KC 19 lesweek 5

Ontwikkelpaden (GEM)Paars Rood Blauw

OranjeVan autoriteits- naar beheersingsparadigmaVan pre-conventioneel naar conventioneel

Copyright

2

(responsie)

Wat heb je al geleerd vanuit je voorbereiding van de lesstof voor deze week?

Copyright

3

En… wat heb je over jouw vraag geleerd?

Ga naar de LinkedIn groep: KC 19 - VR periode B 2014 2015

Neem 5 minuten de tijd voor de volgende vraag:Wat heb je geleerd over je vraag”?Voeg het antwoord aan jouw “discussie” toe.

Copyright

4

(responsie)

Waar wil je – na je voorbereiding van de lesstof - nog meer over leren tijdens deze les?

Copyright

5

De 7 Ontwikkelpaden (GEM)organisatiekenmerken / enablers / de “knoppen” waar je aan kunt draaien

(naast Quadrants en Levels (AQAL) nu ook:)

• “Lines” (o.b.v. EFQM/INK-raamwerk):1. Leiderschap2. Strategie (beleid)3. Peoplemanagement (P&O)4. Communicatie & besluitvorming5. Leren en Innoveren6. Middelen7. Processen

Copyright

6

“Wat”: GEM/ontwikkelpaden

“Hoe”: Spiral Dynamics waardensystemen

Copyright

Structuur van de Cubrix “Het geheel”

Ontwikkelstadia

Ontwikkel-paden

(Enablers)

Organisatie …… ontwikkeling ...... performance

R GE ES BU IL ET DA EA NT

Copyright

Structuur van de Cubrix

“De stadia/wereldbeelden”

Bureaucratische

organisatie

Effectieve

organisatie

Professionele

organisaties

Netwerk

organisaties

Machts-

organisatie

Clan

organisatie

Copyright

Inclusiviteit (dingen in geheel en samenhang zien)complexiteit

Ontwikkeling vrijheidsgraden

WERELDBEELDEN VAN GROEI

Autoriteitsparadigma

Beheersingsparadigma

Betrokkenheidsparadigma

Copyright

10

Persoonlijke Test

Socrative / mini-MAPi

Clan organisatieContext:Omgeving is mysterieus, bedriegendKernwaarden:

HechtenStructuur:Kleine sociale eenheden, met behoud van menselijke maat.Neiging:Verandering zo lang mogelijk ontkennen en vasthouden aan oude gebruiken en bestaande patronenInterventies:Story-telling, creëren van nieuwe betekenisvolle verhalen en daar aan te koppelen gebruiken en rituelen. Leren en innoveren:

Rituelen in stand houden, deze representeren de relevante kennis Copyright

Leren in PAARS

Copyright

13

Hoe ga je om met een groepdie een paars waardensysteem heeft?• Ga mee in de filosofie van Ubuntu:

• "Eén-zijn“, "Menselijkheid tegenover anderen"• "Ik ben omdat wij zijn“, Menselijk worden door

anderen• Focus op de ouderling (tribal leadership). Spreek aan

op “voorouders”. Heb oog voor “bloedverwantschappen”.

• Gebruik rituelen. Een vlag, een logo.• Laat elk zijn eigen natuurlijke plek/rol innemen vanuit

beschikbare talenten en voorkeuren.• Eenvoudig, routinematig en ritmisch werk laten

verrichten. 

Copyright

14

Wat is nodig voor gezond paars?• Een stabiele omgeving. (Fusies, verhuizingen en

schaalvergroting maken dat het gevoel van identiteit/saamhorigheid verloren gaat.)

• Ruimte om als clan een eigen cultuur te kunnen opbouwen.

• Een leider of expert die boven de groep staat en het belang van de groep boven het eigen belang plaatst.

• Een open relatie met de buitenwereld. Anders bestaat het gevaar dat er xenofoob gedrag ontstaat.

 

Copyright

15

Kracht van paars voor latere kleuren?Men is in staat:• zich te binden / identificeren met een groep (bedrijf,

afdeling, vriendenclub, hobbyclub, land, een leefstijl, etc.). • het gevoel te hebben ergens bij te horen, samen sterk te

staan tegen een gezamenlijke vijand.• te zorgen voor een goede verhouding/balans met natuurlijke

krachten.• zich wederkerig op te stellen. Jij doet wat voor mij, dus ik

doe wat voor jou.• vanuit automatische piloot te leren.• instinctief te handelen.• lol te hebben. Copyright

16

Taal van paarsAls ze kritiek op me hebben …• Dan lach ik• Dan huil ik• Dan loop ik weg

Leren …• Is leuk• Is goed voor je• Helpt je

Regels zijn …• Regels• Niet voor mij• Stelen is verboden

Mensen die hun kop boven het maaiveld uitsteken …• Zijn slecht

Copyright

17

Welke beperkingen kent paars?• Men kan mythe en reële wereld niet uit elkaar houden.

