KARTA DOKUMENTACYJNA NATURALNEGO ZAGRO�ENIA GEOLOGICZNEGO - OBSZARU (OBIEKTU) KRASOWEGO W

POLSCE

Nr ewidencyjny 1 Kras - wszystkie efekty wywołane usuni�ciem przez rozpuszczanie minerałów ze skał, powoduj�ce szczególny typ morfologii i drena�u,

Obszar krasowy - obszar o charakterystycznej rze�bie powierzchni i/lub obecno�ci speleoform (form podziemnych) oraz odpływu i rozwoju wywołanych wi�kszym stopniem rozpuszczalno�ci skał w wodach naturalnych ni� na terenach s�siednich

Krasowienie - proces rozpuszczania skał

Formy krasowe - formy rze�by wywołane silniejsz� rozpuszczalno�ci�

Lokalizacja: Województwo Małopolskie Powiat (-ty) Kraków Gmina (-ny) Podgórze Nazwa obszaru krasowego Skały Twardowskiego Jednostka geograficzna (geomorfologiczna) Wy�yna Krakowska Nr i nazwa ark mapy topograficznej 1:25.000 M-34-64-D-d Nr i nazwa ark SMGP i MHP 1: 50.000 �rodowisko geograficzne obszaru krasowego: Morfologia krasowa:

Górski Obszar krasowy Wy�ynny X

Holokras (w skałach silnie krasowiej�cych)

nagi (odkryty) i poddarniowy (podglebowy) X

zakryty (pod nadkładem skał niekrasowiej�cych)

Semikras (w skałach �rednio i słabo krasowiej�cych lub silnie krasowiej�cych z przewarstwieniami albo pod przykryciem skał nieprzepuszczalnych ew. �rednio- i słabokrasowiej�cych)

refrokras (reprodukowany pod nadkładem skał krasowiej�cych)

Paleokras i kras kopalny X

Kras izolowany („wyspy” krasowiej�cych skał )

Fluwiokras Termokras (na obszarach krasowych współwyst�powanie form plejstoce�skiej wieloletniej zmarzliny)

tektonik� X Pseudokras naturalny zwi�zany z: ruchami masowymi lub odpr��aniem X

osiadaniem zapadaniem

Pseudokras antropogeniczny zwi�zany z:

sufozj�

Geologia obszaru: Wapie� S Dolomit S Marmur

Silnie

Gips i/lub anhydryt Margiel Kreda Less K Zlepieniec Piaskowiec

Typ skał krasowiej�cych: Uwaga: w ostatniej kolumnie wpisz K-kompleks nieuławicony lub o ławicach grubszych od 5 m, G-mi��szo�� ławic 5 – 1m, S-mi��szo�� ławic 1-0.2 m, C-mi��szo�� ławic poni�ej 0.2 m [w przypadku przeławicania zaznacz dwa lub wi�cej rodzajów skał]

�rednio

Inne (wpisz rodzaj) Mi��szo�� skał krasowiej�cych [m] 230 m

Wiek skał krasowiej�cych Górna Jura

Litologia Piaskowce, zlepie�ce Skały pod�cielaj�ce (nie krasowiej�ce): Gł�boko�� wyst�powania 231m Litologia less Nadkład: Mi��szo�� 0-2m

Parametry zalegania skał krasowiej�cych Tektonika alpinoty-powa (fałdowa)

Kierunki zespołów ciosu i/lub uskoków (podkre�l dominuj�ce kierunki) – N-S, NNE-SSW, NE-SW, EEN-WWS, W-E, WWN-EES, NW-SE, NNW-SSE) Parametry zalegania skał krasowiej�cych X/0 Tektonika

platformowa Kierunki uskoków i/lub zespołów ciosu (podkre�l dominuj�ce kierunki) – N-S, NNE-SSW, NE-SW, EEN-WWS, W-E, WWN-EES, NW-SE, NNW-SSE)

