Kentsel Dönüümün Tarihsel Süreci Ve Teknik Olarak ......Kentsel dönüüm, geliúmi ülkelerde...
Transcript of Kentsel Dönüümün Tarihsel Süreci Ve Teknik Olarak ......Kentsel dönüüm, geliúmi ülkelerde...
ISSN: 2148-0273 Cilt 5, Sayı 2, 2017
Vol. 5, Issue 2, 2017
1Yaşar KAYAN,Öğretim Görevlisi, Siirt Üniversitesi, Teknik Bilimler Meslek Yüksek Okulu, İnşaat
Teknolojisi Bölümü, Siirt, e-mail: [email protected]
2 Yüksek Lisans Öğrencisi,Dicle Üniversitesi, Mühendislik Mimarlık Fakültesi, İnşaat Mühendisliği
Bölümü, Siirt, e-mail: [email protected]
Kentsel Dönüşümün Tarihsel Süreci Ve Teknik Olarak Türkiyede
Uygulama Esasları Ve Siirt Özeldeki Bir Örneği
Yaşar KAYAN1, Ersin AYHAN2, A.Halim KARAŞİN*3
Özet
Dünyada bir ihtiyaç sonucu ortaya çıkan kentsel dönüşüm kent planlarında pozitif bir etki
yaratmayı,kent imarına olumlu katkıda bulunmayı,insan refah düzeyini artırmayı amaçlamıştır.Dünyada
her geçen zaman içerisinde Kentsel Dönüşümün önemi artarak yayılmaya başlamıştır.Ülkemizde de
yıllardır devam etmekte olan bu süreç kent imarına ,insan refahına katkıda bulunmak ile beraber aynı
zamanda deprem gerçeğinin farkında olan ülkemizde can güvenliğini de en öncelikli konu haline
getirmiştir.Bu kapsamda Siirt İl merkezi örneğinde yapılmış bir çalışma üzerinden Kentsel Dönüşüm
konusu üzerinde daha detaylı durma imkanı yakalanmıştır.
Anahtar kelimeler: siirt kentsel dönüşüm, dünyada kentsel dönüşüm, ülkemizde kentsel dönüşüm, riskli
yapı değerlendirmesi
The Historical Process of Urban Transformation,Technically The
Principles of Implementation in Turkey and An Example of Siirt
Province
Abstract
Urban transformation, which is a necessity in the world, aims to make a positive impact on city
plans, to make a positive contribution to urban development and to increase the level of human welfare.
In the world, the importance of Urban Transformation has begun to increase with each passing time. This
process, which has been going on for years in our country, contributes to urban development, human
welfare and at the same time, it has made life safety the top priority in our country which is aware of the
fact of the earthquake. In this context, a study made on the example of Siirt province center gives the
opportunity to have a more detailed view on the issue of Urban Transformation.
Keywords: siirt urban transformation, urban transformation in the world, urban transformation in the
country, risky structure assessment
Yaşar KAYAN, Ersin AYHAN, A.Halim KARAŞİN | 52
1. Giriş
Her geçen zaman içerisinde dünyada nice değişimler meydana gelmeye devam
etmektedir. Bu değişimlerden nasibini elbette ki inşaat kavramı da almaktadır.
Eskiyenler yenilenmeye maruz kalarak yenidünyaya uyum sağlamaya çalışmakla
beraber gelişen teknoloji ve ihtiyaç duyulan hayat standartları devamlı yenilenme
ihtiyacını meydana getirmektedir. İhtiyaç duyulan bu yeniliklerin standartları ve
kuralları konusunda her ülkenin kendine has yasaları bulunmaktadır. Sadece
ülkemizde değil dünyanın tüm ülkelerinde özellikle depreme dayanıklı yapı hususu her
zaman önemli önceliklerden biri olagelmiştir. İnsan canının emanet edildiği yapıların
dayanımlarının istenilen standartlarda olması gerekmekte olup bu hususta çalışmalar
yapılmaktadır. Hali hazırda eski deprem yönetmeliklerine, kurallarına göre inşaa
edilmiş yapılar o dönem çerçevesinde depreme dayanıklı yapı olarak kabul edilmiş
olsa bile geçen uzun zaman içerisinde hem yapıların ömrünü tamamlamış olması, hem
mevcut durumda yeni yasalara, yönetmeliklere uygun olmama ya da hasar görmüş
halde olması, mevcut “imar planına uyum sağlayamayan pozisyonda” bulunması gibi
nedenlerden ötürü bir yenilenme ihtiyacı doğurmaktadır. Bu yenilenme ile en büyük
öncelik olan güvenlik hususu sağlanmış olmalı, buna ilaveten de şehrin nizamına,
imarına olumlu katkı yaparak hayat standartlarına katkı sağlayacak ve görüntü
kirliliğini de ortadan kaldırması gerekmektedir.
