Kef 01

Το έργο σνγχρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή 'Ενωση και το Ελληνικό Δημόσιο

Τηλεματική

Β ΕΚΔΟΣΗ

Σημείωση:

Το ΕΛΗ είναι υπεύθυνο για την επιμέλεια έκδοσης και την ανάπτύξη των κειμένων σύμφωνα με τη

Μεθοδολογία της εξ Αποστάσεως Εκπαίδευσης. Για την επιστημονική αρτιότητα και πληρότητα των συγγραμμάτων την αποκλειστική ευθύνη φέρουν οι συγγραφείς, κριτικοί αναγνώστες και ακαδ ημαΙ- κοί υπεύθυνοι που ανέλαβαν το έργο αυτό.

ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΑΝΟΙΚΤΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ Σχολή Θετικών Επιστημών και Τεχνολογίας

Α ΕΚΔΟΣΗ Πρόγραμμα Σπονδών

ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗ

Θεματική Ενότητα ΤΗΛΕΜΑΤΙΚΗ, ΔΙΑΔΙΚΤΥΑ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΑ

Τόμος Α' Τηλεματική

Συγγραφή ΔΙΟΝΥΣΙΟΣ ΑΔΑΜΟΠΟΥΛΟΣ

Δρ. Τηλεπληροφορικής Ερευνητής Surrey University, UK

Κριτική Ανάγνωση ΧΡΗΣΤΟΣ Ι. ΜΠΟΥΡΑΣ

Καθηγητής Τμήματος Μηχανικών Η/Υ & Πληροφορικής Πανεπιστημίου Πατρών

Ακαδημαϊκός Υπεύθυνος για την επιστημονική επιμέλεια τον τόμού

ΠΑΥΛΟΣ ΣΠΥΡΑΚΗΣ Καθηγητής Τμήματος Μηχανικών Η/Υ & Πληροφορικής Πανεπιστημίου Πατρών

Επιμέλεια στη μέθοδο της εκπαίδευσης από απόσταση ΑΝΑΣΤΑΣΙΟΣ ΤΡΙΑΝΤΗΣ

Γλωσσική Επιμέλεια ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΚΛΑΜΠΑΝΙΣΤΗΣ

Τεχνική Επιμέλεια ΤΥΡΟ}ΑΜΑ

Καλλιτεχνική Επιμέλεια - Σελιδοποίηση ΤΥΡΟRΑΜΑ

Συντονισμός ανάπτυξης εκπαιδευτικού υλικού και γενική επιμέλεια των εκδόσεων

ΟΜΑΔΑ ΕΚΤΕΛΕΣΗΣ ΕΡΓΟΥ ΕΑΠ / 2001

ISBN: 960-538-352-7 Κωδικός Έκδοσης: ΠΑΗ 23/1

Copγright ©2001 για την Ελλάδα και όλο τον κόσμο

ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΑΝΟΙΚΤΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ Οδός Παπαφλέσσα & Υψηλάντη, 26222 Πάτρα

Τηλ: (0610) 314094, 314206 / Φαξ: (0610) 317244

Σύμφωνα με το Ν. 2121/1993, απαγορεύεται η συνολική ή αποσπασματική αναδημοσίεύση τον βιβλίου αυτού

ή η αναπαραγωγή τον με οποιοδήποτε μέσο, χωρίς την άδεια τον εκδότη.


Β ΕΚΔΟΣΗ Για τη Β' αναθεωρημένη έκδοση επιπλέον των συντελεστών που πραγματοποίησαν

την ανάπτύξη τον διδακτικού υλικού της Α' έκδοσης, εργάστηκαν οι εξής:

Πρόγραμμα Σπονδών ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗ

Θεματική Ενότητα ΤΗΛΕΜΑΤΙΚΗ, ΔΙΑΔΙΚΤΥΑ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΑ

Τόμος Α' Τηλεματική

Σνγyραφή και Επιστημονική Επιμέλεια Επιχαιροποίησης Β' έκδοσης Δρ. ΔΙΟΝΥΣΙΟΣ ΑΔΑΜΟΠΟΥΛΟΣ

Κριτική Ανάγνωση νέον συγγραφικού ΣΤΑΥΡΟΣ ΚΩΤΣΟΠΟΥΛΟΣ

Καθηγητής Πανεπιστημίου Πατρών

Ακαδημαϊκός Υπεύθυνος τον Προγράμματος Σπονδών ΑΟΑΝΑΣΙΟΣ Ν. ΣΚΟΔΡΑΣ

Καθηγητής Ελληνικού Ανοικτού Πανεπιστημίου

Συντονιστής της Θεματικής Ενότητας, Επιστημονικός Επιμελητής ΙΩΑΝΝΗΣ ΓΑΡΟΦΑΛΑΚΗΣ

Αναπληρωτής Καθηγητής Πανεπιστημίου Πατρών

Γλωσσική Επιμέλεια νέον συγγραφικού ΑΡΧΟΝΤΙΑ ΚΟΥΚΟΥ

Καλλιτεχνική Επιμέλεια - Σελιδοποίηση OpIISMAGNUM

Συντονισμός ανάπτυξης εκπαιδευτικού υλικού και γενική επιμέλεια των εκδόσεων

ΟΜΑΔΑ ΕΚΤΕΛΕΣΗΣ ΕΡΓΟΥ ΕΑΠ

Ι$ ΒΝ: 978-960-538-817-1 Κωδικός Έκδοσης: ΠΑΗ 23/1

Copyright ©2008 για την Ελλάδα και όλο τον κόσμο

ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΑΝΟΙΚΤΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ Πάροδος Αριστοτέλους 18, 26335 Περιβόλα Πατρών

Τηλ: (2610) 367300 / Φαξ:( 2610) 367350

Σύμφωνα με το Ν. 2121/1993, απαγορεύεται η συνολική ή αποσπασματική αναδημοσίεύση τον βιβλίου αυτού ή η αναπαραγωγή τον με οποιοδήποτε μέσο, χωρίς την άδεια τον εκδότη.


Πρόγραμμα Σπονδών

ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗ

θεματική Ενότητα

ΤΗΛΕΜΑΤΙΚΗ, ΔΙΑΔΙΚΤΥΑ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΑ

Τόμος Α'

Τηλεματική Δρ. ΔΙΟΝΥΣΙΟΣ ΑΔΑΜΟΠΟΥΑΟΣ

Β' ΕΚΔΟΣΗ

ΠΑΤΡΑ 2008

Βιογραφικό Σημείωμα

Ο Διονύσης Αδαμόπονλος είναι Πτυχιούχος Πληροφορικής (1993) από το Οικονομικό Πανεπιστήμιο

Αθηνών, με Μεταπτυχιακό Δίπλωμα με διάκριση (1994) και Δ ιδαχτορικό (2000) σε Τηλεπληροφο-

ρική (Τηλεματική) από το Τμήμα Ηλεκτρολόγων Μηχανολόγων τον Πανεπιστημίου τον Surrey, Μ.

Βρετανία. Ασχολείται ερευνητικά με την τεχνολογία υπηρεσιών τηλεπληροφορικής (service engineer-

ing), με την προσανατολισμένη προς τις υπηρεσίες αρχιτεκτονική (Service-Oήented Architecture,

ΟΑ), με την κατανεμημένη αντικειμενοστρεφή τεχνολογία (distήbuted object-oήented technology), με

την αντικειμενοστρεφή τεχνολογία λογισμικού (object-oήented software engineeήng) και με την ανά-

πτυξη λογισμικού με χρήση σννιστωσών λογισμικού (component-based software development), ενώ

έχει και ανάλογο διδακτικό έργο στο Τμήμα Διδακτικής της Τεχνολογίας και Ψηφιακών Συστημάτων

τον Πανεπιστημίου Πειραιώς και στο ΕλληνικόΑνοικτό Πανεπιστήμιο.

Περιεχόμενα

Πρόλογος

17

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1 Εισαγωγή στην Τηλεματική

Σκοπός, Προσδοχώμενα Αποτελέσματα, Έννοιες Κλειδιά, Εισαγωγικές Παρατηρήσεις 21

1.1 Έννοια της Τηλεματικής - Ορισμός 24

1.2 Δίκτυα Τηλεματικής 27

1.3 Υπηρεσίες Τηλεματικής 33

1.4 Το Σύγχρονο Τηλεπικοινωνιακό Περιβάλλον 42

1.5 Τεχνολογία Τηλεπικοινωνιακών Υπηρεσιών 49

1.6 Βασικές Τεχνολογίες σε Δίκτύα Πολλαπλών Υπηρεσιών 51

1.6.1 Ευφυή Δίκτυα 52

1.6.2 Δίκτύο Διαχείρισης Τηλεπικοινωνιών 60

1.6.3 Θέματα Ολοκλήρωσης 63

1.7 Κύκλος Ζωής Υπηρεσιών Τηλεματικής 64

Σύνοψη Κεφαλαίου 68

Προαιρετική Βιβλιογραφία 71

Απαντήσεις Δραστηριοτήτων και Ασκήσεων Αντοαξιολόγησης 73

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2 Σύγχρονα Δίκτυα Τηλεματικής


2.1 Βασικές Αρχές Σχεδίασης Δικτύων Τηλεματικής 82

2.2 Δίκτυα Μεταγωγής Πακέτων 86

2.2.1 Πρωτόκολλο Χ.25 87

10 ΤΗΛΕΜΑΤΙΚΗ

2.2.2 Μεταγωγή Πλαισίου 88

2.2.3 Ασύγχρονος Τρόπος Μεταφοράς 91

2.3 Διαδίκτυο 97

2.4 Εικονικά Ιδιωτικά Δίκτυα 105

2.5 Δικτνακά Πολυμέσα 113

2.5.1 Το Πρωτόκολλο RTP 114

2.5.2 Το Πρωτόκολλο RTCP 119

2.5.3 Συνεχής Ροή Πολυμέσων 124

2.5.4 Υπηρεσίες Καλύτερης Προσπάθειας 125

2.5.5 Μέθοδοι Βελτίωσης των Υπηρεσιών 128

Σύναψη Κεφαλαίου 131


Απαντήσεις Ασκήσεων Αντοαξιολόγησης 136

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3 Σύγχρονες Υπηρεσίες Τηλεματικής

Σκοπός, Προσδοκώμενα Αποτελέσματα, Έννοιες Κλειδιά,

Εισαγωγικές Παρατηρήσεις 143

3.1 Ταξινόμηση Υπηρεσιών Τηλεματικής 146

3.2 Παγκόσμιος Ιστός 152

3.3 Ηλεκτρονικό Ταχυδρομείο 156

3.3.1 Βασικά Χαρακτηριστικά 157

3.3.2 Αντιπρόσωπος Χρήστη 158

3.3.3 Αντιπρόσωπος Μεταφοράς Μηνυμάτων 159

3.3.4 Πρωτόκολλο 8ΜΤΡ 165

3.3.5 Πρωτόκολλο ΡΟΡ 171

3.3.6 Πρωτόκολλο ΙΜΑΡ 178

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ 1

3.3.7 Κωδικοποίηση ΜΙΜΕ 181

3.4 Μεταφορά Αρχείων 190

3.4.1 Πρωτόκολλο FTP 191

3.4.2 Πρωτόκολλο TFTP 194

3.5 Υπηρεσίες Παγκόσμιού Ιστού 203

3.5.1 Βασικοί Ορισμοί και 'Εννοιες 205

3.5.2 Σημαντικές Υποστηρικτικές Τεχνολογίες 208

3.5.2.1 Τεχνολογία SOAP 210

3.5.2.2 Τεχνολογία 1Ί1 213

3.5.2.3 Τεχνολογία UDDI 215

3.5.3 Αρχιτεκτονική 218

3.5.4 Πλατφόρμες 226

3.5.5 Παράδειγμα Χρήσης 230

3.5.6 Πλεονεκτήματα και Μειονεκτήματα 231

3.6 Άλλες Υπηρεσίες Διαδικτύον 235

3.6.1 Υπηρεσία Πρόσβασης σε Απομακρυσμένο Τερματικό 235

3.6.2 Υπηρεσία Usenet 236

3.6.3 Υπηρεσία IRC 239



Απαντήσεις Ασκήσεων Αντοαξιολόyησης 249

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4 Συστήματα Κινητών και Ασυρματικών Τηλεπικοινωνιών


4.1 Κυψελοειδή Δίκτύα 270


4.2 Η Τεχνολογία GSM 276

4.2.1 Η Αρχιτεκτονική τον Συστήματος GSM 277

4.2.2 Υπηρεσίες τον Συστήματος GSM 287

4.2.3 Τα Πλεονεκτήματα τον Συστήματος GSM 292

4.2.4 Το Σύστημα DCS 1800 293

4.3 Το Μέλλον των Κινητών και Ασυρματικών Επικοινωνιών 297



Απαντήσεις Ασκήσεων Αντοαξιολόγησης 306

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 5 Εφαρμογές Τηλεματικής

Σκοπός, Προσδοχώμενα Αποτελέσματα, Έννοιες Κλειδιά,


5.1 Τηλεκπαίδενση 316

5.2 Τηλεϊατρική 323

5.3 Τηλεργασία 328

5.4 Ηλεκτρονικό Εμπόριο 334

5.5 Κινητό Ηλεκτρονικό Εμπόριο 341

5.5.1 Βασικοί Ορισμοί και Έννοιες 342


5.5.3 Σημαντικές Υποστηρικτικές Τεχνολογίες 348

5.5.3.1 Μεταφορά Δεδομένων στο Σύστημα (3$Μ 349

5.5.3.2 Κινητό Πρωτόκολλο Διαδικτύον 356

5.5.3.3 Πρωτόκολλο Ασύρματων Εφαρμογών 361

5.5.3.3.1 Αρχική Μορφή Στοίβας Πρωτοκόλλων 'ΑΡ 365

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ

5.5.3.3.2 Εξελιγμένη Μορφή Στοίβας Πρωτοκόλλων WAP 368

5.5.3.3.3 Περιβάλλον Ασύρματων Εφαρμογών 370

5.5.3.4 Τεχνολογία i-Mode 373

5.5.3.5 Τεχνολογία J2ME 374

5.5.4 Εφαρμογές 375

5.5.5 Κινητές Ηλεκτρονικές Πληρωμές 377

5.5.6 Συμπεράσματα 381

5.6 Στρατηγική για την Υιοθέτηση Εφαρμογών Τηλεματικής 384

5.6.1 Ανάγκη Σχεδιασμού 384

5.6.2 Μελέτη Σκοπιμότητας 386



Απαντήσεις Δραστηριοτήτων και Ασκήσεων Αντοαξιολόyησης 394

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 6 Υπηρεσίες Τηλεματικής και Κατανεμημένη Αντικειμενοστρεφής Τεχνολογία

Σκοπός, Προσδοκώμενα Αποτελέσματα, Έννοιες Κλειδιά, Εισαγωγικές Παρατηρήσεις 405

6.1 Βασικά Χαρακτηριστικά Κατανεμημένων Συστη μάτων 409

6.1.1 Σημαντικές'Εννοιες 409

6.1.2 Τρόποι Δημιουργίας Κατανεμημένων Συστημάτων 413

6.2 Απαιτήσεις Κατανεμημένων Συστημάτων 422

6.3 Μοντέλο Αναφοράς για Ανοικτή Κατανεμημένη Επεξεργασία 428

6.4 Διαφάνεια στα Κατανεμημένα Συστήματα 430

6.5 'Ενα Μετα-Μοντέλο για Κατανεμημένα Αντικείμενα 438

6.6 Αντιδιαστολή Τοπικών και Κατανεμημένων Αντικειμένων 445


6.7 Ο Ρόλος τον Ενδιάμεσού Λογισμικού 457

6.7.1 Περιγραφή Προσέγγισης 457

6.7.2 Δικτυακή Υποδομή 458

6.7.3 Απομακρυσμένη Κλήση Διαδικασίας 466

6.7.4 Αντικειμενοστρεφές Ενδιάμεσο Λογισμικό 471

6.7.5 Διαδικασία Ανάπτυξης Κατανεμημένων Αντικειμένων 475

6.8 Σημαντικά Περιβάλλοντα Αντικειμενοστρεφούς Ενδιάμεσού

Λογισμικού 479

6.8.1 Εισαγωγή 479

6.8.2 Τεχνολογία CORBA 480

6.8.3 Τεχνολογία DCOM/.ΝΕΤ 482

6.8.4 Τεχνολογία Java RMI 483



Απαντήσεις Ασκήσεων Αντοαξιολόyησης 491

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 7 Αρχιτεκτονική Προσανατολισμένη προς τις Υπηρεσίες

Σκοπός, Προσδοκώμενα Αποτελέσματα, Έννοιες Κλειδιά,


7.1 Σημαντικές Έννοιες 501

7.2 Εισαγωγή στον Προσανατολισμένο προς τις Υπηρεσίες

Υπολογισμό 508

7.3 Μοντέλα Υπηρεσιών 512

7.4 Ο Ρόλος των Υπηρεσιών Παγκόσμιου Ιστού 515

7.5 Διεργασία Ανάπτύξης Υπηρεσιών 519

7.6 Στόχοι τον Προσανατολισμένού προς τις Υπηρεσίες

Υπολογισμού 521

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ

7.7 Προσανατολισμός προς τις Υπηρεσίες 529


7.7.2 Διαλειτουργικότητα 534

7.7.3 Προβλήματα προς Αντιμετώπιση 536

7.7.4 Αναγκαιότητα 539

7.7.5 Προκλήσεις 543

7.7.6 Συμπεράσματα 547

7.8 Υλοποίηση Υπηρεσιών Παγκόσμιου Ιστού 553

7.8.1 Χρήση Τεχνολογιών Java 553

7.8.2 Χρήση Τεχνολογιών .ΝΕΤ 557

7.8.2.1 Το Πλαίσιο Ανάπτυξης Προγραμμάτων .ΝΕΤ 557

7.8.2.2 Η Γλώσσα Προγραμματισμού C# 562

7.8.2.3 Υλοποίηση Υπηρεσιών Παγκόσμιου Ιστού 571

Σύναερη Κεφαλαίου 576


Απαντήσεις Δραστηριοτήτων και Ασκήσεων Αντοαξιολόyησης 581

Γλωσσάρι 589

Συντομογραφίες 601

Πρόλογος

Το βιβλίο αυτό εξετάζει το γνωστικό αντικείμενο της "Τηλεματικής" στο πλαίσιο της Θεματικής Ενότητας ΠΛΗ23 "Τηλεματική, Διαδίκτυο και Κοινωνία" τον προγράμματος σπονδών "Πληροφορικής" τον Ελληνικού Ανοικτού Πανεπιστη-μίού. Ο όρος Τηλεματική (ΤΙ ιτι ) ή Τηλεπληροφορική (Teleinformatics) κα-λύπτει εννοιολογικά το διαρκώς διενρννόμενο κοινό τόπο που δημιουργήθηκε από τη σύγκλιση και μερική ολοκλήρωση των τεχνολογιών της πληροφορικής και των τηλεπικοινωνιών (περικλείωντας, τόσο τα δίκτυα τηλεματικής, όσο και τις

υπηρεσίες τηλεματικής), η οποία έγινε δυνατή λόγω των προόδων της μικροηλε-κτρονικής και της ψηφιακής τεχνολογίας.

Τα δίκτυα τηλεματικής αποτελούν τη βασική υποδομή πάνω στην οποία πραγματο-ποιούνται οι διάφορες υπηρεσίες τηλεματικής. Μία υπηρεσία τηλεματικής είναι μια γεωγραφικά κατανεμημένη οντότητα, η οποία παρέχει σε έναν αριθμό από αν-θρώπους (χρήστες, συνδρομητές) ένα προκαθορισμένο και προσεκτικά επιλεγ-μένο, σύνολο διευκολύνσεων που σκοπό έχουν την με ολοκληρωμένο τρόπο κά-λυψη (μιας πιθανότατα μεγάλης ποικιλίας) πληροφοριακών και επικοινωνιακών

αναγκών, αξιοποιώντας τους πόρους υπαρχόντων και νέων δικτύων τηλεματικής.

Ο λεπτομερής προσδιορισμός τον ρόλου, τόσο των δικτύων, όσο και των υπηρε-σιών τηλεματικής, σε συνδυασμό με τη διεξοδική εξέταση των δυνατοτήτων που

παρέχουν και τη διερεύνηση κατάλληλων σχεδιαστικών προσεγγίσεων για την κα-λύτερη αξιοποίησή τους, αποτελούν το αντικείμενο τον παρόντος βιβλίου.