Men is niet in staat tot diepere logica. Men is ook niet in staat te organiseren. Overgeleverd aan krachten buiten zichzelf. Wordt eenvoudig geslachtofferd.

• Overheid of regels zijn niet erkend. Past niet in denkbeeld.

• Men wil liever geen verantwoording afleggen aan derden of de grotere eenheid waar men deel van uitmaakt. Angst voor afwijzing overheerst. Er is een diepe weerstand tegen veranderen of aanpassen. Men neemt daar weinig tot geen initiatief toe. Men is al gauw tevreden als de groep maar met rust gelaten wordt.

• In een groep kan men taboes ontwikkelen, die de clan uiteindelijk kwetsbaar maken.

 

Copyright

18

Hoe ontstaan binnen paars conflicten? • Er is per definitie wantrouwen naar anderen clans. • Vaak ontstaan er harde conflicten als er rode invloeden

van buitenaf optreden, die de macht overnemen bij rivaliserende clans.

Copyright

19

Hoe laat je paars leren?  Vanuit een associatieve, Pavloviaanse reflexen.

Copyright

20

Leervormen in paars• Kringgesprek• Samen zingen of andere sociale bezigheden /

Bedrijfsuitjes• Familieopstellingen, groepsdynamica training• Verhalen vertellen aan elkaar• Vertalen/sprookjes/liedjes laten schrijven• Prestaties als gehele groep samen uitdragen• Alumnibijeenkomsten / Reunies• Koffieautomaat ontmoetingen.• Informeel nieuwtjes uitwisselen• Dankbaarheid aan elkaar uiten• Mentorschappen, vader op zoon, meester op gezel

Copyright

21

Hoe vindt transitie plaats van paars naar rood? • Stamverband verzwakken. • Leider uit groep (fysiek weg of “ontmaskerd”).• “Rood ontwikkelen”: verhogen bewustzijn en persoonlijke

macht (ego-besef).

Copyright

Context:Schaarste, niet verdeeld territorium, negative-sum game Kernwaarden:Plek veroveren en verdedigen; snel en impulsief handelenStructuur:Strikte hiërarchie, ter ondersteuning van de topNeiging:Doel heiligt de middelenInterventies:Opleggen, directief, dwang; verleiding, afkopen; corruptie, chantage, omkoping; uitruilen in situaties dat machtsverhoudingen gelijkwaardig zijn.Leren en innoveren:Kopieergedrag, imitatie, doen zoals de rolmodellen doen; met wilskracht en doorzettingsvermogen

Machtsorganisatie

Copyright

Leren in ROOD ?

Copyright

Basis: Kracht rood voor latere systemen (vitaliteit) 

• Passie, levenslust, moed, wilskracht en doorzettingsvermogen.• Spontaan, kleurrijk, vitaal, energiek, praktisch, assertief en lef.• In staat zijn snel en gericht te handelen.• Onbevreesd authentiek durven zijn.• Nee durven zeggen. Je eigen ruimte begrenzen.• Activisme en rebelsheid / buiten de kaders durft te treden.

Wat vraagt gezond rood?• Contact met de eigen passie.• Correctie vanuit paars. 

24

Copyright

25

Taal van roodAls ze kritiek op me hebben …• Dan heb ik kritiek terug• Dan word ik boos• Dan ben ik verdrietig

Leren …• Is goed• Moet om een baan te krijgen• Wil ik

Regels zijn …• Saai• Voor de slechterikken

Mensen die hun kop boven het maaiveld uitsteken …• Vragen om problemen• Zijn dom• Kun je mee lachen

Copyright

Wat als je te weinig rood hebt? .

Risico op hulpeloosheid. Men komt niet voor zichzelf op. Men kan zich niet beschermen.

26

Copyright

Rood Management• Het eerste waardesysteem dat organiseren als capaciteit toont.

Dat doet men op een centraliserende manier. Een leider met veel rood verzamelt luitenanten (hofhouding) om zich heen. Hij heeft duidelijke pikorde in zijn organisatie.

