffer the loss of his
head.” Edward I (1273)
Introducing speech by H. Oliver Gao, Cornell University, USA
Introducing Speech
4
090533 IPL Boekje + CD ROM v3.indd 4 22/12/09 10:26:25 090533 IPL Boekje + CD ROM v3.indd 5 22/12/09 10:26:26
INN
OV
ATI
EPR
OG
RA
MM
A
L U
C H
T K
W A
L I T
E I T
IPL Lessons Learned
ProgrammamanagementInnovatieprogramma Luchtkwaliteit
090489 IPL Lessons Learned_omslag_v1.indd 46-1 09-12-2009 10:34:15
INN
OV
ATI
EPR
OG
RA
MM
A
L U
C H
T K
W A
L I T
E I T
IPL
Air Quality alongside motorwaysResearch results and recommendations
November 25th and 26th 2009 World Trade Centre - Rotterdam, The Netherlands
Invitation to conference
090533 IPL Boekje + CD ROM v3.indd 1 22/12/09 10:26:23
N57
N57
N57
N57
A20 A16A4
A13
A4
A12 A12
A44
A15
A15
A20
A29
A16
A7
A7
A7A9
A9
A10
A1
A1
A1
A4
A4
A10
A12 A348
A325
A325
A27
A27
A2
A2
A17
A31 A7A7
A28
A37
A28
A28
A28
A28
A28
A35
A7
A7
A7A32
A32
A32
A6
A6
A6
A27
A27
A50
A50
A15
A50
A50
A59
A73
A326
A73
A73
A73
A73
A30
A6
A2
A9
A1A10
A35
A1
A18 A18
A2
A2
A58
A58
A270
A58
A2
A2
A2
A2
A2
A79
A76
A76
A67A67
A67
A67
A77
A67
A58
A58A58
A58
A4
A17
A16
A27
A59
A59
A261
A15
A28
A12
A8
A205
A200
A22
A5
A65
A50
A73
A73
A74
Water. Wegen. Werken. Rijkswaterstaat. NederlaNd moet door.
Ga Goed GeïNformeerd op weG deze zomer!Er wordt weer volop aan de weg gewerkt. Naast onderhoud werken we aan het verbeteren van de doorstroming op vele fileknelpunten. Vooral in de
regio’s Amsterdam en Utrecht levert dat hinder op. Veel werkzaamheden vinden plaats in de zomerperiode. Er is dan minder verkeer dan in de
andere maanden. Zo wordt de overlast beperkt. Dit zijn de meest ingrijpende wegwerkzaamheden in Nederland én op enkele vakantieroutes in België.
Met name op de A12 tussen Woerden en Gouda wordt veel verkeershinder verwacht door de werkzaamheden van 16 juli tot 16 augustus.
Rijkswaterstaat adviseert u de A12 gedurende deze werkzaamheden te mijden. Ook vinden er in juli grote evenementen plaats in ons land.
Deze kunnen voor vertragingen op toeleidende wegen zorgen. Wilt u meer weten over onze werkzaamheden? Kijk dan op www.vanAnaarBeter.nl of
bel met de landelijke informatielijn: 0800-8002 (gratis). Natuurlijk kunt u ook via andere websites, radio, tv en teletekst op de hoogte blijven van de
actuele werkzaamheden. Zo voorkomt u onnodig oponthoud en gaat u goed voorbereid op weg deze zomer. Bent u onderweg? Pas dan uw snelheid
aan de omstandigheden aan. Zo houdt u rekening met de veiligheid van de wegwerkers. Namens Rijkswaterstaat een goede reis alvast.
In beide richtingen wordt de A2 tussen Amsterdam en
Utrecht verbreed. Op de dag blijven er in beide richtingen drie rijstroken beschikbaar, in de nachten zijn dit er twee. Houd in de nachten en weekenden tevens rekening met afgesloten op- en afritten en verbindingswegen.
A2
In beide richtingen zijn op de A50 tussen Heteren en knoop-
punt Valburg verschoven en versmalde rijstroken en geldt een snelheidsbeperking.
A50
In beide richtingen wordt de A4
tussen Burgerveen en Leiden verbreed. Ter plaatse geldt een snelheidsbeperking.
A4
Op de A9 wordt tussen de knooppunten Badhoevedorp
en Raasdorp een spitsstrook aangelegd. Van 13 juli tot en met 6 augustus zijn er ter hoogte van Badhoevedorp verschoven en versmalde rijstroken. In knooppunt Badhoevedorp is de verbindingsweg vanuit Amsterdam (A4) naar Haarlem, Beverwijk en Alkmaar (A9) in deze periode afgesloten.
A4/A9
Tot zaterdag 11 september wordt er gewerkt aan de sluis-
complexen op de A7 Afsluitdijk tussen Den Oever en knooppunt Zurich. Ter hoogte van de sluizen waar gewerkt wordt, is er in beide richtingen slechts één rijstrook beschikbaar voor het verkeer.
A7
Van vrijdag 16 juli 22.00 uur tot maandag 16 augustus 05.00 uur
zijn op de A12 tussen Woerden en Bodegraven richting Den Haag/Rotterdam slechts twee rijstroken beschikbaar en geldt een snelheids-beperking en een inhaalverbod voor vracht-wagens. Tevens is van vrijdag 16 juli 22.00 uur tot maandag 19 juli 05.00 uur de A12 tussen Bodegraven en knooppunt Gouwe richting Den Haag en Rotterdam afgesloten. Houd rekening met extra reistijd die kan oplopen tot een uur. Rijkswaterstaat adviseert u dringend de A12 te mijden.
A12
• E40 Luik richting Brussel ter hoogte van Erpe-Mere en Merelbeke
• E40 Leuven richting Oostende tussen Bertem en Sterrebeek
• E313 Antwerpen richting Hasselt tussen Ranst en Geel
• A602 Luik, Cointe-tunnel
Werkzaamheden België
De wisselstrook op de A1 tussen de knooppunten Diemen
en Muiderberg wordt uitgebreid van één naar twee rijstroken. Ter plaatse zijn in beide richtingen versmalde en verschoven rijstroken en geldt een snelheidsbeperking.
A1
In beide richtingen wordt de A28 tussen Zwolle en Meppel
verbreed. Tussen de aansluitingen Ommen en Nieuwleusen zijn in beide richtingen versmalde en verschoven rijstroken en geldt een snelheidsbeperking.
A28
Tilburg16 t/m 25 juli
Kermis
Lichtenvoorde16 t/m 18 juli
Zwarte Cross
Nijmegen20 t/m 23 juli
Vierdaagse
Ahoy Rotterdam 9 t/m 11 juli
North Sea Jazz
Tussen knooppunt Het Vonderen en Echt zijn in beide richtingen verschoven
rijstroken en geldt een snelheidsbeperking.
A2Van vrijdag 9 juli 21.00 uur tot maandag 12 juli 05.00 uur zijn
op knooppunt Deil diverse verbindingswegen van en naar de A15 afgesloten. Tevens zijn op de A2 tussen de knooppunten Everdingen en Deil in beide richtingen verschoven rijstroken en geldt een snelheidsbeperking.
A2
Water. Wegen. Werken. Rijkswaterstaat.
KNOOPPUNTKLEIN-
POLDERPLEIN
KNOOPPUNTPRINS CLAUSPLEIN
KNOOPPUNTYPENBURG
KNOOPPUNTTERBREGSE-
PLEIN
KNOOPPUNTGOUWE
KNOOPPUNTRIDDERKERK
KNOOPPUNTGORINCHEM
KNOOPPUNTVAANPLEIN
KNOOPPUNTHELLEGATSPLEIN
KNOOPPUNTKLAVERPOLDER
KNOOPPUNTBENELUX
KNOOPPUNTKETHEL-PLEIN
VERKEERSPLEINKOOIMEER
KNOOPPUNTVELSEN
KNOOPPUNTZAANDAM
KNOOPPUNTCOENPLEIN
KNOOPPUNTRAASDORP
KNOOPPUNTBADHOEVEDORP
KNOOPPUNTDE NIEUWE
MEER
KNOOPPUNTAMSTEL
KNOOPPUNTHOLENDRECHT
KNOOPPUNTWATERGRAAFS-
MEER
KNOOPPUNTDIEMEN
KNOOPPUNTMUIDERBERG
KNOOPPUNTALMERE
KNOOPPUNTEEMNES
KNOOPPUNTZURICH
KNOOPPUNTJOURE
KNOOPPUNTHEERENVEEN
KNOOPPUNTJULIANA-
PLEIN
KNOOPPUNTEUROPA-
PLEIN
VERKEERSPLEINGIETEN
KNOOPPUNTEMMELOORD
KNOOPPUNTLANKHORST
KNOOPPUNTHOOGEVEEN
KNOOPPUNTHATTEMER-
BROEK
VERKEERSPLEINAZELO
KNOOPPUNTBUREN
KNOOPPUNTKRUISDONK
KNOOPPUNTEUROPAPLEIN
KNOOPPUNTKERENSHEIDE
KNOOPPUNTTEN ESSCHEN
KNOOPPUNTBOCHHOLTZ
KNOOPPUNTLEENDERHEIDE
KNOOPPUNTBATADORP
KNOOPPUNTEKKKERSWEIJER
KNOOPPUNTDE HOGT
KNOOPPUNTDE BAARS
KNOOPPUNTGALDER
KNOOPPUNTST. ANNABOSCH
KNOOPPUNTEMPEL
KNOOPPUNTVUGHT
KNOOPPUNTHINTHAM
KNOOPPUNTMARKIEZAAT
KNOOPPUNTDE POEL
KNOOPPUNTDE STOK
VERKEERSPLEINZOOMLAND
KNOOPPUNTSABINA
KNOOPPUNTNOORDHOEK
KNOOPPUNTZONZEEL
KNOOPPUNTHOOIPOLDER
KNOOPPUNTRIJKEVOORT
KNOOPPUNTOUD-DIJK
KNOOPPUNTVELPERBROEK
KNOOPPUNTWATERBERG
KNOOPPUNTGRIJSOORD
KNOOPPUNTRESSEN
KNOOPPUNTVALBURG
KNOOPPUNTEWIJK
KNOOPPUNTNEERBOSCH
KNOOPPUNTLINDENHOLTKNOOPPUNT
BANKHOEF
KNOOPPUNTZAARDERHEIKEN
KNOOPPUNTBEEKBERGEN
KNOOPPUNTHOEVELAKEN
KNOOPPUNTOUDENRIJN
KNOOPPUNTEVERDINGEN
KNOOPPUNTLUNETTEN
KNOOPPUNTRIJNSWEERD
KNOOPPUNTDEIL
KNOOPPUNTDE HOEK
KNOOPPUNTROTTEPOLDER-
PLEINZUID
KNOOPPUNTHOLSLOOT
KNOOPPUNTMaanderbroek
KNOOPPUNTPRINCEVILLE
KNOOPPUNTPAALGRAVEN
KNOOPPUNTKUNDERBERG
PERNIS
POORTUGAAL
OUD BEIJERLAND
SPIJKENISSE
RHOONBARENDRECHT
ZUID BE IJERLAND
STRIJEN
’S -GRAVENDEEL
ZWIJNDRECHT
KRIMPENAAN DEN IJSSEL
CAPELLEA/D
IJSSEL
VOORBURG
LEIDSCHENDAM
KATWIJKAAN ZEE
PIJNACKER
BERKEL ENRODENRIJS
BLEISWIJK
MAASLAND
MAASSLUIS
POELDIJK
MAASDIJK
DE L IER
RIJSWIJK
HOEK VAN HOLLAND
BRIELLE
ROZENBURG
OOSTVOORNE
NAALDWIJK
WASSENAAR
VOORSCHOTEN
OEGSTGEEST
SASSENHEIM
‘S-GRAVENZANDE
VAN BR I ENENOORD-
BRUG
MOERD I JKBRUG
MERWEDE -BRUG
MERWEDE -BRUG
VLAARDINGEN
MIJDRECHT
NIEUWKOOP
LINSCHOTEN
PAPENDRECHT
ALBLASSERDAM
SLIEDRECHT
BIESBOSCH
HARDINXVELD-GIESSENDAM
WERKENDAM
WOUDRICHEM
MOORDRECHT
HE INENOORD -TUNNEL
NOORDTUNNELHAR INGVL I E TSLU I Z EN
HAR INGVL I E TBRUG
BROUWERSDAM
BOTLEK -TUNNEL
DRECHTTUNNEL
K I LTUNNEL
DE KOOG
DEN BURG
JULIANADORP
ANNAPAULOWNA
SCHAGEN
TUITJENHORN
WAARLANDWARMENHUIZENGROET
BREEZAND
SCHOORL
SCHOORLDAM
KOEDIJK
BERGEN
NOORD-SCHARWOUDE
SINTPANCRAS
HEERHUGOWAARD
URSEM
HEILOO
EGMOND AAN ZEE
CASTRICUM
LIMMEN
AKERSLOOT
UITGEEST
DE GOORN
DE RIJP
MIDDENBEEMSTER
OOSTHUIZEN
EDAM
WORMERVEER
VOORHOUTWARMOND
LEIDERDORP
RIJNSBURG
WOUBRUGGE
LEIMUIDEN
OUDEWETERING
ROELOFARENDS-VEEN
TER AAR
WILNIS
VINKEVEEN
BREUKELEN
LOENENNIEUW-
LOOSDRECHT
MAARSSENBROEK
HILVERSUMSEMEENT
NAARDENBUSSUM
BLARICUM
LAREN
EEMNES
BAARN
SOEST
MAARTENSDIJK
DE BILT
SPAKENBURG
BUNSCHOTEN
NIJKERK
HOEVELAKEN
LEUSDEN
VOORTHUIZEN
BARNEVELD
PUTTEN
ERMELO
LUNTEREN
TWELLO
GORSSEL
KLARENBEEK
EERBEEK
BRUMMEN
VAASSEN
DIEREN
WARNSVELD
VORDEN
DE STEEG
GIESBEEK
LOCHEM
RUURLO
HENGELO
MARKELO
BORCULO
BATHMEN
NEEDE
EIBERGEN
DIEPENHEIM
GOOR
GROENLO
LICHTENVOORDE
HAAKSBERGEN
BOEKELO
GLANERBRUG
WINTERSWIJK
AALTEN
DINXPERLO
VARSSEVELD
SILVOLDE
ULFT
TERBORG
ETTEN
GAANDEREN
ZELHEM
WEHL
ZEDDAM’S-HEERENBERG
DIDAM
DOESBURG
LOBITHELTEN
TOLKAMER
MILL INGENAAN DE RIJN
DUIVEN
ANGEREN
GENDT
OOIJ
HUISSEN
WESTERVOORT
BEMMEL
LENT
BERG EN DAL
BEEK
RHEDEN
VELP
MALDEN
ELDEN
OOSTERBEEK
DRIEL
DOORWERTH
ELST
BEUNINGEN
ALVERNA
ZETTEN
HETEREN
RENKUM
EWIJK
RAVENSTEIN
DRUTEN
DODEWAARDOPHEUSDEN
OCHTEN
BENNEKOM
RHENEN
KESTERENLIENDEN
LEERSUM
AMERONGEN
BENEDEN-LEEUWEN
WAMEL
SCHERPENZEEL
WOUDENBERG
MAARN
DOORN
WIJK BIJDUURSTEDE
BUREN
GELDERMALSEN
BEUSICHEM
DRIEBERGEN-RIJSENBURG
HOUTEN
BUNNIK
ODIJK
DEN DOLDER
BEESD
LEERDAM
VIANEN
IJSSELSTEIN
LOPIK
MEERKERK
AMEIDESCHOONHOVEN
BERG-AMBACHT
STOLWIJK
HAASTRECHT
OUDEWATER
MONTFOORT
HARMELENBODEGRAVEN
KAMERIKVLEUTEN
MAARSSEN
DE MEERN
LEKKERKERK
NIEUW-LEKKERKERKRIDDERKERK
NIEUWERKERKAAN DEN IJSSEL
ZEVENHUIZEN
KRIMPENAAN DE LEK
HEERJANSDAM
MAASDAM
KWINTSHEUL
SCHIEDAM
MONSTER
ZUIDLAND
MIJNSHEERENLAND
NUMANSDORP
BERGSCHENHOEK
SCHIPLUIDEN
WATERINGEN
ROCKANJE
HELLEVOETSLUIS
MIDDELHARNISSOMMELSDIJK
STELLENDAM
OUDDORP
BROUWERSHAVEN
OUDE-TONGE
NIEUWERKERK
ZIERIKZEE
OOSTKAPELLE
DOMBURG
KOUDEKERKE
ARNEMUIDEN
OOST-SOUBURG
BRESKENS
NIEUWVLIET
OOSTBURG
AARDENBURG
SLUIS
SCHOONDIJKEIJZENDIJKE
HOEK
PHIL IPPINE
AXELSLUISKIL
SAS VAN GENT
HULST
SINTJANSTEEN
KLOOSTERZANDE
OSSENDRECHT
HOOGERHEIDE
HEINKENSZAND
’S-GRAVENPOLDER
WEMELDINGE
KAPELLEYERSEKE
KRUININGEN
KRABBENDIJKE
SINT-MAARTENSDIJK
SCHERPENISSE
THOLEN
HALSTEREN WOUW
STEENBERGEN
OUD GASTEL
RUCPHENSPRUNDEL
ZUNDERT
THOLEN
RIJSBERGEN
SINTWILLEBRORD
OUDENBOSCH
HOEVEN
ULVENHOUT
CHAAM
BAVEL
ROOSBERG
BAARLE-NASSAU
BAARLE-HERTOG
GILZE
RIJEN
HILVARENBEEK
GOIRLE
DIESSEN
MIDDELBEERS
OIRSCHOT
MOERGESTEL
OISTERWIJKBERKEL-ENSCHOT
UDENHOUT HAAREN
VESSEM
HOOGELOON
BLADELHAPERT
REUSEL
DINTELOORD
FIJNAART
KLUNDERT
ZEVENBERGEN
PRINSENBEEK
TERHEIJDEN
MADE
DONGEN
LOON OPZAND
SPRANG
KAATSHEUVEL
VRIJHOEVE
DRUNEN
VLIJMEN
WASPIK
RAAMSDONKSVEER
GEERTRUIDENBERG
LAGEZWALUWE
HAM
HELVOIRT
VUCHT
SCHIJNDEL
HEESWIJK
VEGHEL
ERP
LIEMPDE
BOXTEL
SINT-MICHIELSGESTEL
DEN DUNGEN
BERLICUM
SINT-OEDENRODE
SON EN BREUGEL
LIESHOUT
NISTELRODE
BOEKEL
GEMERT
BEEK ENDONK
ZEELAND
AARLE-R IXTEL
NUENEN
BAKEL
DEURNE
MIERLO
HEEZE
GELDROP
ASTEN
SOMEREN-E IND
SOMEREN
LEENDE
AALSTWAALRE
DOMMELEN
BEST
EERSEL
BERGEIJK
LUYKSGESTEL
MAARHEEZE
NEDERWEERTOSPEL
HAMONT-ACHEL
BUDEL
STRAMPROY
ITTERVOORT
THORN
STEVENSWEERT
WESSEM
MAASBRACHT
HEEL
HEYTHUYSEN
LINNE
BEEGDEN
GRATHEM
BAEXEM
MELICK
HERKENBOSCH
POSTERHOLT
VLODROPMONTFORT
ECHT
SINTODIL IENBERG
SUSTEREN
ROOSTEREN
HOLTUM
BUCHTEN
BORN
OBBICHT
GREVENBICHT
MUNSTERGELEEN
OIRSBEEK
HULSBERG
BEEK
STEIN
ELSLOO
GEULLE
BUNDE
AMBY
MEERSSEN
VALKENBURG
CADIER ENKEER
GULPENMARGRATEN
EIJSDEN
SIMPELVELD
BOCHOLTZ
SPEKHOLZERHEIDE
KERKRADE
HOENSBROEK
LANDGRAAF
UBACH OVERWORMS
HORNSWALMEN
NEERREUVER
BEESEL
KESSEL
ROGGEL
HAELEN
HELDEN
PANNINGEN
MAASBREE
MEIJEL TEGELEN
SEVENUM
HORST
MEERLO
DE KROSSELT
VELDENGRUBBENVORST
HASSELERHEIDE
BLERICK
VENRAY
WANSSUM
WELL
NIEUWBERGEN
VIERLINGSBEEK
OVERLOON
BOXMEER
HEIJEN
OEFFELT
SINTANTHONIS
MILL
GENNEP
MOOK
GROESBEEKMOLENHOEK
CUIJK
OVERASSELTHERPEN
SCHAIJK
BERGHEM
HEESCHGEFFEN
NULAND
LITHROSSUM
KERKDRIEL
HEDELAMMERZODEN
WIJK ENAALBURG
HAAFTEN
ZALTBOMMEL
WAARDENBURG
BRAKEL
ALMKERK
SLEEUWIJK
VUREN
DELDEN
ENTERRIJSSEN
BORNE
LOSSER
OLDENZAAL
WEERSELO
DENEKAMP
WIERDEN
VRIEZENVEEN
OOTMARSUM
TUBBERGEN
DEN HAM
HELLENDOORN
KRUIDENWIJK
NIJVERDAL
OMMEN
VROOMSHOOP
WESTERHAAR-VRIEZENVEENSEWIJK
HARDENBERG
BAALDER
DEDEMSVAART
NIEUWLEUSEN
DALFSEN
HEINO
HASSELT
WESTENHOLTE
HATTEM
GENEMUIDEN
WEZEP
IJSSELMUIDEN
KAMPEN
WAPENVELD
HEERDE
EPE
OLDEBROEK
WIJHE
OLST
DIEPENVEEN
HEETEN
RAALTE
’T HARDE
ELBURG
NUNSPEET
BIDDINGHUIZEN
ZEEWOLDE
ALMERE-HAVEN
MUIDERBERG
ALMERE-BUITEN
KOUDEKERK AANDEN RIJN
HAZERSWOUDE-RIJNDIJK
HAZERSWOUDE-DORP
BOSKOOP
ZOETERWOUDE
MOERKAPELLE
REEUWIJK
BILTHOVEN
SOESTERBERG
SLAGHAREN GRAMSBERGEN
DALEN
NIEUW-AMSTERDAM
SCHOONEBEEK
KLAZIENAVEEN
BARGER-OOSTERVELD
SLEEN
WESTENESCH
ZUIDWOLDE
DE WIJK
STAPHORST
HAVELTESTEENWIJK
ZWARTSLUIS
VOLLENHOVEMARKNESSE
EMMELOORD
NAGELE
URK
WOGNUM
OBDAM
OPMEER
HOOGWOUD
ZWAAG
ABBEKERK
MIDWOUD
WESTERBLOKKER
OPPERDOES
MEDEMBLIK
WERVERSHOOF
ANDIJK
BOVENKARSPEL
LUTJEBROEK
GROOTEBROEK
HOOGKARSPEL
VENHUIZEN
MIDDENMEER
WIERINGERWERF
DEN OEVER
HIPPOLYTUSHOEF
DRONRIJP
MENALDUM
BERLIKUM
WITMARSUM
SINT ANNAPAROCHIE
HALLUM MARRUM
STIENS
OENKERK
WARGA
HARDEGARIJP
BERGUM
VEENWOUDEN
ZWAAG-WESTEINDE
DARMWOUDE
HOLWERD
KOLLUM
BUITENPOST
KOOTSTERTILLE
SURHUISTERVEEN
GRIJPSKERK
GROOTEGAST
OLDEHOVE
BAFLO
WINSUM
ADUARD
ZUIDHORN
BEDUM
UITHUIZERMEEDEN
UITHUIZEN
MIDDELSTUM
LOPPERSUM
WIRDUM
TEN BOER TEN POST
GARRELSWEER
APPINGEDAM
BEERTA
HEIL IGERLEE
SCHEEMDA
MUNTENDAM
SAPPEMEER
HOOGEZAND
HAREN
EELDEPEIZE
HOOGKERK
LEEK
RODENPATERSWOLDE
MARUM
HARKEMA
URETERP
JIRNSUM
GIESSENBURG
ARKEL
GOEDEREEDE
WILLEMSTAD
GRAVE
TETERINGEN
VAALS
BOLSWARD
MAKKUM
IJLST
WORKUM
WOMMELS
HEEG JOURE
AKKRUM
GROU
OLDEBOORN
GORREDIJK
BEETSTERZWAAG
HAULERWIJK
OOSTERWOLDE
APPELSCHA
NORG
VRIES
ANNEN
ZUIDLAREN
GIETEN
GASSELTE
DROUWEN
GIETERVEEN
GASSELTERNIJVEEN