Πιο συγκεκριμένα, στο Κεφάλαιο 1 αναλύονται βασικές έννοιες, οι οποίες σχετί-ζονται με το γνωστικό αντικείμενο της Τηλεματικής, καθώς και με το επιστημο-νικό πεδίο της τεχνολογίας τηλεπικοινωνιακών υπηρεσιών. Στο Κεφάλαιο 2 πα-ρουσιάζονται τα βασικά δομικά και λειτουργικά χαρακτηριστικά βασικών σύγ-χρονων τεχνολογιών δικτύων τηλεματικής και εξετάζεται η αναγκαία υποδομή για την υποστήριξη δικτνακών πολυμέσων και αντίστοιχων υπηρεσιών τηλεματι-κής. Στο Κεφάλαιο 3 παρουσιάζονται και εξετάζονται ορισμένες από τις πιο ση-μαντικές υπάρχουσες υπηρεσίες τηλεματικής, οι οποίες χρησιμοποιούν ως δι-κτυακή υποδομή το Διαδίκτυο, δίνοντας έμφαση στην επεξήγηση των βασικών

λειτουργικών χαρακτηριστικών τους. Στο Κεφάλαιο 4 εξετάζονται και επεξηγού-νται βασικές έννοιες και τεχνολογίες που σχετίζονται με τα συστήματα κινητών και ασνρματικών τηλεπικοινωνιών, παρουσιάζονται οι τηλεπικοινωνιακές υπη-

ΤΗΛΕΜΑΤΙΚΗ

ρεσίες που προσφέρονται από αυτά και σκιαγραφούνται οι μελλοντικές προοπτι-κές τους. Στο Κεφάλαιο 5 εξετάζονται τα λειτουργικά χαρακτηριστικά ορισμένων σημαντικών εφαρμογών τηλεματικής, οι οποίες αναμένεται να γνωρίσούν με-γάλη διάδοση τα επόμενα χρόνια, στο πλαίσιο της σταδιακής εξελικτικής πο-ρείας προς την επερχόμενη κοινωνία των πληροφοριών.

Στο Κεφάλαιο 6 διερευνάται ο ρόλος της κατανεμημένης αντικειμενοστρεφούς τεχνολογίας στην ανάπτυξη υπηρεσιών τηλεματικής, προσδιορίζοντας τα βασικά χαρακτηριστικά των κατανεμημένων συστημάτων, αναλύοντας τις απαιτήσεις

που οδηγούν στην υιοθέτηση κατανεμημένων αρχιτεκτονικών και εισάγοντας ένα μετα-μοντέλο για κατανεμημένα αντικείμενα. Στη συνέχεια γίνεται μια αντι-διαστολή τοπικών και κατανεμημένων αντικειμένων, επεξηγείται ο ρόλος τον (αντικειμενοστρεφούς) ενδιάμεσού λογισμικού και εξετάζεται ο τρόπος που

αυτό χρησιμοποιείται στην ανάπτυξη κατανεμημένων αντικειμενοστρεφών εφαρ-μογών, μέσα και από την παρουσίαση των κύριων σημείων των τριών σημαντικό-τερων περιβαλλόντων αντικειμενοστρεφούς ενδιάμεσού λογισμικού. Στο Κεφά-λαιο 7 εξετάζονται σημαντικά Θέματα πού σχετίζονται με την προσανατολισμένη

προς τις υπηρεσίες αρχιτεκτονική και γενικότερα με την προσανατολισμένη προς

τις υπηρεσίες προσέγγιση, εστιάζοντας στην επαναχρησιμοποίηση υπηρεσιών που είναι ανεξάρτητες από οποιαδήποτε επιχειρηματική διεργασία και στη δη-μιουργία συνθέσεων υπηρεσιών για την ικανοποίηση συνθετότερων επιχειρημα-τικών αναγκών. Το βιβλίο ολοκληρώνεται από ένα γλωσσάριο, το οποίο επεξη-γεί συνοπτικά επιλεγμένες σημαντικές έννοιες και όρους και από έναν πίνακα πού περιέχει τις κυριότερες συντομογραφίες πού χρησιμοποιούνται.

Τέλος, Θέλω να εκφράσω τις ιδιαίτερες ευχαριστίες μου στον Δ ρ. Κωνσταντίνο Α.

Παπανδρέου για τα εποικοδομητικά σχόλιά τον, για τη συμβολή τον στη διαμόρ-φωση τον γνωστικού πεδίου της Τηλεματικής και για τις προσπάθειές τον για

διάδοσή τον στην Ελλάδα, καθώς και στους Δ ρ. Σταύρο Κωτσόπονλο, Δ ρ. Γιώργο Ξνλωμένο, Δρ. Γιάννη Γαροφαλάχη και Δρ. Αχιλλέα Καμέα για τις εύστοχες πα-ρατηρήσεις τους και την ουσιαστική συνεισφορά τους στην έκδοση αυτού τον βι-βλίού. Επίσης, Θέλω να ευχαριστήσω όλους τους φοιτητές μου στο Τμήμα Διδα-κτικής της Τεχνολογίας και Ψηφιακών Συστημάτων τον Πανεπιστημίου Πει-ραιώς, οι οποίοι παρακολούθησαν τα μαθήματα "Προηγμένες Εφαρμογές Τηλε-ματικής" και "Κατανεμημένη Αντιχειμενοστρεφής Τεχνολογία" και βοήθησαν στη διόρθωση και αξιολόγηση των αντίστοιχων πανεπιστημιακών σημειώσεων που

Κ Ε Φ Α Α Ι Ο

Εισαγωγή στην Τηλεματική

Σκοπός

Στο κεφάλαιο αυτό αναλύονται βασικές έννοιες, οι οποίες σχετιζονται με το γνω-

στικό αντικείμενο της Τηλεματικής ή Τηλεπληροφορικής, καθώς και με το επιστη-μονικό πεδίο της τεχνολογίας τηλεπικοινωνιακών υπηρεσιών. Η ορθή και σε βά-

θος κατανόηση των εννοιών αυτών αποτελεί απαραίτητη προϋπόθεση για τη με-

λέτη των κεφαλαίων που Θα ακολουθήσουν.

Προσδοκώμενα Αποτελέσματα:

Όταν Θα έχετε μελετήσει το κεφάλαιο αυτό Θα μπορείτε να:

• Ορίσετε το γνωστικό αντικείμενο της Τηλεματικής.

• Περιγράψετε πέντε (5) κατηγορίες στις οποίες είναι δυνατό να διακριθούν τα

δίκτύα τηλεματικής.

• Ορίσετε την έννοια της υπηρεσίας τηλεματικής.

• Προσδιορίσετε έξι (6) όρους που χρησιμοποιούνται για την περιγραφή υπηρε-

σιών τηλεματικής.

• Αναφέρετε και να εξηγήσετε τις κυριότερες τάσεις εξέλιξης που χαρακτηρίζουν

το σύγχρονο τηλεπικοινωνιακό περιβάλλον.

• Ορίσετε το επιστημονικό πεδίο της τεχνολογίας τηλεπικοινωνιακών υπηρεσιών.

• Ορίσετε την έννοια τον ευφυούς δικτύου.

• Σκιαγραφήσετε την αρχιτεκτονική ενός ευφυούς δικτύου.

• Εξηγήσετε το ρόλο και τη δομή ενός δικτύου τηλεπικοινωνιακών υπηρεσιών.

• Περιγράψετε τον κύκλο ζωής μιας υπηρεσίας τηλεματικής.

22

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1: ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗΝ ΤΗΛΕΜΑΤΙΚΗ

Εννοιες κλειδιά:

Τηλεματική / Τηλεπληροφορική, σύστημα τηλεματικής, δίκτυα τηλεματικής, υπη-

ρεσίες τηλεματικής, εφαρμογή τηλεματικής, υπηρεσίες πολυμέσων, κομιστικές

υπηρεσίες, τηλενπηρεσίες, συμπληρωματικές υπηρεσίες, υπηρεσίες προστιθέμε-

νης αξίας, δικτύωση πληροφοριών, κοινωνία της πληροφορίας, τεχνολογία τηλεπι-

κοινωνιακών υπηρεσιών, δίκτυα πολλαπλών υπηρεσιών, ευφυές δίκτυο, δομοστοι-

χεία ανεξάρτητα υπηρεσιών, περιβάλλον δημιουργίας υπηρεσιών, περιβάλλον δια-

χείρισης υπηρεσιών, σύστημα διαχείρισης υπηρεσίας, σύνολα δυνατοτήτων ευ-

φυών δικτύων, σημείο μεταγωγής υπηρεσίας, σημείο ελέγχου υπηρεσίας, σύστημα

διαχείρισης υπηρεσίας, σημείο δεδομένων υπηρεσίας, ευφυές περιφερειακό, ση-

ματοδοσία κοινού καναλιού Νο. 7, δίκτυο διαχείρισης τηλεπικοινωνιών, συνάρ-

τηση λειτουργιών συστήματος, κύκλος ζωής υπηρεσίας, δημιουργία υπηρεσιών.

Εισαγωγικές Παρατηρήσεις

Η εξάπλωση της χρήσης συστημάτων Ηλεκτρονικών Υπολογιστών (Η/Υ) στον ευ-

ρύτερο γεωγραφικό χώρο κατά την τελευταία κυρίως εικοσαετία δημιούργησε την

ανάγκη σύνδεσης και επικοινωνίας των συστημάτων αυτών μεταξύ τους. Για το

σκοπό αυτό χρησιμοποιήθηκαν αρχικά τηλεπικοινωνιακά μέσα που είχαν σχεδια-

σθεί για άλλον είδους επικοινωνίες (π.χ. τηλεφωνία).

Μέσα στην ίδια εικοσαετία όμως υπήρξαν σημαντικές εξελίξεις και στο χώρο των

τηλεπικοινωνιών, που χαρακτηρίζονται κυρίως από την εφαρμογή της ψηφιακής

τεχνολογίας, η οποία αποτελεί τη γέφυρα ολοκλήρωσης της τηλεπικοινωνιακής τε-

χνολογίας και της τεχνολογίας των υπολογιστών.

Η σύγκλιση και η σύζευξη των δύο αυτών τεχνολογιών (Πληροφορική και Τηλεπι-

κοινωνίες) οδήγησε στην εμφάνιση της Τηλεματικής ή Τηλεπληροφοριχής. Η εξέ-

λιξη αυτή, σε συνδυασμό με την πτώση τον κόστους λειτουργίας των διάφορων με-

ρών των συστημάτων Η/Υ και τηλεπικοινωνιών, δημιούργησε τις αναγκαίες προϋ-

ποθέσεις για την ανάπτυξη κατανεμημένων πληροφοριακών συστημάτων και

υπηρεσιών.

Το κεφάλαιο αυτό ξεκινάει ορίζοντας τον επιστημονικό τομέα της Τηλεματικής

(Ενότητα 1.1) και αναλύοντας τα σημαντικότερα χαρακτηριστικά των δύο βασι-

κών συστατικών μερών της, δηλαδή των δικτύων τηλεματικής (Ενότητα 1.2) και

των υπηρεσιών τηλεματικής (Ενότητα 1.3). Στη συνέχεια προσδιορίζονται οι κύ-

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1: ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗΝ ΤΗΛΕΜΑΤΙΚΗ 23

ριες τάσεις εξέλιξης και τα βασικά γνωρίσματα τον σύγχρονου τηλεπικοινωνια-κού περιβάλλοντος (Ενότητα 1.4) και ορίζεται το επιστημονικό πεδίο της τεχνο-λοyίας τηλεπικοινωνιακών υπηρεσιών (Ενότητα 1.5). Η μετάβαση στα δίκτυα πολλαπλών υπηρεσιών αποτελεί το επόμενο αντικείμενο εξέτασης, όπου περιγρά-φονται σημαντικά Θέματα που σχετίζονται με τις έννοιες των ευφυών δικτύων και τον δικτύου διαχείρισης τηλεπικοινωνιών (Ενότητα 1.6). Τέλος, επεξηγείται η δομή και τα συστατικά στοιχεία τον κύκλου ζωής μιας υπηρεσίας (Ενότητα 1.7).

Επισημαίνεται ότι, η πλήρης κατανόηση των εννοιών αυτού τον κεφαλαίου είναι

απολύτως αναγκαία, καθώς αποτελούν τη βάση πάνω στην οποία στηρίζεται η παρουσίαση των Θεμάτων των επόμενων κεφαλαίων αυτού τον βιβλίου.

24 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1: ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗΝ ΤΗΛΕΜΑΤΙΚΗ

1.1 ΈΕννοια της Τηλεματικής — Ορισμός


Όταν θα έχετε μελετήσει αυτή την ενότητα Θα μπορείτε να:

• Ορίσετε τον επιστημονικό τομέα που χαρακτηρίζεται ως Τηλεματική και να

προσδιορίσετε τα όριά τον.

• Αναφέρετε δυο (2) όρους που χρησιμοποιούνται ως συνώνυμοι τον όρου Τηλε-ματική.

• Εξηγήσετε γιατί ένα σύστημα τηλεματικής είναι ουσιαστικά ένα σύστημα δια-χείρισης πληροφοριών.

Είναι πλέον αδιαμφισβήτητο γεγονός ότι οι τηλεπικοινωνίες αποτελούν σήμερα τη βάση και την απαραίτητη προϋπόθεση της οικονομικής και κοινωνικής ανά-πτύξης κάθε χώρας και λαού. Αυτό οφείλεται στο ότι η απρόσκοπτη και αποτελε-σματική μετάδοση κάθε είδους πληροφορίας αποτελεί κρίσιμης σημασίας παρά-γοντα για τη λήψη πολιτικών, οικονομικών, διοικητικών και άλλων αποφάσεων,

αφού συνδέεται σε αποφασιστικό βαθμό με την ορθότητα ή μη των αποφάσεων αυτών.

Στόχος των τηλεπικοινωνιών είναι η αποστολή πληροφοριών διαφόρων μορφών (κειμένου, γραφικών, ακίνητης εικόνας, κινούμενων γραφικών ή κινούμενων σχε-δίων, κινούμενης εικόνας, ήχου) από ένα γεωγραφικό σημείο σε ένα άλλο. Απα-ραίτητη είναι και η επιβεβαίωση από τον εξουσιοδοτημένο παραλήπτη της πλή-ρους, ορθής και κατανοητής λήψης των πληροφοριών αυτών.

Ο τρόπος με τον οποίο επιτυγχάνεται η επικοινωνία αυτή μεταβάλλεται με την

πάροδο τον χρόνον και χαρακτηρίζει την αντίστοιχη ιστορική εποχή στην οποία αναφέρεται. Σταθμός σε αυτή την εξελικτική πορεία υπήρξε αναμφίβολα, τόσο η εφεύρεση τον τηλεγράφού από τον Samuel Morse το 1854, όσο και η εφεύρεση τον τηλεφώνου από τον Graham Bell το 1876, που χωρίς υπερβολή έθεσε τα Θε-μέλια μιας νέας εποχής σε ολόκληρο τον κόσμο. Οι εφευρέσεις αυτές εξάλλου, επιτρέποντας τη διακίνηση πληροφοριών σε μεγάλες αποστάσεις, συνέβαλαν

στην καθιέρωση τον όρου Τηλεπικοινωνίες (Telecommunications).

1.1 ΕΝΝΟΙΑ ΤΗΣ ΤΗΛΕΜΑΤΙΚΗΣ - ΟΡΙΣΜΟΣ 25

Σχήμα 1.1

Τηλεματική

Μετά τη δεκαετία τον 1950, χάρη στη δυναμική εμφάνιση της τεχνολογίας των ηλεκτρονικών υπολογιστών και στην εφαρμογή τους σε όλες τις πτυχές της οικο-νομικής, κοινωνικής και επιστημονικής ζωής, η βιομηχανική κοινωνία άρχισε να

παραχωρεί σταδιακά τη θέση της στην πληροφορική ή μεταβιομηχανική κοινωνία. Οι διαρκώς αυξανόμενες ανάγκες πληροφόρησης που προέκυψαν στήριξαν τη ραγδαία εξέλιξη που σημειώθηκε τις τελευταίες δεκαετίες στο χώρο της πληρο-φορικής (informatics ή computer πι) και της μικροηλεκτρονικής (microelec-tronics). Η εξέλιξη αυτή είχε ποικίλες και εξαιρετικά σημαντικές επιπτώσεις στις

τηλεπικοινωνίες. Η σπουδαιότητα των επιπτώσεων αυτών ήταν τόσο μεγάλη ώστε οδήγησε στη δημιουργία ενός νέον επιστημονικού τομέα που χαρακτηρίζε-ται με τον όρο Τηλεματική (Telematics).

Ο όρος αυτός καλύπτει εννοιολογικά το διαρκώς διευρυνόμενο κοινό τόπο που δημιουργήθηκε από τη σύγκλιση και μερική ολοκλήρωση των τεχνολογιών της

πληροφορικής και των τηλεπικοινωνιών (όπως φαίνεται στο Σχήμα 1.1), η οποία έγινε δυνατή λόγω των προόδων της μικροηλεκτρονικής και της ψηφιακής τεχνο-λογίας. Στις τηλεπικοινωνίες περιλαμβάνονται και τα μέσα μαζικής επικοινωνίας

(ραδιόφωνο, τηλεόραση κ.λπ.).

Ο όρος Τηλεματική δημιουργήθηκε και παρουσιάστηκε το 1978 ατιό τους Simon Νοτα και Α1αη Minc ως σύνθεση των λέξεων telecommunications και informatics στην περίφημη έκθεσή τους που εξέταζε τη σύζευξη των δύο αυτών τεχνολογιών

και η οποία συντάχθηκε κατά παραγγελία τον προέδρου της Γαλλικής Δημοκρα-τίας. Συνώνυμος τον όρου αυτού Θεωρείται από πολλούς ο όρος Τηλεπληροφο-

26 ΚΕΦΑΛΑΙΟ Ι: ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗΝ ΤΗΛΕΜΑΤΙΚΗ

ρική (Τ1 ιιι1οτπι ι). Στις Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής αντί των παραπάνω όρων χρησιμοποιούνται συχνά οι όροι Επικοινωνία Υπολογιστών ((omputer Communication) και "Compunύatίon" (Computer και Cοmmυηύυtίοη).

Ενα σύστημα τηλεματικής χαρακτηρίζεται από τη διαχείριση πληροφοριών. Οι διάφορες πληροφορίες, οι οποίες αποτελούν αντικείμενο διαχείρισης από ένα σύστημα τηλεματικής, ακολουθούν χρονικά και λογικά έναν κύκλο, δηλαδή μια πολυφασική διαδικασία επεξεργασίας των πληροφοριών και επικοινωνίας. Ο κύκλος αυτός περιλαμβάνει τις φάσεις δημιουργίας - εισόδου, επεξεργασίας,

αρχειοθέτησης, αναζήτησης - ανάκτησης, τηλεπικοινωνιακής αποστολής - μετά-δοσης - λήψης , καθώς και εξόδου των πληροφοριών. Επομένως, ένα σύστημα τη-λεματικής είναι ουσιαστικά ένα σύστημα διαχείρισης πληροφοριών, το οποίο

αξιοποιεί στο έπακρο τις δυνατότητες των τηλεπικοινωνιακών δικτύων και των συστημάτων Η/Υ (λογισμικό και υλικό). Στο πλαίσιο αυτής της διαπίστωσης εξε-τάζονται συνοπτικά στις επόμενες παραγράφους βασικές έννοιες δικτύων και υπηρεσιών τηλεματικής.

Δραστηριότητα 1.1

Δώστε τον ορισμό της Τηλεματικής και εξηγήστε γιατί ένα σύστημα τηλεματι-κής χαρακτηρίζεται από τη διαχείριση πληροφοριών.

1.2 ΔΙΚΤΥΑ ΤΗΛΕΜΑΤΙΚΗΣ 27

1.2 Δίκτυα Τηλεματικής


Όταν Θα έχετε μελετήσει αυτή την ενότητα Θα μπορείτε να:

• Αναλύσετε την έννοια τον δικτύου τηλεματικής.

• Δώσετε δύο (2) παραδείγματα δικτύων τηλεματικής.

• Περιγράψετε τον τρόπο με τον οποίο επιτυγχάνεται η επικοινωνία στη γενική

μορφή ενός δικτύου τηλεματικής.

• Περι ράψετε πέντε (5) κατηγορίες στις οποίες είναι δυνατό να διακριθούν τα

δίχτυα τηλεματικής.

• Εξηγήσετε γιατί το τηλεφωνικό δίκτυο διαδραματίζει (και Θα διαδραματίζει

και στο μέλλον) σημαντικό ρόλο στην ανάπτυξη της Τηλεματικής.

Τα δίκτυα τηλεματικής (telematic networks) αποτελούν τη βασική υποδομή πάνω στην οποία πραγματοποιούνται οι διάφορες υπηρεσίες τηλεματικής. Στην έννοια τον δικτύου τηλεματικής περιλαμβάνονται οι γραμμές μετάδοσης, τα κέντρα μεταγωγής

και οι τερματικές συσκευές των χρηστών. Παραδείγματα δικτύων τηλεματικής απο-τελούν, τόσο το γνωστό σε όλους τηλεφωνικό δίκτυο, όσο και ένα οποιοδήποτε δί-κτυο επικοινωνίας υπολογιστών ή δίκτυο υπολογιστών (computer network), το οποίο Θεωρείται ως ένα σύνολο (αυτόνομων) υπολογιστών που συνδέονται τηλεπι-κοινωνιακά μεταξύ τους. Από πολλούς ο όρος "τηλεπικοινωνιακό δίκτυο" Θεωρείται

συνώνυμος τον δικτύου τηλεματικής. Ο χαρακτηρισμός όμως ενός δικτύου ως τηλε-πικοινωνιακό δίνει μεγαλύτερη έμφαση στα φυσικά / τεχνικά χαρακτηριστικά τον

(εκείνα δηλαδή που σχετίζονται με τον τρόπο συγκρότησης και λειτουργίας τον δι-κτύού), ενώ αντίθετα ο χαρακτηρισμός τον ως δικτύου τηλεματικής μεταθέτει το εν-διαφέρον στις υπηρεσίες που παρέχονται πάνω στο συγκεκριμένο δίκτυο. 'Ετσι, στο

βιβλίο αυτό Θα προτιμάται η χρήση τον όρου "δίκτυο τηλεματικής" ή απλά "δίκτυο".