Kentsel dönüşümle, kentin oldukça iyi bir düzen içerisinde gelişmesi sağlanarak
cazibesinin artırılması amaçlanmaktadır. Kentsel dönüşüm, çoğunlukla kamu-özel
sektör eli ile gerçekleşmekte ve rant değeri yüksek olan eski alanları kente bir daha
kazandırmak amacıyla yaygın biçimde uygulanmaktadır. Böylece, daha yaşanabilir bir
çevre oluşmakla beraber hem sosyal açıdan hem de ekonomik açıdan ortaya çıkan
pozitif sonuçlar taraflar arasında paylaşılmış olacaktır (Sökmen, 2003).
Dönüşümün gerçekleşmesi, farklı ölçeklerdeki projeler aracılığıyla sağlanmaktadır.
Gerek alt yapı konusunda gerek üst yapı konusunda her açıdan farklı değerdeki
sürdürülebilir projelerin hayata geçirilmesine bağlıdır. Böylece daha kaliteli bir kent
53 | Kentsel Dönüşümün Tarihsel Süreci ve Teknik Olarak Türkiyedeki Uygulama Esasları Ve Siirt
Özeldeki Bir Örneği
dizaynı yaratılarak cazibeli merkezler oluşturulabilmekte ve yaşam standartları da bu
durumla orantılı bir şekilde artmaktadır (Erden, 2003).
Geçmişten günümüze gelmiş tarihi yapılar kullanılabilir bir pozisyonda değil ama
geçmiş medeniyetlerin tarihini günümüze taşımış ve taşıyan yapılar olarak yer
almaktadır. Ancak aktif kullanımda olan ve ileri tarihlerde zamanın medeniyetini
yansıtma pozisyonunda olmayan yapılar arasında elbette ki farklar vardır. Öyle ki
şimdiki yapılar genel anlamda tüm dünyada ileri derecede benzerlikler taşımakta olup
kültürel bir dokuya lokal anlamda sahip olmamakla beraber eski yapıların dayanımı,
uzun ömürlülüğü gibi özellikleri de taşımamakla beraber artan nüfus ve azalan yerleşik
alanların da kentsel yenilenme ihtiyacını doğurduğunu söyleyebiliriz. Dolayısıyla
ülkemizde hali hazırda devam etmekte olan bu uygulamanın ağı giderek genişlemekte
destek görmekte ve uygulanmaktadır. Bundan faydalanmak isteyene vatandaşlar için
devlet tarafından yapılan çeşitlilik teşvik imkânları ile uygulama imkanı daha kolay bir
şekilde zemin bulabilmekte olup, kentsel dönüşüm uygulamasına başlamış olan Siirt
iline de bu makalede değinilecektir. Öyle ki Siirt ili eski medeniyetlere ev sahipliği
yapmış eski bir kent olmakla beraber yukarıda da değinilmiş olması üzere tarihi
kültürü yansıtma niteliğinde olmayan, kent nizamına güncel imar planında aykırı
görünen riskli yapıların insan can güvenliği esas alınarak yenilenme çalışmalarının
yapılıyor olması Siirt iline hem istihdam hem de devlet teşviklerinden faydalanarak
depreme dayanıklı ev sahibi olma imkânı sağlamıştır ve sağlamaya devam etmektedir.
1.2. Dünyada Ve Ülkemizde Kentsel Dönüşümün Tarihsel Gelişimi
İlk zamanlardaki yapılar insanlığa ait hayat biçimini anlatıyorsa eğer bu durum farklı
dönemdeki kent yapılarının da devamlı bir değişim içerisinde olduğu söylenebilir.