NIEUW-BUINEN
OUDEPEKELA
TER APEL
MUSSELKANAAL
BUINERVEEN
EXLOO
BORGERGROLLO
WESTERBORK
BEILEN
SMILDE
ROLDE
KOUDUM
SLOTEN
WIJCKELTJERKGAAST
LEMMER OOSTERZEEWOLVEGA
DWINGELOO
EMMER-COMPASCUUM
SWIFTERBAND
DRONTEN
VOLENDAM
MARKEN
BENELUXTUNNEL
MARSSUM
GOUTUM
BOKSUM
HOOGMADE
NOOTDORP
THOMASSENTUNNEL
HULLEN
WESTERSCHELDETUNNEL
R O T T E R D A M
E U R O P O O R T
O V E R F L A K K E EG O E R E E
D E L F T
Z O E T E R -M E E R
A L P H E NA / D R I J N
L E I D E N
G O U D A
W A D D I N X V E E N
W O E R D E N
D E N H A A G
DORDRECHT
GORINCHEM
T E X E L
D E NH E L D E R
A L K -M A A R
H A A R L E M
N O O R D W I J K
A M S T E LV E E N
S C H I P H O L
HUIZEN
H I LV E R S U M
A M E R S F O O R T
A P E L D O O R N
Z U T P H E N
D O E T I N C H E M
Z E V E N A A R
N I J M E G E N
W I J C H E N
W A G E N I N G E N
E D E
T I E L
V E E N E N D A A L
C U L E M B O R G
Z E I S T
N I E U W E G E I N
U T R E C H T
MIDDEL -BURG
V L I S S I N G E N
G O E S
B E R G E NO P Z O O M
R O O S E N D A A L
E T T E N -L E U R
B R E D A
T I L B U R G
O O S T E R H O U T
W A A LW I J K’ S - H E R T O G E N -
B O S C H
R O S M A L E N
U D E N
E I N D H O V E NV E L D H O V E N
VA L K E N S W A A R D
M A A S T R I C H T
H E E R L E N
G E L E E N
S I T TA R D
B R U N S S U M
R O E R M O N D
H E L M O N D
V E N L O
O S S
H E N G E L O
E N S C H E D E
A L M E L O
Z W O L L E
H A R D E R W I J K
L E LY S TA D
A L M E R E -S TA D
AMSTERDAM
C O E V O R D E N
E M M E N
H O O G E V E E N
M E P P E L
H O O R N
E N K H U I Z E N
H A R L I N G E N
F R A N E K E R
L E E U W A R D E N
D O K K U MD E L F Z I J L
G R O N I N G E N
S N E E K
H E E R E N -V E E N
D R A C H T E N
A S S E N
V E E N D A M
S TA D S -K A N A A L
W I N S C H O T E N
A R N H E M
W E E R T
D E V E N T E R
T E R N E U Z E N
N220
N213
N221
N3
N59
N57
N57
N57
N9
N9
N9
N250
N99
N99
N242
N302
N302
N302
N302
N302
N302
N302
N247
N208
N202
N201
N59N59
N357
N356
N355
N355N370
N33
N33
N33
N33
N33
N33
N360
N28
N366
N34
N34
N34
N34
N34N340
N35
N35
N354
N356
N31
N31
N334
N333
N331
N354
N46
N46
N381
N381
N371
N371
N37
N381
N381
N50
N764
N348
N348
N326
N271
N271
N271
N271
N271
N271
N301
N305
N305
N305
N346
N346
N18
N18
N319
N319
N319
N319
N314
N314
N18
N277
N277
N277
N277
N277
N265
N265
N65
N270
N278
N278
N275
N275
N266
N266
N273
N273
N259
N257
N261
N630
N11
N11
N8
N242
N244
N244
N244
N246
N57
N57
N57
N661
N256
N676
N253
N290
N290
N256
N48
N348
N348
N36
N31N359
N359N7
N61 N62
N62
N58
N62
N50
N36
N35
N15
N44
N69
N270
N560
N271
N281
N268
N359
N31
N14
N217
N375
N282
N630
N260
A20
A20 A16
A15
A4
A13
A13
A4
A4
A4
A12
A12
A12
A12 A12
A44
A15
A15
A15
A16
A20
A29
A29
A16
A7
A7
A7
A7
A7
A7
A7
A9
A9
A22
A9
A9
A10
A1
A1
A1
A1
A1
A1
A1
A1
A4
A4
A4
A10
A12
A12
A12 A12
A12
A348
A325
A325
A27
A27
A27
A27
A27
A2
A2
A2
A2
A29
A59
A58
A17
A16
A16
A31
A7
A7
A28
A28
A28
A37
A28
A28
A28
A28
A28
A28
A35
A7
A7
A7
A7
A7
A32
A32
A32
A32
A32
A6
A6
A6
A6
A6
A27
A27
A27
A50
A50
A50
A15
A15
A15
A50
A50
A50
A50
A59
A73
A326
A73
A73
A73
A73
A73
A30
A6
A6
A2
A2
A2 A9
A1A10A4
A35
A35
A1
A1
A12A18 A18
A2
A2
A2
A58
A58A58
A58
A58
A270
A58
A2
A2
A2
A2
A2
A2
A2
A2
A2
A2
A2
A2
A79
A76
A76
A76
A67A67
A67
A67
A77
A67
A58
A58
A58
A58
A58
A58
A4
A17
A16
A27
A27
A59
A59A59
A261
A15
A28
A12
A8
A8
A16
A205
A200
A5
A29
A65
A50
A50
A73
A73
A74
hilv
er
su
m
utrechtden haag
zaandamalkmaarbeverwijk alkmaar
= wegwerkzaamheden
ernstige verkeershinder a9tussen knOOPPunt badhOevedOrP en knOOPPunt raasdOrP13 juli tOt en met 6 augustus 2010
rijkswaterstaat voert van 13 juli tot en met 6 augustus 2010 werkzaamheden uit aan de a9 tussen knooppunt badhoevedorp en knooppunt raasdorp. de werkzaamheden zijn nodig voor de aanleg van een spitsstrook op de plek van de vluchtstrook. tijdens de werkzaam-heden zijn er versmalde en gescheiden rijstroken en geldt een snelheids beperking van 90 kilometer per uur. houd met name in de spits rekening met extra reistijd. rijkswaterstaat raadt weggebruikers aan in deze periode de a9 bij badhoevedorp tijdens de spits te mijden door een andere route te kiezen, buiten de spits of met het openbaar vervoer te reizen, of te telewerken.
Omleidingsroutes • Om de doorstroming op de A9 te bevorderen is de verbindingsboog van de A4 vanuit Amsterdam
naar de A9 richting Haarlem/Beverwijk/Alkmaar tijdens de werkzaamheden afgesloten. Het verkeer vanuit Amsterdam-Zuid richting Haarlem/Beverwijk/Alkmaar wordt omgeleid via een tijdelijke verbindingsweg tussen de A4 en de A5 net ten zuiden van Schiphol.
• Doorgaand verkeer vanaf de A1 richting Beverwijk/Alkmaar wordt geadviseerd te reizen via de A10-Noord en de A8. Vanaf de A2 via de A10-Oost, de A10-Noord en de A8.
• Doorgaand verkeer vanaf de A4 richting Haarlem/Beverwijk/Alkmaar wordt geadviseerd te reizen via de A5.
• Doorgaand verkeer vanuit Velsen/Beverwijk richting Amsterdam wordt geadviseerd te reizen via de N202.
• Verkeer vanaf Schiphol richting Haarlem/Beverwijk/Alkmaar wordt geadviseerd te reizen via de A4 en de A5.
• Omgeleid verkeer als gevolg van werkzaamheden op de A12 (richting Den Haag) wordt via de informatiepanelen boven de weg geïnformeerd over het beste alternatief via de A9 of de A10-Zuid en de A4.
Bestemmingsverkeer• Verkeer op de A9 vanuit de richting Amstelveen met bestemming (afrit) Badhoevedorp dient
gebruik te maken van de rechterrijstrook.• Bestemmingsverkeer vanaf de A4 richting Badhoevedorp wordt geadviseerd te reizen via de A5
en de A9.
Gele borden ter plaatse geven de omleidingsroutes aan.
Meer informatie: Kijk op www.rijkwaterstaat.nl, www.vanAnaarBeter.nl of bel 0800-8002.
I.s.m. Van Hulzen Public Relations.
Vormgeving, lay-out en productie in diverse (campagne) stijlen.
VanAnaarBeter; o.a. advertenties, factsheets en nieuwsbrieven.
Kanaal Wessem-NederweertDoor onderhoudswerkzaamheden aan de oude sluis Panheel is deze kolk geheel gestremd van maandag 5 juli 08.00 uur tot donderdag 2 december 00.00 uur. De nieuwe sluis blijft in gebruik waardoor alle schepen de sluis kunnen passeren. Houd rekening met vertraging.
Top 10 WerKzaamhedeN aaN de vaarWegeN juli - augusTus 2010
Werkzaamheden aan bruggen en sluizen, uitbaggeren van rivieren en kanalen. Ook in 2010 werkt Rijkswaterstaat aan de Nederlandse vaarwegen.
Allemaal om de bereikbaarheid en veiligheid op het water te verbeteren. De werkzaamheden worden zoveel mogelijk gecombineerd met de
werkzaamheden aan de snelweg (bijvoorbeeld bij bruggen). Zo wordt de hinder tot een minimum beperkt. Op deze kaart ziet u de belangrijkste
projecten in de maanden juli en augustus. Wilt u meer weten over onze werkzaamheden? Kijk dan op www.vanAnaarBeter.nl of bel met de landelijke
informatielijn: 0800-8002 (gratis). Voor actuele scheepvaartberichten gaat u naar www.infocentrum-binnenwateren.nl. Houd de websites in de
gaten, dan kunt u goed voorbereid het water op.
maas-WaalkanaalDoor diverse bagger- en onderhoudswerkzaamheden dient de scheepvaart het vaargedrag aan de omstandigheden aan te passen. Bijvoorbeeld: minder snel varen dan normaal, manoeuvreren in beperkte ruimte, oploopverbod of een ontmoetingsverbod. Ter plaatse wordt de situatie aangegeven door middel van borden, tekens en lichten.
Kanaal Wessem-NederweertIn verband met onderhouds-werkzaamheden aan de Kelperbrug kan t/m zaterdag 31 juli mogelijk hinder ontstaan voor de passerende scheepvaart. De doorvaartbreedte van de brug is beperkt tot 19,00 m. Daarom wordt éénrichtingsverkeer ingesteld ter hoogte van de brug.
Krabbersgat In verband met werkzaamheden aan delen van de beroepssteiger van de Krabbersgatsluis-zuid te Enkhuizen is deze t/m november gedeeltelijk buiten gebruik.
julianakanaal, sluis BornIn verband met vernieuwingswerkzaamheden en verlenging van een sluiskolk en het uitvoeren van onderhoudswerkzaamheden aan de sluis Born is afwisselend steeds één van de drie sluiskolken gestremd. Hierdoor kan bij drukte de wachttijd oplopen tot 30 minuten. Voor de recreatievaart is ‘de Willemsroute’ een verleidelijk alternatief. Kijk op www.dewillemsroute.eu.
volkeraksluizenIn verband met renovatiewerkzaamheden is sluiskolk 3 gestremd van maandag 19 juli t/m zondag 29 augustus. De (halve) sluiskolk 1 is gestremd van maandag 30 augustus t/m zondag 17 oktober. De overige kolken zijn gewoon in gebruik. Houd rekening met oplopende wachttijden.
NoordzeekanaalIn verband met de bouw van de Tweede Coentunnel wordt de scheepvaart t/m vrijdag 1 oktober wegens beperkte passagebreedte begeleid. Er geldt bovendien een vaar- snelheid tot maximaal 12 km/uur en een verbod op het veroorzaken van hinderlijk waterbewegingen. Tevens geldt er een verbod voor schepen om op en voorbij te lopen. Ter plaatse wordt de situatie aangegeven door middel van borden, tekens en lichten.
julianakanaal, sluis maasbrachtIn verband met vernieuwingswerk-zaamheden en verlenging van een sluiskolk en het uitvoeren van onder-houdswerkzaamheden aan de sluis Maasbracht is afwisselend steeds één van de drie sluiskolken gestremd. Hierdoor kan bij drukte de wachttijd oplopen tot 30 minuten. Voor de recreatievaart is ‘de Willemsroute’ een verleidelijk alternatief. Kijk op www.dewillemsroute.eu.
zuid-WillemsvaartIn verband met baggerwerkzaamheden op de Zuid-Willemsvaart t/m vrijdag 31 december dient de scheepvaart rekening te houden met de werk-zaamheden door aanpassing van het vaargedrag. Ter plaatse wordt de situatie aangegeven door middel van borden, tekens en lichten.
Kanaal gent-TerneuzenDoor diverse renovatiewerkzaamheden aan de rioolschuiven en jaarlijks terugkerend onderhoud aan elektra en mechanische onderdelen van de Westsluis Terneuzen is er in de periode van maandag 2 augustus t/m dinsdag 31 augustus hinder voor de zeevaart mogelijk.Bij de Oostsluis Terneuzen is in de periode van maandag 2 augustus t/m dinsdag 31 augustus hinder voor de binnenvaart mogelijk. De binnen- vaart maakt dan gebruik van de beschikbare Midden- en Westsluis.
Water. Wegen. Werken. Rijkswaterstaat. NederlaNd moeT door.
A7
A7
A31
A32
A7
A7
A7A7A28
A28
A28
A28
A32
A37
A37
A6
A6
A28
A28
A50
A35
A1
A1
A6
A1/A35 A1
A35
A7
A9
A8A22
A8
A7
A9
A10
A200
A9
A4A44
A4
A5
A9
A44
A9A2
A10A1
A6 A27
A27
A1
A28
A12
A13A20
A20
A12
A4
A15
A4
A58
A58
A4/A58
A4
A16/A58
A58/A27
A27
A16
A58
A58
A17
A59
A16A17/A59A29/A59
A29
A29
A29
A58
A59
A73
A77
A73
A50
A59
A50
A67
A67
A2
A59
A65
A58
A2
A2 A73A67
A67/A2
A73
A2
A2
A76
A2
A76
A79
A50
A18
A12
A15
A50
A12
A73
A30
A15
A15
A2
A2
A27
A16
A16
A27
A15
A12
N60
N290
N58
N207
N210
N210
N279
N617
N683
N289
N269
N278
N281
N300
N281
N278
N274
N276
N276
N293N
293
N280
N279
N277
N277
N279
N271
N397
N289
N290
N290
N252
N686
N62
N288
N288
N660
N665
N253
N253
N654
N656
N659
N285
N487
N217
N217
N831
N322
N322
N322
N615 N2
72
N605
N324N32
4
N324
N329
N264
N264
N271
N271
N313
N313
N817
N317
N224
N225
N233
N233
N320
N320
N408
N237
N228
N198
N207
N476
N209
N209
N472
N206
N471
N470
N211
N213
N213
N466
N211
N211N465
N467
N207
N207
N206
N244
N205
N201
N201
N231
N232
N232
N208
N522
N201
N526
N301
N221
N417
N701
N302
N310
N310
N310
N304
N345
N348
N348
N332
N346
N346 N7
40
N315
N346
N349
N342
N34
N34
N382N375
N377
N331
N331
N337N309
N306
N352
N712
N302 N307
N309
N302
N302
N247
N517
N246N202
N819
N318
N318
N312
N312 N319
N319
N315
N316
N330
N314
N317
N814
N813
N815 N
316
N335 N335
N816
N317
N319
N319N314
N348
N345
N330
N818
N822
N315
N315
N825
N312
N312
N821 N823
N826
N790
N345
N339
N332
N344N
766
N348
N791
N754
N755
N350
N350
N752
N753
N347
N740
N347
N824
N739
N741
N346
N743
N744
N737
N738
N343
N342
N735
N734
N733
N732
N731
N349
N736
N343
N745N7
46
N748
N341
N343
N750
N749
N751
N341
N341
N347
N347
N348
N343
N377
N377N852 N863
N863
N853
N862
N34
N757
N340
N758
N375 N
854
N371
N353
N374
N34
N376
N862
N379
N381
N381
N381
N856
N374
N374
N376
N857
N374
N379
N379
N391
N366
N366
N34
N371
N371
N855
N855
N351 N919
N919
N918
N979
N917
N917
N373
N373
N858
N386
N386
N386
N962
N385
N963
N385N34
N974
N366
N378
N366
N365
N975
N365
N976
N368
N973
N969N367
N367
N364
N972
N966N967
N985
N362
N991
N992N362
N987
N387
N865N360
N46
N46
N370
N355
N370
N361
N994
N995
N993
N46
N996
N998
N999
N363
N361
N381
N358
N981
N980
N369
N355
N355
N358
N910
N980
N388
N978
N388
N372
N372
N861
N860
N982
N983
N361
N984
N996
N360
N997
N46
N363
N361
N356
N358
N357
N356
N393
N393
N383
N357
N355
N356N913
N384
N359
N384
N359
N392
N392
N380
N380
N353
N353
N351
N924
N354
N927
N354
N928
N359
N359
N390
N712
N712
N714
N715
N718
N351
N331
N715
N333
N333
N334
N334
N761
N855
N759
N331
N756
N795
N794
N309
N308
N763
N764
N760
N765
N351
N351
N717
N716
N713
N352
N762N719
N307
N307
N711
N710
N309
N305
N709
N708
N710
N305
N305
N301 N
705
N705
N706
N302
N302
N302
N306
N707
N310
N337N792
N344
N344N303
N797
N303
N796
N798
N805
N800
N801
N304
N804
N311
N310
N788
N786
N786
N787
N789
N226
N225
N227
N227
N802
N224
N835
N323
N322N322
N329
N416
A325
N836
N839
N838
N325 N840
A348
N325
N785
N338
N338
N336
N810
N224
N803
N225
N782
N783
N812
N811
N321
N846
N844
N842 N841
N843
N291
N271
N552
N270
N554
N272
N602
N845
A326
N847
N277
N277
N616
N605
N637
N279
N620
N625
N618
N622
N395 A270
N614
N612
N266
N270
N396
N613
N564
N275
N275
N562
N275
N556
N556
N280
N292
N570
N293
N274
N572
N580
N297
N294
N276
N299
N296
N276
N298
N590
N598
N595
N269
N630
N261
N527
N415
N413
N237
N238
N234
N229
N410
N409
N411
N402
N230
N403
N402
N201
N523
N525
N236
N524
N523
N305
N210
N484
N848
N327
N830
N830
N320 N833
N327
N624
N702
N703
N701
N506 N302
N239
N240
N240
N240
N248
N243
N507
N241
N639
N260
N260
N282
N631
N632
N629
N285
N389
N394
N263
N263
N638
N262
N640
N641
N268
N268
N491
N489
N492
N283
N267
N267
N832
N482 N214
N214
N481
N480 N214
N216
N477N210
N475
N207
N228
N204
N219
N219
N456
N453
N473
N209
N469
N447
N448 N447
N440
N468N2
23N220
N494
N497
N496
N218
N470
N255
N652
N651
N653
N655
N654
N257N658
N656
N286N286
N256
N256
N254
N668
N257
N215
N62
N667
N665
N666
