Kerk & Leverancier

Kerk Leverancier Jaarboek over leveranciers aan de kerk

&

Kerk & Leverancier 5

Voorwoord

Als bestuurder, ondernemer of anderzijds betrokkene in de kerkelijke gemeenschap weet

u dat het delen van christelijke waarden een factor van belang is in het onderlinge contact.

Begrippen als ‘katholiek’ of ‘protestant’, ‘alleen’ of ‘samen’ en ‘behoudend’ of ‘vrijzinnig’ mogen

dan wel eens de kop opsteken, de verbindende elementen – gevat in die waarden – zijn

sterker. Vandaar ook, dat er in deze editie van het Jaarboek Kerk & Leverancier meer nog dan

vorig jaar oog is voor de diversiteit van de kerkelijke wereld in de Lage Landen. Soms kiezen

wij voor een specialistische invalshoek – bijvoorbeeld wanneer het gaat om ambachtelijk

werk als de vervaardiging van pijporgels of kerkelijk textiel; in andere artikelen geldt een

meer beschouwelijke insteek.

Publieke geloofsbeleving lijkt steeds meer een kwestie van handhaven van wat vroeger

was, als je hoort over de effecten van de secularisering. Sluiting van kerkelijke instellingen

en andersoortige bedrijfseconomische versobering doen inderdaad een aanslag op de

moraal. Maar het christelijk erfgoed in brede zin spreekt nog steeds en misschien wel steeds

meer aan. Daarbij moet u niet alleen denken aan de groeiende populariteit van reizen naar

christelijke bestemmingen of succesvolle kerkrestauraties, maar ook aan initiatieven als

‘The Passion’ – een door gezamenlijke christelijke organisaties geproduceerd passiespel

dat 1 miljoen televisiekijkers genereerde en meer dan 15.000 mensen op de been bracht.

Deze ontwikkeling is niet slechts een strohalm maar levert een structurele bijdrage aan de

publieke geloofsbeleving, waarbij de talloze vrijwilligers binnen de kerkelijke gemeenschap

de motor zijn en blijven. Voor nu: een bestendige toekomst en veel leesplezier met de editie

2011 van dit jaarboek.

Jan-Kees Verschuure

Uitgever

Schatbeurderlaan 6 Postbus 249, 6000 AE Weert, Nederland T +31 (0)495 450095 F +31 (0)495 521335E [email protected] W www.louwersuitgevers.nl

RedactieJan-Kees Verschuure

RedactieadresSchatbeurderlaan 6 Postbus 249, 6000 AE Weert, Nederland T +31 (0)495 450095 E [email protected]

BladmanagementBert van de PortE [email protected]

SecretariaatManuela Depenbrock

AdvertentiesOnline aanleveren:http://ftp2.louwersuitgevers.nlUsername: kerkWachtwoord: gastPostbus 249, 6000 AE Weert, NederlandT +31 (0)495 450095 F +31 (0)495 521335

AdreswijzigingenSchriftelijk ten minste drie weken voor verhuizing naar: Postbus 249, 6000 AE Weert

VerspreidingIn controlled circulation, persoonsgericht aan functionarissen binnen kerken, parochies,gemeentes, bisdommen, werkgroepenen commissies in geheel kerkelijk nederland.

Vormgeving / Art-directionLogo Reclame- Ontwerpbureau BVBarry HoogkamerT +31 (0)495 450065E [email protected]

Niets uit deze uitgave mag worden overgenomen of ver-

menigvuldigd zonder uitdrukkelijke toestemming van de

uitgever en zonder bronvermelding. Hoewel dit blad op

zorgvuldige wijze en naar beste weten is samengesteld kun-

nen uitgever en auteurs op geen enkele wijze instaan voor

de juistheid of volledigheid van de informatie. Zij aanvaarden

dan ook geen enkele aansprakelijkheid voor schade, van

welke aard ook, die het gevolg is van handelingen en/of be-

slissingen die gebaseerd zijn op deze informatie.

www.kerkenleverancier.nl


&

08

12

18

23

24

28

30

34

37

40

42

46

48

Orgelbouwer Pels & van Leeuwen gelooft in mogelijkheden ambachtelijk vakmanschap

Artsen zonder Grenzen : medische noodhulp

Kerkverzekeraar Donatus is onderlinge waarborgmaatschappij

CBB: blijven lezen met een leesbeperking!

Leprastichting : ‘Durf jij mee?’

Handwerkatelier Carien van Hedel vervaardigt, repareert en vervangt

Kunstateliers Slabbinck : eigen stijl & kwaliteit

Stichting tot Behoud van het Nederlandse Orgel

Pelgrimstochten groeien in populariteit

Bijenhof : ‘Kerkinterieur voor iedere geloofsbeleving’

Consultare : ‘Inspelen is grote eer’

Kerkmeubilair.com : van kerkbanken naar kerkstoelen

Dominee Hans van Ark pleit voor extra bezuinigingen

53

60

62

66

70

74

79

82

86

90

94

96

Journaal

Voegwerk Lichttoren Goedereede innovatief hersteld

Mercy Ships: christelijk ontwikkelingswerk met hospitaalschip als basis

Stichting Kerkplan zoekt de beste vastgoedoplossing

DrieTour Reizen : maatwerkreizen winnen terrein

Museum Catharijneconvent is het nationale museum enkenniscentrum van christelijke kunst en cultuur

Content Orgels : digitaal orgel flexibel inzetbaar

Monumentenadviesbureau Conserf : ‘Meer dan noodzakelijk’

Offex : projectinrichter blijft specialist met brede scope

Orgelmakerij Steendam : passie & realisme

Glasbewerkingsbedrijf Brabant : totaaloplossingen in glasbewerking

Wie doet wat?

Jaarb

oek

ov

er lev

eran

cier

s aan d

e ker

kK

erk

& Lev

eran

cier

20112011


&Kerk Leverancier &Kerk Leverancier

2011082_Kerk_opmaak.indd 1 31-05-2011 17:06:31

inhoud

8 Kerk & Leverancier

Orgelbouwer gelooft in mogelijkhedenambachtelijk vakmanschap

Terug naar de klank van weleerAfgelopen jaargang introduceerden wij orgelbouwer Pels & Van Leeuwen bij de lezer – een

Nederlands bedrijf met een lange historie, voortgekomen uit een samensmelting van de twee

naamgevende firma’s. Peter van Rumpt geeft al sinds 1968 leiding aan het familiebedrijf. Doch-

ter Jacqueline doet de administratie en opvolger Rochus van Rumpt jr. staat klaar. “Rochus

is opgeleid binnen het beproefde leerling-gezel-meester-systeem en werkte bij gerenommeerde

orgelbouwers in Duitsland en Amerika; met hem staat Pels & Van Leeuwen als vanouds voor

vakmanschap met liefde voor de materie.”

Onderhoud en restauratie is de hoofd-

moot van het werk en Pels & Van Leeuwen

behoort op dat gebied tot de grootste

van het land, maar de orgelbouwer maakt

ook nieuwe orgels, momenteel voor de

kapel van het nieuwe Jeroen Bosch zie-

kenhuis in ‘s-Hertogenbosch. Het oude

orgel paste niet in de nieuwbouw, maar

het nieuwe exemplaar is zeker niet gering

in omvang. Van Rumpt: “Dit orgel kent 17

registers. Iedereen in het vak weet wat

dat betekent.” De prachtige orgels van

weleer kan Pels & Van Leeuwen niet al-

leen opknappen en nieuw aanleveren,

maar ook inbouwen. “Noem ons maar

aannemer van orgelwerken.” Over een

kredietcrisis wil Peter van Rumpt niet

spreken en al zeker niet over bij de pak-

ken neerzitten. “Goed beschouwd is het

in de orgelbouw al 30 jaar crisis door de

secularisering, maar wij hebben steeds

nieuwe wegen kunnen vinden en doen

dat nu weer.” In de jaren tachtig was Pels &

van Leeuwen naar eigen zeggen de eer-

ste orgelbouwer in Zuid-Korea – een land

met een kleine 14 miljoen christenen dat

nog steeds sterk in opkomst is. En nu is

de herontwikkeling van technieken van

toen aan de orde van de dag, een proces

waaraan Pels & Van Leeuwen met hart en

ziel werkt en waarin het zeker toekomst-

mogelijkheden ziet.

Klank Peter van Rumpt legt uit: “Je weet mis-

schien dat orgelpijpen gemaakt worden

van tin en lood; door de jaren heen is de

klank veranderd als gevolg van indus-

triële bewerkingen; wij proberen mo-

menteel de productiemethoden van de

16e eeuw te benaderen; toen werden

klanktechnisch beschouwd de beste

resultaten behaald, en orgelbouw is

puur klank.” Een stukje moderne inbreng

mag daarbij natuurlijk niet ontbreken.

“Wij kunnen het nu dankzij hulpmid-

delen veel sneller dan toen, maar het

proces van smelten en plaatgieten zo-

als de oude meesters dat deden, ▼


PELS & VAN LEEUWEN

Rochus, Peter en Jacqueline van Rumpt met nieuwe orgel voor het JBZ te Den Bosch op de achtergrond.


PELS & VAN LEEUWEN

wordt zo goed als mogelijk benaderd.”

Van Rumpt is ervan overtuigd dat de

vraag naar nieuwe instrumenten zal

aantrekken door een betere kwaliteit.

Pels & Van Leeuwen houdt vast aan het

ambacht van instrumentenmaker, en

kiest daarbij voor inhoudelijke verdie-

ping. “Wij hebben het nog steeds druk,

hoeven niet op zoek naar nieuwe mark-

ten, en kunnen daardoor ons vakman-

schap uitbouwen; dat is overigens geen

luxe maar noodzaak. Wij zijn instrumen-

tenmakers en geen verkopers.” Er wordt

in de kleine wereldmarkt naar Pels & Van

Leeuwen gevraagd, zegt Van Rumpt. “Als

men een specifieke vraag heeft, komt

men bij ons terecht. Een orgel van Pels

& Van Leeuwen heeft een bepaalde re-

putatie en de klant weet wat hij kan ver-

wachten: een innoverend familiebedrijf

met korte lijnen, dat toch ook 1 van de

grotere orgelbouwers is.”

Opleiding De Lage Landen zijn als vanouds leidend

op het gebied van orgelbouw, maar het

gaat Peter van Rumpt aan het hart dat

het steeds meer tijd kost orgelbouwers

te vinden. “Je moet in ieder geval iets

met houtbewerking hebben; wij krijgen

bijvoorbeeld veel meubelmakers over

de vloer. Maar voor een opleiding tot

orgelbouwer staat minimaal 5 jaar, en je

merkt dat de jonge timmerlieden in

Nederland eerder voor het geld kiezen

dan in Duitsland, waar het leerling-

gezel-meester-systeem nog wordt ge-

hanteerd tegen een relatief lage ver-

goeding. Het Duitse opleidingssysteem

is mijns inziens een zeer gedegen basis

voor vakmanschap in het algemeen, en

voor orgelbouw in het bijzonder.”

Ook in eigen kring wordt het ontbreken

van een in de traditie geworteld oplei-

dingssysteem gevoeld, maar de familie

Van Rumpt kent de juiste wegen en is

bereid te investeren: zoon en opvolger

Rochus jr. – de toevoeging is nodig

vanwege grootvader Rochus, mede-

eigenaar tijdens de fusie van Pels en Van

Leeuwen in 1964 – werd in Duitsland

opgeleid volgens bovengenoemde tra-

ditie en werkte aansluitend een aantal

jaren in het bedrijf van de Oostenrijker

Martin Pasi, een bekende orgelbouwer

gevestigd in het noordwesten van de

VS. “Rochus is bezeten van het vak; als

hij bij wijze van spreken een boom ziet,

denkt hij al aan een orgel.” Op 28 mei

2011 is het open dag bij de orgelmakers

aan de Platinalaan in ‘s-Hertogenbosch.

Dan kunnen onder meer het Robustelly-

Vermeersch-orgel uit de St. Lambertus-

kerk in Beverlo (B) en het nieuwe orgel

voor de kapel van het Jeroen Bosch Zie-

kenhuis bezichtigd worden. Diverse or-

gelmakers verrichten werkzaamheden

en de pijpenmakerij is in werking. ■

Pijpenmakerij frontpijpenvan het orgel in de Obrechtkerk Amsterdam worden belegd met tinfolie.

De intonateur bezig met voorintonatie van de Quintadeen 8.


ARTSEN ZONDER GRENZEN

MEDISCHENOODHULP

Noodhulp = Noodzaak

giro 4054

Foto

: Mik

kel D

alum

/MSF

Een arts onderzoekt een kind in het ziekenhuis van Man, Ivoorkust.


artsen zonder grenzen

Noodhulp = Noodzaak

giro 4054

Foto

: Mik

kel D

alum

/MSF

Een arts onderzoekt een kind in het ziekenhuis van Man, Ivoorkust.

Artsen zonder Grenzen geeft onafhankelijke, medische noodhulp: hulp daar waar deze hard nodig is.

Wij helpen mensen over de hele wereld, ongeacht hun afkomst, religie of politieke overtuiging. De steun

van onze donateurs is onmisbaar om op onafhankelijke wijze hulp te kunnen bieden. Het stelt ons in

staat het geld te besteden waar en wanneer dat het hardst nodig is.

Direct na natuurrampenNa een ramp zet Artsen zonder Grenzen di-

rect een noodhulpactie op. Onze teams be-

handelen zieken en gewonden, verzorgen

water- en hygiënische voorzieningen, delen

voedsel en hulpgoederen uit als plastic zeil

en kook- en wasspullen, en zetten veldhos-

pitalen op. Psychosociale medewerkers hel-

pen mensen hun leed te verwerken en met

hun nieuwe levenssituatie om te gaan.

Bij oorlog en conflictenOorlogen en conflicten hebben grote

gevolgen voor de bevolking. Mensen

raken gewond of moeten vluchten, de

gezondheidszorg stort in, er is een tekort

aan medisch personeel, het kan leiden

tot ondervoeding en uitbraak van ziekten.

In dit soort situaties bieden onze artsen,

verpleegkundigen, psychologen en labo-

ranten hulp, in ziekenhuizen, klinieken en

voedingscentra. Met mobiele hulpposten

bezoeken we mensen die anders geen

medische zorg zouden krijgen.

Bij ondervoedingKinderen onder vijf jaar zitten nog in de

groei en zijn daardoor extra kwetsbaar

voor ondervoeding. Kinderen die ernstig

ondervoed zijn, maar niet heel erg ziek,

krijgen een thuisbehandeling. Zo kan de

moeder thuis blijven en voor haar andere

kinderen zorgen. Als kinderen zo ernstig

ondervoed zijn dat hun leven in gevaar

komt, worden ze opgenomen voor 24-

uurs verpleging.

Wanneer mensen op de vlucht slaanAls er grote groepen mensen op de vlucht

slaan, moeten zij vaak zien te overleven op

een stuk land waar er niets is. We vangen

de vluchtelingen op, behandelen zieken

en gewonden, delen hulpgoederen uit

zoals kook- en wasspullen, en plastic zeil

om onderkomens mee te maken. En we

zorgen voor schoon water en hygiënische

voorzieningen.

Bij de grootschaligeuitbraak van ziektenZiekten die in de westerse wereld nau-

welijks voorkomen eisen vele slachtof-

fers in Afrika, Azië en Latijns-Amerika. Wij

behandelen patiënten voor ziekten als

malaria, hiv/aids, tuberculose, kala-azar en

slaapziekte. We zetten speciale behandel-

centra op en zorgen bijvoorbeeld in het

geval van cholera, voor schoon water en

voorlichting. En we zetten grootschalige

vaccinatiecampagnes op om de uitbraak

van ziekten als hersenvliesontsteking en

mazelen te voorkomen. ▼

WANNEER KOMEN WIj IN ACTIE?

Het jongetje op de foto met Daniela heet Junior. Het 2-jarige jongetje werd in het ziekenhuisopgenomen omdat hij ernstig ondervoed was. De foto werd genomen nadat hij een paar dagen in behandeling was.


BABY SOUVENIRBericht van verpleegkundige Daniela Wid-

mer uit de Centraal-Afrikaanse Republiek

Verpleegkundige Daniela Widmer schrijft

vanuit de Centraal-Afrikaanse Republiek

over haar werk. Het is haar eerste missie en

ze werkt in het regionale ziekenhuis in Bog-

uila, in het westen van het land. Hier geeft

Artsen zonder Grenzen primaire en secun-

daire gezondheidszorg. ‘Hoe voed je een

baby zonder moeder? Thuis is het antwoord

hierop niet zo moeilijk: melkpoeder. Maar

als ik dat hier vraag betrekken de gezichten:

onmogelijk!’

Baby zonder moeder

Ik stelde deze vraag voor het eerst nadat ik

Souvenir had ontmoet. Een mollige, geluk-

kige baby van 4 maanden oud. Zijn vader

bracht hem naar het ziekenhuis om hulp te

krijgen met zijn voeding. Zijn moeder was

overleden als gevolg van een complicatie

na de bevalling. Meestal bieden vrouwelijke

familieleden of andere vrouwen uit de ge-

meenschap dan aan om het moederloze

kind aan hun borst te voeden. Maar in dit

geval was er niemand. Hij had geen geld,

geen familie, geen hulp.

Zuigflesje

Melkpoeder: wordt niet op de markt ver-

kocht. Zuigflesjes: onmogelijk te vinden.

Schoon water: beperkt aanwezig. Besef van

het belang van het drinken van schoon wa-

ter: beperkt. Baby’s voeden met een flesje:

cultureel niet geaccepteerd. Door de weten-

schap dat alles tegenzit in deze situatie werd

ik des te vastberadener om deze baby te hel-

pen. Ik diepte het laatste zuigflesje op uit ons

magazijn. Ik waste en steriliseerde het. Elke

dag oefende ik met de vader. Flesje wassen

na elke voeding. Zorgen dat het flesje schoon

blijft. Regelmatig voeden. Melk vers maken

met de melkpoeder. Knuffelen. Ik vond een

plastic emmer en hielp hem met Souvenir

te baden. Alle vrouwen keken lachend toe.

Ik weet niet of ze lachten omdat ze dachten

dat het grappig was dat ik een baby baadde

of omdat de vader het deed? Misschien was

het wel de combinatie. Na een week begon

hij goed te drinken en het leek erop dat de

vader de basics van babyhygiëne en -ver-

zorging onder de knie begon te krijgen. De

vader vroeg me hen uit het ziekenhuis te

ontslaan zodat hij naar huis kon gaan om

zijn akker voor te bereiden voor het zaaien.

Ik sprak met hem af dat hij één keer per week

terug zou komen voor medische controle en

een nieuwe voorraad melkpoeder.

Opnieuw in het ziekenhuis

De eerste 2 weken verliepen voorspoedig:

Souvenir kwam aan, de vrouwen in het zie-

kenhuis heetten de vader bij aankomst har-

telijk welkom en zorgden voor Souvenir ter-

wijl zijn vader de melkpoeder ophaalde. Hij

had zijn hulptroepen bij ons gevonden. Op

de derde vrijdag bleek echter dat Souvenir

diarree had. Hij was ernstig uitgedroogd en

vermoeid. Dus namen we de twee opnieuw

op. Zijn flesje was niet schoon en zijn vader

leek niet in hem geïnteresseerd, afstandelijk.

Terug naar af dus: we moesten hem alles op-

nieuw bijbrengen en de baby behandelen.

Helemaal alleen

Een paar dagen later liep ik de zaal in en

trof Souvenir helemaal alleen op bed aan.

Hij krijste en was van top tot teen in wate-

rige poep bedekt. Zijn vader was nergens

te bekennen. Ik was razend. Hoe kon hij zijn

zieke baby zonder enig toezicht achterla-

ten? Ik haalde een emmer, water, zeep en

een nieuwe doek en waste hem. Ik maakte

een flesje klaar, voedde en knuffelde hem tot

hij in mijn armen in slaap viel. Ineens liep ik

rond met een slapende baby in mijn armen

terwijl ik tegelijkertijd mijn werk deed. Souve-

nir vond het allemaal best.

Steeds zieker

Eindelijk kwam de vader terug. Ik benadruk-

te hoe belangrijk het was dat hij zijn baby

niet alleen zou achterlaten. Elke dag deed

ik hem voor hoe hij het flesje schoon moest

maken, vertelde ik hem dat hij zijn zoontje

regelmatig moest voeden, hoe hij water met

zuiveringszout tegen uitdroging moest toe-

dienen en hoe hij hem moest wassen. Maar

Souvenir werd steeds zieker. Zijn diarree ver-

ergerde, hij bleef maar gewicht verliezen en

kreeg hevige koorts.

Cruciaal

We legden hem aan het infuus om de uit-

droging te bestrijden. We maakten een strak

voedingsschema waarbij onze staf de vader

eraan zou houden. Het was cruciaal dat de

vader in zou zien hoe ernstig ziek zijn baby

was en dat hij zijn verantwoordelijkheid

moest nemen. Ik nam zijn flesje mee naar

huis om het na elke voeding te steriliseren.

Het hele medische team raakte erbij betrok-

ken: we zorgden ervoor dat Souvenir op tijd

zijn voeding kreeg en moedigden de vader

aan.

Hygiëne

Want zo makkelijk is babyhygiëne niet in een

hoek van de wereld waar er geen behoorlijke

wc’s zijn, geen goede riolering, geen luiers,

waar het vee overal rondloopt, geen schoe-


artsen zonder grenzen

nen, geen gezuiverd water, geen stromend

water, waar iedereen hutjemutje op elkaar

woont, de vloer uit ruwe aarde bestaat, de

hutten van leem zijn en bacteriën zich onge-

breideld verspreiden. De tijd die ik kwijt was

aan het steriliseren van melkflesjes en water

met melkpoeder mengen …het maakte

het zo ontzettend duidelijk hoe belangrijk

het hier is dat een baby borstvoeding kan

krijgen. Niet alleen vanwege de voordelen

wat voedingsstoffen betreft, maar ook om

zijn immuunsysteem sterker te maken. Mis-

schien was het toch onmogelijk om een

baby te voeden die geen moeder heeft.

Hoe kon dit gebeuren?

Ondanks al onze inzet gleed Souvenir op

een nacht weg. Mijn hart brak. En tegelijker-

tijd was ik razend. Hoe kon dit gebeuren? We

hadden meer dan onze best gedaan om de

vader te ondersteunen, hem te leren zich als

een verantwoordelijke ouder te gedragen.

Maar we hebben gefaald. We zijn Souvenir

tekortgeschoten. Er was teveel in het leven

dat hem tegen zat. En hij is niet de enige hier.

Daarom is Artsen zonder Grenzen hier. Om

deze mensen hulp te bieden. We gaan door

met onze strijd.

WAT KUNNEN WIJ MET UW DONATIE DOEN? (geefladder)

Daniela Widmer

Verpleegkundige

Meer verhalen, foto’s en films over het werk

van Artsen zonder Grenzen vindt u op

www.artsenzondergrenzen.nl/uithetveld

Schoon water € 5 Met € 5 kunnen wij voor

zo’n 5.000 liter schoon

water zorgen. Goed voor

10.000 mensen per dag.

Malariakuren € 10Met € 10 kunnen wij 5 vol-

wassenen genezen van

malaria.

Speciale voeding € 25 Met € 25 aan speciale, ener-

gierijke voeding kunnen

wij 2 ondervoede kinderen

in 2 weken op de been helpen.

Bevallingskits € 50Met € 50 kan een verlos-

kundige 5 baby’s veilig ter

wereld helpen.

Aidsremmers € 70 Voor € 70 kunnen wij een

hiv/aidspatiënt weer hoop

op leven geven.

Tbc-pillen € 100Voor € 100 kunnen wij 5

mensen met een pillenkuur

genezen van tuberculose.

Mazelenvaccins € 150,- Voor € 150 kunnen wij 1.000

kinderen inenten tegen maze-

len, een ziekte die veel slacht-

offers maakt onder kinderen.

Medische noodhulpkisten € 400,- Met € 400 kunnen wij 1.000 mensen 3

maanden lang medische zorg

geven. Als ze gevlucht zijn bij-

voorbeeld.

Hulppost € 1.100 Voor € 1.100 kunnen

wij een mobiele hulp-

post inrichten waar-

mee we medische hulp kunnen bieden

aan mensen in afgelegen gebieden.

Wordt donateur en help mee

noodzakelijke noodhulp mogelijk

te maken.

GIRO 4054

www.artsenzondergrenzen.nl ■


Kerkverzekeraar is onderlinge waarborgmaatschappij

‘Solidariteit leidt tot lagere premies’

Voor kerkelijke organisaties en hun personeel is het mogelijk om op een solidaire manier ver-

zekerd te zijn tegen brand- en ongevallenschade. De naam Donatus zal menig kerkbestuur wat

dat betreft niet onbekend in de oren klinken. “Wij bestaan al ruim anderhalve eeuw en verze-

keren 80% van de Nederlandse kerken”, zegt directeur Simon Kadijk. Wat heeft Donatus meer

te bieden dan een algemene verzekeraar? “Eigen taxateurs met bouwkundige kennis van zaken.

En de premie-overschotten gaan terug naar onze leden.”


Donatus

Verzekeraar Donatus werd in 1852 op-

gericht als onderlinge waarborgmaat-

schappij voor rooms-katholieke paro-

chies in Noord-Holland. “Zij vonden de

verzekeringspremies voor hun kerkge-

bouwen te hoog”, begint Kadijk. Dona-

tus verzekerde aanvankelijk alleen tegen

brandschade; na de Tweede Wereld-

oorlog kwamen daar storm- en water-

schade bij, en in de jaren ‘70 van de vo-

rige eeuw werden ook de protestantse

kerkgenootschappen verwelkomt bij de

verzekeraar uit Rosmalen. “Zelfs particu-

lieren in loondienst van kerkelijke orga-

nisaties en eigenaren van monumenten

kunnen zich tegenwoordig bij Donatus

verzekeren. Je kunt ons genoegzaam de

brand- en ongevallenverzekeraar van de

kerkelijke en charitatieve gemeenschap

in Nederland noemen. Je moet wel in

onze doelgroep vallen, dat is een harde

eis vanuit de statuten.”

