KHÁI NIỆM NHÀ Ở TRONG ĐÔ THỊ

Trần Đình Hiếu

Khoa Kiến trúc-ĐH Khoa học Huế

Nhà ở được xây dựng trong các đô thị, hình thức tổ chức nhà ở là theo dạng tập trung dân cư thành các khu ở (thường gọi là chung cư hoặc nhà ở riêng lẻ), có hệ thống kỹ thuật hạ tầng đô thị hoàn chỉnh như cấp, thoát nước; cấp điện; cấp năng lượng; thông tin liên lạc; truyền thanh truyền hình; hệ thống đường giao thông; môi trường và hệ thống các công trình dịch vụ-phục vụ các nhu cầu về cuộc sống vật chất và văn hoá, tinh thần của con người.

Do tính chất của đô thị khác với nông thôn, nên khái niệm và tổ chức không gian nhà ở hoàn toàn khác.Dưới đây là một số thể loại điển hình:

1. Nhà ở kiểu biệt thự: có hai loại đó là: Biệt thự phố và Biệt thự ngoại ô

Là ngôi nhà được xây dựng trên một khuôn viên sân vườn riêng biệt, biệt thự có phòng khách lớn, nhiều phòng ngủ, có phòng nghe và chơi nhạc, thư viện, có nhà ăn lớn tụ tập hàng trăm khách. Biệt thự còn là sự kết tinh của khoa học về xây dựng và trang trí nội ngoại thất. Thường mỗi biệt thự có một tên riêng và luôn được nhắc tới trong lịch sử. Biệt thự thường được xây trên những diện tích lớn, ở thung lũng, trên đồi, ven suối hay thị trấn, thành phố....

Nhà biệt thự dành cho những gia đình có điều kiện thu nhập

kinh tế cao, những người có điều kiện sống cao như các quan chức

cao cấp, các thương nhân giàu hay các trí thức lớn, có tiềm năng

trang bị những tiện dụng gia đình không hạn chế. Vì vậy từ nội

dung không gian, diện tích sử dụng cũng như điều kiện, tiêu chuẩn

trang trí thẩm mỹ đến chất lượng các hình thức bên ngoài của ngôi

nhà đều rất cao. Ngôi nhà có nhiều khả năng đóng góp vẻ đẹp mỹ

quan cho đô thị, cho đường phố. Nhà ở biệt thự hơn bất cứ loại

hình nhà ở nào khác là nó có thể thể hiện được thị hiếu thẩm mỹ

của chủ nhân nhiều nhất.

2. Nhà ở liên kế (nhà khối ghép)

Đây là loại nhà mà các căn được đặt cạnh nhau, xếp thành từng dãy

và có thể xây dựng hàng loạt và khai thác không gian từ mặt đất

trở lên, nhưng những lô đất hẹp được ghép sát nhau khiến ngôi nhà

chính cũng là từng khối ghép liền nhau chỉ còn khả năng tạo sân

vườn ở trước mặt và sau lưng.

Loại nhà này còn được gọi là nhà ở khối ghép, nhà hàng phố, nhà

kiểu dãy, kiểu băng. Đây cũng là loại nhà ở gần như biệt thự đơn

lập, song lập nhưng với tiêu chuẩn ở thấp hơn biệt thự thường chỉ

gặp xây dựng tại ngoại vi thành phố lớn, đặc biệt ở các thành phố

nhỏ và vừa rất được phát triển. Xây dựng nhà khối ghép ở đô thị

được xem là thích hợp hơn, kinh tế hơn so với loại nhà ở xây dựng

riêng biệt vì cũng có đủ sân vườn, cổng ngõ riêng nhưng rẻ hơn

nhiều. Đây là loại nhà gồm các căn (appartemen) đặt cạnh nhau xếp

thành từng dãy, cho phép có thể xây dựng hàng loạt, tiết kiệm đất

xây dựng. Loại nhà khối ghép này, mỗi căn nhà thường chỉ có hai

hướng, có thể có lối vào phía trước và phía sau, có hai mặt tương

tiếp xúc hoặc chung với hai căn bên cạnh

- Đối với biệt thự liên kế

- Đối với nhà liên kế (hay nhà khối ghép) bao gồmNhà hàng phố (chỉ có sân sau, sân trong)

Đây là loại nhà đồng thời có thể sử dụng để ở và để kinh

doanh vì nhà ở gắn liền với hè phố tạo nên những mặt phố. Nhìn

chung các ngôi nhà này chỉ có thể lấy ánh sáng tự nhiên từ một

hướng đó là từ đường phố để cải tạo điều kiện khí hậu cho các

phòng ở và phòng sinh hoạt trong từng gia đình thì mỗi nhà thường

có từ một đến hai sân trong để có thể lấy ánh sáng bổ sung từ

những sân trong kiểu giếng ánh sáng - sân trong nhỏ này.