• Men laat lichamelijke kracht zien, agressie, vechtlust en –vermogen als basis voor succes. Ook een grote auto, hoge bonussen etc zijn uitdrukkingen van macht (spullen en privileges).

• Men wil dat men gevreesd wordt. Men gaat ervan uit dat zij die het het zwaarst hebben het meest gerespecteerd worden.

• Men eist openlijk respect. • Men geeft op onverwachte momenten beloning.• Men heeft de plek in de (ivoren) toren.• Men stuurt directieven uit, verdeelt en heerst. Wat de baas wil, is

wet. Dwang wordt niet geschuwd. Alles moet wijken.• Er is weinig structuur.• Men schuwt verbaal (of fysiek) geweld niet.• Men houdt van speeches,roadshows.

27

Copyright

Welke beperkingen kent rood? Te veel rood geeft:• Agressie die destructief werkt.• Rattengedrag. Corruptie. Omkoping. Roddelen.• Hedonisme. Graaien.• Egocentrisme in de vorm van egoïsme.• Wellustelingengedrag.• Men leert niet echt. Als de baas niet kijkt, wordt oud

gedrag vertoont.• Men neemt niet de verantwoordelijkheid voor het eigen

gedrag.

28

Copyright

Hoe ontstaan binnen rode org’s conflicten?Te veel actie en passie in cultuur met angst, intimidatie, wraak en haat Machtstrijd / rattengedrag enige manier van overleven.Er is te veel competitie en te weinig afstemming.Men blijft door gebrek aan zelf-reflecterend vermogen steeds dezelfde fouten maken.

29

Copyright

Hoe laat je rood leren?/1 • Geef opdrachten met veel detail. Drills, zoals in het leger

(bootcamp-idee).• Men dient een instructief systeem van leren te hebben,

waarbij het individu voordeel heeft. Het beste is om deze visueel te demonstreren.

• Verbaal leren werkt niet. Discussie en filosofisch worden en vragen als wat zijn je leerdoelen, waarom doe je dit zijn geen begrijpelijke concepten bij rood.

• Geef direct beloning voor goed gedrag. Korte termijn denkvermogen.

• Geef geen straf. Het werkt niet. Men blijft door gebrek aan zelf-reflecterend vermogen steeds dezelfde fouten maken. Ook is de kans groot dat ze machtsstrijd aangaan. Straf krijgen is eerbetoon voor de getoonde machtsuiting en werkt statusverhogend.

30

Copyright

Hoe laat je rood leren?/2• Rood ervaart macht als het belangrijkste dat je

moet zien te verkrijgen. Geef hen het besef van (eigen) macht.

• Mensen regisseur laten zijn van hun eigen leerproces, maar wel laten zien dat je zelf de authoriteit/expert bent. Mannelijke adremheid. Die-hard uitstraling, ruw, humor etc. Anders is er geen respect.

• Vrijheid geven om individuele invloed te laten gelden. Belonen voor goed gedrag.

• Één lijn houdende ouder opstelling. Streng-liefhebbend. 

31

Copyright

Wat zijn rode leervormen?• Zeepkist, townhall meetings. Mensen in het gehoor

aanzetten tot actie. Vertellen wat ze moeten doen, laten zien hoe het moet. Ophitsen.

• Games, liefst fysieke inspanning. Bootcamps. Drills. Workshops, oefenen met handen. Geen gezichtsverlies kunnen leiden.

• Rapsong laten schrijven. Passie laten aanwenden.

32

Copyright

Hoe vindt transitie plaats van rood naar blauw?• Als men te veel mensen tegen zich in het harnas jaagt• Schuldbeleving als capaciteit gaan ontwikkelen• Toegeven leven volgens regels gecultiveerde maatschappij levert meer

op.• Controle van het impulsieve geeft rust. Deugd, vlijt en spaarzaamheid

worden de nieuwe houvast. • Men stapt uit het pre-conventionele bewustzijn in het conventionele

bewustzijn.•  Dus: • Veel herhalen en laten zien dat een hogere orde zorgt voor orde en

veiligheid. “Slaan is laf.”• Direct toezicht. Focus op detail. Je moet ze helpen om ongecontroleerde

impulsiviteit onder controle te krijgen. Conditioneren. Persoon leeft in hier en nu, wil onmiddellijke beloning. Je moet dus “op de persoon zitten”.