CommissarissenDe historische achtergrond van Dona-

tus vindt weerslag in de raad van com-

missarissen. “De commissarissen wor-

den benoemd door de bisschoppen

en vanuit kerkelijke organisaties als de

Vereniging voor Kerkrentmeesterlijk Be-

heer in de PKN. Wij zijn ook nog steeds

een ‘vereniging’ en keren de overschot-

ten jaarlijks uit aan onze leden, ofwel

worden deze op onze ledenrekening

bijgeschreven als de ledenraad daartoe

beslist.” Voor haar brand- en ongeval-

lenverzekeringen is Donatus zelf risi-

codragend en bepaalt ook het eigen

schaderegelingbeleid. “Voor ons is het

dus belangrijk voldoende reserve aan

te houden. Maar er vloeit geen geld

weg naar derden”, vertelt Kadijk. “Zoals

een non-profitorganisatie betaamt dus.

De laatste 10 jaar bedroeg de restitutie

gemiddeld meer dan 40%. Zelfs in het

crisisjaar 2008 boekten wij een positief

beleggingsresultaat.”

GebouwenZijn kerkelijke panden verzekerings-

technisch anders dan gebouwen in het

algemeen? Kadijk: “41% van de kerkge-

bouwen binnen de PKN en de RKK is

een rijksmonument. Het zal u dan ook

niet verbazen dat een groot gedeelte

van de door ons verzekerde gebouwen

een monumentaal karakter heeft. Een

kerkgebouw kent natuurlijk een spe-

cifiek gebruik en beheer en heeft een

eigen bouwstijl – met specifieke voor-

waarden, maar over het algemeen is de

verzekerbaarheid van kerkgebouwen

vergelijkbaar met die van monumen-

tale panden. Onze premie is gebaseerd

op risico en het promillage brandscha-

de is min of meer stabiel gebleven door

de jaren heen.” Het inbraakrisico laat

een wisselender beeld zien, zegt Ka-

dijk. “Vroeger brak men uit respect niet

in kerken in, en tegenwoordig wordt

soms voor een paar euro grote – ook

emotionele – schade aangericht in en

aan kerken; aan de andere kant zien wij

dat de deuren van de kerkgebouwen

minder dan vroeger open staan van-

wege de secularisering. Wel kunnen wij

stellen dat de waarde van de inboedel

sterk is gestegen de laatste decennia;

dat heeft vanzelfsprekend ook invloed

op de hoogte van de premies.”

TaxateursDe expertise van de taxateurs van Do-

natus richt zich veelal op gebouwen, als

zijnde de dominante factor in de porte-

feuille van de kerken monumentenver-

zekeraar. “Daaronder bevinden zich zoals

gezegd veel historische panden, maar er

zijn natuurlijk genoeg nieuwgebouwde

kerkgebouwen in Nederland – bijvoor-

beeld die van de Hersteld Hervormde

Kerk; die verzekeren wij uiteraard ook.

Belangrijk om te vermelden is dat onze

taxateurs gratis zijn, waardoor de ver-

zekerde ervan uit kan gaan dat hij of

zij nooit onderverzekerd is; wij nemen

daarbij wat betreft de gebouwen de

herbouwwaarde als uitgangspunt. En

Donatus houdt altijd in het oog dat

de emotionele waarde van kerkge-

bouwen groot is; ook om die reden is

het nodig kerkgebouwen voldoende

te verzekeren; daarbij maken wij geen

onderscheid tussen regio’s: een kerk-

gebouw met een herbouwwaarde

van €10 miljoen kan in Amsterdam en

Groningen voor hetzelfde bedrag wor-

den verzekerd. En indien de overheid

bouwkundige aanpassingen eist na

een schade, vergoeden wij ook. Dona-

tus kan kerken op een solidaire, kwali-

tatieve en goedkope wijze verzekeren

tegen brand- en ongevallenschade.

Kwaliteit gaat voor prijs, en toch leidt

solidariteit bij ons tot lagere premies.

Dat heeft onze aanpak de afgelopen

anderhalve eeuw bewezen.” ■

D o n a t u s v e r z e k e r t v e r t r o u w d

Donatus verzekert kerkgebouwen en alles wat

daarbij hoort. Zoals doopvonten, kanselbijbels

en orgels. Ook voor vrijwilligers en werkers in

kerke lijke dienst hebben we passende verzeke-

ringen. Donatus is een betrokken specialist. Klein

genoeg om u persoonlijk van dienst te zijn. Groot

genoeg om met een gerust hart uw verzekerings-

belangen aan toe te vertrouwen. Donatus is een

onderlinge verzekeringsmaatschappij zonder

winstoogmerk. Samen met u zorgen we ervoor

dat wat waardevol is, behouden blijft voor onze

kinderen en hun kinderen en hun kinderen…

www . d o n a t u s . n l t e l . 073 - 5 221700

fi nancieel kerkbeheerledenbeheer • administratie • jaarrekening

VERBETER UWADMINISTRATIEVE BEHEER EN BESPAAR KOSTEN

ledenadministratiebijdrage-administratie

begraafplaatsadministratietraktementen en salarissen

boekhoudingjaarrekening

acceptgiro’s voor geldwervingverwerken van betalingen

Het administratieve beheer met SERVA-fk bestaat uit verschillende

onderdelen.U bepaalt wat u zelf wilt doen en wat

u SERVA-fk laat verzorgen.

Mogen wij u hierover informeren?

Een vrijblijvende offerte geeft de mogelijkheden aan.

Woelse Donk 574207 XC Gorinchem

T 0183 699 [email protected] www.serva-fk.nl

betrouwbaareffi ciënt

betaalbaar

online

administreren

Zo’n 300.000 mensen kunnen niet (meer) op de gewone manier lezen door een visuele handicap, door een chronische ziekte of door ouderdom.

Voor hen is er christelijke lectuur in aangepaste leesvorm beschikbaar bij de CBB, Christelijke Bibliotheek voor Blinden en Sechtzienden.

Kent u mensen in uw omgeving die niet meer op de gebruikelijke manier kunnen lezen? Wijs hen dan op de dienstverlening van de CBB zodat een leeshandicap geen belemmering meer hoeft te zijn om christelijke lectuur te kunnen blijven lezen.

Postbus 131 • 3850 AC Ermelo • Tel. 0341 565 499 www.cbb.nl • [email protected]

CBB, Christelijke Bibliotheek voor Blinden en Slechtzienden

Christelijke lectuur in aangepaste leesvormen!


CBB

Blijven lezen met een leesbeperking!

Pas wanneer gewoon lezen niet meer gaat, wordt duidelijk hoe belangrijk lezen is voor de kwaliteit van ons leven. Lezen is namelijk veel meer dan een hulpmiddel om informatie tot ons te nemen. Lezen biedt o.a. inspiratie, ontspanning, troost en humor. Kortom: lezen houdt ons in contact met de wereld om ons heen. Juist daarom is het zo’n groot gemis, wanneer gewoon lezen - door blindheid, slechtziendheid,ouderdom of een chronische ziekte - niet meer gaat. Gelukkig zijn er goede oplossingen! Met lectuur in aangepaste leesvormen kan iedereen blijven lezen. Door te luisteren naar lectuur in een gesproken vorm op cd-rom of door gebruik te maken van grootletter of braille uitgaven.

De CBBDe CBB, Christelijke Bibliotheek voor Blinden en Slechtzienden, is een zelfstandige en gespecialiseerde bibliotheek die vanuit een protestants-christelijke levensbeschouwing christelijke lectuur in aangepaste leesvormen beschikbaar stelt voor mensen met een leesbeperking. De CBB heeft een grote collectie kranten en tijdschriften in gesproken vorm, in grootletter en in braille. Ook diverse bijbelse (dag)boeken, liedbundels, psalmboeken en de verschillende vertalingen van de Bijbel zijn in een aangepaste leesvorm te verkrijgen bij de CBB.

Voor bedrijven, verenigingen, overheden en andere organisaties biedt de CBB maatwerk. Zij kunnen tegen gunstige tarieven hun lectuur laten omzetten in de verschillende leesvormen.

Wijs de wegKent u een familielid, buurman/vrouw, kennis of gemeentelid die niet (meer) op de gewone manier kan lezen? Maak hen dan attent op de dienstverlening van de CBB. Daarmee bewijst u hen een enorme dienst en u biedt weer zicht op een stuk levensvreugde dat weggevallen was.Neem voor meer informatie contact op met de CBB, telefoonnummer 0341 565 499, email [email protected] of kijk op onze website www.cbb.nl.


‘Durf jij mee?’ motiveert jongeren voor bijdrage aan leprabestrijding

De Leprastichting bestrijdt de ziekte lepra wereldwijd in 18 landen, met name op het zuidelijk halfrond.

“Lepra is een bacteriële ziekte en komt dan ook vaak voor in dichtbevolkte gebieden met een slechte

zorgstructuur en hygiëne”, zegt hoofd fondsenwerving en voorlichting Raymond van Haeften. “Aan de

oplossing van deze problematiek werken wij zo goed en gestructureerd mogelijk samen met lokale over-

heden. Ook daar waar de ziekte onder controle lijkt.”

Wie een blik werpt op de kaart met lan-

den waar de Leprastichting - officieel Ne-

derlandse Stichting voor Leprabestrijding

- actief is, ziet niet alleen een focus op

gebieden rond en ten zuiden van de eve-

naar, maar ook opvallend veel landen die

recentelijk in opkomst zijn, zoals Brazilië,

China, India, Indonesië en Thailand. Dat

is geen toeval, zegt Van Haeften. “Het zijn

dichtbevolkte landen waar de zorgvoor-

zieningen en de hygiënische omstandig-

heden nog niet optimaal zijn.” Met name

de bereikbaarheid van besmettingshaar-

den is een punt van aandacht. “In de be-

strijding van lepra is het immers van groot

belang dat nieuwe patiënten zo vroeg

mogelijk worden behandeld; niet alleen

om verdere besmetting te voorkomen

Ziekte vraagt nog steeds wereldwijde aandacht

Leprastichting

mensen in de bloei van hun leven, maar

als jongeren geconfronteerd worden met

factoren als maatschappelijke uitsluiting

zie je de betrokkenheid snel groeien”,

merkt Van Haeften. “Twee weken intensief

contact met leprapatiënten laat een on-

uitwisbare indruk achter. Wij moeten het

ook op een indringende manier doen,

want lepra dreigt naast ziekten als HIV-

AIDS en de vrijwel constante vraag naar

noodhulp enigszins onder te sneeuwen.

Terwijl de ziekte - eenmaal opgespoord

en vroegtijdig behandeld - redelijk ge-

makkelijk te genezen is met een vaste

cocktail van 3 medicijnen. Wij werken in

de 18 landen waar wij actief zijn - de ziek-

te komt wereldwijd nog in 54 landen voor

- intensief samen met lokale overheden

om nieuwe gevallen zo vroeg mogelijk te

detecteren, te registreren en te genezen.

De gevallen die overblijven worden met

voortschrijdend inzicht - dankzij onze

samenwerking met het Tropeninstituut,

maar ook steeds vaker door ter plaatse

opgedane ervaringen - behandeld, en

waar mogelijk ondersteunen wij de re-

integratie van patiënten. De uitsluiting

van leprapatiënten is geen cultureel fe-

nomeen, maar komt overal voor.” ■

kerkelijke gemeenschappen wordt ont-

vangen. “80% van onze achterban geeft

uit geloofsovertuiging.” Maar een vijfjaar-

lijks te herzien contract met de Nationale

Postcodeloterij brengt per jaar ook al

€1,35 miljoen in het laatje - geen gering

bedrag voor een relatief ‘klein’ goed doel.

“Wij zijn mede hierdoor compleet onaf-

hankelijk van overheidssubsidie, en daar

zijn wij best trots op”, aldus Van Haeften.

“Wel blijven wij donateurs werven bui-

ten de natuurlijke achterban. Met name

jongeren in het hoger onderwijs - in de

leeftijdscategorie 18-25 - hopen wij te

motiveren, bijvoorbeeld voor een inhou-

delijke bijdrage aan de bestrijding van

lepra onder het motto ‘Durf jij mee?’. Wij

selecteren daartoe binnen de doelgroep

elk jaar 10 kandidaten voor een stage van

2 weken - de laatste keer in Vietnam. Dit

jaar gaan wij overigens met een groep

40-plussers naar Indonesië.”

IndringendBij 1 van die reizen was bijvoorbeeld ook

presentator en acteur Curt Fortin, die am-

bassadeur is van de Leprastichting. “Een

ziekte die kan leiden tot uiterlijke ver-

minkingen is natuurlijk indringend voor

(de ziekte verspreidt zich door hoesten en

niezen; red.), maar ook om verminkingen

en amputaties voor te zijn; goede bereik-

baarheid is dan essentieel, en alhoewel de

overheid in de genoemde landen zelf ook

actief aan leprabestrijding doet, is een ge-

structureerde aanpak toch een zaak die

internationaal moet worden benaderd -

bijvoorbeeld middels de WHO.”

NederlandDe leprabacterie heeft een incubatietijd

van ongeveer 5 jaar en de ziekte openbaart

zich vervolgens in de vorm van vlekken op

de huid, die gevoelloos worden. Verminkin-

gen die plaats kunnen vinden zijn het ge-

volg van het afsterven van - met name uit-

einden van - lichaamsdelen. Van Haeften:

“De maatschappelijke acceptatie van deze

patiënten is en blijft een grote zorg.” Hoe zit

het eigenlijk met de perceptie van lepra in

Nederland? “Lepra-vrij bestaat niet, maar je

kunt zeggen dat de bacterie al sinds de 15e

eeuw niet meer in ons land wordt verspreid.

Als gevolg van de pestepidemieën in die

tijd stierven met de leprabacterie besmette

mensen waarschijnlijk al voordat de ziekte

zich verder kon verspreiden.” Deze situatie

geldt voor Europa in het algemeen, maar er

zijn nog wel degelijk leprapatiënten in Ne-

derland, zegt Van Haeften. “Zij hebben de

ziekte in een ander land opgelopen. In Su-

riname komen nog besmettingshaarden

voor en enkele patiënten zijn in Nederland

komen wonen. Er is geen sprake van be-

smettingsrisico, maar de maatschappelijke

acceptatie van leprapatiënten verdient wel

onze zorg.”

DonateursNog steeds is het zo dat een groot deel

van de donaties aan de Leprastichting uit

Naam:

Straat/huisnummer:

Postcode/Plaats:

Telefoonnummer:

Rekeningnummer:

Datum/handtekening:

Naam:

Straat/huisnummer:

Postcode/Plaats:

Telefoonnummer:

Rekeningnummer:

Datum/handtekening:

Naam:

Straat/huisnummer:

Postcode/Plaats:

Telefoonnummer:

Rekeningnummer:

Datum/handtekening:

Ik machti g de Leprasti chti ng éénmalig € 10,- van mijn rekening te schrijven.



Veel patiënten wonen ver van een dokter of gezondheidspost. Daarnaast bestaat er nog veel onwetendheid over lepra en wordt de ziekte vaak ontkend.

De eerste zichtbare tekenen van lepra zijn plekjes op de huid die ongevoelig zijn. Dit is zeer eenvoudig te testen. Pas daarna wordt aanvullend onderzoek gedaan.

Een leprapatiënt moet zes tot twaalf maanden lang medicijnen slikken. Gedurende de kuur wordt hij of zij begeleid door een gezondheidswerker.

1

2

3

5363

5363

5363

Ik geef een opsporing

Ik geef een lepratest

Ik geef een behandeling

kosten p.p.:

10,-

kosten p.p.:

5,-

kosten p.p.:

35,-

op de huid die ongevoelig zijn. Dit is zeer eenvoudig te testen. Pas daarna wordt aanvullend onderzoek gedaan.

behandeling

kosten p.p.:

lang medicijnen slikken. Gedurende de kuur

35,

Rabi Musa kreeg als jonge vrouw lepra. Omdat ze te laat met een medicijnenkuur begon, verloor ze het gevoel in haar handen en voeten en raakte ze ernsti g gehandicapt.

Om verminkingen als bij Rabi te voorkomen, moeten nieuwe lepra-pati ënten zo snel mogelijk medicijnen krijgen. Wilt u hierbij helpen? Het kost 50 euro om een leprapati ënt op te sporen, te behandelen en te genezen. Maar met een lager bedrag kunnen we ook al veel doen. Maak nu uw bijdrage over op giro 50500 of stuur één van onderstaande bonnen naar: Leprasti chti ng, Antwoordnummer 19353, 1000 WD Amsterdam.

Alvast bedankt!

Geef lepra het laatste zetjeGiro 50 500

www.leprasti chti ng.nl

Met 50 euro voorkomt u handicaps door lepra

LS adv 230x297.indd 1 20-05-11 16:13


Naai-atelier vervaardigt, repareert en vervangt

Productieproces kerkelijk textiel nog steeds handwerkHet vervaardigen van kerkelijk textiel is een authentiek ambacht dat in kleinschalige

handwerkateliers wordt uitgevoerd, zoals dat van Carien van Hedel in het Brabantse

Den Dungen. Carien van Hedel kerkelijk textiel voorziet alle christelijke gezindten van

kerkelijke gewaden en aankleding.

Het handwerkatelier van Carien van He-

del is gevestigd in een voormalige boer-

derij vlakbij de Zuid-Willemsvaart, onder

de rook van ‘s-Hertogenbosch. Na de

ontvangst leidt de eigenaresse en naam-

geefster ons naar haar werklocatie, waar

de klant desgewenst ter plaatse de stof-

fen, de modellen en het borduurwerk

kan bespreken voor een volledig op

maat gemaakt kerkelijk textielproduct.

Carien van Hedel werkt voor alle kerke-

lijke gezindten en alle lagen binnen de

kerk. “Een kerkelijk gewaad – ik gebruik

bewust het woord ‘gewaad’ in plaats

van ‘kledingstuk’ – is geen mode-artikel;

je moet het ruiken, zien en voelen.” Het

vervaardigen van kerkelijk textiel is een

authentiek handwerkambacht, waarbij


Carien van Hedel

veel tijd en aandacht wordt besteed aan

materiaalkeuze en afwerking. “Ik werk

met mooie wollen stoffen, zijde, goud

en zilverdraad, linnen en diverse goud-

brokaten. Het betreft stoffen die speciaal

voor de kerk geweven worden in de li-

turgische kleuren. Er is keuze uit moder-

ne stoffen, maar ook de klassieke stoffen

kunnen worden besteld.”

GewadenEen overzicht van de producten: voor de

predikant vervaardigt Carien van Hedel

het ambtsgewaad: een toga met fluweel

en linnen bef, of het liturgisch gewaad:

een crème toga met stola’s; voor de bis-

schop, pastoor en kapelaan de kazuifel

met stola, de albe met of zonder rand, de

zwarte toog met superplie, de soutane

met cingel en de mijter; voor de diaken de

dalmatiek met stola, toogjes en superplies

voor misdienaars en acolieten en pasto-

rale gewaden voor pastoraal werkers en

lectoren. “Alles uiteraard op maat en naar

wens van de klant.” Het linnen voor altaar-

en avondmaal (100% linnen damast) is te

leveren in verschillende breedtes en met

motieven als vissen, kruizen en druiven.

Verder vervaardigt het naai-atelier palla,

corporale, vinger- en kelkdoekjes, ante-

pendia, schoudervelums, kelkvelums en

ciborievelums, kanselkleedjes en banie-

ren. Het motief van het borduurwerk, de

stofkeuze, het formaat en het ophang-

systeem zoekt Carien van Hedel in over-

leg met de klant uit en het borduurwerk

wordt handmatig op raam geborduurd.

“Bij het maken van antependia wordt vaak

nog een bezoek gebracht aan de kerk om

het geheel aldaar te bekijken.”

Zelf makenCarien van Hedel kerkelijk textiel houdt

de stoffen veelal jarenlang in collectie

voor nalevering. “Dat is handig voor een

uitbreiding van het aantal bestaande ge-

waden – voor bijvoorbeeld misdienaars of

kerkkoren, of ter reparatie. De klant heeft

daarbij een keuze uit honderden stalen

stof. Als mensen zelf iets willen maken

voor hun kerk kunnen ze bij mij stoffen en

materialen uitzoeken, en eventueel kan ik

bij de stof ook een patroon leveren. Bij het

zelf maken van kleden worden er geen

motieven van borduurwerk bijgeleverd.

De klant krijgt er van mij uiteraard wel

adviezen bij.” Carien van Hedel levert voor

het zelf vervaardigen van kerkelijk textiel

de applicatiestoffen, de versteviging, de

voering, het goud- en het zilverdraad.

Het goud- en zilverdraad is leverbaar per

vierkante meter en de applicatie gaat

per vierkante decimeter; wat betreft de

stoffen gaat het om coupons moderne

en klassieke stoffen voor het maken van

kazuifels met een motief, voor het ma-

ken van albe en superplie’s met randen,

en stoffen voor het zelf maken van stola’s;

deze worden in 1 pakket geleverd met

versteviging en voering.

OnderhoudNaast vervaardiging is reiniging, vervan-

ging van stoffen en reparatie een belang-

rijk onderdeel van het werk van Carien

van Hedel, die het vak leerde bij Pijnappel

Parementen en Kunstatelier Vriens voor-

dat zij in januari 2005 een eigen hand-

werkatelier opzette. “Ik werk samen met

een erkende stomerij die bekend is met

de materialen die ik gebruik; zij besteden

bijvoorbeeld extra aandacht aan het ver-

wijderen van vlekken. Bij reparatie moet

gedacht worden aan het vervangen van

kragen van gewaden, het festonneren

van knoopsgaten en het vastzetten van

los zittende naden, en bij het vervangen

van stoffen gaat het om het zetten van

oude paramenten op nieuwe stoffen en

het uit elkaar halen van een stola met

borduurwerk om deze als baan op een

kazuifel te gebruiken. Bij het vervangen

van stoffen wordt per gewaad bekeken

wat de mogelijkheden zijn. Als mensen

vragen hebben mogen ze mij bellen; dan

zoeken wij samen een oplossing.” ■


&Eigen stijl kwaliteitEigen stijl kwaliteit

Slabbinck

Het befaamde Nijmeegse atelier Stadelmaier was een van de belangrijkste producenten van

liturgische gewaden en kerkelijk linnen ter wereld, had verkooppunten in 8 voorname

landen en verkreeg regelmatig opdrachten van de Heilige Stoel. In 2010 werd Stadelmai-

er BV echter failliet verklaard. Het merk en de modellen werden begin dit jaar door de

curator verkocht aan de Belgische marktleider Kunstateliers Slabbinck. “Deze overname

is een service voor de klant”, vertelt mede-eigenaar Mathias Slabbinck.

Het befaamde Nijmeegse atelier Stadelmaier was een van de belangrijkste producenten van

liturgische gewaden en kerkelijk linnen ter wereld, had verkooppunten in 8 voorname

landen en verkreeg regelmatig opdrachten van de Heilige Stoel. In 2010 werd Stadelmai-

er BV echter failliet verklaard. Het merk en de modellen werden begin dit jaar door de

curator verkocht aan de Belgische marktleider Kunstateliers Slabbinck. “Deze overname

is een service voor de klant”, vertelt mede-eigenaar Mathias Slabbinck.


Met de aankoop van de failliete boedel

van Stadelmaier bestendigt het Brugse

Kunstateliers Slabbinck haar positie als

atelier met de meest brede selectie in

kerkelijk textiel ter wereld. “Wij zijn het

enige bedrijf in dit segment dat wereld-

wijd aanwezig is; vooral in de Verenigde

Staten en Canada is onze klantenkring

zeer groot”, begint Mathias Slabbinck.

Kunstateliers Slabbinck is ondanks haar

omvang een authentiek familiebedrijf

dat bijna 110 jaar bestaat. In 2011 is de

vierde generatie Slabbinck’s aan het roer.

Mathias en neef Viktor zijn de commer-

ciële zaakvoerders, terwijl zus Mirabel

de productie leidt. Het gespecialiseerde

borduuratelier, dat oprichter Hendrik

Slabbinck in Brugge begint op zolder bij

zijn ouders (1903), groeide in de ruime

eeuw die volgde uit tot een bedrijf met

wereldfaam in het confectioneren van

liturgische gewaden, linnen en vaan-

dels en kent een breed assortiment in

gebruiksartikelen. Kunstateliers Slab-

binck had in de jaren ‘20 van de vorige

eeuw al 40 medewerkers in dienst en

de typische Slabbinck-stijl, alsmede de

basis voor een internationaal verkoop-

netwerk, werden in de derde generatie

vervolmaakt door respectievelijk Dirk en

Marc Slabbinck. “Ook voor onze genera-

tie geldt dat wij zowel commerciële als

creatieve kwaliteiten combineren, en dat

wij zowel nabij als veraf aan de meest uit-

eenlopende genootschappen leveren.

Zelfs in de kleine en overwegend katho-

lieke Belgische markt aan uiteenlopende

protestantse kerken als de Noorse Zee-

manskerk of een Anglicaanse gemeente

voor NAVO-personeel.” ▼

‘Marktleider handhaaft merk Stadelmaier’

Met de aankoop van de failliete boedel

van Stadelmaier bestendigt het Brugse

Kunstateliers Slabbinck haar positie als

atelier met de meest brede selectie in

kerkelijk textiel ter wereld. “Wij zijn het

enige bedrijf in dit segment dat wereld-

wijd aanwezig is; vooral in de Verenigde

Staten en Canada is onze klantenkring

zeer groot”, begint Mathias Slabbinck.

Kunstateliers Slabbinck is ondanks haar

omvang een authentiek familiebedrijf

dat bijna 110 jaar bestaat. In 2011 is de

vierde generatie Slabbinck’s aan het roer.

Mathias en neef Viktor zijn de commer-

ciële zaakvoerders, terwijl zus Mirabel

de productie leidt. Het gespecialiseerde

borduuratelier, dat oprichter Hendrik

Slabbinck in Brugge begint op zolder bij

zijn ouders (1903), groeide in de ruime

eeuw die volgde uit tot een bedrijf met

wereldfaam in het confectioneren van

liturgische gewaden, linnen en vaan-

dels en kent een breed assortiment in

gebruiksartikelen. Kunstateliers Slab-

binck had in de jaren ‘20 van de vorige

eeuw al 40 medewerkers in dienst en

de typische Slabbinck-stijl, alsmede de

basis voor een internationaal verkoop-

netwerk, werden in de derde generatie

vervolmaakt door respectievelijk Dirk en

Marc Slabbinck. “Ook voor onze genera-

tie geldt dat wij zowel commerciële als

creatieve kwaliteiten combineren, en dat

wij zowel nabij als veraf aan de meest uit-

eenlopende genootschappen leveren.