Nhà liên kế có sân vườn (có vườn trước sâu sau).

Đây là loại nhà biệt thự có sân vườn có tiêu chuẩn mức sống

trên trung bình. Để đảm bảo có sân vườn trước và sau nhà nên yêu

cầu mật độ xây dựng trên lô đất phải bảo đảm 50-60%. Mặt tiền của

ngôi nhà bắt buộc phải lùi lại so với hàng rào một khoảng ít nhất

là 2,5m.

3. Nhà ở ghép hộLà loại nhà ở được tổ hợp một hoặc nhiều căn hộ trong tổng thể

công trình thống nhất. Nhà ở ghép hộ giải quyết được nhu cầu ở

độc lập cho từng căn hộ nhưng vẫn đảm bảo sự thống nhất về hình

thức kiến trúc và khối tích của toà nhà.

Nhìn chung, cấu trúc nhà ở ghép hộ có những ưu điểm là thay

đổi toàn bộ các yếu tố đô thị: diện tích chiếm đất nhỏ, nhu cầu

phục vụ tiện nghi tương đối cao, tăng khả năng tiếp xúc thiên

nhiên, khả năng giao tiếp, tiết kiệm chi phí trong xây dựng cũng

như đầu tư hạ tầng, điển hình hoá và cho phép tạo các giải pháp

tổ hợp phong phú mang tính thẩm mỹ, sinh động, đặc thù với các

khả năng linh hoạt hình khối, tạo không gian đa chiều với cấu

trúc mạng (khi nằm trong quần thể khu ở cao tầng kết hợp hợp thấp

tầng).

4. Nhà ở kiểu khách sạn

Đây là loại nhà ở bao gồm những căn hộ nhỏ (chủ yếu từ 1-2 phòng

ở). Khu phụ trong căn hộ của nhà ở kiểu khách sạn tương đối đơn

giản hơn ở chung cư nhưng trang thiết bị phục vụ cho những gia

đình ít nhân khẩu (chỉ có hai vợ chồng không có con hoặc có một

con, người độc thân, những cặp vợ chồng trẻ chưa có con). Nội

dung của căn nhà kiểu này nằm ở giữa hai loại hình nhà ở chung cư

và khách sạn. Các gia đình thường là quy mô nhỏ, sống trong đó

phải sử dụng chung các hành lang cầu thang như ở chung cư nhưng

lại có bộ phận dịch vụ kiểu khách sạn

5. Nhà ở ký túc xá

Thành phần tạo nên ngôi nhà là các buồng ở tập thể cho cá nhân

(người độc thân) chỉ bố trí giường ngủ là chủ yếu, với các phòng

bố trí 1-3 giường nếu là giường một tầng hay 6-8 giường nếu là

giường hai tầng. Các khu vực WC, bếp được tập trung để phục vụ

cho một loại phòng. Các phòng sang cũng chỉ trang bị một vòi tắm

bông sen, một vòi rửa mặt cho tập thể từ ba đến sáu phòng.

6. Nhà ở nhiều căn hộ (nhà chung cư)

Các chung cư nhiều tầng là các loại nhà ở phục vụ nhiều gia đình

với số tầng từ bốn tầng trở lên.

Nhà ở nhiều căn hộ là loại nhà phổ biến nhất trong thành phố

và được xây dựng với khối lượng tương đối lớn, loại này gồm một

số kiểu căn hộ nhất định tương ứng với các kiểu gia đình khác

nhau, mỗi căn hộ là một tổ hợp của các phòng chính, phòng phụ

trong một căn hộ.

Loại nhà này được thiết lập dự trên tế bào của nó là căn nhà.

Mỗi căn nhà là một chuỗi tập hợp các không gian, diện tích phục

vụ đời sống sinh hoạt độc lập khép kín của một gia đình.

Căn cứ vào cách tổ hợp những căn hộ mà người ta có thể phân

loại các chung cư nhiều tầng thành các dạng sau

+ Chung cư kiểu đơn nguyên.

+ Chung cư kiểu hành lang

+ Chung cư vượt tầng.

+ Chung cư có sân trong

+ Chung cư lệch tầng.