N669
N289
N670
N289
N289
N673
N670N6
71
N666
N254
N689
N258
N62
N690
N62
N252
N682
N681
N675
N674
N251
N251
N662N
661
N663
N288
N287
N441
N443
N450
N449
N206N442
N451
N206
N205
N520
N231
N231
N446
N445
N520
N461
N463
N212 N40
1
N405
N198
N521
N203
N246
N515
N235
N244
N244N513
N203
N512
N511
N510
N510
N243
N509
N247
N508
N245
N242
N242
N504
N502
N502
N503
N248
N245
N241
N248
N249
N242
N242
N501
N250
N200
N233
N224
N781
N836
N336
N820
N319
Assen
Steenwijk
Meppel
Hoogeveen
Coevorden
Dalen
Staphorst
Wolvega
BeilenWesterbork
Oosterwolde
Heerenveen
Joure
Gorredijk
Drachten
Appelscha
Vries
Zuidlaren Veendam
ZuidwoldeDe Wijk
Havelte
Noordwolde
Grouw
Nieuw-amsterdam
Klazienaveen
Schoonebeek
Emmen
Rolde
Gieten
Ter Apel
Stadskanaal
Musselkanaal
Paterswolde
Haren
Groningen
Bedum
Winsum
FoxhamWinschoten
Appingedam
Delfzijl
Scheemda
Leek
Roden
Bergum
Buitenpost
Kollum
Zwaagwesteinde
Dokkum
Zuidhorn
Sint Annaparochie
LeeuwardenFraneker
Hardegarijp
Damwoude
Harlingen
Sneek
Bolsward
Workum
Lemmer
Emmeloord
Urk
Grootebroek
Enkhuizen
Wervershoof
Medemblik
Hoorn
Spanbroek
Middenmeer
Winkel
Schagen
Kleine Sluis
Den OeverDen Helder
Den Burg
Heerhugowaard
Noord-scharwoude
Hardenberg
Ommen
Dedemsvaart
Nieuwleusen
Kampen
ZwolleLelystad
Almere-stad
Almere-buiten
Huizen
Dronten
Harderwijk
Genemuiden
Hasselt
Dalfsen
Raalte
Ha�emWezep
Nunspeet
Oostendorp
Epe
Heerde
Wapenveld
Ermelo
Pu�en
Vaassen
DeventerBunschoten
Laren
Bussum
HilversumNijkerk
VoorthuizenBaarn
Nieuw-loosdrecht
Soest
Amersfoort
Apeldoorn
Twello
Den Ham
Vroomshoop
NijverdalWierden
Almelo
Rijssen
Holten
Goor
Denekamp
Oldenzaal
Losser
Hengelo
EnschedeGlanerbrug
Haaksbergen
Neede
Lochem
Borculo
Eibergen
Groenlo
Ruurlo
Vorden
Zutphen
Brummen
Eerbeek
Dieren
DoesburgZelhem
Hengelo
Lichtenvoorde
Winterswijk
Aalten
DinxperloGendringen
Ul�
Silvolde
Gaanderen
Terborg
Varsseveld
DoetinchemWehl
DidamZevenaar
Arnhem
Elst
Huissen
Westervoort
Achterstehoek
Ede
BennekomWageningen Oosterbeek
Elden
Veenendaal
Barneveld
Tiel
Wijk Bij Duurstede
DoornDriebergen
Houten
Culemborg
Geldermalsen
Ochten
Druten
Beuningen
Rhenen
ScherpenzeelLunteren
Harselaar
Leusden-centrumBilthoven
De Bilt
Zeist
Leerdam
Ijsselstein
Nieuwe-gein
Utrecht
Vianen
Schoonhoven
Oudewater
Woerden De Meern
Vleuten
Maarssen
Breukelen
Bodegraven
Amsterdam
Abcoude
Amstelveen
Uithoorn
Mijdrecht
Aalsmeer
LandsmeerZaandam Monnickendam
Moordrecht
Gouda
Nieuwerkerk a/d IJssel
Krimpen a/d Ijssel
Ro�erdam
Bergschenhoek
Waddinxveen
Boskoop
Zoetermeer
Alphen a/d RijnZoeterwoude
-rijndijk
Leiden
Katwijk aan Zee
Noordwijk aan Zee
Lisse
Voorhout
Oegstgeest
Wassenaar
Voorschoten
Roelofarendsveen
Hillegom
Nieuw-vennep
Hoofddorp
Haarlem
Bloemendaal
Zandvoort
IJmuiden
Santpoort-noord
Den HaagLeidschendam
Nootdorp
Del�
Wateringen
Rijswijk
Hoek Van Holland
Maassluis
Maasland
Oostvoorne
Brielle
Rockanje
Hoogvliet
Spijkenisse
Barendrecht
Schiphol
Beverwijk
Assendel�
WormerPurmerend Volendam
Alkmaar
Heiloo
Egmond Aan Zee
Castricum
Heemskerk
Bergen
Warmenhuizen
Wognum
HellevoetsluisOud-beijerland
Zuidland
Numansdorp
Strijen
Pu�ershoekZwijndrecht
Dordrecht
Sliedrecht
Papendrecht
Werkendam Sleeuwijk
Gorinchem
WaalwijkDrunen
Oosterhout
Dongen
Breda
Tilburg
Goirle
Gilze
Rijen
Hilvarenbeek
E�en-leur
St Willebrord
Zevenbergen
Made
RaamsdonksveerGeertruidenberg
Terheijden
Klundert
Oudenbosch
Roosendaal
Bergen Op Zoom
Steenbergen
Middelharnis
Zierikzee
Westkapelle
MiddelburgGoes
Yerseke
Kapelle
Naaldwijk's-gravenzande
Monster
De Lier
Vlissingen
Oostburg
Sluis
Aardenburg
Sas Van Gent
Terneuzen
Axel
Hulst
Hoogerheide
Zundert
Prinsenbeek
Baarle-hertog(B)
Reusel
BladelHapert
Eersel
Bergeyk
Oisterwijk
Berkel-Enschot
Udenhout
Loon Op Zand
Kaatsheuvel
Nieuwkuijk
Vlijmen
's-Hertogenbosch
Rosmalen
Hedel
KerkdrielOss
Heesch
Den DungenHeeswijk
Sint-michielsgestel
Schijndel
Vught
Boxtel
Sint-oedenrode
Liempde
Veghel
Uden
Zeeland
Mill
Volkel
Gemert
Best SonLieshout
Donk
Beek
Helmond
Deurne
Mierlo
Nuenen
Eindhoven
Veldhoven Geldrop
Valkenswaard
Aalst
Budel
Maarheeze
Weert
Nederweert
Someren
Asten
Cuijck
Gennep
Boxmeer
Venray
Horst
Panningen
BlerickVenlo
Wanssum
Grubbenvorst
Baarlo
Tegelen
Belfeld
Reuver
Heythuysen HaelenSwalmen
Roermond
Meijel
Heel
Groesbeek
Wijchen
Nijmegen
Malden
Beek
Bemmel
Gendt
Lobith
'S-heerenberg
Millingen A/d Rijn
Ze�enOpheusden
Kesteren
Beneden-leeuwen
Ravenstein
Grave
Nistelrode
Overloon
Bakel
Helden
Melick
Echt
Linne
Susteren
Maasbracht
Buchten
Born
Posterholt
Si�ardGeleen
Stein
Beek
Hoensbroek
Brunssum
Schinveld
HeerlenLandgraaf
Eygelshoven
Kerkrade
Voerendaal
Valkenburg
Simpelveld
Ulestraten
Maastricht
Bunde
Meerssen
Eijsden Vaals
Cadier En Keer
Margraten
Domburg
N35
N35
N36
N35
N18
N18
KP EUROPAPLEIN
KP HEERENVEEN
KP JOURE
KP ZURICH
KP LANKHORST
KP HOOGEVEEN
KP HOLSLOOT
KP EMMELOORD
KP HATTEMERBROEK
KP BEEKBERGEN
KP AZELO
KP BUREN
KP HOEVELAKEN
KP EEMNES
KP MUIDERBERG
KP ALMERE
KP DIEMEN
KP HOLENDRECHT
KP WATERGRAAFSMEER
KP COENPLEIN
KP DE NIEUWEMEER
KP AMSTELKP BAD-HOEVE-
DORPKP DE HOEK
KP RAASDORP
KP ROTTE-POLDERPLEIN
KP VELSEN
KP BERVERWIJK
KP ZAANDAM
KP KOOIMEER
KP BURGERVEEN
KP OUDENRIJN
KP LUNETTEN
KP RIJNSWEERD
KP EVERDINGEN
KP DEIL
KP GORINCHEM
KP MAANDERBROEK
KP PRINSCLAUSPLEIN
KP YPENBURG
KP GOUWE
KP TERBREGSEPLEIN
KP RIDDERKERK
KP VAANPLEIN
KP KLEIN-POLDERPLEIN
KP KETHELPLEIN
KP BENELUX
KP HELLEGATSPLEIN
KP MARKIEZAAT
KP ZOOMLAND
KP SABINA
KP DE POEL
KP KLAVERPOLDER
KP NOORDHOEK
KP DE STOK
KP ZONZEEL
KP PRINCEVILLE
KP GALDER
KP ST.ANNABOSCH
KP HOOIPOLDER
KP EMPEL
KP HINTHAM
KP VUGHT
KP DE BAARS
KP EKKERSWEIERKP BATADORP
KP DE HOGT
KP LEENDERHEIDE
KP VALBURG
KP EWIJK
KP PAALGRAVEN
KP ZAARDERHEIKEN
KP RIJKEVOORT
KP NEERBOSCH
KP LINDENHOLT
KP OUD-DIJK
KP WATERBERG
KP GRIJSOORD
KP KERENSHEIDE
KP KRUISDONK
KP EUROPAPLEIN
KP TEN ESSCHEN
KP KUNDERBERG
N69
N65
N50
N31
N31
N31
N33
N33
N33
N48
N34
KP HET VONDEREN
N259
N3
N11
N11
N44
N14
N15
N259
N59N59
N57
N57
N62
N61
N61
N58
N57
N57
N200
N9
N9
N99
N273
N273
N271
N68
KP EKKERSRIJT
Voorjaar-Zomer-Najaar
Voorjaar
Voorjaar-Zomer-Najaar-Winter
Najaar
Voorjaar-Zomer-Najaar
Zomer-Najaar-Winter
Voorjaar-Zomer-Najaar-Winter
Voorjaar-Zomer-Najaar-Winter
Voorjaar
Voorjaar
Voorjaar-Zomer Voorjaar-Zomer
Najaar-Winter
Najaar-Winter
Winter
Zomer-Najaar-WinterVoorjaar
Zomer
Voorjaar-Zomer-Najaar-Winter
Voorjaar-Zomer-Najaar-Winter
Najaar-Winter
Voorjaar-Zomer-Najaar
Voorjaar-Zomer-Najaar-Winter
Winter
Zomer-Najaar-Winter
Voorjaar-Zomer-Najaar
Voorjaar-Zomer-Najaar
Voorjaar-Zomer
Voor-jaar
Voorjaar-Zomer-Najaar
Zomer
Zomer-Najaar
Voorjaar-Zomer-Najaar-Winter
Zomer-Najaar
Zomer-Najaar-Winter
Voorjaar
Najaar-Winter
Voorjaar-Zomer-Najaar-Winter
Voorjaar
Zomer-Najaar-Winter
Voorjaar-Zomer
Voorjaar
Voorjaar-Zomer
Voorjaar-Zomer
Zomer-Najaar
Najaar-Winter
Zomer-Najaar
Zomer-Najaar
Zomer-Najaar
Zomer-Najaar-Winter
VoorjaarZomer-Najaar
-WinterZomer-Najaar
-Winter
Zomer-Najaar
VoorjaarZomer-Najaar
-Winter Voorjaar
Voorjaar-Zomer-Najaar-Winter
Voorjaar
Zomer-Najaar-Winter
Najaar
NajaarVoorjaarNajaar
Najaar
Zomer-Najaar-Winter
Winter
Zomer-Najaar
Voorjaar-Zomer-Najaar-WinterVoorjaar-Zomer-
Najaar-Winter
Voorjaar-Zomer
Voorjaar
Voorjaar-Zomer-Najaar-Winter
Najaar
Winter
Najaar-Winter
Voorjaar-Zomer-Najaar-Winter
Voorjaar
Zomer-Najaar-Winter
Zomer-Najaar
Voorjaar
Najaar-Winter
Voorjaar-Zomer-Najaar
Voorjaar
Voorjaar-Zomer-Najaar-Winter
Najaar
Voorjaar-Zomer-Najaar
Zomer-Najaar-Winter
Voorjaar-Zomer-Najaar-Winter
Voorjaar-Zomer-Najaar-Winter
Voorjaar
Voorjaar
Voorjaar-Zomer Voorjaar-Zomer
Najaar-Winter
Najaar-Winter
Winter
Zomer-Najaar-WinterVoorjaar
Zomer
Voorjaar-Zomer-Najaar-Winter
Voorjaar-Zomer-Najaar-Winter
Najaar-Winter
Voorjaar-Zomer-Najaar
Voorjaar-Zomer-Najaar-Winter
Winter
Zomer-Najaar-Winter
Voorjaar-Zomer-Najaar
Voorjaar-Zomer-Najaar
Voorjaar-Zomer
Voor-jaar
Voorjaar-Zomer-Najaar
Zomer
Zomer-Najaar
Voorjaar-Zomer-Najaar-Winter
Zomer-Najaar
Zomer-Najaar-Winter
Voorjaar
Najaar-Winter
Voorjaar-Zomer-Najaar-Winter
Voorjaar
Zomer-Najaar-Winter
Voorjaar-Zomer
Voorjaar
Voorjaar-Zomer
Voorjaar-Zomer
Zomer-Najaar
Najaar-Winter
Zomer-Najaar
Zomer-Najaar
Zomer-Najaar
Zomer-Najaar-Winter
VoorjaarZomer-Najaar
-WinterZomer-Najaar
-Winter
Zomer-Najaar
VoorjaarZomer-Najaar
-Winter Voorjaar
Voorjaar-Zomer-Najaar-Winter
Voorjaar
Zomer-Najaar-Winter
Najaar
NajaarVoorjaarNajaar
Najaar
Zomer-Najaar-Winter
Winter
Zomer-Najaar
Voorjaar-Zomer-Najaar-WinterVoorjaar-Zomer-
Najaar-Winter
Voorjaar-Zomer
Voorjaar
Voorjaar-Zomer-Najaar-Winter
Najaar
Winter
Najaar-Winter
Voorjaar-Zomer-Najaar-Winter
Voorjaar
Zomer-Najaar-Winter
Zomer-Najaar
Voorjaar
Najaar-Winter
Werkzaamheden
Rijkswaterstaat
Nederlandse
Snelwegen 2010
GA GOED VOORBEREID OP REIS!Ook in 2010 werkt Rijkswaterstaat hard aan
de Nederlandse snelwegen. Allemaal om de
bereikbaarheid en veiligheid te verbeteren. Met
deze kaart biedt Rijkswaterstaat u een praktisch
hulpmiddel om goed voorbereid op reis te gaan.
MEER INFORMATIE?• Kijk op www.vananaarbeter.nl. Zodra
werkzaamheden daadwerkelijk hinder
opleveren, vindt u op deze website
gedetailleerde informatie. Ook vindt u hier
informatie over eventuele omleidingsroutes en
alternatief openbaar vervoer.
• Rijkswaterstaat heeft een landelijke
informatielijn. Hier kunt u terecht met vragen
over de werkzaamheden, maar ook met
klachten en ideeën. De informatielijn is gratis
en te bereiken via 0800-8002, zeven dagen
per week van 06.00 uur tot 22.30 uur.
• Voor algemene informatie over
Rijkswaterstaat kunt u terecht op
www.rijkswaterstaat.nl.
NEDERLAND MOET DOOR …Ook in 2010 werkt Rijkswaterstaat hard aan de Nederlandse snelwegen. Er wordt vooral veel gewerkt in de tweede helft van het jaar in de provincies Noord-Holland en Utrecht. Nieuw asfalt, verbreding en aanleg van wegen. Allemaal om de bereikbaarheid en veiligheid te verbeteren. Om de verkeershinder voor de weggebruiker zo beperkt mogelijk te houden, werkt Rijkswaterstaat vooral ’s nachts, in het weekend en tijdens de vakantieperiodes. Als aantrekkelijk alternatief wordt op een aantal trajecten voordelig openbaar vervoer aangeboden. Om u te informeren over de werkzaamheden en omleidingsroutes brengen we deze kaart uit, zetten we borden langs de weg, plaatsen we advertenties in regionale en landelijke (dag)bladen en geven we praktische informatie op internet. Zodat u goed voorbereid op reis kunt gaan en rekening kunt houden met eventueel oponthoud.
THE NETHERLANDS IS MOVING ON …Also in 2010 the Public Works Agency is hard at work on the Dutch highways. New asphalt, widening and construction of roads, all of this to improve accessibility and safety. In order to inform you about the work and detour routes, we provide you with this map and put signs along the road. Now you can travel well-informed and prepared for possible delays.
TOP 10 GROTE WERKENA1 KP Watergraafsmeer - KP Muiderberg
Minder, versmalde en verschoven rijstroken
A2 Maasbracht - KP Kerensheide
Verschoven en versmalde rijstroken
A2 Maarssen - KP Oudenrijn
Weekendafsluitingen en minder rijstroken
A2 KP Everdingen - KP Deil
Weekendafsluitingen
A2 t.h.v. Elsloo
Afsluitingen en versmalde rijstroken
A9 KP Badhoevedorp - KP Raasdorp
Versmalde rijstroken
A12 KP Gouwe - Bodegraven
Minder, versmalde en verschoven rijstroken
A12 Woerden - Bodegraven
Weekendafsluitingen en minder rijstroken
A27 KP Everdingen - KP Lunetten
Weekendafsluitingen, versmalde en verschoven rijstroken
A28 KP Hoevelaken - KP Rijnsweerd
Afsluitingen, minder, versmalde en verschoven rijstroken
A50 KP Ewijk - KP Valburg
Minder rijstroken
MEER INFORMATIE?Op deze kaart vindt u de grote werkzaamheden van
Rijkswaterstaat aan de Nederlandse snelwegen in
2010. Er wordt vooral veel gewerkt in de tweede
helft van het jaar in de provincies Noord-Holland
en Utrecht. Zodra werkzaamheden daadwerkelijk
hinder opleveren, vindt u op www.vananaarbeter.nl
gedetailleerde informatie. Ook vindt u hier informatie
over eventuele omleidingsroutes en alternatief
openbaar vervoer.
Rijkswaterstaat heeft een landelijke informatielijn.
Hier kunt u terecht met vragen over de
werkzaamheden, maar ook met klachten en ideeën.
De informatielijn is gratis en te bereiken via
0800-8002, zeven dagen per week van 06.00 uur
tot 22.30 uur.
LEGENDA - LEGEND - LÉGENDE - ZEICHENERKLÄRUNG> 30 min. extra reistijd - > 30 min. extra travel time - > 30 min. temps de voyage supplémentaire - > 30 Min. zusätzliche Reisezeit10-30 min. extra reistijd - 10-30 min. extra travel time - 10-30 min. temps de voyage supplémentaire - 10-30 Min. zusätzliche Reisezeit< 10 min. extra reistijd - < 10 min. extra travel time - < 10 min. temps de voyage supplémentaire - < 10 Min. zusätzliche ReisezeitPeriode van werkzaamheden - Period of maintenance - Période de travaux publics - Zeitraum der Bauarbeiten
Rijkswegen - Main roads - Autoroutes - HauptverkehrsstraßenOverige wegen - Other roads - Autre routes - Übrige StraßenWegnummer - Road number - Numéro de route - AutobahnnummerKnooppunt - Junction - Le point d’intersection - Verbindung
Seizoenen - Seasons - Saisons - JahreszeitenVoorjaar - Spring - Printemps - Frühling 20/03/2010 - 21/06/2010Zomer - Summer - Été - Sommer 21/06/2010 - 22/09/2010Najaar - Fall - Automne - Herbst 22/09/2010 - 21/12/2010Winter - Winter - Hiver - Winter 21/12/2010 - 20/03/2011
Voorjaar .. Winter
SPOEDAANPAK WEGENRijkswaterstaat pakt dertig hardnekkige
knelpunten op de weg versneld aan om de
doorstroming te verbeteren en de reistijd
betrouwbaarder te maken. Er worden meer
rijstroken aangelegd en vluchtstroken worden
ingericht als spitsstroken. Voor mei 2011
gaat bij alle dertig projecten de schop in de
grond. Tien projecten worden voor die tijd ook
opengesteld. De werkzaamheden veroorzaken
tijdelijk verkeershinder. Houd daar rekening mee.
KP
A16 N57
100075 RWS Wegenkaart_def.indd 1 19-04-10 16:49
Water. Wegen. Werken. Rijkswaterstaat.