Powierzchniowe i zakryte formy krasowe obszaru Polja

Popławy Kotliny i depresje Leje pojedyncze X Leje poł�czone (uvala) Studnie (aven) X Rury i/lub �wiece krasowe X Jary i/lub w�wozy

�lepe Wywierzyskowe Ponorowe Otwarte

Doliny

Suche Organy geologiczne Wzgórza X Grzbiety Formy skałkowe izolowane Mury, �ciany i/lub bramy skalne Terasy, kaskady martwicowe i trawertynowe Misy jeziorne i bagienne

Speleoformy obszaru Schroniska X Mikro- i mezospeleoformy (krótkie i małe korytarze, rury, studnie, kominki itp.) X

Pojedynczy korytarz X Rozgał�zione X

Poziome

Labiryntowe Pojedyncza studnia

Małe (do 50 m długo�ci w planie)

Pionowe Rozgał�zione studnie Pojedynczy korytarz (dobrze zaznaczony)

X

Rozgał�zione X Labiryntowe w�skie X Labiryntowe szerokie

Poziome

Labiryntowe rozbudowane (3 D) Pojedyncza studnia z odcinkami poziomymi

X

Jaskinie

�rednie i du�e (powy�ej 50 m długo�ci w planie)

Pionowe

System studni z odcinkami poziomymi

Wiek form krasowych: Bezwzgl�dny (podaj metod� i lata) Formy naciekowe 8500 ~ 800BP Wzgl�dny (podaj metod� i czas powstania formy) paleogen - holocen Formy policykliczne o trudnym do ustalenia wieku Hydrografia obszaru

Suche Okresowo X Zawilgocone Ci�gle Okresowo

Zagł�bienia bezodpływowe

Wypełnione wod� Ci�gle

Okresowe Cieki Stałe X Lokalizacja i ew. nazwa

Kamieniołom Zakrzówek – obecnie zatopione

Wydajno�� 1992 m3/d Data pomiaru 1993 – obecnie

znacznie mniejszy Wska�nik zmienno�ci R=Qmax/Qmin (poda� przedział czasu)

-

Ascenzyjne Descenzyjne X

Kierunek ruchu wypływaj�cej wody w stosunku do siły grawitacji

Intermituj�ce

Stokowe

Wywierzyska i/lub wypływy krasowe:

Poło�enie morfologiczne Zboczowe X

Podzboczowe Terasowe Przykorytowe

Korytowe Stałe X Okresowe X Pulsacyjne

Funkcjonowanie

Epizodyczne Ponory _

Istniej�ce: Wody atmosferyczne

Zanieczyszczenie wód powierzchniowych (opis):

Przypuszczalne: dzikie wysypiska

Hydrogeologia obszaru

Kras przypowierzchniowy (cały masyw znajduje si� powy�ej bazy erozyjnej

Kras płytki (niewielka dolna cz��� krasowie-j�cego masywu jest poni�ej bazy erozyjnej)

X

Kras gł�boki (powy�ej bazy erozyjnej znajduje si� niewielka cz��� masywu)

Rozkład stref hydrogeologicznych (poło�enie krasowiej�cego masywu wzgl�dem bazy erozyjnej): Kras zagł�biony (cały krasowiej�cy masyw

wyst�puje poni�ej bazy erozyjnej)

Lokalizacja Wydajno��

Charakterystyka studni

wydajno�� jednostkowa q=Q/s) Q – wydajno��, s - depresja

Zagro�enia: Infiltracja zanieczyszczonych wód Wisły silnie zanieczyszczonych solankami z górno�l�skich kopal�. Silnie zanieczyszczone wody atmosferyczne.