Zelfs in de kleine en overwegend katho-

lieke Belgische markt aan uiteenlopende

protestantse kerken als de Noorse Zee-

manskerk of een Anglicaanse gemeente

voor NAVO-personeel.” ▼

Kunstambachtelijke traditie in dienst van de liturgie.

Ver. Ned. Kaarsenfabrieken b.v.Paramenten - Kerkartikelen

ZWOLLEMorsestraat 2 • 8013 PP

(Industrieterrein Marslanden E 15)Postadres: VNK,

Postbus 40204, 8004 DE ZwolleT 038-4660915F 038-4650220

[email protected]

SCHIJNDEL Galvaniweg 20 • 5482 TN Schijndel

(Industrieterrein Duin I)T 073-6137526F 073-6142582

WEERTDe Fuus 7 C - 6006 RV Weert

T 0495-537254F 0495-547285

www.slabbinck.nl


TrouwMathias Slabbinck legt graag de na-

druk op het familiale karakter van het

bedrijf, waarvan de collectie in Neder-

land wordt verdeeld door de Verenig-

de Nederlandse Kaarsenfabrieken in

Zwolle. “Op deze manier hebben wij be-

stendig kunnen groeien en onze kwa-

liteit kunnen handhaven. De productie

is nog steeds in eigen hand en dat van

onze 48 medewerksters in het atelier.

En dat moet ook, want het borduur-

werk geschiedt meestal met de hand

en het vervaardigen van liturgische

gewaden is voor ongeveer 50% maat-

werk. Wij hebben een specifieke stijl

kunnen handhaven; het aandeel con-

fectie in ons assortiment is nog steeds

beperkt.” Uiteraard nemen de techno-

logische mogelijkheden toe, zoals het

digitaal bedrukken van stof, maar de

vraag van de klant blijft gebaseerd op

reputatie, kwaliteit en een eigen stijl.

“De clerus kent ons goed en keert ook

terug om deze redenen.” Het merk Sta-

delmaier wordt juist vanwege de goede

reputatie gehandhaafd binnen het aan-

bod van Kunstateliers Slabbinck. Het is

Slabbinck

daarnaast een service aan de klant, zegt

Mathias Slabbinck over het Nijmeegse

atelier, dat op een gegeven moment

geen stoffen meer kreeg van haar leve-

ranciers waardoor de productie stilviel.

“Die klant is erg trouw en klaagt niet

snel, maar zit uiteraard wel op de pro-

ducten te wachten. Wij zorgen ervoor

dat de orders die al een tijdje stilliggen

worden geleverd en hopen het merk

ook voort te zetten – uiteraard met de

betrouwbaarheid die men van ons ge-

wend is. Slabbinck neemt deze verant-

woordelijkheid graag in handen.” ■

TrouwMathias Slabbinck legt graag de na-

druk op het familiale karakter van het

bedrijf, waarvan de collectie in Neder-

land wordt verdeeld door de Verenig-

de Nederlandse Kaarsenfabrieken in

Zwolle. “Op deze manier hebben wij be-

stendig kunnen groeien en onze kwa-

liteit kunnen handhaven. De productie

is nog steeds in eigen hand en dat van

onze 48 medewerksters in het atelier.

En dat moet ook, want het borduur-

werk geschiedt meestal met de hand

en het vervaardigen van liturgische

gewaden is voor ongeveer 50% maat-

werk. Wij hebben een specifieke stijl

kunnen handhaven; het aandeel con-

fectie in ons assortiment is nog steeds

beperkt.” Uiteraard nemen de techno-

logische mogelijkheden toe, zoals het

digitaal bedrukken van stof, maar de

vraag van de klant blijft gebaseerd op

reputatie, kwaliteit en een eigen stijl.

“De clerus kent ons goed en keert ook

terug om deze redenen.” Het merk Sta-

delmaier wordt juist vanwege de goede

reputatie gehandhaafd binnen het aan-

bod van Kunstateliers Slabbinck. Het is

daarnaast een service aan de klant, zegt

Mathias Slabbinck over het Nijmeegse

atelier, dat op een gegeven moment

geen stoffen meer kreeg van haar leve-

ranciers waardoor de productie stilviel.

“Die klant is erg trouw en klaagt niet

snel, maar zit uiteraard wel op de pro-

ducten te wachten. Wij zorgen ervoor

dat de orders die al een tijdje stilliggen

worden geleverd en hopen het merk

ook voort te zetten – uiteraard met de

betrouwbaarheid die men van ons ge-

wend is. Slabbinck neemt deze verant-

woordelijkheid graag in handen.” ■


Ons land staat bekend (met name ook bij de buitenlandse organisten en orgelliefhebbers) om de vele

historische en belangwekkende orgels, klankmonumenten van de eerste orde. Zij vertegenwoordigen

een orgelcultuur, misschien wel de oudste cultuur van ons land, die ruim zes eeuwen omspant.

De oudste bewaard gebleven orgel-

bouwcontracten dateren uit het mid-

den van de vijftiende eeuw, maar uit

andere archivalische stukken weten

we dat al in de veertiende eeuw or-

gels, vooral in onze hoofdkerken en

kloosterkerken, aanwezig waren.Het

is overigens zeer moeilijk de ontwik-

kelingsgeschiedenis van het Neder-

landse orgel vóór 1500 te schrijven,

omdat gegevens uit de middeleeuwen

dienaangaande erg schaars zijn. Wel is

duidelijk dat het grote orgel zich heeft

ontwikkeld uit het zogenaamde ´posi-

tief´, een instrument dat, zoals de naam

al aangeeft, verplaatsbaar was. In de

vijftiende en zestiende eeuw verstond

men onder het ´positief´ meestal het

Stichting totbehoud van hetNederlandse Orgel op de bres voor onze historische klankmonumenten

Middelburg Orgel uit 1692 in de Nieuwe Kerk, ge-bouwd door de orgelmaker Duyschot voor de Vrede Lutherse Kerk van Amsterdam. Na de oorlog werd dit orgel in Middelburg geplaatst en van een nieuw bin-nenwerk voorzien.

Schiedam Grote of St. JanskerkIn 1975 bouwde de orgelmaker Flentrop een nieuw orgel in de kassen van Hendrick Niehoff uit 1550.

Brouwershaven – Herv. KerkNiehoff Orgel uit 1557.Het orgel heeft vroeger luiken gehad.

kleine orgel dat in de kerk aanwezig

was en dat dikwijls eigendom was van

het één of ander gilde. Soms waren

er meerdere ´positieven´ in een kerk

aanwezig. Het is overigens merkwaar-

dig dat de gegevens hierover uiterst

zeldzaam zijn. We hebben meerdere

historische orgelkassen overgehouden

uit de zestiende eeuw, waarvan we er


historische klankmonumenten

enkele willen noemen: Schiedam Gro-

te of St. Janskerk (ca 1550), Abcoude

R.K.Kerk (voormalig koororgel uit 1558

en afkomstig uit de Grote of St.Janskerk

van Gouda) en Brouwershaven, waar in

de Grote- of St. Nicolaaskerk een orgel-

kas uit 1557 ons is overgeleverd die in

het midden van de vorige eeuw van

een nieuw speelbaar binnenwerk werd

voorzien. En dan niet te vergeten het

prachtige Niehoff-orgel uit 1547 in de

Wester- of Gommaruskerk van Enkhui-

zen, waarvan historischre kas inmiddels

is gerestaureerd en in oude glorie is her-

steld. Het oudst bespeelbare en enkele

jaren geleden geheel gerestaureerde

koororgel uit 1511 staat in de Grote- of

St. Laurenskerk van Alkmaar. Al deze his-

torische orgels moeten we onderhou-

den. Om de eigenaars (veelal de kerke-

lijke gemeenten) een handje te helpen

is in 1973 de Stichting tot behoud van

het Nederlandse Orgel opgericht.

BeeldenstormLangzamerhand ontwikkelde zich het

´positief´ tot een groter orgel en in de

zestiende eeuw was de orgelcultuur

zover gekomen dat de meeste grote

stadskerken vaak meerdere orgels had-

den, een groot orgel dat veelal tegen

de torenmuur was geplaatst en een

klein- of koororgel dat, zoals de naam

al aangeeft, in het koor van de kerk was

geplaatst. De grote orgels waren overi-

gens bijna altijd eigendom van de stad

terwijl het koororgel van de kerk zelf

was. Nadat na de Reformatie het kooror-

gel in ongebruik was geraakt of, zoals in

sommige gevallen, bij de Beeldenstorm

werd verwoest, bijvoorbeeld in het ge-

val van de Grote- of St.Nicolaaskerk van

Elburg, is vanaf de laatste decennia van

die eeuw het koororgel weer terug in

de stadskerken.

Waardevol historischecultuurbezitHet oudste orgel van ons land, deels da-

terend uit 1479 en deels uit het midden

van de zestiende eeuw, bevindt zich

voor wat de kassen betreft thans nog

in de Koorkerk van Middelburg, terwijl

het kostbare pijpwerk ervan al jaren ligt

opgeslagen in een rijksbunker. Momen-

teel worden plannen uitgewerkt om

het instrument geheel te restaureren.

Gelukkig heeft de overheid een open

oog en oor voor het waardevolle his-

torische cultuurbezit dat orgel heet en

verleent zij in de meeste gevallen door

middel van subsidies een helpende

hand bij de restauraties van deze histo-

rische orgels. De overblijvende kosten

kunnen voor een kerkelijke gemeente

echter toch nog een te grote last zijn,

temeer daar men ook al voor onder-

houd aan het historische kerkgebouw

moet zorgen.

De Stichting tot behoud van het Ne-

derlandse Orgel wil een financiële hel-

pende hand bieden voor de restauratie

van het orgel. Deze Stichting nodigt ie-

dereen die de instandhouding van het

historische orgel ter harte gaat daarom

uit om dit daadwerkelijk te laten blijken

door donateur/donatrice te worden. In

de loop der jaren heeft de Stichting tot

behoud van het Nederlandse Orgel zo

dankzij vele particuliere bijdragen, de

restauraties van een groot aantal be-

langwekkende orgels mede mogelijk

gemaakt.

Adres van de Stichting:

Postbus 105 8080 AC Elburg

Maarten Seijbel, voorzitter

Wildemaetstraat 43

8081 AH Elburg

tel.0525-681486

email: [email protected] ■

Enkhuizen Wester- of St. GommaruskerkOrgel uit 1547. Oorspronkelijk bewaard gebleven or-gelkassen van de orgelmaker Niehoff.

Leiden – Hooglandse KerkOrgel uit ca. 1565 gebouwd door Utrechtse orgelmaker Peter Jansz. De Swart. Het frontschema vertoont over-eenkomst met het werk van de orgelmaker Niehoff.

Orgelliefhebbers: U houdt van mooie orgels, u weet ook dat deze orgels behouden moeten worden.

Wilt u daarom dan ook DONATEUR worden van de Stichting tot behoud van het Nederlandse orgel?

Inlichtingen: Postbus 105, 8080 AC Elburg of e-mail naar: [email protected]

1007003 stichting behoud orgel.indd 1 24-08-2010 17:10:50

Bijenhofinterieur

kerkmeubelen&

interieurs

www.bijenhof.nl 0575 551216


Pelgrimstochten

Geloofsbeleving buiten de kerken om

Pelgrimstochten groeien in

populariteit

Je hoort het steeds vaker in je directe omgeving: iemand gaat een pelgrimsroute volgen. Niet altijd

zijn dat belijdende christenen en ook de manier van reizen wordt steeds ‘wereldser’. Koploper is

de Jakobsroute naar Santiago de Compostela. Volgens traditie een bedevaart naar het graf van de

Heilige Jakobus die de Moren wist te verslaan, is deze voet- of fietstocht naar Noordwest-Spanje

tegenwoordig zelfs het decor van een tv-programma waarin bekende Nederlanders gewag doen

van hun zoektocht naar zingeving. ▼

Je hoort het steeds vaker in je directe omgeving: iemand gaat een pelgrimsroute volgen. Niet altijd

zijn dat belijdende christenen en ook de manier van reizen wordt steeds ‘wereldser’. Koploper is

de Jakobsroute naar Santiago de Compostela. Volgens traditie een bedevaart naar het graf van de

Heilige Jakobus die de Moren wist te verslaan, is deze voet- of fietstocht naar Noordwest-Spanje

tegenwoordig zelfs het decor van een tv-programma waarin bekende Nederlanders gewag doen

van hun zoektocht naar zingeving. ▼


Drie maanden trekken de meeste Ne-

derlandse wandelaars uit voor de 2300

kilometers tellend tocht naar het groe-

ne Galicië; geoefende fietsers doen er

al snel een kleine maand over. Om het

bewijs van voltooiing te verkrijgen moet

in aankomstplaats Santiago de Compos-

tela een brief met stempel van de ‘thuis-

bisschop’ plus een pelgrimspaspoort

(stempelkaart met overnachtingsplaat-

sen) worden overlegd. In deze seculiere

tijd vinden veel mensen dat echter niet

meer nodig; begrijpelijk: de zin in de

tocht zit hem voor vele niet-kerkelijken

in de persoonlijk louterende reis die zij

maken, of de zoektocht naar rust in een

druk bestaan. Maar zelfs als we het be-

grip ‘loutering’ helemaal loslaten blijft er

op weg naar Santiago zoveel over om

je in te verheugen. Wat te denken van

de prachtige kathedralen van Parijs of

Chartres, Tours, Poitiers, Burgos, Leon en

Santiago? En dan vergeten we de talloze

kleinere kerken en kapellen op de route,

die vanaf de westelijke Pyreneeën, Jaca,

Pamplona en Logroño naar de Spaanse

meseta voert, alvorens in het met een

vochtig klimaat gezegende noordwes-

ten van Spanje te belanden. Camino

Francès heet deze route in Spanje, en in

Frankrijk zijn er talloze varianten, waar-

onder die vanuit Nederland en België

– Via Turonensis geheten vanwege de

doortocht van Tours.

RespectOok voor de seculiere pelgrim moet er

toch een element van spiritualiteit in

deze onderneming zitten. Is de lichtval

in een kathedraal niet ook een vorm van

openbaring en de beklimming van een

bergpas niet een vorm van loutering, zo-

als de vroegrenaissancistische humanist

Petrarca al beschreef? Feit is dat sfeer

tussen de deelnemers – christelijk dan

wel niet-christelijk – er één van onder-

ling respect is: wie de Camino de San-

tiago – de weg naar Santiago – volgt,

groet wandelaars en fietsers en kan op

een groet terug rekenen. De authentieke

pelgrim op weg naar Santiago de Com-

postela valt te herkennen aan een hoed

en een knielange cape met (het insigne

van) een Jakobsschelp en een Jakobsstaf.

Er zijn naast christelijke pelgrims echter

ook groepen achterstandsjongeren of

ex-verslaafden op de route te vinden,

net als vutters, fanatieke fietsers en wan-

delliefhebbers. De populariteit van de

pelgrimstocht groeit juist met de leeg-

loop van de kerken. Misschien is deze

geïndividualiseerde vorm van geestelijk

leven wel te danken aan het wijken van

de volkskerk – al blijft zij natuurlijk wel

de bron, de basis en de geïnstitutiona-

liseerde bewaker van de boodschap van

Aankomstplaats Santiago de Compostela

De Spaanse hoogvlakte (meseta)

Pelgrimstochten


Jezus Christus - levend gehouden bin-

nen het individualisme van deze tijd.

NaastenliefdeHet volgen en voltooien van een pel-

grimstocht past de moderne mens wel-

licht zo goed omdat het een investering

in de eigen persoonlijkheid betreft en er

geen ego hoeft te worden geofferd. Wie

gedacht had dat de seculiere pelgrims

zich vervolgens even gemakkelijk tot ge-

loofsbelijdenis wenden komt cijfermatig

van een kouwe kermis thuis. Voor naas-

tenliefde is pastoraal of vrijwilligerswerk

wellicht een betere optie, maar oordelen

over het morele gehalte van deze pel-

grims is niet op zijn plaats. Is het trou-

wens ook niet mooi een vermoeide reis-

genoot te ondersteunen in zijn tocht of

iemand een plaats voor de nacht aan te

bieden? Het gebeurt op weg naar Santi-

ago. Op deze manier komen wij al aardig

dicht bij een brede vorm van geloofsbe-

leving, onder de koepel van belangrijke

christelijke symbolen weliswaar, maar

moet ook de kerk niet open staan voor

alle mensen? De weg naar Santiago is

misschien wel het meest langgerekte

huis van God in de christelijke wereld,

een pan-Europees parelsnoer van chris-

telijke waarden; de deelnemers eren het

Europese en christelijke erfgoed naar

alle waarschijnlijkheid op een manier die

geen EU-subsidie ooit kan realiseren.

‘Wandeling’Ter gelegenheid van de zogenoemde

‘Maand van de spiritualiteit’ (november

2010) vatte de KRO het idee op een be-

kende Nederlander mee te nemen op

een deel van de eeuwenoude route.

Voor deze variant op het tv-programma

‘De Wandeling’ leenden zich beroemd-

heden als Midas Dekkers, Wende Snij-

ders, Hans Kazan en Javier Guzman. Zij

werden door presentatrice Hella van der

Wijst meegenomen naar Noord-Spanje

en verleid tot het doen van uitspraken

over geloof, hoop, liefde en dood. Ook

in ‘De Wandeling’ wint een brede opvat-

ting van spiritualiteit het van traditioneel

christelijke waarden; het pelgrimsschap

brengt persoonlijke gesprekken op gang

in een serene sfeer. Entertainer Kazan

spreekt over de scheiding van zijn ouders

en cabaretier Guzman over zijn alcoho-

lisme; bioloog Dekkers spreekt over zijn

angst voor de dood en zangeres Snijders

over die van haar vader. Een mooie kerk

krijgt ‘door zijn ontzagwekkendheid de

grootste schreeuwer stil’, zegt Midas Dek-

ker; voor Javier Guzman is een Mariabeeld

alleen esthetisch mooi; Wende Snijders

vindt het moeilijk om haar privacy op

te geven voor een plek in een herberg,

maar is desondanks een ervaring rijker;

Hans Kazan legt een steen van thuis

neer bij de Cruz de Ferro in Galicië; vol-

gens traditie laat hij hiermee zijn lasten

achter. ■

Rond de kathedraal van Santiago


Specialist gelooft in gradueel vernieuwen

‘Kerkinterieur voor iedere geloofsbeleving’

De interieurinrichting van kerken is een kwestie van het inschakelen van meerdere gespeci-

aliseerde partijen, zult u misschien denken. Zo niet voor Bijenhof Kerkinterieur. Het bedrijf

van Gerrit Bijenhof heeft de krachten gebundeld met productiepartners Bannink stoel &

meubel en Meubelfabriek Rutgers. “Voor een oer-Hollands maatwerkproduct met de merk-

naam Bijenhof, waarvan wij het ontwerp, de verkoop, de montage en levering volledig bege-

leiden”, vertelt de eigenaar.

Bijenhof Kerkinterieur heeft zich sinds de

jaren zestig ontwikkeld van ambachte-

lijk meubelmaker via productiebedrijf tot

advies- en ontwerpbureau, met boven-

genoemde fabrikanten als vaste produc-

tiepartners - zoals de interieurspecialist uit

Vorden in maart dit jaar nog toonde op de

Kerkenbeurs Noord-Nederland in Drach-

ten. Naast kerkbanken en kerkstoelen pro-

duceert het drie generaties tellende fami-

liebedrijf complete kerkinterieurs of delen

daarvan op maat. “De reden dat wij twee

meubelfabrikanten als productiepartner

hebben gekozen is hun afzonderlijke ex-

pertise”, vertelt Gerrit Bijenhof. “Bannink

stoel & meubel uit Borculo maakt speci-

fieke stoelen voor kerken en gebedsruim-

ten; Meubelfabriek Rutgers uit De Heurne

vervaardigt kerkbanken, liturgische meu-

belen, orgelkasten en andere interieu-

relementen. Met deze productiepartners

kunnen wij dus alles laten maken door ge-

specialiseerde bedrijven. De lijnen zijn kort

– het betreft een volledig Achterhoeks

partnerschap, er is een gedeelde passie

voor hout als basisproduct en er hoeft niet

bezuinigd te worden op kwaliteit.”

VernieuwenHoewel zijn bedrijf ook meubels ontwerpt

en levert voor klanten buiten de kerkelijke

wereld, benadrukt Gerrit Bijenhof dat ker-

kelijke inrichting toch echt als specialisme

moet worden gezien. “Een doorsnee pro-

jectinrichter heeft vaak geen goed beeld

van wat er in een kerk nu eigenlijk gebeurt,


Bijenhof

Producten Bijenhofkerkbank, kerkstoel, zitelementen, kansel, preekstoel, lezenaar, liturgische tafel,

doopvont, kandelaars, liturgiebord, liftsysteem, collectezakken, ambo, altaar,

tabernakel, godslamp, podiumelementen, aandachtswand, lambriseringen,

vloerverlijming kerkbank, ergonomisch opklapbare zitting kerkbank, betim-

meringen. [einde kader]

en dat is juist onze onderscheidende fac-

tor; dat geldt ook voor onze productiepart-

ners, die onze ervaring met de kerkelijke

wereld delen en de gevraagde betrouw-

baarheid en het bijbehorende comfort

kunnen bieden. Ons eerste uitgangspunt

is altijd dat wij ontwerpen en leveren wat

de klant wil, maar wij hebben wel de erva-

ring en kennis om dat creatief te sturen op

basis van herkomst en gezindte.” Spreek je

bijvoorbeeld over de PKN-kerken, binnen

welke gemeenschap de meeste klanten

van Bijenhof Kerkinterieur gevonden kun-

nen worden, dan maakt het een groot ver-

schil of je in Katwijk of in Utrecht aan de

slag gaat. “Ik vernieuw graag op manieren

die passen bij de kerkelijke gemeenschap.

Wij kunnen met onze partners direct stu-

ring geven aan de invulling van het ont-

wikkel- en ontwerpproces, en voor Bijen-

hof is het vanzelfsprekend dat het nieuwe

kerkinterieur naadloos aansluit op de ge-

loofsbeleving.”

WerkwijzeGerrit Bijenhof vervolgt met een voor-

beeld. “Op dit moment testen wij bij-

voorbeeld een zitelement dat aan alle

brandveiligheidseisen voldoet en indien

gekoppeld de uitstraling heeft van een

kerkbank; op die manier proberen wij de

gemeentes en parochies die wat meer aan

traditie hechten over de streep te trekken

om voor iets nieuws te kiezen. Ook vind ik

het een prachtige uitdaging om koppel-

bare stoelen met een gebogen opstelling

te combineren.”

De werkwijze van Bijenhof Kerkinterieur

richt zich om te beginnen op het maken

van keuzes met de opdrachtgevende

kerk; dat resulteert in een moodboard-

presentatie – een sfeercollage – om het

eindbeeld goed te kunnen benaderen.

Vervolgens komen de concrete ontwerp-

voorstellen, de offertes en de tijdsplan-

ning aan de orde; indien gewenst gebeurt

dat in samenwerking met de door de

opdrachtgever gekozen architect. En Bij-

enhof Kerkinterieur kan tijdens de realisa-

tiefase onder meer prototypes aanleveren

en een bezoek aan de productiepartners

aanbieden.

JongEen ontwikkeling als het multifunctioneel

gebruik van kerken is met name binnen

PKN-kerken aan de orde van de dag. “Maar

of het nu om een kerkdienst gaat of een

uitvoering van de Mattheus-Passion: een

stoel of bank is en blijft om op te zitten.

Dus comfort is belangrijk, maar ook aan-

vullende kwaliteiten als koppelbaarheid

en de mogelijkheid om een boekwerk

op te bergen zijn onderscheidend als het

gaat om kerkelijk meubilair.” Over het alge-

meen kun je zeggen dat de verschuiving

van kerkbank naar kerkstoel, van traditi-

oneel naar modern en van massief naar

rank zich doorzet, zegt Gerrit Bijenhof; dat

ziet hij ook in de opdrachten terugkomen.

“In een kerk in Hoek van Holland hebben

wij recentelijk de kerkbanken door stoelen

vervangen en in Colijnsplaat een mix toe-

gepast; in het laatste geval vond de op-

drachtgever dat een deel van de banken

behouden moest blijven. Jongere mensen

willen vaak een modern interieur, maar

het blijft maatwerk. ‘Rank en licht’ hoeft

zoals ik al vertelde niet meteen te beteke-

nen dat je over losse stoelen spreekt. Zo

blijven wij onszelf en de kerk vernieuwen,

met respect voor traditie en de wijze van

liturgie. Iedere kerk heeft zijn eigen manier

van geloven.” ■


Kathedraalorganist Brugge

‘Inspelen is grote eer’

consultare


Orgelbouwer Consultare en haar Sloveense partner Skrabl voltooien dit jaar een aantal

belangrijke restauratie- en nieuwbouwprojecten. Hieronder wordt dieper ingegaan op de

werkzaamheden van het bedrijf van Jan Bambacht.

In de Sint-Salvadorskerk te Brugge is het

door Skrabl gerestaureerde orgel uit het

Engelse Bradford onder grote belangstel-

ling ingespeeld door organist Ignace Mi-

chiels. Na een voorwoord van gouverneur

van Vlaanderen Paul Breyne is het orgel op

7 april dit jaar ingezegend door de mon-

seigneur van Brugge, Jozef de Kesel. Op

het door organist Michiels samengestelde

programma stonden drie grote luiken van

Duitse, Engelse, en Franse componisten,

waaronder J.S. Bach, Reubke en Dupré. Af-

wisselende noten van lichtvoetig tot zwaar

bombastisch, brachten de reikwijdte van

de muzikale toonladder van het gerestau-

reerde Engelse orgel ten gehore.