KNOOPPUNTKLEIN-
POLDERPLEIN
KNOOPPUNTBURGER-
VEEN
KNOOPPUNTYPENBURG
KNOOPPUNTGOUWE
KNOOPPUNTRIDDERKERK
KNOOPPUNTGORINCHEM
KNOOPPUNTVAANPLEIN
KNOOPPUNTHELLEGATSPLEIN
KNOOPPUNTKLAVERPOLDER
KNOOPPUNTBENELUX
KNOOPPUNTKETHEL-PLEIN
VERKEERSPLEINKOOIMEER
KNOOPPUNTBEVERWIJK
KNOOPPUNTVELSEN
KNOOPPUNTZAANDAM
KNOOPPUNTCOENPLEIN
KNOOPPUNTROTTEPOLDER-
PLEINNOORD
KNOOPPUNTRAASDORP
KNOOPPUNTBADHOEVE-
DORP
KNOOPPUNTDE NIEUWE
MEER
KNOOPPUNTAMSTEL
KNOOPPUNTHOLENDRECHT
KNOOPPUNTWATERGRAAFS-
MEER
KNOOPPUNTDIEMEN
KNOOPPUNTMUIDERBERG
KNOOPPUNTALMERE
KNOOPPUNTEEMNES
KNOOPPUNTZURICH
KNOOPPUNTJOURE
KNOOPPUNTHEERENVEEN
KNOOPPUNTJULIANA-
PLEIN
KNOOPPUNTEUROPA-
PLEIN
VERKEERSPLEINGIETEN
KNOOPPUNTEMMELOORD
KNOOPPUNTLANKHORST
KNOOPPUNTHOOGEVEEN
KNOOPPUNTHATTEMER-
BROEK
VERKEERSPLEINAZELO
KNOOPPUNTBUREN
KNOOPPUNTKRUISDONK
KNOOPPUNTEUROPAPLEIN
KNOOPPUNTKERENSHEIDE
KNOOPPUNTTEN ESSCHEN
KNOOPPUNTBOCHHOLTZ
KNOOPPUNTLEENDERHEIDE
KNOOPPUNTBATADORP
KNOOPPUNTEKKKERSWEIJER
KNOOPPUNTDE HOGT
KNOOPPUNTDE BAARS
KNOOPPUNTGALDER
KNOOPPUNTST. ANNABOSCH
KNOOPPUNTEMPEL
KNOOPPUNTVUGHT
KNOOPPUNTHINTHAM
KNOOPPUNTMARKIEZAAT
KNOOPPUNTDE POEL
KNOOPPUNTDE STOK
VERKEERSPLEINZOOMLAND
KNOOPPUNTSABINA
KNOOPPUNTNOORDHOEK
KNOOPPUNTZONZEEL
KNOOPPUNTHOOIPOLDER
KNOOPPUNTRIJKEVOORT
KNOOPPUNTOUD-DIJK
KNOOPPUNTVELPERBROEK
KNOOPPUNTWATERBERG
KNOOPPUNTGRIJSOORD
KNOOPPUNTRESSEN
KNOOPPUNTVALBURG
KNOOPPUNTEWIJK
KNOOPPUNTNEERBOSCH
KNOOPPUNTLINDENHOLTKNOOPPUNT
BANKHOEF
KNOOPPUNTZAARDERHEIKEN
KNOOPPUNTBEEKBERGEN
KNOOPPUNTHOEVELAKEN
KNOOPPUNTOUDENRIJN
KNOOPPUNTEVERDINGEN
KNOOPPUNTLUNETTEN
KNOOPPUNTRIJNSWEERD
KNOOPPUNTDEIL
KNOOPPUNTDE HOEK
KNOOPPUNTROTTEPOLDER-
PLEINZUID
KNOOPPUNTHOLSLOOT
KNOOPPUNTMaanderbroek
KNOOPPUNTPRINCEVILLE
KNOOPPUNTPAALGRAVEN
KNOOPPUNTKUNDERBERG
PERNIS
POORTUGAAL
OUD BEIJERLAND
SPIJKENISSE
RHOONBARENDRECHT
ZUID BE IJERLAND
STRIJEN
’S -GRAVENDEEL
ZWIJNDRECHT
KATWIJKAAN ZEE
PIJNACKER
MAASLAND
MAASSLUIS
POELDIJK
MAASDIJK
DE L IER
RIJSWIJK
HOEK VAN HOLLAND
BRIELLE
ROZENBURG
OOSTVOORNE
NAALDWIJK
WASSENAAR
SASSENHEIM
‘S-GRAVENZANDE
MOERD I JKBRUG
MERWEDE -BRUG
MERWEDE -BRUG
VLAARDINGEN
MIJDRECHT
SLIEDRECHT
BIESBOSCH
HARDINXVELD-GIESSENDAM
WERKENDAM
WOUDRICHEM
HE INENOORD -TUNNEL
NOORDTUNNELHAR INGVL I E TSLU I Z EN
HAR INGVL I E TBRUG
BROUWERSDAM
BOTLEK -TUNNEL
DRECHTTUNNEL
K I LTUNNEL
DE KOOG
DEN BURG
JULIANADORP
ANNAPAULOWNA
SCHAGEN
TUITJENHORN
WAARLANDWARMENHUIZENGROET
BREEZAND
SCHOORL
SCHOORLDAM
KOEDIJK
BERGEN
NOORD-SCHARWOUDE
SINTPANCRAS
HEERHUGOWAARD
URSEM
HEILOO
EGMOND AAN ZEE
CASTRICUM
LIMMEN
AKERSLOOT
UITGEEST
DE GOORN
DE RIJP
MIDDENBEEMSTER
OOSTHUIZEN
EDAM
HEEMSKERK
VELSEN-NOORD
WESTZAANKROMMENIE
WORMERVEER
WORMER ZAANSESCHANS
ASSENDELFT
ZAANDIJK
KOOG AANDE ZAAN
OOSTZAAN
LANDSMEER
VELSERBROEK
SANTPOORT-NOORD
BLOEMENDAAL
OVERVEEN
AERDENHOUT
ZANDVOORT
ZWANENBURG
HEEMSTEDE
BENNEBROEK
NIEUW-VENNEP
HILLEGOM
LISSE
NOORDWIJKERHOUT
VOORHOUTWARMOND
RIJNSBURG
LEIMUIDEN
RIJSENHOUTKUDELSTAART
AALSMEER
UITHOORN
WILNIS
VINKEVEEN
OUDERKERKAAN DE AMSTEL
WEESP
ABCOUDE
NEDERHORSTDEN BERG
LOENENNIEUW-
LOOSDRECHT
HILVERSUMSEMEENT
NAARDENBUSSUM
BLARICUM
LAREN
EEMNES
BAARN
SOEST
SPAKENBURG
BUNSCHOTEN
NIJKERK
HOEVELAKEN
LEUSDEN
VOORTHUIZEN
BARNEVELD
PUTTEN
ERMELO
LUNTEREN
TWELLO
GORSSEL
KLARENBEEK
EERBEEK
BRUMMEN
VAASSEN
DIEREN
WARNSVELD
VORDEN
DE STEEG
GIESBEEK
LOCHEM
RUURLO
HENGELO
MARKELO
BORCULO
BATHMEN
NEEDE
EIBERGEN
DIEPENHEIM
GOOR
GROENLO
LICHTENVOORDE
HAAKSBERGEN
BOEKELO
GLANERBRUG
WINTERSWIJK
AALTEN
DINXPERLO
VARSSEVELD
SILVOLDE
ULFT
TERBORG
ETTEN
GAANDEREN
ZELHEM
WEHL
ZEDDAM’S-HEERENBERG
DIDAM
DOESBURG
LOBITHELTEN
TOLKAMER
MILL INGENAAN DE RIJN
DUIVEN
ANGEREN
GENDT
OOIJ
HUISSEN
WESTERVOORT
BEMMEL
LENT
BERG EN DAL
BEEK
RHEDEN
VELP
MALDEN
ELDEN
OOSTERBEEK
DRIEL
DOORWERTH
ELST
BEUNINGEN
ALVERNA
ZETTEN
HETEREN
RENKUM
EWIJK
RAVENSTEIN
DRUTEN
DODEWAARDOPHEUSDEN
OCHTEN
BENNEKOM
RHENEN
KESTERENLIENDEN
BENEDEN-LEEUWEN
WAMEL
BUREN
GELDERMALSEN
BEUSICHEM
BEESD
BERG-AMBACHT
BODEGRAVEN
HEERJANSDAM
MAASDAM
KWINTSHEUL
SCHIEDAM
MONSTER
ZUIDLAND
MIJNSHEERENLAND
NUMANSDORP
SCHIPLUIDEN
WATERINGEN
ROCKANJE
HELLEVOETSLUIS
MIDDELHARNISSOMMELSDIJK
STELLENDAM
OUDDORP
BROUWERSHAVEN
OUDE-TONGE
NIEUWERKERK
ZIERIKZEE
OOSTKAPELLE
DOMBURG
KOUDEKERKE
ARNEMUIDEN
OOST-SOUBURG
BRESKENS
NIEUWVLIET
OOSTBURG
AARDENBURG
SLUIS
SCHOONDIJKEIJZENDIJKE
HOEK
PHIL IPPINE
AXELSLUISKIL
SAS VAN GENT
HULST
SINTJANSTEEN
KLOOSTERZANDE
OSSENDRECHT
HOOGERHEIDE
HEINKENSZAND
’S-GRAVENPOLDER
WEMELDINGE
KAPELLEYERSEKE
KRUININGEN
KRABBENDIJKE
SINT-MAARTENSDIJK
SCHERPENISSE
THOLEN
HALSTEREN WOUW
STEENBERGEN
OUD GASTEL
RUCPHENSPRUNDEL
ZUNDERT
THOLEN
RIJSBERGEN
SINTWILLEBRORD
OUDENBOSCH
HOEVEN
ULVENHOUT
CHAAM
BAVEL
ROOSBERG
BAARLE-NASSAU
BAARLE-HERTOG
GILZE
RIJEN
HILVARENBEEK
GOIRLE
DIESSEN
MIDDELBEERS
OIRSCHOT
MOERGESTEL
OISTERWIJKBERKEL-ENSCHOT
UDENHOUT HAAREN
VESSEM
HOOGELOON
BLADELHAPERT
REUSEL
DINTELOORD
FIJNAART
KLUNDERT
ZEVENBERGEN
PRINSENBEEK
TERHEIJDEN
MADE
DONGEN
LOON OPZAND
SPRANG
KAATSHEUVEL
VRIJHOEVE
DRUNEN
VLIJMEN
WASPIK
RAAMSDONKSVEER
GEERTRUIDENBERG
LAGEZWALUWE
HAM
HELVOIRT
VUCHT
SCHIJNDEL
HEESWIJK
VEGHEL
ERP
LIEMPDE
BOXTEL
SINT-MICHIELSGESTEL
DEN DUNGEN
BERLICUM
SINT-OEDENRODE
SON EN BREUGEL
LIESHOUT
NISTELRODE
BOEKEL
GEMERT
BEEK ENDONK
ZEELAND
AARLE-R IXTEL
NUENEN
BAKEL
DEURNE
MIERLO
HEEZE
GELDROP
ASTEN
SOMEREN-E IND
SOMEREN
LEENDE
AALSTWAALRE
DOMMELEN
BEST
EERSEL
BERGEIJK
LUYKSGESTEL
MAARHEEZE
NEDERWEERTOSPEL
HAMONT-ACHEL
BUDEL
STRAMPROY
ITTERVOORT
THORN
STEVENSWEERT
WESSEM
MAASBRACHT
HEEL
HEYTHUYSEN
LINNE
BEEGDEN
GRATHEM
BAEXEM
MELICK
HERKENBOSCH
POSTERHOLT
VLODROPMONTFORT
ECHT
SINTODIL IENBERG
SUSTEREN
ROOSTEREN
HOLTUM
BUCHTEN
BORN
OBBICHT
GREVENBICHT
MUNSTERGELEEN
OIRSBEEK
HULSBERG
BEEK
STEIN
ELSLOO
GEULLE
BUNDE
AMBY
MEERSSEN
VALKENBURG
CADIER ENKEER
GULPENMARGRATEN
EIJSDEN
SIMPELVELD
BOCHOLTZ
SPEKHOLZERHEIDE
KERKRADE
HOENSBROEK
LANDGRAAF
UBACH OVERWORMS
HORNSWALMEN
NEERREUVER
BEESEL
KESSEL
ROGGEL
HAELEN
HELDEN
PANNINGEN
MAASBREE
MEIJEL TEGELEN
SEVENUM
HORST
MEERLO
DE KROSSELT
VELDENGRUBBENVORST
HASSELERHEIDE
BLERICK
VENRAY
WANSSUM
WELL
NIEUWBERGEN
VIERLINGSBEEK
OVERLOON
BOXMEER
HEIJEN
OEFFELT
SINTANTHONIS
MILL
GENNEP
MOOK
GROESBEEKMOLENHOEK
CUIJK
OVERASSELTHERPEN
SCHAIJK
BERGHEM
HEESCHGEFFEN
NULAND
LITHROSSUM
KERKDRIEL
HEDELAMMERZODEN
WIJK ENAALBURG
HAAFTEN
ZALTBOMMEL
WAARDENBURG
BRAKEL
ALMKERK
SLEEUWIJK
VUREN
DELDEN
ENTERRIJSSEN
BORNE
LOSSER
OLDENZAAL
WEERSELO
DENEKAMP
WIERDEN
VRIEZENVEEN
OOTMARSUM
TUBBERGEN
DEN HAM
HELLENDOORN
KRUIDENWIJK
NIJVERDAL
OMMEN
VROOMSHOOP
WESTERHAAR-VRIEZENVEENSEWIJK
HARDENBERG
BAALDER
DEDEMSVAART
NIEUWLEUSEN
DALFSEN
HEINO
HASSELT
WESTENHOLTE
HATTEM
GENEMUIDEN
WEZEP
IJSSELMUIDEN
KAMPEN
WAPENVELD
HEERDE
EPE
OLDEBROEK
WIJHE
OLST
DIEPENVEEN
HEETEN
RAALTE
’T HARDE
ELBURG
NUNSPEET
BIDDINGHUIZEN
ZEEWOLDE
ALMERE-HAVEN
MUIDERBERG
ALMERE-BUITEN
MUIDENDUIVENDRECHT
DIEMENBADHOEVEDORP
REEUWIJK
SLAGHAREN GRAMSBERGEN
DALEN
NIEUW-AMSTERDAM
SCHOONEBEEK
KLAZIENAVEEN
BARGER-OOSTERVELD
SLEEN
WESTENESCH
ZUIDWOLDE
DE WIJK
STAPHORST
HAVELTESTEENWIJK
ZWARTSLUIS
VOLLENHOVEMARKNESSE
EMMELOORD
NAGELE
URK
WOGNUM
OBDAM
OPMEER
HOOGWOUD
ZWAAG
ABBEKERK
MIDWOUD
WESTERBLOKKER
OPPERDOES
MEDEMBLIK
WERVERSHOOF
ANDIJK
BOVENKARSPEL
LUTJEBROEK
GROOTEBROEK
HOOGKARSPEL
VENHUIZEN
MIDDENMEER
WIERINGERWERF
DEN OEVER
HIPPOLYTUSHOEF
DRONRIJP
MENALDUM
BERLIKUM
WITMARSUM
SINT ANNAPAROCHIE
HALLUM MARRUM
STIENS
OENKERK
WARGA
HARDEGARIJP
BERGUM
VEENWOUDEN
ZWAAG-WESTEINDE
DARMWOUDE
HOLWERD
KOLLUM
BUITENPOST
KOOTSTERTILLE
SURHUISTERVEEN
GRIJPSKERK
GROOTEGAST
OLDEHOVE
BAFLO
WINSUM
ADUARD
ZUIDHORN
BEDUM
UITHUIZERMEEDEN
UITHUIZEN
MIDDELSTUM
LOPPERSUM
WIRDUM
TEN BOER TEN POST
GARRELSWEER
APPINGEDAM
BEERTA
HEIL IGERLEE
SCHEEMDA
MUNTENDAM
SAPPEMEER
HOOGEZAND
HAREN
EELDEPEIZE
HOOGKERK
LEEK
RODENPATERSWOLDE
MARUM
HARKEMA
URETERP
JIRNSUM
GOEDEREEDE
WILLEMSTAD
GRAVE
TETERINGEN
VAALS
BOLSWARD
MAKKUM
IJLST
WORKUM
WOMMELS
HEEG JOURE
AKKRUM
GROU
OLDEBOORN
GORREDIJK
BEETSTERZWAAG
HAULERWIJK
OOSTERWOLDE
APPELSCHA
NORG
VRIES
ANNEN
ZUIDLAREN
GIETEN
GASSELTE
DROUWEN
GIETERVEEN
GASSELTERNIJVEEN
NIEUW-BUINEN
OUDEPEKELA
TER APEL
MUSSELKANAAL
BUINERVEEN
EXLOO
BORGERGROLLO
WESTERBORK
BEILEN
SMILDE
ROLDE
KOUDUM
SLOTEN
WIJCKELTJERKGAAST
LEMMER OOSTERZEEWOLVEGA
DWINGELOO
EMMER-COMPASCUUM
SWIFTERBAND
DRONTEN
VOLENDAM
MARKEN
MONNICKENDAM
BROEK INWATERLAND
BENELUXTUNNEL
MARSSUM
GOUTUM
BOKSUM
NOOTDORP
THOMASSENTUNNEL
HULLEN
WESTERSCHELDETUNNEL
R O T T E R D A M
E U R O P O O R T
O V E R F L A K K E EG O E R E E
D E L F T
L E I D E N
G O U D A
W A D D I N X V E E N
W O E R D E N
D E N H A A G
DORDRECHT
GORINCHEM
H O O F D -D O R P
T E X E L
D E NH E L D E R
A L K -M A A R
B E V E R W I J K
I J M U I D E N
Z A A N D A M
H A A R L E M
N O O R D W I J K
A M S T E LV E E NHUIZEN
H I LV E R S U M
A M E R S F O O R T
A P E L D O O R N
Z U T P H E N
D O E T I N C H E M
Z E V E N A A R
N I J M E G E N
W I J C H E N
W A G E N I N G E N
E D E
T I E L
V E E N E N D A A LN I E U W E G E I N
U T R E C H T
MIDDEL -BURG
V L I S S I N G E N
G O E S
B E R G E NO P Z O O M
R O O S E N D A A L
E T T E N -L E U R
B R E D A
T I L B U R G
O O S T E R H O U T
W A A LW I J K’ S - H E R T O G E N -
B O S C H
R O S M A L E N
U D E N
E I N D H O V E NV E L D H O V E N
VA L K E N S W A A R D
M A A S T R I C H T
H E E R L E N
G E L E E N
S I T TA R D
B R U N S S U M
R O E R M O N D
H E L M O N D
V E N L O
O S S
H E N G E L O
E N S C H E D E
A L M E L O
Z W O L L E
H A R D E R W I J K
L E LY S TA D
A L M E R E -S TA DAMSTER-
DAM
C O E V O R D E N
E M M E N
H O O G E V E E N
M E P P E L
H O O R N
E N K H U I Z E N
H A R L I N G E N
F R A N E K E R
L E E U W A R D E N
D O K K U MD E L F Z I J L
G R O N I N G E N
S N E E K
H E E R E N -V E E N
D R A C H T E N
A S S E N
V E E N D A M
S TA D S -K A N A A L
W I N S C H O T E N
P U R M E R E N D
A R N H E M
W E E R T
D E V E N T E R
T E R N E U Z E N
A L P H E NA / D R I J N
BODEGRAVEN12a
NIEUWERBRUG13
GOUDA11
WOERDEN14REEUWIJK 12
N220
N213
N221
N3
N59
N57
N57
N57
N9
N9
N9
N250
N99
N99
N242
N302
N302
N302
N302
N302
N302
N302
N247
N247
N208
N208
N201
N201
N201
N59N59
N357
N356
N355
N355N370
N33
N33
N33
N33
N33
N33
N360
N28
N366
N34
N34
N34
N34
N34N340
N35
N35
N354
N356
N31
N31
N334
N333
N331
N354
N46
N46
N381
N381
N371
N371
N37
N381
N381
N50
N764
N348
N348
N326
N271
N271
N271
N271
N271
N271
N301
N305
N305
N305
S116
S112
N346
N346
N18
N18
N319
N319
N319
N319
N314
N314
N18
N277
N277
N277
N277
N277
N265
N265
N65
N270
N278
N278
N275
N275
N266
N266
N273
N273
N259
N257
N261
N630
N11
N207
N207
N209
N8
N242
N244
N244
N244
N246
N57
N57
N57
N661
N256
N676
N253
N290
N290
N256
N48
N348
N348
N36
N200
N31N359
N359N7
N61 N62
N62
N58
N62
N50
N36
N35
N15
N44
N69
N270
N560
N271
N281
N268
N359
N31
N14
N208
N217
N375
N282
N630
N260
A20
A20
A15
A4
A13
A13
A4
A4
A12
A12
A20
A12
A44
A15
A15
A15
A16
A29
A29
A16
A7
A7
A7
A7
A7
A7
A7
A9
A9
A9
A9
A9
A10
A1
A1
A1
A1
A1
A1
A1
A1
A4
A4
A4
A10
A12
A12
A12 A12
A12
A348
A325
A325
A27
A27
A27
A27
A27
A2
A2
A2
A2
A29
A59
A58
A17
A16
A16
A31
A7
A7
A28
A28
A28
A37
A28
A28
A28
A28
A28
A28
A35
A7
A7
A7
A7
A7
A32
A32
A32
A32
A32
A6
A6
A6
A6
A6
A27
A27
A27
A50
A50
A50
A15
A15
A15
A50
A50
A50
A50
A59
A73
A326
A73
A73
A73
A73
A73
A30
A6
A6
A2
A2
A2 A9
A1A10A4
A35
A35
A1
A1
A12A18 A18
A2
A2
A2
A58
A58A58
A58
A58
A270
A58
A2
A2
A2
A2
A2
A2
A2
A2
A2
A2
A2
A2
A79
A76
A76
A76
A67A67
A67
A67
A77
A67
A58
A58
A58
A58
A58
A58
A4
A17
A16
A27
A27
A59
A59A59
A261
A15
A28
A12
A8
A16
A205
A200
A22
A5
A29
A65
A50
A50
A73
A73
A74
Weekendafs lu i t ing16 ju l i t/m 19 ju l i
ROTTERDAM GORinchEM ZAlTbOMMEl
AM
ER
sfO
OR
Tv
EEn
En
DA
Al
DEn
hA
AG
hilvERsuMAMsTERDAM
= wegwerkzaamheden
flinkE hinDER A12TussEn WOERDEn En bODEGRAvEn vRijDAG 16 juli 22.00 uuR TOT MAAnDAG 16 AuGusTus 05.00 uuR
Rijkswaterstaat voert van vrijdag 16 juli 22.00 uur tot maandag 16 augustus 05.00 uur grootschalige onderhoudswerkzaamheden uit aan de A12 tussen Woerden en bodegraven richting Den haag en werkt op dit deel ook aan de aanleg van een spitsstrook. Tijdens de werkzaamheden is er één rijstrook afgesloten. Twee rij stroken blijven beschik-baar, maar daarvoor geldt een maximumsnelheid van 90 km/u en een inhaalverbod voor vracht wagens.
Rijkswaterstaat verwacht dat, in de periode van de werkzaamheden van vrijdag 16 juli tot en met maandag 16 augustus, de ochtendspits naadloos zal overgaan in de avondspits en dat de extra reistijd overdag, zowel doordeweeks als in het weekend, kan oplopen tot een uur. u wordt daarom dringend verzocht de A12 te mijden of andere alternatieven te kiezen (zoals carpoolen of openbaar vervoer). houd ook rekening met langere reistijden op de advies- en omleidingsroutes.
ADviEsROuTEsVerkeer richting Den Haag• Via de A2, de A9 en de A4.
Verkeer richting Rotterdam• Via de A2/A27 en de A15.
Gele borden geven de adviesroutes aan.
VanAnaarBeter-kaartje: goedkoop alternatief per treinNaast allerlei maatregelen om de hinder te beperken, biedt Rijkswaterstaat ook alternatief vervoer aan in de vorm van het ‘vanAnaarBeter-treinkaartje’. Met dit treinkaartje kunt u voordelig met de NS reizen tussen Utrecht en Den Haag. Het treinkaartje is geldig op alle tussenliggende stations en geldt in beide richtingen in de volgende weekenden (overige weekenden niet): • zaterdag 24 en zondag 25 juli;• zaterdag 7 en zondag 8 augustus;• zaterdag 14 en zondag 15 augustus.Het kaartje is voor € 2,- (retour 2e klas) te koop bij de kaartautomaten op de NS-stations onder de knop ‘Acties/Evenementen’. Vergeet niet uw kaartje te stempelen in één van de gele stempel-automaten. Het kaartje is één dag geldig. Inlichtingen zijn verkrijgbaar bij het NS-servicepunt.
Let op: weekendafsluiting Bodegraven - knooppunt GouweIn het weekend van 16 juli 22.00 uur tot maandag 19 juli 05.00 uur werkt Rijkswater staat ook aan de A12 tussen Bodegraven en knooppunt Gouwe. Tijdens deze werkzaamheden is de A12 op dit traject afgesloten voor al het verkeer. De op ritten Reeuwijk (12) en Gouda (11) in de richting Den Haag worden al om 21.30 uur afgesloten. De afrit Bodegraven (12a) richting de N11 blijft bereikbaar. Gedurende de weekendafsluiting geldt een omleidingsroute.
Kijk voor meer informatie over de werkzaamheden en welke maatregelen u kunt nemen om de hinder en uw reistijd te beperken op www.rijkswaterstaat.nl/a12woerden-gouda.
Participants
of Life Sciences Health
Dutch Masters
Galileiweg 82333 BD Leiden
P.O. Box 23572301 CJ Leiden
The Netherlands
T +31 (0)71 332 2025F +31 (0)71 332 2026
of Life Sciences Health
Dutch Masters
Through the ages, the Dutch have always been masters of innovation, not just in the arts but in science and business as well. Creativity, entrepreneurship and a strong inclination to reach across boundaries enabled a small low-lying country to become a world player.There are many good reasons why any search for European life sciences partners should begin in The Netherlands. This flyer will give you just a few.
The Dutch are world champions in seeking consensus and collaborationThey won a centuries-long struggle against high waters by working together to build and maintain dikes, canals and bridges. It prepared them well for an era in which global partnerships are essential to innovation in science and business.
Leading EU collaborationsToday, the Netherlands stands out for its collaborative research and development programs, especially in the life sciences. Among major research-oriented EU countries, the Netherlands ranks number one in the number of international collaborations per scientist. In Europe’s collaborative Research Programs, Dutch leadership often proves beneficial for success.
In The Netherlands, the public and private sectors have joined their efforts on a huge scale. The country has invested billions of Euros in public-private life sciences partnership programs, their scopes ranging from basic genomics research to developing medical, agricultural and industrial applications.
In other words, The Netherlands is built upon people working together, so anyone in search of collaborators should really start with the Dutch.
The Netherlands is one of five European countries characterized by the EU as ‘having a high number of high-impact universities’. Indeed, 11 out of the country’s 14 universities ranked within the first 200 of the 2009 Times Higher Education Supplement World University Ranking, which rewards reputations for academic excellence and high research citation scores, among other things.
Small country, world-class researchIn fact, the average citation impact of the high volume of research papers originating in The Netherlands is thirty percent above the global average. (Only Switzerland and the US manage to top that score).In biomedicine, the Dutch excel in areas such as cancer research, infectious diseases and molecular imaging. The Netherlands is a world leader in plant and animal breeding technologies.
Adding to reputable universities are about one thousand life science-related companies and eight top-quality university medical centers, which have all partnered up in recent years to create a vast infrastructure rich in patient cohorts and biomedical databases.
Dutch science is really world-class — one more reason to put The Netherlands at the top of your list when shopping for partners.
Cooperation is in our genes
1006040200 80 120 160 180140
Number of participations in European programmes per thousand researchers
Netherlands
Belgium
Switzerland
Austria
Denmark
Sweden
UK
Finland
France
Germany
Science shapes our minds
Figuur 3.9 Trends in citation impact scores (1993-1996 vs 2003-2006)*,**
% increaseimpact score
Switz
erla
nd
Uni
ted
Stat
es
Net
herl
ands
Den
mar
k
UK
Nor
way
Belg
ium
Ger
man
y
Fran
ce
0.40
0.60
0.80
1.00
1.20
1.40
1.60
−10
−5
0
5
10
15
20
25
30
35 Impact 1993-1996
Impact 2003-2006
Change in impactbetween ‘93-’96 and ‘03-’06 (%)
Top-ten European research countries, ranked according to participations in European research programs per
thousand researchers (2008-2009). Source: European Commission.
Source: CWTS/Thomson Scientific Web of Science file.
Adaptation: CWTS.
* Area-normed citation impactscores (global average = 1,0).
Figuur 3.9 Trends in citation impact scores (1993-1996 vs 2003-2006)*,**
% increaseimpact score
Switz
erla
nd
Uni
ted
Stat
es
Net
herl
ands
Den
mar
k
UK
Nor
way
Belg
ium
Ger
man
y
Fran
ce
0.40
0.60
0.80
1.00
1.20
1.40
1.60
−10
−5
0
5
10
15
20
25
30
35 Impact 1993-1996
Impact 2003-2006
Change in impactbetween ‘93-’96 and ‘03-’06 (%)
Thr
ee S
pher
es II
, 194
6, M
C E
sche
r, The
M.C
. Esc
her
Com
pany
B.V
. - B
aarn
- H
olla
nd.
Cooperation is in our genes
of Life Sciences Health
Dutch Masters
Tucked in between the United Kingdom, France and Germany and only a stone’s throw away from the European Union capital, Brussels, the Netherlands occupies a unique spot. Most of Europe’s bioregions are within easy reach, making the country a perfect hub from which to explore the entire continent.