Zagro�enia i ochrona wód podziemnych (opis) Mo�liwo�ci ochron: Poprawa stanu �rodowiska naturalnego Wła�ciwo�ci fizyko-chemiczne i bakteriologiczne wód: Miejsce poboru próby: Zr�b Zakrzówka Data poboru próby: od 1996-1997

Jony oraz parametry fizyczne:

Wody podziemne [mg/l, mval/l – podkre�l wła�ciwe]

Wody powierzchniowe [mg/l, mval/l – podkre�l wła�ciwe]

Ca2+ 0.5-3mg/l - Fe - ogólne 0.6 mg/l -

Mn2+ 0.09 mg/l - HCO-

3 - - Cl- 0.5-3 mg/l 10-20 mg/l

NO-3 3-6 mg/l ~ 10 mg/l

NH+4 - -

Mineralizacja - - pH 5.5-6.5 5.5-6.5

M�tno�� - - Przewodnictwo - -

Miano coli - - Skrasowienie obszaru

Liczba form ~ 30 Powierzchnia terenu ~ 2.5 km2

Gł�boko�ci 0.5-2.5 m

Ilo�ciowa ocena skrasowienia formami zapadowymi stropu masywu skalnego w rejonie: Skał Twardowskiego (podaj nazw�)

Wymiary w planie 0.5-3 m

Cz�sto�� form zapadowych Wzp= N/Az 12 Wska�nik �rednicy WD =D95-D5/2D50 - Wska�nik gł�boko�ci WH = H95 – H5/2H50 -

Wska�niki skrasowienia stropu masywu skalnego:

Wska�nik skrasowienia powierzchni WKP = AD /Az -

Wska�niki skrasowienia masywu

Liniowy wska�nik skrasowienia (w rdzeniach) WL = LP/LM -

Obja�nienia symboli: N- ilo�� form, Az-powierzchnia, na której zostały stwierdzone, A-amplituda waha� gł�boko�ci stropu masywu krasowego, Hk- �rednia gł�boko�� stropu masywu krasowego, AD-powierzchnia form zapadowych, Lp-długo�� pustek na mierzonym rdzeniu, Lm-długo�� rdzenia

Lokalizacja i charakterystyka procesów towarzysz�cych zjawiskom krasowym (głównie wzbudzonych przez procesy krasowe - ruchy masowe, spłukiwanie i in.) Zr�b Zakrzówka. Ruchy masowe zwi�zane z obrywaniem spłukiwaniem i osypywaniem głownie ze �cian kamieniołomów. Szkody spowodowane procesami krasowymi obejmuj�ce: Budynki mieszkalne Budynki gospodarcze Zabudowa komunalne i/lub przemysłowa Napowietrzne linie energetyczne i/lub telekomunikacyjne Podziemne linie energetyczne i/lub telekomunikacyjne Ruroci�gi i/lub obudowy kanałów, tuneli itp Infrastruktura drogowa Infrastruktura kolejowa Uprawy rolnicze Obszary le�ne Z Obiekty hydrotechniczne Zbiorniki wodne i cieki powierzchniowe (podaj czy wyst�puje ucieczka wód w gł�b) Wyrobiska górnicze podziemne i odkrywkowe Uwaga: w ostatniej kolumnie wpisz Z (zniszczone), U (uszkodzone), G (zagro�one) Inne szkody: (podaj opis szkód i rodzaj obiektu)

Dokumentacja fotograficzna szkód: -

Ewentualne wskazania zabezpieczaj�ce dla planowanych lub istniej�cychobiektów: Zmiana lokalizacji inwestycji Odci�cie dopływu wód powierzchniowych i podziemnych Zasypanie lejów, jaski� i in. Cementacja podło�a pod fundamentem Uszczelnienie podło�a Odwadnianie Zawalenie stropu pustek, jaski� itp. oraz zasypanie Wzmocnienia (głównie stropu) wyrobisk, tuneli itp. przez cementacj�, obudow� Mury oporowe Bituminizacja sp�kanej i skrasowiałej cz��ci stropu Inne (podaj propozycje) Tablice informacyjne o gro��cym niebezpiecze�stwie lub zamkni�cie niektórych obiektów.

