qeTevan lafaCi

22 maisi, 2012

G saqarTvelos ganviTarebis kvleviTi instituti

Sinaarsi nawili I. ekonomikuri regulirebis koncefciis reforma

– deregulirebidan ukeTesi regulirebisaken (2-11)

nawli II: konkurenciis kanoni da politika (12-35)

saerTaSoriso wesebi da principebi konkurenciis sferoSi da saqarTvelos valdebulebebi (12-13)

evrokavSiri da saqarTvelo (14-19)

arsebuli viTareba: moqmedi kanonisa da kanonproeqtis (zogadi mimoxilva) -20-33

problemebi da gamowvevebi 34-35

konkurenciis kanonisa da institutis ganviTarebis koncefcia (ZiriTadi mimarTulebebi)

მარეგულირებელი სისტემის მუდმივი სრულყოფისაკენ ეკონომიკური რეგულირების მიზანია საჯარო ინტერესების დაცვა,

კონკურენციის განვითარების ხელშეწყობის გზით სამეწარმეო აქტივობის ზრდა და საზოგადოების ეკონომიკური კეთილდღეობის ამაღლება.

დასახული შედეგის მიღწევა ნაკლები რეგულირების ტვირთითა და უფრო ეფექტური გზებით, მთავრობებს უბიძგებს მარეგულირებელი სისტემის მუდმივი სრულყოფისაკენ

არსებული სიტუაციის ობიექტური შეფასება და კონკრეტული

ცვლილების მიზნის სწორი იდენტიფიკაცია პირველი ნაბიჯია უკეთესი რეგულირებისაკენ.

პრაქტიკა ადასტურებს, რომ ხშირად მარტივი მექანიზმების

გამოყენებით რეგულირებას მეტი სიკეთის მოტანა შეუძლია ვიდრე საერთოდ უარის თქმას რეგულირებაზე.

ekonomikuri regulireba: politika da institutebi regulirebis miznebi, formebi, wesebi da institutebi

დარგობრივი რეგულირების ძირითადი მიზანი მონოპოლიური

ფირმების შესაძლო ზემოქმედებისა და თვითნებობისაგან მომხმარებელთა დაცვა, დარგში კერძო სექტორის ეფექტიანი ფუნქციობა და კონკურენციის განვითარების ხელშეწყობა

ამ პროცესის ობიექტურად წარმართვა მოითხოვს

რეგულატორის დამოუკიდებლობასა და მიუკერძოებლობას

damoukidebeli dargobrivi maregulireblebi da konkurenciis organoebi (mizanSewoniloba, uflebamosilebaTa ganawileba, damoukideblobisa da angariSvaldebulebis balansi da sxva)

urTierTiobebis koordinacia

რეგულირების კონცეფცია -ევოლუცია

დერეგულაციიდან და მთავრობის როლის შემცირებიდან ვექტორის გადატანა - რეგულირების ხარისხის მენეჯმენტზე

რეგულირების ხარისხის განმსაზღვრელi ელემენტებi: ადმინისტრაციული სიმარტივე; რეგულირების გავლენის ანალიზი; ტრანსპარენტულობა (ცხადი, მარტივი წესები, მაქსიმალური

საჯაროობა აღსრულების პროცესებისა) და ორმხრივი კომუნიკაცია;

ალტერნატიული საბაზრო მიდგომების გამოყენება; სამართლიანობა და ანგარიშვალდებულება;კ ონკურენციის პრინციპებთან შესაბამისობა; სამართლებრივი უსაფრთხოება (სამართლიანი და

პროგნოზირებადი აRსრულება); ლეგიტიმურობა, ეფექტიანობა, სათანადო ცოდნა და

გამოცდილება

ოთხი ”მითი” რეგულირების

საფრთხეებთან დაკავშირებით ჩვენ ვცხოვრობთ დერეგულირების ხანაში

რეგულირება ცუდია ბიზნესისათვის და შესაბამისად რაც ნაკლებია მით უკეთესია

ქვეყნები ახორციელებენ რეფორმებს მხოლოდ იმიტომ, რომ მათ ამის გაკეთებას აიძულებს გლობალიზაცია

რეგულირება საშუალებაა მთავრობისათვის ბიზნესის გასაკონტროლებლად

“მითების” კორექცია 90-იანი წლებიდან რეგულირება უფრო სწრაფად იზრდება ვიდრე

მთავრობის სხვა ფუნქციები; ყველა ინდიკატორის მიხედვით რეგულირებადი ქვეყანა იზრდება და არა

პირიქით; ლიბერალიზება ითხოვს მეტ რეგულირებას ბაზრის გაფართოებასთან

ერთად; რეგულირების მიზანია კონკურენციული ბაზრის წარმოქმნა სოციალური

კეთილდღეობის ფარგლებში; საკუთრების ფორმის შეცვლა არასაკმარისია, რეგულირებამ უნდა

მოახდინოს არასაბაზრო ღირებულებების, ბაზრის ჩავარდნებისა და თვით ბაზრების კორექცია;