Değişen yaşam koşullarının bir sonucu olarak devamlı bir değişim içerisinde yer
almakta olup bu durum tekrar eden bir hal almaktadır (Harvey, 1985).
Kentsel dönüşüm sürecinde en dikkat çekici durum herhangi bir yapıyı dönüştürme
değil aksine eski yapının yıkılarak yenisinin yeniden inşa edilmesi olayıdır. (Thorns,
2004).
Yaşar KAYAN, Ersin AYHAN, A.Halim KARAŞİN | 54
Kentsel dönüşüm, gelişmiş ülkelerde hem ekonomik hem sosyal hem estetik açıdan
ortaya çıkan sorunların aşılması amacıyla ortaya çıkarılmıştır (Keskin ve ark., 2003).
1.3. Siirt İlinde Kentsel Dönüşüm
Siirt’te ilk yerleşme eğimli arazinin üzerinde topografyaya uygun biçimde, kentin
güney ve güneydoğu kesiminde yer alan bugünkü İnönü ve Ulus mahallelerinde
gelişme eğilimi göstermiştir. Daha sonra yerleşme, yine bu mahalleler çevresinde
ancak kuzeydeki daha düz alanlara doğru yönelerek Batı, Ülkü, Tınaztepe,
Dumlupınar ve Karakol mahallelerini de içine alacak şekilde gelişmiştir (SİPADR,
2006).
Konut alanları şehrin kuzeyindeki nispeten daha düz alanlar olan Bahçelievler,
Yenimahalle, Kooperatif mahalleri kesiminde konumlanmıştır. Ayrıca Evren ve
Doğan mahalleleri yönünde güneye doğru saçaklanmıştır. 1990’lı yıllardan itibaren,
karayolu bağlantılarına bağlı olarak Kurtalan yolu çevresinde batıya doğru gelişme
göstermektedir (SİPADR, 2006).
Şekil 1 Siirt 1950 lerdeki kent görünümü
Şekil 2 Siirt merkez eski konut dokusundan bir
görünüm
55 | Kentsel Dönüşümün Tarihsel Süreci ve Teknik Olarak Türkiyedeki Uygulama Esasları Ve Siirt
Özeldeki Bir Örneği
Şekil 3 Siirt merkez eski konut ve tarihi dokusundan bir görünüm
2. Materyal
Bu kapsamda Siirt ili ile alakalı Türkiye İstatistik Kurumu (TUİK) verileri kapsamında
nüfus durumu ve konut sayısı ilişkisi 2015 yılı itibari ile ele alınarak değerlendirmeler
yapılarak kentsel dönüşümün konut sayısı üzerindeki etkileri ele alınmak ile beraber
yine Siirt Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü verilerine göre 2013 yılı itibari ile kentsel
dönüşümden faydalanan yapı sayısı ve bölgesi üzerine bir değerlendirme yapılmıştır.
Bu değerlendirmeler haricinde kentsel dönüşümden faydalanmak üzere başvuru yapan
yapıların risk tespitinin hangi teknik esaslar üzerine sırasıyla yapıldığı ile ilgili konular
ele alınmıştır.
2.1. Siirt İli TUİK Verilerine Göre Nüfus Durumu ve Konut İlişkisi
Siirt ili 2015-2016 yılları arasında adrese dayalı nüfus kayıt sistemi TUİK verilerine
göre bu dönemde alınan toplam göç sayısı 10.775 kişi iken, verilen göç sayısı ise
15.068 kişi olmuştur. Toplamda nüfus sayısı ise 322.664 kişi olarak kayıtlara
geçmiştir. Ancak buna karşın yine Siirt ili 2015-2016 yıllarındaki konut satışlarına
yine TUİK resmi rakamları üzerinden bakılacak olursa 2015 yılında genel olarak konut
satışlarında artma olduğu gözlemlenmiştir. Öyle ki 2015 yılı ocak ayı içerisinde bu
sayı 115 iken aynı yılda yılsonu aralık ayında 337 adet ve toplamda da 2231 adet
konut satışı gerçekleşmiştir.2016 yılı içerisinde ise ocak ayında konut satış sayısı 95
iken aynı yıl içerisinde aralık ayında yine ciddi bir artış ile bu sayı 235 adet ve
toplamda da 2194 adedi bulmuştur. Ancak 2017 yılının ocak ayında 2015 ve 2016
Yaşar KAYAN, Ersin AYHAN, A.Halim KARAŞİN | 56
yıllarına oranla oldukça belirgin bir şekilde satış sayısı artarak 232 adet ile başlamış
olup şubat ve mart ve nisan aylarında da sırasıyla 133,223,177 adet ve toplamda da
nisan sonuna kadar 765 adet satış gerçekleşmiş olarak devam etmiştir.
