1

Googlende verzekeraars en privacybescherming

Hester de Vries en Ester NederlofVerzekeringsBranchedag 2012

27 november 2011

2

Googlende verzekeraars

3

Googlende verzekeraars

Mag een verzekeraar persoonsgegevens verzamelen via internet?• Maakt het enkele feit dat persoonsgegevens op

internet openbaar zijn gemaakt dat deze gegevens

vrij verzameld en verwerkt mogen worden?

• Gelden er beperkingen, al dan niet afhankelijk van

de (maatschappelijke) rol van degene die gegevens

verzamelt?

• Wat kan een verzekerde / claimant doen tegen een

internet onderzoek?

• Is een beroep mogelijk op onrechtmatig verkregen

bewijs?

Wet bescherming Persoonsgegevens (Wbp)

Gedragscode verwerking persoonsgegevens

Financiële Instellingen (GVP)

Gedragscode persoonlijk onderzoek

Googlen & persoonsgegevens: juridisch kader

Grondrecht privacy (art. 10 Grondwet, 8 EVRM)

Grondrecht bescherming

Persoonsgegevens(art. 8 Handvest

Grondrechten EU)

Richtlijn bescherming persoonsgegevens

(1995/46/EG)

Inbreuk op privacy?

Gegevens zijn openbaar gemaakt?

Op eigen initiatief…. of door anderen….

7

Zwolsman arrest (HR 12 februari 2002, NJ 2002, 301)

Een opsporingsambtenaar kan op grond van artikel 2

Politiewet “als ieder ander […] rondkijken in de

digitale wereld en kennis […] nemen van de voor een

ieder raadpleegbare informatie. [...] Zoals de politie,

al dan niet in burger, op straat mag surveilleren en

rondkijken, zo mag een rechercheur vanachter zijn

computer hetzelfde doen op internet. Een

uitdrukkelijke wettelijke grondslag is daarvoor niet

nodig”

8

NVP SollicitatiecodeEen werkgever

Normen internet onderzoek

• Toepassingsbereik Wbp

• Uitzondering: persoonlijk / huishoudelijk

gebruik

• Geautomatiseerde verwerking / bestand

• Wbp vtp op verzamelen gegevens op internet

Normen internet onderzoek verzekeraar

• Fair processing (art. 6 Wbp en 4.1 GVP)

• proportionaliteit /subsidiariteit

• Doelbinding (art. 7-9 Wbp en 4.2-4.4, 5.2 en 5.5

GVP)

• CDD

• Fraudeonderzoek

• Grondslag (art. 8 Wbp en 4.3 GVP)

• Dataminimalisatie (art. 10 Wbp en 4.5-4.6 GVP)

• Informatieplicht & rechten betrokkene (art. 33-42

Wbp en 4.8 e.v en 7.1-7.4 GVP)

Gedragscode Persoonlijk OnderzoekIs internet onderzoek feitenonderzoek of persoonlijk

onderzoek?

12

Persoonlijk onderzoek

Proportionaliteit / subsidiariteit

• Noodzaak van het internet onderzoek? Kan

informatie op andere wijze worden verkregen?

• Niet alles wat op internet is gepubliceerd is waar!

• Is de informatie afgeschermd?

• Omvang onderzoek / duur onderzoek

• Gegevens inzien, verzamelen, opslaan en

reproduceren

• (on)rechtmatig verkregen bewijs?

14

Rb Almelo 21 december 2011, LJN: BV0428• Stratenmaker, als gevolg van ongeluk met kraan

volledig arbeidsongeschikt; omvang van uitkering?

• Aegon: Poging tot fraude

• Een kasplantje?

• Internetonderzoek: ‘schril contrast’

• Bewijs niet ontkend

• Onverschuldigde betaling

Onrechtmatig verkregen bewijs

15

Onrechtmatig verkregen bewijs?

Deze ‘problematiek’ valt uiteen in twee vragen:

1. Wanneer is sprake van onrechtmatig verkregen

bewijs?