სუსტი და არაადექვატური მარეგულირებელი სტრუქტურები საშუალებას აძლევს საბაზრო ძალუფლების მქონეთ მდგომარეობის ბოროტად გამოყენებისა, ნოყიერ ნიადაგს ქმნის კორუფციისათვის, ანადგურებს მომხმარებლისა და ინვესტორის ნდობას რეფორმებისა და ბაზრისადმი და უფრო მეტად არღვევს, ვიდრე ქმნის, ეკონომიკურ ღირებულებებს.

araefeqtiani regulirebis ZiriTadi mizezebi arc Tu iSviaTad regulireba ver uzrunvelyofs dasaxul

miznebsa da mosalodnel Sedegebs (arCevanis gafarToeba, ukeTesi xarisxi, xelmisawvdomoba, fasis Semcireba). mizezTa Soris saxeldeba Semdegi:

ქვეყნები არეგულირებენ, მაგრამ არეგულირებენ ცუდად; შეზავება ზერეგულირების, ნაკლები რეგულირების,და ცუდად

რეგულირებისა (მარეგულირებელი ინსტიტუტების არაეფექტიანობასთან ერთად);

დერეგულირება არასაკმარისი პრინციპია ბაზრის რეალური რეფორმებისათვის, წამყვანი პრინციპია რეგულირების ხარისხი

xarisxiani regulirebisaTvis aucilebelia არა didi, an პატარა , არამედ “smart” მთავრობა;

ინსტიტუციურმა რეფორმებმა უნდა გააძლიეროს ბაზარიც და სახელმწიფოც;

რეგულირების რისკის შემცირება მეტი გაურკვევლობისა და სამართლებრივი უსაფრთხოების უზრუნველყოფის გზით.”

regulireba xelisuflebis saSinao interesebSia

sazogadod reformebis mamoZravebeli qveynis Sida saWiroebebia

rac Seexeba sargebels, xarisxiani regulirebisa: momxmareblis keTildReoba, ekonomikis zrda, investiciebisa da inovaciebis waxaliseba, samuSao adgilebis Seqmna da sxva.

ZiriTad Sedegebs Sorisaa: arCevanis gafarToeba, fasebis Semcireba, mTliani Sida produqtis zrda.

dargobrivi regulireba saqarTveloSi

ganviTarebis etapebi, kanonebi da institutebi რამდენად ეფექტურია დარგობრივი რეგულირების ქართული

მოდელი? არიან თუ არა საქართველოს მარეგულირებელი ინსტიტუტები

რეალურად დამოუკიდებლები?

ითვალისწინებს თუ არა რეგულირების ქართული მოდელი სახელმწიფო რეგულირების სისტემისა და კონკურენციული პოლიტიკის მთლიანობას?

ramdenad uzrunvelyofilia regulirebis miznebi ramdenad efeqturia qarTuli modeli danaxarjebis

TvalsazrisiT?

regulirebis reforma da arsebuli viTareba ინსტიტუციონალური მოდელიs gaumjobesebam saqarTveloSi მეწარმის და არც მომხმარებლისათვის ბევრი ვერაფერი შეცვალა

(შესაძლოა ითქვას პირიქითაც, ჯერჯერობით ის პრობლემებიც კი ვერ გაანეიტრალა, რაც გარდამავალი პერიოდის, ისედაც, დამძიმებულმა ყოფამ გამოიწვია);

რეგულირების არსებული სისტემა ვერ უზრუნველყოფს რეფორმების მიზნების და მოსალოდნელი შედეგების (მომხმარებელისათვის გარანტირებული ხარისხის სასიცოცხლოდ აუცილებელი მომსახურების ხელმისაწვდომობას, უწყვეტობას და დარგში კერძო სექტორის ეფექტიან ფუნქციობას) მიღწევას (aRniSnulze miuTiTebs მოუწესრიგებელი აღრიცხვიანობა, მოულოდნელი გათიშვები, კოლექტიური მრიცხველები, კოლექტიური ჩაჭრები, დაუსაბუთებლად მაღალი ტარიფები, მომსახურებa დამატებითი პირობებიT და სხვა mravali);

დღემდე პრობლემაა მარეგულირებელი ორგანოების რეალური დამოუკიდებლობა da miukerZoebloba, , interesTa konfliqtebi, sazogadoebis mimarT angaSvaldebulebisa da სხვა საკითხებიც.

