Kapitał ludzki - kapitalhumanistyka.files.wordpress.com · Kapitał ekonomiczny (K. Marks; XIX w.)...
Transcript of Kapitał ludzki - kapitalhumanistyka.files.wordpress.com · Kapitał ekonomiczny (K. Marks; XIX w.)...
Kapitał ludzki: miękkie umiejętności HUMANISTYKA DRUGIEJ GENERACJI | ROK I, SEMESTR II (2016/17)
Zajęcia nr 2 z dnia 7 marca 2017 roku
Teoria kapitału
i więzi społecznychŹródło: Piotr Sztompka, Kapitał społeczny. Teoria przestrzeni międzyludzkiej, Znak, Kraków 2016.
Społeczeństwo
Jednostkowa przestrzeń
prywatna
Zbiorowości o różnych
właściwościach i różnych
kategorii
Relacje społeczne,
przestrzeń międzyludzka
Powiązania tworzące wysoką
i niską spoistość społeczną
Kapitał społeczny
– 2 autorów pojęcia
Pierre Bourdieu James Coleman
Socjologia francuska
Socjologia amerykańska
Socjologia kultury
Socjologia edukacji
Socjologia polityki
Kapitał społeczny
– sieć relacji międzyludzkich
Zasób użyteczny dla jednostki lub grupy
Używany pomnaża się, generując korzyści dla jednostki lub grupy
Jest wymienny na inne zasoby (kapitały)
Kapitał – typologia
Kapitał ekonomiczny (K. Marks; XIX w.) – szczególny rodzaj dóbr, „siły
wytwórcze” (surowce, materiały, maszyny, ziemia, pieniądze)
przynoszące w procesie produkcji „wartość dodatkową”
(zysk dla właściciela kapitału). Źródłem zysku jest wyzysk i eksploatacja
bezpośrednich producentów, „proletariatu”, przez właścicieli kapitału,
„kapitalistów”.
Wymiar historyczny pojęcia kapitału/klasyczna ekonomia polityczna
Dzisiaj: zjawisko tworzenia się „prekariatu” (Guy Standing), czyli ludzi o wysokim kapitale kulturowym
i edukacyjnym oraz niskim kapitale ekonomicznym (np. z powodu bezrobocia, elastycznego zatrudnienia)
Kapitał – typologia
Kapitał kulturowy (Pierre Bourdieu; II poł. XX w.) – kompetencje
kulturowe dziedziczone (wyuczone) i nabywane w procesie życia
Sposób wysławiania się
Sposób jedzenia
Sposób ubierania się
Etykieta codziennego życiaStyl życia
Savoir vivre
Nawyki czytania
Kultywowanie różnych form sztuki
Uczestnictwo w życiu towarzyskim i kulturalnym
Przykład Trajektoria kompetencji sposobu wysławiania się (kapitału lingwistycznego)
Codzienne rozmowy
Czytanie dziecku/z dzieckiem
Wskazywanie norm językowych
Negacja wulgaryzmów
Rodzinny zasób biblioteczny
Nawyki czytelnicze
Kapitał kulturowy – językowy rodziców
Kompetencje dziedziczone
Nauczanie norm językowych
Język prawomocny (wymagany)
Ocena kompetencji językowych
„Lektury obowiązkowe”
Odmiany języka: slang/gwara
„Lektury własne”
Edukacja/grupy rówieśnicze
Kompetencje nabywane
Grupy o różnych
kompetencjach językowych
Poszerzanie/zawężanie
kompetencji językowych,
zasobu słownictwa,
stosowania różnych stylów
wypowiedzi w różnych
sytuacjach komunikacyjnych
Kapitał kulturowy jest wymienialny na inne typy kapitałów,
dlatego otwiera drogę do kariery i życiowego sukcesu
Rynek edukacyjny Rynek pracy
Rynek matrymonialny
[?]
Kapitał – typologia
Kapitał edukacyjny – nabyta wiedza, umiejętności i kompetencje w
procesie edukacji.
Zgodnie z modelem społeczeństwa idealnego Kingsleya Daviesa i
Wilberta Moore’a kapitał edukacyjny pomnaża szanse życiowe,
ponieważ wymienia się na pracę, zarobki i dostęp do różnego rodzaju
dóbr.