2. Zal de rechter onrechtmatig verkregen bewijs

meewegen?

16

Onrechtmatig verkregen bewijs

Onrechtmatig verkregen bewijs?

• Strafzaken

uitgangspunt ≈ onrechtmatigheid

• Civiele zaken

uitgangspunt ≈ rechtmatigheid

17

Onrechtmatig verkregen bewijs

Wat is onrechtmatig verkregen bewijs?

• Dat is niet eenduidig → Onrechtmatige daad

(artikel 162 lid 2 BW):

• Doen of nalaten in strijd met een wettelijke

plicht

• Inbreuk op een recht

• Strijd met zorgvuldigheidsnorm

• een en ander behoudens de aanwezigheid van

een rechtvaardigheidsnorm.

18

Onrechtmatig verkregen bewijs

Inbreuk op persoonlijke levenssfeer HR 31 mei 2002, RvdW 2002, 93

“Vooropgesteld moet worden dat een inbreuk op het recht op

eerbiediging van de persoonlijke levenssfeer in beginsel een

onrechtmatige daad oplevert (HR 9 januari 1987, NJ 1987,

928). De aanwezigheid van een rechtvaardigheidsgrond kan

aan een inbreuk het onrechtmatige karakter ontnemen. Of

zulk een rechtvaardigheidsgrond zich voordoet, kan slechts

worden beoordeeld in het licht van de omstandigheden van

het geval door tegen elkaar af te wegen enerzijds de ernst

van de inbreuk op het recht op eerbiediging van de

persoonlijke levenssfeer en anderzijds de belangen die met

de inbreuk makende handelingen redelijkerwijs kunnen

worden gediend.”

19

Zal de rechter onrechtmatig verkregen bewijs meewegen?

Argumenten vóór:

• Waarheidsvinding

• Procesrecht heeft een

dienende functie

• Vrije bewijsleer

Argumenten tegen:

Bv

gebruik/openbaarmakin

g is nieuwe

onrechtmatige daad

Onrechtmatig verkregen bewijs

20

Zal de rechter onrechtmatig verkregen bewijs meewegen?

• Doel verzekerde is bewijsuitsluiting.

• Onrechtmatige daad: schadevergoeding kan ook

bestaan uit iets anders dan geld.

• Rechtbank Middelburg 29 september 2010, JA

2011, 23:

“Slechts wanneer in overeenstemming met die Gedragscode tot

onderzoek is beslist, kunnen de resultaten van het persoonlijk

onderzoek bij de beoordeling van de vordering van de verzekeraar

worden betrokken.”

HR 5 juni 2009, LJN: BH 2811, 2815 en 2822

21

Casus: onrechtmatig verkregen bewijs / bruikbaar?

X heeft een arbeidsongeschiktheidsverzekering. Hij

meldt al heel snel zich arbeidsongeschikt en krijgt

een uitkering. Op verzoek van de verzekeraar is een

persoonlijk onderzoek gedaan. X is daarbij gevraagd

een vragenlijst in te vullen, is geobserveerd en

gevraagd zijn activiteiten bij te houden in een

dagboek. Slotconclusie van het rapport: X heeft

bewust onjuiste informatie aan de verzekeraar

verstrekt. Verzekeraar vordert terugbetaling

uitkering + onderzoekskosten.

22

Onrechtmatig verkregen bewijs

Stel nu dat….• Stel nu dat er niets uit het onderzoek is gekomen?

• Stel nu dat de verzekeraar alleen heeft gegoogeld

en op grond daarvan tot het oordeel fraude komt?

23

Googlende verzekeraars & privacybescherming

• Let op regels ter bescherming van

persoonsgegevens

• Bewaak proportionaliteit en subsidiariteit

• Let op Gedragscode Persoonlijk Onderzoek

• Risico van onbruikbaarheid van (onrechtmatig)

verkregen bewijs

24

Nog vragen?

Onrechtmatig verkregen bewijs