არსებობს ტრანსპარენტულობისა და ღიაობისა და ორმხრივი კომუნიკაციის პრობლემებიც, რაც ობიექტური გადაწყვეტილების შემთხვევაშიც კი, იწვევს საზოგადოების ფართო ფენების უნდობლობას.

arsebuli viTareba da gamowvevebi

ეკონომიკური რეგულირების სისტემის არაეფექტიანობაზე მიუთითებს საქართველოს სასაქონლო ბაზრებზე შექმნილი მდგომარეობა, რაც ბაზრების მონოპოლიზაციის ტენდენციებსა და მომხმარებელთა უფლებების იგნორირების ფართო მასშტაბებში გამოიხატება

ლიბერალიზებულ ინფრასტრუქტურულ სფეროებში დღემდე განსაკუთრებით აქტუალურია საბაზრო ძალაუფლების ბოროტად გამოყენების პრობლემა

ეს პრობლემა განსაკუთრებით აქტუალურია ,,სოციალურად მგრძნობიერე სფეროებში”, როგორიცაა ტრანსპორტი, კომუნიკაციები, წყალმომარაგება, ენერგორესურსების მიწოდება და სხვა

arsebuli viTareba dRis wesrigSi ayenebs ekonomikuri reformis Sedefgebis Sefasebisa da maregulirbeli sistemis reformis aucileblobas

reformis ZiriTadi principebi კომპლექსური მიდგომა რეგულირებისადმი ტექნოლოგიური

მიღწევებისა და დარგის განვითარების შუქზე;

რეგულირების საჭიროების მინიმიზაცია;

რეგულატორის ადაპტირება ცვლილებებთან;

კონკურენციული პოლიტიკის მთლიანობისა და

თანმიმდევრულობის უზრუნველყოფა;

ეკონომიკური რეგულირების სისტემის მთლიანობა;

regulirebis riskis reformebis, iseve rogorc reformebis Tanmdevi riskebis Semcireba da Tavidan acileba

gamWvirvaloba da regulirebis Sedegebis/gavlenis analizi efeqturi meqanizmebia

konkurenciis saerTaSoriso wesebi da principebi

saerTaSoriso doneze aRiarebul konkurenciis principebi, maT Soris biznesis SemzRudavi praqtikis saxelmwifo kontrolis (WTO, EU, OECD, UNCTAD) wesebi saxelmwifoebs avaldebulebs:

miiRon, srulyon da efeqturad ganaxorcielon

Sesabamisi sakanonmdeblo aqtebi daafuZnon kanonmdebloba konkurenciis Semzudavi

qmedebebis aRkveTisa da efeqturi regulirebis principebze

uzrunvelyon aradiskriminaciuli midgoma yvela

sawarmosadmi

srulyon kanonis iZulebiTi aRsrulebis RonisZiebebi

EU da saqarTvelo შეთანხმება partniorobisa da TanamSromlobis

Sesaxeb (PCA, 1996); FTA SeTanxmeba Tavisufali vaWrobis Sesaxeb evrokomisiis faqtebis damdgeni misiis

daskvnebi DCFTA SeTanxmeba Rrma da yovlismomcveli

Tavisufali vaWrobis Sesaxeb evrosabWos (kopenhagenis sabWo 1993)

kriteriumebi

შეთანხმება partniorobisa da TanamSromlobis Sesaxeb (PCA, 1996) SeTanxmebis Tanaxmad gansazRvrulia mimarTulebebi (44-e muxli),

romlebzec unda gamaxviles gansakuTRebuli yuradReba sakonkurencio samarTlis evrogaerTianebis kanonmdbelobasTan harmonizaciis procesSi:

“SeTanxmebebi da sawarmoTa gaerTianebebi da SeTanxmebuli qmedebebi, romlebmac SeiZleba gamoiwvion konkurenciis aRkveTa, SezRudva an darRveva;

kompaniis mier bazarze dominirebuli mdgomareobis borotad gamoyeneba;

saxelmwifo daxmareba, romelmac SesaZloa gamoiwvios konkurenciis darRveva;

komerciuli xasiaTis saxelmwifo monopoliebi; saxelmwifo sawarmoebi an specialuri eqskluziuri uflebebis

mqone sawarmoebi; sakonkurencio kanonebis gamoyenebis da masTan Sesabamisobis

uzrunvelyofis Semowmeba da kontroli”.

kopenhagenis kriteriumebi

kriteriumebi konkurenciis sferoSi gamoxatulia EUEU principSi, rom kandidati qveynebi CaiTvlebian mzad gawevrianebisaTvis, Tu maTi kompaniebi da sajaro uwyebebi miCveuli arian konkurenciul disciplinas, anu wevri qveynebis analogiur konkurenciis kulturas gacilebiT adre gawevrianebamde. am principebis Sesasruleblad gawverianebis msurvel qveynebs moeTxovebaT, rom gawevrianebis SeTanxmebis procesis daiwyebamde uZrunvelyon:

aucilebeli sakanonmdeblo CarCo Sesabamisi/adeqvaturi administraciuli simZlavreebi (anu

kargad funqcionirenbadi konkurenciis ofisi)

konkurenciis kanonmdeblobis aRsrulebis sando istoria

arsebuli viTareba da Sesabamisi maregulirebeli gamowvevebi

konkurenciuli politikis aRiarebuli roli ekonomikis zrdisa da sazogadoebis keTildReobisaTvis da saqarTvelos miswrafeba evroatlantikur struqturebSi integraciisaken da saqarTvelos bazrebis monopolizaciis gamokveTili tendenciebi dRis wesrigSi ayenebs saqarTveloSi konkurenciuli politikis gajansaRebis aucileblobas da Sesabamisad zrunvas misi iseTi elementebis uzrunvelyofaze, rogoricaa:

konkurenciis cxadi da prognozirebadi wesebis arseboba maT dacvaze efeqturi saxelmwifo zedamxedveloba aRsrulebis sando da gamWvirvale praqtika.