An abundance of accessible resourcesIn the country itself, the proximity of abundant resources is equally amazing. The Netherlands has 16 million highly educated inhabitants. Most of them are multilingual, with nine out of ten speaking English. ‘The Netherlands’ human capital’ includes more than 100,000 people in jobs related to research and development, all living within a 120 mile radius.
Elaborate, reliable infrastructures reduce small distances even further. Amsterdam’s international airport Schiphol has been voted one of the world’s best; high-speed railways provide quick links to Brussels, Paris, London and Munich, and the seaport of Rotterdam is Europe’s biggest. Many Europeans have traveled these connections: the Netherlands is famous for its openness to international research
mobility, such as through the European Union’s Marie Curie program.
With such easy access to so many resources, the Netherlands is bound to boost any life sciences partnership and is a great place from which to explore your new opportunities.
All of Europe close at hand
The Netherlands is also known as ‘the gateway to Europe’.
More information
• To find out more about Dutch life sciences and potential life sciences partners, please visit www.lifesciences.nl or email [email protected]
• To get information on the many advantages of setting up or expanding business operations in the Netherlands, please visit www.nfia.nl or email [email protected]
Ana
tom
y Le
sson
of D
r. N
icol
aes T
ulp,
, 16
32, R
embr
andt
van
Rijn
, Roy
al P
ictu
re G
alle
ry M
aurit
shui
s The
Hag
ue
of Life Sciences Health
Dutch Masters
Ontwerp campagnestijl Dutch Masters t.b.v. BIO 2010 in Chicago, USA. Ontwerp van o.a. campagnelogo en -stijl, brochures, stand, advertenties, banners, huisstijlhandboek en website.
of Life Sciences Health
Dutch Masters
Contact information:
Zuid-Holland China Desk Drs. Geeske In ‘t Velt-Koolhaas
Address: Koninginnegracht 272514 AB The HagueThe Netherlands
E-mail: [email protected]: (+31) (0)70 358 4475 Tel: (+31) (0)70 358 4459 Mob: (+31) (0)6 230 27 457
Ministry of Health,Welfare and Sport
Industrial Biotechnology Netherlands innovation through public-private partnerships
Cooperation is in our genes
荷兰和中国在科研、教育和商务领域有着密切的合作。中国2010年上海世博会是荷兰向世界、特别是中国展示其悠久的生命科学和生物科技的良好契机。在6月13日至18日的生命科学周期间，我们的代表团将与中国的合作伙伴举办多个研讨会、商务会议、对口洽谈活动。代表团由南荷兰省副省长Asje van Dijk先生以及代尔夫特科技大学执行委员会主席、前荷兰驻中国大使Dirk Jan van den Berg先生带领。
荷兰生命科学周
上海世博会
2010年6月13日——18日
FS ZH Bio-A4-CH-print.indd 1 20-05-10 15:34
with compliments
Wassenaarseweg 72, 2333 AL Leiden, P.O. Box 2357, 2301 CJ Leiden, The Netherlands
[email protected], www.lifescienceshealth.com, T +31 (0)71 332 2025, F +31 (0)71 332 2026,
KvK Leiden 28111472, BTW NL816085419B01, Fortis Leiden 24.01.48.746, t.n.v. Life Sciences & Health
Life
sci
ence
s an
d h
ealt
h s
ecto
r p
rop
osa
l
06
vations to patients. This can be achieved by building and
maintaining a set of strong, sustainable pipelines in chosen
areas of application focus (Diagnosis, Drugs and Regen-
erative Medicine) and supporting these with a cluster of
Enabling Technology & Infrastructure. This proposal is an
important step in realizing these pipelines and achieving
our shared ambition. It is also the fi rst example of a coor-
dinated sector approach: a single proposal by all consortia
eligible for application, with common focus on strengths
and purpose and fully in line with the vision developed by
the sector as a whole. One vision, one proposal.
Our strategy in drafting this proposal has been to build on
existing strengths of the unique innovation infrastructure
in the Dutch life sciences and health sector, and provide
selective continuity to the best research in its four clusters.
The FES research lines – the activities for which funding is
applied in this proposal – are all based on and fi t the applica-
tion areas, competences and disease areas that make up the
focus of the clusters (Diagnosis, Drugs, Regenerative Medi-
cine and Enabling Technology & Infrastructure) and the life
sciences and health sector as a whole. The FES research lines
of the clusters strengthen the pipelines and tie together the
clusters. Two sector-wide initiatives are proposed to further
strengthen collaboration and boost valorization.
This proposal will deliver benefi ts: it will increase health and
wealth and further enhance scientifi c excellence in the Nether-
lands. It targets diseases that place a high burden on both
society (in numbers and cost) and patients (in quality of life)
and that are becoming more prevalent due to trends like
ageing and adoption of unhealthy lifestyle. Early diagnosis
and targeted, personalized therapies will help prevent, cure
or limit the impact of chronic and acute diseases. When dis-
eases do progress, damaged tissue can be healed or replaced.
This proposal addresses these priorities, set by governments
and non-governmental organizations (NGOs), and will help
to deliver longer life and better health.
This proposal results in economic activity in the life sci-
ences and health sector. Healthcare and the life sciences
and health industry are strong drivers of economic
growth. This proposal will stimulate the economy by: im-
proving human capital through health; containing health-
This is a joint proposal for a EUR 177.3 million FES contribu-
tion for translational research in health-related life sciences.
This will be matched with a EUR 201.1 million investment by
more than 125 public and private partners in a research agenda
that selectively builds on the excellence created by preceding
consortia. This proposal aims to deliver health (new solutions
for patients), wealth (increased economic activity and cost
containment) and reinforce an already strong scientifi c base
(in number and impact of publications and scientifi c break-
throughs).
This sector plan together with the four cluster plans and
appendices containing CVs of principal investigators and
Letters of Intent, form the life sciences and health sector
FES proposal. This sector plan outlines the vision, ambi-
tion and focus chosen by the applicants (chapter I) – fully
in line with and part of a single, overarching vision for in-
novation in the health-related life sciences as a whole. It
presents a set of consistent and mutually reinforcing re-
search agendas for three complementary and one support-
ing cluster that together make up this sector: Diagnosis,
Drugs, Regenerative Medicine, and Enabling Technology
& Infrastructure (chapter II). Detailed cluster plans are in-
cluded. This sector plan describes in more detail the ben-
efi ts (health, wealth and scientifi c excellence) and delivera-
bles (chapter III), the consortium and its partners (chapter
IV), as well as the operational set up (execution and gov-
ernance, chapter V). It proposes two additional sector-wide
initiatives to further strengthen collaboration and boost
valorization (chapter VI) and consolidates the proposed
activities into a single fi nancial plan (chapter VII). The
main points are summarized below.
In our vision, the demand for healthcare solutions is
growing and changing. This coincides with increasing
pressure on supply from a shrinking workforce and rising
cost. Medical innovations, therefore, must not only make
people better, but also save work and help contain costs.
Fortunately, the technology to meet these challenges is
emerging and the Netherlands is well positioned to play a
leading role in selected areas. To seize this opportunity, the
Dutch life sciences and health sector has the ambition to
be a true public-private partnership and successfully gen-
erate, translate and deliver a continuous stream of inno-
Executive summary-
Cluster1-Framework_Binnenwerk.indd Sec2:6 11-03-2009 15:58:28
07
Sect
or
pla
n
proposal introduces no new entities, but builds on exist-
ing structures and takes an important fi rst step towards
consolidated life sciences and health governance at all lev-
els. Existing consortia are merged and cluster meetings are
introduced. The existing meetings between the scientifi c
directors of the three large public-private partnerships in
the sector and NGI (cluster leaders for this proposal) will
be formalized as the coordinating body over the whole life
sciences and health sector. They will identify and act upon
opportunities and issues of process, cooperation and con-
tent relevant to the sector as a whole.
The knowledge base in Dutch life sciences and health is
excellent, but the sector has lagged behind in valorization
– i.e. realizing the social (‘health’) and economic (‘wealth’)
return on investment. The sector needs a strong valorization
system to ensure that benefi ts are delivered and opportuni-
ties seized. Key success factors include: strong private com-
mitment to ensure a demand pull on the system; a seam-
less and full pipeline that generates and develops promising
concepts; intense and interdisciplinary collaboration be-
tween public and private partners to ensure that knowledge
is shared, transferred and built upon; and a constant drive
to create value wherever possible. The need for valorization
is not just at the end of the pipeline, but at every intermedi-
ate stage, even at the start of a project. This proposal ad-
dresses all of these factors.
This proposal shows a strong increase in private fund-
ing, prevents gaps in the pipeline and aligns the research
agenda with the large PPPs and NGI. On top of that, we
propose two sector-wide valorization initiatives: fi rst, a
joint Education & Training Program to build a pool of
a new generation of R&D professionals who possess the
right skills and mindset to help develop and deliver inno-
vations to patients and second, a life sciences and health-
wide Pre-Seed Grant to stimulate spin-offs at every stage.
For these sector-wide activities we ask a FES contribution
of EUR 4 m. Together these initiatives create the (open,
interdisciplinary) environment, people and stimulus
needed for valorization. Everyone in the life sciences and
health sector will benefi t – not just the activities outlined
in this FES proposal, but previous and future invest-
ments as well.
care costs; stimulating the life sciences and health industry;
creating knowledge intensive labor and; delivering patents
and start-up companies. This proposal has a strong direct
impact with the creation of 677 full time research positions
and a total investment of EUR 378.4 m, of which EUR 80.5 m
is private investment. This is a strong increase of private
matching with respect to the activities of the consortia on
which this proposal builds. Private parties in this proposal
are true partners in conducting the research. This proposal
stimulates and maintains active and competent industrial
laboratories, essential in these current times of credit crisis.
The proposal builds on and reinforces a scientifi c base that
is among the best in the world, both in the number and the
impact of publications. It will build on strong scientifi c re-
sults and tackle challenging problems in translation (‘from
bench to bed’) with innovative strategies. The participating
partners have a strong track record of scientifi c successes.
The consortium is a large and well balanced mix of over
125 partners. A substantial number of SMEs take part,
65, in addition to 20 leading (multinational) corporations
and world-class research groups from all university medi-
cal centers in the Netherlands, all but one universities,
and several leading universities abroad. The partners also
include insurance companies and patient organizations.
This proposal is supported by the Dutch departments of
Health, Welfare & Sport, Education and Science, and Eco-
nomic Affairs. Furthermore, this proposal is supported by
sector organizations and the regulator.
The operational plan executes the research agenda defi ned
in this proposal through predefi ned programs in early stag-
es of the pipelines and calls for projects for later stages. Each
method has different characteristics and best fi ts the phase
for which it is used. Predefi ned programs describe in detail
which projects will be undertaken and are ideal to build on
strengths created and generate promising concepts. Calls
for projects are more conducive to open innovation, have
proven very successful in mobilizing private partners and
allow fl exibility to accommodate advancing insights.
The research agenda will be carried out by and under the
responsibility of various consortia and institutes. This
Cluster1-Framework_Binnenwerk.indd Sec2:7 11-03-2009 15:58:29
Ontwerp huisstijl en diverse middelen Life Sciences & Health.
09L i f e s c i e n c e s a n d h e a l t hF E S 2 0 0 9
Sector plan
W a s s e n a a r s e w e g 7 22 3 3 3 A L L e i d e nT h e N e t h e r l a n d s
T + 3 1 ( 0 ) 7 1 3 3 2 2 0 3 6F + 3 1 ( 0 ) 7 1 3 3 2 2 0 3 1in fo@l i fesc ienceshea l th .comwww. l i f e s c i enceshea l t h . com
Cluster1-Framework_Cover.indd 2-1 11-03-2009 15:57:32
Seed funding’s early success
When the Dutch Ministry of Economic
Affairs launched the BioPartner program in
2000, it identifi ed two primary goals. First on
the list was the intention to generate at least
75 new life sciences companies between 2000
and 2004.
The BioPartner program was designed to help
reach this goal through fi ve ‘action lines’: pro-
vide networking, offer fi rst-stage grants, sub-
sidize incubators, support facilities and create
venture capital funding opportunities.
After BioPartner formally ceased to exist by
the end of 2004, an evaluation by InnoTact
Consulting established that in fact 90 new
Dutch life sciences companies had been created
during its lifetime, in considerable part thanks
to fi rst-stage grants for producing ‘proofs of
concept’ or solid business plans. (2)
To some, however, the question of whether
the seeds would ultimately grow into trees
remained wide open. Can government aid help
create strong, long-lasting business sectors?
Or could the success of such an endeavor be
short-lived?
Finding the long-term effects
InnoTact Consulting researchers went back to
see what became of the 90 life science compa-
nies spin-off during the BioPartner era. As it
turned out, ten were no longer in business.
Eighty, however, were still very much alive,
some under different names or ownerships,
most still under the original fl ag.
Based on a survey among 43 of those compa-
nies, established to form a representative sub-
set, researchers concluded that the eighty fi rms
from the era:
Almost ten years after the BioPartner Program was launched, and fi ve
years after it winded down, the impact of its program can still be felt in
the Dutch life sciences sector.
According to a recent evaluation by InnoTact Consulting and the Life
Sciences & Health Innovation Program(1), of ninety Dutch biotech-
nology companies that were created between 2000 and 2004, eighty
remain up and running today. Together, they offer an estimated
750 fulltime equivalents in direct employment while generating
turnover of €70 million in 2008.
Seed funding did produce long-
lasting life sciences companies
Most companies created during BioPartner program have now taken root
• Now offer 750 FTE in direct employment;
• Add to indirect employment by outsourcing
for €15 million per year;
• Had a cumulative turnover of €70 million in
2008.
Furthermore, of the eighty companies, an esti-
mated sixty now have products or services on
the market. The same number has established
formal collaboration relationships with the
rest of the sector, for example through public-
private partnership programs.
Most of these young companies are still relati-
vely small, with up to twelve employees. Almost
all are highly optimistic about their prospects.
Seed funding continues today
As in the fi rst evaluation study, it was conclu-
ded that fi rst-stage grants have been effective
in helping young spin-off companies get off
the ground. In fact, many budding companies
that had received BioPartner seed funding were
only formally established years after the pro-
gram had already shut down.
Taken together, the results seem to demon-
65 Under the same name
7 Under different name
8 Under different owner
6 No longer registered
4 Discontinued (other)
Yes
No
80 out of 90 life science companies still active
Products or services on the market?
090437_BioPartnerProgram_Flyer_A5.indd 2-3 15/10/09 10:36:49
09
D i a g n o s i s
C l u s t e r p l a n
L i f e s c i e n c e s a n d h e a l t hF E S 2 0 0 9
Cluster2-Diagnosis_Cover.indd 48-1 11-03-2009 15:39:28
Wassenaarseweg 722333 AL Leiden
P.O. Box 23572301 CJ Leiden
The Netherlands
T +31 (0)71 332 2025F +31 (0)71 332 2026
Voornaam AchternaamFunctienaam
Concept, vormgeving en productie binnen bestaande huisstijl.
Brochure, ringband en website ‘Denktank Slimmer Scholen’ en diverse mailings.
Slimmer omgaan met eigen talent
Uit de praktijk van het installatietechnische middenbedrijf
Thema 3
Rol van P&O bij Opleiden &Ontwikkelen
Denktank Slimmer Scholen
Dóór bedrijven, vóór bedrijven
OTIB-005 Tabs_Def.indd 4 25-09-2008 12:43:37
Slimmer omgaan met eigen talent
Uit de praktijk van het installatietechnische middenbedrijf
Thema 2
Rol van leiding bij opleiden
Denktank Slimmer Scholen
Dóór bedrijven, vóór bedrijven
OTIB-005 Tabs_Def.indd 3 25-09-2008 12:43:37
Slimmer omgaan met eigen talent
Uit de praktijk van het installatietechnische middenbedrijf
Thema 1
Scholen met meer beleid
Denktank Slimmer Scholen
Dóór bedrijven, vóór bedrijven
OTIB-005 Tabs_Def.indd 2 25-09-2008 12:43:37
Denktank Slimmer Scholen
Slimmer omgaan met eigen talent
Uit de praktijk van het installatietechnische middenbedrijf
Inleiding/InhoudThema 1 Scholen met meer beleid
Thema 2 Rol van leiding bij opleiden
Thema 3 Rol van P&O bij Opleiden & Ontwikkelen
Thema 4 Binden & Boeien van medewerkers
Thema 5 Werken met competenties
Thema 6 Slimmer omgaan met eigen talenten
Thema 7 Van alle leeftijden
Thema 8 Gestructureerd opleiden
Thema 9 Scholen met effect
Kengetallen en achtergrond Denktankbedrijven
Nawoord en overige informatie
Dóór bedrijven, vóór bedrijven
OTIB-005 Tabs_Def.indd 1 25-09-2008 12:43:37Slimmer omgaan met eigen talent
oktober 2008Denktank Slimmer Scholen
Dóór bedrijven, vóór bedrijven
Sprekende voorbeelden, instrumenten en tips van collega-P&O’ers in de technische installatiebranche
Slimm
er omgaan m
et eigen talent
In OTIB zijn vertegenwoordigd:
www.otib.nl/slimmerscholen
PostadresPostbus 416
3440 AK Woerden
BezoekadresKorenmolenlaan 4
3447 GG Woerden
T 0800 - 8855 885 (kosteloos)
OTIB-005_cover_map_3.indd 1 23-09-2008 14:35:49
Rol en kansen OR/PVT bij opleiding werknemers
In OTIB zijn vertegenwoordigd:
otib_onderzoeksrapport_A3.indd 2-3 12-05-2009 15:02:48
OntwikkelingsStimuleringsRegeling (OSR) bij iedereen bekend
OTIB stimuleert vakmanschap in de branche. Een goede opleiding
is een garantie voor de hoogwaardige dienstverlening. Om het
vakmanschap in de branche verder te bevorderen, heeft OTIB een
aantal stimuleringsregelingen ontwikkeld. Voor het volgen van
een cursus kunnen werkgevers een tegemoetkoming ontvangen.
Een van deze regelingen is de OntwikkelingsStimuleringsRegeling
(OSR). Uit het onderzoek blijkt dat alle onderzochte bedrijven
weten dat de OSR bestaat en wat die inhoudt. Bijna alle bedrijven
(90%) weten dat de individuele scholingsregeling een collectieve
regeling wordt als de OR/PVT het bedrijfsopleidingplan goedkeurt.
Uit de gegeven antwoorden is niet duidelijk geworden of de
OR/PVT deze rol ook heeft benut.
Ondersteuning bij de ontwikkeling van werknemers gewenst
Van de responderende bedrijven geeft een kwart (23%) aan
ondersteuning te willen bij de ontwikkeling van hun werknemers.
Ook bedrijven zonder OR of PVT geven aan ondersteuning te
willen. De inhoud van de aan te bieden scholing moet bestaan uit:
• De rol van de OR/PVT over medezeggenschap bij scholing en
ontwikkeling;
• Informatie over opleidingssubsidies;
• Informatie over aanbod cursussen en opleidingen;
• Informatie over scholing- en loopbaanproducten voor werknemers;
• Informatie over de wijze waarop werknemers betrokken kunnen
worden bij scholing en ontwikkeling.
OTIB en de vakbonden pakken deze vraag naar ondersteuning op.
Uit het onderzoek blijkt dat de OR/PVT een goede ondersteunende
rol kan spelen daar waar het de ontwikkeling en opleiding van
werknemers in de installatiebedrijven betreft. De OR/PVT moet
meer betrokken worden bij de scholing en ontwikkeling
van werknemers. Zowel de bonden als OTIB kunnen hierbij
ondersteunen. De bonden geven ondersteuning op het gebied van
het opzetten van een OR en hoe zij hun rol kunnen vervullen bij het
opleidingsbeleid binnen het bedrijf. OTIB kan een rol vervullen bij
de voorlichting en stimulering van scholing.
Rol weggelegd voor OR of PVT bij opleiding van werknemers
Goed opgeleide werknemers zorgen ervoor dat een bedrijf beter presteert en dat het
daardoor de concurrentieslag beter aan kan.
Uit een onderzoek, uitgevoerd door Opleidings- en ontwikkelingsfonds voor het
Technisch InstallatieBedrijf (OTIB), FNV Bondgenoten en CNV Bedrijvenbond,
blijkt dat bijna alle onderzochte bedrijven in de branche (97%) een opleidingsbeleid
heeft, maar dat de Ondernemingsraad (OR) of personeelvertegenwoordiging (PVT)
meestal niet betrokken is bij de opleiding en ontwikkeling van werknemers.
Van de onderzochte bedrijven heeft meer dan de helft (61%) een OR of PVT. De
OR of PVT kan een belangrijke rol spelen bij het opleidingsbeleid binnen bedrijven
in de technische branche. Bijna de helft (46%) van OR-plichtige bedrijven heeft
geen OR.
Er wordt breed opgeleid in de branche
Bijna alle bedrijven die mee hebben gedaan aan het onderzoek (97%) geeft aan
over een opleidingsbeleid te beschikken. Meer dan driekwart van de bedrijven
(81%) geeft werknemers de mogelijkheid om zowel verplichte als functiegerichte
opleidingen te volgen. Ook kan ongeveer een zelfde aantal (84%) doorgroeigerichte
opleidingen volgen. Hieruit blijkt dat er een brede intentie is tot opleiden.
Bij het merendeel (77%) van de bedrijven is er een bedrijfsopleidingsplan
aanwezig. Bij alle deelnemers met een OR/PVT is bekend wat een
bedrijfsopleidingsplan (BOP) is en bijna de helft (42%) van hen heeft instemming
verleend aan het bedrijfsopleidingplan, maar geeft niet aan op welke manier. De
meeste werknemers (87%) zijn door middel van hun functioneringsgesprekken
betrokken bij hun eigen ontwikkeling en opleiding. Ook de leidinggevenden spelen
hierbij een belangrijke rol.
De vorm van het opleidingsbeleid is met name gericht op verplichte opleidingen. Er zijn minder loopbaangerichte opleidingen.
Een rol voor de OR of PVT en de ondersteuning vanuit het RBPI
otib_onderzoeksrapport_A3.indd 4-5 12-05-2009 15:02:49
SPELKAART
OTIB_spelkaart.indd 1 09-09-2009 15:12:37
OTIB Workshop Spelen met talentenZet je toekomst op het spel!
In OTIB zijn vertegenwoordigd:
Postadres
Postbus 416
3440 AK Woerden
Bezoekadres
Korenmolenlaan 4
3447 GG Woerden
T 0800 – 885 58 85 (kosteloos)
I www.otib.nl/talenten
Gefeliciteerd! Uw werkgever vindt het belangrijk uw talenten goed te leren kennen omdat hij graag met u verder wil! Maar hoe goed kent u uw talenten eigenlijk zelf? Waar bent u goed in en wat zijn uw dromen? Of uw verborgen talenten? OTIB organiseert in uw bedrijf een levendige workshop getiteld Spelen met talenten en u bent daarvoor uitgenodigd. Samen met collega’s gaat u op een leuke manier aan de slag, met de bedoeling optimaal gebruik te maken van uw talenten. Doe mee aan deze middag/avond in uw eigen bedrijf en bouw samen aan een solide toekomst! Datum en aanvang van de workshop hoort u van uw werkgever. Voor meer informatie zie www.otib.nl/talenten.
OTIB_spelkaart.indd 2 09-09-2009 15:12:37
ANALYSE3
100278 SamenSlimmer_BW.indd 8 24-08-10 14:29
9
3.1.Onderzoeksmethodeenaanpak
Met de opdrachtbeschrijving, de genoemde
context en randvoorwaarden in het vizier
heeft de ontwikkelgroep een onderzoeks-
kader opgesteld, als fundament voor haar
visie op techniek in het basisonderwijs.
