Karikatür ve bulmacalar kpss Öğretmen Adaylar İçin oyt tek...Yrd. Doç. Dr. Hasan Hüseyin...

Yrd. Doç. Dr. Hasan Hüseyin Şahan

si2 1aradaaradasi2 1

kpssÖğretmen Adaylar İçin

Program GeliştirmeÖğretim Yöntem ve Teknikleri

Program GeliştirmeÖğretim Yöntem ve Teknikleri

Akıcı, ayrıntılı ve görsel anlatım

İpucu bilgiler ve özet tablolar

ÖSYM tarzında özgün sorular

Çıkmış sorular ve çözümleri

Karikatür ve bulmacalar

Örnekler, yorumlar ve uyarılar......

Hasan Hüseyin ŞAHAN

KPSS Program Geliştirme - Öğretim Yöntem ve Teknikleri

ISBN 978-605-364-310-4

Kitapta yer alan bölümlerin tüm sorumluluğu yazarlarına aittir.

© Pegem AkademiBu kitabın basım, yayın ve satış hakları

Pegem Akademi Yay. Eğt. Dan. Hizm. Tic. Ltd. Şti’ye aittir.Anılan kuruluşun izni alınmadan kitabın tümü ya da bölümleri,kapak tasarımı, mekanik, elektronik, fotokopi, manyetik, kayıtya da başka yöntemlerle çoğaltılamaz, basılamaz, dağıtılamaz.

Bu kitap T.C. Kültür Bakanlığı bandrolü ile satılmaktadır.Okuyucularımızın bandrolü olmayan kitaplar hakkında

yayınevimize bilgi vermesini ve bandrolsüz yayınlarısatın almamasını diliyoruz.

“Bu kitapta yer alan geçmiş yıllarda ÖSYM'nin yapmış olduğu sınavlardaki ÇIKMIŞ SORULAR'ın her hakkı ÖSYM'ye aittir. Hangi amaçla olursa olsun, tamamının veya bir kısmının kopya edilmesi, fotoğraflarının çekilmesi, herhangi bir yolla çoğaltılması ya da kullanılması, yayımlanması ÖSYM'nin yazılı izni olmadan yapılamaz. Pegem Akademi Yayıncılık telif ücreti ödeyerek bu izni almıştır.”

1. Baskı: Eylül 2012

Yayın Yönetmeni: Ozan ErmişDizgi-Grafik Tasarım: Şermin Yılmaz

Kapak Tasarımı: Gürsel AvcıBaskı: Ayrıntı Matbaası

(Ankara-0312-394 55 90)

Yayıncı Sertifika No: 14749Matbaa Sertifika No: 13987

İletişim

Karanfil 2 Sokak No: 45 Kızılay / ANKARAYayınevi: 0312 430 67 50 - 430 67 51

Yayınevi Belgeç: 0312 435 44 60Dağıtım: 0312 434 54 24 - 434 54 08

Dağıtım Belgeç: 0312 431 37 38Hazırlık Kursları: 0312 419 05 60

E-ileti: [email protected]

SUNU

Değerli Öğretmen Adayları;

Elinizdeki kitap Kamu Personeli Seçme Sınavı (KPSS) Eğitim Bilimleri Testinde önemli bir yer tutan “Program Geliştirme” ve “Öğretim Yöntem ve Teknikleri” kapsamındaki yaklaşık 45 soruyu etkili bir biçimde çözebilmeniz amacıyla hazırlanmıştır.

Hazırlanan bu kitap “Program Geliştirme” ve “Öğretim Yöntem ve Teknikleri” olmak üzere iki kısımdan oluşmaktadır. Bu kısımlara ait bölümler aşağıda tanıtılmıştır.

Birinci Kısım İkinci Kısım

Eğitim Bilimine Giriş

Program Geliştirmeye Giriş

Program Tasarımı Yaklaşımları ve Program

Geliştirme Modelleri Program Geliştirmenin Planlanması

Program Tasarısı Hazırlamada Hedefler

Program Tasarını Hazırlamada İçerik ve Belirlenmesi

Program Tasarısı Hazırlamada Eğitim Durumları

Program Tasarısı Hazırlamada Sınama Durumları

Programın Denenmesi, Uygulanması,

Değerlendirilmesi ve Geliştirilmesi Plan ve Çağdaş Eğitim Anlayışı

Öğretim İlkeleri, Öğretme-Öğrenme Kuram-

Model ve Yaklaşımları Öğretim Stratejileri

Öğretim Yöntemleri

Öğretim Teknikleri

Kavram Öğrenme ve Öğretimi

Öğrenme Stratejileri ve Stilleri

Düşünme Becerileri

Sınıf Yönetimi

Kitapta; bölümlerin sınav formatına uygun ve soru çözümünü kolaylaştıracak bir şekilde ele alınmasına, bil-gilerin açık ve anlaşılır bir dille ifade edilmesine, bilginin resim ve şekillerle somutlaştırılmasına ve tablolarla akılda kalıcı biçimde sunulmasına özen gösterilmiştir. Her ünitenin sonunda; ■ özet, ■ bulmaca, ■ konu tarama testi, ■ çıkmış sorular ve■ deneme sınavlarına

yer verilmiştir.

Ayrıca konu başlıklarının yanında Konu Önem Derecelendirme Sistemi (KÖDS) bulunmaktadır. Bu sisteme göre konuların önem derecesi 5* (en önemli) – 1* (az önemli) aralığında derecelendirilmiştir. Çalışmalarınızı yaparken önem derecelerini dikkate almanız başarınızı arttıracaktır. Buna ek olarak her konuda çıkmış 1-2 soruya yer verilerek soru tarzına dikkat çekmek amaçlanmıştır.

Bu kitabın hazırlanmasında yardım, destek ve katkılarını esirgemeyen PEGEM AKADEMİ yayınevi çalışanlarına teşekkürü bir borç bilirim. Bu kitap uzun bir birikim ve yoğun emeğin ürünüdür. Kitapla ilgili görüş ve önerileriniz bu ürünün niteliğini daha da artıracaktır. Değerli görüş ve önerilerinizi lütfen bizimle [email protected] aracılığı ile paylaşınız.

Kitabın çalışmalarınızda yararlı olması dileğiyle KPSS’de ve meslek hayatınızda başarılar...

Yrd. Doç. Dr. Hasan Hüseyin ŞAHAN

K P S Sv

İÇİNDEKİLER

1. KISIM PROGRAM GELİŞTİRME

1. BÖLÜM Eğitim Bilimine Giriş

1. TEMEL KAVRAMLAR ....................................................................................... 51.1. EĞİTİM ................................................................................................... 5

1.1.1. Birey .............................................................................................. 51.1.2. Davranış........................................................................................ 51.1.3. Yaşantı .......................................................................................... 51.1.4. Kasıtlılık ........................................................................................ 51.1.5. İstendik.......................................................................................... 51.1.6. Süreç............................................................................................. 6

1.2. EĞİTİM TÜRLERİ ................................................................................... 61.2.1. Formal Eğitim ................................................................................ 6

1.2.1.1. Örgün eğitim .......................................................................... 71.2.1.2. Yaygın eğitim ......................................................................... 7

1.2.1.2.1. Halk eğitimi ................................................................. 71.2.1.2.2. Hizmet içi eğitim ......................................................... 7

1.2.2. Formal Olmayan Eğitim (İnformal Eğitim) ..................................... 81.3. KÜLTÜRLEME SÜRECİ OLARAK EĞİTİM .......................................... 10

1.3.1. Kültürleme ................................................................................... 101.3.1.1. Zoraki kültürleme ................................................................. 101.3.1.2. Gelişigüzel kültürleme ......................................................... 101.3.1.3. Kasıtlı kültürleme ................................................................. 10

1.3.2. Kültürlenme ................................................................................. 101.3.3. Kültürleşme ................................................................................. 10

1.4. SİSTEM OLARAK EĞİTİM ................................................................... 111.5. İLETİŞİM SÜRECİ OLARAK EĞİTİM ................................................... 121.6. EĞİTİM İLE İLGİLİ DİĞER KAVRAMLAR ............................................. 12

1.6.1. Temel Eğitim ............................................................................... 121.6.2. Zorunlu Eğitim ............................................................................. 121.6.3. Hizmet Öncesi Eğitim.................................................................. 131.6.4. Özel Eğitim.................................................................................. 131.6.5. İş Başında Eğitim ........................................................................ 131.6.6. Oryantasyon (Uyum/Alıştırma) Eğitimi ........................................ 131.6.7. Sargın Eğitim .............................................................................. 13

1.7. ÖĞRETİM ............................................................................................. 131.8. ÖĞRETME............................................................................................ 141.9. ÖĞRENME ........................................................................................... 141.10. ÖĞRETME-ÖĞRENME SÜRECİ ....................................................... 15

2. EĞİTİMİN TARİHSEL TEMELLERİ ................................................................ 162.1. 18 VE 19. YÜZYILDA AVRUPA’DA EĞİTİM ......................................... 162.2. 20. YÜZYILDA AVRUPA’DA VE TÜRKİYE’DE EĞİTİM ....................... 172.3. JOHN DEWEY VE TÜRKİYE RAPORU ............................................... 18

viK P S S

3. EĞİTİMİN FELSEFİ TEMELLERİ ........................................................................183.1. BAŞLICA FELSEFE ALANLARI ................................................................19

3.1.1. Ontoloji (Varlık Felsefesi).................................................................193.1.2. Aksiyoloji (Değer Felsefesi) .............................................................193.1.3. Ampirizm (Deneycilik) ......................................................................193.1.4. Antropoloji .......................................................................................193.1.5. Determinizm ....................................................................................193.1.6. Epistemoloji (Bilgi bilim) ..................................................................193.1.7. Experimentalizm (Deneyselcilik) .....................................................193.1.8. Hümanizm (İnsancıllık) ....................................................................193.1.9. Kozmoloji (Evren bilim) ....................................................................193.1.10. Metafizik ........................................................................................19

3.2. BAŞLICA FELSEFİ AKIMLAR ...................................................................203.2.1. İdealizm ...........................................................................................203.2.2. Realizm ...........................................................................................203.2.3. Pragmatizm .....................................................................................213.2.4. Varoluşçuluk ....................................................................................21

4. EĞİTİMİN SOSYAL TEMELLERİ ........................................................................234.1. EĞİTİM KURUMLARININ (OKULLARIN) İŞLEVLERİ ...............................23

4.1.1. Toplumsal (Sosyal) İşlev ..................................................................234.1.2. Siyasal İşlev ....................................................................................234.1.3. Bireyi Geliştirme İşlevi .....................................................................234.1.4. Ekonomik İşlev ................................................................................234.1.5. Gizli İşlev .........................................................................................23

5. EĞİTİMİN PSİKOLOJİK TEMELLERİ..................................................................246. EĞİTİMİN HUKUKSAL TEMELLERİ ...................................................................25

6.1. TEVHİD-İ TEDRİSAT KANUNU ................................................................256.2. MİLLİ EĞİTİM TEMEL KANUNU ...............................................................25

6.2.1. Türk Millî Eğitiminin Genel Amaçları ...............................................256.2.2. Türk Millî Eğitiminin Temel İlkeleri ...................................................26

6.2.2.1. Genellik ve eşitlik .....................................................................266.2.2.2. Ferdin ve toplumun ihtiyacı ......................................................266.2.2.3. Yöneltme ..................................................................................266.2.2.4. Eğitim hakkı .............................................................................266.2.2.5. Fırsat ve imkân eşitliği .............................................................266.2.2.6. Süreklilik ..................................................................................266.2.2.7. Atatürk ilke ve inkılâpları ile Atatürk milliyetçiliği ......................266.2.2.8. Demokrasi eğitimi ....................................................................266.2.2.9. Laiklik .......................................................................................266.2.2.10. Bilimsellik ...............................................................................266.2.2.11. Planlılık ..................................................................................266.2.2.12. Karma eğitim ..........................................................................266.2.2.13. Okul-aile işbirliği .....................................................................276.2.2.14. Her yerde eğitim ....................................................................27

6.2.3 Öğretmen Yeterlikleri ........................................................................276.2.4. Türk Eğitim Sisteminin Örgüt ve Yönetim Yapısı .............................30

6.2.4.1. Millî Eğitim Bakanlığının Görevleri ...........................................306.2.4.2. Milli Eğitim Bakanlığı Teşkilatı ..................................................31

6.2.4.2.1. Merkez Teşkilatı ............................................................316.2.4.2.2. Müsteşar ve Müsteşar Yardımcıları ..............................316.2.4.2.3. Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığı ve Milli Eğitim Şurası .........................................................................316.2.4.2.4. Taşra Teşkilatı ...............................................................316.2.4.2.5. Yurtdışı Teşkilatı ...........................................................31