Het provinciebestuur had orgelbouwer

Paul Andriessen uit Menen vanwege een

langdurige restauratie opdracht gegeven

een vervangend orgel te plaatsen in Brug-

ge. Paul Andriessen benaderde Jan Bam-

bacht – de vertegenwoordiger van Skrabl

in de Benelux – voor een geschikte oplos-

sing. De keuze viel op een in ongebruikt

geraakt Engels orgel afkomstig uit Bradford.

Het vervangende orgel is begin december

gedemonteerd en overgebracht naar de

Sloveense orgelbouwer Skrabl voor een

grondige restauratie. Kathedraalorganist

Ignace Michiels hoopt dat het Andriessen-

Skrabl orgel niet uit Brugge zal verdwijnen,

omdat de West-Vlaamse regio geen enkel

ander Engels orgeltype kent. “Om dit orgel

uit Bradford als eerste te mogen inspelen

was voor mij een grote eer.”

RijswijkConsultare en Skrabl zijn tevens bezig met

restauratiewerkzaamheden aan het Kam

en van der Meulenorgel in de Sint-Bonifa-

tiuskerk te Rijswijk. De orgelkas, windladen,

pijpen, pedaallade en het speeltraktuur

worden grondig gerestaureerd. Er zullen

twee toegangsluiken worden aangebracht

bij het bovenwerk om de bereikbaarheid

van de tongwerken te verbeteren. Verder

wordt de gehele orgelkas nagezien op

houtworm en waar nodig behandeld met

een houtwormbestrijdingsmiddel.

Bij de hoofdwerklade worden alle pijpen

uit het orgel genomen ten behoeve van

de restauratie van de bovenwerklade. In-

terieur en windlade worden grondig ge-

reinigd.

De tongwerken worden uit elkaar geno-

men, kelen gevlakt, tongen gepolijst en

stemkrukken goed lopend gemaakt. De

klavieren worden uit het orgel genomen

en de toetsen goed lopend gemaakt,

zijdelingse beweging wordt weggeno-

men, de diepgang van de toetsen ge-

corrigeerd en fijn afgeregeld. Nadat alle

restauratie- en reparatiewerken zijn uit-

gevoerd worden de uitgenomen pijpen

terug in het orgel geplaatst en wordt de

intonatie gecorrigeerd op goede aan-

spraak en egaliteit. Tenslotte wordt het

orgel generaal gestemd. De werkzaam-

heden zijn naar verwachting medio mei

2011 afgerond.

NijkerkHet orgelontwerp voor de Hervormde kerk

‘de Fontein’ in Nijkerk is uitgewerkt door

Skrabl en Consultare en het orgel wordt dit

najaar geplaatst. De orgelkas zal geheel in

Hollandse stijl worden uitgevoerd, volgens

het ontwerp in massief Europees eiken. De

speeltafel wordt ingebouwd, het Hollands

pedaalklavier is uitgevoerd in massief eiken-

hout en de verstelbare orgelbank vervaar-

digd uit massief eiken. De ondertoetsen

van de staarklavieren zijn belegd met been,

de boventoetsen uit massief ebbenhout.

De klavierbakken alsmede de klavierlatten

zijn uit massief ebbenhout vervaardigd; de

hevels van de koppelmechaniek uit massief

Weisbuch. De koppeltreden zijn uit massief

ebbenhout vervaardigd en de benamingen

worden ingegraveerd. De koppelingen kun-

nen zowel met de hand als met de voet wor-

den bediend. De windladen zijn uitgevoerd

in Hollandse stijl begin 19e eeuw, uit massief

eikenhout, evenals de slepen; de stokken en

roosters worden uitgevoerd in massief ma-

honiehout. “Het pijpwerk wordt voorgeïnto-

neerd in onze montagehal; dat wil zeggen

dat de opsneden en gewenste voetope-

ningen worden aangebracht alsmede de

steminrichtingen; alle pijpen worden spre-

kend gemaakt, vanaf 3 voet zijn alle pijpen

‘natuurlijke lengte’. De eigenlijke intonatie

zal worden uitgevoerd in het kerkgebouw,

bij een winddruk van 75 mm/Wk. Er zal

een evenredige stemming worden aange-

bracht met een toonhoogte van 440Hz bij

18 graden celcius”, aldus Jan Bambacht. ■

NIEUWBOUW

STEMMEN & ONDERHOUD

RESTAURATIE


De markt voor kerkmeubilair opent zich; dat is niet alleen het gevolg van een breder aanbod, maar

wordt ook veroorzaakt door het feit dat de traditionele kerkbanken na nieuwbouw of renovatie steeds

vaker worden vervangen door stapelbare en koppelbare stoelen. Flexibiliteit is het sleutelwoord, zegt

Michel Kagenaar van Kerkmeubilair.com hierover. “Het mes snijdt wat dat betreft aan twee kanten: wij

hebben meer te bieden dan ooit, het kerkgebouw kan beter benut worden en kan voldoen aan de laatste

brandweervoorschriften.”

Kerkmeubilair.com is een jong en zelf-

standig bedrijf in Capelle aan den IJssel en

profiteert van de ervaring en inkoopkracht

van De Arend projectmeubelen, dat met

11 vestigingen in Nederland en 3 daarbui-

ten een brede markt bedient. “Kerkmeubi-

lair.com is een specialisatie van De Arend

projectmeubelen in Capelle aan de IJssel;

dat betekent dat wij ons in het geheel kun-

nen richten op de inhoudelijke benadering

van de kerkelijke markt. Wij zijn bovendien

niet gebonden aan 1 fabrikant, kopen zon-

der tussenhandel in en kunnen dus een

breed en flexibel assortiment beloven en

de klant mee laten delen in het prijsvoor-

deel dat met deze aanpak gepaard gaat;

wij kunnen producten van goede kwaliteit

tegen een scherpe prijs aanbieden. Kerk-

meubilair.com maakt bijvoorbeeld veelvul-

dig gebruik van Duitse meubelfabrikanten;

Duitsers bezuinigen nooit op kwaliteit, en

wij merken dat dat binnen de kerkelijke

gemeenschap in Nederland en België zeer

wordt gewaardeerd.”

De Arend projectmeubelen leverde oor-

spronkelijk meubilair aan de horeca , maar

richt zich steeds vaker ook op kerken, ver-

gaderzalen, conferentieoorden en op de

institutionele markt, zoals de zorgsector.

Kagenaar: “Deze groeiende, enigszins ver-

gelijkbare markten worden door ons goed

bediend met verschillende assortimenten;

ook binnen Kerkmeubilair.com hebben

wij verschillende modellen in de aanbie-

ding voor verschillende doelgroepen, zo-

als voor de traditionele en meer moderne

Ontwikkeling kerkmeubilair gaat met de tijd mee

‘Van kerkbanken naar kerkstoelen’

Ontwikkeling kerkmeubilair gaat met de tijd mee

‘Van kerkbanken naar kerkstoelen’

Kerkmeubilair.com


kerkgenootschappen en de Belgische

markt; daarbij hoort uiteraard een passend

soort meubilair. Dat weten wij als ervaren

projectinrichter maar al te goed.”

ComfortEn wat de brandveiligheidsvoorschrif-

ten betreft? “Kerkstoelen moeten van de

brandweer koppelbaar zijn; ons gehele

assortiment voldoet daar vanzelfsprekend

aan.” De directeur/eigenaar van Kerkmeu-

bilair.com ziet meer ontwikkelingen in de

markt voor zijn producten. “Allereerst na-

tuurlijk het feit dat kerkgebouwen steeds

multifunctioneler worden; dat bevoordeelt

de meer flexibele stoel uiteraard ten op-

zichte van de traditionele, massief houten

kerkbank; dat laatste product komt in ons

assortiment dan ook niet meer voor.” Wel

een zo breed mogelijk assortiment stoe-

len, waarbij de gestoffeerde het even goed

doen als stoelen met houten zittingen en

rugleuningen, aldus Kagenaar. “Er is veel

vraag naar eigentijdse en comfortabele

stoelen – al vind ik traditioneel meubilair in

een oud kerkgebouw nog altijd prachtig.

Vele modellen kunnen zelfs worden uit-

gevoerd met een schrijfplateau, waardoor

de stoelen voor meerdere doeleinden ge-

bruikt kunnen worden.”

Zoals reeds genoemd neemt ook de vraag

naar meer comfort toe en is er ook meer mo-

gelijk op dat gebied door de toepassing van

beter reinigbare stoffen. “Het comfortniveau

van kerkmeubilair moet gewoon omhoog;

dat hoor je overal. In de zorgsector zien we

dezelfde ontwikkeling, al blijven het natuur-

lijk verschillende markten.” Dat geldt niet in

het minst ook voor de Nederlandse en de

Belgische kerkelijke markt. “In Nederland

is vandaag de dag vooral de combinatie

licht gekleurd hout met chroom erg in trek,

terwijl men in België meer naar compleet

houten meubilair neigt – vaak in donkerder

kleuren. Blijkbaar is dat toch de traditie. Maar

de keus is er in elk geval.”

PresentatieDoor Kerkmeubilair.com gebruikte mo-

delnamen als ‘Deinze’, ‘Flevo’, ‘Veluwe’ en

‘Barneveld’ zeggen genoeg. Kagenaar: “Het

model ‘Flevo’ representeert goed waar wij

voor staan: een prima combinatie van tradi-

tioneel en eigentijds, met een gestoffeerde

zitting en een beuken rugleuning en te le-

veren met of zonder armleuningen; ook zijn

wij in staat liturgisch maatwerk te bieden,

zoals op het gebied van preekgestoelte,

doopbekkens, knielbankjes, kaarsenstan-

daarden of complete liturgische centra. In

de aanloop naar de aanschaf komen wij

graag naar de klant toe; wij houden daarbij

geen kantooruren aan en afstand speelt

geen enkele rol; als het nodig is komen wij

‘s avonds langs, bijvoorbeeld op een ker-

kenraadsvergadering. Aan de hand van een

projecttekening of in het kerkgebouw zelf

kunnen wij dan gezamenlijk bekijken wat

de mogelijkheden zijn. Natuurlijk zijn wij

ook bereid om de verantwoordelijke com-

missieleden of andere opdrachtgevers een

vrijblijvende presentatie te geven van onze

mogelijkheden. Wij bieden de klant graag

de mogelijkheid om naar onze showroom

in Capelle aan den IJssel te komen. Dat kan

de moeite waard zijn, want de breedheid

van het assortiment is de onderscheidende

factor van Kerkmeubilair.com. En als het

gewenste product er niet bijzit kunnen wij

het altijd bestellen of laten maken.” ■


Dominee Hans van Arkpleit voor extra bezuinigingen

om daarmee juist te vernieuwen

Over dominee Hans van ArkDominee Hans van Ark is gemeentepredikant in Wezep en ook werkzaam als program-

mamanager voor de afdeling Missionair Werk & Kerkgroei van de dienstenorganisatie (lan-

delijke arbeidsorganisatie) van de Protestantse Kerk. In zijn werk als programmamanager is

Van Ark nu bezig met een ronde door het land waarbij ‘missionair gemeente zijn’ centraal

staat. Daarvoor bezoekt hij alle 80 classes (regionale afdelingen) van de Protestantse Kerk

en spreekt hij veel plaatselijke kerkenraden, onder andere over manieren om (ook finan-

cieel) het hoofd boven water te houden. Voor meer informatie over de missionaire ronde:

http://www.pkn.nl/missionair.


Protestantse Kerk

Het ledenaantal van de Protestantse Kerk krimpt jaarlijks met zo’n 2,5 procent.

Dit heeft ook de nodige gevolgen voor het huishoudboekje van plaatselijke gemeenten.

Simpel gezegd: de lasten stijgen harder. En dat merkt de kerkrentmeester als eerste.

Volgens dominee Hans van Ark gaan kerkrentmeesters en kerkenraden hier echter te

conservatief mee om: “Kerkrentmeesters moeten ruimte creëren voor de toekomst. In plaats

van elk jaar passen en meten, moeten ze juist meer durven bezuinigen dan nodig en het geld

dat daarmee vrijkomt investeren in vernieuwing. Alleen dan houden plaatselijke

gemeenten op lange termijn het hoofd boven water.”

Kunt u uitleggen hoe plaatselijke ge-

meenten meer kunnen bezuinigen?

Van Ark: “Kerkrentmeesters moeten fors

snijden in hun budget. Nu zijn ze te con-

servatief. Als er een fulltime predikant af-

scheid neemt, wordt er nu vaak vanwege

teruglopende inkomsten eerst voor geko-

zen om terug te gaan naar een 80 procent

aanstelling. Vervolgens blijkt ook daar niet

genoeg geld voor te zijn en wordt dit bij

de volgende predikantsvacature terug-

geschroefd naar 60 procent. En nog iets

later noodgedwongen naar 40 procent.

Mijn advies is: kies er nu toch voor om

in één keer naar die 40 procent invulling

te gaan. Want op termijn moet dat toch

gebeuren. Bezuinig dus nu meer dan zou

moeten. Zeer doet het toch wel. Maar

door nu meer te bezuinigen dan nodig,

komt er ineens geld vrij waarmee geïn-

vesteerd kan worden in vernieuwing.”

Maar wie moet dan het werk in de

gemeente doen, als de dominee ineens

minder werkt?

“Je ziet in steeds meer gemeenten dat ou-

derlingen taken van de predikant overne-

men. Dat vind ik een goede ontwikkeling.

Dan kan de dominee zijn of haar tijd aan

andere activiteiten besteden, ook bij een

parttime aanstelling. Laat een ouderling

bijvoorbeeld begrafenissen leiden. Als je

als dominee alleen nog aan ’t begraven

bent, begraaf je uiteindelijk je eigen ge-

meente.”

Is het in deze economische tijden niet

logisch dat de kerkrentmeester scherp

op het geld let en niet zo bezig is met

vernieuwing?

“Natuurlijk is het geen makkelijke tijd om

kerkrentmeester te zijn. Ik begrijp ook dat

het een hele klus is om de begroting elk

jaar weer sluitend te krijgen. Ik ben de

eerste die juist ook veel waardering heeft

voor de zware omstandigheden waaron-

der gewerkt wordt, maar vind tegelijker-

tijd dat kerkrentmeesters als één van de

eersten moeten nadenken over de vraag

waar het geld van de gemeente naar toe

gaat. En ook waar er weer in de toekomst

geïnvesteerd kan worden.”

Investeren in vernieuwing klinkt mooi,

maar hoe moet dat?

“Een landelijk recept is er niet voor. Het

hangt erg af van de plaatselijke context.

In een dorp met weinig jongeren is het

geen briljante keus om een fulltime jon-

gerenwerker aan te stellen, maar om toch

in jongeren te investeren kun je wel ie-

mand parttime aanstellen. Verder moeten

gemeenten en kerkenraden vergrijzing

niet zien als bedreiging, maar als kans. De

Nederlandse samenleving wordt de ko-

mende jaren steeds ouder. Kerken moe-

ten juist durven investeren in de 50-plus

groep. Ouderen zijn vaak mensen met

meer tijd, meer geld en meer deskundig-

heid. Daar kunnen kerken dus veel baat

bij hebben en ook daar liggen dus kan-

sen voor vernieuwing. Vernieuwen kan

ook door te investeren in missionaire acti-

viteiten gericht op randen buitenkerke-

lijken. Denk aan laagdrempelige diensten,

maar ook nieuwe activiteiten buiten het

kerkgebouw voor mensen die de drem-

pel van het kerkgebouw te hoog vinden.

Overigens kan het soms ook goed zijn te

investeren in je eigen gemeente, voordat

je naar buiten treedt, dus dan is het aan-

bieden van een geloofscursus aan eigen

gemeenteleden net zo goed een investe-

ring in vernieuwing.”

Moet er bij de dienstenorganisatie

in Utrecht niet ook meer bezuinigd

worden?

“Dat is al gebeurd. De dienstenorganisatie

heeft vijf jaar geleden in de beleidsnota ▼

De wind steekt weer opU bent van harte welkom op de tweede landelijke missionaire ronde 2011-2012

Kijk voor data en locaties op www.pkn.nl/missionair

Missionair Werk & Kerkgroei van de Protestantse Kerk in Nederland houdt er graag de wind onder. Organiseerden we in 2009-2010 een missionaire ronde onder het motto ‘Kerk naar buiten’, inmiddels trekken ds. Hans van Ark en drs. Nynke Dijkstra weer volop door het land met nieuw materiaal.

De tweede landelijke missionaire ronde is een tour langs alle classis van Nederland over een periode van twee jaar. Op 80 regionale middagen en avonden wordt dieper ingegaan op wat het betekent

om ‘Kerk naar buiten’ te zijn. Het pro-gramma gaat in op eigen motivatie en geloof, en er is ruimte voor uitwisseling. Opnieuw hopen we tijdens deze ronde uitgebreid met elkaar in gesprek te komen. ‘s Middags met predikanten en werkers, ‘s avonds met kerkenraden, missionaire werkgroepen en iedereen die maar geïnteresseerd is. Dit alles met het doel te ontdekken: Het begint bij en draait om relaties!

Bent u er ook bij op deze nieuwe missio-naire ronde? Wees welkom, met zoveel mogelijk mensen!


Protestantse Kerk

Protestantse Kerk in NederlandDe Protestantse Kerk in Nederland Kerk staat voor betrokkenheid op God, op

elkaar en op de wereld en telt ongeveer 2,1 miljoen leden die lid zijn van één

van de ruim 1800 plaatselijke gemeenten. De Protestantse Kerk is een christe-

lijke kerk. Zij probeert op haar wijze Jezus Christus na te volgen. Het verhaal van

het evangelie zoals dat gestalte kreeg in het leven van Jezus is haar bron. Voor

meer informatie: http://ww.pkn.nl.

Webwinkel Protestantse Kerk in NederlandIn de webwinkel van de Protestantse Kerk (http://webwinkel.pkn.nl) vindt u al-

lerlei producten die u kunt gebruiken in uw plaatselijke gemeente. Van folders,

brochures en boeken tot promotiemateriaal, handreikingen voor gesprekken in

uw gemeente en studiemateriaal. Er staan ook producten van de jeugdorgani-

satie van de Protestantse Kerk (JOP) en van Kerk in Actie, die het het zendings-

en diaconale werk van de Protestantse Kerk in binnen- en buitenland verzorgt.

‘Groeien met de riemen die je hebt’ dui-

delijk gekozen voor een lijn om meer te

bezuinigen dan nodig. En op die manier

ook juist te investeren in nieuwe initia-

tieven. Daarom is de programmalijn JOP

gestart: voor het jeugdwerk van de Pro-

testantse Kerk. Maar ook het programma

Missionair Werk & Kerkgroei is ontstaan

vanuit de keuze om na extra bezuiniging

het geld te investeren in iets nieuws.”

Zijn er plaatselijke gemeenten waar

al dergelijke bezuinigingskeuzes zijn

gemaakt?

“Een mooi voorbeeld is toch wel Amster-

dam. Daar was een paar jaar geleden de

crisis echt voelbaar en moesten er wat ra-

dicale keuzes gemaakt worden. Om te ver-

nieuwen hebben ze een goede vertrekre-

geling getroffen voor predikanten, maar

ook hebben ze gekozen om met minder

wijkgemeenten verder te gaan en elke

wijkgemeente die verder ging een scher-

per profiel te geven. Achteraf blijkt deze

keuze één met visie te zijn geweest: de

uitstroom in Amsterdam is teruggebracht

tot 0,5 procent, terwijl die daarvoor veel

hoger was dan het landelijke gemiddelde

van 2,6 procent. De landelijke kerk krimpt

nog steeds, maar om op lange termijn

weer te kunnen groeien, moeten we eerst

de uitstroom zien te stoppen. De situatie

in Amsterdam is daarin inspirerend.”

Is er een succesformule om tegen de

stroom in toch te kunnen groeien?

“Nee, die is er niet. Maar de gemeenten

in Nederland die groeien hebben wel een

aantal kenmerken met elkaar gemeen.

Ten eerste hebben ze allemaal een helder

geprofileerde identiteit: wie zijn we?, waar

staan we voor?. En dat maken ze ook echt

waar. Niet alleen op zondag, maar ook

doordeweeks. Ten tweede zijn ze helder

en transparant over hoe de gemeente

wordt geleid en komt die verantwoorde-

lijkheid niet alleen op de schouders van de

predikant. Verder hebben groeigemeen-

ten een goed intern en extern commu-

nicatiebeleid en tot slot staat gastvrijheid

erg hoog in het vaandel. Die gastvrijheid

is overigens dan wel meer, dan alleen de

mevrouw bij de deur die een bordje op

heeft met daarop ‘gastvrouw’.”

Welk advies kunt u gemeenten meege-

ven die nadenken over hun toekomst?

“Als je een nieuwe start wilt maken, zet

dan als gemeente eerst je ideaalplaatje

neer. Hoe wil je in de toekomst in je ei-

gen dorp nog kerk zijn? Dan zie je vanuit

dat toekomstperspectief met welke din-

gen je misschien moet stoppen of welke

dingen je juist moet oppakken. Daarnaast

is het belangrijk om niet altijd te redene-

ren vanuit het negatieve. Inspireer elkaar.

Denk na waar je sterkte ligt. Bedenk waar

het hart van de gemeente voor klopt.” ■

Bondspenningmeester:

L.W. MatersTramlaan 108331 GL SteenwijkPostbank nr. 46871Telefoon 0521 - 519064

NederlandseChristelijkeBlinden- enSlechtziendenbondStatutair gevestigd te AmsterdamOpgericht in 1924

Grondslag:

De Bijbel als Gods onfeilbaar Woord.

Doel:

De Bond heeft ten doel de behartiging van de geestelijke en

stoffelijke belangen van zijn leden in het bijzonder en van

blinden en slechtzienden in het algemeen, zowel voor het

persoonlijke als voor het maatschappelijke leven.

Secretariaat:

Mevr. A. Kievitvan Leeuwenhoekstraat 258921 TZ Leeuwarden

LAATSTELIJK KONINKLIJK GOEDGEKEURD 27 NOVEMBER 1948

250126_NCB 26-10-2004 15:46 Pagina 1


journaal

Zaligverklaringjohannes Paulus IIPaus Benedictus XVI heeft zondag 1 mei tijdens een eucharis-

tieviering voor de Sint Pieter in Rome zijn voorganger Johan-

nes Paulus II zalig verklaard. De zaligverklaring werd mogelijk,

nadat de paus had erkend dat een Franse kloosterzuster, Ma-

rie Simon-Pierre, in juni 2005 op onverklaarbare wijze van de

ziekte van Parkinson genas nadat zij Johannes Paulus om hulp

had gevraagd. De nu zalige paus leed ook aan die ziekte. De

Franse zuster was bij de plechtigheid aanwezig.

Het is de eerste keer dat een paus zijn voorganger zalig heeft

verklaard. Volgens de politie van Rome waren op het Sint Pie-

tersplein meer dan een miljoen mensen bijeen. Namens de

Nederlandse Rooms-Katholieke Kerk was de in 1985 door

Johannes Paulus II benoemde kardinaal Simonis getuige van

de zaligverklaring. De Nederlandse regering werd vertegen-

woordigd door minister Piet Hein Donner van Binnenlandse

Zaken.

(Bron: Kerknieuws)

Vaticaan

Dood Bin LadenHet Vaticaan heeft middels een communiqué gereageerd

op de gemelde dood van Osama Bin Laden’. De Heilige Stoel

veroordeelt de haat en verdeeldheid die door de begin mei

overleden Bin Laden werd veroorzaakt, maar voegt daaraan

toe dat het Vaticaan desondanks nooit blij is als iemand sterft.

Christenen zouden moeten bidden voor de ziel van Osama

bin Laden, ook al was hij hun vijand. Vergeven is een belang-

rijke les van de Bijbel, zei de Franse kardinaal Albert Vanhoye

in Il Messaggero, de regionale krant van Rome en omstreken.

“Jezus verplicht ons onze vijanden te vergeven”, aldus de 87-ja-

rige jezuïet. Volgens mgr. Laurence Saldanha, de aartsbisschop

emeritus van Lahore, vrezen Pakistaanse christenen wraakac-

ties van aanhangers van Al Qaeda. “Wij zijn een gemakkelijk

doelwit.”

(Bron: Kerknet; Reformatorisch Dagblad).

ResultatenKerkbalansDe Vereniging voor Kerkrentmeesterlijk Beheer (VKB) heeft

op 9 april jongstleden de eerste resultaten van Kerkbalans

bekend gemaakt. De helft van de Protestantse gemeenten

en kerken heeft bij de actie Kerkbalans 2011 een lichte groei

van het totaalbedrag aan toezeggingen genoteerd, de andere

helft een lichte daling. Van de 334 gemeenten die tot en met

5 april de gebruikelijke inlichtingenstaat van de Raad voor de

Plaatselijke Geldwerving hadden ingezonden, constateert

49 procent een lichte groei en 48 procent een lichte daling.

Wanneer deze uitkomsten worden geëxtrapoleerd naar alle

gemeenten, dan zou de actie Kerkbalans 2011 een opbrengst

van € 196,5 miljoen opleveren, hetgeen € 300.000 hoger is dan

bij Kerkbalans 2010

(Bron: Kerkbalans) ▼

Priester worden in het Aartsbisdom Utrecht

Denk je erover om priester te worden? En woon je in het Aartsbisdom Utrecht?

Neem dan eens contact op met de rector van het Ariënsinstituut, drs. P. Kuipers!

Adres: Keistraat 9, 3512 HV Utrecht

Telefoon: 030 2310490

E-mail: [email protected]

Vanaf het studiejaar 2010-2011 zal het nieuwe Ariënsinstituut van het Aartsbisdom

Utrecht onder meer nauw samenwerken met De Tiltenberg, het seminarie van het

bisdom Haarlem-Amsterdam. Zie voor meer informatie over deze opleiding:

www.tiltenberg.org


journaal

RestauratieH. Hartkerken

Kenmerkend aan de Heilig-Hart Kerk in Roermond zijn de

zeven torens. De restauratie die momenteel wordt uitgevoerd

aan de 78 jaar oude rooms-katholieke kerk in de wijk Roer-

mondse Veld, heeft vooral betrekking op de noodzakelijke

vernieuwing van de daken. De Rijksdienst voor het Cultureel

Erfgoed stelt hiervoor een subsidie van € 650.000 beschikbaar;

de gemeente Roermond en de Provincie Limburg dragen

elk € 125.000 subsidie bij aan de restauratie. De totale kosten

bedragen ruim € 1,1 miljoen. De restauratie van de toren en

voorgevel van de Heilig-Hartkerk in Breda zal in het najaar

van 2012 zijn voltooid. In april dit jaar werd het door krakers

bewoonde kerkgebouw aan de Baronielaan nog ontruimd.