CasestudyOm te beginnen is er gekeken naar de
historie van techniek (promotie) in het
basisonderwijs. Hierbij ligt de nadruk op de
resultaten en opbrengsten van de recente
projectenprogramma’s van de overheid,
waaraan de technische branches hebben
meegewerkt.
LiteratuuronderzoekBovendien is er uitgebreid literatuuronder-
zoek gedaan naar wetenschappelijke inzich-
ten. Gekeken is naar de inhoudelijke eisen
en de randvoorwaarden voor het versterken
van het techniekonderwijs in de 21e eeuw.
InterviewsDaarnaast heeft de werkgroep een uit-
gebreide reeks interviews gehouden met
interne en externe experts. Hiervoor is een
interviewprotocol opgesteld, zodat tijdens
alle gesprekken dezelfde onderwerpen aan
bod zouden komen.
Op basis van het literatuuronderzoek, de
case study en de verschillende interviews
is een visie op primair onderwijs gefor-
muleerd, evenals uitgangspunten voor de
uitwerking van een strategie en de daarmee
samenhangende activiteiten.
3.2.Opbrengstenvaneerdereprojecten
TechnicigezochtVanaf het begin van de tachtiger jaren
neemt het aantal leerlingen dat voor een
technisch beroep kiest af. Techniek heeft
voor jongeren niet langer de grote fascinatie
die het sinds de industriële revolutie had.
Het verschijnsel is niet beperkt tot Neder-
land, maar doet zich in veel westerse landen
voor. In de afgelopen decennia zijn door de
branches in de technische sector steeds gro-
tere investeringen gedaan in campagnes om
het tij te keren, zonder veel resultaat.
Het tekort is inmiddels mede door een toe-
genomen vraag naar technische oplossingen
en een versnelde uitstroom van oudere
technici naar vervroegd pensioen zo groot,
dat het behalve een maatschappelijk ook
een economisch probleem is geworden.
Het leidt tot een groeiende stroom aan
initiatieven vanuit bedrijfsleven en overheid
om de tekorten terug te dringen. De centrale
focus ligt hierbij voor het merendeel op
herstel van de instroom in het (technisch)
onderwijs. Diverse campagnes proberen jon-
geren te interesseren voor techniek. De start
hiervan ligt vaak al in het basisonderwijs.
100278 SamenSlimmer_BW.indd 9 24-08-10 14:29
Concept, vomgeving en door ontwikkeling van bestaande huisstijl.
O.a. brochure, menukaart, diverse gadgets en het huisstijlhandboek.
1OntwikkelgrOep BasisOnderwijs
Samen Slimmer SchakelenjOng gedaan is Oud geleerd
Uitgave TechniekTalent.nu2010©
Eindredactie OntwikkelgroepBasisonderwijsTechniekTalent
LedenOntwikkelgroep PeterSmulders,RobVerleg,EllenvanWaaijen
Projectondersteuning HesterHollanders
colofon
100278 SamenSlimmer_OS.indd 38-1 14-09-10 10:05
VANLEVENTOTkWALITEIT
SChEppENDAT“IETSNIEuWS
BIjDRAAGT”
100278 SamenSlimmer_BW.indd 12 24-08-10 14:29
TECHNIEK“
= LEUK !”
1
7
15
4
10
18
2
8
16
5
13
11
19
3
9
17
6
14
12
20
13
3.3.Randvoorwaardenvooreenaanpakvantechniekinhetprimaironderwijs
Er is veel wetenschappelijk onderzoek ver-
richt naar typen interventies en het nut van
interventies met betrekking tot techniek in
het (primair) onderwijs. De werkgroep vond
de volgende relevante theorieën en inzich-
ten.
ChaostheorieinplaatsvanlineaireaanpakGrootschalige complexe onderwijs-
vernieuwingen blijken helemaal niet lineair
en centraal gestuurd te verlopen, zoals
wordt aangenomen in de acceptatie theorie
van Rogers (met de bekende curve).
De complexiteits- of chaostheorie biedt
betere aanknopingspunten (Fullan, 1999
en 2003). Die benadering houdt er rekening
mee dat er op meerdere plaatsen meerdere
actoren met losse initiatieven starten. Deze
leiden samen tot een zich steeds verder
uitbreidende ‘vernieuwingsbeweging’.
Voor sturing hierop is het volgende nodig:
� een breed (uit)gedragen visie;
� passie en betrokkenheid (‘eigenaar-
schap’) bij uitvoerders;
� interactie en samenwerking tussen alle
actoren en doelgroepen;
� een procesoriëntatie: flexibiliteit in aan-
pak en planning, vooral bij tussentijdse
aanpassingen.
DeskundigheidenattitudevandeleerkrachtspeleneensleutelrolUit het evaluatieonderzoek van het project
Techniek Coach van Bureau TOP (Moti-
vaction, 2008) blijkt dat de attitude van de
leerkracht ten opzichte van techniek zeer
belangrijk is voor de attitude die leerlingen
ontwikkelen.
Wanneer leerkrachten een positievere
attitude hebben ontwikkeld ten opzichte
van natuurwetenschap en techniek geven
zij beter en aansprekender les. We moe-
ten leerkrachten helpen zich voldoende
bekwaam te voelen, zodat ze een positieve
attitude ontwikkelen.
SamenwerkingenuitwisselingversterkenhetzelfvertrouwenvandeleerkrachtScholen hebben moeite om de technologi-
sche ontwikkelingen bij te houden. Hulp en
voorlichting vanuit het regionale bedrijfs-
leven kunnen dit probleem oplossen en bo-
vendien bijdragen aan het versterken van de
onderlinge band. Daarnaast is groeps gewijze
uitwisseling tussen leerkrachten een be-
langrijk instrument voor het vergroten van
het zelfvertrouwen van leerkrachten ten
aanzien van techniekonderwijs.
WereldenvanbètatechniekhelpenbijdifferentiatieYoungworks en Motivaction hebben in
opdracht van Platform Bètatechniek in 2007
hun Youngmentality-model vertaald naar
100278 SamenSlimmer_BW.indd 13 24-08-10 14:29
I.s.m. Van Hulzen Public Relations.
Concepten t.b.v. diverse attenderingscampagnes.Ontwerp en productie binnen bestaande huisstijl, o.a. advertenties, posters, webbanners, en campagnestijl-handboek.
Lekker bijverdienen?
Weet waar je recht op hebt als het gaat om minimumloon, veiligheid en werktijden.
Kijk op www.szw.nl
100124_SZW_bbv196x265_C_meisje.indd 1 30-07-10 14:38
Baan en thuis combineren?
Benut de mogelijkheden voor de juiste balans.
kijk op www.rijksoverheid.nl
Ontvangt u in 2015 voor het eerst AOW? En heeft u een jongere partner?
Houd er dan rekening mee dat u alleen voor uzelf AOW krijgt. U ontvangt geen toeslag voor uw jongere partner.
kijk op www.pensioenkijker.nl of www.rijksoverheid.nl (klik op onderwerp en dan op AOW)
100321_AOW_Partnertoeslag_adv240x285.indd 1 09-09-10 14:54
Lekker bijverdienen?
Weet waar je recht op hebt als het gaat om minimumloon, veiligheid en werktijden.
Kijk op www.szw.nl
100124_SZW_bbv206x275_jongen.indd 1 30-07-10 14:35
Niet meer samen verder?
Veranderingen in het leven hebben invloed op uw spaarpot voor later.
kijk op www.rijksoverheid.nl
I.s.m. Van Hulzen Public Relations.
Vormgeving en lay-out brochure.
100310 LMM BinnenWerk.indd 2 16-09-10 16:02
“Als grootste coalitie-loyaliteitsprogramma in Nederland heeft Air Miles goed inzicht in het spaar-
gedrag van de consument. In een tijd waarin de marketingomgeving aan grote veranderingen on-
derhevig is en veel organisaties zoeken naar oplossingen, vinden wij het gepast om een aantal
verworven inzichten in ons vakgebied te delen. Met enige trots presenteert Loyalty Management
Netherlands, de organisatie achter het Nederlandse Air Miles, daarom de eerste uitgave van de
Loyalty Management Monitor. Deze bevat een selectie uit de resultaten van ons jaarlijks onderzoek
naar de werking van loyaliteitsprogramma’s in Nederland. Ook onthullen wij de belangrijkste trends
van ons longitudinale onderzoek naar de effectiviteit van Air Miles.
Klantinzicht is altijd een belangrijk onderdeel geweest van het Air Miles programma. Je wilt weten
wie je klant is en wat hem beweegt, voor je hem aanbiedingen doet. Een feit is ook dat de effectivi-
teit van massamediale marktbewerking is afgenomen en direct marketing snel terrein wint. Daarom
heeft klantinzicht nog meer prioriteit gekregen; de voorname plek die direct marketing en database
marketing bij ons innemen, onderstreept dit. Loyalty Management Netherlands heeft haar inzichten
op dit gebied vertaald naar een eigen werkwijze in klantwaardemanagement en multichannelinzet:
vind eerst uit welke klanten het waardevolst zijn, en vervolgens via welke kanalen je hen het best
kunt benaderen. Wij hebben de eerste vruchten van deze aanpak al geplukt en brengen momenteel
die inzichten met enkele van onze vaste partners in praktijk. We willen dit voordeel in de nabije toe-
komst graag met meer – het liefst ook nieuwe – partners delen. We hopen dat deze monitor daaraan
bijdraagt.
De volgende uitgave van de Loyalty Management Monitor maak ik niet meer mee als directeur van
Air Miles. Na bijna twaalf jaar neem ik afscheid van dit fantastische programma na een al tweemaal
uitgestelde pensionering. Maar ik blijf loyaal; niet alleen aan het sparen en inwisselen van Air Miles,
maar ook aan Loyalty Management Netherlands.”
VoorwoordHenk Kok, algemeen directeur Loyalty Management Netherlands
3Voorwoord
VoorwoordVoorwoord
100310 LMM BinnenWerk.indd 3 16-09-10 16:02
L o y a l t y M a n a g e m e n t M o n i t o r
2 0 1 0 / 2 0 1 1
100310 LMM Omslag.indd 1 16-09-10 15:36
100310 LMM BinnenWerk.indd 8 16-09-10 16:02
1In de onderzoekspopulatie wordt onderscheid gemaakt tussen Air Miles spaarders en niet-Air Miles
spaarders. Aan dit onderzoek hebben 494 Air Miles spaarders en 500 niet-spaarders meegewerkt.
Het totaal aantal respondenten in het onderzoekspanel komt daarmee op 994.
Het onderzoek is afgenomen door MetrixLab door middel van een onlinevragenformulier.
De resultaten van het Onderzoek Loyaliteitsprogramma’s worden jaarlijks bekendgemaakt door
Loyalty Management Netherlands. Dit artikel behandelt een selectie van de resultaten.
Air Miles bekendste spaarprogramma
Air Miles is een fenomeen met grote internationale en nationale bekendheid. Hoe wijdverbreid de
faam van het programma in Nederland is, blijkt uit de vragen over spontane en geholpen bekend-
heid. De respondenten werd tweemaal gevraagd welke spaar- of loyaliteitsprogramma’s zij kennen.
De eerste maal dienden zij zelf een aantal programma’s in te vullen, de tweede maal werden zij
geholpen met een lijst mogelijke antwoorden.
Het Onderzoek Loyaliteitsprogramma’s is een jaarlijks
vergelijkend onderzoek naar spaar- en loyaliteitsprogramma’s
in Nederland, met een focus op de bekendheid van
de programma’s en de deelname en motivaties van de
consument. Het Onderzoek Loyaliteitsprogramma’s wordt
jaarlijks afgenomen via het Loyalty Panel, een online-
marktonderzoekstool.
Onderzoek Loyaliteitsprogramma’sNederlandse loyaliteitsprogramma’s uitgelicht
“Het onderzoek is een
representatieve steek-
proef met ‘een kleine’ 1000
respondenten; een groter
aantal dan de meeste studies
in dit vakgebied.” m
et d
e sc
herp
e b
lik v
an T
amm
o B
ijmo
lt
1Hoofdstuk 1
Onderzoek Loyaliteitsprogramma’s 9
100310 LMM BinnenWerk.indd 9 16-09-10 16:02
8
Morten Colding-Jørgensen
‘BioSim - advantages and challenges
of a mechanism-based modeling
approach to drug development’
4 Speakers
Education
Medical doctor 1970. Master of Science (physics/mathematics)
1991. Qualifi ed as expert (corresponding to Ph.D. level or higher) in
physiology, pathophysiology, biophysics, medical physics, control
theory, applied mathematics, neurobiology, model theory, and
nonlinear dynamics.
Positions
University of Copenhagen, medical faculty 1970-1994: Assistant/
associate professor in physiology, biophysics and medical physics.
Novo Nordisk A/S since 1994. Presently Scientifi c Director in the
Research and Development area. Affi liated professor at The Technical
University of Denmark. Member of the governing board of BioSim.
Member of the advisory board, Dept. of Physics. DTU.
Teaching and Research
Substantial research and supervision experience (physiology, medical
physics, biophysics, cell biology, pharmacology, medicine, control
theory, mathematics, model theory etc.). Supervision of more than
10 masters and 5-10 Ph.D. students.
Publications, et cetera
More than 60 papers and more than 40 internal reports mainly on
biosimulation topics. More than 50 invited talks. Organizing and
chairing several conferences, symposia, et cetera.
090442-Programma-A5_Binnenwerk_v2.indd 8 05-11-2009 10:44:47
9
Jacob de Vlieg
‘Computer simulation techniques
and molecular informatics tools for
drug discovery’
Computational drug discovery has created many opportunities
to accelerate and rationalize the multidisciplinary drug discovery
process, and provide novel approaches and insights to the design
of drugs. Today, in silico drug hunters must work across many
disciplines ranging from molecular biology to chemistry and physics
in order to translate the vast amounts of information from protein
targets, ligands and their complexes into useful knowledge and
better quality decisions. A variety of computational scientifi c
techniques are applied to solve complex chemical and biological
problems including micro array analysis, statistical analysis of large
datasets, structure-based drug design, computational genomics,
molecular simulations and pharmacophore based molecular library
design. Moreover computational drug discovery plays a critical role
in catalyzing the intensive ‘wet-dry’ cycle that characterizes modern
drug design. In Jacob de Vlieg’s presentation in particular, the role of
computer simulations and advances in molecular informatics in drug
discovery will be discussed.
Professor Dr Jacob de Vlieg, studied biophysics at the State
University of Groningen and graduated cum laude. During his Ph.D.
research, he developed computational methods for 3D biostructure
determination. Shortly afterwards, he joined the EMBL, Heidelberg
to develop structural bioinformatics techniques. From 1990 until
2001, De Vlieg held a range of research and management positions
at Unilever Research in the fi elds of modeling, biophysics and
ICT. Appointed in 2000, he is currently part-time Professor of
090442-Programma-A5_Binnenwerk_v2.indd 9 05-11-2009 10:44:47
1111
15:00-17:00
TargetFinding(D1) 25Chair: Anja Garritsen
Room: Spark
Toxicology&PK-PD(D2&D3) 31Chair: Nico Vermeulen
Room: Glow
DrugDelivery&ProductionTechnologies(D5&D6) 37Chair: Erik Frijlink
Room: Beam
(Auto-)ImmuneDiseases(T1) 41Chair: Aletta Kraneveld
Room: Prins Claus Foyer
CardiovascularDiseases(T2) 49Chair: Jo de Mey
Room: Flash
Cancer(T3) 57Chair: Steven de Jong
Room: Maxima Foyer
InfectiousDiseases(T4) 63Chair: Jan-Maarten van Dijl
Room: Prins Claus Zaal
CNS&Biomarkers(T5&D4) 71Chair: Roger Adan
Room: Auditorium
EfficiencyAnalysis(T6) 81Chair: Bert Leufkens
Room: Polar
Overview of Theme & Discipline meetings
090488 TiP SpringMeeting ProgramBook_deel1.indd 11 08-04-10 10:36
Modeling and simulation approaches in drug discovery and developmenta workshop by BioLogue / University of Copenhagen and TI Pharma
Thursday, November 19, 2009 | Copenhagen, DenmarkTuesday, November 24, 2009 | Leiden, The Netherlands
jointly shaping the future of medicine
090442-Programma-A5_Omslag_v3.indd 4-5 04-11-2009 14:18:28
Ontwerp en productie in huisstijl en ontwerp van eventstijl t.b.v. Springmeeting. Intro animatie t.b.v. opening event.
Project Portfolio
T1 T2 T3 T4 T5(Auto-) Immune Diseases
Cardiovascular Diseases
Cancer Infectious Diseases
Brain Diseases
D1 Target Finding, Validation, and Animal Models
D2 Lead Selection and in silico Modeling
D3 Predictive Drug Disposition and Toxicology
D4 Biomarkers and Bio-sensoring
D5 Drug Formulation, Delivery, and Targeting
D6 Pharmaceutical Prod. Technologies
Special overall Research Platform:
Effi ciency, Analysis, Drug Discovery Process
• Effi ciency improvement• Early regulatory input
> Enabling Technologies are relevant to research across the Therapeutic Areas
> Therapeutic Areas based on Priority Medicines (WHO)
Project Portfolio Enabling Technologies
Target Finding, Validation, and Animal Models• Exploitation of toll-like receptors (TLR)
• GPCR forum for established targets
Lead Selection and in silico Modeling• Prediction and evaluation of cardiotoxicity
• Metabolic stability assessment
• Ligand-Gated Ion Channels (LGIC) in drug discovery
• PK-PD modeling platform
Predictive Drug Disposition and Toxicology• Biomarkers for adverse drug toxicity
Biomarkers and Bio-sensoring• CSF proteome/metabolome and CNS disorders
Drug Formulation, Delivery, and Targeting• Vaccine delivery
• Drug delivery platform for infl ammatory diseases and cancer
Pharmaceutical Production Technologies• Hot medicines: stability of protein-based medicines
• Design quality into products
TI Pharma’s Strategic Research Program is defi ned by therapeutic areas and enabling technologies.
Since its launch in 2006, Top Institute
Pharma (TI Pharma) has experienced
rapid growth. Forty-eight research
consortia have been formed,
targetting several therapeutic areas
and enabling technologies. These
projects form the core of TI Pharma’s
Strategic Research Program: high
quality science, addressing serious
diseases confronting the modern
world. The forty-eight consortia
combine top groups from
28 universities, medical centers
and knowledge institutes and
46 companies, including global
pharmaceutical companies and small
and medium sized enterprises (SMEs).
090349 Up and Running flyer_Drukversie_v3.indd 1 17/11/09 08:54:48
Top Institute Pharma
P.O. Box 142
2300 AC Leiden
The Netherlands
T +31 (0) 71 332 20 30
F +31 (0) 71 332 20 31
www.tipharma.com
Program Book15 April 2010
Sprin
g M
eeting
Prog
ram B
oo
k
090488-A5_omslag.indd 1-2 07-04-10 18:03
I.s.m. Van Hulzen Public Relations.
Huisstijlontwerp en uitwerking huisstijlhandboek.
Ontwerp en productie van diverse middelen, o.a. stationairy, webbanners, brochures en website.
Introductie en uitwerking dynamische stripfiguur Phil Gains.
Nu mag u plaatsnemen in de mobiele bloedbank.
De donorassistente of de donorarts voert
de keuring uit.
Hier kunt u nog genieten van een kopje koffie.
Hier vindt de registratie plaats en vult u een
vragenlijst in.
Hierna mag u bloed geven.
Na de donatie gaat u terug naar het
nabijgelegen gebouw.
In het nabijgelegen gebouw meldt u zich
voor donatie.
in
Dit is de nieuwe mobiele bloedbank
van Sanquin.
1 2
3
5
7
4
6
8
Concept, ontwerp en productie binnen bestaande huisstijl.
Jaarverslagen en diverse corporate en regionale uitingen.
09Scientific Report
Sanquin
Plesmanlaan 125
NL-1066 CX Amsterdam
P.O. Box 9892
NL-1006 AN Amsterdam
The Netherlands
Telephone +31 20 512 30 00
Fax +31 20 512 33 03
www.sanquin.nl
Sanquin
Sanquin Blood Supply Foundation
respects the fundamental principles
of the International Red Cross.
Sanq
uin Scientific Rep
ort 2009
Blood and Beyond
100078 Wetenschappelijk JVS Omslag.indd 1 03-06-10 12:34
Bloed is leven
Met dit jaarverslag willen wij als ondernemingsraad (OR) en onderdeelcommissies (OC’s)
alle medewerkers van Sanquin informeren over onze activiteiten in 2009.
Ondernemingsraad en onderdeelcommissies
Jaarverslag2020
Ondernemingsraad en onderdeelcommissies20
Ondernemingsraad en onderdeelcommissies
Jaarverslag20
Jaarverslag 0909Jaarverslag 09Jaarverslag
100080_OR_Jaarverslag_09_v5.indd 1 08-09-10 13:02
09Wetenschappelijk Jaarverslag
Hoogtepunten09Scientific Report
Highlights
Bloed is leven
Blood and Beyond
100079 Samenvatting JVS Omslag.indd 1 03-06-10 12:28
Donors zijn de beste supporters!
100227_ansichtkaartWK.indd 1 08-06-10 11:04
4 | Jaarverslag 2009 | Ondernemingsraad en Onderdeelcommissies
Quartslag
Ondernemingsraad:
De eerste adviesaanvraag die de OR in het kader van Quartslag ontving,
ging over de verandering in aansturing:
Sanquin Bloedbank Nederland: Er komt één landelijke
Bloedbank met een aansturing per functioneel werkgebied.
Zo ontstaan er vier pijlers: Donorzaken, Productie Bloedbank,
Medische zaken/Klinische Consultatieve Dienst en Quality Assurance;
Bij de Bloedbank komt ook een afdeling Procesontwikkeling, zoals
bij Business Unit Reagentia en de Divisie Plasmaproducten. Hoe de
medezeggenschap hierop moet inspelen is nog een discussiepunt,
vooral wie dan gesprekspartner van de OC zal zijn;
Sanquin Research: De Divisie Research stuurt het wetenschappe-
lijk onderzoek binnen Sanquin functioneel en operationeel aan;
Sanquin Concernstaf en Concerndiensten: Staffuncties die
onder de Concernstaf of -dienst vallen, worden ondergebracht bij
Sanquin Bloedbank. Het gaat hierbij om Kwaliteit, Arbo en Milieu-
Bloedbanken/Verantwoordelijk Persoon, Donormanagement, Medisch
Beleid en Productie Bloedbanken. De staffunctie Wetenschapsbeleid
gaat naar Sanquin Research en de staffunctie Immuno Hematologie
Diagnostiek naar Sanquin Diagnostiek.
Om tot goede adviezen te komen, vroeg de OR essentiële informatie op, zoals
de onderliggende probleemanalyse, het implementatieplan en uitwerking
centraal versus decentraal. De OR wil dat de gevolgen in kaart worden gebracht
en dat deze met de OR en vakbonden worden besproken. Daarna kunnen
oplossingen worden gekozen, eventueel beschreven in een Sociaal Plan.
De adviezen van de OR staan op intranet or/oc.
Kwaliteit Arbo Milieu (KAM)
Ondernemingsraad:
Ook de inrichting van de kwaliteitszorg gaat veranderen. De Raad van
Bestuur discussieerde over een eventuele splitsing in een Arbo en een
Milieubeleid binnen KAM. Bij splitsing wordt Arbo bij HRM ondergebracht,
en Milieu bij Facility Beheer. Het is ook mogelijk dat Arbo, Milieu en Veiligheid
als een soort concerndienst blijven bestaan. Daarnaast werden de bestaande
kwaliteitssystemen binnen KAM Diagnostiek en Research geëvalueerd.