momxreTa da mowinaaRmdegeTa argumentebi saerTaSoriso saukeTeso praqtika konkurencias ganixilavs,

rogorc ekonomikuri zrdisa da sazogadobis keTildReobis mniSvnelovan faqtors.

konkurenciuli politikis ganmtkiceba ki rogorc

ganviTarebul, aseve ganviTarebad qveynebSi ganixileba reformebis sakvanZo mimarTulebad, aRniSnulze miuTiTebs rogorc saerTaSoriso organizaciebis saqmianoba am mimarTulebiT, aseve sazRvargareTis 100-ze meti qveynis konkurenciuli rejimebi da maTi ganmtkicebis mizniT gadadgmuli nabijebi saerTaSoriso organizaciebis saqmianoba

sawinaaRmdego argumentebi: konkurenciuli regulireba umizno

biurokratiuli tvirTia da dRevandel pirobebSi igi saWiro araa; kanonmdeblobas misi araefeqturi aRsrulebis pirobebSi azri ara aqvs da misi gauqmeba sjobs; regulacia inovaciebisa da adgilobrivi kompanioebis zrdis Semaferxebeli faqtoria, da sxva.

arsebuli viTareba

miuxedavad zemoaRniSnulisa, saqarTvelos kanoni (2005) da politika ar iTvaliswinebs konkurenciisa da momxmarebelis problemebs

saqarTveloSi da maTi gadaWris meqanizmebs konkurenciuli kanonmdeblobis farglebSi

ar Seesabameba qveynis saerTaSoriso SeTanxmebebiT nakisr

valdebulebebs da saerTaSoriso doneze aRiarebul biznesis SemzRudavi praqtikis saxelmwifo kontrolis wesebsa da principebs

qveyanas ar gaaCnia konkurenciis procesebis damcavi sakanonmdeblo baza, arc Sesabamisi instituti da arc aRsrulebis sando praqtika.

saqarTveloSi konkurenciuli politikis roli ekonomikuri

reformebis procesSi saerTod ugulvebelyofilia. G

moqmedi kanoni ,,Tavisufali vaWrobisa da konkurenciis Sesaxeb”

kanoni ar vrceldeba biznesis SemzRudavi praqtikis iseT

formebze, rogoricaa: anti-konkurenciuli SeTanxmebebi, monopoliuri mdgomareobis borotad gamoyeneba, sabazro Zalauflebis koncentracia (Serwymebi da gaerTianebebi)

kanoni aregulirebs mxolod samTavrobo struqturebis

antikonkurenciul qmedebebs, maT Soris krZalavs ekonomikur agentTa diskriminacias saxelmwifo daxmarebebis procesSi.

Tumca, am TvalsazrisiTac, kanoni imdenad araTanmimdevrulia, rom faqtobrivad gamoricxavs aRniSnuli normebis praqtikaSi efeqtian ganxorcielebas

arsebuli viTareba antimonopoliuri regulirebis sistema saqarTveloSi

mxolod eleqtronuli kominikaciebis Sesaxeb, Tumca komunikaciebis maregulirebeli komisiis umoqmedobis, Tu pasiurobis pirobebSi qmnis cxad riskebs karteluri SeTanxmebebis, monopoliuri faswarmoqmnisa da antikonkurenciuli Serwymebis saxiT (ukanasknel wlebSi gaxmaurebuli davebi: internetproviderebis, media konkurenciis sakiTxebi, sareklamo bazris monopolizeba da sxva faqtebi)

saqarTvelos antimonopoliuri organo, miuxedavad 2010 wels evrokavSiris moTxovniT miniWebuli damoukidebeli statusisa, 2005 -2012 wlebSi mxolod nominalurad arsebobda 5-6 kaciani sagentos saxiT da faqtobrivad umoqmedo iyo

arsebuli viTareba konkurenciuli politika fragmentirebulia dargobrivi

niSniT ar arsebobs dargobriv regulatorebTan TanamSromlobisa da saqmianobis efeqturi sakoordinacio meqanizmi

saqarTvelos prezidentis kritikul gamosvlas

sasaqonlo bazrebis monopolizaciis winaaRmdeg , garda erTjeradi qmedebebisa, sistemuri Sedegi ar mohyolia.

saqarTvelos mTavrobis konkurenciuli strategia (2010)

sakmaod progresuli xasiaTisaa, Tumca kanonproeqtis Sinaarsis gaTvaliswinebiT, SesaZloa qaRaldze darCes

konkurenciis Sesaxeb axal kanonis proeqti seriozuli

gadamuSavebas miiTxovs.