Özet........................................................................................................................................ 33Bulmaca ................................................................................................................................. 34Konu Tarama Testi ............................................................................................................... 35Çıkmış Sorular ....................................................................................................................... 38Çıkmış Soruların Açıklamaları .............................................................................................. 40

vii K P S S

2. BÖLÜM Program Geliştirmeye Giriş

1. PROGRAM GELİŞTİRMEDE TEMEL KAVRAMLAR VE İLİŞKİLERİ ............. 431.1. EĞİTİM PROGRAMI (YETİŞEK) .......................................................... 441.2. ÖĞRETİM PROGRAMI ........................................................................ 441.3. DERS PROGRAMI ............................................................................... 441.4. ÖRTÜK PROGRAM .............................................................................. 441.5. POSNER’A GÖRE PROGRAM TÜRLERİ ............................................ 45

1.5.1. Resmi (Açık/Yazılı) Program ....................................................... 451.5.2. Uygulamadaki (Uygulanan/ Gerçekleşen) Program.................... 451.5.3. İhmal Edilen (Atlanan) Program .................................................. 451.5.4. Ekstra (Fazladan) Program ......................................................... 451.5.5. Örtük (Gizli/ Saklanan/ İnformal/Üstü Kapalı) Program .............. 45

1.6. PROGRAMIN CEVAP ARADIĞI SORULAR ........................................ 481.7. PROGRAMIN BAŞLICA YARARLARI .................................................. 481.8. PROGRAMIN ÖZELLİKLERİ ................................................................ 49

1.8.1. Millî eğitimin amaçlarına uygunluk .............................................. 491.8.2. İşlevsellik..................................................................................... 491.8.3. Çerçeve....................................................................................... 491.8.4. Esneklik....................................................................................... 491.8.5. Değişmez ve genel olma............................................................. 491.8.6. Öğrenciyi geliştirme .................................................................... 491.8.7. Uygulayıcılara yardımcı olma...................................................... 49

2. PROGRAMIN ÖĞELERİ ................................................................................ 502.1. HEDEF.................................................................................................. 512.2. İÇERİK .................................................................................................. 512.3. EĞİTİM DURUMLARI ........................................................................... 512.4. SINAMA DURUMLARI.......................................................................... 51

3. PROGRAM GELİŞTİRME VE KURAMSAL TEMELLERİ............................... 523.1. PROGRAM GELİŞTİRME .................................................................... 523.2. PROGRAM GELİŞTİRME SÜRECİNİN İLKELERİ ............................... 53

3.2.1. Sistematik Olma .......................................................................... 533.2.2. Bilimsel Olma .............................................................................. 533.2.3.Koordinasyon Gerekliliği .............................................................. 533.2.4. Araştırma Gerekliliği.................................................................... 533.2.5. Dinamiklik İlkesi .......................................................................... 533.2.6. Planlılık ....................................................................................... 53

3.3. PROGRAM GELİŞTİRMENİN KURAMSAL TEMELLERİ .................... 533.3.1. Tarihi Temel ................................................................................. 53

3.3.1.1. Program Geliştirmenin Dünyadaki Gelişimi ......................... 533.3.1.2. Program Geliştirmenin Türkiye'deki Gelişimi ....................... 54

3.3.2. Psikolojik Temel .......................................................................... 543.3.3. Toplumsal Temel ......................................................................... 553.3.4. Ekonomik Temel.......................................................................... 563.3.5. Konu Alanı Temeli ....................................................................... 563.3.6. Bireysel Temel............................................................................. 573.3.7. Felsefi Temel ............................................................................... 57

viiiK P S S

3.3.7.1. Felsefi Akımlar ..................................................................... 583.3.7.1.1. İdealizm (İdealist Görüş) .......................................... 593.3.7.1.2. Realizm (Gerçekçilik) ............................................... 593.3.7.1.3. Pragmatizm (Faydacılık) .......................................... 593.3.7.1.4. Varoluşçuluk ............................................................. 59

3.3.7.2. Eğitim Felsefeleri ................................................................. 593.3.7.2.1. Daimicilik (Konu) ...................................................... 603.3.7.2.2. Esasicilik (Konu+Öğretmen) ..................................... 603.3.7.2.3. İlerlemecilik (Öğrenci) ............................................... 603.3.7.2.4. Yeniden Kurmacılık (Değişim, Reform, Yenilik) ........ 60

3.3.7.3. Diğer Felsefi Akımlar ........................................................... 643.3.7.3.1. Naturalizm ................................................................ 643.3.7.3.2. Politeknik .................................................................. 643.3.7.3.3. Postmodernizm ........................................................ 643.3.7.3.4. Pozitivizm ................................................................. 64

Özet .................................................................................................................... 65Bulmaca.............................................................................................................. 66Konu Tarama Testi ............................................................................................. 67Çıkmış Sorular .................................................................................................... 71Çıkmış Soruların Açıklamaları ............................................................................ 75

3. BÖLÜM Program Tasarımı Yaklaşımları ve Program Geliştirme Modelleri

1. EĞİTİMDE PROGRAM TASARIMI ................................................................. 791.1. PROGRAM GELİŞTİRMEDE GENEL YAKLAŞIMLAR ........................ 79

1.1.1. Teknik ve Bilimsel Olan Yaklaşımlar ........................................... 791.1.2. Teknik ve Bilimsel Olmayan Yaklaşımlar ..................................... 79

1.2. PROGRAM TASARIMININ İLKELERİ .................................................. 801.2.1. Konunun Kapsamı ...................................................................... 801.2.2. Kaynaştırma (İlişkilendirme)........................................................ 801.2.3. Aşamalılık (Ardışıklık) ................................................................. 801.2.4. Süreklilik...................................................................................... 801.2.5. Bağdaşımcılık ............................................................................. 801.2.6. Denge ......................................................................................... 80

2. BAŞLICA PROGRAM TASARIMI YAKLAŞIMLARI ........................................ 802.1. KONU MERKEZLİ TASARIMLAR ......................................................... 81

2.1.1. Konu Tasarımı ............................................................................. 812.1.2. Disiplin Tasarımı.......................................................................... 812.1.3. Disiplinler Arası Tasarım (Kolerasyon Desen) ............................ 812.1.4. Geniş Alanlı Tasarım ................................................................... 822.1.5. Süreç Tasarımı ............................................................................ 82

2.2. BİREY (ÖĞRENEN) MERKEZLİ TASARIMLAR ................................... 832.2.1. Çocuk Merkezli Tasarım.............................................................. 842.2.2. Yaşantı Merkezli Tasarım ............................................................ 842.2.3. Romantik Tasarım ....................................................................... 842.2.4. Hümanistik Tasarım .................................................................... 84

2.3. SORUN MERKEZLİ TASARIMLAR ...................................................... 852.3.1. Yaşam Şarları Tasarımı ............................................................... 862.3.2. Çekirdek Tasarımı ....................................................................... 862.3.3. Toplumsal Sorunlar ve Yeniden Kurmacılık Tasarımı .................. 86

ix K P S S

3. BAŞLICA PROGRAM GELİŞTİRME MODELLERİ ........................................ 873.1. ABD’DE YAYGIN OLAN PROGRAM GELİŞTİRME MODELLERİ ....... 87

3.1.1. Taba Modeli ................................................................................ 873.1.2. Tyler Modeli ................................................................................ 883.1.3. Taba-Tyler Modeli ....................................................................... 893.1.4. Sistem Yaklaşımı Modeli ............................................................ 90

3.2. AVRUPA’DA YAYGIN OLAN PROGRAM GELİŞTİRME MODELLERİ ................................................................. 90

3.2.1. Rasyonel Planlama Modeli ........................................................ 913.2.2. Süreç Yaklaşımı Modeli ............................................................. 913.2.3. Yenilikçi/Durumsal Model ........................................................... 91

3.3. TÜRKİYE’DE YAYGIN OLARAK KULLANILAN PROGRAM MODELLERİ ....................................................................................... 91

Özet ................................................................................................................... 92Bulmaca............................................................................................................. 93Konu Tarama Testi ............................................................................................ 94Çıkmış Sorular ................................................................................................... 97Çıkmış Soruların Açıklamaları ........................................................................... 98

4. BÖLÜM Program Geliştirmenin Planlanması

1. PROGRAM GELİŞTİRME GRUPLARI .......................................................... 1011.1. PROGRAM KARAR VE KOORDİNASYON GRUBU........................... 1011.2. PROGRAM ÇALIŞMA GRUBU ........................................................... 1021.3. PROGRAM DANIŞMA GRUBU ........................................................... 102

2. ÇALIŞMA PLANININ OLUŞTURULMASI...................................................... 1032.1. İŞLEM-ZAMAN ÇİZELGESİ ................................................................ 1032.2. PERT-İŞLEM AĞI ................................................................................ 1042.3. AKIŞ ŞEMASI ...................................................................................... 105

3. İHTİYAÇ SAPTAMA ....................................................................................... 1063.1. İHTİYAÇ BELİRLEME VE DEĞERLENDİRME SÜRECİ ..................... 1063.2. İHTİYAÇ SAPTAMA YAKLAŞIMLARI .................................................. 107

3.2.1. Farklar Yaklaşımı ...................................................................... 1073.2.2. Demokratik Yaklaşım ................................................................ 1073.2.3. Analitik Yaklaşım ....................................................................... 1073.2.4. Betimsel Yaklaşım ...................................................................... 107

3.3. İHTİYAÇ SAPTAMA TEKNİKLERİ ....................................................... 1073.3.1. Anket-Delphi .............................................................................. 1073.3.2. Progel (Dacum) .......................................................................... 1083.3.3. Gözlem....................................................................................... 1093.3.4. Meslek (İş) Analizi ...................................................................... 1093.3.5. Ölçme Araçları-Testler ............................................................... 1093.3.6. Görüşme-Grup Toplantıları ........................................................ 1093.3.7. Kaynak Tarama .......................................................................... 109

Özet ................................................................................................................... 113Bulmaca............................................................................................................. 114Konu Tarama Testi ............................................................................................ 115

xK P S S

5. BÖLÜM Program Tasarısı Hazırlamada Hedefler

1. HEDEF VE NİTELİKLERİ ....................................................................................................1211.1. HEDEF NEDİR? .................................................................................. 1211.2. HEDEFLERİN NİTELİKLERİ ............................................................... 122

1.2.1. İhtiyaca Dayalılık ........................................................................ 1221.2.2. Öğrenci Davranışına Dönüklük .................................................. 1221.2.3. Ulaşılabilirlik ............................................................................... 1221.2.4. Kenetlilik (konu alanı ile ilişkili olma) .......................................... 1221.2.5. Genellik ve Sınırlılık ................................................................... 1221.2.6. Öğrenme Ürününe Dönüklük ..................................................... 1221.2.7. Açık-seçiklik ............................................................................... 1221.2.8. Tutarlılık ..................................................................................... 1221.2.9. Bitişiklik ...................................................................................... 122

2. HEDEFLERİN DİKEY BOYUTTA SINIFLANMASI ..........................................................1243. HEDEF BELİRLEME SÜRECİ ............................................................................................125

3.1. HEDEFLERİ BELİRLEME DE KAYNAKLAR (1. ADIM) ....................... 1263.2. HEDEFLERİ BELİRLEMEDE SÜZGEÇLER (2. ADIM) ....................... 1273.3. HEDEFLERİN YATAY BOYUTTA SINIFLANMASI (3. ADIM) .............. 127

3.3.1 Bilişsel Alan................................................................................. 1283.3.1.1. Bilgi ..................................................................................... 1293.3.1.2. Kavrama ............................................................................. 1293.3.1.3. Uygulama ........................................................................... 1293.3.1.4. Analiz .................................................................................. 1293.3.1.5. Sentez ................................................................................ 1293.3.1.6. Değerlendirme .................................................................... 129

3.3.2. Duyuşsal alan ............................................................................ 1323.3.2.1. Alma ................................................................................... 1333.3.2.2. Tepkide bulunma ................................................................ 1333.3.2.3. Değer verme ....................................................................... 1333.3.2.4. Örgütleme ........................................................................... 1333.3.2.5. Kişilik haline getirme (Nitelenmişlik) ................................... 133

3.3.3. Devinişsel (psiko-motor) alan..................................................... 1343.3.3.1. Uyarılma (Algılama) ............................................................ 1353.3.3.2. Kurulma/ Hazırlık ................................................................ 1353.3.3.3. Kılavuzla yapma ................................................................. 1353.3.3.4. Mekanikleşme .................................................................... 1353.3.3.5. Beceri haline getirme .......................................................... 1353.3.3.6. Duruma uydurma (Uyum) ................................................... 1353.3.3.7. Yaratma .............................................................................. 135

4. HEDEFLERİN DAVRANIŞLARA DÖNÜŞTÜRÜLME GEREKÇELERİ.......................1355. HEDEF YAZIMINDA YAKLAŞIMLAR ................................................................................137

5.1. AŞAMALI HEDEF YAZMA YAKLAŞIMI ...............................................1375.2. YETERLİĞE DAYALI HEDEF YAZMA YAKLAŞIMI .............................1375.3. MODÜLER HEDEF YAZMA YAKLAŞIMI .............................................137