Κανάλι Επικοινωνίας

Δέκτης Αποκωδικο-

ποιητής)

Προορισμός Πληροφορίας

Πηγή Πληροφορίας

Πομπός (Κωδικο- ποιητής)

Σχήμα 1.2 Γενική μορφή ενός δικτύου τηλεματικής


Η γενική μορφή ενός δικτύου τηλεματικής φαίνεται στο Σχήμα 1.2. Η μεταβίβαση πληροφοριών από έναν πομπό προς ένα δέκτη γίνεται με τη βοήθεια ενός κώδικα,

πού εξασφαλίζει ότι οι πληροφορίες τον πομπού γίνονται κατανοητές από το δέ-κτη, ενός συστήματος μετάδοσης, ενός καναλιού (διαύλου) επικοινωνίας και ενός συστήματος λήψης. Στην περίπτωση της τηλεφωνικής επικοινωνίας μεταξύ δύο αν-θρώπων, για παράδειγμα, οι ιδέες τον ενός συνομιλητή (τον πομπού) εκφράζονται

με λέξεις μιας γλώσσας (κώδικας) και ο ήχος των λέξεων αυτών (δεδομένα), μετα-τρεπόμενος σε ηλεκτρικό σήμα από την τηλεφωνική συσκευή, μεταβιβάζεται μέσω τον τηλεφωνικού δικτύου (κανάλι) στην τηλεφωνική συσκευή τον άλλον συνομι-λητή (τον δέκτη), ο οποίος ακούει και κατανοεί τα όσα ελέχθησαν, καθώς γνωρίζει

και αυτός την ίδια γλώσσα (τον ίδιο κώδικα). Το παράδειγμα αυτό φανερώνει ότι

πολύ συχνά η επικοινωνία μπορεί να είναι αμφίδρομη (ο πομπός μπορεί να είναι

ταυτόχρονα και δέκτης) και ότι η χρήση κοινού κώδικα είναι απαραίτητη για την πραγματοποίηση της επικοινωνίας (καθώς αν μιλάτε ελληνικά σε κάποιον που δε

γνωρίζει παρά μόνο γερμανικά δεν πρόκειται να πετύχετε και πολλά πράγματα). Για την επικοινωνία δύο υπολογιστών πρέπει καταρχήν να επιτευχθεί με κάποιον

τρόπο η σύνδεσή τους (με ένα απλό καλώδιο, ασύρματα κ.λπ.) και να συμφωνηθεί κάποιο πρωτόκολλο επικοινωνίας (ένας κώδικας). Από τη μορφή της σύνδεσης,

τον τύπο τον πρωτοκόλλου και τις ιδιομορφίες τον μέσον από το οποίο περνούν τα δεδομένα εξαρτώνται διάφορες παράμετροι, όπως η ποιότητα, η αξιοπιστία, η τα-χύτητα και το κόστος της επικοινωνίας.

Τα δίκτύα που καλύπτουν τις πάσης φύσεως ανάγκες τηλεπικοινωνίας μπορούν

να διακριθούν με βάση διάφορα κριτήρια ή χαρακτηριστικά.

Πιο συγκεκριμένα, τα δίκτυα μεταγωγής αποτελούνται εκτός από τις γραμμές μετάδο-σης και από μια ιεραρχία κέντρων μεταγωγής και επιτρέπουν την αποκλειστική επι-κοινωνία μεταξύ δύο οποιωνδήποτε χρηστών που είναι συνδεδεμένοι στο δίκτυο αυτό. Παράδειγμα τέτοιων δικτύων είναι το τηλεφωνικό και το τηλετυπικό δίκτύο, καθώς

και τα δίκτυα μεταγωγής δεδομένων (μεταγωγή κυκλωμάτων, μηνυμάτων, πακέτων).

Στα δίκτυα διανομής ή εκπομπής από ένα κεντρικό σταθμό αποστέλλονται μηνύ-ματα προς όλους τους χρήστες που συνδέονται με τον κεντρικό σταθμό. Η σύνδεση

αυτή μπορεί να είναι ενσύρματη ή ασυρματική. Χαρακτηριστικά παραδείγματα τέ-τοιων δικτύων είναι τα δίκτυα μαζικής τηλεπικοινωνίας στα οποία περιλαμβάνο-νται τα ασύρματα ραδιοτηλεοπτικά δίκτυα, τα δίκτυα ενσύρματης τηλεόρασης κ.ά.

Μορφές Εύρος Φάσματος Ρυθμός Μετάδοσης Επικοινωνιών Ζώνης Συχνοτήτων Δεδομένων

Τηλετυπία 120 Hz < 50 bit/s

Μουσική Υψηλής Πιστότητας (Hi—Fi),

Δεδομένα

2 χ 16 ΚΗτ 2 χ 400 Kbit/s

Κινούμενη Εικόνα (Τηλεόραση), 5 ΜΗτ — 70 Mbit/s

Δεδομένα

Δεδομένα, Κείμενο, Ακίνητη Εικόνα

Τηλεφωνία Δεδομένα, Ακίνητη

Εικόνα

3.400 Hz 9.600 bit/s

48 Κ1,/8 64 Kbit/s 3.400 Hz


Σε αντιδιαστολή με τα δίκτυα διανομής υπάρχουν επίσης δίκτυα συλλογής στα οποία κάθε χρήστης συνδέεται με έναν κεντρικό σταθμό στον οποίο έχει τη δυ-νατότητα να αποστέλλει μηνύματα. Τα δίκτύα συλλογής συνυπάρχουν συνήθως με τα δίκτύα διανομής.

Με κριτήριο τη μορφή τον σήματος που μεταβιβάζεται μέσα από ένα δίκτυο, τα δίκτύα τηλεματικής μπορούν επίσης να διακριθούν σε αναλογικά και σε ψη-φιακά. Το συμβατικό τηλεφωνικό δίκτυο αποτελεί κλασικό παράδειγμα αναλογι-κού δικτύου σχεδιασμένού και κατασκευασμένου να μεταδίδει τα αναλογικά σή-ματα ομιλίας. Σε ένα καθαρά ψηφιακό δίκτύο, τόσο η μεταγωγή, όσο και η μετά-δοση γίνονται με βάση την ψηφιακή τεχνολογία. Τα δίκτυα μεταγωγής δεδομέ-νων είναι σε μεγάλο βαθμό (ή και ολοκληρωτικά) ψηφιακά.

Σχπμα 1.3

Μορφές επικοινωνιών και οι απαιτήσεις μετάδοσής τους


'Ενα άλλο κριτήριο διάκρισης μεταξύ των δικτύων τηλεματικής είναι η δυνατό-τητα μεταφοράς μεγάλου όγκου πληροφοριών στη μονάδα τον χρόνον. Η παρά-μετρος που χαρακτηρίζει τη δυνατότητα αυτή είναι για μεν τα αναλογικά δίκτυα

το διατιθέμενο εύρος φάσματος ζώνης συχνοτήτων (bandwidth) που εκφράζεται σε Hertz (Hz), για δε τα ψηφιακά δίκτυα ο ρυθμός μετάδοσης δεδομένων (data signalling rate, bit rate) που εκφράζεται σε bit/s ή 1ρ. Στο Σχήμα 1.3 παρουσιά-ζονται οι απαιτήσεις μετάδοσης σε εύρος φάσματος ζώνης συχνοτήτων και οι

αντίστοιχοι ρυθμοί μετάδοσης δεδομένων που Θέτουν οι διάφορες μορφές επι-κοινωνιών σε ένα δίκτύο τηλεματικής.

Άλλα κριτήρια ταξινόμησης των δικτύων τηλεματικής είναι το μέγεθος τον δι-κτύού, το οποίο επηρεάζει τη δομή τον (τοπικά δίκτυα, μητροπολιτικά δίκτυα, δί-κτυα ευρείας περιοχής), τα χρησιμοποιούμενα μέσα μετάδοσης (κοινά καλώδια, ομοαξονικά καλώδια, οπτικές ίνες, ασυρματικά μέσα, δορυφόροι κ.λπ.), η κυριό-τητα τον δικτύου (ιδιωτικό, δημόσιο) κ.λπ.

Ιδιαίτερα σημαντικό ρόλο στην ανάπτύξη της τηλεματικής διαδραματίζει το τηλε-φωνικό δίκτυο. Παρά το γεγονός ότι το δίκτυο αυτό προορίζεται για τη μεταβί-βαση φωνής (δηλαδή αναλογικών σημάτων), ενώ πολλές από τις υπηρεσίες τηλε-ματικής έχουν ψηφιακή μορφή, η καθολική τον εξάπλωση, αλλά και το ύψος των κεφαλαίων που έχουν επενδυθεί σ' αυτό, επιβάλλουν την εκμετάλλευσή τον για

πολλά χρόνια ακόμη. Επιπρόσθετα, πολλές από τις υπηρεσίες τηλεματικής είναι δυνατόν να πραγματοποιηθούν πάνω στο τηλεφωνικό δίκτυο.

Στις πιο προηγμένες βιομηχανικά χώρες έχει σχεδόν ολοκληρωθεί η μετατροπή

τον τηλεφωνικού δικτύου σε ψηφιακό. Η μικροηλεκτρονική και η ψηφιακή τε-χνολογία εξάλλού καθιστούν τεχνικά εφικτή και οικονομικά σύμφορη τη μετα-τροπή των αναλογικών σημάτων ομιλίας σε ψηφιακά, ώστε να είναι δυνατή η ενιαία ψηφιακή αντιμετώπιση των σημάτων, είτε αυτά προέρχονται από αναλογι-κές, είτε από ψηφιακές μορφές επικοινωνιών, τόσο στη μετάδοση, όσο και στη

μεταγωγή. Τελικός στόχος της εφαρμογής της ψηφιακής τεχνολογίας είναι η στα-διακή εξέλιξη τον τηλεφωνικού δικτύου σε ψηφιακό δίκτυο ολοκληρωμένων υπη-ρεσιών (Integrated Services Dtal Network, ISDN). Πάνω σε ένα τέτοιο δίκτύο Θα είναι δυνατή η πραγματοποίηση, όχι μόνο της τηλεφωνίας, αλλά και όλων των

άλλων υπηρεσιών τηλεματικής (με κάποιους περιορισμούς όμως αναφορικά με τη μεταβίβαση κινούμενης εικόνας).


Το δίκτύο ISDN αναμένεται, με την πρόοδο της τεχνολογίας και ιδίως με την εγκατάσταση οπτικών ινών στις συνδρομητικές γραμμές, να μετεξελιχθεί σε ένα δίκτυο ISDN ευρείας ζώνης (Broadband ISDN, B-ISDN), πάνω στο οποίο Θα εί-ναι δυνατή, πέραν των άλλων υπηρεσιών τηλεματικής και η (χωρίς περιορι-σμούς) μεταβίβαση κινούμενης εικόνας (εικονοτηλέφωνο, τηλεεικονοδιάσκειμη κ.λπ.).

Τέλος, οι δύο τελευταίες δεκαετίες ανέδειξαν μια νέα ανάγκη στην τηλεπικοινω-νιακή αγορά. Η ανάγκη αυτή αναφέρεται στην τηλεπικοινωνιακή εξυπηρέτηση των χρηστών, όχι μόνο όταν βρίσκονται σε συγκεκριμένους χώρους (σπίτι, γρα-φείο κ.λπ.), όπου και παρέχονται τα σημεία πρόσβασης προς τα τηλεπικοινω-νιακά δίκτύα, αλλά και στις περιπτώσεις που είναι κινούμενοι. Προβλέπεται μά-λιστα ότι Θα υπάρξει μια ταχεία διείσδυση μιας μεγάλης ποικιλίας κινητών υπη-ρεσιών στις αμέσως επόμενες δεκαετίες. Οι υπηρεσίες αυτές Θα βασίζονται στη

χρήση ασνρματικών δικτύων (για μικρές αποστάσεις της τάξης των διαστάσεων

ενός γραφείου ή διαμερίσματος ή έστω πολυκατοικίας), κυψελοειδών δικτύων

κινητών επικοινωνιών (για ευρύτερες γεωγραφικές περιοχές, όπως πόλεις,

επαρχίες, χώρες κ.λπ.) και δορυφορικών δικτύων (για κάλυψη επικοινωνιακών αναγκών ακόμη και σε παγκόσμιο επίπεδο).


Να αναφέρετε όσες κατηγορίες δικτύων τηλεματικής γνωρίζετε. Δώστε παρα-δείγματα όπου μπορείτε.


"Η ανάπτυξη των υπηρεσιών τηλεματικής αναμένεται να είναι σταδιακή. Η

παρούσα δικτυακή υποδομή επιβάλλει την πραγματοποίηση επενδύσεων με-γάλης κλίμακας. Το δίκτύο τον μέλλοντος θα είναι αποτέλεσμα μιας βαθμιαίας εξελικτικής διαδικασίας".

Σχολιάστε την ορθότητα της πιο πάνω διαπίστωσης. Προσδιορίστε παράγο-ντες από τους οποίους εξαρτάται η ταχύτητα που θα χαρακτηρίζει την εξελι-κτική διαδικασία προς το δίκτυο τον μέλλοντος.

32


Άσκηση Αυτοαξιολόγησης 1.1

Είναι σωστό ή λάθος ότι:

Σωστό

Λάθος

Το Διαδίκτυο είναι ένα δίκτυο τηλεματικής.

1.3 ΥΠΗΡΕΣΙΕΣ ΤΗΛΕΜΑΤΙΚΗΣ 33

1.3 Υπηρεσίες Τηλεματικής



• Ορίσετε με δύο (2) τρόπους την "υπηρεσία τηλεματικής".

• Διακρίνετε τη διαφορά ανάμεσα σε μια τηλεπικοινωνιακή υπηρεσία και σε μια

υπηρεσία τηλεματικής.

• Εξηγήσετε ποιες υπηρεσίες τηλεματικής ονομάζονται υπηρεσίες πολυμέσων

και γιατί

• Δώσετε δέκα (10) παραδείγματα εφαρμογών τηλεματικής στις οποίες είναι δυ-

νατό να αξιοποιηθούν οι υπηρεσίες πολυμέσων.

• Αναφέρετε τα τρία (3) είδη υπηρεσιών που διακρίνει η ITU.

• Ορίσετε το καθένα από αυτά τα είδη και να δώσετε από δύο (2) παραδείγματα

για κάθε είδος.

• Αναφέρετε τις δύο (2) βασικές αιτίες στις οποίες οφείλουν οι υπηρεσίες τηλεμα-

τικής τη δημιουργία τους και τη σταδιακή εξέλιξή τους.

• Αναλύσετε την έννοια των υπηρεσιών προστιθέμενης αξίας χρησιμοποιώντας τέσσερα (4) παραδείγματα.

Η ανάπτυξη των τεχνολογιών των τηλεπικοινωνιών, των ηλεκτρονικών υπολογι-στών και των μηχανών γραφείου αφ' ενός, καθώς και ο συνδυασμός των τεχνο-λογιών αυτών κατά οικονομικό τρόπο αφ' ετέρου, είχαν ως αποτέλεσμα τη δη-μιουργία νέων δυνατοτήτων επικοινωνίας και πληροφόρησης. Οι δυνατότητες αυτές άρχισαν να εμφανίζονται ως δημόσιες υπηρεσίες (public services) που

προσφέρονταν συνήθως από τους τηλεπικοινωνιακούς οργανισμούς (δημόσιους

ή ιδιωτικούς) των διάφορων χωρών προς τους πελάτες τους. 'Ετσι, εκτός από τις

υπάρχουσες υπηρεσίες τηλεφωνίας και τηλετυπίας (telex), άρχισαν να προσφέ-ρονται σταδιακά και οι λεγόμενες υπηρεσίες τηλεματικής, όπως, για παρά-δειγμα, η τηλεομοιοτυπία, το ηλεκτρονικό ταχυδρομείο, η τηλεειδοποίηση, η ει-κονοτηλεφωνία, η καλωδιακή τηλεόραση κ.λπ.

Αν και η έννοια της "υπηρεσίας" έχει ποικίλες ερμηνείες σε διεθνές επίπεδο,

στο συγκεκριμένο βιβλίο ως υπηρεσία μπορεί να θεωρηθούν οι δυνατότητες επι-

34


κοινωνίας πού προσφέρει ένα τηλεπικοινωνιακό σύστημα στους χρήστες τον.

Κατ' αυτόν τον τρόπο, υπηρεσία τηλεματικής είναι η δυνατότητα επικοινωνίας

που προσφέρει ένα δίκτυο τηλεματικής στους χρήστες τον. Είναι φανερό ότι υπη-ρεσίες και δίκτυα τηλεματικής βρίσκονται σε άμεση αλληλεπίδραση μεταξύ τους.

Για το λόγο αυτό, η αναφορά σε μια συγκεκριμένη υπηρεσία τηλεματικής πολλές φορές υπονοεί και το κατάλληλο δίκτύο τηλεματικής πάνω στο οποίο η υπηρεσία αυτή πραγματοποιείται και παρέχεται.

Χαρακτηριστικό της σημασίας και της γενικής αποδοχής τον όρού "υπηρεσίες

τηλεματικής" είναι και το ότι η Διεθνής 'Ενωση Τηλεπικοινωνιών (International Telecommunications Union, ITU), ως παγκόσμιο ρυθμιστικό όργανο στον τομέα των τηλεπικοινωνιών, περιέλαβε τον όρο αυτό στις "συστάσεις" που εξέδωσε

κατά το 1980 1 . Πιο συγκεκριμένα, σύμφωνα με την ITU, οι υπηρεσίες τηλεματι-κής ορίζονται ως εξής:

Υπηρεσίες τηλεματικής είναι το σύνολο των υπηρεσιών οι οποίες είναι διαφορετι-κές από τις συμβατικές τηλεφωνικές και τηλεγραφικές υπηρεσίες και οι οποίες εί-ναι δυνατό να παρέχονται στους συνδρομητές ενός τηλεπικοινωνιακού δικτύου. Οι υπηρεσίες αυτές επιτρέπουν να στέλνονται ή να λαμβάνονται ενημερωτικές πληροφορίες, δημόσιες ή ιδιωτικές, στις οποίες συμπεριλαμβάνονται η λήψη στοι-χείων από αρχεία, οι εμπορικές ή τραπεζικές εργασίες, το κλείσιμο θέσεων κ.λπ. "

Λαμβάνοντας υπόψη όλα τα παραπάνω μπορεί να δοθεί ο εξής ορισμός της υπη-ρεσίας τηλεματικής:

"Μία υπηρεσία τηλεματικής είναι μια γεωγραφικά κατανεμημένη οντότητα, 2 η οποία παρέχει σε έναν αριθμό από ανθρώπους (χρήστες, συνδρομητές) ένα, προ-καθορισμένο και προσεκτικά επιλεγμένο, σύνολο διευκολύνσεων που σκοπό έχουν την με ολοκληρωμένο τρόπο κάλυψη (μιας πιθανότατα μεγάλης ποικιλίας)

πληροφοριακών και επικοινωνιακών αναγκών, αξιοποιώντας τους πόρους υπαρ-χόντων και νέων δικτύων τηλεματικής".

ι Οι "συστάσεις" αυτές εκδόθηκαν από την CCITT (International Telegraph αηά Telephone (οτι 8υΙ1Ίνε Committee), η οποία ήταν μέχρι το 1994 αυτόνομο οργανικό τμήμα της ΙΤU. Στη συνέχεια, μετά από αναδιοργάνωση της ITU, έγινε τμήμα τον τομέα τηλεπικοινωνιακών προτύπων της ITU (ITU-Τ).

2 Στην πραγματικότητα είναι ένας συνδυασμός από επιμέρους συνεργαζόμενες οντότητες, οι

οποίες είναι γεωγραφικά κατανεμημένες.


Πολλές φορές χρησιμοποιείται ο όρος "τηλεπικοινωνιακή υπηρεσία" ως συνώνυμος της υπηρεσίας τηλεματικής. Ο χαρακτηρισμός όμως μιας υπηρεσίας ως τηλεπικοι-νωνιακής δίνει μεγαλύτερη έμφαση στις δικτυακές της απαιτήσεις και γι' αυτό ο

αντίστοιχος όρος χρησιμοποιείται κατά κύριο λόγο από τους παροχείς δικτύων (network providers). Αντίθετα, ο όρος υπηρεσία τηλεματικής δίνει μεγαλύτερη έμ-φαση στον τρόπο με τον οποίο είναι δομημένη η υπηρεσία, καθώς και σε εκείνα τα χαρακτηριστικά της υπηρεσίας που εξαρτώνται από το συγκεκριμένο περιβάλλον

μέσα στο οποίο πραγματοποιείται και τη χρήση την οποία αναμένεται να έχει.

'Ετσι, ο όρος αυτός προτιμάται από τους παροχείς υπηρεσιών (service providers),

τους σχεδιαστές υπηρεσιών (service designers) και τους τελικούς χρήστες. Στο βι-βλίο αυτό επικρατεί η χρήση τον όρού "υπηρεσία τηλεματικής" ή απλά "υπηρεσία".

Ο συνδυασμός δύο ή περισσότερων υπηρεσιών τηλεματικής για την κάλυψη πιο

σύνθετων πληροφοριακών και επικοινωνιακών αναγκών ονομάζεται εφαρμογή

τηλεματικής (telematic application). Χαρακτηριστικά παραδείγματα τέτοιων

εφαρμογών είναι, στο χώρο της εκπαίδευσης / κατάρτισης η τηλεκπαίδευση

(telelearning ή teletraining), στο χώρο της ιατρικής η τηλεϊατρική (telemedicine)

και στον εργασιακό χώρο η τηλεργασία (teleworking).