arsebuli viTareba

konkurenciuli politikis gajansaRebis gareSe saqarTvelos bazari SesaZloa ganviTardes klanuri principiT da gadaiqces ukve damkvidrebuli Zalebis antikonkurentul qmedebebis asparezad (niSnebi ukve saxezea: monopolizebis mzardi tendenciebi da karteluri SeTanxmebebis niSnebi; arajansaRi konkurencia; momxmareblis SezRuduli arCevani; momwodeblis diqtati monopoliurad maRali fasebi da maTi sinqronuli cvlilebebi da sxva), rac grZelvadian perspeqtivaSi uaryofiTad aisaxeba

qveynis sainvesticio imijzec ekonomikuri ganviTarebis Sedegebzec momxmarebelTa keTildReobazec da evrokavSirTan integrirebis procesebze.

politikis gajansaRebis ZiriTadi mimarTulebebi 2010-2012 evrokavSiris moTxovniT ganxorcielebuli mimdinare reformebi

mTavrobis strategia @2010

konkurenciis damoukidebeli saagentos Seqmna 2010 da misi gaerTianeba (2011 wlis dekemberSi) saxelmwifo Sesyidvebis saagentosTan) axali saagento amJamad dakompleqtebis procesSia

axali kanonproeqti (2011)

konkurenciis Sesaxeb axal kanonis proeqti seriozuli gadamuSavebas moiTxovs

Tavisufali vaWrobisa da konkurenciis Sesaxeb kanonproeqti upiratesoba - kanonproeqti, struqturuli elementebis

TvalsazrisiT, srul SesabamisobaSia saeTaSoriso standartebTan

sakamaTo debulebebi: gavrcelebis areali (muxli 1, pargrafebi4) da sxva

kanonebis upiratesoba (muxli 1, p.,5) mcire mniSvnelobis garigebebi (muxli 8 – es muxli,

gansxvavebiT saerTaSoriso praqtikisagan awesebs Zalian maRal zRvrul normebs. garda amisa, sxva qveynebis kanonmdbelobaSi calsaxadaa miTiTebuli, rom gamonaklisebi ar vrceldeba kartelur garigebebze, aRniSnulze Cveni proeqti “dums”)

gamonaklisebi da maTi daSvebis SesaZleblobebi ( muxlebi 9, p.2 da p3; muxli 12, p.2/b,f,g da sxva)

prioritetebis gansazRvra (muxli 19) saCivris ganxilvaze safasuris daweseba da sxva.

უმნიშვნელოდ შემზღუდავი შეთანხმებები (მუხლი 8)

აკრძალვები არ ვრცელდება შეთანხმებებზე, თუ:

- ჰორიზონტალური შეთანხმებების მხარეთა მაქსიმალური ერთობლივი წილი შესაბამის ბაზარზე არ აღემატება - 25%;

- ვერტიკალური შეთანხმების, თითოეული მხარისათვის მაქსიმალური საბაზრო წილი არ აღმატება - 40%;

- ხელშკრულების ხასიათის დადგენა რთულია - მხარეთა ერთობლივი წილი - მაქსიმალური 40%.

კომენტარი პროექტის მე-8 მუხლზე არსებული მიდგომა ეწინააღმდეგება საერთაშორისო პრაქტიკას;

კანონპროექტით გათვალისწინებული ზღვრული ნორმები ძალიან მაღალია და განსხვავებით სხვა ქვეყნებისაგან, ეს გამონაკლისები ვრცელდება ყველა სახის შეთანხმებებზე და ხელშეკრულებეზე, მათ შორის კარტელურზეც (ფასების ფიქსაცია, ბაზრების დაყოფა, სატენდერო შთანხმებული პირობების შეთავაზება;

გამონაკლისებისადმი ასეთი მიდგომა საზიანოა საქართველოს ბაზრისათვის. ის კიდევ უფრო გაზრდის კარტელური და სხვა სახის ანტიკონკურენციული შეთანხმებების რაოდენობას;

“დე მინიმის” წესები და ზღვრული ნორმები საერთაშორისო პრაქტიკაში

საერთაშორისო პრაქტიკაში ანალოგიური ნორმები ძირითადად 5-15 პროცენტის ფარგლებშია.

ამასთან გასათვალისწინებელია, რომ არც ერთი ქვეყანა არ ავრცელებს ამ გამონაკლისებს კარტელურ შეთანხმებებზე, როგორიცაა ფასების ფიქსაცია, ბაზრების ან მომხმარებელთა დანაწილება კონკურენტებს და შეთანხმებული სატენდერო პირობების შთავაზება.

კანონპროექტი კი საკითხზე ”დუმს”.

სააგენტოს საქმიანობის პრიორიტეტული მიმართულებები (მუხლი 19)

პრიორიტეტულ მიმარTულებებს ამტკიცებს მთავრობა (სავარაუდოდ თავადვე განსაზღვრავს);

სააგენტო საჩივრებსაც კი მხოლოდ ამ პრიორიტეტების ფარგლებში იხილავს.