6. YENİLENMİŞ BLOOM TAKSONOMİSİ ............................................................................137Özet ................................................................................................................... 139Bulmaca............................................................................................................. 140Konu Tarama Testi ............................................................................................ 141Çıkmış Sorular ................................................................................................... 144Çıkmış Soruların Açıklamaları ........................................................................... 148

xi K P S S

6. BÖLÜMProgram Tasarısı Hazırlamada

İçerik ve Belirlenmesi

1. İÇERİK NEDİR? ....................................................................................................................1532. İÇERİK BELİRLEME İLKELERİ ..........................................................................................153

2.1. İLGİLİLİK.............................................................................................. 1542. 2. ÖĞRENCİYE GÖRELİK (DÜZEYE UYGUNLUK) .............................. 1542. 3. BİREYSEL VE TOPLUMSAL FAYDA SAĞLAYICI ............................. 1542. 4. TUTARLILIK ........................................................................................ 1542. 5. KAYNAŞIKLIK ..................................................................................... 1542. 6. ÖĞRENME VE ÖĞRETİM İLKELERİNE UYGUNLUK ....................... 1542. 7. ANLAMLILIK ....................................................................................... 1542. 8. GEÇERLİLİK VE GÜNCELLİK ........................................................... 1542. 9. BİLİMSEL OLARAK DOĞRULUK....................................................... 1542. 10. EKONOMİKLİK ................................................................................. 1542. 11. TÜMDENGELİM ............................................................................... 1542. 12. ÖNKOŞULLULUK............................................................................. 1542. 13. KAPSAMA ........................................................................................ 1542. 14. DENGE ............................................................................................. 1542. 15. ÖN ÖRGÜTLEYİCİ ........................................................................... 1552. 16. SENTEZLEME .................................................................................. 155

3. İÇERİK DÜZENLEME YAKLAŞIMLARI ............................................................................1573.1. DOĞRUSAL YAKLAŞIM ...................................................................... 1573.2. SARMAL YAKLAŞIM ........................................................................... 1573.3. MODÜLER YAKLAŞIM ........................................................................ 1583.4. PİRAMİTSEL YAKLAŞIM ..................................................................... 1583.5. ÇEKİRDEK YAKLAŞIM ........................................................................ 1583.6. KONU AĞI-PROJE MERKEZLİ YAKLAŞIM ........................................ 1593.7. SORGULAMA MERKEZLİ YAKLAŞIM ................................................ 159

4. BELİRTKE TABLOSU .................................................................................... 1644.1. BELİRTKE TABLOSUNUN İŞLEVLERİ ............................................... 1644.2. BELİRTKE TABLOSUNU HAZIRLAMA AŞAMALARI ......................... 1644.3. BELİRTKE TABLOSUNDA BULUNANLAR VE BULUNMAYANLAR ... 1644.4. BELİRTKE TABLOSU ÖRNEĞİ ........................................................... 164


7. BÖLÜM Program Tasarısı Hazırlamada Eğitim Durumları

1. EĞİTİM DURUMLARI NEDİR? .......................................................................... 1772. EĞİTİM DURUMLARININ BELİRLENMESİNDE İLKELER ...........................................177

2.1. HEDEFE UYGUNLUK ......................................................................... 1782.2. ÖĞRENCİYE UYGUNLUK .................................................................. 1782.3. İÇERİKTEKİ BİLGİNİN ÖZELLİKLERİNE UYGUNLUK....................... 1782.4. EKONOMİKLİK .................................................................................... 1782.5. TUTARLILIK ......................................................................................... 1782.6. ÖĞRETİM İLKELERİNE UYGUNLUK ................................................. 178

xiiK P S S

3. EĞİTİM DURUMLARININ TEMEL BOYUTLARI .............................................................1793.1. GİRİŞ (BİREYİN ÖĞRENMEYE HAZIR HALE GELME SÜRECİ) ...... 1803.2. GELİŞME (BİREYİN DAVRANIŞININ DEĞİŞTİĞİ, YANİ ÖĞRENMENİN OLDUĞU SÜREÇ) ..................................................... 1803.3. SONUÇ (ÖĞRENMELERİN KONTROLÜ VE KAPANIŞ) .................... 180

4. ÖĞRETİMDE MATERYAL VE ARAÇ-GEREÇ KULLANIMI .......................... 1834.1. ÖĞRETİMDE KULLANILAN ARAÇ-GEREÇLERİN SINIFLAMASI ..... 1844.2. ÖĞRETİM MATERYALİ VE ARAÇ-GEREÇLERİN BELİRLENMESİNDE İLKELER ........................................................... 1854.3. ÖĞRETİM MATERYALİ VE ARAÇ-GERECİ OLARAK DERS KİTAPLARI ........................................................................................... 185

4.3.1. Biçimsel görünüm ...................................................................... 1864.3.2. Bilimsel içerik ............................................................................. 1864.3.3. Dil ve anlatım ............................................................................. 186

4.4. ÖĞRETİMDE MATERYAL VE ARAÇ-GEREÇ KULLANIMININ YARARLARI - SINIRLILIKLARI ........................................................... 188

5. EĞİTİM DURUMLARINI DÜZENLEME KURALLARI .................................... 1896. EĞİTİM DURUMU DEĞİŞKENLERİ .............................................................. 195

6.1. İPUCU.................................................................................................. 1956.2. KATILIM ............................................................................................... 1956.3. PEKİŞTİRME ....................................................................................... 1956.4. DÖNÜT DÜZELTME ............................................................................ 195

6.4.1. Dönüt Çeşitleri ........................................................................... 1966.4.1.1. Teyit Edici Dönüt ................................................................. 1966.4.1.2. Düzeltici Dönüt ................................................................... 1966.4.1.3. Açıklayıcı Dönüt ................................................................. 1966.4.1.4. Teşhis Edici Dönüt .............................................................. 1966.4.1.5. Genişletmeye/Eklemlemeye Yönelik Dönüt ....................... 196


8. BÖLÜM Program Tasarısı Hazırlamada Sınama Durumları

1. SINAMA DURUMU (ÖLÇME-DEĞERLENDİRME) NEDİR? ......................... 2192. AMACINA GÖRE DEĞERLENDİRME TÜRLERİ .......................................... 220

2.1. TANIMA VE YERLEŞTİRMEYE DÖNÜK DEĞERLENDİRME (DIAGNOSTIC) .................................................................................... 2202.2. BİÇİMLENDİRME VE YETİŞTİRMEYE DÖNÜK DEĞERLENDİRME (FORMATIVE) ....................................................................................... 2202.3. DÜZEY BELİRLEMEYE DÖNÜK DEĞERLENDİRME (SUMMATIVE)

3. SINAMA DURUMLARINI DÜZENLEME İLKELERİ ....................................... 221Özet ................................................................................................................... 223Bulmaca............................................................................................................. 224Konu Tarama Testi ............................................................................................ 225Çıkmış Sorular ................................................................................................... 228Çıkmış Soruların Açıklamaları ........................................................................... 228

xiii K P S S

9. BÖLÜM Programın Denenmesi, Uygulanması, Değerlendirilmesi ve Geliştirilmesi

1. PROGRAMIN DENENMESİ, UYGULANMASI, DEĞERLENDİRİLMESİ VE GELİŞTİRİLMESİ SÜRECİ ............................................................................ 231

1.1. PROGRAMIN TASARLANMASI .......................................................... 2321.2. PROGRAMIN UYGULANMASI ........................................................... 232

1.2.1. Programın Denenmesi (Pilot Uygulama) Süresinin Adımları ..... 2321.3. PROGRAMIN DEĞERLENDİRİLMESİ ................................................ 234

1.3.1. Program Değerlendirme Yaklaşımları ........................................ 2341.3.1.1. Hedefe Dayalı Değerlendirme Yaklaşımı ........................... 2341.3.1.2. Metfessel-Michael Değerlendirme Modeli .......................... 2361.3.1.3. Provus’un Farklar Yaklaşımı ile Değerlendirme Modeli ...... 2361.3.1.4. Stake’nin Uygunluk-Olasılık Modeli .................................... 2361.3.1.5. Stufflebeam’in Bağlam, Girdi-Süreç ve Ürün Modeli .......... 2371.3.1.6. Eisner’in Eğitsel Eleştiri Değerlendirme Modeli .................. 2371.3.1.7. Stake’nin İhtiyaca Cevap Verici Program Değerlendirme Modeli ................................................................................. 2371.3.1.8. Program Öğelerine Dayalı Değerlendirme Yaklaşımı ......... 2391.3.1.9. Ertürk’ün Program Değerlendirme Yaklaşımları ................. 241

1.3.1.9.1. Tasarıya bakarak değerlendirme ............................. 2411.3.1.9.2. Ortama bakarak değerlendirme ............................... 2411.3.1.9.3. Başarıya bakarak değerlendirme ............................ 2411.3.1.9.4. Erişiye bakarak değerlendirme ................................ 2411.3.1.9.5. Öğrenmeye bakarak değerlendirme ........................ 2411.3.1.9.6. Ürüne ve yan ürünlere bakarak değerlendirme ....... 241

1.4. PROGRAMIN GELİŞTİRİLMESİ ......................................................... 2411.4.1. Programın Geliştirilmesini Sürekli Kılan Faktörler...................... 242


10. BÖLÜM Plan ve Çağdaş Eğitim Anlayışı

1. PLAN NEDİR? ............................................................................................... 2532. PLANIN AMACI VE İŞLEVİ ........................................................................... 2533. PLAN YAPMANIN İLKELERİ ..............................................................................................2554. PLANIN YARARLARI ...........................................................................................................2575. ÖĞRETİM PLANI ÇEŞİTLERİ ............................................................................................258

5.1. YILLIK PLAN........................................................................................ 2585.2. ÜNİTE PLANI....................................................................................... 2585.3. DERS PLANI ....................................................................................... 258

5.3.1. Ders Planı Hazırlanırken Dikkat Edilmesi Gereken Hususlar .... 2595.3.2. Ders Planının Yararları ............................................................... 2595.3.3. Günlük Ders Planı Örneği .......................................................... 2605.3.4. Çoklu Zekâ Kuramına Uygun Matematik Ders Planı ................. 261

xivK P S S

5.4. ÜNİTELENDİRİLMİŞ YILLIK PLAN ..................................................... 2625.5. ÜNİTELENDİRİLMİŞ YILLIK PLANIN HAZIRLANMA AŞAMALARI .... 263

5.5.1. Ünitelendirilmiş Yıllık Plan Örneği .............................................. 2636. ÇAĞDAŞ EĞİTİM VE PROGRAM GELİŞTİRME ...........................................................264

6.1. ÇAĞDAŞ VE GELENEKSEL EĞİTİM ANLAYIŞININ KARŞILAŞTIRILMASI.......................................................................... 264

7. YENİ İLKÖĞRETİM PROGRAMLARI (1-5. SINIFLAR) ..................................................2677.1. İLKÖĞRETİM PROGRAMININ YENİLENEN YÖNLERİ...................... 2707.2. YENİLENEN İLKÖĞRETİM PROGRAMIYLA ÖĞRENCİLERE KAZANDIRILMAK İSTENEN TEMEL BECERİLER ............................. 2717.3. ESKİ VE YENİ PROGRAMIN KARŞILAŞTIRILMASI .......................... 271


Deneme Sınavı - 1............................................................................................. 283Deneme Sınavı - 2............................................................................................. 288Deneme Sınavı - 3............................................................................................. 294Deneme Sınavı - 4............................................................................................. 298Deneme Sınavı - 5............................................................................................. 304Kaynaklar........................................................................................................... 311Bulmaca Çözümleri ........................................................................................... 312

2. KISIM ÖĞRETİM YÖNTEM VE TEKNİKLERİ

1. BÖLÜM Öğretim İlkeleri, Kuram Model ve Yaklaşımlar

1. ÖĞRETİM İLKELERİ ............................................................................................3191.1. ÖĞRENCİYE GÖRELİK .............................................................................3191.2. BİLİNENDEN BİLİNMEYENE.....................................................................3191.3. SOMUTTAN SOYUTA İLKESİ ....................................................................3201.4. YAKINDAN UZAĞA ....................................................................................3201.5. KOLAYDAN ZORA (BASİTTEN KARMAŞIĞA) ..........................................3201.6. AÇIKLIK......................................................................................................3201.7. HAYATİLİK (YAŞAMA YAKINLIK) ...............................................................3211.8. EKONOMİKLİK...........................................................................................3211.9. AKTÜALİTE (GÜNCELLİK) İLKESİ ............................................................3211.10. BÜTÜNLÜK İLKESİ ..................................................................................3211.11. YAPARAK VE YAŞAYARAK ÖĞRENME (İŞ, AKTİVİTE, ETKİN KATILIM) ................................................................................................322

2. TEMEL KAVRAMLAR ...........................................................................................3242.1. YAKLAŞIM ..................................................................................................3242.2. STRATEJİ ...................................................................................................3242.3. YÖNTEM ....................................................................................................3242.4. TEKNİK ......................................................................................................324

3. ÖĞRETME-ÖĞRENME YAKLAŞIMLARI (MODELLERİ-KURAMLARI) ..............3253.1. OKULDA ÖĞRENME MODELİ ..................................................................325