33

Copyright

Bureaucratische organisatieContext: De wereld is logisch geordend en doelgerichtKernwaarden:Geloof (in de voorschriften van de hogere autoriteit)Structuur:Strikt hiërarchisch; geordend volgens regels en procedures; machine bureaucratieNeiging:Regels en afspraken borgen stabiliteit en beheersbaarheidInterventies:Planmatig werken; fragmenteren en reduceren van complexiteit; gefaseerd, stap voor stap, in een gecontroleerde omgeving; cascaderen van taken en budgetten; monitoren en nieuwe regels uitvaardigenLeren en innoveren:Reproduceren, voldoen aan normen, certificatie; productinnovaties Copyright

Leren in BLAUW ?

Copyright

Kracht van blauw voor latere kleuren?

• Men streeft naar stabiliteit. Men is in staat orde aan te brengen. Men kent discipline en kan zich houden aan basisstructuren.

• Men kan gehoorzaam/volgzaam zijn. Men is zich bewust van wat wel/niet hoort in een bepaalde omgeving. Aanpassingsvermogen.

• Men is opofferingsgezind naar anderen. Sportief handelen, eerlijk open gericht op inhoud. Integriteit (met het heersende systeem) wordt nagestreeft. Men kent een hoog verantwoordelijkheidsgevoel. Men gebruikt het geweten.

• Men is toegewijd om het juiste antwoord te vinden. Er is sprake van specialisatie. De basis van de “moderne wetenschap” is hierin gelegen.

36

Copyright

37

Taal van blauwAls ze kritiek op me hebben …• Probeer ik mezelf te

corrigeren• Vraag ik me af waarom• Dan zal ik wel iets fout

hebben gedaan

Leren …• Is een belangrijk deel van

het leven• Is interessant• Zou voor iedereen mogelijk

moeten zijn

Regels zijn …• Noodzakelijk• Richtlijnen• Soms te strikt

Mensen die hun kop boven het maaiveld uitsteken …• Zouden gewaarschuwd

moeten worden• Hebben misschien een

punt• Vragen speciale aandacht

Copyright

Managers met blauw• De baas heeft als uitgangspunt theory X. Mensen zijn lui, …• Hij/zij gaat als baas prat op de titel, persoonlijke

integriteit, senioriteit en loyaliteit. • Hij/zij zelf hoeft geen voorbeeldgedrag te vertonen. Men

staat boven de rest. Men houdt zich aan de regels van de bazen.

• Men dult geen subculturen. Een multiculturele organisatie kan niet. Integreren van nieuwelingen en andersdenkenden betekent dat deze de heersende cultuur moeten overnemen. Dat wil zeggen dat mensen met een hoger waardesysteem geen kans krijgen!!

• Hij/zij wil geen toeval. Improvisatie en eigen interpretatie moeten worden voorkomen. Hij/zij stuurt strak aan met strenge regels. Verwacht wordt dat je opgedragen taken doet en geen andere dingen dan dat.

38

Copyright

Wat vraagt gezond blauw?

Blauw vraagt om blauw. Een gestructureerde omgeving kan alleen werken als mensen zich hieraan houden (aan onderwerpen).

39

Copyright

Welke beperkingen kent blauw?• Kritiekloos. Je accepteert van je baas (en mede

blauwen uit dezelfde denkwijze) zondermeer wat gezegd/gedaan wordt. Er vindt geen feedback bottom up plaats en dus geen verbetering van binnenuit het systeem. Het denkwerk en de uitvoering zijn strikt gescheiden.

• Men is gericht op kennis, deskundigheid en vakmanschap. Het wordt instrumenteel ingezet. Creativiteit is daarbij geen erkende vaardigheid. Men heeft daarbij het onvermogen om autonoom (out of the box) te denken. Een ideeënbus werkt bij blauw dus niet. Steek vooral je kop niet boven het maaiveld uit. 40

Copyright

Welke beperkingen kent blauw?• Men dient objectief en consequent te handelen

“zonder aanziens des persoons. Dat wil zeggen dat geen rekening kan worden gehouden met specifieke persoonlijke omstandigheden.

• Handelen vanuit angst (en angst blijkt meestal geen goede raadgever).

• Men is bang voor verandering. Het is een conservatief systeem. Zo is het en zo zal het altijd zijn.

41

Copyright

Hoe ontstaan binnen blauw conflicten?

• Blauw houdt eigenlijk per definitie niet van conflicten. Eénheid is het streven. Men zal er alles aan doen om binnen de groep aardig te zijn en aardig gevonden te worden. Blauw is op zich wel vredelievend, … zolang men te maken heeft met gelijkdenkenden. Als men botst met een anderdenkenden (zeker als het ook blauwe “ismen” betreft) kan dat zeer gewelddadig en langdurend zijn. Blauw denkt paternalistisch.