De KAM-adviseurs/managers worden gekoppeld aan de clustermanager,
zodat ze onderdeel zijn van het primaire proces. De stapsgewijze uitvoering
van deze plannen kan enkele jaren in beslag nemen.
Ontvlechting functie manager KAM-VP (Verantwoordelijk Persoon) bij de Concernstaf
Ondernemingsraad:
De Raad van Bestuur stelde december 2009 voor de huidige functie manager
KAM-VP als volgt op te splitsen:
1. Verantwoordelijk Persoon Bloedbank en Weefselbanken;
2. Quality Assurance Bloedbank;
3. Corporate KAM: Sanquin-breed beleid op het gebied van Quality
Assurance (QA), Arbo, Milieu en Veiligheid.
De OR besloot zich van advies te onthouden, omdat niet duidelijk werd hoe
deze ontvlechting zich verhoudt tot de wijzigingen door Quartslag. Later
adviseerde de OR in het kader van Quartslag aan de Raad van Bestuur om
de staffuncties KAM-BB/VP bij de PMC Bloedbank te plaatsen en de QA en
Corporate Auditing-staffuncties onderdeel van de Concernstaf te laten blijven.
1Sanquin wil de uniformiteit van Bloedbanken garanderen. Daarom is besloten de organisatie in te
richten als één Product-Markt-Combinatie (PCM) met één centrale aansturing. De Raad van Bestuur
heeft de Ondernemingsraad (OR) om advies voor haar plannen gevraagd. Omdat Quartslag een
landelijke zaak is, besloot de OR om bij de Onderdeelcommissies (OC’s) vragen en aanbevelingen
te inventariseren. In 2009 bezocht de Raad van Bestuur de verschillende Divisies en inventariseerde
eveneens vragen, waarbij de OC’s van alle Bloedbanken werden betrokken.
Reorganisaties
100080_OR_Jaarverslag_09_v5.indd 4 08-09-10 13:02
| 5
v.l.n.r. Staand: Iwan Coletto, Patricia Visscher, Wendy van Essen, Luuk Steevens, John van Vulpen, Margje Luning.Zittend: Tudor Schleurholts, Jessica van Keulen, Marjo Peters-van Wijk, Luc Janse, José Suijkerbuijk,Chris Pescott.Op de foto ontbreken: Daan Fokkema, Roy Muller, Mo Aazzouz.
Onderdeelcommissie Concernstaf:
Ook de OC CS bestudeerde op verzoek van de OR deze adviesaanvraag.
De OC had begrip voor de opsplitsing van de functie, maar het organogram
dat daardoor ontstond, leek niet te kloppen met Organisatie&Sturing II.
Een definitief organogram zou moeten worden opgenomen in
Organisatie&Sturing III. De OC adviseerde de OR om hierover op korte
termijn met de Raad van Bestuur in gesprek te gaan.
Procesondersteuning- en ontwikkeling (POO) bij de Divisie Plasmaproducten
Onderdeelcommissie Plasmaproducten:
De afdeling POO kreeg vier subafdelingen naast de subafdeling Biochemische
Ondersteuning Productie (BOP). De OC informeerde bij de betrokken mede-
werkers naar hun ervaringen met de nieuwe structuur en besloot positief te
adviseren. Na dit advies werd de nieuwe structuur per 1 januari 2010 defini-
tief ingevoerd.
Herstructurering Quality Control (QC) bij de Divisie Plasmaproducten
Onderdeelcommissie Plasmaproducten:
De herstructurering QC werd verdeeld in drie fases:
1. Een stafbureau vormen binnen de afdeling Kwaliteitscontrole;
2. De subafdeling Chemie QC vormen en de groep Monsterontvangst en
Grondstoffenkeuring afsplitsen;
3. De subafdeling Ingangscontrole samenvoegen met de groep Monster-
ontvangst en Grondstoffenkeuring, en de endotoxinetesten verschuiven
naar de subafdeling Microbiologie.
De OC bracht in 2008 advies uit over fase 1 en sprak met de directie af dat
het stafbureau een maand na oprichting werd geëvalueerd. Op grond van
deze evaluatie adviseerde de OC de directie vervolgens om fase 2 en 3 tegelijk
te starten, met extra aandacht voor het verschuiven van de endotoxinetesten
naar de subafdeling Microbiologie, het invullen van vacatures voor hoofden,
en het herplaatsen van medewerkers als de directie dat noodzakelijk vindt.
De OC bleef de voortgang volgen. Ze evalueerde de ontwikkelingen aan de
hand van interviews met een aantal direct betrokken medewerkers en indirect
betrokken afdelingen die een klantrelatie hebben met QC. De algemene uit-
komst was dat de service, snelheid, betrouwbaarheid, flexibiliteit en deskun-
digheid waren verbeterd.
Reorganisatie Facility Beheer (FB) bij de Divisie Bloedbank Regio Noordwest
Onderdeelcommissie Noordwest:
De Bloedbank Regio Noordwest vroeg haar OC advies over het wijzigen van
het organogram van de afdeling FB. Met dit voorstel wordt de dienstverlening
aan interne klanten geoptimaliseerd door:
1. Separate units voor gebouwen en utilities in te stellen. Hiermee gaat zich
een aparte afdeling bezighouden;
2. Het bedrijfsrestaurant onder te brengen bij de unit Logistiek;
3. De continudienst onder te brengen bij de unit Techniek.
De OC NW heeft bij de reorganisatie in goed overleg een andere werkwijze
ingevoerd. Na afronding is er één adviesaanvraag/instemmingverzoek met
betrekking tot de eindfase ingediend.
Reorganisaties
100080_OR_Jaarverslag_09_v5.indd 5 08-09-10 13:02
I.s.m. Van Hulzen Public Relations.
Concept, vormgeving en opmaak van periodiek.
Koelbloedig hulpverlenen bij rampenMondial Assistance dit jaar coördinerende alarmcentrale
Patiëntenzorg verbeteren en intensiverenMondial Assistance en farmaceut Wyeth gaan samenwerking aan
assist!
Re
lati
em
ag
azi
ne
Mo
nd
ial
As
sis
tan
ce
, n
um
me
r 1
- 2
00
9R
ela
tie
ma
ga
zin
e M
on
dia
l A
ss
ista
nc
e,
nu
mm
er
1 -
20
09
Assist! opzet 01-09_v2.indd 1 20-02-2009 09:59:54
Professionele uitvoering gewaarborgdMondial Assistance nieuwe uitvoerder van het Landelijk Centraal Meldpunt (LCM)
De hulpverleners zijn er klaar voor‘De nadruk ligt nu meer dan ooit op snelheid’
Re
lati
em
ag
azi
ne
Mo
nd
ial
As
sis
tan
ce
, S
pe
cia
l v
oo
rja
ar
20
09
Re
lati
em
ag
azi
ne
Mo
nd
ial
As
sis
tan
ce
, S
pe
cia
l v
oo
rja
ar
20
09
assist!LCM SPECIAL
090207 Assist! LCM-def.indd 1 29-05-2009 16:04:58
8 Mondial Assistance
Bergers vragen van het LCM een
snelle en zo compleet mogelijke
melding. Alleen zo kunnen zij keer
op keer aan de strenge eisen van
incident management (IM) voldoen.
En op het juiste moment op de juiste
plek komen.
Brancheverenigingen bergers twijfelen niet aangoede voortzetting LCM
“Uitsluitend het aanspreekpunt verandert”
Brancheverenigingen VBS en ABNed zijn tevreden met de huidige uitvoering, ze ver-wachten dan ook dat er per 1 juli voor de ber-gers operationeel niets gaat veranderen. ‘Het is hooguit even wennen aan nieuwe contact-personen’, menen Ingrid Huffener (directeur VBS) en Marjo Reijs (voorzitter ABNed).
Goed klimaat voor bergers creërenEr zijn in Nederland ongeveer 160 operatio-nele bergingsbedrijven. Vanuit de Bovag werd in 1989 de VBS (Nederlandse Vereniging van Bergingsspecialisten) opgericht om de belan-gen te behartigen van Nederlandse bergers.
090207 Assist! LCM-def.indd 8 29-05-2009 16:05:11
9
“Het is eerder zo
dat we elkaar versterken
dan dat we elkaar in
de weg lopen.”
dat we elkaar in de weg lopen. Door twee aparte verenigingen te blijven, houden we elkaar scherp. En de kwaliteit van de branche hoog.’
Doorstroming garanderen‘Bergers zijn mobiliteitsherstellers’, vat Huffener de rol van bergingsbedrijven in IM samen. ‘Er is een incident op de weg waar incident manage-ment van toepassing is en de gevolgen daar-van moeten tot het minimum worden beperkt. De mobiliteit moet hersteld en de doorstroming gegarandeerd worden. Dat is waar bergers gespecialiseerd en uniek in zijn. In de snelheid zit voor de bergers weinig rek, tenzij je een berger op een belangrijk knooppunt situeert. Maar als hij of zij vanuit de vestigingsplaats moet komen,
is er altijd een bepaalde aanrijdtijd nodig.’ Reijs voegt eraan toe dat het voor een berger daarom essentieel is dat hij een melding zo snel en zorgvuldig mogelijk ontvangt om binnen de vereiste twintig minuten ter plaatse te zijn. ‘Zij zijn echter voor de snelle afhandeling op plaats incident ook afhankelijk van bijvoorbeeld politie en ambulances en de Verkeers Ongevallen Analyse (VOA). Bergers willen dus niet alleen exacte informatie over locatie en voertuig(en), maar ook of er gewonden bij zijn. Om hun werk goed te doen zijn de kwaliteit van de melding en de telefooncapaciteit bij het LCM essentieel. Mondial Assistance zal de ervaring en kennis die VHD door de jaren heen heeft opgebouwd in recordtijd moeten opbouwen om het LCM professioneel neer te zetten.’
Huffener en Reijs geloven niet dat de exploitatie van het LCM door de nieuwe uitvoerder tot grote veranderingen gaat leiden. ‘Uitsluitend het aanspreekpunt’, zegt Reijs. ‘De mensen van die centrale zijn andere mensen, de berger heeft te maken met een ander communicatie-kanaal. Maar Mondial Assistance heeft net als VHD een zeer professionele alarmcentrale. Ik ben ervan overtuigd, dat we er niet op achter-uit zullen gaan. Het LCM is ook niet meer dan een alarmcentrale die volgens een vast proto-col de melding aanneemt van de politie en
Tien jaar later werden dat twee branche-verenigingen, omdat de branche door veran-deringen in de markt in twee groepen bergers was te verdelen. Die nieuwe branchevereni-ging kreeg de naam ABNed (Vereniging Auto-berging Nederland). Inmiddels werken beide verenigingen steeds nauwer samen, met als gezamenlijke topprioriteit een zo goed moge-lijk klimaat voor de bergers creëren. ‘We kunnen naast elkaar opereren als twee pro-fessionele brancheverenigingen, die beide serieus genomen worden door zowel opdrachtgever als achterban’, legt Reijs uit. ‘Het is eerder zo dat we elkaar versterken dan
doorgeeft aan de bergingsbedrijven, die daar-voor contracten hebben met de Stichting IMN en de alarmcentrales. ‘Operationeel zou er voor de bergers niets hoeven en moeten ver-anderen’, zegt Huffener. ‘Het LCM draait om automatisering, communicatie, kwaliteit en snelheid. En de afspraken liggen vast. Mondial Assistance is er als organisatie bovendien goed op voorbereid en op ingericht. Het is gewoon een stukje gewenning. Met alle tech-nologische ontwikkelingen moet het LCM volgens mij zelfs vanuit Tokyo mogelijk zijn.’
Links: Ingrid Huffener (directeur VBS) en Marjo Reijs
(voorzitter ABNed).
090207 Assist! LCM-def.indd 9 29-05-2009 16:05:13
‘De politie heeft geen primaire verantwoorde-lijkheid voor doorstroming. Het is echter wel zo dat doorstroming voor ons van primair belang is, omdat het de verkeersveiligheid bevordert. Als mensen zich prettig voelen in het verkeer en een vlotte voortgang ervaren, heeft dat bovendien invloed op agressie in het verkeer. Via die omweg is doorstroming en mobiliteit voor ons een heel belangrijk aan-dachtspunt. Daarom voelen we ons echt een partner, medeverantwoordelijk voor het management rondom incidenten. Vanuit die verantwoordelijkheid doen wij mee.
In de tweede plaats is het zo dat wij praktisch gezien een grote bijdrage leveren, omdat wij veel aan en op de weg werken en betrokken zijn bij incidenten. Dan is ons eigen optreden mede bepalend voor de snelheid van het pro-ces. Op veel verschillende manieren is de poli-tie dus een belangrijke schakel in het managen van incidenten.
Bert Wijbenga, sinds tweeënhalf jaar een van de 25 korpschefs van de
Nederlandse politie. Verantwoordelijk voor korps Flevoland en daarnaast
landelijk verantwoordelijk voor milieu, verkeer en bijzondere wetten (zoals
vuurwapens en particuliere beveiliging).
Succes van vandaag, is morgen niet goed genoeg
Incident management is inmiddels echt een vak geworden. Precisiewerk. Er liggen uitste-kende protocollen voor alle betrokken partijen. In het proces hebben wij hele goede afspra-ken met onze partners. Afspraken die er mede toe leiden dat het incident management goed en snel kan verlopen. Of het nu gaat om onze meldkamer, onze noodhulp of om technisch onderzoek en strafrechterlijke afspraken. Succesfactoren in de samenwerking zijn elkaar kennen en van elkaar begrijpen wat de rollen en verantwoordelijkheden zijn. En ver-volgens naar elkaar toe streng zijn over de gemaakte afspraken. Doorslaggevend zijn ten slotte de bereidheid om kritiek te geven en te ontvangen en je werk voortdurend beter te willen doen. Want er is alle reden om de lat steeds iets hoger te leggen. We weten alle-maal hoeveel druk er dagelijks op de ketel staat.Het succes van vandaag, is morgen niet meer genoeg. Van de nieuwe uitvoerder verwacht ik
dat de medewerkers zich er mede verant-woordelijk voor voelen om steeds beter te worden. Want het aantal voertuigen op de Nederlandse wegen neemt toe en de weguit-breiding houdt geen gelijke tred. Ergo: er komt steeds meer druk op de ketel. Daar moet je rekening mee houden.
Belangrijke ontwikkeling is dat er andere regels zijn geformuleerd voor politiewerk ten aanzien van verkeersongevallen, met onder andere een taakverschuiving naar Rijkswater-staat. Ik kan me verder ook niets anders voorstellen dan dat de technologische ontwik-kelingen effect gaan hebben over hoe wij onze mensen instrueren. Zo zijn er tal van relevante ontwikkelingen, ook wat betreft spits mijden en automatische gegevensuitwisseling. Dat maakt dit onderwerp ook zo interessant voor de komende jaren.’
Bert Wijbenga
6 Mondial Assistance
090207 Assist! LCM-def.indd 6 29-05-2009 16:05:07
Eeltje Hoekstra
7
‘RWS is de uitvoeringsorganisatie van het Ministerie van Verkeer en Waterstaat en als zodanig verantwoordelijk voor het bouwen van nieuwe infrastructuur, het onderhouden van wegen en het terugdringen van fi les. Er zijn in Nederland een aantal soorten wegbe-heerders; Rijkswaterstaat, provincies, gemeen-ten, kaderwetgebieden en waterschappen. Al die instanties hebben wegen in beheer. Vanuit de verantwoordelijkheid om wegen van het hoofdwegennet (snelwegen en belangrijke ver-bindingswegen) zo snel mogelijk vrij te maken, heeft RWS incident management opgestart. In het belang van de weggebruiker. Op dit gebied loopt Nederland voorop in Europa. Vooral omdat zowel verzekeraars, wegbeheerders, alarmcentrales als uitvoerende partijen het nut en de noodzaak onderkennen van het snel hel-pen van mensen.
Verzekeraars en alarmcentrales zijn al jaren druk bezig om ongevalhulpverlening goed te organiseren, om zorgvuldig en snel te hande-len. De VHD heeft het LCM heel lang succesvol uitgevoerd, er zijn sterke relaties gegroeid.
Eeltje Hoekstra, programmamanager
Incident Management (IM) bij
Verkeerscentrum Nederland van
Rijkswaterstaat (RWS), waar hij sinds
2003 werkzaam is.
Iedereen onderkent nut en noodzaak incident management
Automatismen. Wat je nu bij de organisaties merkt, is dat mensen best begrijpen dat er aan-besteed moest worden, maar dat ze zich toch afvragen of de nieuwe partij net zo goed is als de vorige. Wat ik de andere partners graag wil meegeven is dat Mondial Assistance misschien dingen iets anders aanpakt, maar dat het ook verfrissend kan werken. Alle betrokkenen zul-len hun werk nog steeds goed en misschien wel beter kunnen doen.
Wij verwachten van de nieuwe uitvoerder van het LCM dat zij de bergers adequaat op weg stuurt. Dat de telefoon meteen wordt opgeno-men, zoals we gewend zijn. Niet in de wacht staan, is voor de verkeerscentrale vreselijk belangrijk. Andersom moeten meldingen, vooral voor de weggedeeltes waar we geen camera’s op hebben staan, adequaat bij ons binnen blij-ven komen. De aansturing van onze bekende geelgroene wagentjes vindt tenslotte plaats door een melding die wij ontvangen vanuit het LCM. Verder verwachten we een correcte, directe afhandeling van het verrichte werk. Het zorgvuldig aanleveren van managementinfor-
Toekomstige ontwikkeling: E-call
De Europese Commissie heeft autofabrikanten verplicht om vanaf 2010 een soort blackbox in nieuwe auto’s te installeren. Bij een ongeval met de auto alarmeert dit kastje automatisch 1-1-2, of het equivalent daarvan in het buitenland. Deze ontwikke-ling is vooral bedoeld voor automobilisten in afgelegen gebieden, om te voorkomen dat ze niet in staat zijn om zelf te bellen. De auto is bovendien in staat om informatie te geven over bijvoorbeeld de hoeveelheid mensen in het voertuig. Bijkomend voordeel van e-call is vanzelfsprekend dat een melding sneller binnen is, zodat de betrokken partijen sneller kunnen handelen. Voor marktpartijen biedt e-call bovendien commer-ciële mogelijkheden voor bestaande voertuigen.
matie is voor ons erg belangrijk, we willen dat onze eigen prestaties snel inzichtelijk zijn.
Incident management is een samenwerking die nu tien jaar structureel is. Maar we zijn er nog steeds niet helemaal, er zijn nog verbete-ringen mogelijk. In mijn ogen valt er voor het IMN nog veel winst te behalen in het realtime met elkaar gegevens uitwisselen bij een onge-val. Daarin liggen veel kansen voor de toe-komst, zoals e-call (zie kader). Slimme ideeën zijn trouwens altijd van harte welkom!’
090207 Assist! LCM-def.indd 7 29-05-2009 16:05:10
Re-styling logo. Ontwerp website, webshop en product-sheets.
I.s.m. Van Hulzen Public Relations.
Ontwerp huisstijl, vormgeving en productie diverse huisstijlmiddelen en website.
Zu
id-H
oll
and
plei
n 1
, Po
stbu
s 90
602,
250
9 LP
Den
Haa
g
t: (0
70) 4
41 6
8 06
, m: (
06) 1
0 94
95
46, f
: (07
0) 4
41 7
8 13
e: p
azh
@pz
h.n
l, w
ebsi
te: w
ww
.paz
h.n
l
090463 OS-Montage-PAZH.indd 1 17-12-2009 09:12:26
Zu
id-H
oll
and
plei
n 1
, Po
stbu
s 90
602,
250
9 LP
Den
Haa
g
t: (0
70) 4
41 6
8 06
, m: (
06) 1
0 94
95
46, f
: (07
0) 4
41 7
8 13
e: p
azh
@pz
h.n
l, w
ebsi
te: w
ww
.paz
h.n
l
090463 OS-Montage-PAZH.indd 1 17-12-2009 09:12:26
Zu
id-H
oll
and
plei
n 1
, Po
stbu
s 90
602,
250
9 LP
Den
Haa
g
t: (0
70) 4
41 6
8 06
, m: (
06) 1
0 94
95
46, f
: (07
0) 4
41 7
8 13
e: p
azh
@pz
h.n
l, w
ebsi
te: w
ww
.paz
h.n
l
prov
inci
aal a
dvis
eur
ruim
telij
ke k
wal
itei
t
in z
uid-
holla
nd
090463 BP-Montage-PAZH.indd 1 17-12-2009 09:06:40
Zu
id-H
oll
and
plei
n 1
, Po
stbu
s 90
602,
250
9 LP
Den
Haa
g
t: (0
70) 4
41 6
8 06
, m: (
06) 1
0 94
95
46, f
: (07
0) 4
41 7
8 13
e: p
azh
@pz
h.n
l, w
ebsi
te: w
ww
.paz
h.n
l
prov
inci
aal a
dvis
eur
ruim
telij
ke k
wal
itei
t
in z
uid-
holla
nd
090463 BP-Montage-PAZH.indd 1 17-12-2009 09:06:40
prov
inci
aal a
dvis
eur
ruim
telij
ke k
wal
itei
t
in z
uid-
holla
nd25
09 L
P D
en H
aag
Post
bus
9060
2
prov
inci
aal a
dvis
eur
ruim
telij
ke k
wal
itei
t
in z
uid-
holla
nd25
09 L
P D
en H
aag
Post
bus
9060
2
prov
inci
aal a
dvis
eur
ruim
telij
ke k
wal
itei
t
in z
uid-
holla
nd25
09 L
P D
en H
aag
Post
bus
9060
2
prov
inci
aal a
dvis
eur
ruim
telij
ke k
wal
itei
t
in z
uid-
holla
nd25
09 L
P D
en H
aag
Post
bus
9060
2
stip
pelli
jnen
gev
en d
e st
icke
r slit
s aa
n
090463 Adresstickers-montage-PAZH.indd 1 17-12-2009 16:27:41
VK-PAZH.indd 2
24/12/09 12:
provinciaal adviseur
ruimtelijke kwaliteit
in zuid-holland
Zuid-Hollandplein 1, Postbus 90602, 2509 LP Den Haag
t: (070) 441 68 06, m: (06) 10 94 95 46, f: (070) 441 78 13
e: [email protected], website: www.pazh.nl
Prof. ir. E.A.J. (Eric) Luiten
VK-PAZH.indd 1
24/12/09 12:
Ontwerp huisstijl en productie van stationary, folder en website.
“Mijn kinderen hebben recht op een eigen leven. Zij moeten niet
voor mij hoeven zorgen. Daarom wil ik me nu alvast oriënteren op
hoe ik mijn woning op de dag van morgen kan voorbereiden.”
“Kijken, ervaren en geïnspireerd raken. Dat is wat ik wil.
Een bezoek aan Wel Thuis in Delft biedt dat!”
“Het is goed te weten dat ik niet mijn hele huis hoef om
te bouwen nu ik minder goed loop na die heupoperatie.
Gewoon kleine aanpassingen en het huis blijft in sfeer en
comfort hetzelfde en vooral mijn eigen huis.”
Woning bezoeken
Iedereen kan gratis de woning bezoeken! Een team van
enthousiaste gastheren en gastvrouwen verwelkomt u graag
en zij leiden u met veel plezier rond. Zij kunnen u meer
vertellen over de verschillende oplossingen in de woning en
de wijze waarop de woning tot stand is gekomen.
Ga naar www.welthuis.net en meld u aan. U ontvangt dan een
bevestiging en routebeschrijving.
De voorbeeldwoning Wel Thuis is gevestigd in Delft
en gratis op afspraak te bezoeken. Het bezoekadres is
Diepenbrockstraat 23 te Delft.
Meer informatie
Bezoek onze website www.welthuis.net voor meer informatie.