Πολλές από τις νέες υπηρεσίες τηλεματικής χαρακτηρίζονται από την ολοκληρω-μένη διαχείριση περισσότερων της μιας μορφών ή τύπων πληροφορίας. Οι υπηρε-σίες αυτές είναι γνωστές ως τηλεματικές υπηρεσίες πολυμέσων (multimedia telematic services) ή απλά υπηρεσίες πολυμέσων (multimedia services), όπως φαίνεται και στο Σχήμα 1.4. Διευκρινίζεται ότι ο όρος πολυμσσα ή πολλαπλά μέσα (multimedia) ορίζεται ως η ολοκλήρωση υπό τον έλεγχο υπολογιστή των διάφορων βασικών τύ-πων πληροφορίας, κατά την οποία η πληροφορία μπορεί να μεταδίδεται, να υφί-σταται επεξεργασία και να αναπαρίσταται ψηφιακά. Οι αναφερόμενοι βασικοί τύ-ποι πληροφορίας περιλαμβάνουν κείμενο, γραφικά, ακίνητη εικόνα, κινούμενη ει-κόνα (video), κινούμενα γραφικά ή κινούμενα σχέδια (animation) και ηχητικά σή-ματα (ομιλία, ήχος). Χαρακτηριστικά παραδείγματα υπηρεσιών πολυμέσων είναι

το ηλεκτρονικό ταχυδρομείο όταν αυτό ενσωματώνει διάφορες μορφές πληροφο-ρίας (multimedia e—mail) και ο Παγκόσμιος Ιστός (World Wide Web, /λ'%%').

Τηλεματικές Υπηρεσίες

Πολυμέσων πηρεσίες κινούμενης εικόνας

(εικονοτηλεφωνία, τηλεεικονοδιάσκεψη, δορυφορική Τν, κ.λπ. )

Υπηρεσίες δεδομένων, κειμένου, γραφικών μεταφορά δεδομένων, νideotex, 11π, κ.λπ.)

36 ΚΕΦΑΛΑΙΟ Ι: ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗΝ ΤΗΛΕΜΑΤΙΚΗ

Υπηρεσίες ήχου (τηλεφωνία, εκπομπή ήχου, κ.λπ.)

Σχήμα 1.4

Τηλεματικές υπηρεσίες πολυμέσων

Εφαρμογές τηλεματικής (εκτός αυτών που έχουν ήδη αναφερθεί) στις οποίες εί-ναι δυνατό να αξιοποιηθούν οι υπηρεσίες πολυμέσων είναι οι ακόλουθες:

• Διαπροσωπική επικοινωνία και ανταλλαγή μηνυμάτων (τηλεεικονοδιάσκεψη, εικονοτηλεφωνία).

• Ολοκληρωμένα οργανωτικά περιβάλλοντα, όπως, για παράδειγμα, ολοκλή-ρωση γραφείου μέσω υπολογιστή (Computer Integrated Office, CIO) και ολο-κλήρωση παραγωγής μέσω υπολογιστή (Computer Integrated Manufacturing, CIM).

• Τηλεαγορ€ς, τηλετραπεζικές εργασίες (για αύξηση της εξυπηρέτησης και της

ασφάλειας των συναλλαγών).

• Ταξιδιωτικά πρακτορεία (επιλογή ξενοδοχείων και τόπων διαμονής).


• Μεσιτικά γραφεία ακινήτων (επίδειξη σε βίντεο για την εξοικονόμηση χρό-νον και μετακινήσεων).

• 'Ερευνα αγοράς (ερωτήσεις και επιδείξεις μέσω βίντεο).

• Τηλεπαρακολούθηση και τηλεπίβλεη (οικίας, παιδιών, ηλικιωμένων κ.λπ.).

• Απομακρυσμένος έλεγχος, συντήρηση και επισκευές (telerobotics).

• Συμβουλευτικές υπηρεσίες (πρόσβαση σε ειδικές ικανότητες και πείρα συμ-βούλων, κατανεμημένος έλεγχος έργου και λήψη αποφάσεων).

• Δραστηριότητες διασκέδασης και αναψυχής (διαλογικά παιχνίδια, κλήση κι-νούμενης εικόνας, τηλεεικονοδιάσκεμιη, ολογραφία).

• Σύμφωνα με την ITU, οι υπηρεσίες (με την ευρεία έννοια τον όρου) που προ-σφέρονται από ένα δίκτυο τηλεματικής διακρίνονται σε:

• Κομιστικές υπηρεσίες (bearer services).

• Τηλενπηρεσίες (teleservices).

• Συμπληρωματικές υπηρεσίες (complementary services).

Οι κομιστικές υπηρεσίες είναι δικτυακές υπηρεσίες που παρέχουν στο χρήστη τη δυνατότητα πρόσβασης σε ποικίλες μορφές επικοινωνιών. Οι υπηρεσίες αυτές δεν είναι άμεσα κατάλληλες για ανθρώπους χρήστες για τους οποίους τα ψηφιακά σή-ματα δεν έχουν ξεκάθαρη σημασία. Χρήστες των κομιστικών υπηρεσιών είναι κυ-ρίως υπολογιστές ή άλλες ψηφιακές τερματικές συσκευές. Είναι φανερό ότι κάθε υπηρεσία τηλεματικής εμπεριέχει έναν αριθμό από κομιστικές υπηρεσίες.

Παραδείγματα τέτοιων υπηρεσιών είναι το εύρος φάσματος ζώνης συχνοτήτων, ο

ρυθμός μετάδοσης δεδομένων και ο τρόπος μεταγωγής (μεταγωγή κυκλωμάτων, μηνυμάτων, πακέτων), τα οποία είναι γνωστά ως ιδιοχαρακτηριστικά μεταφοράς

(transfer attributes) τον δικτύου.

Κατά την ΙΤU η τηλενπηρεσία ορίζεται ως "ο τύπος τηλεπικοινωνιακής υπηρε-σίας, ο οποίος με τη χρήση της τερματικής συσκευής και των λειτουργιών της πα-ρέχει στους χρήστες έναν τρόπο επικοινωνίας καθορισμένο από πρωτόκολλα

επικοινωνίας, που έχουν συμφωνηθεί μεταξύ τον χρήστη και τον τηλεπικοινωνια-κού οργανισμού ή μεταξύ των χρηστών". Οι τηλενπηρεσίες δηλαδή προσεγγί-ζούν σε σημαντικό βαθμό εννοιολογικά τις υπηρεσίες τηλεματικής.

38 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1: ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗΝ 7ΗΛΕΜΑΤΙΚΗ

*— Σημεία επαφής χρήστη με υπηρεσία

Σημεία σύνδεσης 4— τερματικού με το —+

δίκτυο

Χρήστης Τερματικό Δίκτυο Τηλεματικής Τερματικό ---- Χρήστης

ι--- Κομιστική __ Υπηρεσία

• Τηλεϋπηρεσία

Σχήμα 1.5

Κομιστικές υπηρεσίες και τηλ εϋπηρεσίες

Το συμβατικό (αναλογικό) τηλεφωνικό δίκτυο παρέχει τη δυνατότητα τηλεφωνι-κών κλήσεων (μεταγωγή κυκλώματος) και φορείς μετάδοσης εύρους ζώνης 3.1 KHz (κομιστική υπηρεσία). Ανάλογα με την τερματική συσκευή που συνδέεται σ'

αυτό διακρίνονται οι παρακάτω τηλεϋπηρεσίες:

• Τηλεφωνία (τηλεφωνική συσκευή).

• Τηλεομοιοτνπία (συσκευή τηλεομοιοτυπίας -

• Επικοινωνία υπολογιστών (διαποδιαμορφωτής - modem και Η/Υ).

Η προσφορά της τηλεϋπηρεσίας καθορίζεται από το δίκτύο, την τερματική συ-σκευή (τερματικό) και το χρήστη. Ο χρήστης αντιλαμβάνεται τηλεϋπηρεσίες, ενώ

στο τερματικό προσφέρονται κομιστικές υπηρεσίες. Η αλυσίδα χρήστη - τερμα-τικού - δικτύου απεικονίζεται στο Σχήμα 1.5.

Οι συμπληρωματικές υπηρεσίες είναι επιπρόσθετες ευκολίες που παρέχουν τα δί-κτυα τηλεματικής, όπως, για παράδειγμα, φραγή εισερχόμενων ή εξερχόμενων

κλήσεων, αναλυτική χρέωση, εκτροπή κλήσεων κ.λπ. Οι υπηρεσίες αυτές δεν μπορούν να προσφερθούν σε ένα χρήστη ως ξεχωριστές υπηρεσίες. Πρέπει να

προσφέρονται μαζί ή σε σχέση με μια τηλεϋπηρεσία και αποτελούν στοιχεία ει-σροής εσόδων για τους τηλεπικοινωνιακούς φορείς εκμετάλλευσης των δικτύων.


Επισημαίνεται όμως ότι η ίδια συμπληρωματική υπηρεσία μπορεί να είναι κοινή σε πολλές τηλενπηρεσίες.

Οι υπηρεσίες τηλεματικής οφείλουν τη δημιουργία τους και τη σταδιακή εξέλιξη

και διάδοσή τους κατά κύριο λόγο σε δυο αιτίες:

1. Στις διαρκώς αυξανόμενες και διαφοροποιούμενες ανάγκες για επεξεργασία πληροφοριών και επικοινωνία που χαρακτηρίζουν τις βιομηχανικά προηγμένες χώρες. Οι ανάγκες αυτές δημιούργησαν την απαραίτητη ζήτηση, ώστε νέες δυ-νατότητες πληροφόρησης και επικοινωνίας να γίνουν οικονομικά βιώσιμες.

2. Στη ραγδαία ανάπτυξη που παρουσίασε τις τελευταίες δεκαετίες μια σειρά νέων τεχνολογιών αιχμής, όπως η πληροφορική, η οπτοηλεκτρονική (οπτικές

ίνες), η αεροδιαστημική (τηλεπικοινωνιακοί δορυφόροι) κ.ά., καθώς και στην εξίσου ραγδαία πτώση τον κόστους των προϊόντων των τεχνολογιών αυτών.

Μέσω των υπηρεσιών τηλεματικής αναπτύσσονται διάφορες δραστηριότητες, η

ύπαρξη των οποίων επιφέρει εντατικότερη χρησιμοποίηση των δικτύων τηλεματι-κής. Ως παραδείγματα αναφέρονται τα ακόλουθα:

• Με μια συσκευή τηλεομοιοτνπίας (fax) ανταλλάσσονται αντίγραφα εγγράφων μεταξύ δύο χρηστών τον τηλεφωνικού δικτύου, οι οποίοι είναι όμως κάτοχοι

συσκευής τηλεομοιοτνπίας. Για τους μη κατόχους συσκευών υπάρχουν γρα-φεία κατάθεσης των προς αποστολή εγγράφων και τελικής διακίνησής τούς στους παραλήπτες. Κατ' αυτόν τον τρόπο αναπτύσσεται ένα νέο είδος "ταχυ-δρομικής" υπηρεσίας που προσθέτει κίνηση στο τηλεπικοινωνιακό δίκτυο.

• Με μια συσκευή τηλεειδοποίησης (pager) ειδοποιείται ο κάτοχός της ότι κά-ποιος από έναν περιορισμένο κύκλο ανθρώπων που ο ίδιος έχει επιλέξει

(γραμματέας, σύζυγος) τον αναζητεί και ακολούθως τηλεφωνεί σε όποιον

γνωρίζει τον αριθμό κλήσης τον στο σύστημα της τηλεειδοποίησης. Η ανά-πτύξη γραφείων που λειτουργούν ως "γραμματεία" (ίσως σε εικοσιτετράωρη βάση) και που με τη σειρά τους ειδοποιούν τον κάτοχο της συσκευής τηλεει-δοποίησης, κάνει πολύ πιο ελκυστική την ιδέα της τηλεειδοποίησης και αυξά-νει Θεαματικά την τηλεπικοινωνιακή κίνηση των δικτύων τηλεειδοποίησης.

• Οι κάτοχοι προσωπικών υπολογιστών μπορούν να επικοινωνούν μέσω τον τη-λεφωνικού δικτύου, μέσω τον Διαδικτύου ή μέσω ειδικών δικτύων δεδομένων

(για παράδειγμα, δικτύων Χ,25), Αυτή η επικοινωνία δεν έχει ιδιαίτερο


νόημα μεταξύ δυο οποιωνδήποτε χρηστών, γιατί είναι ακαθόριστο τι Θα έχουν

να ανταλλάξουν (όπως δεν τηλεφωνεί ένας συνδρομητής σε κάποιον άλλο

άγνωστο). Η ύπαρξη υπολογιστών που λειτουργούν ως τράπεζες πληροφο-ριών (με πληροφορίες για δρομολόγια, διασκέδαση, εισητήρια ή εγκυκλοπαι-δικές, νομικές και άλλον είδους πληροφορίες) δημιουργεί υπηρεσίες ηλε-κτρονικής πληροφόρησης, οι οποίες αυξάνουν την τηλεπικοινωνιακή κίνηση των αντίστοιχων δικτύων.

• 'Ολες οι υπηρεσίες προφορικής πληροφόρησης μέσω της τηλεφωνίας (πληρο-φορίες συνδρομητών, πληροφορίες διοικητικού περιεχομένου δημόσιας διοί-κησης), προφορικής αναγγελίας περιστατικών (άμεση δράση αστυνομίας, πυ-ροσβεστική υπηρεσία, οδική βοήθεια, πρώτες βοήθειες, υπομνήσεις και αφυ-

πνίσεις) ή η ύπαρξη φωνητικών Θυρίδων σε χώρους που εγκαθίστανται μα-γνητόφωνα για κατάθεση μηνυμάτων (νο! mail) δημιουργούν επιπλέον κί-νηση στο τηλεφωνικό δίκτυο.

'Ολες αυτές οι δραστηριότητες, που αφορούν στην ικανοποίηση διάφορων αν-θρώπινων αναγκών με κατάλληλη χρήση των υπηρεσιών τηλεματικής και των οποίων το πλήθος είναι ακαθόριστο, ονομάζονται υπηρεσίες προστιθέμενης (στα δίκτυα τηλεματικής) αξίας (Value Added Services, VAS), καθώς επιφέρούν επι-πλέον έσοδα χωρίς την απαίτηση επιπρόσθετού εξοπλισμού (τουλάχιστον για την υποδομή). Οι υπηρεσίες αυτές προσφέρονται από τους παρόχονς προστιθέμενης αξίας (Α$ providers).

Τα τελευταία χρόνια η διάδοση των υπηρεσιών τηλεματικής επιταχύνεται συνεχώς,

τόσο λόγω της καλύτερης προώθησης και διαφήμισης των δυνατοτήτων τους, όσο και λόγω της μείωσης τον κόστους τους. Σημαντική όμως είναι και η συμβολή της

ταχείας εξάπλωσης και ωρίμανσης σχετικά νέων δικτύων τηλεματικής, όπως το Διαδίκτυο και τα δίκτύα κινητών επικοινωνιών (mobil ο ττυώώοπ networks). Οι υπηρεσίες τηλεματικής αποτελούν καινοτομίες μεγάλης κλίμακας, οι οποίες τεί-νουν να καθιερώσούν νέους τρόπους επικοινωνίας μεταξύ των ανθρώπων, τόσο σε προσωπικό, όσο και σε επαγγελματικό επίπεδο, συντελώντας αποφασιστικά στην πραγματοποίηση της νέας παγκόσμιας κοινωνίας των πληροφοριών (information society).

1.3 ΥΠΗΡΕΣΙΕΣ ΤΗΛΕΜΑΤΙΚΗΣ


Ορίστε τους όρους "υπηρεσία τηλεματικής", "τηλεπικοινωνιακή υπηρεσία",

"υπηρεσία πολυμέσων". Δώστε από ένα παράδειγμα για κάθε έναν από αν-τούς τους όρους.


Σε ποιες κατηγορίες διακρίνονται, σύμφωνα με την ΙΤU, οι υπηρεσίες (με την

ευρεία έννοια τον όρου) που προσφέρονται από ένα δίκτυο τηλεματικής;


Να αναφέρετε υπηρεσίες τηλεματικής που 9α μπορούσαν να αξιοποιηθούν στα πλαίσια της ανοικτής και εξ αποστάσεως εκπαίδευσης. Περιγράψτε συνο-πτικά ποια πλεονεκτήματα θα είχε για εσάς η χρήση αυτών των υπηρεσιών.


1.4 Το Σύγχρονο Τηλεπικοινωνιακό ΠεριΒάλλον



• Αναλύσετε τις κυριότερες τάσεις εξέλιξης που χαρακτηρίζούν το σύγχρονο τη-

λεπικοινωνιακό περιβάλλον.

• Ορίσετε την έννοια της δικτύωσης πληροφοριών.

• Προσδιορίσετε το ρόλο τον λογισμικού στο σύγχρονο τηλεπικοινωνιακό περι-

βάλλον.

•

Εξηγήσετε για ποιο λόγο οι υπηρεσίες τηλεματικής είναι δυνατό να Θεωρηθούν

ως κατανεμημένες εφαρμογές λογισμικού.

• Σκιαγραφήσετε την πιθανή μελλοντική εξέλιξη των δικτύων και των υπηρεσιών

τηλεματικής.

Η βιομηχανία των τηλεπικοινωνιών διέρχεται μια φάση αλλαγής της δομής της που επηρεάζεται από τη φιλελευθεροποίηση της σχετικής αγοράς, τον αυξανό-μενο ανταγωνισμό και τις απαιτήσεις των πελατών για προηγμένες τηλεπικοινω-νιακές υπηρεσίες που Θα καλύπτουν ολοένα και περισσότερες ανάγκες. Στόχος είναι τα αναμενόμενα ενοποιημένα (σταθερά και κινητά) δίκτυα ευρείας ζώνης να είναι διαθέσιμα χωρίς περιορισμούς σε παλιούς και νέους παρόχους υπηρε-σιών, δημιουργώντας μια παγκόσμια κοινή επικοινωνιακή πλατφόρμα για την προσφορά μιας πλειάδας νέων προηγμένων τηλεπικοινωνιακών υπηρεσιών (υπη-ρεσίες τηλεματικής). Τελικό αποτέλεσμα αναμένεται να είναι η δημιουργία μιας ανοιχτής αγοράς υπηρεσιών (open services market) που Θα χαρακτηρίζεται από απελευθέρωση (deregulation), στρατηγικές συμμαχίες και κοινές δράσεις για την παροχή διαλειτουργικότητας.

Στο πρόσφατο παρελθόν, το τηλεπικοινωνιακό περιβάλλον αποτελούνταν σχεδόν

αποκλειστικά από μονοπώλια, τα οποία χαρακτηρίζονταν από τη δραστηριοποί-ηση δημόσιων τηλεπικοινωνιακών οργανισμών σε κάθε χώρα σε ρόλο, τόσο πα-ρόχον / διαχειριστή δικτυακής υποδομής (Putilic Network Operator, ΡΝΟ), όσο και σε ρόλο παρόχον υπηρεσιών (τνί provider). Στην περίπτωση αυτή ο δι-κτυακός εξοπλισμός κατά κανόνα προερχόταν από συγκεκριμένο προμηθευτή με δεσμευτικές διεπαφές και περιορισμένες δυνατότητες, ενώ οι υπηρεσίες παρέχο-

1.4 ΤΟ ΣΥΓΧΡΟΝΟ ΤΗΛΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΚΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ 43

νταν, όχι ανάλογα με τις απαιτήσεις των πελατών, αλλά ανάλογα με τις δυνατό-τητες της διαθέσιμης τεχνολογίας. Κάτω από αυτές τις συνθήκες, η ανάπτυξη νέων υπηρεσιών απαιτούσε πολύ χρόνο και ήταν ιδιαίτερα δαπανηρή, γιατί κάθε δικτυακή πλατφόρμα υποστήριζε ένα συγκεκριμένο (λειτουργικά περιορισμένο) σύνολο από υπηρεσίες και γιατί δεν υπήρχε κοινή μεθοδολογία για την εισαγωγή νέων υπηρεσιών που απαιτούσαν την υποστήριξη από περισσότερες δικτνακές πλατφόρμες.

Παρά τις συνθήκες αυτές, ο χώρος των τηλεπικοινωνιών σήμερα γνωρίζει δρα-ματικές αλλαγές. Πιο συγκεκριμένα, οι κυριότερες τάσεις εξέλιξης που χαρακτη-ρίζουν το παγκόσμιο τηλεπικοινωνιακό περιβάλλον και αναμένεται να έχουν ισχυρή επίδραση σε αυτό είναι οι ακόλουθες:

1) Ραγδαία τεχνολογική ανάπτυξη

Σημειώνεται συνεχής εκθετική ανάπτύξη στους τομείς της μικροηλεκτρονικής,

της φωτονικής, στην τεχνολογία κινητών / ασύρματων δικτύων και στις δορυφο-ρικές επικοινωνίες. Άμεσο αποτέλεσμα αυτής της ανάπτυξης είναι η συμφέ-ρουσα οικονομικά υποστήριξη της μετάβασης της αγοράς προς τα επόμενης γε-

νιάς ενοποιημένα τηλεπικοινωνιακά δίκτυα ευρείας ζώνης. Τα δίκτύα αυτά ανα-μένεται να γίνουν χρήσιμα και επομένως να αυξηθεί η ζήτηση γι' αυτά, όταν αποτελέσουν την υποδομή για μια ποικιλία υπηρεσιών με τη βοήθεια της εξέλι-ξης των τεχνολογιών τον τηλεπικοινωνιακού λογισμικού, των νέων αρχιτεκτονι-κών δικτύων και υπηρεσιών και των σχετικών μεθοδολογιών, καθώς και των τε-χνικών για την εξασφάλιση ποιότητας υπηρεσίας (Quality of Service, Οο).