Współczesna aktywno�� krasowa Ocena wizualna współczesnej aktywno�ci procesów krasowych: Współczesna aktywno�� krasowa dotyczy głównie wymywania i podmywania prowadz�c do powstawania obrywów i zapadlisk. Ilo�� nowych form zapadowych w jednostce czasu: W=N/T 0.5 Antropogeniczny wzrost intensywno�ci krasowienia:

Rolnictwa i hodowli Budownictwa Infrastruktury komunikacyjnej X Eksploatacji wód Zrzutu �cieków X Wysypisk �mieci Składowisk odpadów przemysłowych Składowisk odpadów górniczych Działalno�ci górniczej Linii przesyłowych

Wizualna ocena i/lub prognoza zwi�kszenia aktywno�ci procesów krasowych przez oddziaływania: (wpisz S-stwierdzone, P-prognozowane)

Niekontrolowanej eksploracji turystycznej X

Mapa obszaru krasowego z lokalizacj� form dla których opracowano karty szczegółowe:

Skala: 1cm-50m Karty szczegółowe wybranych obiektów (form krasowych): Informacje ogólne Numer formy na mapie (lub/i nazwa formy) Jaskinia Jasna Lokalizacja formy Skały Twardowskiego

Geograficzne (układ) Współrz�dne Siatka km (układ)

Rodzaj formy Jaskinia Stan prawny nieruchomo�ci gruntowej: Grunty pa�stwa

Zabudowa Pola uprawne Ł�ki (pastwiska) Las Nieu�ytki rolnicze Zbiornik wodny Obiekt turystyczny (rekreacyjny) X Obiekt chroniony (podaj rodzaj) X

Sposób u�ytkowania (zagospodarowania)

Inny (wpisz jaki)

Skały Twardowskiego Kamieniołom „Zakrzówek”

Charakterystyka formy Długo�� [m]: 81 m Szeroko�� [m] 0.5-12m Gł�boko�� [m] do 2m Wysoko�� [m] 1-5m Rozci�gło�� [m] 52m Rozst�p [m]* - Amplituda [m]** -

Kolisty Owalny Kwadratowy Prostok�tny Trapezowaty Romboidalny Trójk�tny Gwia�dzisty

Kształt w planie

Nieregularny X Słabo nachylone (1 – 150) Strome (16 – 550) Urwiste (56 - 8000

Nachylenie zboczy

Pionowe (pow. 810) X Symetryczne Symetria zboczy Asymetryczne Wypukły Wkl�sły Prosty X Wypukło-wkl�sły

Profil zboczy

Wkl�sło-wypukły Obrywy X Osypywanie X Spełzywanie Spływy błotne i gruzowo-błotne Osuwanie Spłukiwanie

Procesy geodyna-miczne obserwowane na zboczach lub w dnach

Katastrofalna erozja i/lub depozycja powodziowa w dnach jarów i dolin

Suche Zawilgocone stale X Zawilgocony okresowo Zalane wod� stale

Stopie� zawodnie-nia

Zalewane wod� okresowo Mi��szo�� nadkładu skał krasowiej�cych. ~10m

�rednio krasowiej�ce Rodzaj skał nadkładu Nie krasowiej�ce 0.5m Uskokiem (uskokami) Strefami sp�ka� X Korytarzami jaski�

Zwi�zek rozwoju i/lub przebiegu form z:

Przebiegiem dolin * - np. odległo�� mi�dzy �ebrami skalnymi w organach geologicznych, **- np. wzgl�dna wysosko�� �eber w organach geologicznych

Towarzysz�ce osady krasowe

Glebowo-zwietrzelinowe KT Chemiczne KT

Autochtoniczne

Klastyczne KT Wodne Organogeniczne KR Antropogeniczne KR Klastyczne KR

Allochtoniczne

Inne (podaj rodzaj) Uwaga: w ostatniej kolumnie wpisz przy odpowiednim rodzaju osadu symbole KT – karstyty, KR- karstolity Szczegółowe plany form

Punkt opracowany szczegółowo

obszar krasowy

Leje zapadliskowe

Profile morfologiczne i/lub przekroje geologiczne form Skala pozioma 1: 1 cm-3m Skala pionowa 1: 1 cm-3m