Siirt ilinde genel olarak nüfus artış miktarının, verilen göçün alınan göçten fazla
olması sebebi ile az olmasına karşın konut satışının nüfus artış oranına bir ölçüde bağlı
kalmadan gerçekleştiği görülmektedir. Konut ihtiyacının her dönemde olduğu bir
gerçek olsa da nüfus artışındaki düşük orana karşın yüksek oranda konut satışının akla
özel bir durum getirdiği düşünülebilir. Bunlardan en önemlisi Kentsel Dönüşüm
kapsamında sunulan fırsatların, gerek yapı-arsa sahipleri ve gerekse yeniden
dönüşümü üstlenen müteahhit firmalar tarafından kullanılarak depreme dayanıklı
konutların üretilerek satışa hazır konutların üretilmesidir (TUİK, 2017).
2.2. Siirt İl Merkezi Kentsel Dönüşüme Girmiş Tüm Yapılar
Siirt Çevre Şehircilik Müdürlüğü bünyesinde yapılan çalışmalar kapsamında ve
kurumdan bizzat yerinde elde edilen bilgiler sonucunda 2013 yılından beri kentsel
dönüşüm ile ilgili çalışma sürecinin devam etmekte olduğu bu kapsamda yüzlerce
taşınmaz sahibinin mesken ya da iş yeri için risk tespiti yaptırarak kentsel dönüşüm
faaliyetlerinin imkânlarından faydalandığı tespit edilmiştir. Bunlar arasında kira
yardımı tercih eden vatandaşlar da olup kimisi halen kira yardımı almaya devam
etmektedir. Siirt Çevre Şehircilik İl Müdürlüğü kayıtlarına göre 2017 yılının mayıs
ortalarına kadar Siirt il merkezinde, 2013 yılında 8 adet, 2014 yılında 99 adet, 2015
yılında 73 adet, 2016 yılında 102 adet olmak üzere toplamda 316 adet taşınmaz için
risk tespiti yaptırılarak kentsel dönüşüm hizmetinden faydalanılmıştır. Yine aynı
kayıtlar mahalle mahalle ayrılacak olursa, Kooperatif mahallesinde 103 adet,
Bahçelievler mahallesinde 92 adet, Barış mahallesinde 6 adet, Fırat mahallesinde 14
adet , Merkez mahallesinde 2 adet , Doğan mahallesinde 20 adet , Cumhuriyet
mahallesinde 16 adet,Yeni mahallede 21 adet,Fatih mahallesinde 6 adet , Evren
mahallesinde 3 adet , Tınaztepe mahallesinde 2 adet,Tekel mahallesinde 1 adet ,
Garzan mahallesinde 1 adet, Kültür mahallesinde 18 adet, Karşıyaka mahallesinde 3
adet , Afet evleri mahallesinde 2 adet, İnönü mahallesinde 3 adet, Sümer mahallesinde
1 adet Köprübaşı/Seyrantepe mahallesinde 1 adet, Karakol mahallesinde 1 olmak
57 | Kentsel Dönüşümün Tarihsel Süreci ve Teknik Olarak Türkiyedeki Uygulama Esasları Ve Siirt
Özeldeki Bir Örneği
üzere toplamda 316 adet riskli bina tespiti bu mahallelerde yapılarak kentsel
dönüşüme sokulmuştur.
Tuik (Türkiye İstatistik Kurumu) 2013-2016 verileri kapsamında Siirt ili için 2013-
2016 yıllarında verilen toplam konut satışları ile kentsel dönüşüm kapsamına 2013-
2016 yılları arasında giren yapı sayısı arasında bir ilişki kurmak istenirse %100 lük bir
ilgi olmasa bile ikisi arasında bir ilişki kurulabileceği, kentsel dönüşümün konut
satışlarını pozitif olarak etkilediği varsayımı ortaya çıkarılabilir.2013 yılı içerisinde
yeni başlayan kentsel dönüşüm sürecinde yapıların en az 1 yıllık inşaa sürecini
düşünecek olursak, bunun konut satışlarını 1 yıl sonra olumlu etkileyebileceğini
söylemek mümkün olacaktır. 1 nolu tablodaki veriler bunu destekler niteliktedir.