კომენტარი:

- კანონის გავრცელების არეალის შეზღუდვის კიდევ ერთი საშუალება?

- სააგენტოს დამოუკიდებლობის საკითხი???

aRsrulebis perspeqtiva kanonproeqtiT gaTvaliswinebuli mravali daSveba da

gamonaklisi (m.8, 9, 12, 19) sakmaod bundovans xdis antikonkurenciuli qmedebebis dauSveblobis, prevenciisa da aRkveTis mizniT kanonproeqtiT gaTvaliswinebuli wesebis saTanado aRsrulebis perspeqtivas.

saagento uflebamosilia ama Tu im qmedebebze mxolod mTavrobis mier dadgenili prioritetebis farglebSi, (romlebic periodulad icvleba, ix. muxli 19). aRniSnuli qmnis biznesisaTvis araprognozirebadobis gancdas kanonis aRsrulebasTan dakavSirebiT da kiTxvis niSnis qveS ayenebs konkurenciis saagentos deklarirebul damoukideblobasac da kanonis efeqtiani aRsrulebis perspeqtivasac.

რისთვის ვიღებთ კანონს? მრავალი დაშვება, გამონაკლისი და მთავრობის აქტიური

როლი კანონის ინტერპრეტაციასა და აღსრულებასთან დაკავშირებით ეჭვქვეშ აყენებს კანონის აღსრულების ეფექტიანობას, სააგენტოს დეკლარირებულ თავისუფლებას და ბადებს გაურკვევლობისა და არაპროგნოზირებადობის განცდას;

აუცილებელია პროექტის სერიოზული გადამუშავება წინააღმდეგ შემთხვევაში, ამ ეტაპზე ფორმალურად დაკმაყოფილდება ევროკავშირის მოთხოვნები (გვექნება კანონიც და დამოუკიდებლობის სტატუსის მოქნე ინსტიტუტიც თუმცა დამოუკიდბლობის შესაბამისი ატრიბუტების გარეშე) და არაფერი არ შეიცვლება კონკურენციული გარემოს გაჯანსაღების თვალსაზრისით.

maregulirebeli gamowvevebi

ekonomikuri regulirebis sistemis reforma moiTxovs Zlier politikur nebasa da reformatorTa maRalkvalificiur gunds xelisuflebaSi, romelic SeZlebs ekonomikurad dasabuTebuli gadawyvetilebebis miRebas qveynis grZelvadiani ekonomikuri interesebis da ara moklevadiani efeqtebisa da calkeuli jgufebis interesebis gaTvaliswinebiT.

reformis ori scenari: konkurenciis politikis reforma, rac, cxadia, gamoiwvevs

Sesabamis cvlilebebs saxelmwifo marTvis sistemaSi; konkurenciuli politikis reforma dargobrivi

reformebis axal talRasTan erTad, regulirebis sferodan rigi konkurenciuli segmentebis gamoyvanisa da sxva cvlilebebis fonze (Tumca es Zalze sakamaTo versiaa da mosalodnelia, rom eqneba seriozuli winaaRmdegobebi maregulirebeli struqturebis, maTi lobistebisa da bazarze ukve damkvidrebuli kompaniebis mxridan).

pirveli rigis amocanebi aucilebeli sakanonmdeblo cvlilebebi (minimaluri

paketi, romelic politikuri nebis pirobebSi uzrunvelyofs kanonis amoqmedebas misi miRebidan uaxloes periodSi).

aRmasrulebeli institutis formireba zrunva konkurenciuli politikis aRsrulebisaTvis

aucilebeli infrastruturis ganviTarebaze dasawyisisaTvis resursebis koncentracia iseT saqmeebze,

sadac maRali Sesasvleli barierebia da maRali fasebia da romeli saqmidanac momxmarebeli miirebs met sargebels.

imavdroulad aucilebelia daiwyos kompleqsuri

programa kanonis miznebSi, amocanebSi da arsrulebis meqanizmebSi sazogadoebis gatviTcnobierebis mizniT.

saSualovadian perspeqtivaSi konkurenciis saagentos instituciuri SesaZleblobebis

gaZliereba kanonmdeblobis srulyofa, meoradi kanonmdeblobis ganviTareba kanonis aRsrulebis meqanizmebisa da procedurebis srulyofa advokatirebis, monitoringisa da iZulebiTi aRsrulebis