2) Σύγκλιση τεχνολογιών και βιομηχανιών

Λόγω της προόδου της μικροηλεκτρονικής και της διείσδυσης της ψηφιακής τε-χνολογίας παρατηρείται σύγκλιση της Πληροφορικής και των Τηλεπικοινωνιών με τη μορφή της Τηλεματικής ή Τηλεπληροφορικής (βλ. Ενότητα 1.1). Η Τηλεμα-τική δημιουργεί τη βάση για τη σύγκλιση και άλλων βιομηχανιών (για παρά-δειγμα, εκδόσεων, ψυχαγωγίας κ.ά.) μαζί της και μεταξύ τους με σκοπό τη δη-μιουργία νέων αγορών και νέων προϊόντων / υπηρεσιών. Καμία επιχείρηση / ορ-γανισμός δεν μπορεί να εκμεταλλευτεί μόνη / μόνος αποδοτικά τα οφέλη που εί-ναι δυνατό να προκύψουν από την τεχνολογική σύγκλιση. Για το λόγο αυτό δη-


μιουργούνται στρατηγικές συμμαχίες ανάμεσα σε εταιρείες διαφόρων κλάδων. Η

αξία της πληροφορίας αποτελεί τον πυρήνα της τάσης σύγκλισης.

3) Παγκοσμιοποίηση της οικονομίας και των αγορών

Παρατηρείται αυξανόμενη ολοκλήρωση της παγκόσμιας οικονομίας, η οποία χα-ρακτηρίζεται από επέκταση σε παγκόσμια κλίμακα μεγάλων εταιρειών με σκοπό την ελαχιστοποίηση τον κόστους (λειτουργίας, παραγωγής), αλλά και των κινδύ-νων λόγω οικονομικών και πολιτικών / εθνικών αλλαγών. Η διοίκηση / διαχεί-ριση παγκόσμιων επιχειρήσεων διευκολύνεται σε μεγάλο βαθμό από την υποδομή που παρέχει η Τηλεματική (τόσο με τη μορφή δικτύων, όσο και με τη μορφή υπη-ρεσίων). Σε αυτό το δυναμικό περιβάλλον η πληροφορία γίνεται αγαθό / προϊόν και οποιαδήποτε δραστηριότητα σχετική με τηλεπικοινωνίες αποκτά σταδιακά παγκόσμιο χαρακτήρα (διεθνείς τηλεπικοινωνιακές συνδέσεις, στρατηγικές συμ-μαχίες, απελευθέρωση αγορών).

4) Ραγδαίες αλλαγές στο ρυθμιστικό περιβαλλον

Το ρυθμιστικό περιβάλλον στο παρελθόν χαρακτηριζόταν από την παροχή τηλε-φωνίας σε καθεστώς μονοπωλίου. Αντίθετα, το σύγχρονο ρυθμιστικό περιβάλλον χαρακτηρίζεται από την παροχή πλειάδας υπηρεσιών με βάση το νόμο της προ-σφοράς και της ζήτησης. Κυρίαρχη τάση είναι η φιλελευθεροποίηση και ιδιωτικο-ποίηση των τηλεπικοινωνιακών αγορών, η οποία στη Β. Αμερική εκφράζεται με την ανοιχτή δικτυακή αρχιτεκτονική (Open Network Architecture, ΟΝΑ), ενώ

στην Ευρώπη με την ανοιχτή παροχή δικτύου (Open Network Provision, ΟΝΡ).

Αποτέλεσμα αυτών των τάσεων είναι η δημιουργία μιας ανοιχτής αγοράς τηλεπι-κοινωνιακών υπηρεσιών στην οποία δραστηριοποιείται μεγάλος αριθμός επιχει-ρήσεων / οργανισμών. Κάτω από αυτές τις συνθήκες το ρυθμιστικό πλαίσιο πρέ-πει να λαμβάνει υπόψη τον τις ιδιαιτερότητες (οικονομικές, κοινωνικές κ.λπ.)

μιας χώρας και να είναι όσο το δυνατόν περισσότερο ανεξάρτητο από την τεχνο-λογία.

5) Αυξημένος ανταγωνισμός

Ο αυξημένος ανταγωνισμός είναι αποτέλεσμα της φιλελευθεροποίησης και της

ιδιωτικοποίησης. Οι υπηρεσίες πλέον εξαρτώνται λιγότερο από τα δίκτυα πάνω

στα οποία προσφέρονται και για τη χρήση των οποίων υπάρχουν συμφωνίες ανά-


μεσα στους ανταγωνιστές. Στην τηλεπικοινωνιακή αγορά υπάρχουν πολλοί ανταγω-νιζόμενοι, αλλά και συνεργαζόμενοι, πάροχοι υπηρεσιών, οι οποίοι προσφέρουν

υπηρεσίες ανάμεσα στις οποίες υπάρχει αλληλεπίδραση. 'Ετσι, δημιουργούνται αλυσίδες αξίας υπηρεσιών (service value chains).

Με τον ανταγωνισμό μπορεί να αυξηθεί η ικανοποίηση τον χρήστη μέσω της πα-ροχής μεγαλύτερης ποικιλίας υπηρεσιών, της βελτίωσης της ποιότητάς τους, της χαμηλότερης τιμολόγησής τους, αλλά και της προώθησης της παροχής καινοτό-μων υπηρεσιών.

Επισημαίνεται πάντως ότι η ύπαρξη και ενίσχυση τον ανταγωνισμού δεν προϋπο-θέτει ένα χαλαρότερο ρυθμιστικό πλαίσιο. Αντίθετα, απαιτεί τον εμπλουτισμό τον ρυθμιστικού πλαισίου για την αντιμετώπιση διενέξεων που εμφανίζονται στα πλαίσια τον ανταγωνισμού, για τη διασφάλιση της μυστικότητας και της ασφά-λειας συγκεκριμένων κατηγοριών πληροφορίας, για τη διαφύλαξη των πνευματι-κών δικαιωμάτων, για την εξασφάλιση της ομαλής εισαγωγής τον ανταγωνισμού

στην αγορά και για τη στήριξη της καινοτομίας. Επίσης, χρειάζεται προσοχή

στην επιλογή της χρονικής στιγμής κατά την οποία Θα επιτραπεί ο ανταγωνισμός σε μια συγκεκριμένη τηλεπικοινωνιακή αγορά.

6) Διαρκώς επεκτεινόμενες δραστηριότητες προτνποποίησης

Η προτυποποίηση είναι αναγκαία για την εξασφάλιση υγιούς ανταγωνισμού και ελεγχόμενης φιλελευθεροποίησης. Οι βασικοί στόχοι της προτνποποίησης είναι η προώθηση της διασννδεσιμότητας (interconnectivity) και της διαλειτονργικότη-τας (interoperability). Κατά τη διαδικασία της προτυποποίησης δεν πρέπει να παραμελούνται οι ανάγκες και να περιορίζεται η δημιουργικότητα των σχετιζό-μενων μερών. Απαιτείται ισορροπία ανάμεσα στη διάθεση για καινοτομία και στο υπάρχον ρυθμιστικό πλαίσιο και την υπάρχουσα κατάσταση της αγοράς και της τεχνολογίας. Επίσης, δεν πρέπει θέματα που σχετίζονται με την αγορά να παραμελούνται σε βάρος τεχνικών Θεμάτων.

7) Εξάπλωση και διαρκώς αυξανόμενη σημασία τον Διαδικτνον

Η τεχνολογία τον Διαδικτύον και των επιχειρηματικών παραλλαγών τον (intranet, extranet) χαρακτηρίζεται από ραγδαία ανάπτυξη, με τον Παγκόσμιο Ιστό (World Wide %ώ) να παρέχει εύκολη πρόσβαση σε κάθε είδους πληροφορία. Το Διαδί-κτυο, παρά τα προβλήματα ταχύτητας και αξιοπιστίας που συνήθως το συνοδεύουν,


μπορεί να υποστηρίξει τηλεφωνία φωνής, δραστηριότητες ηλεκτρονικού εμπορίου (e-ommerce), καθώς και υπηρεσίες τηλεματικής με χαρακτηριστικά πολυμέσων,

όπως, για παράδειγμα, η τηλεεικονοδιάσκειμη (videoconferencing). Εξάλλου, νέες τεχνολογίες που αποσκοπούν στη βελτίωσή τον κάνουν διαρκώς την εμφάνισή τους,

όπως, για παράδειγμα, το πρωτόκολλο Διαδικτύου επόμενης γενιάς (Internet Protocol next generation, IPng).

Για όλους τους παραπάνω λόγους οι τηλεπικοινωνιακοί οργανισμοί πρέπει να επανεκτιμήσουν τη στρατηγική τους αναφορικά με το Διαδίκτυο. Πιο συγκεκρι-μένα, είναι αναγκαίο να υιοθετήσουν νέες μεθόδους και τεχνολογίες για την

αξιοποίηση τον Διαδικτύου και τη δημιουργία επιπρόσθετων εσόδων από αυτό

με την παροχή νέων υπηρεσιών, αφού είναι πιθανό το Διαδίκτυο να προκαλέσει την ελλάττωση των υπαρχόντων εσόδων τούς μέσω της εμφάνισης τον φαινομέ-νού της υποκατάστασης υπηρεσιών (service substitution).

Δύο είναι τα πιο σημαντικά εναλλακτικά μελλοντικά σενάρια για το Διαδίκτυο: Σύμφωνα με το πρώτο από αυτά, το Διαδίκτυο Θα επικρατήσει καθολικά αποτε-λώντας τη μία και μοναδική παγκόσμια πληροφοριακή υποδομή, ενώ, σύμφωνα με το δεύτερο, Θα εξελιχθεί σε ένα βασικό συστατικό στοιχείο τον μελλοντικού τηλεπικοινωνιακού περιβάλλοντος.

Συμπεράσματα

Τα τελευταία χρόνια παρατηρείται συνεχής αύξηση τον αριθμού, της ποικίλιας

και της πολυπλοκότητας των υπηρεσιών τηλεματικής που προσφέρουν οι τηλεπι-κοινωνιακές επιχειρήσεις στην προσπάθειά τους να καλύ ψουν την υψηλή και συ-νεχώς διενρννόμενη ζήτηση για ισχυρές επικοινωνιακές και πληροφοριακές δυ-νατότητες. Η έγκαιρη διάθεση / προσφορά αυτών των νέων τηλεπικοινωνιακών

υπηρεσιών, ώστε να ικανοποιούν με τον καλύτερο δυνατό τρόπο τις ανάγκες της αγοράς, είναι ιδιαίτερα σημαντική για την απόκτηση ανταγωνιστικού πλεονεκτή-ματος και την εκμετάλλευση των ευκαιριών που θα προσφερθούν από τη δι-κτυακή υποδομή ευρείας ζώνης που βρίσκεται υπό ανάπτυξη.

Σε αυτό το πλαίσιο, η δικτύωση πληροφοριών (tinformattion networkting) κατέχει εξέχούσα Θέση, καθώς στηρίζει τη δημιουργία μιας ανοιχτής αγοράς νέων τηλε-πικοινωνιακών υπηρεσιών με στόχο τη διαθεσιμότητα της πληροφορίας κάθε

στιγμή, σε οποιοδήποτε μέρος και σε οποιαδήποτε μορφή ("information any


time, at any place, in any form"). Σε αυτή την ηλεκτρονική αγορά, πον αποτελεί

αναγκαία προϋπόθεση για την αναδυόμενη κοινωνία της πληροφορίας, οι πηγές πληροφορίας είναι διαθέσιμες στον καθένα, χωρίς να υπάρχουν περιορισμοί τε-χνικού χαρακτήρα, γιατί σε ένα ολοκληρωτικά ψηφιακό περιβάλλον όλες οι μορ-φές πληροφορίας παριστάνονται με κοινό / ενιαίο τρόπο ("There ί πο difference

between

1$ί which represent 1χ1, audio or video, since bits are bits").

Η συνεχής εξέλιξη τον χώρου των τηλεπικοινωνιών οφείλεται ταυτόχρονα στην

πρόοδο των τεχνολογιών / αρχιτεκτονικών των δικτύων και τον λογισμικού

(technology push), αλλά και στην ανάγκη για επικοινωνιακές και πληροφοριακές

δυνατότητες προσωπικού χαρακτήρα, ανεξάρτητα από τόπο και χρόνο (market ρυ11). Επομένως, είναι φανερό ότι είναι αναγκαία η δημιουργία μιας υποδομής τηλεπικοινωνιακών υπηρεσιών (telecommunications service infrastructure) ή ενός δικτύου πληροφοριών (information network) πάνω από τη διαθέσιμη δικτυακή

υποδομή, πον Θα ελέγχει και Θα διαχειρίζεται την κατανομή της πληροφορίας

(σε διάφορες μορφές) ανάμεσα σε γεωγραφικά διεσπαρμένούς χρήστες, ικανο-ποιώντας τις ανάγκες τους με τον καλύτερο δυνατό τρόπο.

Στην προσπάθεια αυτή ο ρόλος τον λογισμικού (software) είναι κεντρικός. Ο παρα-δοσιακός τρόπος ανάπτυξης και παροχής τηλεπικοινωνιακών υπηρεσιών δεν μπο-ρεί να καλύψει τις αυξημένες απαιτήσεις μιας ανταγωνιστικής και εξαιρετικά δυνα-μικής αγοράς τηλεπικοινωνιακών υπηρεσιών. Μια τέτοια αγορά απαιτεί αυξημένη νοημοσύνη (intelligence) από τα τηλεπικοινωνιακά δίκτύα πον προσφέρεται από το

λογισμικό, τον οποίον η σπουδαιότητα διαρκώς αυξάνεται. Αξιοποιώντας τις βασι-κές αρχές των κατανεμημένων συστημάτων, η δικτυακή υποδομή των τηλεπικοινω-νιακών υπηρεσιών αντιμετωπίζεται ως ένα κατανεμημένο σύστημα επεξεργασίας

στο οποίο οι υπηρεσίες Θεωρούνται ως κατανεμημένες εφαρμογές λογισμικού. Κατ' αυτό τον τρόπο, το δίκτυο γίνεται μια οντότητα πον μπορεί να προγραμματιστεί (programmable entity), η οποία αποτελείται από συνιστώσες λογισμικού υπηρεσιών (service components) και ανοιχτές, γενικού σκοπού, προγραμματιστικές διεπαφές

(Application Programming Interfaces, APIs) και υποστηρίζει την παροχή υπηρε-σιών με τρόπο διαφανή από το χρησιμοποιούμενο δίκτυο.

Αναμένεται μερική σύγκλιση των δικτύων και των σχετικών τεχνολογιών (νέων και ήδη υπαρχόντων) με σκοπό την καλύτερη δυνατή υποστήριξη (εξελιγμένων) υπηρεσιών (full—service, application—ready networks). 'Ενα δίκτύο κορμού βασι-

48


σμένο στην τεχνολογία τον ασύγχρονού τρόπον μεταφοράς (Asynchronous Transfer Mode, ΑΤΜ) αναμένεται να εξασφαλίζει τη διασύνδεση διαφορετικών δικτύων πρόσβασης (ακόμη και με χρήση τεχνολογίας ασυρματικών και κινητών δικτύων),ψηφιακών δικτύων ενοποιημένων υπηρεσιών (Integrated Services

Digital Networks, ISDNs) και δικτύων ISDN ευρείας ζώνης, τον Διαδικτύον, δι-κτύων καλωδιακής τηλεόρασης, καθώς και ποικίλων εταιρικών δικτύων. Μια τέ-τοια σύγλιση Θα αποτελέσει ένα σημαντικό βήμα προς την υλοποίηση των μελλο-ντικών πληροφοριακών υποδομών, όπως είναι, για παράδειγμα, οι υπερλεωφό-ροι των πληροφοριών (information superhighways) και η ευρωπαϊκή και παγκό-σμια πληροφοριακή υποδομή (European — Global Information Infrastructure,

ΕΙΙ-GΙΙ), οι οποίες Θα επιτρέπουν σε ανθρώπους και συστήματα να επικοινω-νούν μεταξύ τους με ασφάλεια, οποιαδήποτε χρονική στιγμή, οπουδήποτε κι αν βρίσκονται, με αποδεκτή ποιότητα και λογικό κόστος.

Επισημαίνεται πάντως ότι για την υλοποίηση τον τελικού στόχου, που είναι η με-τάβαση στην κοινωνία της πληροφορίας (information society), πρέπει να επιλυ-θούν ακόμα πολλά νομικά και πολιτικά προβλήματα (σε συνδυασμό με την επί-λύση προβλημάτων τεχνικού και οικονομικού χαρακτήρα), τόσο σε εθνικό, όσο και σε διεθνές επίπεδο. Για την επίλυση των προβλημάτων αυτών απαιτείται η δημιουργία ενός κατάλληλού και σταθερού ρυθμιστικού πλαισίου για τον αντα-γωνισμό (πού Θα επιταχύνει την πρόοδο, Θα αυξήσει τις επιλογές, Θα βελτιώσει την απόδοση και Θα ελαττώσει το κόστος) και η καθιέρωση κατάλληλης νομοθε-σίας για το πληροφοριακό περιεχόμενο. Η αντιμετώπιση αυτών των προκλήσεων απαιτεί κοινό όραμα και κοινή δράση σε διεθνές επίπεδο, καθώς και προσεκτική ισορροπία ανάμεσα σε ενέργειες συνεργασίας και τον ανταγωνισμό.


Προσδιορίστε τις κυριότερες τάσεις εξέλιξης πού χαρακτηρ ίζουν το σύγχρονο τηλεπικοινωνιακά περιβάλλον. Στη συνέχεια περιγράyιτε, χρησιμοποιώντας παραδείγματα, όπου αυτά είναι δυνατόν, τον τρόπο που οι τάσεις αυτές εκδη-λώνονται στο ελληνικό τηλεπικοινωνιακό περιβάλλον.


1.5 ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ ΤΗΛΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΚΩΝ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ 49

1.5 Τεχνολογία Τηλεπικοινωνιακών Υπηρεσιών



•

Περιγράψετε το περιεχόμενο και τα όρια τον επιστημονικού πεδίου της τεχνο-

λογίας τηλεπικοινωνιακών υπηρεσιών.

• Αναφέρετε τις σημαντικότερες επιδράσεις που έχει δεχτεί η τεχνολογία τηλεπι-

κοινωνιακών υπηρεσιών.

• Προσδιορίσετε τις επιμέρους επιστημονικές περιοχές που καλύπτει η τεχνολο-

γία τηλεπικοινωνιακών υπηρεσιών.

Τα υπάρχοντα τηλεπικοινωνιακά συστήματα συγκλίνουν σταδιακά στη δημιουρ-γία μιας ευρέως διαδεδομένης πληροφοριακής υποδομής, που Θα προσφέρεται στο πλαίσιο μιας ανοιχτής τηλεπικοινωνιακής αγοράς, στην οποία Θα δραστηριο-ποιούνται πολλοί προμηθευτές. Επιπρόσθετα, η ζήτηση για τηλεπικοινωνιακές

υπηρεσίες αυξάνεται και αναμένεται να συνεχίσει να αυξάνεται με επιταχννό-μενο ρυθμό και στο άμεσο μέλλον. Για τους λόγους αυτούς η τεχνολογία των τη-λεπικοινωνιακών υπηρεσιών ή τεχνολογία υπηρεσιών τηλεματικής (telecommu-nications servίce engineering ή telematics service engineering ή απλώς service engineering) εμφανίζεται στο προσκήνιο ως ένα ξεχωριστό επιστημονικό πεδίο στρατηγικής σημασίας.

Η τεχνολογία τηλεπικοινωνιακών υπηρεσιών μπορεί να οριστεί ως το επιστημο-νικό πεδίο που εξετάζει τις τεχνολογίες και τις διεργασίες που απαιτούνται για τον ορισμό, τη σχεδίαση, την υλοποίηση, τον έλεγχο, την επικύρωση, την προ-σφορά, τη συντήρηση και τη διαχείριση υπηρεσιών τηλεματικής (που ικανο-ποιούν τις ανάγκες των χρηστών) σε υπάρχοντα ή μελλοντικά δίκτυα. Μερικές

φορές χρησιμοποιείται ο όρος ολοκληρωμένη τεχνολογία τηλεπικοινωνιακών υπηρεσιών (integrated service engineering), για να δοθεί έμφαση στη σπουδαιό-τητα της θεώρησης διαφορετικών επιπέδων λειτουργικότητας κατά την εξέταση

υπηρεσιών τηλεματικής, καθώς και στην ανάγκη για ολοκλήρωση (ίήtegration) σε επίπεδο πληροφοριακό, διαχείρισης, σννιστωσών λογισμικού και διεπαφών για

την αποτελεσματική υποστήριξη της ανάπτυξης νέων τηλεπικοινωνιακών υπηρε-σιών.