3.1.1. Genel Özellikleri ...............................................................................3253.1.2. Öğeleri..............................................................................................325

xv K P S S

3.2. TAM ÖĞRENME ........................................................................................3263.2.1. Genel Özellikleri ...............................................................................3263.2.2. Temel Değişkenleri ...........................................................................327

3.2.2.1. Öğrenci Nitelikleri .....................................................................3273.2.2.2. Öğretim Hizmetinin Niteliği .......................................................328

3.2.2.2.1. İpucu (İşaret): ................................................................3283.2.2.2.2. Pekiştirme .....................................................................3283.2.2.2.3. Katılım ...........................................................................3283.2.2.2.4. Dönüt ve Düzeltme .......................................................329

3.2.2.3. Öğrenme Ürünleri .....................................................................3293.2.3. Tam Öğrenmede İzleme Testi ve Tamamlayıcı Eğitim .....................3293.2.4. Tam Öğrenme Modelinin Uygulanmasında İzlenecek Adımlar ........3303.2.5. Sınırlılıkları .......................................................................................330

3.3. ETKİLİ ÖĞRETİM MODELİ ........................................................................3343.3.1. Genel Özellikleri ...............................................................................3343.3.2. Öğeleri..............................................................................................334

3.4. TEMEL ÖĞRETME MODELİ .....................................................................3353.4.1. Genel Özellikleri ...............................................................................3353.4.2. Öğeleri..............................................................................................335

3.5. ÖĞRETİM DURUMLARI MODELİ .............................................................3363.5.1. Genel Özellikleri ...............................................................................3363.5.2. Gagne’ye Göre Öğrenme Ürünleri ...................................................3363.5.3. Gagne’nin Öğrenme Hiyerarşisi .......................................................3373.5.4. Gagne’ye Göre Öğrenme Sürecinin Basamakları ............................337

3.6. ÇOKLU ZEKÂ.............................................................................................3393.6.1. Genel Özellikleri ve İlkeleri ...............................................................3393.6.2. Boyutları ...........................................................................................339

3.6.2.1. Sözel / Dilsel Zekâ....................................................................3403.6.2.2. Mantıksal / Matematİksel Zekâ.................................................3403.6.2.3. Bedensel / Duyu Devİnİmsel Zekâ ...........................................3403.6.2.4. Görsel / Uzamsal Zekâ .............................................................3403.6.2.5. Sosyal / Bİreylerarası Zekâ ......................................................3403.6.2.6. Müzİkal / Rİtmİk Zekâ...............................................................3403.6.2.7. Öze dönük / Bİreysel Zekâ .......................................................3403.6.2.8. Doğa Zekâsı .............................................................................340

3.6.3. Çoklu Zekâya Dayalı Ders Tasarımı.................................................3413.7. YAPILANDIRMACILIK ................................................................................343

3.7.1. Genel Özellikleri ...............................................................................3443.7.2. Yapılandırmacılıkta Hedefler ............................................................3443.7.3. Yapılandırmacılıkta Öğrenme Yaşantıları .........................................3453.7.4. Yapılandırmacılıkta Değerlendirme ..................................................3463.7.5. Yapılandırmacılıkta Öğretmenin Rolü ..............................................3463.7.6. Yapılandırmacılıkta Öğrenenin Rolü ................................................3463.7.7. Temel İlkeleri ....................................................................................3473.7.8. 5E Modeli .........................................................................................349

3.8. İŞBİRLİKLİ ÖĞRENME ..............................................................................3543.8.1. Genel Özellikleri ...............................................................................354

3.8.1.1. Heterojen Grup Yapısı ..............................................................3543.8.1.2. Grubun Ortak Amacı ................................................................3543.8.1.3. Yüz Yüze Etkileşim (Birbirinden Öğrenme) ..............................3553.8.1.4. Olumlu Bağlılık .........................................................................3553.8.1.5. Grup Ödülü (Ortak Ödül) ..........................................................355

xviK P S S

3.8.1.6. Eşit Başarı ................................................................................3553.8.1.7. Bireysel ve Grup Değerlendirme ..............................................3553.8.1.8. Bireysel ve Grup Sorumluluğu..................................................3553.8.1.9. Paylaşılmış Liderlik...................................................................3553.8.1.10. Sosyal Beceriler .....................................................................3553.8.1.11. Sürecin Değerlendirilmesi .......................................................355

3.8.2. İşbirlikli Öğrenmede Teknikler ..........................................................3553.8.2.1. Öğrenci Takımları ve Başarı Bölümleri (Ötbb) ..........................3563.8.2.2. Takım-Oyun-Turnuva (Tot) .......................................................3563.8.2.3. İşbirliğine Dayalı Bireyselleştirilmiş Okuma ve Kompozisyon (İbok)..................................................................3563.8.2.4. Takım Destekli Bireyselleştirme (Tdb) ......................................3563.8.2.5. Karşılıklı Sorgulama (Ks)..........................................................3563.8.2.6. Ayrılıp Birleşme (Ab) (Birleştirme) ............................................3563.8.2.7. Birlikte Öğrenme.......................................................................356

3.8.3. Küme Çalışması İşbirlikli Öğrenme Değildir .....................................3573.8.4. Avantajları ........................................................................................3573.8.5. Sınırlılıkları .......................................................................................357

3.9. ETKİN (AKTİF) ÖĞRENME ........................................................................3623.9.1. Genel Özellikleri ...............................................................................3623.9.2. Temel İlkeleri ....................................................................................3633.9.3. Yararları ............................................................................................363

3.10. ANLAMLI ÖĞRENME ..............................................................................3663.10.1. Genel Özellikleri .............................................................................3663.10.2. Temel İlkeleri ..................................................................................366

3.11. PROBLEME DAYALI ÖĞRENME .............................................................3673.11.1. Genel Özellikleri .............................................................................3673.11.2. Adımları ..........................................................................................3683.11.3. Problemin Taşıması Gereken Nitelikler ..........................................3683.11.4. İlkeleri .............................................................................................3683.11.5. Sınırlılıkları .....................................................................................369

3.12. PROJE TEMELLİ ÖĞRENME ..................................................................3713.12.1. Genel Özellikleri .............................................................................3713.12.2. Projelerin Taşıması Gereken Nitelikler ...........................................3723.12.3. Adımları ..........................................................................................3723.12.4. Avantajları ......................................................................................3723.12.5. Sınırlılıkları .....................................................................................3733.12.6. Rehber İlkeleri ................................................................................373

3.13. BEYİN TEMELLİ ÖĞRENME ...................................................................3753.13.1. Genel Özellikleri .............................................................................3753.13.2. İlkeleri .............................................................................................375

3.14. BASAMAKLI ÖĞRETİM ...........................................................................3763.14.1. Genel Özellikleri .............................................................................3763.14.2. Basamakları ...................................................................................376

3.14.2.1. C basamağı ............................................................................3763.14.2.2. B basamağı ............................................................................3763.14.2.3. A basamağı ............................................................................376

3.14.3. Basamaklı Öğretim Programı İçin Beş Adım..................................3763.15. KUANTUM ÖĞRENME ............................................................................377

3.15.1. Genel Özellikleri .............................................................................3773.15.2. Üstünlükleri ....................................................................................378

xvii K P S S

3.16. YAŞAM BOYU ÖĞRENME ......................................................................3793.16.1. Genel Özellikleri .............................................................................3793.16.2. Yaşam Boyu Öğrenmenin Temel Nitelikleri ....................................3803.16.3. Yaşam Boyu Öğrenmenin Öğeleri ..................................................380

3.16.3.1. Süreklilik .................................................................................3803.16.3.2. Yaratıcılık ................................................................................3803.16.3.3. Kendi kendine öğrenme .........................................................381

3.17. UZAKTAN EĞİTİM ...................................................................................3823.17.1. Genel Özellikleri .............................................................................3823.17.2. Amaçları .........................................................................................3823.17.3. Özellikleri .......................................................................................3823.17.4. Gereklilikleri....................................................................................3833.17.5. Üstünlükleri ....................................................................................3833.17.6. Sınırlılıkları .....................................................................................383

3.18. İNTERNET TABANLI ÖĞRENME ............................................................3843.18.1. Genel Özellikleri .............................................................................3843.18.2. Yararları ..........................................................................................3853.18.3. Sınırlılıkları .....................................................................................3863.18.4. Değişen Öğrenci ve Öğretmen Rolü ..............................................386

Özet (Tablo) .............................................................................................................. 387Bulmaca.................................................................................................................... 391Konu Tarama Testi ................................................................................................... 392Çıkmış Sorular .......................................................................................................... 397Çıkmış Soruların Açıklamaları .................................................................................. 406

2. BÖLÜM Öğretim Stratejileri

1. SUNUŞ YOLUYLA ÖĞRETİM.............................................................................4131.1. AŞAMALARI ..............................................................................................4141.2. KULLANILDIĞI DURUMLAR.....................................................................4141.3. TEMEL ÖZELLİKLERİ...............................................................................4141.4. AVANTAJLARI (YARARLARI) ...................................................................4151.5. SINIRLILIKLARI ........................................................................................4151.6. REHBER İLKELERİ...................................................................................415

2. BULUŞ YOLUYLA ÖĞRETİM .............................................................................4182.1. AŞAMALARI ..............................................................................................4182.2. KULLANILDIĞI DURUMLAR.....................................................................4182.3. TEMEL ÖZELLİKLERİ...............................................................................4192.4. AVANTAJLARI (YARARLARI) ...................................................................4192.5. SINIRLILIKLARI ........................................................................................4192.6. REHBER İLKELERİ...................................................................................419

3. ARAŞTIRMA-İNCELEME YOLUYLA ÖĞRETİM ...................................................................4223.1. AŞAMALARI ..............................................................................................4223.2. KULLANILDIĞI DURUMLAR.....................................................................4223.3. TEMEL ÖZELLİKLERİ...............................................................................4223.4. AVANTAJLARI (YARARLARI) ...................................................................4235.5. SINIRLILIKLARI ........................................................................................4233.6. REHBERLİK İLKELERİ .............................................................................423

Bulmaca...................................................................................................................428Konu Tarama Testi ..................................................................................................429Çıkmış Sorular .........................................................................................................432Çıkmış Soruların Açıklamaları .................................................................................435

xviiiK P S S

3. BÖLÜM Öğretim Yöntemleri

1. YÖNTEM VE TEKNİKLERİN BELİRLENMESİNDE İLKELER ............................4392. ÖĞRETİM YÖNTEMLERİ ...................................................................................440

2.1. ANLATIM (TAKRİR) ...................................................................................4402.1.1. Özellikleri.........................................................................................4402.1.2. Üstünlükleri .....................................................................................4412.1.3. Sınırlılıkları ......................................................................................4412.1.4. Rehber İlkeleri .................................................................................4412.1.5. Anlatım Teknikleri ............................................................................442

2.1.5.1. Panel .......................................................................................4422.1.5.2. Konferans ................................................................................4422.1.5.3. Brifing ......................................................................................4422.1.5.4. Söylev (Nutuk) .........................................................................4422.1.5.5. Demeç .....................................................................................442

2.2. TARTIŞMA ................................................................................................4432.2.1. Özellikleri.........................................................................................4432.2.2. Üstünlükleri .....................................................................................4432.2.3. Sınırlılıkları ......................................................................................4432.2.4. Rehber İlkeleri .................................................................................4442.2.5. Tartışma Teknikleri ..........................................................................444

2.2.5.1. Büyük Grup Tartışması ............................................................4442.2.5.2. Küçük Grup Tartışması ............................................................4442.2.5.3. Münazara ................................................................................4442.2.5.4. Sempozyum (Bilgi Şöleni) .......................................................4452.2.5.5. Forum ......................................................................................4452.2.5.6. Açık Oturum ............................................................................4452.2.5.7. Seminer ...................................................................................4452.2.5.8. Kollegyum................................................................................4452.2.5.9. Zıt Panel ..................................................................................4452.2.5.10. Buzz Grup .............................................................................4452.2.5.11. Vızıltı Grupları ........................................................................4452.2.5.12. Phillips 66 ..............................................................................4462.2.5.13. Fikir Taraması ........................................................................4462.2.5.14. Çember..................................................................................4462.2.5.15. Workshop (Çalıştay) ..............................................................4462.2.5.16. Çalışma Grubu (Grup Çalışması) ..........................................446

2.3. ÖRNEK OLAY ...........................................................................................4482.3.1. Özellikleri.........................................................................................4482.3.2. Üstünlükleri .....................................................................................4492.3.3. Sınırlılıkları ......................................................................................4492.3.4. Örnek Olayın Taşıması Gereken Özellikler .....................................449

2.4. GÖSTERİP YAPTIRMA .............................................................................4532.4.1. Özellikleri.........................................................................................4532.4.2. Üstünlükleri .....................................................................................4532.4.3. Sınırlılıkları ......................................................................................4532.4.4. Rehber İlkeleri .................................................................................453