RonisZiebebis gaaqtiureba aRsrulebis praqtikis gaaqtiureba, perioduli analizi,

TviTSefaseba da angariSgeba aucilebelia gagrZeldes konkurenciuli politikis reforma

dargobrivi reformebis axal talRasTan erTad (regulirebis sferodan rigi konkurenciuli segmentebis gamoyvanisa da sxva cvlilebebis fonze

sxva

reformis aqtualoba კონკურენციული პოლიტიკის კრიზისი და დარგობრივი

რეგულირების სისტემის არაეფექტიანობა (მათ შორის დანახარჯების გათვალისწინებით) დღის წესრიგში აყენებს ეკონომიკური რეგულირების სისტემის სერიოზული რეფორმების აუცილებლობას. ეს უკანასკნელი კი საჭიროებს ძლიერ პოლიტიკურ ნებასა და რეფორმატორთა მაღალკვალიფიციურ გუნდს ქვეყნის ხელისუფლების უმაღლეს ეშელონებში (უშუალოდ პრეზიდენტის ან პარლამენტის დაქვემდებარებაში), გუნდს, რომელიც დღევანდელი პრობლემების სიმწვავის მიუხედავად, შეძლებს ეკონომიკურად დასაბუთებული, რეფორმატორული გადაწყვეტილებების მიღებას ქვეყნის გრძელვადიანი ეკონომიკური ინტერესების და არა მოკლევადიანი ეფექტების გათვალისწინებით. წინააღმდეგ შემთხვევაში რეფორმებზე გაწეული შრომა და დანახარჯი უმიზნო და უშედეგო ფორმალობად გადაიქცევა.

alternatiuli scenari არსებული ვითარებისა და ეკონომიკური რეგულირების

საერთაშორისო ტენდენციების გათვალისწინებით, შესაძლოა განხილულ იქნეს ორი ალტერნატივა:

უახლოეს პერსპექტივაში კონკურენციის კანონისა და სააგენტოს სრულყოფა. საშუალო ვადაში მეორადი კანონმდებლობის განვითარება, კონკურენციული პოლიტიკის მათ შორის აღსრულების პოლიტიკის თანმიმდევრული გაჯანსაღება და ეფექტურობის ამაღლება.

კონკურენციული პოლიტიკის რეფორმის განხორციელება ზოგადად ეკონომიკური რეგულირების პოლიტიკის რეფორმის ფარგლებში, დარგობრივი რეფორმების ახალ ტალღასთან ერთად.

kanonis ZirTadi elementebi კანონმა კონკურენციის შესახებ უნდა უზრუნველყოს

ანტიკონკურენციული ქმედებების პრევენცია და აღკვეთა და ამ მიზნით შექმნას სათანადო მექანიზმები კონკურენციის წესებისა და პრინციპების არადისკრიმინაციული და თანმიმდევრული გამოყენებისათვის.

კონკურენციის სააგენტოს დიზაინი თანამდებობაზე დანიშნვის და გათავისუფლების პროცედურები იძულებითი აღსრულების მექანიზმები (სანქციები და სხვა)

გადაწყვეტილებების გასაჩივრების პროცედურები და სხვა. კონკურენციის შესახებ საკანონმდებლო კანონის ძირითადი დებულებები

კონცენტრირებული უნდა იყოს ფირმათაშორის შეთანხმებებზე, დომინირებული კომპანიების საქმიანობაზე მათი მდგომარეობის ბოროტად გამოყენების დაუშვებლობისა და აღკევეთის მიზნით, საბაზრო ძალაუფლების კონცენტრაციაზე (შერწყმები და შეძენები) და სხვა ორგანიზაციულ სტრუქტურულ ცვლილებებზე.

kanonis gavrcelebis sfero

კანონის გავრცელების არეალი არ უნდა იყოს შეზღუდული სახელმწიფო მფლობელობაში არსებული კომპანიებით და სამთავრობო სტრუქტურების ანტიკონკურენციული ქმედებებით (საქართველოს გარდა კონკურენციის შესახებ ზოგადი კანონის მოქმედების არეალი არც ერთ ქვეყანაში არ შემოიფარგლება მხოლოდ სახელმწიფო კომპანიებითა და აღმასრულებელი ხელისუფლების ქმედებებით)

კანონის გამოყენების საფუძველი უნდა იყოს კონკრეტული ანტიკონკურენციული ქმედება და არა ის თუ ვინ ჩაიდინა იგი;

konkurenciis saagentos modeli

მოდელი -ვარიაციები შერცევა განპირობებულია კონკრეტული ქვეყნის სახელმწიფოებრივი

მოდელი, სოციალური, ეკონომიკური, პოლიტიკური და სხვა ფაქტორები უკანასკნელ წლების ტენდენციები ერთიანი

(ინტეგრირებული/კომბინირებული) მოდელების გამოყენებისა ფართოვდება კონსენსუნსი კონკურენციის საკითხებზე პასუხისმგებელი

ორგანოების უწყებრივი დამოუკიდებლობის სასარგებლოდ. სამი თავისუფლების პრინციპი; გადაწყვეტილების მიღების თავისუფლება, საბიუჯეტო დამოუკიდებლობა და საკადრო დამოუკიდებლობა. რეკომენდებულია, დამოუკიდებლობის ეს ელემენტები გამყარებული უნდა იყოს საკანონმდებლო დებულებებით.