“Je weet gewoon dat de dag komt dat je bepaalde dingen niet meer kan. Toch wil ik
blijven wonen waar ik woon, zonder te veel hulp. Als techniek hier een oplossing in
kan bieden, prima! Ik sta voor alles open.”
Voor wie? Wel Thuis is er voor vele doelgroepen:
• Mensen die zich willen voorbereiden op de toekomst
• Mensen die letterlijk tegen drempels oplopen in
de huidige leefomgeving
• Mantelzorgers
• Thuiszorgorganisaties
• Zorgverleners
• Woningcorporaties
• Installateurs
• Aannemers
• Betrokkenen bij de Wmo
• Scholen / Leerlingen
Iedereen die de meerwaarde van zelfstandig wonen
her- en erkent zal in Wel Thuis inspiratie vinden.
www.welthuis.netDit project wordt mede mogelijk gemaakt door een financiële bijdrage van het ministerie van VWS.
welthuis_folder_v3.indd 1-3 03-05-10 10:23
Welzijn
betekent
wel thuis
In je eigen vertr
ouwde omgeving comforta
bel kunnen
leven. Maar o
ok met o
og op de toekomst, d
us duurzaam.
Wel Thuis toont aan dat met de juiste middelen de eigen
woning veiliger en duurzamer kan worden gemaakt, in gebruik
van energie, voor het milieu, maar vooral voor de bewoner zelf.
U zult verrast zijn hoe het wooncomfort met een aantal kleine
aanpassingen aanzienlijk kan verbeteren.
Samenwerking
Woningcorporaties Vestia en Vidomes, UNETO-VNI (de
branche organisatie voor de technische installatiesector),
het Opleidings- en ontwikkelingsfonds voor het Technisch
Installatie Bedrijf (OTIB), zorginstellingen Pieter van Foreest
en de gemeente Delft zijn het project Wel Thuis gestart. Met
deze samenwerking wordt alle beschikbare kennis op het
gebied van zorg, wonen en welzijn samen met de expertise uit
de technische installatiebranche gecombineerd en ingezet in
deze levensloopgeschikte voorbeeldwoning.
De woning
Wel Thuis toont u een driekamerappartement met bewe-
zen, eenvoudig toepasbare technieken die gemak en comfort
bieden. De aangebrachte voorzieningen zijn duurzame
toepassingen die goed zijn in te passen in elke andere
woning. U kunt zien en ervaren hoe praktische vragen van
bewoners zijn vertaald in vaak simpele technische oplos-
singen, die bijdragen aan het welzijn van de bewoner en de
persoonlijke leefomgeving verbeteren.
Zelfstandig wonen lijkt zo vanzelfsprekend.
Toch zal iedereen op termijn letter lijk kleine
of grote drempels ervaren in de eigen woning,
die het woongenot en -gemak beïnvloeden.
Het project Wel Thuis in Delft laat u zien wat
de mogelijk heden zijn, welke oplossingen
antwoorden bieden en vooral hoe een huis een
thuis kan blijven. In de voorbeeldwoning kunt u
ervaren hoe ook uw eigen woning levensloop-
geschikt kan worden en welke toepassingen er
zijn om langer comfortabel, duurzaam, veilig en
zelfstandig te kunnen wonen.
Levensloopgeschikt wonen is voor jong en oud
“Ik wil net zoals iedere andere jongere op kamers. Dat ik minder mobiel ben
door mijn handicap mag hierin geen belemmering zijn. Techniek is de oplossing,
dat weet ik zeker.”
welthuis_folder_v3.indd 4-6 03-05-10 10:23
www.welthuis.net
welthuis_briefpapier-def.indd 1 22-12-2009 12:52:10
Diepenbrockstraat 23 2625 XG Delft
welthuis_envelopEA56-alt.indd 1 22-12-2009 12:56:45
090430 LNR Globalcom briefpapier PMS.indd 1 27/11/09 11:38:22
090553 LNR NET briefpapier-pms.indd 1 21-12-2009 14:24:16
venster
Verrijn Stuartlaan 1A, 2288 EK Rijswijk
Ontwerp nieuwe huisstijl. Vormgeving en productie van diverse middelen binnen nieuwe huisstijl. O.a. advertenties, campagne en beursstand met lasershow.
Verrijn Stuartlaan 1A
2288 EK Rijswijk
www.lnrglobalcom.nl
Ir. Marnix van der Wolk
Commercial Manager
T +31 (0) 70 413 4000
M +31 (0) 6 5589 4084
090430 LNR visitekaartjes_300stuks.indd 1 16/11/09 16:55:05
www.lnrnet.nl
Ir. Marnix van der Wolk
Commercial Manager
090430 LNR visitekaartjes_300stuks.indd 2 16/11/09 16:55:05
LNR NET
LNR NET• Meest fi jnmazige RTK netwerk
• Netwerkoplossing op maat
• Multi-baseline oplossing
• GPS / Glonass / Galileo
LNR NET ondersteunt de volgende merken:
www.lnrnet.nl
150
mm
ext
ra
voor
in c
asse
tte
150 mm
extra voor in cassette
LNR-net-rolbanner_v5.indd 1 24/11/09 16:14:28
Leica TPS1200+
• Kleurenscherm
• Reflectorloos meten > 1000m
• ATR en Powersearch
• One man oplossing
• SmartStation
• Volledig uitwisselbaar met Viva GNSS
Leica Viva
venster
www.lnrnet.nl
I.s.m. Van Hulzen Public Relations.
Huisstijlontwerp,ontwerp en productie van diverse middelen, o.a. posters, folders, webbanners en de website.
Wij zijn supporter van:Vind je het leuk om iets te doen voor onze stad? En daar unieke
belevenissen mee te verdienen? Doe dan mee aan Crownies!
Vraag hier meer informatie of ga naar www.crownies.nl!
Klus voor Den Haag! En verdien leuke beloningen!
crownies_posterA2_def.indd 1 19-08-2009 10:28:50
Crownies is een initiatief van de gemeente Den Haag en is onderdeel van het Actieprogramma Jeugd. Met Crownies wil de gemeente Den Haag jongeren meer betrekken bij de stad.
ContactadresLaan van Meerdervoort 1292517 AW Den Haag
telefoon 070 312 56 34www.crownies.nl
briefpapier A4.indd 1 14-07-2009 13:51:00
Laan van Meerdervoort 129, 2517 AW Den Haag
crownies is een initiatief van de gemeente Den Haag en is onderdeel van het Actieprogramma
Jeugd. Met Crownies wil de gemeente Den Haag jongeren meer betrekken bij de stad.
in den HaaG is alTijd wel een KlUs Te doen. ooK bij joU in de bUUrT. Maar hoe weet je wat er waar te doen is? Ga naar www.crownies.nl. Daar staan alle klussen die je kunt doen, en de beloningen waarvoor je kunt sparen! Ben jij 8 jaar of ouder en lijkt het je leuk om goed bezig te
zijn in je eigen wijk? En wil je ook nog sparen voor leuke beloningen? Overleg dan met je ouder(s) of verzorger(s) en meld je aan!
meedoen meT crownies is maKKelijK, leUK en leverT waT op:1. Ga naar www.crownies.nl.2. Maakeenprofielaan.3. Kies een klus en meld je aan.4. Ga aan de slag en verdien crownies.5. Doe meerdere klussen om te sparen.6. Kies je beloning!
wisT je daT...•JejeCrownies-profielinjeeigen stijl kunt maken?•Jefoto’senfilmpjeskuntbekijken en plaatsen?
NIEUWSBRIEF
Op www.crownies.nl komen vraag en aanbod van klussen samen. Het aanbod is afkomstig van zogenaamde ‘klusaanbieders’. Om klussen op de website te mogen plaatsen, moeten zij eerst Crownies aankopen ter waarde van de werkzaamheden. Met dat geld worden de beloningen ingekocht bij de sponsoren. Na uitvoering van de werkzaamheden komen de Crownies bij de jongeren terecht. Zogenaamde ‘klusbegeleiders’, tussenpersonen aan de vraagkant, houden het aanbod op de website in het oog en attenderen de jongeren op beschikbare klussen. De website wordt beheerd door de Gemeente Den Haag en Halt HMH.
WWW.CROWNIES.NL: DIGITAAL KLUSPLEIN
CONTACTWilt u ook partner van Crownies worden? Neem dan nu contact op met: Theo Mooijman, kwartiermaker CrowniesLaan van Meerdervoort 1292517 AW Den Haag
tel: 070 312 56 34
COLOFONCrownies is een initiatief van de gemeente Den Haag en onderdeel van het actieprogramma Jeugd.
KLUSAANBIEDERSEen organisatie of instelling kan klussen aanbieden zolang er geen commercieel doel wordt gediend. Uiteraard moeten de klusjes geschikt zijn voor jongeren. Een aantal woningcorporaties heeft zich al bij Crownies aangesloten: Staedion, Haag Wonen, Vestia Zuid-Oost en Vestia Zuid-West. Bij woningcorporaties is altijd wel iets dat schoongemaakt, opgeknapt of geverfd moet worden. Ook op stadsboerderijen is genoeg te doen. Daarom heeft ook Dienst Stadsbeheer zich aangemeld.
Voordelen voor u als klusaanbiederDoor participatie aan Crownies leren jongeren uw organisatie en het werk dat u verricht al op jonge leeftijd kennen. Bovendien biedt de overzichtelijke database het voordeel dat uw klussen makkelijker worden gevonden.
KLUSBEGELEIDERSDe klusbegeleiders zijn altijd professionele jongerenwerkers van bijvoorbeeld een buurt- of clubhuis. Zij fungeren als aanspreekpunt voor de jongeren. Klusbegeleiders krijgen een eigen account voor de Crownies-website. Zo kunnen ze
jongeren wijzen op beschikbare klussen in de buurt. De grote winst van Crownies voor de klusbegeleider is het dubbele contact met de jongeren: eerst tijdens het begeleiden van de
klus, later bij de beloningsactiviteit. Zo zijn de jongeren langer in het zicht en raken zij meer betrokken bij het clubhuis en de buurt.
Ook economisch is er voordeel te behalen. Een clubhuis hoeft bijvoorbeeld zijn eigen activiteitenbudget niet aan te spreken voor een leuk uitje. Momenteel wordt onderzocht of er ook gespaard kan worden voor gesloten beloningen, zoals een kamp of een feest.
SPONSORENSponsoren zijn onmisbaar voor Crownies, want zonder hen zijn er ook geen beloningen. De Uithof, ADO Den Haag, Ubisoft, Gameshop, Dolfi jn Bowling, BRIZA, Diligentia, de Openbare Bibliotheek en Binnensport Gemeente Den Haag hebben hun faciliteiten al ter beschikking gesteld in ruil voor Crownies. Vooralsnog richt Crownies zich op activiteiten in en om Den Haag, maar uitbreiding naar andere regio’s of zelfs landelijke doorvoering is niet uitgesloten. Kortom, Crownies heeft groot groeipotentieel. Door in te stappen bij dit nieuwe project, tonen organisaties hun sociale betrokkenheid: niet alleen met de jeugd, maar ook met de stad.
090312 Nieuwsbrief nr1_v5.indd 2
31-07-2009 11:59:45
Op 28 augustus vindt de kick-off voor Crownies-partners plaats.
Hierbij maakt wethouder Sander Dekker van Onderwijs, Cultuur en Welzijn de website voor het eerst wereldkundig en tekenen de huidige Crownies-partners
een intentieverklaring.
Op 31 augustus geeft kwartiermaker Theo Mooijman de eerste instructiebijeenkomst over de Crownies-website aan klusaanbieders en –begeleiders. Later vinden per stadsdeel gebruikersbijeenkomsten plaats.
Op 24 september gaat de publiekscampagne van de Crownies-pilot offi cieel van start. Meer informatie hierover volgt.
‘CROWNIES:
POSITIEVE AANDACHT
VOOR JONGEREN’
Theo Mooijman van Halt Hollands Midden Haaglanden is kwartiermaker van Crownies. Hij leidt het project, beheert de website en draagt zorg voor de implementatie van Crownies in de stadsdelen Escamp, Scheveningen en Centrum.
“Er is over het algemeen veel negatieve aandacht voor jongeren. Met Crownies laten we zien dat jongeren best bereid zijn een bijdrage te leveren aan de stad. Crownies richt zich dan ook niet op een speci eke groep, maar op alle jongeren tussen 8 en 15 jaar die bereid zijn hun handen uit de mouwen te steken. De ervaring met andere zakgeldprojecten leert dat jongeren best iets voor hun omgeving willen doen en ook een beloning in natura kunnen waarderen.”
Voor u ligt de nieuwsbrief van Crownies, het sociale
spaarpuntensysteem voor jongeren. Via deze nieuwsbrief
houden we u op de hoogte van de laatste ontwikkelingen.
In deze eerste editie: de introductie van Crownies.
Hoe betrek je jongeren bij de stad? Deze vraag staat centraal bij Crownies, een initiatief van de gemeente Den Haag.
Crownies is een belonings-systeem met sociale spaarpunten voor kinderen tussen de 8 en 15 jaar. Zij kunnen Crownies verdienen door klusjes te doen in hun eigen wijk. Deze klusjes worden via de Crownies-website aangeboden door bijvoorbeeld woningcorporaties of stadsboerderijen uit de buurt. Klussen mag individueel of in een groep (zoals een klas of club), maar altijd onder toezicht van een professionele begeleider.
Leerzaam én leukMet Crownies leren jongeren dat het leuk én lonend is de handen uit de mouwen te steken. Crownies zijn namelijk in te wisselen voor een beloning. Geen geld, maar een sportieve, recreatieve of culturele activiteit: bijvoorbeeld een dagje pretpark, een theaterbezoek of surfen aan het Scheveningse strand. Is er geklust in groepsverband? Dan kan de beloning ook in groepsverband worden beleefd!
Centraal kluspuntIn een stad als Den Haag is altijd wel een klus te bedenken. Den Haag telt dan ook verscheidene projecten, zoals Go4it, het Mobiel Jongeren Team
en het zakgeldproject van BOOG, waarbij jongeren in ruil voor een fi nanciële beloning aan de slag gaan. Maar hoe weet je wat er waar te doen is? Om het overzicht van de bestaande klussen te verbeteren, worden deze projecten samengebracht op de Crownies-website (www.crownies.nl). Ook nieuwe aanbieders van klussen komen op deze site te staan. Met een centraal punt voor klussen is het meteen duidelijk waar je moet zijn om klussen aan te bieden en uit te voeren.
Word partner van Crownies Begin september gaat Crownies als pilot van start in de stadsdelen Escamp, Scheveningen en Centrum. Voor het slagen van de pilot zijn niet alleen enthousiaste jongeren nodig, ook u kunt uw bijdrage leveren door partner te worden van Crownies. Meld u dus nu aan als sponsor, aanbieder of begeleider van klussen.
KLUSSEN VOOR EEN DAGJE UIT!
AGENDA
NIEUWSBRIEFEditie 1, augustus 2009
090312 Nieuwsbrief nr1_v5.indd 1 31-07-2009 11:59:44
meld je snel aan!www.crownies.nl
KrijG noU waT!Als jij je inzet in je
buurt, krijg je daar iets
leuks voor terug. Geen
geld, maar crownies.
Wat heb je daar nu aan,
vraag je? Die crownies
kun je inwisselen voor
leuke beloningen.
Hoe meer klusuren je
maakt, dus hoe meer
crownies je spaart, hoe
groter de beloning.
Ga snel naar www.crownies.nl en kijk daar wat je krijgt en wat je er voor moet doen.
I.s.m. Van Hulzen Public Relations.
Concept, vormgeving en productie van eigen periodiek.
Fermhet Ferme Externe Relatie Magazine van Van Hulzen Public Relations
In deSpotlight
Jaargang 2
voorjaar 20081
Fermhet Ferme Externe Relatie Magazine van Van Hulzen Public Relations
Ferm 02-08.indd 1 12-03-2008 12:23:32
Een scher-pe blik
Fermhet Ferme Externe Relatie Magazine van Van Hulzen Public Relations
zomer 20083
Strategie... en gaan!
Fermhet Ferme Externe Relatie Magazine van Van Hulzen Public Relations
Ferm 03-08_def_druk.indd 1 13-06-2008 15:43:55
De stille kracht van public relations
o Corporatecommunicatie
o Overheidscommunicatie
o Crisiscommunicatie
o Projectcommunicatie
o Issuesmanagement
o Interactievecommunicatie
Wij denken in relaties
Wilt u meer weten over Van Hulzen? Kijk op www.hulzen.nl of
neem contact op met Evelien Scherpenhuyzen via (071) 560 20 60.
Fermhet Ferme Externe Relatie Magazine van Van Hulzen Public Relations
1 Jaargang 1
Najaar 2007
het Ferme Externe Relatie Magazine van Van Hulzen Public Relations
Jaargang 3
zomer 20096Ferm-6-iPhone-def.indd 1 10-06-2009 09:27:54
Gewoon doen, stap over op groen
Voorschoten CO2 Wijzer, daar wordt iedereen beter van! www.voorschotenco2wijzer.nl
CertificaatVoorschoten CO2 Wijzer verklaart dat
< bedrijfsnaam > op < datum > is overgestapt op duurzame stroom.
Stichting Voorschoten CO2 Wijzer helpt u de overstap naar groene stroom te maken. U draagt bij aan een schoner klimaat én u steunt een zonnepanelenproject in onze Malinese zustergemeente Kita! Bent u één van de eerste honderd over-stappers, dan maakt u bovendien kans op een elektrische scooter!
www.voorschotenco2wijzer.nl
16 mei start in en om de Dorpskerk van Voorschoten de campagne:
Gewoon doen, stap over op groen
Zin in een groen feestje?16 mei
Dorpskerk
Voorschoten
Programma:14.00 uur Sport en spel: zeskamp voor jong
en oud met toppers van BS Leiden.15.00 uur Korte fi lm met Voorschotenaren
in de hoofdrol. Muziek: X-factor kandidaat Constantijn Schaap. Theatergroep ‘In Feite’
16.00 uur Borrel met loterij: opbrengst gaat naar project in Kita.
090187 VCO2 Poster.indd 1 1/5/09 09:56:40
Gewoon doen, stap over op groen
Voorschoten CO2 Wijzer:Een aantal inwoners van Voorschoten heeft de stichting Voorschoten CO2 Wijzer opgericht. Doel is een bijdrage te leveren aan een schoner klimaat en een leefbare omgeving. Het verminderen van de CO2-uitstoot staat daarbij centraal.
De eerste campagne heet:“Gewoon doen, stap over op groen”
Vragen over ‘groen’:• Waarom is groen beter dan grijs?• Is het niet duurder?• Is groen wel echt groen?• Is het niet te veel gedoe?• Kunt u er weer vanaf?• Nog meer vragen?
Hier vindt u alle antwoorden: www.voorschotenco2wijzer.nl
Doel 1: Stap over op groene stroomMinstens 1.100 huishoudens stappen over op groene stroom. Daarmee komt Voorschoten op het landelijk gemiddelde van 1 op de 3 huishoudens.
Doel 2: Verlicht KitaVoor elke overstapper doneren sponsors geld om zonnepanelen te plaatsen op alle scholen en gezondheidscentra in de 100 dorpen van Kita, de zustergemeente van Voorschoten in Mali. Daar is nu nog geen elektriciteit.
Redenen om nú over te stappen:• U vermindert uw CO2-uitstoot in één klap met
gemiddeld 14% • Groene stroom kan zelfs goedkoper dan grijze
stroom• Het is makkelijk: ook als u niet aan
energiebesparing toekomt, kunt u toch een bijdrage leveren
• U helpt Voorschoten haar achterstand in te halen • U helpt mee aan het verlichten van Kita• U maakt kans op een grote duurzame prijs
In één klap uw CO2-uitstoot met 14% verminderen?
VCO2 Vouwkaartje_def.indd 1 12-05-2009 11
Huisstijlontwerp,ontwerp en productie van diverse middelen, o.a. posters, folders, infosheets en de website.
‘09
ARE YOU INTERESTED IN WINNING €100.000,- FOR FURTHER RESEARCH?
ANYONE WITH AN IDEA FOR A GREEN (BIO-BASED) RAW MATERIAL, PROCESS OR PRODUCT CAN SUBMIT AN ENTRY FOR THE LEO PETRUS INNOVATION TROPHY 2009.
InnovationTrophy_Flyer_10,5x21cm_def.indd 1 19-02-2009 15
Anyone with an idea for a green (bio-based) raw material, process or product can submit an entry. For more information: www.LPIT.nl
GEL-MATERIALS FROM BIOPOLYMERS
080706
LEO PETRUS INNOVATION TROPHYWINNERS
INNOVATIONS IN THE BIO-BASED ECONOMY
‘09
TURNING WASTE BIOLOGICALLY INTO CEMENT
BIODIESEL FROM ALGAE
SUBMIT AN ENTRY FOR A CHANCE OF WINNING 100.000 EUROS
TU-016 InnovationTrophy_poster_30x75cm_def.indd 1 19-02-2009 11:30:06
Huisstijlontwerp LPITOntwerp en productie van diverse middelen, o.a. posters, folders, infosheets, premium en website.
The competitors of the trophy will have the next few
months to form their bio-based idea into a proposal.
This proposal has to show their idea and its most
innovative and best application.
After submitting a pre-proposal, you are welcome
to the ‘elaboration workshop’ on 19 March 2009,
in which the Innovation Panel and students from the
Rotterdam School of Management will help you to
elaborate and shapen your idea. The deadline for
the fi nal proposal is 15 April 2009.
TIMELINE
12 MARCH 2009DEADLINE PRE-PROPOSAL
19 MARCH 2009ELABORATION WORKSHOP WTC ROTTERDAM
15 APRIL 2009DEADLINE FINAL PROPOSAL BEGINNING OF MAY 2009 INTERVIEW NOMINATED CANDIDATES 15 MAY 2009ANNOUNCEMENT OF WINNER DURING B-BASIC SYMPOSIUM
FOR MORE INFORMATION:WWW.LPIT.NL
FOR ANY QUESTIONS PLEASE CONTACT B-BASIC: [email protected]
InnovationTrophy_Flyer_10,5x21cm_def.indd 2 19-02-2009 15
Leo Petrus InnovatIon WorkshoP:€100,000 for your green Idea?
Do you have an idea that can contribute to a biobased economy? But you are not sure how to transfer this idea into a professional business plan? B-basic offers you the opportunity to develop such a business plan during this elaboration workshop. With this business plan you can compete for the ‘Leo Petrus Innovation Trophy 2009’, the Innovation award, established by B-Basic, of €100,000.
ProgramDuring the day you will further develop your ‘green’ idea, supported by students from the Rotterdam School of Management. The students will help you to match your
thursday march 19th 2009
WorLd trade center rotterdam, BeursPLeIn 37, rotterdam09.30 - 17.00 uur
We would like to invite you to the Leo Petrus Innovation Work-shop “€100,000 for your green idea?”, on Thursday March 19th, in the WTC Rotterdam.
idea to the criteria for a good business proposal. A more detailed program will follow shortly.
Who can PartIcIPate?Attendance of the workshop is free, and is open for everybody who has a (potential) idea. We are encouraging submission of ideas from outside the B-Basic partner organisations.This idea has to be submitted before the workshop by means of a pre-proposal. The format for this preproposal, as well as other conditions, can be found on www.lpit.nl. Information on B- Basic is available at www.b-basic.nl
contactmore InformatIon aBout the Leo Petrus InnovatIon troPhy WILL foLLoW shortLy on WWW.LPIt.nL. for any questIons PLease contact B-BasIc: [email protected].
Schoolstraat 174
2252 CN Voorschoten
Postbus 189
2250 AD Voorschoten
t (071) 560 20 25
f (071) 560 20 20
www.kicksconceptdesign.nl