Skala pozioma 1cm-1m Skala pionowa 1 cm-1 m

strefa aktywna zagro�ona zawałem

kanał krasowy

Profil geofizyczny

strefa czynna

�wie�e (1998, 1998r) obrywy skalne

Dokumentacja fotograficzna wybranych form Skala pozioma 1cm-1m Skala pionowa 1 cm-1 m

Stan prawny obiektu (formy)

Park narodowy Rezerwat Park krajobrazowy X

Obiekt chroniony

Pomnik przyrody Obiekt nie podlegaj�cy ochronie

Rezerwat Wskazania do ochrony jako: Pomnik przyrody

Materiały �ródłowe: Literatura: Czajka, W., 1995. Okolice Krakowa: mapa turystyczna. Wojskowe Zakłady Kartograficzne

Warszawa. D�uły�ski, S., 1952. Powstanie wapieni skalistych jury krakowskiej. Rocznik Polskiego

Towarzystwa Geologicznego, 21: 125 - 180. Górny, A. & Paulo, A. 1993. Jaskinia Twardowskiego. W: Paulo, A., (red.); Przewodnik III

Konferencji Sozologicznej PTG i AGH Kraków: 75p. Górny, A., Molenda, R., Motyka, J. & Słobodzian, B. 1997. Warunki hydrogeologiczne i

zjawiska krasowe zr�bu Zakrzówka. Materiały 31 Sympozjum Speleologicznego. Ojców, p. 29 - 34.

Gradzi�ski, R., 1962. Rozwój podziemnych form krasowych w południowej cz��ci Wy�yny Krakowkiej. Rocznik Polskiego Towarzystwa Geologicznego, 31: 429 - 492.

�wie�e obrywy stropu jaskini

Gradzi�ski, R., 1972. Przewodnik geologiczny po okolicach Krakowa. Wydawnictwa Geologiczne, 355 pp.; Warszawa.

Gradzi�ski, M., 2001. Kras i jaskinie Jury Krakowskiej – zarys problematyki. W: Partyka, J. (red.), Badania naukowe południowej cz��ci Wy�yny Krakowsko-Wielu�skiej; Materiały konferencyjne, referaty, postery, sesje terenowe, Ojców, 40 – 47p.

Krajewski M., 2001. Upper Jurassic chalky limestones in the Zakrzówek Horst, Kraków-Wielu� Upland, Kraków region, south Poland. Annales Societatis Geologorum Poloniae 71: 43 - 51.

Matyszkiewicz, J., 1993. Geologia Zr�bu Zakrzówka – pomysł �cie�ki dydaktycznej. W: Paulo, A., (ed.); Przewodnik III Konferencji Sozologicznej PTG i AGH Kraków: 73 - 75.

Motyka, J. & Postawa, A., 1998. Zró�nicowanie przestrzenne st��enia jonu chlorkowego w wodach z wycieków w kamieniołomie w Zakrzówku (okolice Krakowa, S Polska). Kras i speleologia. T. 9; 105 -117.

Rutkowski, J., 1989. Budowa geologiczna regionu Krakowa. Przegl�d Geologiczny, 1989/6: 302 - 308.

Rutkowski, J., 1993. Obja�nienia do Szczegółowej Mapy Geologicznej Polski w skali 1:50000 Arkusz Kraków (973). Pa�stwowy Instytut Geologiczny, Warszawa: 5 - 46.

Szelerewicz, M. & Górny, A., 1986. Jaskinie Wy�yny Krakowsko – Wielu�skiej. Wydawnictwa PTTK „Kraj”; Warszawa – Kraków 200 pp.

Materiały fotolotnicze:- Materiały kartograficzne: Mapy terenowe własne, mapy geodezyjne 1:10000, 1:25000 Sprawozdania i dokumentacje archiwalne:- Kart� sporz�dził: dr in�. Marcin Krajewski Dnia: 02.02.2003