2.5. PROBLEM ÇÖZME ...................................................................................4552.5.1. Özellikleri.........................................................................................4552.5.2. Üstünlükleri .....................................................................................455

xix K P S S

2.5.3. Sınırlılıkları ......................................................................................4552.5.4. Rehber İlkeleri .................................................................................4552.5.5. Adımları ...........................................................................................455

2.6. BİREYSEL ÇALIŞMA ................................................................................4572.6.1. Özellikleri.........................................................................................4572.6.2. Üstünlükleri .....................................................................................4582.6.3. Sınırlılıkları ......................................................................................4582.6.4. Rehber İlkeleri .................................................................................458


4. BÖLÜM Öğretim Teknikleri

1. GRUPLA ÖĞRETİM TEKNİKLERİ ......................................................................4691.1. BEYİN FIRTINASI .....................................................................................469

1.1.1. Özellikleri.........................................................................................4691.1.2. Üstünlükleri .....................................................................................4701.1.3. Sınırlılıkları ......................................................................................4701.1.4. Rehber İlkeleri .................................................................................470

1.2. GÖSTERİ (DEMONSTRASYON) ..............................................................4721.2.1. Özellikleri.........................................................................................4721.2.2. Üstünlükleri .....................................................................................4721.2.3. Sınırlılıkları ......................................................................................4721.2.4. Rehber İlkeleri .................................................................................473

1.3. SORU-CEVAP ...........................................................................................4751.3.1. Özellikleri.........................................................................................4751.3.2. Üstünlükleri .....................................................................................4731.3.3. Sınırlılıkları ......................................................................................4751.3.4. Rehber İlkeleri .................................................................................475

1.4. ROL OYNAMA ..........................................................................................4781.4.1. Özellikleri.........................................................................................4781.4.2. Üstünlükleri .....................................................................................4781.4.3. Sınırlılıkları ......................................................................................4781.4.4. Rehber İlkeleri .................................................................................478

1.5. DRAMA .....................................................................................................4791.5.1. Özellikleri.........................................................................................4791.5.2. Üstünlükleri .....................................................................................4791.5.3 Sınırlılıkları .......................................................................................4791.5.4. Rehber İlkeleri .................................................................................4801.5.5. Türleri ..............................................................................................480

1.6. BENZETİM (SİMULASYON) .....................................................................4821.6.1. Özellikleri.........................................................................................4821.6.2. Üstünlükleri .....................................................................................4831.6.3. Sınırlılıkları ......................................................................................4831.6.4. Rehber İlkeleri .................................................................................483

xxK P S S

1.7. ALTI ŞAPKALI DÜŞÜNME ........................................................................4851.7.1. Özellikleri.........................................................................................4851.7.2. Türleri ..............................................................................................4851.7.3. Üstünlükleri .....................................................................................4851.7.4. Sınırlılıkları ......................................................................................4851.7.5. Rehber İlkeleri .................................................................................485

1.8. ALTI AYAKKABILI UYGULAMA.................................................................4881.8.1. Özellikleri.........................................................................................4881.8.2. Türleri ..............................................................................................4881.8.3. Üstünlükleri .....................................................................................4881.8.4. Sınırlılıkları ......................................................................................4881.8.5. Rehber İlkeleri .................................................................................488

1.9. MİKRO ÖĞRETİM .....................................................................................4891.9.1. Özellikleri.........................................................................................4891.9.2. Aşamaları ........................................................................................4891.9.3. Üstünlükleri .....................................................................................4891.9.4. Sınırlılıkları ......................................................................................4891.9.5. Rehber ilkeleri .................................................................................489

1.10. EĞİTSEL OYUNLAR ...............................................................................4901.10.1 Özellikleri........................................................................................4901.10.2. Üstünlükleri ...................................................................................4911.10.3. Sınırlılıkları ....................................................................................4911.10.4. Rehber İlkeleri ...............................................................................491

1.11. GÖRÜŞ GELİŞTİRME .............................................................................4921.11.1. Özellikleri .......................................................................................4921.11.2. Üstünlükleri ....................................................................................4921.11.3. Sınırlılıkları ....................................................................................4921.11.4. Rehber İlkeleri ...............................................................................492

1.12. İSTASYON ..............................................................................................4951.12.1. Özellikleri.......................................................................................4951.12.2. Üstünlükleri ...................................................................................4951.12.3.Sınırlılıkları .....................................................................................4951.12.4. Rehber İlkeleri ...............................................................................495

1.13. BALIK KILÇIĞI ........................................................................................4981.13.1. Özellikleri.......................................................................................4981.13.2. Üstünlükleri ...................................................................................4981.13.3. Sınırlılıkları ....................................................................................4981.13.4. Rehber İlkeleri ...............................................................................498

1.14. AKVARYUM (FİSHBOW) ........................................................................4991.14.1. Özellikleri.......................................................................................4991.14.2. Üstünlükleri ...................................................................................4991.14.3. Sınırlılıkları ....................................................................................5001.14.4. Rehber İlkeleri ...............................................................................500

1.15. KONUŞMA HALKASI ..............................................................................5001.15.1. Özellikleri.......................................................................................5001.15.2. Üstünlükleri ...................................................................................5001.15.3. Sınırlılıkları ....................................................................................5001.15.4. Rehber İlkeleri ...............................................................................501

xxi K P S S

1.16. SOKRAT TARTIŞMASI............................................................................5021.16.1. Özellikleri.......................................................................................5021.16.2. Üstünlükleri ...................................................................................5021.16.3. Sınırlılıkları ....................................................................................5021.16.4. Rehber ilkeleri ...............................................................................502

1.17. SOKRAT SEMİNERİ ...............................................................................5031.17.1. Özellikleri.......................................................................................5031.17.2. Üstünlükleri ...................................................................................5031.17.3. Sınırlılıkları ....................................................................................5031.17.4. Rehber İlkeleri ...............................................................................503

1.18. WORKSHOP (ÇALIŞTAY/DÜŞÜNME ATÖLYESİ) .................................5031.18.1. Özellikleri.......................................................................................5041.18.2 Üstünlükleri ....................................................................................5041.18.3. Sınırlılıkları ....................................................................................5041.18.4. Rehber İlkeleri ...............................................................................504

1.19. KARTOPU (SNOWBALL) (PİRAMİT) ......................................................5041.19.1. Özellikleri.......................................................................................5041.19.2. Üstünlükleri ...................................................................................5051.19.3. Sınırlılıkları ....................................................................................5051.19.4. Rehber İlkeleri ...............................................................................505

1.20. BİLİŞSEL ÇIRAKLIK ...............................................................................5051.20.1. Özellikleri.......................................................................................5051.20.2. Üstünlükleri ...................................................................................5051.20.3. Sınırlılıkları ....................................................................................5051.20.4. Rehber İlkeleri ...............................................................................505

2. BİREYSEL ÖĞRETİM TEKNİKLERİ ...................................................................5062.1. BİREYSELLEŞTİRİLMİŞ ÖĞRETİM .........................................................506

2.1.1. Özellikleri.........................................................................................5062.1.2. Üstünlükleri .....................................................................................5062.1.3. Sınırlılıkları ......................................................................................5072.1.4. Rehber İlkeleri .................................................................................5072.1.5 Bireyselleştirilmiş Öğretim Teknikleri ................................................507

2.1.5.1. Dönüşümlü günlük çalışmalar .................................................5072.1.5.2. Beceri geliştirme çalışmaları ...................................................5072.1.5.3. Planlı grup çalışmaları .............................................................5072.1.5.4. Düzey geliştirme çalışmaları ...................................................508

2.2. PROGRAMLI ÖĞRETİM ...........................................................................5092.2.1. Özellikleri.........................................................................................5092.2.2. İlkeleri (KEBAB) ..............................................................................5092.2.3. Üstünlükleri .....................................................................................5092.2.4. Sınırlılıkları ......................................................................................5092.2.5. Rehber İlkeleri .................................................................................510

2.3. BİLGİSAYAR DESTEKLİ ÖĞRETİM .........................................................5122.3.1. Özellikleri.........................................................................................5122.3.2. Üstünlükleri .....................................................................................5122.3.3. Sınırlılıkları ......................................................................................5132.3.4. Rehber İlkeleri .................................................................................5132.3.5. Bilgisayar Destekli Öğretimin Kullanım Biçimleri.............................513

xxiiK P S S

3. SINIF DIŞI ÖĞRETİM TEKNİKLERİ ....................................................................5153.1. GEZİ ..........................................................................................................515

3.1.1. Özellikleri.........................................................................................5153.1.2. Üstünlükleri .....................................................................................5153.1.3. Sınırlılıkları ......................................................................................5163.1.4. Rehber İlkeleri .................................................................................516

3.2. GÖZLEM ...................................................................................................5173.2.1. Özellikleri.........................................................................................5173.2.2. Üstünlükleri .....................................................................................5173.2.3. Sınırlılıkları ......................................................................................5173.2.4. Rehber İlkeleri .................................................................................517

3.3. EV ÖDEVİ .................................................................................................5183.3.1. Özellikleri.........................................................................................5183.3.2. Üstünlükleri .....................................................................................5183.3.3. Sınırlılıkları ......................................................................................5183.3.4. Rehber İlkeleri .................................................................................519

3.4. SERGİ .......................................................................................................5203.4.1. Özellikleri.........................................................................................5203.4.2. Üstünlükleri .....................................................................................5203.4.3. Sınırlılıkları ......................................................................................5203.4.4. Rehber İlkeleri .................................................................................520

3.5. GÖRÜŞME ................................................................................................5213.5.1. Özellikleri.........................................................................................5213.5.2. Üstünlükleri .....................................................................................5213.5.3. Sınırlılıkları ......................................................................................5213.5.4. Rehber İlkeleri .................................................................................521

3.6. MÜZE EĞİTİMİ ..........................................................................................5213.6.1. Özellikleri.........................................................................................5213.6.2. Üstünlükleri .....................................................................................5213.6.3. Sınırlılıkları ......................................................................................5213.6.4. Rehber İlkeleri .................................................................................521

4. DİĞER ÖĞRETİM TEKNİKLERİ ..............................................................................5274.1. KÖŞELENME ............................................................................................5274.2. PAZARYERİ ..............................................................................................5274.3. DEDİKODU ...............................................................................................5274.4. RULMAN ...................................................................................................5274.5. KUM SAATİ ...............................................................................................5274.6. SERBEST KÜRSÜ ....................................................................................5274.7. TEREYAĞ- EKMEK ...................................................................................5284.8. SANDVİÇ ..................................................................................................5284.9. ÖYKÜ OLUŞTURMA.................................................................................5284.10. ARKASI YARIN .......................................................................................5284.11. MİM (SESSİZ AKTRİST) .........................................................................5284.12. SİNEKTİK ................................................................................................5284.13. TUTOR DESTEKLİ ÖĞRETİM ................................................................5294.14. DENEY ....................................................................................................5294.15. AKROSTİŞ ..............................................................................................5294.16. ANALOJİ .................................................................................................5294.17. ZİHİNSEL HARİTALAMA ........................................................................5304.18. DÜŞÜNEŞLEŞ-PAYLAŞ .........................................................................530

xxiii K P S S

4.19. DÜŞÜNTARTIŞ-YAZ-PAYLAŞ ................................................................5304.20. ARGÜMANTASYON (DAYANAKLANDIRMA) .........................................5304.21. GÜÇ ALANI ANALİZİ ..............................................................................5304.22. AT NALI ...................................................................................................5304.23. ÖĞRENME HALKASI..............................................................................5304.24. EKİPLE ÖĞRETİM ..................................................................................5304.25. BUZKIRAN ..............................................................................................5314.26. BEYİN ESERİ (ÜRÜNÜ) .........................................................................5314.27. KUM SAATİ .............................................................................................5314.28. ÖĞRENME GALERİSİ ............................................................................5314.29. DALTON PLANI .......................................................................................5314.30. TERS BEYİN FIRTINASI .........................................................................531


5. BÖLÜM Kavram Öğrenme ve Öğretimi

1. KAVRAM ÖĞRETİMİ VE KAVRAM YANILGILARI ..............................................5471.1. KAVRAM ÖĞRETİMİ .................................................................................5471.2. KAVRAM YANILGILARINI BELİRLEME VE GİDERME ............................5471.3. KAVRAM HARİTALARI .............................................................................548

1.3.1. Örümcek Harita ...............................................................................5491.3.2. Balık Kılçığı Haritası ........................................................................5501.3.3. Sınıflama Haritası............................................................................5501.3.4. Olaylar Zinciri Dizinleri ....................................................................551

1.4. KAVRAM AĞI ............................................................................................5531.4.1. Yararları ...........................................................................................5531.4.2. Kullanım Alanları .............................................................................5531.4.3. Aşamaları ........................................................................................553

1.5. ZİHİN HARİTASI (DÜŞÜNCELER ARASI İLİŞKİLER) ..............................5531.5.1. Yararları ...........................................................................................5541.5.2. Kullanım alanları .............................................................................5541.5.3. Aşamaları ........................................................................................554

1.6. BİLGİ HARİTASI (BİLGİLER ARASI İLİŞKİLER ........................................5561.6.1. Yararları ...........................................................................................5561.6.2. Kullanım alanları .............................................................................5561.6.3. Aşamaları ........................................................................................556