Eigenaar Woonzorg Nederland denkt voor deze eerste restau-

ratiefase achttien maanden nodig te hebben.

(Bron: Provincie Limburg; BN DeStem)

Heilig-Hart Kerk in Roermond

Multifunctioneel kerkje heropendNog meer restauratienieuws: eind mei werd de dorpskerk

in het Noord-Hollandse Beets (500 inwoners) heropend. Het

multifunctionele 15e-eeuwse kruiskerkje, dat voor de tweewe-

kelijks te houden protestantse diensten slechts 120 zielen kan

bergen, heeft een belangrijke plaats in het gemeenschapsle-

ven van Beets: het koor bood in eerdere eeuwen plaats aan een

schooltje en tot aan de aanvang van de restauratie in 2009 aan

de raadsvergaderingen van de gemeente Zeevang. Die laatste

jaren werden in de kerk tevens open podia georganiseerd. De

restauratie omvatte een uitvoerige aanpak van houtrot in de

kap en herstel van het interieurstucwerk. In het weekend van

27 en 28 mei werden diverse activiteiten gehouden ter ere van

de heringebruikname, waaronder een voorstelling van Leoni

Jansen en een gratis dorpsopening.

Bron: Bouwen aan Monumenten; www.kerkbeets.nl).

De dorpskerk in het Noord-Hollandse Beets

King james Bijbelbestaat 400 jaar

De eerste officiële Engelstalige Bijbel bestaat in 2011 400 jaar.

In Groot-Brittannië en de Verenigde Staten worden hiertoe

talloze activiteiten georganiseerd, waaronder een viering in

Washington DC en diverse conferenties. ▼

De Kerkelijke Stichting Missiebureau Bisdom Roermond (werknaam: Missieburo Roermond) ondersteunt de geloofsverkondiging in missielanden waar ook ter wereld en in de ruimste zin van het woord.

Verder geeft de stichting concrete steun aan missionarissen en inlandse krachten op zowel geestelijk, materieel of nancieel gebied.

In samenwerking met het Missiesecretariaat geeft het Missieburo gestalte aan de missionaire opdracht van de Kerk in het Bisdom Roermond, door middel van campagnes, fondsenwerving en educatie.

HELP ONS HELPEN!

Missieburo RoermondPostadres:

Postbus 198

6040 AD Roermond

Bezoekadres:

Neerstraat 49

6041 KB Roermond

W: www.missieburo.nl

E: [email protected]

[email protected]

T: 0475-386880

F: 0475-310797


journaal

EC ‘vergeet’ christe-lijke feestdagenIn een kalender van de Europese Commissie ontbreken dit

jaar Kerstmis, Pasen en alle andere christelijke feestdagen. De

belangrijkste dagen van andere grote godsdiensten worden

wel vermeld. Een woordvoerder van de commissie sprak over

een ‘tamelijk grove fout’. De 3,2 miljoen kalenders werden in

zo’n 21.000 scholen aan 12- tot 16-jarigen uitgedeeld. Op de

kalender staan teksten over het beleid van de Europese Unie.

De kalenders kostten 5 miljoen euro belastinggeld.

(Bron: ANP)

In de kathedraal van Shef-

field is een expositie ge-

opend over de ‘King James

Version’ (KJV). Deze werd in

1611 op last van koning Ja-

cobus I van Engeland ver-

ordonneerd ter vervanging

van alle voorgaande verta-

lingen; eind 2010 bena-

drukte Koningin Elizabeth II

in haar kersttoespraak nog

eens het belang van de Bij-

beluitgave.

De KJV deed de Synode van Dordrecht (1618-1619) besluiten

ook in Nederland tot een officiële Bijbelvertaling te komen;

dat werd de Statenvertaling – in 1637 geautoriseerd door de

Staten-Generaal en vandaag de dag nog steeds gehanteerd

binnen protestantse gezindten. De eerste druk van de vorige

jaar gepubliceerde Herziene Statenvertaling was voor de pu-

blicatie al uitverkocht en inmiddels overschrijdt het aantal ver-

kochte exemplaren het aantal van 150.000.

(Bron: Reformatorisch Dagblad; Nederlands Dagblad; Wikipedia)

Evangelie volgens Matsier

Romancier Nicolaas Matsier

heeft zich het afgelopen de-

cennium een gepassioneerd

beschrijver van de Bijbelse

geschiedenis getoond; na ‘De

Bijbel volgens Nicolaas Mat-

sier’ (2003), ziet dit jaar ‘Het

Evangelie volgens Nicolaas

Matsier’ het levenslicht. Nico-

laas Matsier doorspit de vier

evangeliën, de Handelingen

der apostelen, de brieven van

‘The Passion’ trekt miljoen tv-kijkersOngeveer een miljoen mensen keek eind april op Nederland 3

naar ‘The Passion’ - de missionaire spektakelshow van de Protes-

tantse Kerk, Rooms-Katholieke Kerk, het Nederlands Bijbelge-

nootschap en de omroepen RKK en EO met hoofdrollen voor

Syb van der Ploeg (Jezus) en Do (Maria Magdalena). Met het

moderne passiespel wilden de organisaties de betekenis van

Goede Vrijdag en Pasen weer kenbaar maken in de samenleving.

Uit onderzoek blijkt namelijk dat driekwart van de Nederlandse

jongeren de betekenis van deze feestdagen niet kent. Het aantal

Passion-kijkers dat aangaf geen kerklid te zijn bedroeg bijna

veertig procent. De gemiddelde leeftijd van de kijkers be-

droeg 52 jaar. Dat blijkt uit gegevens die NPO Kijk- en Luister-

onderzoek heeft verstrekt aan Kerknieuws.nl. Tussen de 15.000

en 20.000 mensen volgden het verhaal over de lijdensweg van

Jezus live op de Markt in Gouda, aldus de politie.

(Bron: Kerknieuws; Reformatorisch Dagblad) ▼

Frontispice van een King James Version uit 1611

Paulus en de Openbaring van Johannes. “In zijn nauwgezette,

licht ironiserende stijl levert Nicolaas Matsier opnieuw een

verrassend commentaar op het meestgelezen boek ter we-

reld”, aldus uitgever De Bezige Bij.

(Bron: De Bezige Bij)

“HET LOUIS BRAILLEFONDS”is gesticht door de N.C.B.

Visueel gehandicapten moeten

meestal van aangepaste leesvormen

gebruik maken, zoals grootletterdruk,

cassette of braille.

Dit fonds heeft ten doel lectuur

(b.v. Bijbels, woordenboeken)

tegen dezelfde prijs beschikbaar

te stellen als deze voor zienden

verkrijgbaar is.

Kent u blinden of slechtzienden in uw

omgeving? Vertel hen dan over de N.C.B.

Secretariaat:J. Spoelstra, Obrechtlaan 69402 TH Assen, Telefoon 0592 - 342579

Adres penningmeester:L.W. Maters, Tramlaan 10, 8331 GL SteenwijkTelefoon 0521 - 519064, Postbank nr. 809898

STICHTING “HET LOUIS BRAILLEFONDS”

240135_braillefonds 11-10-2004 15:20 Pagina 1


journaal

Els Florijn wintPublieksprijsChristelijk Boek

De Publieksprijs Christelijk Boek

2011, georganiseerd door EO Visie,

Nederlands Dagblad en de Bran-

cheorganisatie voor het Christelijke

Boeken- en Muziekvak (BCB), is ge-

wonnen door Els Florijn met haar

boek ‘Het meisje dat verdween’,

uitgegeven bij uitgeverij Mozaïek

te Zoetermeer. ‘Het meisje dat ver-

dween’ vertelt het verhaal van de

joodse Ditte Stein, die op driejarige leeftijd in Auschwitz om

het leven kwam; haar pleegzus Lotte, die de oorlog wel over-

leeft, gaat jaren later op zoek gaat naar de sporen die Ditte’s

korte leven achterliet.

De prijs bestaat uit een bedrag van duizend euro en een foto-

kunstwerk en werd op de ‘Nederland Zingt Dag’ in de Utrecht-

se Jaarbeurs (16 april) aan de schrijfster uitgereikt.

(Bron: CIP)

Oplage christelijk dagblad stabiel

De trend van de dalende oplage-

cijfers in het krantenwezen is nog

niet gekeerd, maar de marktsituatie

van de drie christelijke dagbladen

lijkt de laatste jaren stabiel; hoewel

het Nederlands Dagblad in 2010

een relatief grote groei liet zien ten

opzichte van 2009 (+2.000), kenden

Trouw (-1.000) en het Reformatorisch Dagblad (-800) een licht

dalende oplage. De totale verspreide oplage van de drie kranten

bedroeg in het vierde kwartaal van 2010 ruim 109.106 exempla-

ren (Trouw), 54.355 exemplaren (RD) en 32.252 (ND) – een kleine

200.000 in totaal.

(Bron: HOI – Instituut voor Media Auditing)Van den Hendenieuwe bisschopRotterdamDr. Hans van den Hende is op 10 mei 2011 door paus Benedictus

XVI benoemd tot bisschop van Rotterdam, als opvolger van mgr.

Ad van Luyn, die op 14 januari met emeritaat ging. Sinds oktober

2007 was Van den Hende diocesaan bisschop van Breda. Nooit

eerder werd een bisschop overgeplaatst van de ene zetel naar

de andere, met uitzondering van enkele aartsbisschoppen van

Utrecht die eerder een bisdom bestuurden, zoals Petrus Snic-

kers, Ad Simonis en mgr. Eijk, de huidige aartsbisschop. Joannes

Zwijsen werd meteen na het herstel van de hiërarchie in 1853

niet alleen formeel bestuurder van het bisdom van Den Bosch,

maar ook aartsbisschop van Utrecht. Hans van den Hende (1964)

werd geboren in de stad Groningen. Hij studeerde theologie

Samenwerking Gere-formeerde kerkenBijna alle regionale afdelingen van de Christelijke Gereformeerde

Kerken en Nederlands Gereformeerde Kerken werken met elkaar

samen of werken samen met regionale afdelingen van de Gere-

formeerde Kerken (vrijgemaakt), zo inventariseert het Nederlands

Dagblad. Deze samenwerking heeft vaak de vorm van kanselruil

of gezamenlijke diensten. Uit de inventarisatie blijkt verder dat sa-

menwerking plaatsvindt in 78 van de ruim 90 plaatselijke afdelin-

gen van de NGK. De GKv is met ruim 270 plaatselijke kerken veel

groter: in 131 kerken vindt samenwerking plaats, vooral met de

christelijk gereformeerden.

(Bron: IKON) ■

aan de Katholieke Theologische Universiteit in Utrecht. Vanaf het

einde van de jaren tachtig verbleef Van den Hende enkele jaren

in Rome, waar hij promoveerde in het canoniek recht. Van 1993

tot 2004 werkte hij in het pastoraat. Een functie die hij vanaf 1997

vervulde naast de functie van officiaal aan de kerkelijke recht-

bank van het aartsbisdom Utrecht en het bisdom Groningen.

(Bron: RKK)


Voegwerk Lichttoren Goedereede innovatief hersteld

‘Wereldse’ kerktoren extra inspanning waard

Het stadje Goedereede op Goeree-Overflakkee wordt gedomineerd door de 15e-eeuwse Licht-

toren. Een bijzondere naam voor een voormalige kerktoren? Allerminst, zegt beiaardier Jan

Bezuijen – tevens uitvoerder voor Aannemersbedrijf Huurman tijdens de vorig jaar afgeron-

de restauratie. “Aan de Hollandse en Zeeuwse kust werden veel kerktorens als baken voor de

scheepvaart gebruikt. En voor de Goereeërs is de toren nog steeds een oriëntatiepunt.”

Van welke kant je het kleine Goedereede

ook benadert, altijd zie je de Lichttoren

boven de pittoreske koopmanshuizen

uitsteken. Een welvarende plaats was ‘de

Goede Reede’, dat in 2012 700 jaar be-

staat, al in de 15e eeuw toen het nog aan

zee lag, en een grote kerk moest daar ui-

ting aan geven. Vlaamse bouwmeesters

met een werkterrein van Den Briel tot ver

over de huidige Franse grens, begonnen

rond 1450 met de bouw van de toen-

malige Sint-Catharinakerk. De toren zou

ooit 60 meter hoog zijn geweest, maar

daarvan resteert nu alleen de nog altijd

indrukwekkende 40 meter hoge romp;

Dankzij een schenking is de beiaard van de Lichttoren nu een 2 ton zware klok rijker.


Lichttoren Goedereede

van het kerkgebouw is slechts het koor

nog over - in de vroege 18e eeuw tot de

huidige kerk verbouwd. De torenromp

– bestaand uit massief metselwerk van

1,80 meter dik, verfraaid met zandsteen

– functioneerde toen al een eeuw lang

als lichtbaken voor de scheepvaart. Die

functie eindigde in 1925, toen de Licht-

toren werd overgedragen aan het Minis-

terie van Onderwijs.

InspectieDe toren van Goedereede is nu al een

kleine eeuw een cultuurhistorisch monu-

ment. Bezuijen: “Het carillon is één van de

grootste van Nederland, het gebouw her-

bergt het Torenmuseum en er wordt hier

regelmatig getrouwd. Op Goeree kunnen

wij ons een leven zonder Lichttoren niet

voorstellen.” De Lichttoren werd vanaf de

17e eeuw meerdere malen gerestaureerd

– onder meer nog in de 70-er jaren van

de vorige eeuw. Recente inspectie van

eigenaar Rijksgebouwendienst onthulde

echter de slechte staat van het voegwerk.

“Verder bouwhistorisch onderzoek bracht

aan het licht dat tijdens de bouw stalen

ankers waren aangebracht, die de toren

door roestvorming als het ware uit elkaar

drukten; dit proces werd versterkt door-

dat de gevel bij de voorlaatste restauratie

waterafstotend was gemaakt, waardoor

vocht wel via de voegen binnen kon

dringen, maar moeilijk verdampte”, ver-

telt projectmanager Harry Jansen van de

Rijksgebouwendienst. “Scheurend met-

selwerk was het gevolg. Een nieuwe res-

tauratie was aan de orde van de dag.”

Voegwerk“En bij zo’n massief bouwwerk is dan de

vraag: hoe ver ga je de voegen uithakken

en welk voegmengsel gebruik je? Daar-

bij bleek extra input vereist, met name

omdat men in de jaren zeventig ook al

dacht de oplossing gevonden te heb-

ben. Die fout wilden wij uiteraard niet

maken.” Aan het woord is Martijn van

der Steen van restauratieadviesbureau

RAB, dat de bestekken schreef en met de

opdrachtgever de directie voerde over

het project, dat liep van begin 2009 tot

eind 2010. Na overleg werd een specia-

list op het gebied van voegwerk bena-

derd - Groot Gunneweg Delft – wiens

advies volledig werd overgenomen

(zie kader). “Het voegwerk is maar liefst

drie centimeter uitgehakt en hersteld

met een ‘slappe’ mortel, die sterk krimpt

na het drogen. Hierdoor ontstaat vol-

doende ademend vermogen, zodat het

vocht beter verdampt. Uiteraard zijn ook

de verroeste ankers vervangen - door

scharnierend rvs.” Jansen: “Een toekomst-

bestendige oplossing. Zonder bouwhis-

torisch onderzoek en de inbreng van

de betrokken partijen – ook tijdens het

werk - hadden wij dit gebouw niet zo

goed kunnen herstellen.”

HoutwerkBezuijen legt uit wat er tijdens de uitvoe-

ring nog werd ontdekt. “De hierboven

omschreven verschijnselen werden pas

echt duidelijk na het verwijderen van de

oude voegen: als je zo diep uithakt, val-

len de kapotte stukken steen er gewoon

uit; die zijn vervangen en opnieuw in-

geboet.” Vincent Heijker - directeur van

hoofdaannemer Huurman - geeft aan dat

kwaliteit en respect voor het monument

kernbegrippen zijn binnen zijn onderne-

ming. “Bij Jan Bezuijen - vakman in hart

en nieren - zijn deze begrippen in goede

handen.” Alle uitvoerende werkzaamhe-

den werden onder leiding van Huurman

uitgevoerd. Naast het voegwerk ver-

zorgde Huurman het steigerwerk, het

stucwerk en het schilderwerk; de afwa-

tering werd up-to-date gebracht en de

grote muuropening die bij de voorlaat-

ste restauratie met houtwerk en perspex

werd opgevuld, is nu deels voorzien van

glas. Veel aandacht werd besteed aan

het herstel van de klokkenstoel en de

vloeren van de beide torenzolders; de

massief eiken balken van 40 bij 40 centi-

meter aldaar werden vervangen dan wel

hersteld. Jansen, Van der Steen en Be-

zuijen benadrukken dat zoveel mogelijk

origineel materiaal is gebruikt. Van der

Steen: “In Frankrijk is er nog genoeg mas-

sief eikenhout. Je kunt ook voor oplos-

singen kiezen op basis van epoxyhars of

glasfiber, maar dat heeft niet onze voor-

keur gehad.” Jan Bezuijen toont ons op

de tweede zolder de werking van de bei-

aard, die dankzij een schenking nu een 2

ton zware klok rijker is.In het intieme in-

terieur van de herstelde Lichttoren voelt

dat als een demonstratie van passie voor

een bijzonder gebouw. ■

Voor de inwoners van Goeree-Overflakkee is de toren nog steeds een oriëntatiepunt.


Mercy Ships verricht medische diensten en ontwikkelingswerk in samenwerking met de

allerarmsten; de laatste jaren middels ‘s werelds grootste particuliere

hospitaalschip de Africa Mercy. De internationale organisatie werkt in Sierra

Leone aan conferenties met voorgangers om een positieve impuls te geven aan de ont-

wikkeling van de gebieden waar gewerkt wordt, waaronder de eenheid onder kerken.

“Het gaat ons zowel om het lichamelijk als het geestelijk welbevinden van de plaatselijke

bevolking”, vertelt directeur Mercy Ships Holland Arjen van der Wolf.


Christelijk ontwikkelingswerk met hospitaalschip als basis

Voorgangers kunnen gangmaker zijnObjectief van de conferenties is om in

2011 900 voorgangers in Sierra Leone te

trainen in de praktische toepassing van

het christelijke geloof. Uiteindelijk moet

dat leiden tot een verminderde hulpaf-

hankelijkheid van de plaatselijke be-

volking en meer samenwerking tussen

kerken. Mercy Ships gaat daartoe een

partnership aan met de lokale organisa-

tie Community Health Evangelism (CHE).

“Mercy Ships wil een katalysator zijn van

transformatie door middel van het chris-

telijke geloof”, zegt Van der Wolf. “Hulp

aan mensen in nood is de weg van Jezus

Christus. Voorgangers worden daarom

aangezet tot verbetering van het licha-

melijk en geestelijk welbevinden van

hun gemeentes.” Mercy Ships ziet de

voorgangers als maatschappelijk leiders

en aanjagers van deze gedachte. “In de

gemeenschappen kunnen zij vanuit hun

christelijke motivatie vorm geven aan

ontwikkeling van economie en gezond-

heidszorg in Sierra Leone.”

MissiewerkOmdat Mercy Ships wordt gerespec-

teerd in de regio, zijn vele voorgangers

bereid deel te nemen aan projecten

met de hulporganisatie, stelt Van der

Wolf. “Het is een moderne voortzetting

van missiewerk zoals wij dat kennen. Wij

werken dan ook nadrukkelijk met en niet

voor de voorgangers, noch voeren zij dit

concept uit in opdracht van ons.” Mercy

Ships houdt de 3 conferenties op strate-

gische locaties in het West-Afrikaanse ▼

Mercy Ships

Objectief van de conferenties is om in

2011 900 voorgangers in Sierra Leone te

trainen in de praktische toepassing van

het christelijke geloof. Uiteindelijk moet

dat leiden tot een verminderde hulpaf-

hankelijkheid van de plaatselijke be-

volking en meer samenwerking tussen

kerken. Mercy Ships gaat daartoe een

partnership aan met de lokale organisa-

tie Community Health Evangelism (CHE).

“Mercy Ships wil een katalysator zijn van

transformatie door middel van het chris-

telijke geloof”, zegt Van der Wolf. “Hulp

aan mensen in nood is de weg van Jezus

Christus. Voorgangers worden daarom

aangezet tot verbetering van het licha-

melijk en geestelijk welbevinden van

hun gemeentes.” Mercy Ships ziet de

voorgangers als maatschappelijk leiders

en aanjagers van deze gedachte. “In de

gemeenschappen kunnen zij vanuit hun

christelijke motivatie vorm geven aan

ontwikkeling van economie en gezond-

heidszorg in Sierra Leone.”

MissiewerkOmdat Mercy Ships wordt gerespec-

teerd in de regio, zijn vele voorgangers

bereid deel te nemen aan projecten

met de hulporganisatie, stelt Van der

Wolf. “Het is een moderne voortzetting

van missiewerk zoals wij dat kennen. Wij

werken dan ook nadrukkelijk met en niet

voor de voorgangers, noch voeren zij dit

concept uit in opdracht van ons.” Mercy

Ships houdt de 3 conferenties op strate-

gische locaties in het West-Afrikaanse ▼


Mercy Ships

OntstaanEen team van jonge mensen bevond zich tijdens de orkaan Cleo in 1964 op

de Bahama’s. Na de ramp sprak een lid van het team in een gebed de woorden

uit: “God, als U het wilt, geef ons dan een schip om mensen bij rampen, zoals

deze, te kunnen helpen.” Don Stephens - oprichter en internationaal directeur

van Mercy Ships – was bij de hulpverlening op de Bahama´s betrokken en het

gebed om een schip bleef hem bij. In 1978 werd in Italië uiteindelijk een ge-

schikt schip gevonden: de Victoria. Bijna vier jaar lang zetten honderden vrij-

willigers zich in voor de ombouw. Het later tot Anastasis omgedoopte schip

werd in 2007 uit de vaart gehaald en bezocht in de tussentijd meer dan 43

landen. De Africa Mercy heeft het werk van de Anastasis inmiddels overgeno-

men, en de organisatie Mercy Ships staat inmiddels al 30 jaar voor medische

diensten en ontwikkelingswerk in samenwerking met de allerarmsten in ont-

wikkelingslanden. De medische diensten worden uitgevoerd door gekwali-

ficeerd, gespecialiseerd en ervaren medisch personeel; daarnaast worden

plaatselijke artsen en chirurgen opgeleid.

Sierra Leone en zal zorgen voor logistie-

ke ondersteuning, conferentiemateriaal

en andere organisatorische aspecten.

Drie maanden na elke conferentie zul-

len medewerkers van Mercy Ships een

follow-up organiseren, om te discus-

siëren, problemen aan te kaarten en

een verdere stimulans te geven aan de

uitvoering van het voorgangersproject.

“Uiteindelijk zullen de gemeentes en

gemeenschappen – waarbinnen de

voorgangers als autoriteit worden ge-

zien - profiteren van dit project en zul-

len zij hopelijk minder afhankelijk wor-

den van hulp van buitenaf.”

UitnodigingNaast voornoemd ontwikkelingspro-

gramma is Mercy Ships gangmaker

van (zorg-)bouwprojecten, beroep-

strainingen en agrarische hulp in de

landen waar zij actief is. “Dat doen wij

overigens altijd op uitnodiging van de

regering, en voor projecten aan de wal

zoeken wij de samenwerking met plaat-

selijke organisaties.” De dienstverlening

van Mercy Ships gaat dus veel verder

dan de aanvankelijke doelstelling: het

verlenen van medische noodhulp. De

hulp die Mercy Ships biedt wordt ge-

geven vanuit het hospitaalschip de

Africa Mercy en landbases. Het gebruik

van een schip ligt voor de hand, omdat

ongeveer 80% van de wereldbevolking

op een afstand van niet meer dan 150

kilometer van een havenstad woont,

zegt Van der Wolf. “Het hospitaalschip is

daarom nog steeds de basis van onze

werkzaamheden, maar onze contac-

ten zijn inmiddels zo intensief dat wij

meer kunnen doen voor de bevolking

van ontwikkelingslanden dan alleen

het verlenen van medische noodhulp.

Zoals gezegd: Mercy Ships werkt aan li-

chamelijke en geestelijke ontwikkeling

van gemeenschappen en individuen, in

navolging van Jezus.” ■


De Stichting Kerkplan is opgericht om kerkbesturen terzijde te staan in het beheer, de bestemming

en de ontwikkeling van kerkelijk vastgoed - gericht op de meest wenselijke oplossing voor de

opdrachtgever. “Wij bieden totaal bouwmanagement voor kerken; daarbij staat voorop dat wij de

professionaliteit bieden om voor onze opdrachtgever het maximum uit zijn vastgoedproject te

halen - zonder winstoogmerk”, zegt directeur Adrie van Huuksloot.

Besturen van kerkelijke gemeentes of pa-

rochies bestaan veelal uit vrijwilligers die

zich met hart en ziel inzetten voor de kerk,

maar van huis uit geen vastgoedexpertise

bezitten. “En de ontwikkeling van kerke-

lijk vastgoed – of het nu sloop, renovatie,

nieuwbouw, herontwikkeling dan wel een

combinatie betreft - vraagt daar wel om;

anders benadeelt het betreffende bestuur

zijn eigen positie.” Adrie van Huuksloot

heeft de belangrijkste bestaansreden van

Stichting Kerkplan vlot en helder uitge-

legd. Zijn organisatie wordt geleid door

een bestuur waarin de gereformeerde,

hervormde en katholieke gezindten zijn

vertegenwoordigd. En Van Huuksloot, die

een vastgoed en financieel-juridische ach-

tergrond heeft, bezit de dagelijkse leiding.