Tablo 1. Siirt ili nüfus, k.d.g.y.s. konut satışı ilişkisi
2.3. Siirt İli Kentsel Dönüşüm Sürecine Dair Elde Edilen Bazı Veriler
Siirt ili Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğünden elde edilen veriler ışığında şu durum
ortaya çıkmıştır. Siirt ili 2014 yılı ocak ayı ve 2015 aralık ayına kadar toplam 369 adet
kira başvurusu yapılmış, Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü tarafından Kentsel
dönüşüm kapsamında 2014 yılında 636.384,00 TL 2015 yılında 1.697.236,00 TL 2016
yılında 1.006.796,00 TL ile toplamda 3.620.047,00 TL kira yardımı yapılmıştır.
Ayrıca 4 adet kredi desteği onaylanmış olup kredi desteği 1.200.000,00 TL dir. Ayrıca
Siirt ili sınırları içerisinde 07.03.2017 tarihi itibariyle şu ana kadar 300 adet Riskli yapı
tespiti yapılmış olup toplam 912 adet konut ve 89 âdeti ise iş yeri olarak tespit
Yaşar KAYAN, Ersin AYHAN, A.Halim KARAŞİN | 58
edilmiştir. 07.03.2017 tarihi itibariyle 185 vatandaş kira yardımı almaya devam
etmektedir. 2016 yılında vatandaşa dağıtılan kira tardım tutarı 1.006.796 TL dir. Siirt
ilinde 5 blok 55 daire kavun sitesi,5 blok 30 daireli Nur Apartmanı,24 daireli Maliye
lojmanları, 5 blok ve 33 daireli fatih apartmanı, 13 parsel üzerinde evin sitesi, Eruh
maliye lojmanları kentsel dönüşüm kapsamında yapılan binalardan bazılarıdır.
2.4. Riskli Yapı Tespiti Öncesi Yapılan Bazı İşlemler
Siirt Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğünden kentsel dönüşüm kapsamına girmiş bir
yapı ile ilgili bilgiler alınarak bir değerlendirme yapılmış, yapılan bu değerlendirme
ülkemizde kentsel dönüşüm yasasının da genel olarak nasıl işlediğini örnek üzerinden
değerlendirerek sunma imkânı vermiştir. Bu konuda risk tespiti yapılacak olan yapı ile
ilgili kentsel dönüşüm evrakları hazırlanır. Yapının her cephesine ait fotoğraflar
çekilir. Örneğin ön,arka,yan cephelerinden fotoğraflar çekilir bununla beraber yapıya
ait uydu görüntüsü ve konumunu gösterir belediyeden alınmış imar çapı krokisi
alınarak yapının yeri ifade edilmiş olur. Yapı ile ilgili bilgi düzeyi tespit edilir.
Örneğin yapının bir projesinin olup olmadığı, yapı zemini ile ilgili herhangi bir zemin
etüd çalışması olup olmadığı gibi durumlar araştırılır. Yapıya ait bir proje yok ise
yerinde ölçüler alınarak röleve elde edilir. Röleve kritik kat için saha çalışması ile
belirlenen bina geometrisi; kolon, perde, kiriş boyutları ile bu elemanların katta
yerleşimini, eksen açıklıklarını; kapı ve pencere boşluğu olmayan dolgu duvar
yerleşimini içerir. Binanın kat adedi ve kat yükseklikleri rölevede belirtilecektir. Kritik
kattaki kısa kolonlar ve binadaki konsollar rölevede işlenecektir. Zemin etüd raporu
yok ise bunun için de yapıya yakın civardaki zemin değerleri esas alınabilir.
Yapının kritik katı yani en çok yük alan ve dayanımı en zayıf olan kat belirlenir. Bu
her zaman zemin katıdır denemez. Örneğin 1.kat zemin kattan daha zayıf olabilir.