1.7. VEE DİYAGRAMI ......................................................................................5571.7.1. Yararları ...........................................................................................5581.7.2. Kullanım alanları .............................................................................5581.7.3. Aşamaları ........................................................................................558

1.8. VEEN DİYAGRAMI (ŞEMASI) ...................................................................5591.8.1. Yararları ...........................................................................................5591.8.2. Kullanım Alanları .............................................................................5591.8.3. Aşamaları ........................................................................................559

xxivK P S S

1.9. KAVRAMSAL KARİKATÜR .......................................................................5601.9.1. Yararları ...........................................................................................5601.9.2. Kullanım alanları .............................................................................5611.9.3. Aşamaları ........................................................................................561

1.10. ANLAM ÇÖZÜMLEME TABLOLARI .......................................................5621.10.1. Yararları .........................................................................................5621.10.2. Kullanım Alanları ...........................................................................5621.10.3. Aşamaları ......................................................................................562

1.11. KAVRAMSAL DEĞİŞİM METİNLERİ ......................................................5621.11.1. Yararları .........................................................................................5621.11.2. Kullanım Alanları ...........................................................................5621.11.3. Aşamaları ......................................................................................563

1.12. TAHMİN-GÖZLEM-AÇIKLAMA ...............................................................5631.12.1. Yararları .........................................................................................5631.12.2. Kullanım Alanları ...........................................................................5631.12.3. Aşamaları ......................................................................................563

1.13. ÇALIŞMA YAPRAKLARI .........................................................................5641.13.1. Yararları .........................................................................................5641 13.2. Kullanım Alanları ...........................................................................5641.13.3. Aşamaları ......................................................................................564

1.14. TEŞHİS TESTLERİ .................................................................................5651.15. TEKZİP (ÇÜRÜTME) METİNLERİ ..........................................................565

Özet .......................................................................................................................... 565Bulmaca.................................................................................................................... 566Konu Tarama Testi ................................................................................................... 567Çıkmış Sorular .......................................................................................................... 570Çıkmış Soruların Açıklamaları .................................................................................. 571

6. BÖLÜM Öğrenme Stratejileri ve Stilleri

1. ÖĞRENME STRATEJİLERİ VE STİLLERİ ..........................................................5751.1. ÖĞRENME STRATEJİLERİ ......................................................................575

1.1.1. Dikkat Stratejileri .............................................................................5751.1.2. Tekrar Stratejileri .............................................................................5751.1.3. Anlamlandırmayı Artıran Stratejiler .................................................5761.1.4. Yürütücü Biliş Stratejileri .................................................................5761.1.5. Duyuşsal Stratejiler .........................................................................576

1.2. ÖĞRENME STİLLERİ ...............................................................................5761.2.1. Öğrenme stili ...................................................................................5761.2.2. Öğrenme Stillerinin Özellikleri .........................................................5771.2.3. Kolb’un Öğrenme Stilleri (Yaşantıya Dayalı) ...................................577

1.2.3.1. Kolb’a Göre Öğrenme Şekilleri ................................................5781.2.3.1.1. Somut Yaşantı ..............................................................5781.2.3.1.2. Yansıtıcı Gözlem ..........................................................5781.2.3.1.3. Soyut Kavramsallaştırma .............................................5781.2.3.1.4. Aktif Yaşantı .................................................................578

xxv K P S S

1.2.3.2. Kolb’a Göre Öğrenme Stilleri...................................................5781.2.3.2.1. Değiştiren Öğrenme Stili: Genelde ..............................5781.2.3.2.2. Ayrıştıran Öğrenme Stili ...............................................5781.2.3.2.3. Özümseyen Öğrenme Stili: ..........................................5781.2.3.2.4. Yerleştiren Öğrenme Stili .............................................579

1.2.4. Dunn ve Dunn’ın Öğrenme Stili Kuramı ..........................................5811.2.4.1. Dunn ve Dunn’ın Öğrenme Stillerini Uygulama İlkeleri ...........581

1.2.4.2. Dunn ve Dunn’a Göre Öğrenme Biçimini Etkileyen Faktörler ..................................................................................581

1.2.4.2.1. Çevresel Etkenler.........................................................582

1.2.4.2.2. Duyusal Etkenler ..........................................................582

1.2.4.2.3. Sosyolojik Etkenler.......................................................582

1.2.4.2.4. Fizyolojik Etkenler ........................................................582

1.2.4.2.5. Psikolojik Etkenler: .......................................................583

1.2.5. Gregorc’un Öğrenme Stilleri............................................................583

1.2.5.1. Somut Doğrusal (Ardışık) ........................................................583

1.2.5.2. Soyut Doğrusal (Ardışık) .........................................................583

1.2.5.3. Somut Dağınık.........................................................................583

1.2.5.4. Soyut Dağınık ..........................................................................583

Özet .........................................................................................................................584

Bulmaca...................................................................................................................585

Konu Tarama Testi ..................................................................................................586

7. BÖLÜM Düşünme Becerileri

1. DÜŞÜNME BECERİLERİ .....................................................................................593

1.1. YARATICI DÜŞÜNME ................................................................................593

1.1.1. Yaratıcı Düşünmenin Aşamaları .......................................................594

1.1.2. Yaratıcı Düşünmenin Engelleri .........................................................594

1.2. ELEŞTİREL DÜŞÜNME .............................................................................595

1.3. YANSITICI DÜŞÜNME ...............................................................................596

1.4. EMPATİK DÜŞÜNME .................................................................................597

1.5. BİLİMSEL DÜŞÜNME ................................................................................598

1.6. METABİLİŞSEL (ÜSTBİLİŞ, YÜRÜTÜCÜ BİLİŞ, BİLİŞ ÖTESİ) DÜŞÜNME (METACOGNİTİON) ................................................................600

1.7. IRAKSAK DÜŞÜNME.................................................................................603

1.8. LATERAL DÜŞÜNME (YANAL DÜŞÜNME) ..............................................604

Özet .................................................................................................................. 606Bulmaca............................................................................................................ 607Konu Tarama Testi ........................................................................................... 608Çıkmış Sorular .................................................................................................. 611Çıkmış Soruların Açıklamaları .......................................................................... 613

xxviK P S S

8. BÖLÜM Sınıf Yönetimi

1. SINIF YÖNETİMİNİN TANIMI VE İŞLEVİ ..................................................... 6171.1. EĞİTİM ORTAMI OLARAK SINIFIN ÖZELLİKLERİ ........................... 6171.2. GELENEKSEL VE ÇAĞDAŞ SINIF YÖNETİMİ KARŞILAŞTIRMASI............................................................................ 6181.3. SINIF YÖNETİMİ DEĞİŞKENLERİ..................................................... 618

2. SINIF YÖNETİMİ YAKLAŞIMLARI ............................................................... 6192.1. GELENEKSEL YAKLAŞIM ................................................................. 6192.2. TEPKİSEL YAKLAŞIM ........................................................................ 6192.3. ÖNLEMSEL YAKLAŞIM ..................................................................... 6192.4. GELİŞİMSEL YAKLAŞIM .................................................................... 6192.5. BÜTÜNSEL YAKLAŞIM ...................................................................... 619

3. ETKİLİ BİR SINIF YÖNETİMİNDE ÖĞRETMENİN ROLÜ VE GÖREVLERİ................................................................................................. 6204. SINIF YÖNETİMİNİN BOYUTLARI .............................................................. 622

4.1. SINIF YÖNETİMİNDE FİZİKSEL DÜZEN ........................................... 6224.1.1. “U” Düzeni Yerleşim Biçimi ....................................................... 6224.1.2. Küme (Ekip) Çalışması Yerleşim Biçimi .................................... 6224.1.3. Daire Yerleşim Biçimi ................................................................ 6234.1.4. Konferans Masası Yerleşim Biçimi ............................................ 6234.1.5. Grupların Gruplanması Yerleşim Biçimi .................................... 6234.1.6. Çalışma İstasyonu Yerleşim Biçimi ........................................... 6234.1.7. Sıralı Yerleşim Biçimi ................................................................ 623

4.2. SINIF YÖNETİMİNDE PLAN VE PROGRAM ETKİNLİKLERİ ............ 6244.3. SINIF YÖNETİMİNDE ZAMANIN DÜZENLENMESİ .......................... 625

5. SINIF YÖNETİMİNDE KURALLARIN BELİRLENMESİ VE İLİŞKİLERİN DÜZENLENMESİ ......................................................................................... 626

5.1. SINIF KURALLARININ BELİRLENMESİNDE İLKELER ..................... 6275.2. SINIF İÇİNDE İSTENMEYEN DAVRANIŞLAR ................................... 6285.3. SINIF İÇİNDE İSTENMEYEN DAVRANIŞLARIN ÖNLENMESİ ......... 6295.4. SINIF İÇİNDE İSTENMEYEN DAVRANIŞLARIN DEĞİŞTİRİLMESİ ............................................................................... 630

Özet .................................................................................................................. 636Bulmaca............................................................................................................ 637Konu Tarama Testi ........................................................................................... 638Çıkmış Sorular .................................................................................................. 641Çıkmış Soruların Açıklamaları .......................................................................... 643

Deneme Sınavı - 1............................................................................................ 645Deneme Sınavı - 2............................................................................................ 649Deneme Sınavı - 3............................................................................................ 653Deneme Sınavı - 4............................................................................................ 657Deneme Sınavı - 5............................................................................................ 664Kaynaklar.......................................................................................................... 671Bulmaca Çözümleri .......................................................................................... 673

1. KISIM

program

geliştirme

EĞİTİM BİLİMİNE

GİRİŞ

TEMEL KAVRAMLAR

EĞİTİMİN TARİHSEL TEMELLERİ

EĞİTİMİN FELSEFİ TEMELLERİ

EĞİTİMİN SOSYAL TEMELLERİ

EĞİTİMİN PSİKOLOJİK TEMELLERİ

EĞİTİMİN HUKUKSAL TEMELLERİ

2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2010 -2 2011 2012

3 - - - 2 1 3 1 2 1 1 1

GEÇMİŞ YILLARDA ÇIKMIŞ SORULAR ANALİZ TABLOSU

Eğitim, ekmekten sonra bir milletin en büyük ihtiyacıdır.

PAUL RİCHER

5 K P S S

1. BÖLÜM

EĞİTİM BİLİMİNE GİRİŞ

1. TEMEL KAV RAM LAR

Eği tim, insanlık tarihi kadar eski bir olgudur. Eği tim, in san lı ğın do ğu şun dan bu ya na dev le tin te mel gö rev le ri ara sın da ki ye ri ni hep ko ru muş tur. Gü nü müz de de uy gar-lık dü ze yi ne olur sa ol sun her top lum da de vam et mek te dir. Öğ ren me nin oluş tu ğu her du rum da, in san dav ra nış la rı nı de ğiş ti ren bir eği tim sü re cin den söz edi le bi lir. Bi lim ve tek no lo ji de ki ge liş me ler, her ala nı ol du ğu gi bi, eği ti mi de et ki le mek te dir. Bu ge liş me nin bir gös ter ge si ola rak son dö nem de; eği tim araç-ge reç le rin de bü yük çe şit li lik sağ lan mış, bil gi sa ya rın eği tim de kul la nıl ma sıy la uzak tan eği tim ve in ter net gi bi uy gu la ma lar yay gın laş mış, bi rey sel fark lı lık la rın da ha iyi be lir len me sin de ve ölç me-de ğer len dir me sü re cin de kul la nı lan araç lar zen gin leş miş tir.

Eği tim: Eğitim kavramının çok ve çe şit li ta nım la rı ya pıl mış tır. En ge nel ifa dey le eği tim, bireyde istendik davranış değişik li ği mey da na ge tir me sü re ci dir.En yay gın ka bul gören tanımıyla eğitim, “Bi re yin dav ra nış la rın da ken di ya şan tı sı yo luy la ve ka sıt lı ola rak is tendik değişme mey da na ge tir me sü re ci dir.” Bu tanımda anahtar sözcükler birey, davranış, yaşantı, kasıtlı, istendik ve süreç kavramlarıdır. Bu kavramlar aşağıda kısaca tanıtılmıştır.

1.1. EĞİTİM1.1.1. Birey: Biyo-kültürel ve sosyal bir varlıktır. Biyolojik boyutu, bireyin 23 çift kromozomdan oluşan bir canlı olduğunu, kültür boyutu insanın insan olabilmesi için gerekli olan doğa ile etkileşimini ve bu etkileşimden kalan izleri, bireyin sosyal boyutu ise, diğer insanlarla etkileşimi sonucu toplumsallaşması sürecini vurgula-maktadır. 1.1.2. Davranış: Genel anlamda davranış organizmanın her hareketidir. Diğer bir tanımla organizmanın etkiye karşı gösterdiği tepki veya tepkiye karşı ortaya koy-duğu etkidir. Eğitim tanımında vurgulanan davranış gözlenebilir, ölçülebilir ve öğre-nilebilir nitelikteki davranışlardır. Bilinç dışı gerçekleşen ve bireyin elinde olmadan yaptığı refleksler bu kategoride yer almaz. 1.1.3. Yaşantı: Eğitim tanımında bireyin diğer bireylerle ve çevresiyle etkileşiminin bireyde bıraktığı izlere yaşantı denir. Bir yaşantıdan söz edebilmek için etkileşim içinde olan bir bireyde bu etkileşimin iz bırakması ve bu izin en azından belli bir süre devam etmesi beklenir.