Stichting Kerkplan verleent haar diensten

in principe aan alle christelijke kerkge-

nootschappen. “Alle andere kerkelijke or-

ganisaties vallen daar buiten.”

Belangontwikkeling en begeleiding van projec-

ten is een gecompliceerd vak, waarin een

veelheid aan expertises moet worden ge-

Stichting Kerkplan zoekt de beste vastgoedoplossing

‘Altijd in het belang van de kerken’


STICHTING KERKPLAN

combineerd, zegt de directeur van Stich-

ting Kerkplan. “Je moet de juiste contacten

hebben binnen en buiten de kerkelijke

wereld, met monumentenorganisaties,

gemeentebesturen en marktpartijen –

zoals beleggers. Er komt locatiebeleid bij

kijken en kennis van bestemmingsplan-

nen, als ook de financierbaarheid en de

daaraan gerelateerde marktexpertise.

Je kunt beter maar niet zelfstandig gaan

hobbyen in vastgoedzaken. Wij helpen de

kerken zakelijk te denken.” Omdat kerken

niet zelden ook over de omliggende gron-

den bezitten kan herontwikkeling van een

kerklocatie uitgroeien tot een volwaardig

stedenbouwkundig plan. De Stichting

Kerkplan houdt liefst veel in eigen hand

om andere belanghebbenden een stap

voor te zijn. “Wij doen dat uiteraard in het

belang van de kerken. Het is al te vaak voor-

gekomen dat een kerk zijn gronden voor

een te lage opbrengst van de hand heeft

gedaan, of dat er veel minder subsidie

voor een renovatie werd binnengehaald

dan mogelijk was. Wij staan pal voor het

belang van het opdrachtgevende bestuur

en proberen er in elk geval het maximum

uit te halen, binnen een mooi plan dat het

algemeen belang goed kan dienen, zoals

in het geval van woningbouwprojecten.”

BouwteamHoe groot de andere maatschappelijke

belangen ook mogen zijn: het belang van

de kerk is altijd de insteek van de werk-

zaamheden van Kerkplan, betoogt Van

Huuksloot – zelf ooit kerkbestuurder tij-

dens de restauratie van de Grote Kerk in

Gorinchem. “Het zijn toch jouw gronden

en gebouwen? Waarom zou een ander

daar dan meer profijt van mogen trek-

ken dan jijzelf?” Bij herbestemming van

bestaande kerken is Stichting Kerkplan

gedelegeerd opdrachtgever, en maakt

zelf plannen voor de invulling van gebou-

wen en gronden. Kerkplan werkt daarbij

in veel gevallen samen met de Van den

Berg Groep uit IJsselmuiden (architec-

ten/adviseurs/bouwkundigen), met een

bouwteamgedachte als achtergrond. Je

mag de Stichting Kerkplan van Adrie van

Huuksloot projectbegeleider noemen.

“Wij leveren totaal bouwmanagement

als gedelegeerd opdrachtgever: wij on-

derzoeken de haalbaarheid van de ver-

schillende mogelijkheden, zorgen voor

een ontwerpdefinitie, de ontwerpvoor-

bereiding, begeleiden de realisatie en de

nazorg.” De ondersteuning die Kerkplan

voor kerken biedt voorziet dus in een

algehele projectrealisering. “De project-

winst, die anders in de zakken van particu-

liere ontwikkelaars zou verdwijnen, gaat

in alle gevallen naar de kerk en naar een

fonds voor noodlijdende kerken die daar

in voorkomende gevallen een beroep op

kunnen doen. De Stichting Kerkplan dient

dus niet alleen de individuele opdracht-

gevende kerken, maar ook het algemeen

kerkelijk belang op termijn. Onze manier

van werken bevalt de kerken; dat weten

wij uit ervaring.”

EmotiesOpvallend in de herbestemmingsont-

werpen die Van Huuksloot laat zien – zo-

als recentelijk in Rotterdam (Prinsekerk;

appartementen), Amstelhoek (Kruiskerk;

woonhuis) en Deurne (Gerarduskerk;

dorpshuis en laagbouw) – is dat er weinig

taboes meer lijken te zijn op het gebied

van hergebruik van kerken. “Voorop staat

dat wij de professionaliteit bieden om

voor onze opdrachtgever het maximum

uit vastgoedprojecten te halen en dat

altijd met een passie voor kerken doen.

Wij weten hoe kerkbesturen werken en

kennen de achtergronden en emoties

binnen de verschillende gezindten, en

wat de opdrachtgevende kerk wil, ge-

beurt.” Om die reden wordt bijvoorbeeld

in de parochie Deurne getracht een deel

van de Gerarduskerk – de voorgevel van

het kerkgebouw – op waardige wijze als

historische herinnering in tact te laten,

waarbij het profane gebruik voorop staat.

Kerkplan streeft er ook naar waar mogelijk

kerkgebouwen te handhaven door het

gebouw opnieuw in te zetten met een

multifunctionele functie - “oplossingen die

kerkgemeenschappen erg aanspreken en

bij de burgerlijke gemeentes meestal ook

de handen op elkaar krijgen.” ■

advies - herbestemming - herontwikkeling - nieuwbouw - restauratie

Stichting KerkplanWoelse Donk 574207 XC GORINCHEM

t. 0183 699120f. 0183 629322

e. [email protected]. www.kerkplan.nl

de werkwijze van kerkplan staat hiervoor garant

strategisch beheer levert optimaal rendement

Inderdaad, rendement maken op uw vastgoed! Geen nobel streven maar een realistische mogelijkheid. Met veel kennis en ervaring inzake kerkelijk vastgoed en vooral ook kerke-lijke structuren is de Stichting Kerkplan graag uw partner als het gaat om het beheer, de exploitatie en de ontwikkeling van uw ker-kelijk vastgoed. De adviseurs van Stichting Kerkplan begeleiden u aan de hand van maat-werk en zoeken naar passende oplossingen. Dat betekent de beste oplossing en optimaal rendement. Want de Stichting Kerkplan komt op voor de belangen van haar opdrachtgevers en behartigt deze. Uw belangen dus.

voor beheervoor eXploitatie voor ontwikkelingvan uw kerkelijk vastgoed, maakt u

gebruik van onze dienstverlening bij:

• Herbestemming

• Herontwikkeling

• Maken van ontwerpen

• Haalbaarheidsonderzoeken

• Exploitatieopzetten

• Vergunningen

• Aan- en verkoop

• Bouwbegeleiding

• Kostenbewaking

voor reFerenties kijk op

WWW.KERKPLAN.NL

Oude meesters uit eigen collectie

2.6 | 4.9.2011

Kerk_Leverancier_197x267.indd 1 19-05-2011 11:05:14


Maatwerkreizen winnen terreinDrieTour Reizen is een gevestigde naam in volledig verzorgde groepsreizen met een

interkerkelijk karakter. Bijbelse bestemmingen vormen nog steeds de hoofdmoot

van het programma, en steeds vaker doet de klant daarbij een beroep op de exper-

tise van de non-profit reisorganisatie uit Driebergen om een eigen invulling te

geven aan die reizen. “Daarin kunnen wij alle organisatie uit handen nemen,

binnen het vertrouwde concept van volledige verzorging en zonder onver-

wachte kosten”, vertelt directeur Lex Boer.

Reizen naarBijbelse bestemmingen

nog steeds in trek


DrieTour Reizen

De vraag naar maatwerkreizen komt met

name uit de hoek van kerkgemeentes,

parochies en koorgezelschappen,

die – bijvoorbeeld onder lei-

ding van een dominee

of pastor – een reis

naar die ene be-

stemming uit

de kerk-

historie

wil len

m a -

ken.

“Dat hoeft overigens niet per se een Bij-

belse bestemming te zijn; je kunt met

ons ook naar de lijkwade van Turijn, San-

tiago de Compostela of op pelgrimsreis

naar Rome. Eigenlijk is elke bestemming

of elk thema mogelijk.”

Om aan de toenemende vraag naar

groepsreizen met een specifieke invul-

ling tegemoet te komen, focust Drie-

Tour Reizen – naast het vaste aanbod

van groepsreizen naar een groot aantal

bestemmingen - steeds meer op maat-

werkarrangementen. “Wij faciliteren en

dragen mogelijkheden aan, vanzelfspre-

kend en indien gewenst vergezeld van

een presentatie bij de klant; dat contact

is voor ons erg belangrijk.”

Heilige LandHet bereizen van het Heilige Land – nog

altijd dé bestemming voor christelijke

reizen vertelt Boer – kent beperkingen

maar is nog onverminderd populair.

“Alle Bijbelse bestemmingen op de Wes-

telijke Jordaanoever – zoals Ramallah,

Jericho en Bethlehem – zijn binnen ons

programma te bezoeken, binnen het

geldende ANVR-reisadvies natuurlijk.

Wij concentreren ons op hetgeen van

belang is voor de christelijke geschiede-

nis, en sluiten onze ogen niet voor mo-

derne ontwikkelingen. Maar als ik een

representatieve DrieTour reis zou moe-

ten noemen, kom ik nog steeds uit op

een 11-daagse rondreis door het Heilige

Land, met naast bovengenoemde plaat-

sen een bezoek aan Jeruzalem, de Dode

Zee, Nazareth en het Meer van Galilea.”

Ook reizen naar landen als Jordanië en

Egypte zijn populair. En een nieuwe be-

stemming in het Midden-Oosten is

Syrië, met de hoofdstad Damascus ▼

Reizen in goed gezelschap

I Nterkerkel Ij ke re I so rgaN I sat I e d r I eto u r re Iz eNpostbus 1 62 3970 ad d r I eberg eN 0343 51 2844 I N fo@d r I eto u r .N l www.d r I eto u r .N l

Maak een droomreismet uw eigen groep

Laat de Bijbelverhalennog meer leven!Eén beeld zegt meerdan 1000 woorden. Laat daarom uw gemeente of parochie de Bijbel eens in beelden zien. Maak met hen een groeps-reis naar één van de Bijbelse landen.

Stap in de Bijbelse voetsporen met een: - Mozesreis door Egypte en Jordanië- Johannesreis in Turkije - Paulusreis in Turkije en /of Griekenland- rondreis door IsraëlOok themareizen over Luther en Calvijn en pelgrimsreizen naar Rome of Santiago de

Compostella behoren tot de mogelijkheden. Eigenlijk is elke bestemming of elk thema mogelijk.

Maatwerk-reisSamen met u stellen wij een reis samen die helemaal op uw wensen is afgestemd.

Tevens nemen wij u vrijwel al het regelwerk uit handen.

Neem vrijblijvend contact met ons opVraag naar Lex Boer. Hij vertelt u graagover alle mogelijkheden. Bel tijdenskantooruren 0343-512844 of stuur eene-mail naar [email protected].


DrieTour Reizen

en de sporen van de vroege apostelen

als hoogtepunten.

Studiereizen“Door onze jarenlange ervaring en goe-

de lokale contacten in het Midden-Oos-

ten zijn wij goed op de hoogte van de

actuele ontwikkelingen”, vervolgt Boer.

“Het kan in die landen nog weleens on-

rustig zijn, maar door onze lokale con-

tacten weten wij precies wanneer het

wel of niet veilig is om naar het Midden-

Oosten af te reizen. De veiligheid van de

deelnemers staat hierbij altijd voorop.”

Ter oriëntatie op een reis naar een Bij-

belse bestemming, organiseert DrieTour

Reizen studiereizen voor predikanten,

priesters, pastors en andere voorgan-

gers. “Middels deze oriënterende reizen

kunnen de voorgangers persoonlijk

kennis maken met de landen die de

achtergrond vormen van de Bijbelse

geschiedenis en geïnspireerd raken om

dezelfde of een gelijksoortige reis met

leden uit de gemeente of parochie te

ondernemen.”

MaatwerkDrieTour Reizen kan op alle aspecten

doorgaan voor een moderne ANVR-

reisorganisatie, zegt Boer. “Onze groeps-

reizen kennen een relatief gemengde

leeftijdsopbouw, en je ziet dat de be-

hoeften redelijk uiteen kunnen lopen.

Wij proberen de reis zo goed mogelijk af

te stemmen op de groep.

Als een deel van de groep een moun-

tainbike wil huren en een ander deel lie-

ver wandelt, kan dat uiteraard worden

ingepast in het reisprogramma.” Bij een

maatwerkreis neemt DrieTour Reizen het

reis-technische deel voor haar rekening,

vanaf het verzorgen van de tickets en

boeken van accommodaties, lunches,

diners en excursies, tot het bijhouden

van de financiële administratie en het or-

ganiseren van een reisinformatieavond.

Daarnaast is het mogelijk DrieTour reis-

leiding in te zetten tijdens de reis. “Drie-

Tour Reizen is een non-profit reisorgani-

satie met een grote vaste klantenkring.

Wij hebben een natuurlijke band met

ons publiek. Met meer dan 25 jaar erva-

ring zijn wij een goede reispartner voor

groepen die een onvergetelijke reis naar

een Bijbelse bestemming willen maken.

Het gaat toch vaak om reizen die je eens

in je leven maakt. Wat dat betreft is het

erg dankbaar werk.” ■


belangrijkste collectie middeleeuwse kunstvan Nederland

Museum Catharijneconvent, utrecht

Het museum is gehuisvest in een middel-

eeuws gebouw in het oude stadscentrum

van Utrecht. In de vijftiende eeuw bouwden

de karmelieten op de huidige locatie een

klooster, genoemd naar de heilige Catha-

rina van Alexandrië. Het klooster werd

vervolgens door de johannieters ingericht

als ziekenhuis en behield deze functie tot

in de negentiende eeuw. Na een renovatie

opende koningin Juliana in 1979 Rijksmuse-

um Het Catharijneconvent. Inmiddels is het

gebouwencomplex opnieuw gerestaureerd,

in 1995 verzelfstandigd tot Museum Catha-

rijneconvent en zijn de themazalen in 2006

compleet aangepast aan deze tijd.

De basis voor de huidige collectie ligt in de samen-

voeging van de kerkelijke collecties van het Aartsbis-

schoppelijk Museum en het Oud-Katholiek Museum

te Utrecht en het Haarlemse Bisschoppelijk Museum,

als ook de Stichting Protestantse Kerkelijke Kunst.

Daarnaast zijn belangrijke objecten opgenomen uit

de bisschoppelijke musea van Den Bosch en Roer-

mond. Zo ontstond een buitengewoon diverse col-

lectie, een combinatie van topstukken en gebruiks-

voorwerpen, meer dan 60.000 objecten in totaal,

waaraan nog steeds wordt toegevoegd door schen-

kingen, aankopen en tijdelijke bruiklenen.

We vroegen enkele museummedewerkers hun favorie-

te werken aan ons voor te stellen. De kwaliteit en di-

versiteit van de collectie van Museum Catharijnecon-

vent komt daarbij mooi naar voren. Laat u inspireren

en wees welkom om in Utrecht deze prachtige wer-

ken zelf binnenkort eens van dichtbij te komen be-

kijken! ▼

De Refterzaal in Museum Catharijneconvent, waar middeleeuwse kunstwerken worden getoond.


Museum Catharijneconventis het nationale museum en

kenniscentrum van christelijkekunst en cultuur


Heilige Familie, Adriaen van Wesel,ca. 1475-1480, eikenhout, ABM bh471Dit beeld toont een huiselijk familietafereel. Het kind Jezus helpt zijn vader Jozef bij het opmeten van een balk. Op de voorgrond staat een mandje met gereedschap. Achter Jezus en Jozef zit Maria in een boek te lezen. In de late Middeleeuwen werd de Heilige Familie, ofwel Maria, Jozef en Jezus, vaak ‘hui-selijk’ verbeeld. Door te laten zien dat ook zij alledaagse bezigheden uitvoerden, kon de gelovige zich beter inleven in het leven van Jezus Christus.

Het beeld is gemaakt door Adriaen van Wesel (ca. 1417-1499), een van de belangrijkste beeldhouwers uit de Noordelijke Nederlanden. Van Wesel werd in 1417 geboren in Utrecht, waar hij zijn hele leven woonde en werkte. Zijn reputatie als beeldhouwer reikte tot ver buiten de stadsmuren. Hij kreeg belang-rijke opdrachten, zoals die voor een groot altaarstuk in de Sint-Janskerk in Den Bosch. Hiervan is een aantal fragmenten bewaard gebleven. Mogelijk behoort ook deze Heilige Familie daartoe.

Micha Leeflang, conservator

Band van de Lebuïnuscodex, Keulen, 12e eeuw,eikenhouten borden met leer, zilverwerk, stenen,reliefs in walrustand, ABM m901Deze prachtige boekband omsluit een rijk geïllustreerd handschrift uit het midden van de negende eeuw, dat de volledige tekst bevat van de vier evangeliën. Hij is versierd met vier reliëfs van walrustand, die de vier evangelisten voorstellen. De grote steen in het midden is een antiek kopje van de Romeinse god van de drank, Bacchus, dat door de middeleeuwse maker van de boekband kennelijk is geïnterpreteerd als de beeltenis van Christus.

Het handschrift wordt ten onrechte in verband gebracht met Lebuïnus, een belangrijke geloofsverkondiger die werkzaam was in het oosten van ons land onder de Saksen. Het kan nooit door hem zijn gebruikt, want Lebuïnus overleed in 773. Wel is het zo, dat de Lebuïnuscodex in Oost-Nederland werd gevonden. Een van de grondleggers van Museum Catharijneconvent, Mgr. Van Heukelum, trof het bij toeval aan in Deventer op de zolder van een koster. Dit topstuk uit de collectie van het museum deed daar, in doeken gewikkeld, dienst als verzwaring van de linnenpers. Van Heukelum kwam met de koster overeen dat de Lebuïnuscodex mocht worden meegenomen naar Utrech, in ruil voor een zware steen als gewicht op de linnenpers. Een sterk staaltje acquisitiebeleid!

Ruud Priem, inhoudelijk directeur

Hamer van Sint-Maarten, 12e–14e eeuw; hamersteen: 1000-700 v. Chr., serpentijnsteen, hout, zilver, OKM m38In een levensbeschrijving van Sint-Maarten, geschreven rond 420, staat dat hij zijn bekend-heid mede verkreeg omdat hij heidense tempels en afgodsbeelden kapotsloeg en op de vrijgekomen plaatsen kerken liet bouwen. Op basis van dit verhaal werd een heidense – en waarschijnlijk toen ook al onverklaarbare – serpentijnstenen hamerkop uit ca. 1000 voor Christus, die zich in de middeleeuwse Utrechtse kerkschat bevond, al snel beschouwd als re-liek van Sint-Maarten. Rond 1300 werd de hamerkop voorzien van een houten steel en een zilveren vatting met een tekst die gebruik door Sint-Maarten legitimeerde.

In de kerkinventarissen van de Utrechtse Domkerk komt de hamer slechts eenmaal voor. In 1504 schreef men: ‘de hamer van Sint Maarten, waarmee hij de duivel versloeg’. Sprak men op de zilveren tekstband nog over afgodsbeelden waartegen Maarten de hamer aangewend zou hebben, tweehonderd jaar later kreeg de legende door het noemen van de duivel een veel spannender wending.

Anique de Kruijf, interim conservator


Interieur van de Grote Kerk te Alkmaar, Pieter Saenredam, 1635, olieverf op paneel, BMH s124 Sereen baadt de Sint-Laurenskerk te Alkmaar in het zachte licht dat door hoge ramen op de gotische gewel-ven valt. Met mathematische precisie legde Pieter Saenredam (1597-1665) in 1635 dit interieur vast. Het kleine schilderij is kenmerkend voor zijn oeuvre, dat bestaat uit interieurs en exterieurs van kerken. Saenredam streefde ernaar om bestaande kerkinterieurs zo realistisch mogelijk vast te leggen. Ter plekke maakte hij nauwkeurige schetsen en voerde hij metingen uit, die als basis dienden voor een constructietekening. De tekening vertaalde Saenredam vervolgens in olieverf op paneel. Met zijn zorgvuldige voorbereiding week hij af van eerdere architec-tuurschilders, van wie het werk vaak op fantasie berustte.

Op het eerste gezicht weerspiegelt dit protestantse kerkinterieur de werkelijkheid. Toch voegde Saenredam ei-genaardige details toe. Zo knielt een man voor een katholiek altaar en staan hoog tegen de wand gotische beelden. Deze fictieve katholieke elementen voegde de protestantse Saenredam waarschijnlijk toe op verzoek van een katholieke opdrachtgever.

Marije de Nood, educatief medewerker

Kist waarin de originele stukken van deStatenvertaling werden bewaard, 1662, hout, metaal, SPKK v39In 1637 verscheen een nieuwe bijbelvertaling, genoemd naar de opdrachtgevers ervan, de Staten-Generaal. Die hadden tijdens de Synode van Dordrecht in 1618/19 daartoe opdracht gegeven. Deze Statenvertaling heeft grote invloed gehad op de Nederlandse taal en wordt in sommige kringen nog altijd gebruikt.

De gecorrigeerde vertalingen, de zogenaamde Autographa, werden zorgvuldig be-waard in het stadhuis te Leiden, de stad waar de vertalers bijeenkwamen. Om te voor-komen dat de losse stukken verspreid raakten, werden ze bij elkaar gebonden en borg men ze op in deze kist die, ook op kosten van de Staten-Generaal, in 1663 werd ver-vaardigd. Om de drie jaar controleerden afgevaardigden van de Staten-Generaal én van de kerk de inhoud van de kist volgens een plechtig ceremonieel, voorafgegaan door gebed, besloten met dankzegging en gevolgd door een smakelijke maaltijd besproeid met mooie wijnen.

Tanja Kootte, conservator

Dear Son, video-installatie, Rini Hurkmans, 2003, speeltijd: 6 minutenEen vrouw vouwt op haar schoot voortdurend een wit overhemd. Tijdens deze eenvoudige, ein-deloos lijkende handeling veranderen de kleuren van het interieur en de kleding van de vrouw. De stoffen zijn afkomstig uit uiteenlopende tijdsperiodes en uit verschillende delen van de we-reld. De vrouw zelf verandert van jong naar oud. Intussen is te horen hoe de vrouw in gedachten een brief voorleest aan haar dode zoon. De tekst hiervan, in het Engels, is een door de kunstenares bewerkte versie van een anonieme brief die zij vond op internet. In 2006 heeft Museum Catharijneconvent deze video-installatie aangekocht. Het is een he-dendaagse versie van een Piëta, Maria met het dode lichaam van Jezus op haar schoot. De film maakt grote indruk omdat het verhaal van de moeder en de zoon direct refereert aan alle moeders en zonen.

Anite Haverkamp, educatief medewerker ■

Museum Catharijneconvent, utrecht


Content Orgels

‘Klank pijporgel authentiek te reproduceren’

Digitaal orgel flexibel inzetbaarGezien de rijke orgelcultuur in Nederland mag het geen toeval heten dat er naast het pijp-

orgel ook een markt is voor digitale orgels. Daarin voorziet Content Orgels uit Ermelo al

sinds 1980. Het bedrijf is één van de weinige producenten in de wereld, heeft een eigen ont-

wikkelingsafdeling en heeft de ambitie om de klank van het traditionele pijporgel zo goed

mogelijk te realiseren. “Door de jaren heen hebben wij onze digitale orgels met behulp van

ervaren organisten ontwikkeld tot een kwaliteitsproduct op niveau”, vertelt marketing-

verantwoordelijke Harry Koning.

Content Orgels heeft een uitgebreid as-

sortiment aan digitale orgels – hetzij in

kabinet, hetzij in een laag meubel, voor

thuisgebruik en voor gebruik tijdens

diensten. Harry Koning legt uit: “Voor de

klank van een digitaal orgel maakt het in

principe niet uit hoe groot het meubel

is; desnoods kan de pure klank van een

pijporgel in de huiskamer worden gere-

produceerd via een klein behuisd orgel

met slechts één klavier. Voor een groter

orgel met meer registers en luidsprekers

is vaak een ruime kastombouw nodig of

gewenst, simpelweg om alle registers

een plek te kunnen geven. Bovendien

draagt een kastombouw bij aan een be-

tere klankbeleving.”

Een standaard digitaal orgel van Con-

tent, dat onlangs een nieuwe fabriek be-

trok op bedrijventerrein Veldzicht in Er-

melo, weegt 200 à 300 kilo en is inclusief

kabinet bijna 2 meter hoog. Ondanks de

beperkte afmetingen oogt een orgel

van Content klassiek. Dat een digitaal

orgel zich kan meten met de traditione-

le grote pijporgels in de kerken is echter

niet alleen een kwestie van klank en uit-

straling. “Ons assortiment is afgestemd

op de vraag, en ondanks het feit dat een

digitaal orgel gemiddeld zo’n tien keer

goedkoper is dan een pijporgel, heeft

die vraag een praktische oorsprong:

door de secularisatie zijn veel kerken

financieel niet draagkrachtig genoeg

voor onderhoud van hun pijporgel, ter-

wijl men toch de klank wil waaraan men

zo gehecht is.”

‘Samples’Een digitaal orgel biedt dus flexibiliteit.

Kan Content Orgels de degelijkheid en

authenticiteit van het pijporgel bena-

deren met zijn digitale producten? Ko-

ning: “Eind jaren tachtig zijn wij overge-

stapt van analoge naar digitale orgels.