Kritik kat, rijitliği diğer katlara oranla çok küçük olan (betonarme çevre perdeleri
bulunmayan) veya yanal ötelenmesi zemin tarafından tutulmamış en alt bina katıdır.
Yapıda gözle görülür kiriş-kolon-döşeme-duvar çatlakları ile korozyona(paslanmaya)
uğramış kısımların işlenip not edilmesi gerekmektedir.
59 | Kentsel Dönüşümün Tarihsel Süreci ve Teknik Olarak Türkiyedeki Uygulama Esasları Ve Siirt
Özeldeki Bir Örneği
Şekil 4 Siirt İlinde A Yapısına ait yapı yerini gösterir uydu fotoğrafı
Şekil 4 de kentsel dönüşümden faydalanmış bir yapıya( A ismi verildi) ait uydu
görüntüsü verilerek yapının tam olarak kuş bakışı konumu hakkında bilgi verilmiştir.
Şekil 5 de A yapısının imar planındaki konumu ve yeri gösterilmektedir. Bu sayede
ada ve parsel bilgileri ışığında imardaki yeri hakkında tam bilgi elde edilebilmektedir.
Şekil 5. A Yapısının imar durumundaki yerini gösteren plan
Yaşar KAYAN, Ersin AYHAN, A.Halim KARAŞİN | 60
Şekil 6 A Yapısının alınmış rölevesi
Şekil 6 da A yapısına ait mevcut bir mimari proje olmadığı için yerinde alınan ölçüler
ile rölevesi mimari bir program ile çizilmiştir.
Şekil 7.a.
a b
A Yapısına ait Ön Cephe Şekli 7.b. A yapısına ait Yan Cephe
61 | Kentsel Dönüşümün Tarihsel Süreci ve Teknik Olarak Türkiyedeki Uygulama Esasları Ve Siirt
Özeldeki Bir Örneği
3. Metot
Çalışmada elde temin ve elde edilen veriler ve belgeler haricinde yapının bir statik
analiz programında risk tespiti yapılmak üzere yapıda yerinde yapılan çalışmalar
anlatılmaktadır. Bu çalışmalar risk tespiti yapılacak yapı hakkında elde edilecek
verilerin hangi yöntemler ile elde edildiği konusunda bilgi verecektir.
3.1. Yapı Eleman Detayları İle İlgili Yapılan Çalışmalar
Bu çalışmada yapı elemanları üzerinde tahribatlı ve tahribatsız yöntem dediğimiz 2
farklı şekilde çalışmalar yapılarak çalışmalar sonucunda yapıya ait beton sınıfı, donatı
sınıfı, korozyon durumu, pas payları durumu ve dayanımları hakkında önemli bilgiler
elde edilmektedir.
3.1.1. Tahribatlı Yöntem İle Donatı Tespitinin Yapılması (Sıyırma)
Mevcut donatı düzenini belirlemek için kritik katta 6 adetten az olmamak üzere perde
ve kolonların en az % 20’sinde boyuna donatı türü, miktarı ve düzeni belirlenmelidir.
Bu işlem, seçilen perde ve kolonların en az yarısında kabuk betonu sıyrılarak
yapılmalı ve diğer yarısında donatı tahmini tahribatsız yöntemler kullanılarak ve elde
edilen sonuçlara benzetilerek yapılabilir. Ayrıca, kabuk betonu sıyrılan perde ve
kolonlarda enine donatı türü, çapı ile kolonların orta ve sarılma bölgelerinde enine
donatı aralıkları ve detayları belirlenmelidir.
Yaşar KAYAN, Ersin AYHAN, A.Halim KARAŞİN | 62
Şekil 8 A Yapısının kolon elemanı üzerinde yapılan sıyırma işlemi
Şekil 8 de A yapısına ait kolon elemanı üzerinde titiz bir şekilde pas payı kalınlığında
beton kabuğu sıyrılarak mevcut donatısı ortaya çıkarılmıştır. Böylece elemanda
kullanılan etriye ve filiz donatı çapları, korozyon durumu, donatı cinsi ve pas payları
hakkında önemli bir takım bilgiler elde edilmiştir.