1.1.4. Kasıtlılık: Eğitim tanımındaki kasıtlılık, eğitimin gelişi-güzel değil, planlı ve programlı olması gerektiğini ifade eder. Belirlenmiş özelliklerin bireylere kazandırıl-ması sürecinde mutlaka bir program ve plana ihtiyaç duyulmaktadır.

1.1.5. İstendik: Eğitim kavramı açıklamalarında geçen istendik sözcüğü, davranış değişikliğinin önceden belirlenmiş bir takım hedeflere ulaşmak adına düzenlenmiş olması gerektiğini ifade eder. Bu anlamda istendik kavramı daha çok eğitim süre-cinde ulaşılması gereken “hedefleri” işaret etmektedir.

Öğ ren me nin oluş tu ğu her du rum da, in san dav-ra nış la rı nı de ğiş ti ren bir eği tim sü re cin den söz edi le bi lir.

hoca notu

En ge nel ifa dey le eği tim, bireyde istendik davranış değişik li ği mey da na ge-tir me sü re ci dir.

hoca notu

6K P S S

1.1.6. Süreç: Eğitim bir süreçtir ve bir anda gerçekleşip bitmez. Süreç belli bir sü-reyi ve bu süre içindeki faaliyetleri ve etkileşimleri kapsar. Başka bir ifade ile süreç, belli bir hedefe yönelik olarak belli bir zaman diliminde gerçekleşen bütün değişim-leri kapsar.

Eği tim sü re ci nin özel lik le ri aşa ğı da sı ra lan mış tır:

Ge liş me ve kal kın ma ile doğ ru dan iliş ki li dir.

İn san dav ra nış la rı nın ken di ya şan tı sı yo luy la is ten dik yön de de ğiş ti ril me si ni amaç lar.

Tu tar lı, kap sam lı, sü rek li ve di na mik tir.

İle ti şim sü re ci nin dav ra nış de ği şik li ği ile so nuç la nan bi çi mi dir.

Me kân ve za man yö nün den sı nır lan dı rı la maz.

Di ğer bir ta nım la eği tim, bi rey de ken di ya şan tı sı ve ka sıt lı kül tür le me yo luy la is te ni-len dav ra nış de ği şik li ği ni mey da na ge tir me sü re ci dir.

1.2. EĞİTİM TÜRLERİBi re yin dav ra nış la rın da is ten dik dav ra nış de ği şik li ği mey da na ge tir me ya da bi re yi ka sıt lı ola rak kül tür le me sü re ci te mel de iki bi çim de ger çek leş mek te dir. Buna ilişkin şekil ve açıklamalar aşağıda verilmiştir.

İnformal EğitimFormal Eğitim

EĞİTİM

Okul Öncesi Eğitim Halk Eğitimi

İlköğretim Hizmet İçi Eğitim

Ortaöğretim

Yükseköğretim

Örgün Eğitim Yaygın Eğitim

1.2.1. For mal Eği tim

Amaç lı ve plan lı eği ti mi ifa de et mek te dir. For mal eği tim ön ce den ha zır lan mış bir prog ram çer çe ve sin de, bel li bir za man di li min de ve bel li bir or tam da plan lı ola rak ve bu iş için eği til miş ki şi ler ce ya pı lır. For mal eği tim ku rum sal dır ve bu an lam da okul lar da ki eği tim, for mal eği tim dir.

Temel özellikleri:

Okullarda veya kurumlarda bir plan ve program çerçevesinde yürütülen eğitimdir.

Biçimsel eğitim olarak adlandırılır.

Eğitim süreci sonunda olumlu/istendik davranışların kazandırılması esastır.

Önceden belirlenmiş öğretim süreçleri aracılıyla gerçekleşir.

Özel bir çevrede kontrollü olarak gerçekleştirilir.

Okul öğrenmelerinin yanında halk eğitimi veya hizmet içi eğitim süreçleri de birer formal eğitim sürecidir.

For mal eği tim ku rum-sal dır ve bu an lam da okul lar da ki eği tim, for mal eği tim dir.

hoca notu

7 K P S S

Sürecin içinde ve sonunda değerlendirmeler yapılır. Süreci tamamlayan kişiler diploma ya da sertifika gibi resmi belge sahibi olurlar.

Bu süreç bu alanda eğitim almış bir profesyonel tarafından planlanır ve uygulanır.

Başlangıç ve bitiş süreleri belirlenmiştir.

1973 ta rih li ve 1739 sa yı lı Mil lî Eği tim Te mel Ka nu nu’n da, Türk eği tim sis te mi nin ya pı sı (for mal eği tim) ör gün ve yay gın ol mak üze re iki bo yut ta ele alın mış tır.

1.2.1.1. Ör gün eği tim: Bel li bir yaş gru bun da ki bi rey le re okul ya da okul özel li ği ta şı yan or tam lar da, Türk mil lî eği ti mi nin ge nel amaç la rı ve te mel il ke le ri ne uy gun ola rak ha zır la nan bel li plan ve prog ram lar çer çe ve sin de dü zen li ola rak ya pı lan eği-tim dir. Ör gün eği tim bel li bir prog ram çer çe ve sin de plan lı ola rak ya pı lır, öğ re tim yo luy la ger çek le şir. Kont rol lü olan bu sü re cin bel li aşa ma la rın da ve so nun da de-ğer len dir me iş le mi yer alır. Ör gün eği tim, oku lön ce si, il köğ re tim, or ta öğ re tim ve yük se köğ re tim ku rum la rın da ya sa la ra gö re dü zen le nen ve ken di için de bel li ka de-me ler den olu şan eği tim dir.

Temel özellikleri: Bireylerin hayata veya mesleğe atılmadan önce okul veya benzeri nitelik taşıyan kurumlarda aldıkları eğitimdir.

Belli yaş gruplarına yönelik olarak düzenlenir.

Kendi içinde birbirinin önkoşul niteliğindeki basamaklardan oluşur. (okulöncesi eğitim, ilköğretim, ortaöğretim, yükseköğretim)

Belli basamakları tüm bireyler için zorunludur. (ilköğretim)

Süreç sonunda başarılı olanlar için diploma düzenlenir.

Devamlılık zorunludur.

1.2.1.2. Yay gın eği tim: Ör gün eği tim den hiç ya rar lan ma mış olan la ra, ör gün eği-tim ku rum la rı na de vam eden le re ve ya ör gün eği ti m ku rum la rın dan me zun ol muş olan la ra yö ne lik ola rak, ki şi le rin il gi ve ge rek si nim duy duk la rı alan lar da ya pı lır. Ki şi, yay gın eği tim sü re ci ne ken di il gi ve ih ti ya cı na gö re ka tı lır.

Temel özellikleri: İlgi ve ihtiyaca yönelik olarak planlanır.

Örgün eğitime hiç girmemiş, örgün eğitimin her hangi bir düzeyinde o veya ör-gün eğitimi tamamlamış kişilere verilebilir.

Yaşa göre gruplama söz konusu değildir. Kendi içinde aşamalılık özelliğine sahip değildir. Eğitim sonunda sertifika düzenlenir. Devamlılık zorunluluğu yoktur.

Yaygın eğitim, ilgi ve ihtiyaçlara bağlı olarak halk eğitimi ve hizmet içi eğitim gibi farklı uygulamaları kapsar.

1.2.1.2.1. Halk eğitimi: En önemli özelliği okul çağının dışında bulunan ya da her-hangi bir okulla ilişkisi bulunmayan kişilere yönelik olmasıdır. Halk eğitimi bu kişi-lerin gönüllü olarak mesleğinde ilerlemek veya boş zamanlarını değerlendirmek amacıyla katıldığı süreçleri içerir.

Örnek: El sanatları, yabancı dil öğrenme, bir enstrüman çalma, sanat ve halk mü-ziği çalışmaları, halk oyunları halk eğitimi kapsamındaki kurslar olarak sıralanabilir. Üniversitede çalışan bir tıp profesörünün belediyenin düzenlemiş olduğu Türk sa-nat müziği korosu çalışmalarına katılması halk eğitimi örneği olarak verilebilir.

8K P S S

1.2.1.2.2. Hizmet içi eğitim: Kişilerin hizmetteki verim ve etkinliklerinin arttırılma-sına yönelik bilgi, beceri ve tutumların kazanılmasını amaçlayan süreçtir. Resmi veya özel kurumlarca planlanan hizmet içi eğitim hizmet öncesi eğitimin devamı ve tamamlayıcısıdır. Hizmet içi eğitim iş başında eğitim şeklinde yapılabileceği gibi yerel ve bölgesel seminerlerle çalışma veya tatil günlerinde de yapılabilir.

Örnek: İlköğretim programlarımızın 2005 yılında yapılandırmacılık anlayışına göre yenilenmesi üzerine, eski programa göre eğitim-öğretim yapan öğretmenler yeni programın anlayışı ve uygulaması hakkında bilgilendirilmek için hizmet içi eğitime alınmıştır.

1.2.2. For mal Ol ma yan Eği tim (İn for mal Eği tim): Sis tem li, plan lı ve amaç lı de ğil-dir. Herhan gi bir za man da, herhan gi bir yer de ger çek le şen ge li şi gü zel ve te sa dü fi öğ ren me le ri kap sar. Bi rey, kar şı laş tı ğı du rum kar şı sın da far kın da ol ma dan çev rey-le et ki le şim so nu cu ye ni bil gi ler öğ re nir. Ai le den, so kak tan, te le viz yon dan, iş ve ar ka daş çev re sin den öğ re ni len ler in for mal eği tim kap sa mın da ele alı nır. Ör ne ğin, ço cuk la rın oyun sı ra sın da iş bir li ği ni ve yar dım laş ma yı öğ ren me le ri, in for mal eği tim kap sa mın da bir dav ra nış de ği şik li ği dir. İn for mal eği tim sü re cin de bi rey, ken di si ne ve top lu ma za rar ve re bi le cek is ten me yen dav ra nış de ği şik lik le ri de (si ga ra iç mek, kop ya çek mek vb.) ka za na bi lir.

Temel özellikleri: Belli bir program ve plan olmaksızın yaşam içinde kendiliğinden gerçekleşir.

Herhangi bir yaş dilimiyle sınırlı değildir.

“Doğal eğitim” olarak adlandırılır.

İstendik öğrenmelerin yanı sıra istenmedik öğrenmeler de oluşabilir.

Daha çok taklit ve gözlemle gerçekleşen eğitim sürecidir.

Zaman ve mekan yönünden sınırlı değildir.

Gelişigüzel kültürleme sürecidir.

Öğrenilenlerin miktarı ve niteliği kişiden kişiye önemli farklar gösterebilir. Formal eğitim süreciyle iç içe gerçekleşir. (okulda kimya dersini işleyen öğret-men kimya konuların yanında, kendi değerlerini, düşüncelerini, davranışlarını da farkında olmadan paylaşmaktadır.)

Eğitimle ilgili temel kavramlar aşağıda şemalaştırılmıştır.

Eğitim temelde istendik davranışları hedefler. İnformal eğitimde ise istendiklerin yanında is-tenmedik davranışlar da öğrenilebilir. İs ten me dik dav ra nış la rın öğ re nil me-si nin en önem li se be bi, in for mal eği tim sü re cin de plan ve prog ra mın ol ma-yı şı dır. Bu özel lik ay nı za man da for mal eği tim ile in for mal eği tim ara-sın da ki en be lir gin fark tır.

hoca notu

2. KISIM

öğretim

yöntem ve

teknikleri

317 K P S S

2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2010 -2 2011 2012

8 7 5 6 5 7 7 5 8 8 8 10

GEÇMİŞ YILLARDA ÇIKMIŞ SORULAR ANALİZ TABLOSU

Bizi güçlü yapan yediklerimiz değil, hazmettiklerimizdir. Bizi zengin yapan kazandıklarımız değil, muhafaza ettiklerimizdir. Bizi bilgili yapan okuduklarımız değil, kafamıza

yerleştirdiklerimizdir.

FRANCIS BACON

ÖĞRETİM İLKELERİ,

KURAM-MODEL VE

YAKLAŞIMLAR

ÖĞRETİM İLKELERİ

TEMEL KAVRAMLAR

ÖĞRENME-ÖĞRETME YAKLAŞIMLARI

(MODELLERİ - KAVRAMLARI)

319 K P S S

1. BÖLÜM

ÖĞRETİM İLKELERİ,

KURAM-MODEL VE

YAKLAŞIMLAR

1. ÖĞRETİM İLKELERİ

Belirlenen hedeflere ulaşmak için düzenlenen öğretim sürecinin (eğitim durumla-rının) planlanmasında ve uygulanmasında, doğruluğu ve geçerliği kabul edilmiş olan birtakım ilkelere uyulması gerekir. Her yaş ve düzey için geçerli olan öğre-tim ilkeleri, davranış değiştirme sürecini rastgele olmaktan çıkararak, öğrenmenin daha nitelikli olmasını sağlar. Eğitim-öğretim sürecindeki çabaların ortak mirası olan öğretim ilkeleri, öğretim etkinliklerinin planlanmasında, gerçekleştirilmesinde, yönetilmesinde ve değerlendirilmesinde rehber niteliğindedir.