Content Orgels is dus van oorsprong

een echte orgelbouwer. Wij gebruiken

nieuwe technieken om de mogelijkhe-

den van onze orgels te vergroten, maar

doen geen concessies aan kwaliteit. Wij

ontwikkelen de orgels helemaal zelf

om dit te kunnen waarborgen – tot de

microchips aan toe – en maken daarbij

gebruik van kwaliteitsmaterialen, -leve-

ranciers en vaklieden. Onze opname-

technieken gaan uit van een zo puur

mogelijke reproductie van de originele

tonen, er wordt uitvoerig getest en wij

zijn altijd alert op nieuwe ontwikkelin-

gen.” Een goed voorbeeld is de in 2005

geïntroduceerde Mondri Classic – een

orgel waarin volop gebruik gemaakt ▼

Mariënhoef 7 I 3851 ST Ermelo I Telefoon (0341) 55 48 76 I [email protected] I www.contentorgels.nl

AlllA r ruiuiuiuuu mm m mmm dedededededertrttigigigg j jaaaar r zizijnjnnnjnnjnjn wwwww wijijijijijjj a aaaaalllllslslsls H H Hololollalanddsesese

oorrrgegeeegelblblblbl oououo wewwewwew r r r wewewewewererererereldldddddlddwiwiwiwiwwiw jdjdjddjddjd aaaa ctctctieiief.f.f. V VVelelele e e

kekeeerkrkrkkkkkkenenenenennen m mm m mmmmaakaakakakakenenenenen ggggggggebebebebebe rurururuuiikikiiki v vvvvvananananananana oooonznznzn e e e kwkwkwalali-i-

teteeeititittittspsspspppspssps rrororororoodududududududuductctctctcc enenenenenn. ZaZaZaZaZZaZaZ ngngngngggggrirrirr jkjkjkjkjk, , , ccoccoocoooococ mmpmpmpleleleetetete eeen n

duduuuuururururururrzazazazazazazaaamamamamammm.. . . . MeMeMeMeMeMeet t tttt ttt rereereeeeechchchchchchhttt t tt eeeeeeeeeeeee n nn inininnveveststssterere inng g

didiiiee ee e lolololololooononononononnono t.t.t.tt.t.t.t.t II I II IInfnfnfnfnfnfnfnfoororororormmmmemmem ererrrrrrr n n n nn n nnaaaaaar r r ddddddedeeddd m mogogoo elijk-k

heeehededdeeededed nnnn n n inininnnn u uw ww kekkeerkkkkrkgggegg boboboboboouwuwuwuuw ee eeeeeeeeen n n mamaakak eeene

affffafssppppsprararaaakakakakkak m mmmetetet é ééééénénénénéén v v v vv vvvanaannnnan o oooonnnznznznzzzzze e e addviseurs.

BeBBeBeezzozoooooekekekk a aaalvlvlvvvasaasa t t t ononono zezezezezezeee w ww w w ebebebsssiis tete vvoor de

nniniiieeuuuuuueuwewewewe C Canantatattaaatetetetet 3 3 333346464646464664 e een n n nnn ooononnno zezezeeeeeee iinsnstatallata ieies.

Klasse voor uw kerk!

Advertentie_Cantate_K&L_210x297_2.indd 1 08-03-11 16:20


Content Orgels

wordt van een geavanceerde, zelf ont-

worpen microchip en hoogwaardige

‘samples’. De laatste term wordt gebruikt

om de digitale opnames aan te duiden

die ten grondslag liggen aan de orgel-

tonen. “Die nemen wij zo dicht mogelijk

op de pijp van het bronorgel op - toon

voor toon, en het nabewerkingsproces

– met elementen als de toevoeging van

galm en de klankkleur - wordt begeleid

door ervaren organisten.”

BuitenlandMet een representatief aantal dealers in

Nederland bedient Content Orgels een

markt die ondanks het teruglopende

kerkbezoek groeit, vertelt Koning. “In

Nederland bestaat een rijke orgelcultuur

die met liefde en gevoel voor traditie

wordt beleden; omdat wij in staat zijn

aan die cultuur een bijdrage te leveren

met een flexibel bruikbaar kwaliteitspro-

duct, tonen wij in ons 30-jarig bestaan

een gestage groei.” Mede vanwege de

flexibele inzetmogelijkheden van het

digitale orgel wordt ook in het buiten-

land een steeds prominentere plaats

ingeruimd voor Content Orgels. “Afrika

en Azië zijn groeimarkten voor ons, met

name Zuid-Korea. In sommige landen

heeft het pijporgel gewoon niet veel

kans vanwege het klimaat. De vochtig-

heidsgraad is een dermate groot pro-

bleem dat de orgels die er staan veelal

in belabberde toestand zijn. Vorig jaar

was ik in Suriname waar ze elke dienst

de ramen van de kerk open zetten! Voor

een pijporgel is dat funest; digitale or-

gels hebben daar geen hinder van.”

InbouwKoning benadrukt nogmaals dat het

niet alleen gaat om prijs en omvang,

maar ook om kwaliteit en vakmanschap.

Content Orgels maakte concertorgels

op maat voor organisten als de Hon-

gaar Csaba Kiraly en Kalevi Kiviniemi uit

Finland en leverde onder meer aan de be-

roemde Almudena Kathedraal in Madrid

en de Kathedraal van Paramaribo. Voor dit

laatste project reisde een team van speci-

alisten af naar Suriname en de inzegening

van het eerste orgel in de kathedraal in 22

jaar werd bijgewoond door de Surinaam-

se president. In het muziekcentrum van

Tbilisi (Georgië) installeerde Content Or-

gels zelfs een groot vierklaviers orgel met

54 registers. Een groot pijpenfront met

een resonatorsysteem van maar liefst 18

meter breed zorgt aldaar voor een brede

en draagkrachtige klank, meldt de web-

site. “Een digitaal orgel levert niet alleen

een prima geluid in huiskamer en kerk,

het is in sommige gevallen ook nog eens

een goede vervanger van het klassieke

pijporgel. Wij kunnen zelfs een digitaal

orgel laten bouwen waarbij de klassieke

ombouw van het pijporgel behouden

kan blijven”, besluit Koning. ■


Adviesbureau ontzorgt kerkmonumenten


Monumentenadviesbureau Conserf

Gedegen en tijdige Brim-aanvraag

‘meer dan noodzakelijk’

Monumentenadviesbureau Conserf bestrijkt een brede range aan diensten – van subsidie-

advies tot aan totaal bouwmanagement. “Eigenlijk kun je stellen dat wij monumentenbezit-

ters compleet kunnen ontzorgen; dat geldt uiteraard ook voor eigenaars en beheerders

van kerkgebouwen”, zegt relatiemanager Charlotte Prinsen. “Monumentenonderhoud en

de bijbehorende regelgeving is werk voor professionals.”

Om een goed beeld te krijgen van wat

Conserf kan betekenen voor gemeentes

en parochies vormt een blik op de uit-

voerige website www.conserf.nl al een

aardig opstapje. Het bureau biedt een

twintigtal afzonderlijke diensten aan,

van cultuurhistorisch onderzoek, bouw-

kundige inspecties, onderhoudsplan-

nen tot directievoering; toch is enige

duiding nodig, meent Prinsen. “Een op-

somming van de genoemde diensten

doet ons aanbod eigenlijk tekort, want

wij beantwoorden de maatwerkvraag

van de klant; in die zin is het logisch dat

wij een veelvoud aan diensten aanbie-

den, maar elk project is eigenlijk een

unieke optelsom van al onze kennis en

kunde. Het gaat zelfs zo ver dat wij soms

aan architecten moeten uitleggen dat

Conserf geen restauratie-architect is,

maar een adviesbureau.”

BrimKerkgebouwen zijn qua benadering

geen uitzondering als het gaat om mo-

numentendeskundigheid, zegt Prinsen;

wel is vaker dan gemiddeld sprake van

achterstallig onderhoud en ontbreekt

vaak de nodige knowhow bij de beheer-

ders over de projectaanpak. “Dat laatste

is geenszins een verwijt. Onderhoud van

monumenten is gecompliceerde materie

en dat begint al bij de subsidie-aanvraag.”

Op dat gebied is er sinds 2010 veel ver-

anderd: het Brim – de instandhoudings-

subsidie van het Rijk – wordt niet zomaar

meer toegekend; er is minder geld be-

schikbaar en het aantal aanvragen over-

schreed dit jaar het beschikbare bedrag

in ruime mate. “Om een idee te geven:

aanvragers stonden al heel vroeg in de

rij op zaterdag 15 januari – de dag dat de

aanvragen voor de Brim 2011 ingediend

konden worden bij de Rijksdienst voor

het Cultureel Erfgoed.”

AanvraagDe bodem van de subsidiepot was

dan ook al snel in zicht. “Helaas worden

er steeds meer Brim-aanvragen inge-

diend en zijn de financiële middelen

die het rijk beschikbaar stelt lang niet

voldoende om alle aanvragen te ho-

noreren. Er moeten bij de RCE dan ook

keuzes gemaakt worden. Dat betekent

vaak dat de aanvragen helemaal tip-top

in orde moeten zijn; bij een kleine fout

of onduidelijkheid kom je al snel weer

onderop de stapel te liggen en onderop

de stapel betekent geen Brim-subsidie

meer”, aldus Prinsen. “Wij kunnen de

Brim-aanvraag voor kerken van kop tot

staart doen, middels een periodiek in-

standhoudingsplan.” ▼

De kracht van Conserf is dat wij uniek in Nederland verschillende specialismen combineren in een multidisciplinair team, bestaande uit hoog opgeleide mensen zoals een architectuur- en een bouw-historici, kunsthistorici, interieur-specialisten, bouwkundigen en ervaren bouwkundig inspecteurs (NEN 2767).

Het ontzorgen van de monumenteigenaar is ons streven.

Een onafhankelijk monumenten adviesbureau dat zich richt op de instandhouding van monumentale panden in heel Nederland. Wij focussen ons op het opstellen van onderhoudsplannen, het maken van onderhoudsbegrotingen en bouwhistorische opnames en het geven van restauratiebegeleiding en advies aan eigenaren van monumentale panden.

CONSERF Monumentenzorg

Steenschuur 11Postbus 11057 2301 EB Leiden

T (0)71 572 53 [email protected] www.conserf.nl

CONSERFMONUMENTENZORG

53.02 Adv 230x297.indd 1 19-05-2011 17:30:33


Monumentenadviesbureau Conserf

Klanten op dit terrein zijn onder meer

de Hooglandse Kerk en de Marekerk in

Leiden, waarvoor Conserf ook de meer-

jarenonderhoudsplannen maakte. “In-

schakeling van een adviesbureau kan

veel opleveren. Het is zoals een boek-

houder: als je ermee begint denk je ‘dat

kost mij geld’, maar achteraf levert het

veel op. Monumentenonderhoud en de

bijbehorende regelgeving is werk voor

professionals.”

AansprakelijkheidBij Conserf werken dan ook voorname-

lijk hbo+-ers met een bouwkundige en

kunsthistorische achtergrond, toege-

spitst op vakaspecten als archeologie

en interieur. In de portefeuille van het

monumentenadviesbureau bevinden

zich verder onder meer de Cunerato-

ren in Rhenen, de Agnietenkapel in

Gouda, het Museum Catharijneconvent

in Utrecht en verscheidene koninklijke

paleizen. Conserf verrichte bijvoor-

beeld een conditiemeting NEN2767

(gebrekenregistratie) voor Paleis ‘t Loo

en de Beurs van Berlage. Prinsen: “Wij

zijn lid van de VAM – de branchevereni-

ging Adviesbureaus Monumentenzorg

– en inmiddels ook gecertificeerd; dat

is bijvoorbeeld belangrijk in verband

met aansprakelijkheid. Met waarde-

volle objecten dient secuur te worden

omgegaan. Voor kerken betreft dat bij-

voorbeeld extra aandacht voor het sub-

sidietraject, het interieur en werken op

hoogte.”

FinancieringDe financiële situatie van kerken is van-

daag de dag niet altijd even florissant, is

een volgende stelling. “Gaat het om fi-

nancierbaarheid van onderhoud en res-

tauratie, dan sturen wij op zinvol bezui-

nigen. Iedereen weet dat het uitstellen

van noodzakelijk onderhoud uiteindelijk

meer geld kost. En belangrijk is om te

erkennen dat niet alles afhankelijk moet

zijn van subsidie. In dat kader pleiten

wij voor een verruiming van de wette-

lijke mogelijkheden in de bedrijfsvoe-

ring van kerken.” Conserf betrok recen-

telijk zelf ook een monumentaal pand:

‘t Bruggehoofd aan het Steenschuur in

het centrum van Leiden – een 15-de

eeuws bouwwerk met een vroeg 17-de

eeuwse trapgevel. Die datering komt

voort uit eigen onderzoek. “En ook de

uitvoering van de benodigde restaura-

tie is door ons bureau gedaan, uiteraard

op basis van een algehele bouwhisto-

rische en archeologische rapportage.”

Op de Open Monumentendagen 2010

leidde het personeel van het monu-

mentenadviesbureau zo’n 2.000 bezoe-

kers rond aan het Steenschuur nummer

11. “Dit pand past volledig bij de uitstra-

ling van Conserf; dat behoeft denk ik

geen verdere uitleg”, besluit Prinsen. ■

Projectinrichter blijft specialist met brede scope

‘Niet elke stoel is een kerkstoel’

De kerkelijke wereld is er een van ‘blijvende verandering’: een duurzame inhoudelijke bood-

schap wordt gecombineerd met krimp of groei van de gemeente of parochie, en aanpassing van

de behuizing en inrichting van het kerkgebouw blijft aan de orde van de dag. Projectinrichter

Offex uit Leerdam combineert een breed assortiment kerkmeubilair met de nodige product-

vernieuwing en het advies van een specialist.

De ene gemeente of parochie streeft

naar multifunctioneel ruimtegebruik, of

wordt daartoe gedwongen door de om-

standigheden; de andere bouwt nieuw

en besluit de aloude massieve kerkban-

ken te vervangen door koppelbare en/

of stapelbare stoelen. In enkele gevallen

besluit men zelfs tot vervanging van de

kerkbanken door nieuwe exemplaren. Het

zijn maar enkele mogelijkheden op het

gebied van strategische keuzes in kerk-

meubilair, vertelt Wim Robbertsen - eige-

naar van kerkelijk projectinrichter Offex.

Robbertsen heeft 20 jaar ervaring met de

veranderende behoefte in kerkelijke in-

richting, maar houdt vast aan een breed

assortiment. “Het accent verschuift over-

duidelijk van bank naar stoel – wij groeien

toe naar 90% stoel; er ligt iets meer nadruk

op comfort en uitstraling dan vroeger –

mede als gevolg van het groeiend aantal

multifunctionele gebouwen, maar wij blij-

ven alle opties openhouden voor de klant.

Die ervaring komt voort uit het feit dat je

dagelijks met elkaar om de tafel zit. Maar je

moet wel blijven vernieuwen.”

OnderscheidendOp www.kerkbanken.nl – 1 van de Offex-

websites – is zo’n productinnovatie te zien:

het betreft stoelen die indien gekoppeld

de uitstraling bezitten van een kerkbank.

Andere noviteiten van de projectinrichter,

die samenwerkt met een Duitse fabrikant,

is een lendesteun in de rugleuning. Niet

iedere stoel is immers een kerkstoel. “Over

het algemeen kun je zeggen dat hout – al

dan niet gebeitst – nog steeds het domi-

nante basismateriaal is van kerkstoelen,

maar de vraag naar comfortabele, ge-

stoffeerde zittingen neemt wel toe. Een

comfortabele zitting, een bijbelvak, plus

een beveiligde koppeling, dat is toch

wel wat de moderne kerkstoel van een

doorsnee stapelbare stoel onderscheidt.”

Projectinrichter Offex leverde recentelijk

aan de Grote of St.-Janskerk in Schiedam

en de nieuwbouwkerk De Schuilplaats

in Ede. “Wij zien over het algemeen dat

kerkgebouwen hun meubilair multifunc-

tioneel gaan gebruiken, maar er wordt

nog steeds nieuw gebouwd in de bloei-

ende kerkgemeenschappen van ons

land – in De Schuilplaats staan meer dan

1000 stoelen in de kerkzaal. De aanschaf

van kerkmeubilair – en daarbij rekenen

wij ook het door ons te leveren liturgisch

meubilair, de garderobe-inrichting, com-

municatiemiddelen en speciale oplossin-

gen voor jeugd- en koffieruimte – is geen

bouwkundige zaak, maar projectadvies

wordt altijd op prijs gesteld, merken wij.

Offex kan tegemoetkomen aan de maat-

werkvraag van de klant omdat wij een

specialist zijn.” ■

Offex


Bewegen is gezond. Dat geldt zeker voor blinden en slechtzienden. De Vereniging Bartiméus

Sonneheerdt steunt daarom bewegingsprojecten voor mensen met een visuele beperking,

jong en oud. Help mee en geef via giro 400 40 40.

Vereniging Bartiméus Sonneheerdt Postbus 60 3940 AB Doorn Telefoon (0343) 52 68 52

www.steunbartimeus.nl

Bewegen als je blind bent?

Ja, natuurlijk!

Passie RealismeOrgelmakerij Steendam


&

Sicco Steendam is een ware liefhebber van het orgelvak. “Al vanaf mijn achtste weet

ik dat ik orgelbouwer wilde zijn.” Met zijn vader, die amateurorganist was, reisde de

jonge Sicco stad en land af om orgelconcerten te bezoeken; “al vroeg was ik gefasci-

neerd door de klank van het instrument.” De laatste jaren probeert de inmiddels 25

jaar bestaande Orgelmakerij Steendam zich met slimme werkmethoden te onderschei-

den, “om het orgel zowel voor onszelf als voor de koper betaalbaar te houden.”

Alles begon echter met een jeugdpas-

sie. De ondernemende Sicco Steendam

kreeg natuurlijk orgelles en koos op de

LTS elke vakrichting die met de bouw

van pijporgels van doen kon hebben.

“Houtbewerking, Metaalbewerking en

Elektrotechniek; ik heb min of meer mijn

eigen rooster gevolgd.” Op achttienjarige

leeftijd kwam Steendam in dienst bij de

gerenommeerde orgelmaker Vierdag in

Enschede. “Het vak van orgelbouwer kun

je tenslotte alleen leren in de praktijk.” Als

orgelbouwer ontwikkelde hij een eigen

stijl en specialiseerde zich in de vroeg-

romantische Nederlandse orgelklank

van rond 1850; Steendam begon voor

zichzelf in 1986 met nieuwbouw, restau-

ratie en intonatie, vanuit een opvallend

Mondriaan-pand in het Groningse Rood-

eschool. “Het einde van Nederland mis-

schien, maar wel lekker dicht bij Noor-

wegen”, zegt Steendam zonder ironie.

StaatNoorwegen is immers een belangrijke

afzetmarkt voor de orgelbouwer, die

momenteel het 37 jaar oude Ernest Jun-

ker-orgel van de Nanset Kirke in Larvik

schoonmaakt en herintoneert. “In Noor-

wegen worden de kerken door de staat

Orgelmakerij Steendam


onderhouden en dat merk je in de voort-

varendheid waarmee het onderhoud

wordt aangepakt – een groot verschil

met Nederland, waar inzamelingen nodig

zijn en deelsubsidies. Ik vind het prima

dat men zich bewust is van de waarde

van zaken en wat het kost, maar het is wel

ons erfgoed. Gelukkig worden er diverse

stichtingen opgericht, zoals de achtereen-

volgende Stichtingen Oude Groningse,

Friese en Hollandse Kerken en dat brengt

ook extra aandacht voor pijporgels met

zich mee.” Een twintigtal orgelmakers

zijn er nog in Nederland en dat aantal

zal teruglopen voorspelt Steendam – om

meerdere redenen. “Door de euro zijn wij

duurder geworden in vergelijking met de

ons omringende landen; dat komt nog

eens bovenop de leegloop in de kerken,

die mijns inziens groter is dan zou moe-

ten. Daarbij komt dat men in Nederland

prijs boven kwaliteit verkiest en daardoor

gaan vele goede orgelmakers op termijn

verdwijnen, voorspel ik; opvolging is toch

al moeilijk te vinden. Met mijn 54 jaar ben

ik nu al één van de jongsten.”

TweedehandsDe ware liefhebber van het pijporgel-

makersvak is volgens Steendam te her-

kennen aan vakmanschap, een groot

netwerk in de kerkelijk wereld en een

scherp oog voor wat belangrijk is. “En

dan gaat het zowel om het voorkomen

van ondoordachte sloop als om de be-

taalbaarheid van een vak met enorme

investeringskosten.”

De eerste stap in de weg omhoog is de

prijs van de orgels zelf – essentieel in

een tijd waarin kerken steeds minder te

besteden hebben. Orgelmakerij Steen-

dam is sinds twee jaar een eenmansbe-

drijf dat dankzij de samenwerking met

zzp-ers en buitenlandse partijen en een

slimme logistiek een betere prijskwali-

teitverhouding hoopt te bieden – on-

danks de krimpende markt. “Dat doen

wij in samenwerking met een vakbe-

kwame Tsjechische orgelmakerij, waar-

door wij goedkoper kunnen bouwen

met behulp van moderne technieken.

Een andere oplossing voor de betaal-

baarheid is het aanbieden van tweede-

hands orgels; daarvan komen er steeds

meer beschikbaar vanwege kerksluitin-

gen. Wij maken het mogelijk een goed

tweedehands exemplaar aan te bieden

tegen de helft van de prijs van een

nieuwe orgel.” ■

Er zijn orgels…. én er bestaan orgels van Steendam.

Jarenlang vakmanschap en liefde voor het vak laten de kwali-

teit van onze handgemaakte orgels tot grote hoogten stijgen.

De Steendamorgels worden tot 9 meter hoogte in eigen atelier

afgebouwd, dus het plaatsen en afmonteren in uw kerk gaat

veel sneller en bezorgt aanmerkelijk minder overlast. En…

het is op die manier nog een stuk voordeliger ook! Duurzame,

eersteklas materialen en een doordachte constructie geven elk

Steendamorgel precies die kwaliteit en draagkrachtige toon,

waar u naar zoekt.

Op maat gemaakt en exact volgens uw wensen.

Wij hebben een coöperatieve samenwerking met een team

ervaren Tsjechische orgelbouwers. Onze orgels zijn in heel

Nederland en in diverse buurlanden te vinden.

Tevens hebben wij tweedehands orgels die aangepast kunnen

worden aan uw situatie. Wij geven zelfs 15 jaar garantie.

Een orgel van Steendam klinkt naar een nadere kennis making.

Belt u ons voor een geheel vrijblijvende afspraak of kijk op

onze uitgebreide website.

www.orgelmakerijsteendam.nlWesterdijkstraat 219983 PR Roodeschooltel. 0595-412261

19595 Adv Kerk en muziek fc 210x297.indd 1 19-05-2011 11:20:23

Er zijn orgels…. én er bestaan orgels van Steendam.

Jarenlang vakmanschap en liefde voor het vak laten de kwali-

teit van onze handgemaakte orgels tot grote hoogten stijgen.

De Steendamorgels worden tot 9 meter hoogte in eigen atelier

afgebouwd, dus het plaatsen en afmonteren in uw kerk gaat

veel sneller en bezorgt aanmerkelijk minder overlast. En…

het is op die manier nog een stuk voordeliger ook! Duurzame,

eersteklas materialen en een doordachte constructie geven elk

Steendamorgel precies die kwaliteit en draagkrachtige toon,

waar u naar zoekt.

Op maat gemaakt en exact volgens uw wensen.

Wij hebben een coöperatieve samenwerking met een team

ervaren Tsjechische orgelbouwers. Onze orgels zijn in heel

Nederland en in diverse buurlanden te vinden.

Tevens hebben wij tweedehands orgels die aangepast kunnen

worden aan uw situatie. Wij geven zelfs 15 jaar garantie.

Een orgel van Steendam klinkt naar een nadere kennis making.

Belt u ons voor een geheel vrijblijvende afspraak of kijk op

onze uitgebreide website.

www.orgelmakerijsteendam.nlWesterdijkstraat 219983 PR Roodeschooltel. 0595-412261

19595 Adv Kerk en muziek fc 210x297.indd 1 19-05-2011 11:20:23

Uw glas-in-lood,onze zorg !

Glas-in-lood •restauratie

Nieuw glas-in-lood•

Gebrandschilderd •glas-in-lood

Glassappliqué•

Glasfusing•

Glasmonumenten•

Gast-atelier voor •kunstenaars

bv Glasbewerkings Bedrijf Van der Wal glas-in-lood bvBrabant “GBB” Het Hoge 5Kapitein Hatterasstraat 10 7251 XT Vorden Tel: 0575-5557425015 BB Tilburg Van Oldebarneveldstraat 83Tel: 013-5325110 6828 ZN Arnhem Tel: 026-3706731

Mail: [email protected] Mail: [email protected]: www.gbb.nl Web: www.vanderwal-glasinlood.nl


Glasbewerking is een ambacht dat raakt aan de kunsten; niet voor niets heeft GlasbewerkingsBedrijf

Brabant een kunstenaarsatelier voor projectmedewerkers in huis, dat momenteel wordt uitgebreid

tot 400 m². De Tilburgers, die recentelijk de restauratie van de Sint-Jan in ‘s-Hertogenbosch afrond-

den, regelen tevens de bouwkundige installatie van nieuwe en gerestaureerde monumentale glaspar-

tijen voor hun opdrachtgevers.

Het begrip glasbewerking gaat verder

dan glas-in-loodwerk, legt directeur

Frank Coolen uit. “Brandschilderen, etsen,

zandstralen, glasappliqué en glasfusing

zijn de vijf kernbegrippen uit de glasbe-

werking.” Bij brandschilderen wordt de

schildering op het glas gebrand in een

oven; bij etsen gaat het om chemische

bewerking van glas en het resultaat van

reliëfvorming door middel van zand-

stralen is te bewonderen in de deuren

en raampartijen van bedrijven als Ra-

bobank en Hema. Glasappliqué slaat

op het verlijmen van (gekleurd) glas, en

glasfusing betreft het vormen en ver-

smelten van (gekleurd) glas. Maar glas-

in-loodwerk blijft de primaire passie van

het zestig jaar oude GlasbewerkingsBe-

drijf Brabant (GBB), en spreekt het meest

tot de verbeelding – ook in het heden,

stelt Coolen. “En daarbij gaat het niet al-

leen om kerken. Glas-in-loodwerk werd

binnen sommige kunststromingen ook

in wereldlijke gebouwen veelvuldig

toegepast, zoals in de Jugendstil-perio-

de. En nu zie je aan de opdrachten van

diverse kunstenaars dat de belangstel-

Totaaloplossingen in

glasbewerking


Glasbewerkingsbedrijf Brabant

ling voor hen en opdrachtgevers weer

terugkomt. Ons vak blijft nieuwe gene-

raties kunstenaars inspireren. In 2006

ontwierp Gerhard Richter nog een grote

raampartij voor de Dom in Keulen, en de

Nederlander Marc Mulders realiseerde

de afgelopen 10 jaar grote raampartijen

in diverse kerken, waaronder de Sint-Jan

in Den Bosch.”