Ορισμένες από τις έννοιες, τις βασικές αρχές και τούς κανόνες της τεχνολογίας τηλεπικοινωνιακών υπηρεσιών είχαν δανειστεί αρχικά από την τεχνολογία λογι-σμικού (software engineering), αν και υπάρχει σαφής διάκριση ανάμεσα στα δυο επιστημονικά πεδία. Για την αντιμετώπιση τον μεγάλου αριθμού των πιθανών

υπηρεσιών, της πολυπλοκότητάς τους και της ποικιλίας των συστημάτων που πρέ-πει να συνεργάζονται, η τεχνολογία τηλεπικοινωνιακών υπηρεσιών ενσωμάτωσε σταδιακά ένα μεγάλο αριθμό από έννοιες που έχουν οριστεί και χρησιμοποιηθεί στα πεδία της πληροφορικής και των τηλεπικοινωνιών.

Ο βασικός στόχος της τεχνολογίας τηλεπικοινωνιακών υπηρεσιών είναι η εισα-γωγή και διαχείριση νέων προηγμένων υπηρεσιών με τρόπο γρήγορο και αποδο-τικό. Επομένως, καλύπτει τις ακόλουθες επιστημονικές περιοχές:

• Δημιουργία υπηρεσιών (service creation): Η υπηρεσία Θεωρείται ως κατανεμη-μένη εφαρμογή που εκτελείται σε πολλαπλούς κόμβους ενός τηλεπικοινωνια-κού δικτύου.

• Διαχείριση υπηρεσιών (service management): Επικεντρώνεται κυρίως στη δια-σφάλιση της παροχής των υπηρεσιών στους πελάτες με τρόπο αποτελεσμα-τικό, αλλά και στην ικανοποίηση των απαιτήσεων που έχουν συμφωνηθεί

ανάμεσα στον πελάτη και τον πάροχο.

• Διαχείριση δικτύου (network management): Αφορά τη διαχείριση των δικτυα-κών πόρων που χρησιμοποιούνται για την παροχή υπηρεσιών.

Η τεχνολογία τηλεπικοινωνιακών υπηρεσιών είναι μια σημαντική ερευνητική πε-ριοχή στα όρια της τεχνολογίας λογισμικού και των τηλεπικοινωνιών, η οποία

βασίζεται σε μεγάλο βαθμό στην ανοιχτή κατανεμημένη επεξεργασία (open distributed processing) και στην (κατανεμημένη) αντικειμενοστρεφή τεχνολογία.


Δώστε τον ορισμό της τεχνολογίας τηλεπικοινωνιακών υπηρεσιών. Ποια είναι

η σχέση της με το γνωστικό αντικείμενο της Τηλεματικής ή Τηλεπληροφορι-κής;

1.6 ΒΑΣΙΚΕΣ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΕΣ ΣΕ ΔΙΚΤΥΑ ΠΟΛΛΑΠΛΩΝ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ

1.6 Βασικές Τεχνολογίες σε Δίκτυα Πολλαπλών Υπηρεσιών



• Αιτιολογήσετε τη σταδιακή μετάβαση σε δίκτυα πολλαπλών υπηρεσιών.

• Προσδιορίσετε τα βασικά χαρακτηριστικά ενός ευφυούς δικτύου.

• Αναφέρετε τις λειτουργίες που παρέχονται σε ένα ευφυές δίκτυο από τα δομο-στοιχεία ανεξάρτητα υπηρεσιών, επεξηγώντας συγχρόνως και τη χρησιμότητα που αυτά έχουν.

• Σκιαγραφήσετε τον τρόπο με τον οποίο δημιουργείται μια νέα υπηρεσία σε ένα

ευφυές δίκτυο.

• Περιγράψετε την αρχιτεκτονική ενός ευφυούς δικτύου.

• Προσδιορίσετε τα βασικά χαρακτηριστικά ενός δικτύου διαχείρισης τηλεπικοι-νωνιών.

•

Περιγράψετε την ιεραρχική και κατανεμημένη δομή ενός δικτύου διαχείρισης τηλεπικοινωνιών, εστιάζοντας στις υποστηριζόμενες λειτουργίες διαχείρισης.

• Σχολιάσετε την πορεία προς την πλήρη ολοκλήρωση των τεχνολογιών των ευ-

φυών δικτύων και τον δικτύου διαχείρισης τηλεπικοινωνιών.

Η ραγδαία διείσδυση της αντικειμενοστρεφούς τεχνολογίας σχεδόν σε κάθε

δραστηριότητα ανάπτυξης λογισμικού σε συνδυασμό με την αυξημένη ζήτηση για νέες τηλεπικοινωνιακές υπηρεσίες που έχει αρχίσει να χαρακτηρίζει το μεταβαλ-λόμενα τηλεπικοινωνιακό περιβάλλον, είχε ως αποτέλεσμα τη σταδιακή συνειδη-τοποίηση των ωφελειών από τη χρήση της αντικειμενοστρεφούς τεχνολογίας στις

τηλεπικοινωνίες και τη διαρκή αύξηση τον ενδιαφέροντος για την εφαρμογή της στην ανάπτυξη τηλεπικοινωνιακών υπηρεσιών.

Επιπρόσθετα, τα τηλεπικοινωνιακά δίκτυα εξελίσσονται σε ολοκληρωμένα δίκτυα υπηρεσιών ή δίκτυα πολλαπλών υπηρεσιών (Multi—Service Networks, MSNs), τα οποία είναι σε Θέση να υποστηρίξουν μεγάλο εύρος υπηρεσιών. Τα παραδο-σιακά τηλεπικοινωνιακά δίκτύα είναι μονολιθικές κατασκευές που έχουν φτια-χτεί για την υποστήριξη συγκεκριμένων υπηρεσιών και αυτό είναι άμεσα ορατό

στη δομή τους, στα πρωτόκολλά τούς και στις διαδικασίες και έννοιες που ορί-


ζουν. Αντίθετα, τα δίκτυα πολλαπλών υπηρεσιών προσφέρουν μια γενικού σκο-πού δικτυακή υποδομή, αποτελούμενη από ένα μεγάλο σύνολο στοιχειωδών δι-κτνακών διευκολύνσεων, που μπορεί να αξιοποιηθεί από ποικίλες υπηρεσίες.

'Οσο πιο πολύπλοκη είναι η υπηρεσία, τόσο μεγαλύτερο είναι το σύνολο των στοιχειωδών διευκολύνσεων που χρησιμοποιεί και τόσο πιο σύνθετες οι μεταξύ

τους αλληλεπιδράσεις. Επομένως, οι υπηρεσίες αντιμετωπίζονται ως εφαρμογές προστιθέμενης αξίας που χρησιμοποιούν στοιχειώδεις δικτνακές διευκολύνσεις και λειτουργούν πάνω σε ένα γενικού σκοπού επικοινωνιακό υποσύστημα. Για

το λόγο αυτό, ιδιαίτερη σημασία έχει ο προσδιορισμός των στοιχειωδών διευκο-λύνσεων που Θα αποτελέσουν ένα λογικά συνεπές πλαίσιο για την υποστήριξη τον σχηματισμού (πολύπλοκων) υπηρεσιών.

Κάτω από αυτές τις συνθήκες το λογισμικό στο χώρο των τηλεπικοινωνιών έχει εξελιχθεί σημαντικά. Η εξέλιξη αυτή αντανακλάται σε ετερόκλητες, αλλά αλλη-λοσχετιζόμενες περιοχές, όπως το λογισμικό σηματοδοσίας ί ιτ11!ιι) ή ελέγ-χού (control), το λογισμικό διαχείρισης (υπηρεσιών και δικτύων) και η εφαρ-μογή της αντικειμενοσερεφούς τεχνολογίας και της κατανεμημένης επεξεργα-σίας. Οι επόμενες παράγραφοι παρουσιάζουν με τρόπο περιεκτικό τις βασικές

έννοιες των ευφυών δικτύων και τον δικτύου διαχείρισης τηλεπικοινωνιών, σχο-λιάζοντας τις προοπτικές ολοκλήρωσής τους, καθώς αυτές οι τηλεπικοινωνιακές

τεχνολογίες αποτέλεσαν τις πρώτες που αξιοποίησαν αποτελεσματικά τεχνολο-γίες πληροφορικής στο χώρο των τηλεπικοινωνιών.

1.6.1 Ευφυή Δίκτυα

'Ενα ευφυές δίκτυο (Intelligent Network, ΙΝ) αποτελεί μια εξελισσόμενη ανοιχτή δικτυακή αρχιτεκτονική προσανατολισμένη σε υπηρεσίες, η οποία αποτελεί τη

βάση για τη δημιουργία, εισαγωγή, έλεγχο και διαχείριση υπηρεσιών, πέρα από

τη βασική τηλεφωνική υπηρεσία, με ενιαίο τρόπο σε ένα τηλεπικοινωνιακό περι-βάλλον. Πιο συγκεκριμένα, η αρχιτεκτονική αυτή προϋποθέτει:

• Το σαφή διαχωρισμό τον τρόπον με τον οποίο πραγματοποιείται η μεταγωγή στο δίκτύο από το λογισμικό που ορίζει και ελέγχει μια συγκεκριμένη υπηρεσία.

• Την κατασκευή τον λογισμικού των ποικίλων υπηρεσιών από έναν περιορι-σμένο αριθμό από προτυποποιημένες ενότητες λογισμικού (software modules), οι οποίες πραγματοποιούν στοιχειώδεις υπηρεσίες τον δικτύου.

1.6 ΒΑΣΙΚΕΣ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΕΣ ΣΕ ΔΙΚΤΥΑ ΠΟΛΛΑΠΛΩΝ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ 53

• Την παροχή ενός μηχανισμού ελέγχου, ο οποίος έχει την ευθύνη για τη σωστή διεπαφή ανάμεσα στις ενότητες λογισμικού και για τον τρόπο με τον οποίο

πραγματοποιείται η μεταγωγή στο δίκτύο.

Τονίζεται ότι η έννοια των ευφυών δικτύων είναι πολύ γενική και γι' αυτό έχουν

δοθεί πολλές διαφορετικές ερμηνείες τους. Στη διεθνή τυποποίηση, σταδιακά γί-νεται αποδεκτός ο εξής ορισμός ενός ευφυούς δικτύου:

"Ενα ευφυές δίκτυο είναι ένα δίκτυο τηλεπικοινωνιών, με δυνατότητες που δεν

εξαρτώνται από υπηρεσίες, το οποίο επιτρέπει στους παρόχονς υπηρεσιών να

ορίσουν ανεξάρτητα ή να προσφέρουν ανταγωνιστικά προηγμένες υπηρεσίες".

Σημαντικό είναι επίσης το γεγονός ότι ένα ευφυές δίκτυο εστιάζει περισσότερο

σε μια λογική (και όχι σε μια φυσική) όψη τον δικτύου και των υπηρεσιών που

αυτό παρέχει. Διαφορετικά φυσικά στοιχεία τον δικτύου είναι δυνατό να χρησι-μοποιηθούν για την παροχή των ποικίλων λειτουργιών που απαιτεί το λογισμικό των υπηρεσιών. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα ένα ευφυές δίκτύο να είναι δυνατό να Θεωρηθεί με αρκετούς διαφορετικούς τρόπους, που όλοι σχετίζονται μεταξύ

τους: Ως ένα δίκτυο από φυσικά συστατικά στοιχεία, ως ένα σύνολο από λειτουρ-

γίες που αλληλεπιδρούν μεταξύ τους ή ως μια ομάδα από ενότητες λογισμικού που χρησιμοποιούνται για την υλοποίηση υπηρεσιών.

Στη σημερινή τον μορφή ένα ευφυές δίκτύο είναι ένα τηλεφωνικό δίκτυο το οποίο περιέχει ψηφιακά κέντρα, σε κάποια από τα οποία έχει τοποθετηθεί ει-δικό λογισμικό προηγμένων υπηρεσιών (υπηρεσιών ευφυούς δικτύου). Στις υπη-ρεσίες αυτές έχουν πρόσβαση όλοι οι συνδρομητές τον δικτύου και όχι μόνο αυ-τοί που είναι συνδεδεμένοι στο συγκεκριμένο κέντρο. Γενικά, ένα ευφυές δίκτυο είναι ανεξάρτητο από συγκεκριμένη τεχνολογία δικτύου και έτσι μπορεί να χρη-σιμοποιηθεί με οποιαδήποτε τεχνολογία δικτύου (όπως, για παράδειγμα, σε ένα

δίκτυο ISDN), αρκεί αυτή να παρέχει τις απαραίτητες δυνατότητες σηματοδο-σίας. Τα ευφυή δίκτυα προσφέρουν πολλά πλεονεκτήματα στους τηλεπικοινω-νιακούς οργανισμούς, μεταξύ των οποίων και αυξημένα έσοδα (αφού πιο πολλές

κλήσεις ολοκληρώνονται). Επιπλέον, οι προσφερόμενες υπηρεσίες προς τους πε-λάτες είναι καλύτερες, όπως επίσης καλύτερη είναι και η εκμετάλλευση της τηλε-πικοινωνιακής υποδομής.

Για την υποστήριξη της παροχής ενός ανοιχτού συνόλου από υπηρεσίες, στο πλαίσιο ενός ευφυούς δικτύου, ορίζεται ένα επεκτάσιμο σύνολο από γενικής


χρήσης επαναχρησιμοποιήσιμες συνιστώσες λογισμικού υπηρεσιών (service components), οι οποίες είναι γνωστές ως δομοοτοιχεία ανεξάρτητα υπηρεσιών

(Service Independent Building blocks, SIBs). Κάθε SIB εκτελεί κάποια συγκεκρι-μένη λειτουργία και, όπως φαίνεται και στο Σχήμα 1.6, έχει πάντα μια είσοδο (inlet) και μία ή περισσότερες εξόδους (outlets). "Οπως φανερώνει και το όνομά

τους, τα SIBs είναι ανεξάρτητα από κάποια συγκεκριμένη υπηρεσία ευφυούς δι-κτύού, αφού σχεδιάζονται έτσι ώστε να είναι δυνατή η επαναχρησιμοποίησή τους σε διάφορες υπηρεσίες ευφυούς δικτύου. Τυπικές λειτουργίες που παρέχονται από SIBs περιλαμβάνούν, για παράδειγμα, την απλή αναζήτηση σε βάση δεδομέ-νων, τη σύνθετη και υπό συνθήκη αναζήτηση σε βάση δεδομένων, την αναζήτηση δεδομένων από απομακρυσμένη βάση δεδομένων, την έναρξη διαλόγού με την

πλευρά που καλεί ή καλείται για πρόσθετες πληροφορίες κ.ά.

Δεδομένα

Σχήμα 1.6

Γενική μορφή ενός δομοστοιχείον ανεξάρτητου υπηρεσιών (51Β)

Τα SΙΒs συνδυάζονται για τη δημιουργία υψηλότερου επιπέδου στοιχείων υπη-ρεσίας (service elements), από το συνδυασμό των οποίων προκύπτουν τελικά οι νέες υπηρεσίες, οι οποίες, όπως φαίνεται και στο Σχήμα 1.7, πρέπει να έχουν πρόσβαση και στα κατάλληλα δεδομένα (service ιό), που μπορεί να είναι, είτε

τοπικά (local), είτε καθολικά (global). Η διεργασία αυτή υποστηρίζεται από το εννοιολογικό μοντέλο ΙΝ (ΙΝ Conceptual Model, INCM), το οποίο υιοθετεί μια προσέγγιση από πάνω προς τα κάτω (top—down) για την οργάνωση της αρχιτε-κτονικής των λύσεων ευφυούς δικτύου, που βασίζεται στη χρήση δυνατοτήτων

υπηρεσιών ευφυούς δικτύου (ΙΝ service capabilities) και κάνει χρήση τεσσάρων

επιπέδων (που εξετάζούν θέματα σχεδίασης υπηρεσίας, καθολικής και κατανε-μημένης λειτουργίας της υπηρεσίας και θέματα φυσικής σχεδίασης).

Γ Λογική Υπηρεσίας SIB

SIB

Τοπικά Δεδομένα

Καθολικά Δεδομένα

&ΙΒ 8ΙΒ


Δεδομένα Υπηρεσίας

Σχήμα 1.7

Λογική υπηρεσίας ευφυούς δικτύου και πρόσβαση σε δεδομένα

Για τη δημιουργία νέων υπηρεσιών και τη διασφάλιση της ανάπτυξής τους, ένα

ευφυές δίκτυο διαθέτει ένα περιβάλλον δημιουργίας υπηρεσιών (Service (reation Environment, $1Ε) και ένα περιβάλλον διαχείρισης υπηρεσιών (Service Manage-ment Environment, ΜΕ). Οι πάροχοι υπηρεσιών χρησιμοποιούν αυτά τα δύο περιβάλλοντα για την ταχεία δημιουργία νέων υπηρεσιών και για την προσαρ-μογή τους στις ιδιαίτερες ανάγκες των πελατών. Πιο συγκεκριμένα, για τη δη-μιουργία μιας νέας υπηρεσίας ευφυούς δικτύου, ο σχεδιαστής της υπηρεσίας (service designer) χρησιμοποιεί το SCE για να προσδιορίσει τη λογική της. Η λο-

γική αυτή καθορίζει την κατάλληλη ακολουθία από SIBs που πρέπει να "κλη-θούν" για να πραγματοποιήσουν το σκοπό της υπηρεσίας. Το SCE παρέχει επί-σης εργαλεία λογισμικού για την πραγματοποίηση δοκιμών λειτουργίας και επί-δοσης. 'Οταν ολοκληρωθούν οι δοκιμές, η λογική της υπηρεσίας υποβάλλεται στο

σύστημα διαχείρισης υπηρεσίας (Service Management System, 8Μ8), το οποίο αποτελεί τμήμα τον ΜΕ. Κατά την έναρξη / ενεργοποίηση της υπηρεσίας το SMS μεταφέρει την κατάλληλη λογική και τον κατάλληλο συνδυασμό δεδομένων

στις διάφορες πλατφόρμες που επιλέγονται για την υποστήριξη της υπηρεσίας.


Τα ευφυή δίκτύα αποτελούν το πρώτο βήμα προς τα προγραμματιζόμενα τηλεπικοι-νωνιακά δίκτυα μεταγωγής. Η λογική της υπηρεσίας και τα δεδομένα δεν υπάρχούν

σε όλους τους κόμβους μεταγωγής. Αντίθετα, η βασική ιδέα των ευφυών δικτύων εί-ναι η συγκέντρωση της "νοημοσύνης" τον δικτύου σε υψηλής απόδοσης αξιόπιστούς υπολογιστικούς κόμβους που ελέγχουν με τρόπο απομακρυσμένο την εγκαθίδρυση των κλήσεων από τους κόμβους μεταγωγής. Η αρχιτεκτονική ενός τυπικού ευφυούς

δικτύου απεικονίζεται στο Σχήμα 1.8. Τα πιο σημαντικά φυσικά συστατικά στοιχεία για την υποστήριξη των γενικών λειτουργιών ενός ευφυούς δικτύου είναι τα εξής:

τΧπμα 1.α

Η αρχιτεκτονική ενός ευφυούς δικτύου

• Σημείο μεταγωγής υπηρεσίας (Service Switching Point, $8Ρ): Παρέχει έλεγχο κλήσης για κάθε υπηρεσία και μεριμνά για τις ανάγκες μεταγωγής των υπηρε-σιών. Αποτελεί επίσης τη διεπαφή με τις κομιστικές υπηρεσίες της χρησιμο-ποιούμενης δικτυακής τεχνολογίας.

• Σημείο ελέγχου υπηρεσίας (Service Control Point, SCP): Περιέχει τη λογική των υπηρεσιών ευφυούς δικτύου (δηλαδή τα κατάλληλα SIBs και τα αναγκαία δεδομένα) και είναι αυτό που εκτελεί τις υπηρεσίες ευφυούς δικτύου.


• Σύστημα διαχείρισης υπηρεσίας (Service Μα ιτιεηΐ System, SMS): Παρέχει τη διε- παφή με τα φυσικά συστατικά στοιχεία τον ευφυούς δικτύου που είναι αναγκαία για την πραγματοποίηση των σχετικών υπηρεσιών. Επίσης, έχει τα κύρια αντίτυπα

(master copy) των βάσεων δεδομένων τον ευφυούς δικτύού, συντηρεί τις βάσεις δε-δομένων των SCPs, συλλέγει στατιστικά στοιχεία και εκτελεί μετρήσεις.

• Σημείο δεδομένων υπηρεσίας (Service Data Point, SDP): Περιέχει δεδομένα για το δίκτυο και τις υπηρεσίες που απαιτούνται από τα SCPs για τον έλεγχο

των υπηρεσιών.

•

Ευφυές περιφερειακό (Intelligent Peήpheral, ΙΡ): 'Εχει την ευθύνη για την αλ-ληλεπίδραση με τον τελικό χρήστη (για παράδειγμα, πραγματοποιεί μετα-τροπή πρωτοκόλλων) και συντελεί στην αύξηση των προσφερόμενων υπηρε-σιών ευφυούς δικτύου.

Ο τρόπος λειτουργίας των πιο πάνω βασικών φυσικών συστατικών στοιχείων

ενός ευφυούς δικτύου είναι ο ακόλουθος:

1. Το &Ρ ανιχνεύει από ένα σημείο διέγερσης την αίτηση ενός χρήστη.