Öğretim sürecinde öğretmenlere rehberlik eden başlıca öğretim ilkeleri aşağıda açıklanmıştır.

1.1. ÖĞRENCİYE GÖRELİK

Diğer öğretim ilkelerine de temel teşkil eden bu ilke, öğretimde her türlü etkinlik ve düzenlemede öğrencinin temele alınmasını ifade eder. Bu öğretim ilkesi daha çok “Birey nasıl öğrenir?” sorusunu temele alan psikoloji biliminin ortaya koyduklarına dayalıdır. “Her şey öğrenci için” sloganını benimseyen bu ilke, öğretim süreçlerinin düzenlenmesinde öğrenci ilgileri, beklentileri, ihtiyaçları, hazırbulunuşluk düzeyleri ve öğrenme hızları gibi öğrenmeyi etkileyen bireysel farklılıkların temele alınmasını öngörür.

Örneğin, ilköğretim sınıflarına yönelik düzenlenen öğretim süreçlerinde, daha çok eğitsel oyunların kullanılması, kullanılan araç-gereçlerde daha çok canlı renklerin tercih edilmesi, öğretimin öğrenci özelliklerine uygun olduğunun göstergeleridir.

1.2. BİLİNENDEN BİLİNMEYENE

Birey, yeni öğrenecekleri ile daha önce öğrendikleri arasında ilişki kurabildiği ölçü-de etkili ve kalıcı öğrenir. Bu nedenle, öğretim süreci düzenlenirken, öğrencide var olan bilgi, beceri ve tutumlar dikkate alınmalıdır. Bu ilkenin kullanılmasıyla öğrenme kolaylaşmakta ve yeni öğrenilenler önceki öğrenilenlerle ilişkilendirilerek öğrenme anlamlı hale getirilmektedir. Bu nedenle, öğretmenlerin dersin giriş bölümünde önkoşul öğrenmeleri hatırlatma davranışları büyük önem taşır. Yeni öğrenilenlerin

320K P S S

önceki öğrenilenlerle bağının kurulması, öğrenmeleri kolaylaştırır ve öğrenilenlerin kalıcılığını arttırır.

Örneğin, dört işlemle problem çözme becerilerinin kazandırılmasına yönelik bir öğ-retim süreci, öğrencinin daha önceden bildiği toplama-çıkarma-bölme ve çarpma işlemlerine dayalı olmalıdır.

1.3. SOMUTTAN SOYUTA İLKESİSomut kavramların öğretilmesi soyut kavramların öğretilmesine göre daha kolay gerçekleşir. Bu nedenle, öğretim süreci somut öğrenmelerden soyut öğrenmelere doğru bir sıra izlemelidir. Bu ilke, hemen her yaş grubundaki öğrenmelerde etkili olmakla birlikte, özellikle ilköğretim çağındaki çocukların öğrenmelerinde daha çok ön plana çıkmaktadır. Bu yaş çocukların sahip oldukları zihinsel gelişim özellikleri sebebiyle olabildiğince çok duyu organının işe koşulması gerekmektedir. Bu ne-denle, öğretim süreçlerinde eşya ve nesnelerden, modellerden, araç-gereçlerden olabildiğince yararlanmak gerekir.

Örneğin, ilköğretimin ilk yıllarında toplama ve çıkarma işlemelerinde somut olarak nesneler, eşyalar ve modeller kullanılır. Ama daha sonraki süreçlerde öğrenci bu modellere gerek duymaksızın işlemleri yapabilir.

1.4. YAKINDAN UZAĞAÖğretim; yer, yaşantı ve zaman açısından yakın ilgilerden başlayarak uzak ilgilere doğru yönelir. Öğrencinin yakın ilgileri, bulunduğu çevresel ve toplumsal yaşantılar ve olaylardır. Bu nedenle öğretimde öncelikle yakın ilgilere, daha sonra uzak ilgilere yer verilmelidir.

Örneğin, “Karada Yaşayan Canlılar” ünitesinin öğretim sürecinde hayvanların re-simlerinin gösterilmesi ya da örneklenmesi sırasında öğrencilerin yakın çevresin-den uzağa doğru gidilmelidir (Kedi-köpek-kuzu-inek-geyik-aslan-zürafa).

1.5. KOLAYDAN ZORA (BASİTTEN KARMAŞIĞA)Yeni öğrenilecek bilgilerin zorluk açısından derecelenmiş olması, öğrenmeleri ko-laylaştırır. Bu nedenle önce kolay (basit) olan bilgiler, daha sonra da zor ve kar-maşık olan bilgilerin öğretilmesi için uygun süreçlerin düzenlenmesi gerekir. Bu durum, bilişsel açıdan öğrenmeleri kolaylaştırmakta ve anlamlı kılmaktadır. Diğer yandan da duyuşsal açıdan öğrencinin kendine güvenini arttırmakta, öğrenebilece-ğine olan inancını güçlendirmekte ve öğrenciyi cesaretlendirmektedir.

Örneğin, denklem problemlerinin çözümünde öğrenci sırasıyla, bir bilinmeyenli, iki bilinmeyenli ve üç bilinmeyenli denklem problemlerinin çözümünü öğrenir.

1.6. AÇIKLIKÖğretim süreci aynı zamanda bir iletişim sürecidir. Bu ilke, öğrenme-öğretmede öğretilecek içeriğin bütün duyu organları tarafından algılanmasını, zihinsel olarak kavranmasını öngörür. Etkili bir iletişim için mesajın taşıması gereken ilk özelliği açık, seçik ve anlaşılır olmasıdır. Öğretimde mesajların açık, anlaşılır ve öğren-meleri destekleyici bir iletişimle sunulması gerekir. Öğretim sürecinde dilin etkili kullanımı, eğitsel araç ve gereçlerden yararlanma, öğrencilerin sürece birden fazla duyu organıyla katılımı öğretimde açıklığı sağlayan faktörlerdendir.

321 K P S S

Örneğin, “Dünyanın şeklini açıklayabilme” hedefine yönelik düzenlenen öğretim sü-recinde, kürenin kullanımı, dünyanın şekline ilişkin mesajları ve açıklamaları daha açık ve anlaşılır kılacaktır.

1.7. HAYATİLİK (YAŞAMA YAKINLIK)Öğretim sürecinde, bireyin gereksinim duyacağı yararlı ve kullanılabilir bilgilerin öğretilmesi önemli bir yer tutar. Öğrenme ortamında, bireyin hayatta karşılaşabi-leceği durumlara yer verilmeli ve öğrenci bu durumlara hazırlanmalıdır. Örnekler ve problemler hayattan alınmalı, teknolojik yenilikleri ve gelişimleri kapsamalıdır. Başka bir ifadeyle ilerlemeci eğitim felsefesinin savunduğu gibi, okul hayata hazır-lık değil, hayatın kendisi olmalıdır. Öğretim süreci hayattan kopuk olmamalı, birey öğrendiği bilgi ve becerileri yaşamda kullanabilmelidir. Bu ilke öğrenilen bilginin durağan değil, işlevsel olmasını temele alır. Öğretmenlerin, dersin giriş bölümünde öğrenileceklerin önemine ve nerede kullanılacağına ilişkin açıklamalarıyla öğrenci-leri güdülemeye dönük davranışları, bu öğretim ilkesi kapsamında yer alır.

Örneğin, öğretmenlik meslek bilgisi kazandırmaya yönelik bir öğretim sürecinde planın nasıl yapılacağını öğrenen bir öğretmen adayı, öğretmenlik mesleğini yapar-ken bu bilgisini kullanarak öğretim sürecini planlayabilecektir.

1.8. EKONOMİKLİKBelirlenen hedef davranışları en etkili olarak kazandırma, eğitsel etkinlikleri en kısa sürede ve en verimli şekilde gerçekleştirme, öğretim etkinliklerinde araç-gereç ve ortam açısından ekonomik davranma bu ilke kapsamında değerlendirilir.

Örneğin, bireyin yüzme öğrenmesi için düzenlenen öğretim sürecinde, en etkili ve en kısa yol gösterip yaptırma yöntemidir.

1.9. AKTÜALİTE (GÜNCELLİK) İLKESİ

Öğretim sürecinde konular güncel olaylar ve sorunlarla ilişkilendirerek öğretilmeli-dir. Bu durum öğrencinin bilgiye ve öğrenmeye olan ilgisini arttıracak ve öğrendikle-riyle günlük yaşam arasındaki ilişkileri kurmasında ona yardımcı olacaktır. Aktüalite ilkesi hayatilik ilkesi ile benzerlik gösterir. Aktüalite bilgilerin günlük yaşamla ilişki-lendirilmesi, hayatilik ilkesi ise günlük yaşamda kullanılacak bilgilerin öğretilmesini içerir. Bu açıdan aktüalite ilkesi, hayatilik ilkesi için temel oluşturmaktadır.

Örneğin, Sosyal bilgiler dersinde ülkelerin coğrafi konumunun insan yaşamına et-kileri konusu paylaşılırken güncel olan Somali’deki açlık ile ek bilgiler verilmesi, öğrencilerin konuya olan ilgisini çekme ve bilgileri anlamlandırma açısından önemli bir katkı sağlayabilir.

1.10. BÜTÜNLÜK İLKESİ

Bütünlük ilkesi, öğrencinin (beden, duygu, düşünce gibi boyutlarıyla) bir bütün ola-rak değerlendirilmesi gerektiğini ve öğretim sürecinde bu boyutların bir bütün çer-çevesinde dengeli olarak göz önünde bulundurulmasını içerir. Bu dengenin göze-tilmemesi durumunda bir boyutu gelişmiş ancak diğer boyutlar açısından yetersiz bireyler ortaya çıkmış olur.

Örneğin, sadece düzenlenmiş bazı bilgileri öğretme üzerine yapılandırılmış ve sosyal ve paylaşma duygularının gelişmesi adına etkinliklere yer verilmemiş bir öğretim sürecinde öğrenci bilgileri öğrenmiş olabilir, ancak sosyalleşmemiş ve pay-laşma duyguları gelişmemiş bir birey olarak süreci tamamlayabilir.

322K P S S

1.11. YAPARAK VE YAŞAYARAK ÖĞRENME (İŞ, AKTİVİTE, ETKİN KATILIM)Öğrenme, bireyin yaşantıları yoluyla davranışlarında nispeten kalıcı izli değişik-likler meydana getirme süreci olduğuna göre, öğretim sürecinde yaparak yaşaya-rak öğrenme temel noktalardan biridir. Öğrenci, öğretim sürecine bizzat katılmalı, okumalı, yazmalı, konuşmalı, tartışmalı ve bilgiyi geçmiş yaşantılarıyla ilişkilendir-melidir. Bu ilkeye uygun düzenlenen öğrenme süreci hem öğreneni öğrenmeye istekli kılar hem de öğrenmelerde kalıcılık artar. Öğretim süreci; bireyin gelişim ve öğrenme özelliklerine, olabildiğince fazla duyu organı kullanmaya, öğrencinin sürece aktif olarak katılımına uygun olduğu ve gerekli araç-gereç ve materyallere yer verdiği ölçüde yaparak ve yaşayarak öğrenmeye uygundur. Özellikle ilköğretim düzeyindeki öğrenciler ve bilişsel öğrenmeler için, en etkili ve verimli öğrenme yolu yaparak yaşayarak öğrenmedir.

Kaynak: Özcan Demirel, Öğretme Sanatı, Pegem Akademi Yayıncılık, Ankara, 2006, s. 59.

Duyu Organlarına Göre Bilgilerin Kalıcılık Oranları

İnsanlar

% 20’sini

% 30’unu

% 40’ını

% 50’sini

% 80’ini

Duyduklarının

Okuduklarının

Gördüklerinin

Hem görüp hem duyduklarının

Görüpişittikleri ve

söylediklerinin

Görüp, işitip, dokunup,

söylediklerinin% 90’nı

hatırlamaktadırlar.

Yukarıdaki araştırma sonucu, bireyin öğrenme sürecini yaparak ve yaşayarak ger-çekleştirmesine paralel olarak, öğrenmelerin niteliğinin ve kalıcılığının artacağını ortaya koymaktadır.

Karikatür ve bulmacalar kpss Öğretmen Adaylar İçin oyt tek...Yrd. Doç. Dr. Hasan Hüseyin...

Documents

Transcript of Karikatür ve bulmacalar kpss Öğretmen Adaylar İçin oyt tek...Yrd. Doç. Dr. Hasan Hüseyin...