მოდელი საქართველოსთვიs კომისიური მოდელი - სამი- ხუთი კომისიონერით გააცნია

როგორი მანდატი ექნება (კონკურენციის კანონი თუ კონკურენციის კანონი პლუს მომხმარებელთა დაცვის სახელმწიფო პოლიტიკა, მსგავსად აშშ და პოლონური მოდელებისა). მიზანშეწონილად მიგვაჩნია, რომ ეს ორგანო პასუხისმგებელი იყოს მომხმარებელთა დაცვის პოლიტიკის გატარებაზეც (გარდა სურსათის უვნებლობასა და ხარისხთან დაკავშირებული საკითხებისა).

რაც შეეხება უფლებამოსილი პირების თანამდებობაზე დანიშნვას, მიზანშეწონილად გვესახება ეს პროცედურა განხორციელდეს - პრეზიდენტის (ცხდაია თუ პრეზიდენტი politikurad ნეიტრალური იქნება) და პარლამენტის მონაწილეობით

konkurenciis saagentos/komisiis dizainis ZiriTadi elementebi ეფექტიანი საჯარო მარეგულირებელი უწყება -

დამოუკიდებლობა, ანგარიშვალდებულება, ტრანსპარენტულობა, მანდატის შესაბამისი დაფინანსება და სათანადო ადამიანური რესურსები, გასაჩივრების კარგად ორგანიზებული პროცედურები

კანონმა უნდა განსაზღვროს სააგენტოს დიზაინის ისეთი ძირითადი ელემენტები, როგორიცაა:

ა) სამართლებრივ სტატუსთან დაკავშირებული ელემენტები, ბ) სტატუსი უფრო ფართო სამთავრობო სტრუქტურაში და

აგრეთვე ბიზნესისა და მომხმარებელთა წარმომადგენლებთან ურთიერთობებში

გ) შიდა პროცესების ორგანიზაცია. გარდა ამისა ეფექტიანი პოლიტიკის უზრუნველსაყოფად

აუცილებელია არსებობდეს ცხადი სააპელაციო ნორმები და პროცესები

damoukideblobis uzrunvelyofis meqanizmebi კანონი unda ითვალისწინებdeს პოლიტიკური, ორგანიზაციული

და ფინანსური დამოუკიდებლობის ისეთ აღიარებულ მექანიზმებს (ელემენტებს), როგორიცაა:

ბ) თანამდებობაზე დანიშვნის ნათლად განსაზღვრული კრიტერიუმები;

გ) ხელისუფლების აღმასულებელი და საკანონმდებლო შტოს მონაწილეობა თანამდებობაზე დანიშვნის პროცედურებში;

დ) პასუხისმგებელი პირების (მაგ. აღმასრულებელი დირექტორი, ან კომისიის წევრები მოდელის; გათვალისწინებით) დანიშნვას განსაზღვრული ფიქსირებული ვადით, რომელიც არ უნდა ემთხვეოდეს საარჩევნო ციკლს;

ე) პასუხისმგებელ პირთა გათავისუფლების ფორმალური წესების არსებობას, მათ შორის თანამდებობიდან ვადაზე ადრე გათავისუფლების პირობებს.

efeqtiani aRsrulebisaTvis aucilebeli elementebi სათანადო სტატუსი და აღმასრულებელი ძალაუფლება აღსრულების ეფექტიანი პრაქტიკის უზრუნველსაყოფად

აუცილებელია სათანადო სტატუსი და აღმასრულებელი ძალაუფლება.

ფინანსური რესურსები - დაფინანსების შესაძლო წყაროები და Tანმდევი რისკები

ბიუჯეტი ბიუჯეტი პლუს თვითდაფინანსება (თურქეთი) ხშირად ქმნის ზედმეტი

ინტერვენციების მიზნებისა და ამოცანების განსაზღვრა, პრიორიტეტიზაცია,

რესურსების სწორად განაწილება პრიორიტეტები - პრიორიტეტების განსაზღვრისას

გამოყენებული განსხვავებული მიდგომები.

გამოწვევები ყოველივე ზემოაღნიშნულისა და ქართული რეალობის

გათვალისწინებით, მიგვაჩნია, რომ ქვეყანაში უნდა შეიქმნას და ფუნქციობდეს სათანადო რესურსებით (ფინანსური და საკადრო) უზრუნველყოფილი სხვა სამათავრობო სტრუქტურისაგან რეალურად დამოუკიდებელი (დისტანცირებული, მაგრამ არაიზოლირებული!) მარეგულირებელი ორგანო (არსებითი მნიშვნელობა არა აქვს რა ერქმევა მას), რომლის ფუნქციებიც, საქმიანობის ძირითადი მიმართულებებიც, აღმასრულებელი უფლებამოსილებაც, დიზაინის ელემენტებიც, პროცედურული საკითხებიც და გადაწყეტილების გასაჩივრების პროცედურებიც მკაფიოდ იქნება განსაზღვრული საკანონმდებლო აქტებით.