3.1.2.Tahribatsız Yöntem İle Donatı Tespitinin Yapılması (Röntgen)
Röntgen cihazının betonarme yapı elamanı üzerine oturtulan milimetrik ölçü kağıdının
üzerinde gezdirilmesi ile donatının hem yatay hem de düşey adeti ve çapı hakkında
bilgiler elde edilir.
63 | Kentsel Dönüşümün Tarihsel Süreci ve Teknik Olarak Türkiyedeki Uygulama Esasları Ve Siirt
Özeldeki Bir Örneği
Şekil 9 A binası ile ilgili özel yapı analiz laboratuarınca röntgen cihazı ile çalışma yapılarak
donatı çapı, adetleri ve sayıları ile ilgili tespit çalışması
Şekil 9 da A yapısının bir yapı elemanına ait röntgen cihazı ile sıyırma işlemi
yapmadan, yapı elemanına zarar vermeden ,yapı elemanı üzerinde gezdirilen röntgen
cihazı ile donatı tespiti yapılmıştır.
3.1.3. Tahribatsız Yöntem İle Beton Dayanımının Tespit Edilmesi
Bu işlemde betonarme yüzey üzerinde bulunan sıva kabuğu alınır ve öyle işlem
yapılır. Çünkü sıva kabuğu testin sağlıklı bilgi vermesini engeller. Schmidt aleti ile
yapı elemanı üzerinde yapılan vuruşlar neticesinde net olmasa da beton dayanımı
konusunda veriler elde edilmektedir. 10 adet kolon üzerinde yapılan schmidt testine ait
Yaşar KAYAN, Ersin AYHAN, A.Halim KARAŞİN | 64
elde edilen ortalama dayanımlar sonucunda elde edilen en düşük 5 değere sahip kolon
yapı elemanlarından karot numune almaya karar verilir.
Şekil 10 A binasına ait yapı elemanları üzerinde yapılan sıva kabuğu sıyırma işlemi sonrası
uygulanan schmidt testi
65 | Kentsel Dönüşümün Tarihsel Süreci ve Teknik Olarak Türkiyedeki Uygulama Esasları Ve Siirt
Özeldeki Bir Örneği
3.1.4. Tahribatlı Yöntem ile Beton Dayanımının Bulunması
Betonarme elemanlarının yüzeylerinden silindirik karot numuneler alınmadan önce
betonarme yapı elemanı üzerinde manyetik okuyucu ile donatının olduğu bölgeler
tespit edilerek donatının olmadığı yerler numune alınmak üzere işaretlenir. Bu
işlemden sonra karot makinesi ile betonarme yapı elemanı üzerinden karot numunesi
alınır. Numesi alınan yapı elemanın ve bulunduğu kritik katın ismi üzerine yazılır.
Şekil 11 A binasında karot numunesi alınmış kolon yapı elemanlarından biri
Şekil 11 de A yapısından karot makinesi ile taşıyıcı eleman özelliği olan kolon
üzerinden mevcut donatıya denk gelmeyecek şekilde silindir şeklinde karot numunesi
alınmıştır.
4. Sonuç ve Öneriler
Kentsel dönüşümün artık ülkemizde oldukça yaygınlaştığı bir dönemdeyiz. Ömrünü
tamamlamış olan ya da depreme karşı dayanıklılık imkânı kalmamış olan yapıların
yenileriyle, yeni deprem yönetmeliğine göre inşa edilerek yer değiştirmesi gerekliliği
hem can güvenliği açısından hem de yaşam ortamlarının yenilenmesi ve güzel bir
Yaşar KAYAN, Ersin AYHAN, A.Halim KARAŞİN | 66
görüntüye kavuşması açısından büyük bir önem arz etmektedir. Kentsel dönüşümün
kent kültürü ve tarihi dikkate alınarak şehrin mimari estetik yapısını da yansıtacak
şekilde sağlanması kenti elbette bir adım daha öne taşıyacaktır. Dünyada bir ihtiyaç
olarak ortaya çıkan Kentsel Dönüşümün günden güne gelişerek farklı pozitif fırsatlar
yaratılarak dizayn edilebileceği düşünülmelidir. Kentsel Dönüşüm Planlarının
ekonomik, sosyal, kültürel sonuçları ele alınarak yapılması gerekmek ile beraber
turizm açısından bir dezavantajdan ziyade avantaj olarak ortaya çıkaracak şekilde
oluşturulması hususuna elbette can güvenliği önceliği düşünülerek oluşturulmalıdır.