• Er is goed of fout. Je moet de dingen doen zoals ze horen. Regels zijn regels. Rood begrijpt regels niet.

• Elk individu heeft zijn verantwoordelijkheden om een juist leven te leiden. De grondwetten regelen dit. Zo ook wat prive is en wat niet. Grond is van mensen, niet van de natuur.

42

Copyright

Hoe laat je blauw leren?

Straf / uitsluiting werkt corrigerend. (Een wortel voor de neus houden, werkt niet.)Boetedoening zuivert. 

43

Copyright

Leervormen in blauw?

• Leer hen probleemoplossende vaardigheden/technieken aan die ze de capaciteit geven om zelf te kunnen beslissen, zoals timemanagement (GTD), projectplanningsvaardigheden, reflecteren (3e persoon) conflicthantering.

• Geef opdrachten/oefeningen waarin men in een veilige omgeving wordt aangemoedigd zelfstandig te denken/handelen en de consequenties te ontdekken (simulatiespellen en gaming)

44

Copyright

Hoe vindt transitie plaats van blauw naar oranje?• Men ontdekt dat absolutistisch denken niet langer de manier is

waarop je problemen oplost. Feiten wijzen dit uit. Men beseft dat multiplistisch denken meer oplevert. Er zijn vele manieren.

• Veranderen wordt dus een nieuw middel/competentie op zichzelf. De macht van de ideeën. Hierin ligt de basis van individueel succes. Het geeft een veilige manier om met je hoofd boven het maaiveld uit te steken.

• Aanmoedigen aan om zelf te denken en zelf verantwoordelijkheid te nemen. Geef daarbij duidelijk aan wat het doel is en wat verwacht wordt.Resultaatgericht werken (RGW).

• Maak dat externe partijen een structureel onderdeel uitmaken van het samenwerkingsverband. Het is van belang dat men buiten de eigen groep gaat treden.

• Zorg dat de bureaucratie vermindert. Het werkt verstikkend voor de motor die toegang moet geven tot de individuele expressie in oranje. 45

Copyright

Effectieve organisatieContext:Onbegrensde mogelijkheden voor vooruitgang en materieel gewin.Kernwaarden:Presteren, m.n. door gericht zoekgedrag naar de beste oplossingenStructuur:Actieve hiërarchie met divisiestructuur en/of matrixorganisatiesInterventies:Motiveren en prikkelen; problemen analyseren en oplossen; onderhandelen; bench marken en toepassen van best practices; voortdurend aandacht geven aan incrementele verbeteringenLeren en innoveren:Procesinnovaties; productdifferentiatie; investeren in eigen mogelijkheden; corporate academies

Copyright

47

Weggeman: onzichtbaar leiderschap (over uit blauw komen)

ProfessionalsKenniswerkers / Medewerkers die een bepaalde mate van opleiding, kennis en training in het werk vereisen

• Hoog niveau van kennis/vaardigheden (hoge opleiding)

• Vakmatige discipline• Nadruk op ethiek/regels voor de diensten

(uit: “Professional services firms”, van G. de Jong et al.)

Professionals

Persoonskenmerken:• Onafhankelijke denkers• Intrinsiek gemotiveerd• Kritisch• Rationeel vasthoudend• Solistisch werkend• Gedreven door discipline• (groot ego??)

ProfessionalsBehoeften:• Groeien• Reputatie• Onafhankelijkheid• Adequate beloning• Autonomie

Leidinggeven aan Professionals

“NIET DOEN! “( volgens Prof. M. Weggeman, 2007)

• Leg geen regels en procedures op• Zorg dat ze zich kunnen identificeren met de hogere doelen en waarden van de organisatie en ontwikkel deze samen • Inspireer medewerkers• Ben aanwezig voor de medewerkers, neem goed waar en communiceerz.o.z……

Leidinggeven aan Professionals

… “NIET DOEN! “( volgens Prof. M. Weggeman, 2007)

• Durf te differentiëren in aansturing afhankelijk van het naleven van afspraken• Functioneer als schild voor de kenniswerkers tegen ruis vanuit de organisatie• Heb een dienende houding (faciliterend)

Ontwikkelen van Professionals

Voorwaarden:• Eigen ruimte en zelfsturing• Heldere visie waar men aan toe kan voegen• Inspiratie• Dialoog• Helderheid in verwachtingen qua output• Veilige omgeving om te experimenteren• Goede leerfaciliteiten