2. Το $Ρ ρωτάει το SCP για τις ενέργειες που πρέπει να γίνουν.

3. Το SCΡ συμβουλεύεται τη λογική της επιθυμητής υπηρεσίας και στέλνει τις κατάλληλες εντολές στο Ρ.

4. Το SSP απαντάει στις εντολές. Μπορεί να υπάρχει διάλογος, τόσο με το χρή-στη, όσο και με το SCP.

5. Στην περίπτωση της επικοινωνίας με το χρήστη μπορεί να γίνει πρόσβαση στο

ΙΡ για την παροχή πληροφοριών ή άλλων διευκολύνσεων στο χρήστη.

6. Το SΜS παρακολουθεί τις στατιστικές και την επίδοση της υπηρεσίας και μπορεί, σε μερικές περιπτώσεις, να είναι προσβάσιμο από το χρήστη για τρο-ποποίηση της υπηρεσίας.

Αναγκαία προϋπόθεση για την προσέγγιση αυτή είναι η ύπαρξη σύνδεσης πραγματι-κού χρόνον ανάμεσα στα SSPs και στα SCPs, η οποία επιτυγχάνεται από ένα δίκτυο αη-

ματοδοσίας κοινού καναλιού (Cοmτποη Channel Sigηalliηg πο. 7, (Χ$7), που υποστηρί-ζει το πρωτόκολλο ΙΝΑΡ (ΙΝ Applicatioη Protocol) ανάμεσα στα $Ρ8 και στα $(Ρ.

Το βασικό πλεονέκτημα των ευφυών δικτύων είναι ότι αποτελούν επέκταση ενός

υπάρχοντος δικτύου (τηλεφωνικού δικτύού) και επομένως η υιοθέτησή τους απαι- τεί μικρές αλλαγές στα υπάρχοντα συστήματα. Αυτό όμως είναι συγχρόνως και η

58


αδυναμία τους, καθώς οι δυνατότητες τον τηλεφωνικού δικτύου είναι περιορισμέ-νες και εστιάζονται στην παροχή της τηλεφωνίας. Οι υπηρεσίες ευρείας ζώνης απαιτούν τη διαχείριση πολυμερών (multi—partγ) κλήσεων (όπως, για παράδειγμα,

στην περίπτωση της τηλεεικονοδιάσκε1μης) και την τροποποίηση των συνδέσεων

κατά τη διάρκεια μιας κλήσης (για παράδειγμα, εύρος ζώνης κατ' απαίτηση). Για την υποστήριξη ανάλογων νέων υπηρεσιών απαιτούνται σημαντικές αλλαγές στο

εννοιολογικό υπόβαθρο και τον τρόπο οργάνωσης των ευφυών δικτύων.

Η προτυποποίηση των ευφυών δικτύων γίνεται με τρόπο συντονισμ€νο από την

ΙΤU—Τ και το Ινστιτούτο Προτύπων των Ευρωπαϊκών Τηλεπικοινωνιών (European Telecommunications Standards Institute, ΕΤΣΙ). Στόχος και των δύο οργανισμών είναι ο ορισμός μιας μακροπρόθεσμης αρχιτεκτονικής ΙΝ (ΙΝ Long—Term Architec-ture, ΙΝ LTA), η οποία δημιουργείται σε στάδια, ορίζοντας συμβατά προς τα άνω σύνολα δυνατοτήτων (Capability Sets, (Ss). Κάθε σύνολο δυνατοτήτων ορίζεται

προσδιορίζοντας τις υπηρεσίες που υποστηρίζει και την αναγκαία λειτουργική αρ-χιτεκτονική για την παροχή τους. Πιο συγκεκριμένα, το σύνολο δυνατοτήτων ($—Ι

καλύπτει τις βασικές υπηρεσίες ευφυούς δικτύου, ενώ τα σύνολα δυνατοτήτων CS-2

και ί-3 αφορούν πιο σύνθετες δυνατότητες (ευφυές δίκτυο ευρείας ζώνης).


Να αναφέρετε και να επεξηγήσετε συνοπτικά τις πιο χαρακτηριστικές υπηρε-σίες που παρέχονται μέσω ενός ευφυούς δικτύου.


Ποιες από τις παρακάτω προτάσεις, αναφορικά με την τεχνολογία των ευ-φυών δικτύων, είναι σωστές ή λάθος;

Σωστό λάθος

Μια υπηρεσία ευφυούς δικτύου είναι ορισμένη σε ένα μέρος τον δικτύου (σε ένα κέντρο), αλλά μπορεί να χρησιμοποιηθεί από όλους τους συνδρο-μητές και όχι μόνο από αυτούς που είναι συνδεδε-μένοι στο συγκεκριμένο κέντρο.

Τα 8(Ρ επιτρέπουν την επικοινωνία μεταξύ ενός ευφυούς δικτύου και των συνδρομητών τον.

Στο σχήμα που ακολουθεί παρουσιάζεται ένα τμήμα ενός ευφυούς δικτύου, το οποίο χρησιμοποιείται για την επικοινωνία δύο συνδρομητών Α και Β. Οι

αριθμοί που εμφανίζονται πάνω στο σχήμα συμβολίζουν τις διαδοχικές φάσεις

της κλήσης μιας υπηρεσίας ευφυούς δικτύου, η οποία ξεκινάει από το συνδρο-μητή Α και έχει ως παραλήπτη το συνδρομητή Β.

Να επεξηγήσετε συνοπτικά τις ενέργειες που πραγματοποιούνται σε κάθε μία από αυτές τις φάσεις:




Μια εταιρεία παροχής υπηρεσιών Α επιθυμεί να χρεώνεται για ύλες τις εισερ-χόμενες κλήσεις. Επιπλέον επιθυμεί να καλείται με τον ίδιο συνδρομητικό

αριθμό από οποιοδήποτε σημείο της χώρας. Η εταιρεία διαθέτει γραφεία σε

διαφορετικές περιοχές και το κάθε γραφείο καλείται με ένα μόνο συνδρομη-τικό αριθμό.

Κατά τη διάρκεια των εργάσιμων ωρών, οι εισερχόμενες κλήσεις Θα κατευθύ-νονται στο πλησιέστερα προς το συνδρομητή γραφείο. Μεταξύ 5 μ.μ. και 9 μ.μ. οι κλήσεις Θα κατευθύνονται στα κεντρικά γραφεία της εταιρείας, ενώ τις βραδινές ώρες και τα Σαββατοκύριακα ο συνδρομητής Θα ακούει το ηχογρα-φημένα μήνυμα ότι η εταιρεία είναι κλειστή.


Τέλος, η εταιρεία επιθυμεί να κρατούνται στατιστικά στοιχεία των εισερχόμε-νων κλήσεων στα διάφορα γραφεία της, έτσι ώστε να γνωρίζει τις ανάγκες σε

προσωπικό σε κάθε μία περιοχή της χώρας που έχει γραφείο.

Να παρουσιασθεί σχηματικά, χρησιμοποιώντας κατάλληλα δομοστοιχεία ανε-ξάρτητα υπηρεσιών (SIBs), η λογική μιας υπηρεσίας ευφυούς δικτύου δωρεάν τηλεφωνικής κλήσης (freephone), η οποία να ικανοποιεί τις απαιτήσεις της

εταιρείας Α, όπως αυτές διατυπώθηκαν προηγουμένως.

1.6.2 Δίκτυο Διαχείρισης Τηλεπικοινωνιών

Το δίκτυο διαχείρισης τηλεπικοινωνιών (Telecommunications Management

Network, ΤΜΝ) είναι ένα πλαίσιο, το οποίο ορίζει μια ανοιχτή αρχιτεκτονική

διαχείρισης (που σχετίζεται άμεσα με τις περιοχές διαχείρισης FCAPS: Fault,

Configuration, Accounting, Performance, Security) και εξασφαλίζει διαλειτουρ-γικότητα ανάμεσα σε διαφορετικά συστήματα διαχείρισης και διαφορετικό δι-κτυακό εξοπλισμό. Μακροπρόθεσμος στόχος είναι να αποτελέσει τη βάση για

ένα ολοκληρωμένο σύστημα διαχείρισης όλων των ειδών δικτύων και υπηρεσιών,

υποστηρίζοντας τη σχεδίαση, την παροχή, την εγκατάσταση, τη συντήρηση και την αξιοποίησή τους. Η βασική ιδέα ενός δικτύου διαχείρισης τηλεπικοινωνιών είναι η παροχή μιας οργανωμένης δικτυακής δομής για τη διασύνδεση διαφόρων συστημάτων διαχείρισης (που εκτελούν συγκεκριμένες εργασίες διαχείρισης), με

τον εξοπλισμό απομονωμένο στο δίκτυο που αποτελεί αντικείμενο διαχείρισης (managed network). 'Ενα δίκτυο διαχείρισης τηλεπικοινωνιών είναι εννοιολο-γικά ένα ξεχωριστό δίκτυο που έρχεται σε επαφή με το τηλεπικοινωνιακό δίκτύο που διαχειρίζεται σε συγκεκριμένα σημεία για την ανταλλαγή πληροφοριών και

τον έλεγχο των λειτουργιών τον δικτύου.

Επίπεδο Διαχείρισης Επιχείρησης

Επίπεδο Διαχείρισης Υπηρεσίας

Επίπεδο Διαχείρισης Δικτύου

Επίπεδο Διαχείρισης Στοιχείων Δικτύου

Επίπεδο Στοιχείων Δικτύου

9 9

χ


OSF : Operation 'πι Function Β-OSF : S ιιsiness ΟΡ S-OSF : Service 0SF

Ν-OSF Σ-OSF ΝΕΕ

: Network Ο

Element S0F : Network Element Fιnctions

Σχπμα 1.9

Ιεραρχία λειτουργιών στο δίκτυο διαχείρισης τηλεπικοινωνιών

'Οπως φαίνεται στο Σχήμα 1.9, το δίκτύο διαχείρισης τηλεπικοινωνιών έχει δομή

ιεραρχική και κατανεμημένη με πέντε (5) επίπεδα δραστηριοτήτων διαχείρισης. Κάθε επίπεδο περιορίζει τις δραστηριότητες διαχείρισης εντός συγκεκριμένων

ορίων ως εξής:

• Επίπεδο στοιχείων δικτύου (network element layer): Είναι ο προς διαχείριση δι κτυακός εξοπλισμός.

• Επίπεδο διαχείρισης στοιχείων δικτύου (network element management layer): Περιέχει λειτουργίες για τη διαχείριση κάθε στοιχείου δικτύου ξεχωριστά.

• Επίπεδο διαχείρισης δικτύου (network management layer): 'Εχει την ευθύνη για τη διαχείριση όλων των στοιχείων δικτύου, τόσο ατομικά, όσο και ως σύνολο

και υποστηρίζει τις δικτνακές απαιτήσεις των υπηρεσιών.


• Επίπεδο διαχείρισης υπηρεσίας (service management Ιαυεή: Περιέχει λειτουρ-γίες για την παροχή υπηρεσιών και τη διαχείριση συνδρομών (subscription management).

• Επίπεδο διαχείρισης επιχείρησης (business management layer): Περιέχει λει-τουργίες για τη διαχείριση των επιχειρησιακών διεργασιών ενός παρόχον δι-κτύων ή υπηρεσιών.

Κάθε επίπεδο διαχείρισης (βλ. Σχήμα 1.9) αντιπροσωπεύεται από μια αντίστοιχη συνάρτηση λειτουργιών συστήματος (Operation System Function, ΟΡ), η οποία υλοποιεί τις αντίστοιχες δραστηριότητες διαχείρισης. Η αλληλεπίδραση ανάμεσα

σε 08Ε διαφορετικών επιπέδων λαμβάνει χώρα στα σημεία αναφοράς (refer-ence points) "q", ενώ η αλληλεπίδραση ανάμεσα σε 0$Ι διαφορετικών δικτύων

διαχείρισης τηλεπικοινωνιών λαμβάνει χώρα στα σημεία αναφοράς "χ". Επιση-μαίνεται ότι το δίκτυο διαχείρισης τηλεπικοινωνιών υιοθετεί ένα μοντέλο διαχει-ριστή—αντιπροσώπου (π ιττ—ειι1 model), σύμφωνα με το οποίο οι προς δια-χείριση πόροι μοντελοποιούνται ως αντικείμενα (managed objects) με χρήση δια-φορετικών επιπέδων αφαίρεσης.

Για τη μοντελοποίηση τον τρόπον παράστασης της πληροφορίας το δίκτυο δια-χείρισης τηλεπικοινωνιών εφαρμόζει ένα πληροφοριακό μοντέλο (information model) που βασίζεται στη χρήση αντικειμενοστρεφούς τεχνολογίας. Το δίκτυο

διαχείρισης τηλεπικοινωνιών υιοθετεί σε εννοιολογικό επίπεδο το OSI—SM (081

Systems Management) και το CMIS/Ρ (Common Management Information

Service and Protocol) για την πρόσβαση σε κατανεμημένα αντικείμενα μέσω προτνποποιημένων διεπαφών. Επισημαίνεται πάντως ότι η υιοθέτηση τον 081-SM και τον CMIS/Ρ δεν είναι δεσμευτική. Τέλος, για τον προσδιορισμό των διε-παφών τον δικτύου διαχείρισης τηλεπικοινωνιών έχει δημιουργηθεί σχετική με-θοδολογία.


Ποια είναι τα επίπεδα δραστηριοτήτων διαχείρισης που επιτρέπει ένα δίκτυο διαχείρισης τηλεπικοινωνιών και ποιες δραστηριότητες διαχείρισης υποστηρί-ζονται σε καθένα από αυτά τα επίπεδα;


1.6.3 Θέματα Ολοκλήρωσης

Οι αρχιτεκτονικές ΙΝ και ΤΜΝ έχουν πολλές ομοιότητες και είναι συμπληρωμα-τικές, αλλά χρησιμοποιούν διαφορετικά πρωτόκολλα, ορολογία και τεχνικές.

'Εχουν γίνει σημαντικές προσπάθειες ολοκλήρωσης των αρχιτεκτονικών ΙΝ και ΤΜΝ, είτε επιχειρώντας τη διαχείριση υπηρεσιών ευφυούς δικτύου με χρήση της αρχιτεκτονικής ΤΜΝ, είτε επιδιώκοντας την παροχή υπηρεσιών ευφυούς δικτύου

χρησιμοποιώντας έννοιες ΤΜΝ.

Τελικός στόχος είναι η πλήρης ολοκλήρωση των τεχνολογιών ΙΝ και ΤΜΝ σε μια κοινή πλατφόρμα, η οποία θα υποστηρίζει με ολοκληρωμένο τρόπο τη δημιουρ-γία, την παροχή και τη διαχείριση υπηρεσιών, Θα υιοθέτει αντικειμενοστρεφή τε-χνολογία και ανοιχτή κατανεμημένη επεξεργασία και θα κάνει χρήση ενός κατα-νεμημένου περιβάλλοντος επεξεργασίας (Distributed Processing Environment,

DPE) ως υποδομής υποστήριξης που θα περικλείει και Θα αποκρύπτει το ανα-γκαίο δίκτύο μεταφοράς.


1.7 Κύκλος Ζωής Υπηρεσιών Τηλεματικής



• ΠεριyράΨετε τα συστατικά στοιχεία τον κύκλου ζωής μιας υπηρεσίας τηλεματι-κής.

• Προσδιορίσετε τις βασικές καταστάσεις από τις οποίες διέρχεται μια υπηρεσία

τηλεματικής στον κύκλο ζωής υπηρεσίας.

• Αιτιολογήσετε γιατί το στάδιο της δημιουργίας υπηρεσιών παρουσιάζει ιδιαί-τερο ενδιαφέρον.

Κεντρικό ρόλο στην τεχνολογία τηλεπικοινωνιακών υπηρεσιών έχει ο κύκλος ζωής υπηρεσίας (service life—εycle). 'Ολες οι υπηρεσίες ακολουθούν έναν κύκλο ζωής, ο οποίος περιέχει περιγραφές δραστηριοτήτων (activities) με τη μορφή τα-ξινομημένων συλλογών από βήματα ή διεργασίες. Οι δραστηριότητες αυτές αφο-ρούν την υποστήριξη της ανάπτυξης, της λειτουργίας και της συντήρησης μιας

υπηρεσίας. Ομαδοποιούνται λογικά σε σύνολα που ονομάζονται στάδια (ι) και αφορούν τη δημιουργία υπηρεσίας (service creation), την παροχή υπηρεσίας (service deployment), τη λειτουργία / χρήση υπηρεσίας (service operation / utilization) και την απόσυρση υπηρεσίας (service withdrawal). Στο εσωτερικό ενός σταδίου οι δραστηριότητες ομαδοποιούνται σε φάσεις (phases) ή ενέργειες (actions). Ο κύκλος ζωής υπηρεσίας καθορίζει μια κοινή ορολογία για την εξέ-ταση υπηρεσιών και επομένως διευκολύνει σημαντικά τη σωστή κατανόηση των σχετικών Θεμάτων.

Συγκέντρωση Απαιτήσεων

Ανάλυση Απαιτήσεων

Ορισμός

Προδιαγραφή

Επικύρωση

Υλοποίηση

Έλεγχος Αξιοπιστίας

Έλεγχος Ικανοποίησης Απαιτήσεων

'Ελεγχος Συσιήματος

Δημιουργία Υπηρεσίας

Χρόνος

Απομάκρυνση Υπηρεσίας

Εγκατάσταση Υπηρεσίας

Η υπηρεσία έχει σχεδιασθει, αλλά δεν έχει εγκατασταθε '

υπηρεσία έχει ενεργοποιηθεί, αλλά δεν έχει εκτελεστεί

Ι Έ

λεγχ

ος Π

αρόχ

ον

& Λε

ιτου

ργία

Συνδρομή/Δημιουργία Στιγμιοτύπου

Εξουσιοδότηση

d

ό[ α Πρόσβαση

r$ r

Αλληλεπίδραση

Έξοδος

Κατάργηση

Διαγραφή

Λειτουργία Υπηρεσίας/

Χρήση

Σχήμα 1.10

Ο κύκλος ζωής υπηρεσίας

υπηρεσία έχει εγκατασταθεί, αλλά δεν έχει ενεργοποιηθεί

1.7 ΚΥΚΛΟΣ ΖΩΗΣ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ ΤΗΛΕΜΑΤΙΚΗΣ 65

υπηρεσία είναι αναγκαία, αλλά δεν έχει σχεδιασθεί


Το Σχήμα 1.10 παριστάνει σε διαγραμματική μορφή τον κύκλο ζωής μιας υπηρε-σίας. Τα ορθογώνια παραλληλόγραμμα είναι οι φάσεις / ενέργειες, ενώ οι ελλεί-1μεις είναι οι βασικές καταστάσεις από τις οποίες διέρχεται μια υπηρεσία. Σύμ-φωνα με το σχήμα αυτό μια υπηρεσία στον κύκλο ζωής υπηρεσίας διέρχεται από τις εξής βασικές καταστάσεις:

• Η ανάγκη για μια υπηρεσία έχει συνειδητοποιηθεί, αλλά η υπηρεσία δεν έχει σχεδιασθεί (conceived but not planned): Υπάρχει μια γενική ιδέα για την υπη-ρεσία, αλλά δεν υπάρχουν λεπτομέρειες για την υλοποίησή της.

• Η υπηρεσία έχει σχεδιασθεy αλλά δεν έχει εγκατασταθεί (planned but not installed): Η υπηρεσία έχει δημιουργηθεί, αλλά δεν έχει τοποθετηθεί στο πε-ριβάλλον εκτέλεσής της.

• Η υπηρεσία έχει εγκατασταθεί, αλλά δεν έχει ενεργοποιηθεί (installed but not activated): Οι συνιστώσες της υπηρεσίας έχουν τοποθετηθεί στο περιβάλλον εκτέλεσής της, αλλά δεν είναι έτοιμες προς χρήση.

• Η υπηρεσία έχει ενερyοποιηθεί, αλλά δεν έχει εκτελεστεί (activated but not instantiated): Η υπηρεσία είναι έτοιμη προς εκτέλεση.

• Η υπηρεσία εκτελείται (instantiated / executed): 'Ενα στιγμιότύπο της υπηρε-σίας είναι διαθέσιμο προς χρήση.

Ο κύκλος ζωής υπηρεσίας τον Σχήματος 1.10 συνδυάζει παραδοσιακές μεθοδο-λογίες τεχνολογίας λογισμικού με δραστηριότητες πού απαιτούνται για τη λει-τουργία, τη χρήση και τη συντήρηση μιας υπηρεσίας. Δεν υιοθετεί μια αυστηρή

από πάνω προς τα κάτω (top—down) προσέγγιση (ένα αυστηρό δηλαδή μοντέλο καταρράκτη), αφού επιτρέπεται η επανάληψη κάποιων φάσεων (ιδίως στη δη-μιουργία υπηρεσιών), αν απαιτούνται βελτιώσεις ή αν έχουν τροποποιηθεί οι απαιτήσεις (έχουν αλλάξει οι ήδη υπάρχουσες ή έχουν προστεθεί νέες).