Çalışmada örneği verilmiş olan Siirt iline ait bir yapı üzerinde yapılan çalışmalar
neticesinde bilgiler elde edilmiş olup, elde edilen verilen bir statik analiz programında
mevcut donatı, beton, röleve değerleri ve ölçüleri girilerek statik analiz yapılmış ve
analiz sonucunda yapının riskli olduğu tespit edilmiştir. Bu durum risk durumundaki
diğer yapıların da 1.dereceden deprem bölgesinde bulunan Siirt ilinde acilen dikkate
alınması gerektiğini kentsel dönüşüme aktif olarak girmemiş diğer emsalleri nezdinde
bir mesaj vermektedir. Her ne kadar Siirt il merkezinde kayıtlara geçen doğrudan
büyük bir sarsıntı olmasa bile çevre illerden özellikle Van Erciş depreminde çok ciddi
bir şekilde hissedildiği dikkate alınmalıdır. Riskli yapıların uzmanlarca gerekli
tespitleri yapacağı koşulların ve bu yapılarda yaşayanların can güvenliğini tesis edecek
bir takım kolaylıkların da sağlanması gerekmektedir.
Ülkemizde deprem gerçeğinin son yaşanan Erciş ve Yalova depremleri ile yüzümüze
tokat gibi çarparak ortaya bir daha çıktığı gerçeğini unutmamalı ve yaşanacak
dönüşümde temel olarak can güvenliği ve insan refahının ele alınması gerekmektedir.
Özellikle bu hususta kent inşasında denetim bazında büyük rolü olan yapı denetim
firmalarının oldukça hassas olması, bünyesinde görevlendirildiği işten anlayan
personeli istihdam etmesi ve bu konudaki denetimlerin bizzat yerinde yapılarak
kontrolünün sağlanması oldukça önemlidir.
5. Kaynakça
Çevre ve Şehircilik Bakanlığı ;(2017) ‘’Riskli Yapı Süreci’’ , internet adresi :
http://www.csb.gov.tr/gm/altyapi/riskli_yapi_sureci.html ,erişim tarihi
05.2017.
67 | Kentsel Dönüşümün Tarihsel Süreci ve Teknik Olarak Türkiyedeki Uygulama Esasları Ve Siirt
Özeldeki Bir Örneği
Erden, Y. D. ,2003. Kentsel Yenileşmede Bir Araç Olarak Dönüşüm Projeleri. Doktora
Tezi (yayınlanmamış), Mimar Sinan Üniversitesi.
Harvey, D., 1985 “The Urbanization of Capital” Oxford: Basil Blackwell
KESKİN, Devrim-SÜRAT, Öykü-ÖZGE, Yıldırım, 2003, Londra’nın Sürdürülebilir
Kentsel Yenileşme Deneyiminden, Türkiye ve İstanbul Özelinde Yenileşme
Çalışmalarında Nasıl Faydalanılabilir? Kentsel Dönüşüm Sempozyumu (11-13
Haziran 2003), TMMOB Şehir Plancıları Odası İstanbul Şubesi Yayını, ISBN:
975-395-6029, İstanbul, s: 398-413.
Siirt Belediyesi., 2006. Siirt Merkez Revizyon –İlave İmar Planı Araştırma ve
Değerlendirme Raporu
Siirt Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü ; (2017) ‘’Kentsel Dönüşüm Bürosu’’
Sökmen, P. 2003. Kentsel dönüşüm için kaynak yaratıcı sürdürülebilir bir planlama
çerçevesi. Kentsel Dönüşüm Sempozyumu, 47-51.
Thorns, C.D., 2004 “Kentlerin Dönüşümü”, Soyak Yayınları
Türkiye İstatistik Kurumu ; (2017) ‘’İnşaat ve Konut’’ , internet adresi :
http://www.tuik.gov.tr/UstMenu.do?metod=temelist ,erişim tarihi 05.2017.
Türkiye İstatistik Kurumu ; (2017) ‘’Nüfus ve Demografi’’, internet adresi :
http://www.tuik.gov.tr/UstMenu.do?metod=temelist ,erişim tarihi 05.2017.