‘Museaal’Nieuwe glas-in-loodontwerpen uitge-

voerd door GlasbewerkingsBedrijf Bra-

bant (met kunstenaar Marc Mulders als

opdrachtnemer) zijn bijvoorbeeld te

bewonderen in de entreepartij van het

Maasstad Ziekenhuis in Rotterdam, dat

onlangs in gebruik werd genomen. Maar

restauratie is de hoofdactiviteit (65%)

van de glas-in-loodafdeling van het

Brabantse bedrijf. “Te restaureren glas-

in-loodramen worden op zorgvuldige

wijze naar Tilburg overgebracht, waarna

de restauratie door louter geschoolde

vakmensen wordt begeleid. Nieuwe

ramen worden in samenwerking met

externe kunstenaars gerealiseerd, met

ondersteuning van onze academisch

geschoolde (vak-)medewerkers. Wij be-

schikken over 5.500 kleuren glas - waar-

van circa 1.000 op voorraad - en diverse

maten loodprofielen.” Ook de bouwkun-

dige installatie van nieuw ontworpen

dan wel gerestaureerde glaspartijen

wordt door GlasbewerkingsBedrijf Bra-

bant begeleid. “Wij onderhouden daar-

toe goede contacten met restauratie-

architecten en aannemers; dat heeft al

voor mooie oplossingen gezorgd, zoals

het behoud van glas-in-loodwerk door

middel van metalen binnenkozijnen,

na de installatie van nieuwe beglazing

in een tot appartementengebouw ge-

transformeerde kerk. Als het donker is

sluiten de bewoners deze panelen als

ware het een gordijn en dat heeft een

schitterend effect voor de buitenwereld.

Wij noemen dat een ‘museale oplossing’.

Gelukkig is er voor dit soort projecten

nog steeds geld beschikbaar.” ■


wie doet wat

WesotronicEbweg 10, 2991 LT BarendrechtT ....................................................................+31(0)180 621000F ....................................................................+31(0)180 [email protected]

Bedevaarten

VNB nationale bedevaartenPater van den Elsenstraat 10, 5213 CD Den BoschT ....................................................................+31(0)73 [email protected]

Beveiliging

Lagarde B.V.Dorpsstraat 102, 3881 BE PuttenT ....................................................................+31(0)341 375757F ....................................................................+31(0)341 [email protected]

Nedap Beveiligingstechniek B.V.Groenekanseweg 24a, 3737 AG GroenekanT ...................................................................+31 (0)346 570104F ...................................................................+31 (0)346 [email protected]

Bisdom

Bisdom Haarlem-AmsterdamPostbus 1053, 2001 BB HaarlemT ...................................................................+31 (0)23 5112600F ...................................................................+31 (0)23 5112629info@bisdomhaarlem-amsterdam.nlwww.bisdomhaarlem-amsterdam.nl

Bijbels

AntwoordPostbus 76, 1619 ZH AndijkT ....................................................................+31(0)228 [email protected]

KBS Katholieke BijbelstichtingPostbus 1274, 5200 BH Den BoschT ....................................................................+31(0)73 [email protected]

Architectenburo KlamerVerlengde Schrans 116, 8932 NS Leeuwarden

T ....................................................................+31(0)58 2134774

[email protected]

www.architektenburoklamer.nl

Presentation PartnerSignaalrood 63, 2718 SG Zoetermeer

T ....................................................................+31(0)79 3619011

[email protected]

De Steunbeer BVHavenpark 13-15, 4301 JG Zierikzee

T ....................................................................+31(0)111 450930

[email protected]

www.steunbeer.com

Beeld- en Geluidstechniek

A & C Presentations NederlandOhmweg 65-67, 2952 BB Alblasserdam

T ....................................................................+31(0)78 6995888

F ....................................................................+31(0)78 6930564

[email protected]

www.beamerplanet.nl

Audio ControlJan van Galenstraat 28, 3115 JG Schiedam

T ....................................................................+31(0)10 2460460

F ....................................................................+31(0)10 2469540

[email protected]

www.audiocontrol.nl

Dialoog Church SoundBolognalaan 6, 5232 RL Eindhoven

T ....................................................................+31(0)40 2420840

F ....................................................................+31(0)40 2426125

[email protected]

www.cantorsound.nl

Lagarde BV Dorpsstraat 102, 3881 BE Putten

T ...................................................................+31 (0)341 375757

F ...................................................................+31 (0)341 375758

[email protected]

www.lagarde.nl

Niehoff High Tech Sound & LightVenweg 13, 7591 NR Denekamp

T ....................................................................+31(0)541 351451

F ....................................................................+31(0)541 355399

[email protected]

Administratie

Kantoor Der Kerkelijke AdministratiesPostbus 675, 3800 AR AmersfoortT ....................................................................+31(0)33 4671010 F ....................................................................+31(0)33 4656786 [email protected]

Architect/Advies bureau

A&C Presentations NederlandOhmweg 65 67, 2952 BB AlblasserdamT ....................................................................+31(0)78 [email protected]. beamerplanet.nl

Ad Mars Architect bnaBelvederelaan 402, 8043 VD ZwolleT ....................................................................+31(0)38 4527584F ....................................................................+31(0)38 [email protected]

Brand BBA BVDam 67, 2950 AH AlblasserdamT ....................................................................+31(0)78 6919211 [email protected]

Conserf BV Monumenten AdviesbureauTelderskade 2M, 2321 TD LeidenT ....................................................................+31(0)71 5725328 F ....................................................................+31(0)71 [email protected] www.conserf.nl Beamers

GeleynseSchilderslaan 32, 9646 DA Veendam T ...................................................................+31(0)598 [email protected]

Archit.maatsch.Groeneweg & v.d.meijdenWijnstraat 112, 3311 BX DordrechtT ....................................................................+31(0)78 6141522 [email protected]

Huibers & Jarring Architecten BNAKerkewijk 65, 3901 EC VeenendaalT ...................................................................+31(0)318 522324F ....................................................................+31(0)318 [email protected]. huibersjarring.nl


wie doet wat

Computers & Software

Matthat Software BVGebouw Gouwespoor Stationsplein 9G

2801 AK GOUDA

T ....................................................................+31(0)182 781636

[email protected]

www.matthat.nl

Conferentie Centra

Conferentiecentrum BovendonkHofstraat 8, 4741 AK Hoeven

T ....................................................................+31(0)165 507550

F ....................................................................+31(0)165 507560

[email protected]

www.bovendonk.nl

PagedalHoveniersweg 1, 9502 BW Stadskanaal

T ....................................................................+31(0)599 611000

[email protected]

www.pagedal.nl

Dakdekkers

EPDM Systems B.VHandelsweg 20, 8152 BN Lemelerveld

T ....................................................................+31(0)572 371027

[email protected]

www.epdmsystems.nl

Drukkerijen

INSITEMEDIAPostbus 209, 3770 AE Barneveld

Hermesweg 30, 3771 ND Barneveld

T ...................................................................+31 (0)342 421155

F ...................................................................+31 (0)84 2290082

E [email protected]

www. insitemedia.nl

Van der PerkDrukkerij & OntwerpstudioVan Leeuwenhoekweg 3, 2964 LJ Groot-Ammers

T ....................................................................+31(0)184 688377

[email protected]

www.vanderperk.nl

Edelsmeden

Diart EdelsmidatelierBurg.Janssenstraat 10A, 6191 JC Beek

T ....................................................................+31(0)46 4377140

[email protected]

www.diartdesign.nl

Nederlands BijbelgenootschapPostbus 620, 2003 RP HAARLEMT ....................................................................+31(0)23 5146146F ....................................................................+31(0)23 [email protected]

Open DoorsPostbus 47, 3850 AA ErmeloT ....................................................................+31(0)341 465000F ....................................................................+31(0)341 [email protected]

Boekbinderijen

Boekbinderij KokDorpsweg 46, 3738 CG MAARTENSDIJKT ....................................................................+31(0)346 [email protected]

Torendruk Grafische ProduktiesTouwslager 3, 3861 SP NIJKERKT ....................................................................+31(0)33 2458375F ....................................................................+31(0)33 [email protected]

Boekhandel/Antiquariaat Wever Van Wijnen bvPostbus 59, 8800 AB FranekerT ....................................................................+31(0)517 393147F ....................................................................+31(0)517 [email protected]

Bouwbedrijven en Advies

Group MonumentOostrozebekestraat 54, 8770 Ingelmunster (België)T ...................................................................... +32(0)51 316080F ...................................................................... +32(0)51 [email protected]

Lei Import B.V.Battenweg 12, 6051 AD MaasbrachtT ....................................................................+31(0)475 436439F ....................................................................+31(0)475 [email protected]

Christelijk onderwijs

Ellel Ministries NederlandWichmondseweg 19, 7223 LH BaakT ...................................................................+31 (0)575 [email protected]

VU WindesheimDe Boelelaan 1105, 1081 HV AmsterdamT ....................................................................+31(0)20 5985290F ....................................................................+31(0)20 5985770info@verenigingvuwindesheim.nlwww.verenigingvuwindesheim.nl

Glas in lood

Atelier Flos B.V.Tuinstraat 7, 5935 BN SteylT ....................................................................+31(0)77 [email protected]

Atelier Tom van der SommenDe Heggewikke 16, 6021 LP BudelT ....................................................................+31(0)495 430415info@glasinloodvandersommen.comwww.glasinloodvandersommen.nl

GlasbewerkingsBedrijf Brabant “GBB”Kapitein Hatterasstraat 10, 5015 BB Tilburg T ....................................................................+31(0)13 5325110 [email protected] Goede

De Glas-in-lood wachtJules Verneweg 24, 5015 BM TilburgT ....................................................................+31(0)13 5325119F ....................................................................+31(0)13 5325113 [email protected]. glas-in-loodwacht.nl

Goede Doelen

Amnesty InternationalPostbus 1968, 1000 BZ AmsterdamT ....................................................................+31(0)20 6264436F ....................................................................+31(0)20 [email protected]

ARTSEN ZONDER GRENZENPostbus 10014, 1001 EA AmsterdamT ....................................................................+31(0)20 5208700 [email protected]

AUTENTIEKOudeveen 63, 3905 WD VeenendaalT ....................................................................+31(0)6 44028983 [email protected]

St Christenen voor IsraelPostbus 1100, 3860 BC NijkerkT ...................................................................+31 (0)33 2458824F ...................................................................+31 (0)33 [email protected]

www.christenenvoorisrael.nl


wie doet wat

PROTESTANTSE KERK NEDERLANDPostbus 8504 , 3503 RM Utrecht

T ................................................................. +31 (0)30 8801880

F ................................................................. +31 (0)30 8801300

[email protected]

Stichting Magen David Adom NederlandPostbus 34, 3009 3155 ZG Maasland

T ................................................................... +31(0)10 5990202

F .................................................................. +31 (0)10 5990203

[email protected]

Kaarsen

Kaarsengroothandel CoppenDe Fuus 7 C, 6006 RV Weert

T .................................................................. +31 (0)495 537254

F .................................................................. +31 (0)495 547285

[email protected]

www.coppenkaarsen.nl

Ver. Nederlandse Kaarsenfabrieken B.V.Postbus 40204, 8004 DE Zwolle

T ....................................................................+31(0)38 4657110

[email protected]

Hoogeland-KristenScheepvaartweg 17, 6041 TE Roermond

T ....................................................................+31(0)475 332051

F ....................................................................+31(0)475 334610

[email protected]

www.hoogeland-kristen.nl

Kerkelijke kunst

Art-DecorWoudsterweg 4, 8448 HA Heerenveen

T ....................................................................+31(0)513 689992

F ....................................................................+31(0)513 689761

[email protected]

www.art-decor.nl

Slingerland BeeldenKalmoes 3, 9411 CP Beilen

T ....................................................................+31(0)593 542664

[email protected]

www.slingerlandbeelden.nl

MAF NederlandPostbus 65, 3840 AB Harderwijk

T ...................................................................+31 (0)341 564488

F ...................................................................+31 (0)341 560587info@ www.maf.nl

www.maf.nl

Mercy Ships HollandStrevelsweg 700/317, 3083 AS Rotterdam

T ....................................................................+31(0)10 4102877

F ....................................................................+31(0)10 4101380

[email protected]

www.mercyships.nl

Missiebureau RoermondNeerstraat 49, 6041 KB ROERMOND

T .................................................................. +31 (0)475 386865

F ...................................................................+31 (0)475 310797

[email protected]

www.missiebureau.nl

NCBTramlaan 10, 8331 GL Steenwijk

T ....................................................................+31(0)521 519064

[email protected]

www.ncb-bond.nl

Nes Ammim NederlandLooiersdreef 805, 7328 HZ Apeldoorn

T ....................................................................+31(0)55 5349339

F ....................................................................+31(0)55 5331543

[email protected]

www.nesammim.nl

ORANJE FONDSPostbus 90 , 3500 AB Utrecht

T .................................................................. +31 (0)30 6564524

F .................................................................. +31 (0)30 6562204

[email protected]

Chr.Bibliotheekvoor Blinden en SlechtziendenPostbus 131, 3850 AC ErmeloT ....................................................................+31(0)341 565499F ....................................................................+31(0)341 [email protected]

HVO QUERIDOWibautstraat 133 D, 1097 DN AmsterdamT ....................................................................+31(0)20 5619090F ....................................................................+31(0)20 [email protected]

Geloven in een bestemming EEN GESCHENK VOOR HET LEVEN

WWW.KERKINACTIE.NL

STEUN ONS WERK VRAAG DE BROCHURE AAN

Kerk in Actie Postbus 456 3500 AL Utrecht T: (030) 880 14 56 E: [email protected] R: ING 456 te Utrecht

Kerk in ActiePostbus 456, 3500 AL UtrechtT ....................................................................+31(0)30 8801456F ....................................................................+31(0)30 [email protected]

Leger des HeilsSpoordreef 10, 1300 EH AlmereT ....................................................................+31(0)36 5398111FW&[email protected]

Stichting Het Louis BraillefondsTramlaan 10, 8331 GL SteenwijkT ......................................................................... 31(521) [email protected]@hetnet.nl

LEPRA STICHTINGPostbus 95005, 1090 HA AmsterdamT ................................................................... +31(0)20-5950500 [email protected]

Stichting LEPRAzending NederlandPostbus 902, 7301 BD [email protected]


wie doet wat

Liturgisch Design

Jelle Dijkstra Kerkelijke ArtikelenLudgerusstraat 1 , 8561 BN BalkT ................................................................. +31(0)514 [email protected]

Meubilair & Projectinrichting

De Arend ProjectmeubelenAdm. Helfrichweg 42901 AB Capelle a/d IJssel

T ....................................................................+31(0)10 2844018

F ....................................................................+31(0)10 2844019

E-mail: [email protected]

BIJENHOF INTERIEURDe Voornekamp 28, 7251 VL VordenT ....................................................................+31(0)575 551216F ....................................................................+31(0)575 [email protected]

www.bijenhof.nl

De KantoorspecialistDe Smalle Zijde 22, 3903 LP VEENENDAALPostadres: De kantoorspecialistPostbus 859, 3900 AW VEENENDAALT ...................................................................+31 (0)318 551122F ...................................................................+31 (0)318 [email protected]. kantoorspecialist.nl

Hakvoort Professional EmmeloordPlatinaweg 21, 8304 BL Emmeloord Postbus 1080, 8300 BB Emmeloord T ....................................................................+31(0)527 635635 F ................................................................... +31(0)527 635680 www.hakpro.nl

De Heer GroepP.C. Hooftlaan 5, 3362 TV Sliedrecht T ....................................................................+31(0)184 491700F ....................................................................+31(0)184 [email protected]

KERKSTOELEN.NLOffex ProjectinrichtersPostbus 279, 4140 AG LeerdamT .................................................................. +31 (0)345 565699F .................................................................. +31 (0)345 [email protected]

Kerkelijk textiel

Jelle Dijkstra Kerkelijke ArtikelenLudgerusstraat 1 , 8561 BN BalkT ................................................................ +31 (0)514 [email protected] Carien van Hedel Atelier voor kerkelijk textielHooidonk 15, 5275 HT Den DungenT ....................................................................+31(0)73 [email protected]

Slabbinck N.V.L.Bauwensstraat 18 , 8200 Sint Andries ( Brugge)T .................................................................. +32 (0)50 312557F ................................................................... +32 (0)50 [email protected]

Kerkklokken

Vellema HallumGrienedijk 48, 9074 AC HallumT ....................................................................+31(0)518 432299F ....................................................................+31(0)518 [email protected]

Klokken

Rikkoert Schoonhovens SilverhuysHaven 5-7, 2871 CK SchoonhovenT ....................................................................+31(0)182 382651F ....................................................................+31(0)182 [email protected]

Klokkengieterij

Kon. Klokkengieterij Petit & FritsenPostbus 2, 5735 ZG Aarle-RixtelT ....................................................................+31(0)492 381287 [email protected]

Kluizen

Kluizen specialistPhoenixstraat 11A, 1812 PN AlkmaarT ....................................................................+31(0)72 5405060F ....................................................................+31(0)72 [email protected]

www.kluizenspecialist.nl

Musea

Bijbels MuseumHerengracht 366-368, 1016 CH AMSTERDAMT ....................................................................+31(0)20 6242436F ....................................................................+31(0)20 [email protected]

Muziek/instrumenten

Bol & Bechstein Piano’s en VleugelsInductorstraat 32, 3903 KB VeenendaalT ...................................................................+31(0) 318 [email protected]

CONSULTARE ORGELBOUW & ADVIESBUREAUKortgraaf 3 C, 4174 GL HellouwT ....................................................................+31(0)6 [email protected]

Notariaat

Lines Broadcast bvLoodijk 24 D, ’s-GravenlandT ...................................................................+31(0)35 [email protected] en Orgelbouwen

Content OrgelsMarienhoef 7, 3851 ST ErmeloT ...................................................................+31 (0)341 554876F ...................................................................+31 (0)341 [email protected]

Klop OrgelsPaleisweg 6, 3886 LC GarderenT .................................................................. +31 (0)577 461512F ...................................................................+31 (0)577 [email protected]

Pels & van Leeuwen Kerkorgel Bouw BVPostbus 3253, 5203 DG Den BoschT ......................................................................... 31(73) [email protected]

Stichting tot behoud van het Nederlands OrgelWildemaetstraat 43, 8081 AH ElburgT ......................................................................... 31(525) [email protected]

Verschueren OrgelbouwDorpstraat 100-102, 6093 ED HEYTHUYSENT ....................................................................+31(0)475 491882F ....................................................................+31(0)475 [email protected]


wie doet wat

Rtv omroepen

EO MetterdaadPostbus 21000, 1202 BA Hilversum

T ....................................................................+31(0)35 6474747

F ....................................................................+31(0)35 6474727

www.eo.nl

Ikon PastoraatPostbus 10009, 1201 DA Hilversum

T ...................................................................+31 (0)35 6215555

[email protected]

www.ikonpastoraat.nl

Kerkdienstgemist.nlHunneperweg 2E, 7418 EH DeventerT ....................................................................+31(0)570 672716 [email protected]

BeeldmerkHet beeldmerk is het belangrijkste element van onze identiteit. Het logo namaken of aanpassen, doet daar afbreuk aan. Ga dus altijd uit van het originele artwork en de originele letters.

GebruikWees ook in het gebruik consequent. Dus houd het viertal vierkanten, met de NCRV typografie daarin geplaatst, bij elkaar. Gebruik in alle gevallen een exact vierkant en houd de typografie in de blokken. Op die manier blijft het beeldmerk sterk en eenduidig.

n cvr

9

NCRVs-Gravelandseweg 80, 1217 EW HILVERSUM

T ....................................................................+31(0)35 6719911

F ....................................................................+31(0)35 6719285

[email protected]

www.ncrv.nl

Schoonmaak

Alpha en OmegaArgonweg 7-11, 3812 RB Amersfoort

T ....................................................................+31(0)33 4766541

F ....................................................................+31(0)33 4766081

[email protected]

www.alomschoonmaakbedrijf.nlExclusiva B.V.Schaafstraat 21, 1021 KD Amsterdam

T ....................................................................+31(0)20 4357777

F ....................................................................+31(0)20 4357797

[email protected]

www.exclusiva.nl

Telecommunicatie

sIKNPostbus 264, 2740 AG Waddinxveen

T ....................................................................+31(0)182 750520

[email protected]

www.sikn.nl

Opleidingen

AriensinstituutKeistraat 9, 3512 HV Utrecht

T ....................................................................+31(0)30 2328190

F ....................................................................+31(0)30 2381716

[email protected]

Evangelische HogeschoolDrentsestraat 1, Amersfoort

Postbus 957, 3800 AZ Amersfoort

T ....................................................................+31(0)33 4604000

F ....................................................................+31(0)33 4604009

[email protected]

www.eh.nl

Gereformeerde HogeschoolGrasdorpstraat 2, 8012 EN Zwolle

Postbus 10030, 8000 GA Zwolle

T ....................................................................+31(0)38 4255542

T ....................................................................+31(0)38 4230785

[email protected]

Landgoed HezenbergHezenberg 6, 8051 CB Hattem

T ....................................................................+31(0)38 4445251

F ....................................................................+31(0)38 4447541

[email protected]

Rijksuniversiteit Groningen Postbus 72, 9700 AB Groningen

T ....................................................................+31(0)50 [email protected]

www.rug.nl

Universiteit van TilburgWarandelaan 2, 5037 AB Tilburg

T ....................................................................+31(0)13 4669111

[email protected]

www.uvt.nl

Reisorganisaties

Beter Uit ReizenKalkovenweg 16, 2401 LK Alphen aan de Rijn

T ....................................................................+31(0)172 484848

F ....................................................................+31(0)172 484849

[email protected]

www.alleleeftijden.beter-uit.nl

Camps4KidsPostbus 2050, 7301 DB ApeldoornT ................................................................... +31(0)55 3601310 [email protected]

Drie Tour ReizenPostbus 162, 3970 AD Driebergen

T ....................................................................+31(0)343 512844

[email protected]

www.drietour.nl

Historizon Staringlaan 21 25, 2741 GC Waddinxveen

T ...................................................................+31 (0)182 636020

[email protected]

www. historizon.nl

Restaurateurs

GROUP MONUMENTOostrozebekestraat 54, 8770 Ingelmunster

T ..................................................................... +32(0)51 316080

[email protected]

www.monument.be

Iconenatelier Jan VerdonkEerste Leliedwarsstraat 32, 1015 TA Amsterdam

T ...................................................................+31 (0)20 6259644

[email protected]

Koperslagerij WissinkMarmelhorstweg 9, 7084 BZ Breedenbroek

T ....................................................................+31(0)315 681144

[email protected]

www.dwissink.nl

IJzerman Antiek en RestauratieVlijtweg 1c, Wapenveld

T ....................................................................+31(0)38 4479559

[email protected]

www.ijzerman-antiek.nl

Religieuze geschenken

ICHTUS GIFTSLoodsboot 14, 3991 CJ Houten

T ...................................................................... +3(0)30 2526625

[email protected]

www.ichtusgifts.nl


wie doet wat

Missiezusters van O.L. Vrouw van AfrikaAchterberghstraat 20, 5281 AB BoxtelT ....................................................................+31(0)411 672258F ....................................................................+31(0)411 [email protected]

3 x MPostbus 643, 3800 AP AmersfoortT ....................................................................+31(0)33 2864103F ....................................................................+31(0)33 [email protected]

Welzin en Cultuur

Amnesty InternationalPostbus 1968, 1000 BZ AmsterdamT ....................................................................+31(0)20 [email protected]

NLBBKoningin Emmakade 198, 2518 JP Den HaagT ....................................................................+31(0)70 2629294F ....................................................................+31(0)70 [email protected]

Verlichting

Brink & van KeulenGeneratorstraat 17, 1014 AT AmsterdamT ....................................................................+31(0)20 7370230M ...................................................................+31(0)6 24731311F ....................................................................+31(0)87 [email protected]

ELEKTROTECHNIEK VAN DEN BERG BVBedrijfsweg 16, 3831 KE LeusdenT ....................................................................+31(0)33 [email protected]

Vermeulen LichtarchitectuurGrotestraat 25, 7081 CA GendringenT ....................................................................+31(0)315 346164F ....................................................................+31(0)315 [email protected]

DonatusHoff van Hollantlaan 8, 5243 SR Rosmalen

T ....................................................................+31(0)73 5221700

F ....................................................................+31(0)73 5221717

[email protected]

DVZPostbus 31800, 2200 GX Noordwijk

T ....................................................................+31(0)71 3652802

F ....................................................................+31(0)71 3652808

[email protected]

www.dvz.nlVorming/zendingswerk

Zoa VluchtelingenzorgPostbus 4130, 7320 AC Apeldoorn

T ....................................................................+31(0)55 3663339

F ....................................................................+31(0)55 3668799

[email protected]

Islamic Relief NederlandHudsonstraat 114-116, 1057 SR Amsterdam

T ....................................................................+31(0)20 6160022

F ....................................................................+31(0)20 4125411

[email protected]

St. Nederland BatamHugo de Vriespark 12, 6741 CM Lunteren

T ....................................................................+31(0)318 487311

F ....................................................................+31(0)318 487466

[email protected]

Stichting Oost Europa ZendingPostbus 81127, 3009 GC Rotterdam

Giften welkom op ING 3223996

T ....................................................................+31(0)180 521966

F ....................................................................+31(0)180 522524

[email protected]

www.oosteuropazending.com

Wijn

Noordman Wijnimport B.V.Flevoweg 17, 2318 BZ Leiden

T ....................................................................+31(0)71 5221405

F ....................................................................+31(0)71 5218164

[email protected]

www.noordmanwijn.nl

Het meestcomplete overzicht van leveranciersStaat u als leverancier nog niet op www.kerkenleverancier.nl ?Neem dan contact op met Bert van de Port: T +31 (0)495 450095 of mail naar:[email protected]

Kerk Leverancier &startpagina over leveranciers aan de kerk

Kerk & Leverancier

Documents

Transcript of Kerk & Leverancier