Από όλα τα στάδια τον κύκλου ζωής υπηρεσίας, το στάδιο της δημιουργίας υπη-ρεσιών (service creation) είναι το πιο αφηρημένο και γενικό, αφού δεν δίνονται

πολλές λεπτομερείς οδηγίες για το πως δομείται η καθεμιά από τις φάσεις που

περικλείει. Επιπρόσθετα, αυτό το στάδιο είναι και ένα από τα πιο σημαντικά, γιατί επηρεάζει την αποδοτικότητα της εργασίας ανάπτυξης υπηρεσιών, επιτρέ-πει τη διαφοροποίηση των υπηρεσιών, υποστηρίζει τη γρήγορη δημιουργία ποιο-

1.7 ΚΥΚΛΟΣ ΖΩΗΣ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ ΤΗΛΕΜΑΤΙΚΗΣ 67

τικών υπηρεσιών που να ικανοποιούν τις ανάγκες της αγοράς και καθορίζει την

επιτυχία των παρόχων υπηρεσιών σε ένα ιδιαίτερα ανταγωνιστικό περιβάλλον.


Ποιες είναι οι βασικές καταστάσεις από τις οποίες διέρχεται μια υπηρεσία

στον κύκλο ζωής υπηρεσίας; Σχεδιάστε το αντίστοιχο διάγραμμα καταστά-σεων χρησιμοποιώντας την ενοποιημένη γλώσσα μοντελοποίησης (Unified Modelling Language, UML).


Σύνοψη Κεφαλαίου

• Η Τηλεματική καλύπτει το διαρκώς διενρυνόμενο κοινό τόπο πού δημιουργή-

θηκε από τη σύγκλιση και μερική ολοκλήρωση των τεχνολογιών της πληροφορι-

κής και των τηλεπικοινωνιών.

• 'Ενα σύστημα τηλεματικής περιλαμβάνει δίκτυα και υπηρεσίες τηλεματικής

και χαρακτηρίζεται από τη διαχείριση πληροφοριών.

• Τα δίκτυα τηλεματικής αποτελούν τη βασική υποδομή πάνω στην οποία πραγ-

ματοποιούνται οι διάφορες υπηρεσίες τηλεματικής.

• Βασικές κατηγορίες δικτύων τηλεματικής είναι τα δίκτυα μεταγωγής, τα δί-

κτυα διανομής ή εκπομπής, τα δίκτυα συλλογής, τα αναλογικά και τα ψηφιακά

δίκτυα.

• Μια υπηρεσία τηλεματικής παρέχει ένα σύνολο διευκολύνσεων (αξιοποιώντας

τις δυνατότητες των δικτύων τηλεματικής) με σκοπό την κάλυψη πληροφορια-

κών και επικοινωνιακών αναγκών. Ο συνδυασμός περισσότερων της μίας υπη-

ρεσιών τηλεματικής ονομάζεται εφαρμογή τηλεματικής.

• Οι υπηρεσίες πολυμέσων χαρακτηρίζονται από την ολοκληρωμένη διαχείριση

περισσότερων της μιας μορφών πληροφορίας.

• Σύμφωνα με την ITU οι υπηρεσίες διακρίνονται σε κομιστικές υπηρεσίες, τη-

λενπηρεσίες και συμπληρωματικές υπηρεσίες.

• Οι κυριότερες τάσεις εξέλιξης που χαρακτηρίζουν το παγκόσμιο τηλεπικοινω-

νιακό περιβάλλον είναι η ραγδαία τεχνολογική ανάπτυξη, η σύγκλιση τεχνολο-

γιών και βιομηχανιών, η παγκοσμιοποίηση της οικονομίας και των αγορών, οι

ραγδαίες αλλαγές στο ρυθμιστικό περιβάλλον, ο αυξημένος ανταγωνισμός, οι

διαρκώς επεκτεινόμενες δραστηριότητες προτνποποίησης και η εξάπλωση και διαρκώς αυξανόμενη σημασία τον Διαδιχτύου.

• Οι υπηρεσίες τηλεματικές είναι δυνατό να Θεωρηθούν ως κατανεμημένες εφαρ-

μογές τηλεματικής.

• Αναμένεται μερική σύγκλιση των δικτύων τηλεματικής και των σχετικών τεχνο-

λογιών με σκοπό την καλύτερη δυνατή υποστήριξη (εξελιγμένων) υπηρεσιών

τηλεματικής. Τελικός στόχος είναι η μετάβαση στην κοινωνία της πληροφορίας.

ΣΥΝΟΨΗ ΚΕΦΑΛΑΙΟΥ 69

• Η τεχνολοyία τηλεπικοινωνιακών υπηρεσιών είναι το επιστημονικό πεδίο που

εξετάζει τις τεχνολοyίες και τις διεργασίες που απαιτούνται για τον ορισμό, τη

σχεδίαση, την υλοποίηση, τον έλεγχο, την επικύρωση, την προσφορά, τη συντή-

ρηση και τη διαχείριση υπηρεσιών τηλεματικής (που ικανοποιούν τις ανάγκες

των χρηστών) σε υπάρχοντα ή μελλοντικά δίκτυα.

• Τα τηλεπικοινωνιακά δίκτυα εξελίσσονται σε ολοκληρωμένα δίκτυα υπηρεσιών

ή δίκτυα πολλαπλών υπηρεσιών, τα οποία είναι σε Θέση να υποστηρίξουν με-

γάλο εύρος υπηρεσιών.

• Ένα ευφυές δίκτυο είναι ένα δίκτυο τηλεπικοινωνιών, με δυνατότητες που δεν

εξαρτώνται από υπηρεσίες, το οποίο επιτρέπει στους παρόχους υπηρεσιών να

ορίσουν ανεξάρτητα ή να προσφέρουν ανταγωνιστικά προηγμένες υπηρεσίες.

• Οι ενότητες λογισμικού από το συνδυασμό των οποίων κατασκευάζονται οι

υπηρεσίες ενός ευφυούς δικτύου ονομάζονται δομοστοιχεία ανεξάρτητα υπη-

ρεσιών (SIBs).

• Για τη δημιουργία νέων υπηρεσιών και τη διασφάλιση της ανάπτυξής τους, ένα

ευφυές δίκτυο διαθέτει ένα περιβάλλον δημιουργίας υπηρεσιών (SCE) και ένα

περιβάλλον διαχείρισης υπηρεσιών (ΜΕ).

• Η αρχιτεκτονική ενός τυπικού ευφυούς δικτύου περιλαμβάνει σημεία μεταγω-

γής υπηρεσίας (Ρ8), σημεία ελέγχου υπηρεσίας (('Ρ5), ένα σύστημα διαχεί-

ρισης υπηρεσίας (Μ), σημεία δεδομένων υπηρεσίας (SDPs) και ευφυή περι-

φερειακά (IPs).

• Ένα ευφυές δίκτυο είναι σε Θέση να παρέχει μεγάλο αριθμό υπηρεσιών και βα-

σιζεται στη χρήση σηματοδοσίας κοινού καναλιού Νο. 7.

• Το δίκτυο διαχείρισης τηλεπικοινωνιών (ΤΜΝ) είναι ένα πλαίσιο, το οποίο ορί-

ζει μια ανοιχτή αρχιτεκτονική διαχείρισης δικτύων και εξασφαλίζει διαλειτουρ-

yικότητα ανάμεσα σε διαφορετικά συστήματα διαχείρισης και διαφορετικό δι-κτυακό εξοπλισμό.

• Το δίκτυο διαχείρισης τηλεπικοινωνιών έχει δομή ιεραρχική και κατανεμημένη

σε πέντε επίπεδα δραστηριοτήτων διαχείρισης, δηλαδή στο επίπεδο στοιχείων

δικτύου, στο επίπεδο διαχείρισης στοιχείων δικτύου, στο επίπεδο διαχείρισης

δικτύου, στο επίπεδο διαχείρισης υπηρεσίας και στο επίπεδο διαχείρισης επι-χείρησης.

70


• Τελικός στόχος είναι η πλήρης ολοκλήρωση των τεχνολογιών των ευφυών δι-

κτύων και των δικτύων διαχείρισης τηλεπικοινωνιών σε μια κοινή πλατφόρμα.

• Όλες οι υπηρεσίες ακολουθούν έναν κύκλο ζωής, ο οποίος περιέχει περιγραφές

δραστηριοτήτων με τη μορφή ταξινομημένων συλλογών από βήματα ή διεργα-

σίες.

• Από όλα τα στάδια τον κύκλου ζωής υπηρεσίας, το στάδιο της δημιουργίας

υπηρεσιών είναι το πιο αφηρημένο και γενικό, αφού δεν δίνονται πολλές λεπτο-

μερείς οδηγίες για το πως δομείται η καθεμιά από τις φάσεις που περικλείει.

ΠΡΟΑΙΡΕΤΙΚΗ ΘΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ 71

Προαιρετική ΒιΒλιογραφία

Παπανδρέου, Κ.Α. (Επιστημονική Επιμέλεια), "Τηλεπληροφορική", Ελληνική Εταιρεία Επιστημόνων Η/Υ και Πληροφορικής (ΕΠΥ), Αθήνα, 1989.

Adamopoulos, D.X., Ραν1ου, G., Papandreou, C.A., 'Α dvan ced Servίce Creatίon

Usίng Dίstήbuted Object Technology", ΙΕΕΕ Communications Magazine, νο1. 40, Νο. 3, March 2002, ρρ. 146-154.

Carr, Η.Η., Snyder, C.A., "The Management ο Telecommunίcatίons: Busίness

Solutίons Ιο Busίness Problems", McGraw—Hill, 1997.

Fluckiger, F., "Understandίng Networked Multίmedίa: Applίcatίons and

Technology", Prentice Η11, 1995.

Goldman, J.E., Rawles, Ρ.Τ., "Applίed Data Communίcatίons: Α Busίness-

OήentedApproach", 3rd Edition, John Wiley & Sons, 2000.

Green, J.H., "The Ιrωιη Handbook ο Telecommunίcatίons Management", 3

Edition, Irwin Professional Publishing, 2001.

Gurbani, V.K., $υη, Χ.—Η., "Archίtectίng the Telecommunίcatίon Ενο1υtίοη:

Toward Conveιged Network Servίces", Auerbach, 2006.

Heldman, R., "Future Telecommunίcatίons: Informatίon Applίcatίons, Servίces &

Infrastructure", McGraw—Hill, 1993.

Heldman, R., "Information Telecommunίcatίons: Networks, Products & Services",

McGraw—Hill, 1994.

Magedanz, Τ., Popescu—Zeletin, R., "Intellίgent Netwoks", International Thomson Computer Press, 1996.

Messerschmitt, D.G., "Networked Applίcatίons", Morgan Kaufmann, 1999.

ΡανΙου, G., "Οη the Ενο1υtίοη ο/ Management Approaches, Frameworks and

Protocols: Α Hίstoήcal Perspective", Journal of Network and System Management, νο1. 15, Νο. 4, 2007, ρρ. 425-445.

Pecαr, J.A., Ο'Connor, R.J., Gardin, D.A., "Telecommunίcatίons Factbook", McGraw—Hill, 1993.

Raman, L.G., "Fundamentals ο1 Telecommunications Network Management", Wiley—ΙΕΕΕ Press, 1999.


Simon, Ε., "Distήbuted Information 'π: From Client / Server to Distήbuted

Multimedia", McGraw—Hill, 1996.

Zuidweg, .1., "Next Generation Intelligent Networks", Artech House, 2002.

ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΩΝ ΚΑΙ ΑΣΚΗΣΕΩΝ ΑΥΤΟΑ=ΙΟΛΟΓΗΣΗΣ 73

Ενδεικτική Απάντηση Δραστηριότητας 1.10

Οι υπηρεσίες που παρέχονται μέσω ενός ευφυούς δικτύου παρέχουν σημαντικές

διευκολύνσεις στούς χρήστες, αλλά αποδίδουν και σημαντικά κέρδη στους φο-ρείς που τις παρέχουν. Χαρακτηριστικές υπηρεσίες ευφυούς δικτύου είναι οι ακόλούθες:

• Δωρεάν τηλεφωνική κλήση (freephone): Ο καλούμενος χρεώνεται για την κλήση ανεξάρτητα από την προέλευση και τη χρονική διάρκεια της κλήσης.

• Τηλεφωνική κλήση με επιπλέον χρέωση (premium rate): Ο καλών πληρώνει τον καλούμενο για διάφορες πληροφορίες, όπως, για παράδειγμα, η πρό-γνωση καιρού, η παροχή ιατρικών / νομικών πληροφοριών κ.λπ.

• Παγκόσμιος αριθμός κλήσης (universal number): 'Ενας συνδρομητής με γεω-γραφικά κατανεμημένες τηλεφωνικές συνδέσεις (για παράδειγμα, με γρα-φεία σε διάφορα μέρη τον πλανήτη) μπορεί να έχει έναν μόνο αριθμό κλήσης.

• Αυτόματο σύστημα τηλεψηφοφορίας (automatic televoting system): Ο συνδρο-μητής μπορεί να καλέσει κάποιο ειδικό νούμερο για να καταγράψει μια ψήφο

(θετική ή αρνητική). Ο πάροχος της υπηρεσίας μπορεί να μετρήσει το συνο-

λικό αριθμό των ψήφων.

• Τηλεφωνική κλήση επείγουσας ανάγκης (emeιgency response): Οργανισμοί για την αντιμετώπιση επειγουσών αναγκών, οι οποίοι είναι γεωγραφικά διάσπαρ-τοι, καλούνται με έναν απλό αριθμό.

• Εθνικής εμβέλειας χάρτα συνδιαλέξεων (nationwide calling ιατά): Ο συνδρομη-τής μπορεί να κάνει κλήση από κάθε δίκτύο στη χώρα και προς κάθε δίκτύο και το κόστος της κλήσης τον Θα ελαττωθεί από τον προπληρωμένο λογαρια-σμό τον. Κλήσεις Θα γίνονται δεκτές όσο ο συνδρομητής δεν υπερβαίνει το

όριο τον λογαριασμού τον.

• Τηλεφωνική κλήση με χρήση πιστωτικής κάρτας (credit card calling): Ο συν-δρομητής μπορεί να κάνει κλήσεις σε όλο τον κόσμο χρεώνοντας το λογαρια-σμό της πιστωτικής τον κάρτας.

• Επιβεβαίωση στοιχείων πιστωτικής κάρτας (credit card veήfication): "Ενας συνδρομητής έχει τη δυνατότητα ελέγχου της πιστωτικής κάρτας, για παρά-δειγμα, ενός πελάτη τον, πριν τη δεχθεί.

7η ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1: ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗΝ ΤΗΛΕΜΑΤΙΚΗ

• Αυτόματη κατανομή εισερχόμενων κλήσεων (network automatic ιαll

distrίbution): Επιτρέπει σε έναν συνδρομητή να κατανείμει με αποτελεσμα-

τικό τρόπο όλες τις εισερχόμενες κλήσεις προς έναν αριθμό ανθρώπων (για

παράδειγμα, υπαλλήλων τον) ή ομάδων.

• Κλειστή ομάδα χρηστών (closed user τουρ): Μια ομάδα συνδρομητών μπορεί να περιορίσει την πρόσβαση στις κλήσεις μόνο στα μέλη της ομάδας.

• Αναμονή κλήσεων (queuing): Η υπηρεσία αυτή επιτρέπει σε κλήσεις να μπουν σε κάποια λίστα αναμονής αν ο αριθμός των κλήσεων είναι μεγαλύτερος από

αυτόν που μπορεί να εξυπηρετηθεί.

Απάντηση Άσκησης Αυτοαξιολόγησης 1.1

Σωστό Λάθος

Το Διαδίκτυο είναι ένα δίκτυο τηλεματικής.

Σωστό. Το Διαδίκτυο αποτελεί το δεύτερο μεγαλύ-τερο δίκτυο τηλεματικής μετά το τηλεφωνικό δί-κτυο. Πρόκειται για ένα τεράστιο δίκτυο υπολογι-στών, το οποίο καλύπτει ολόκληρο τον πλανήτη, παρέχοντας τη δυνατότητα σε εκατομμύρια αν-θρώπους να ανταλλάξουν σε καθημερινή βάση μη-νύματα, να αναζητήσουν στοιχεία από τις πολυά-ριθμες πηγές πληροφόρησής τον και γενικά να υποστηρίξουν πληροφοριακά σχεδόν οποιαδήποτε

δραστηριότητά τους.

ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΩΝ ΚΑΙ ΑΣΚΗΣΕΩΝ ΑΥΤΟΑΕΙΟΛΟΓΗΣΗΣ 75


Σωστό Λάθος

Μια υπηρεσία ευφυούς δικτύου είναι ορισμένη σε

ένα μέρος τον δικτύου (σε ένα κέντρο), αλλά μπορεί να χρησιμοποιηθεί από όλους τους συν-δρομητές και όχι μόνο από αυτούς που είναι συν-δεδεμένοι στο συγκεκριμένο κέντρο.

Σωστό. Λόγω αυτού τον χαρακτηριστικού παρατη-ρείται αύξηση τον όγκου σηματοδοσίας που πρέ-πει να ανταλλαγεί μεταξύ των κέντρων και γι άυτό απαιτείται σωστή διασεασιοποίηση (dimensioning) και σχεδιασμός τον δικτύου.

Τα SCPs επιτρέπουν την επικοινωνία μεταξύ ενός ευφυούς δικτύου και των συνδρομητών τον.

Λάθος. Η επικοινωνία αυτή είναι αρμοδιότητα των IPs. Ανάλογα με τον τύπο της υπηρεσίας ευφυούς δικτύου, ένα ΙΡ μπορεί να χρησιμοποιηθεί για αναζήτηση, για την παρουσίαση πληροφοριών από

βάσεις δεδομένων στον τελικό χρήστη κ.λπ. Μπο-ρεί να τοποθετηθεί στο ίδιο κέντρο με ένα SSP και μπορεί να είναι κοινό για περισσότερα τον ενός

Ρ8.


Οι ενέργειες που πραγματοποιούνται σε κάθε μία από τις διαδοχικές φάσεις της υπό εξέταση κλήσης μιας υπηρεσίας ευφυούς δικτύου είναι οι εξής:

1. Ο συνδρομητής Α καλεί ένα ειδικό νούμερο με χαρακτηριστικό αριθμό κλή-σης, που δείχνει στο δίκτυο ότι πρόκειται για την κλήση μιας υπηρεσίας

ευφυούς δικτύου.

2. Στο τοπικό κέντρο, το οποίο κανονικά είναι ένα αστικό κέντρο, ο αριθμός

αναλύεται και αναγνωρίζεται η κλήση ως μια κλήση μιας υπηρεσίας ευφυούς


δικτύου. Στη συνέχεια επιλέγεται η επικοινωνία με το σωστό SCP, το οποίο

περιέχει το λογισμικό για τη συγκεκριμένη υπηρεσία, μέσω ενός Ρ.

3. Η σύνδεση μεταξύ τον αστικού κέντρου και τον $Ρ μπορεί να χρησιμοποιη-θεί για φωνή και σηματοδοσία.

4. Μέρος της πληροφορίας που απαιτείται για το χειρισμό της κλήσης, με τη βο-ήθεια τον χαρακτηριστικού αριθμού, λαμβάνεται από το $$Ρ με την ανάλυση

κατάλληλων πινάκων.

5. Οι λειτουργίες τον $Ρ επικοινωνούν με τις αντίστοχες τον SCP χρησιμοποι-ώντας σηματοδοσία κοινού καναλιού.

6. Οι λειτουργίες τον SCP αναλαμβάνουν τον έλεγχο της κλήσης και εκτελούν το

πρόγραμμα για τη συγκεκριμένη υπηρεσία δίνοντας τις κατάλληλες εντολές

στο $Ρ.

7. Το SSP παίρνει τον έλεγχο πάλι και προωθεί την κλήση προς την κατεύθυνση

που απαιτεί η υπηρεσία.

8. Το δίκτυο χειρίζεται την κλήση ως μια κανονική κλήση.

9. Το τοπικό κέντρο λαμβάνει την κλήση και την προωθεί στον κατάλληλο συν-δρομητή.

10.Ο συνδρομητής Β λαμβάνει την κλήση.

Συγχαρητήρια αν απαντήσατε σωστά. Αν όχι μην απογοητεύεστε, καθώς η

άσκηση αυτή είναι αρκετά σύνθετη. Ξαναδιαβάστε την νποενότητα 1.6.1. και

προσπαθήστε πάλι.


Η ζητούμενη σχηματική απεικόνιση με βάση τις απαιτήσεις της εταιρείας παρο-χής υπηρεσιών Α απεικονίζεται στο σχήμα που ακολουθεί. Συγχαρητήρια αν

απαντήσατε σωστά. Σε αντίθετη περίπτωση μην απογοητεύεστε. Διαβάστε απλώς πιο προσεκτικά ολόκληρη την νποενότητα 1.6.1.

ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΩΝ ΚΑΙ ΑΣΚΗΣΕΩΝ ΑΥΤΟΑ_ΙΟΛΟΓΗΣΗΣ

Δ-Π 9-17

Περιοχή Περιοχή

Προέλευσης

1 Γραφείο 1 (άθροισμα κλήσεων)

Περιοχή 5

2

Ημέρα 1

Ωρα ί 17 -21 Σ-Κ

21-9 Άλλη Περιοχή τρης

Γραφείο 2 (άθροισμα κλήσεων)

Πληροφορίες Χρέωσης

Κεντρικά Γραφεία (άθροισμα κλήσεων)

τρ Μήνυμα

Δ-Π: Δευτέρα έως Παρασκευή Σ-Κ: Σάββατο, Κυριακή

(άθροισμα κλήσεων)

Ι Αναφορά Ι

Kef 01

Documents

Transcript of Kef 01