Kapitał – typologia
Kapitał zdrowotny – dbałość o kondycję i sprawność organizmu,
zdrowe odżywianie się, unikanie nałogów, badania kontrolne
(odpowiedź na kampanie społeczne), kreowanie stylów życia.
Jest to zasób wymienialny na aktywność zawodową, intensywność
uczestnictwa w życiu społecznym, zadowolenie z życia, optymizm.
Przykład Trajektoria tworzenia się nawyków żywieniowych
Dieta mięsna
Warzywa i owoce
Słodycze
Kultywowanie uroczystości
„przy stole”
Kapitał żywieniowy rodziców
Nawyki dziedziczone
Zainteresowanie kulturą kulinarną
Nawyki nabywane w procesie życia
Dieta bezmięsna
Warzywa i owoce
Słodycze
Stare i nowe formy
„kultywowania stołu”
Nawyki żywieniowe rówieśników,
znajomych, autorytetów, mody żywieniowe
Doświadczenie traumatyczne,
np. bezpośrednie doświadczenie
cierpienia zwierząt rzeźnych
Nawiązanie relacji ze
środowiskiem wegetariańskim,
wegańskim, tworzenie kultury
Kapitał – wymiary/perspektywy
KAPITAŁ
Wymiar jednostkowy Wymiar kolektywny
Kapitał jednostkowy Kapitał kolektywny
Perspektywa indywidualistyczna
Kapitał społeczny jest „własnością”
jednostki. To unikalny krąg rodzinny,
przyjacielski, towarzyski, środowiskowy
Pierre Bourdieu
Nan Lin
Perspektywa kolektywistyczna
Istotna jest gęstość i intensywność
relacji społecznych w całych
zbiorowościach. Pozwalają one na
realizację wspólnych, zbiorowych
celów
James Coleman
Robert Putnam
Indywidualistyczna koncepcja
kapitału społecznego
Na czym polega użyteczność sieci relacji dla działania jednostek?
Bogata sieć relacji społecznych pozwala poszerzyć nasze własne zasoby
kapitałowe przez dostęp do zasobów, jakimi dysponują inni, powiązani z nami
poprzez te relacje.
Bogata sieć relacji społecznych pozwala poszerzyć nasze własne zasoby
kapitałowe przez dostęp do zasobów, jakimi dysponują inni, powiązani z nami
poprzez te relacje.
Indywidualistyczna koncepcja
kapitału społecznego
Do jakich zasobów jednostka uzyskuje dostęp?
Do dóbr
ekonomicznych
Do informacji Do wiedzy
Do mądrości
życiowej
Do pomocy i
wsparcia
Do prestiżu/
władzy/wpływu
Zasoby (korzyści wymierne)
Dobra ekonomiczne Przyjaciel oferujący pożyczkę lub skorzystanie z
samochodu etc.
Informacja (na dany temat) Znajomy posiadający informacje na temat sytuacji
gospodarczej, na temat określonych osób etc.
Wiedza Kontakt z autorytetem z danej dziedziny
Mądrość życiowa Kontakt z osobami starszymi, doświadczonymi
Prestiż/władza/wpływ Znajomość z osobami znanymi/ważnymi w danym
środowisku, z osobami posiadającymi władzę w danym
zakresie („efekt halo”)
Pomoc i wsparcie Skorzystanie z pomocy przyjaciela-lekarza, znajomego-
adwokata, otrzymanie referencji/rekomendacji od
znajomego-eksperta w danej dziedzinie (dostęp do
reputacji) etc.
Korzyści – motywują do celowego
powiększania kapitału społecznego
Korzyści
Korzyści niewymierne – „autoteliczne”
Korzyści wymierne – „instrumentalne”
dobra ekonomiczne, informacja, wiedza, władza, prestiż, wpływ,
pomoc, wsparcie
poczucie bezpieczeństwa egzystencjalnego, poczucie
emocjonalnego wsparcia, zaspakajanie 4 naturalnych potrzeb
4 naturalne potrzeby człowieka
Rozmowa, wymiana myśli
Widownia dla autoprezentacji,
„istotni inni”
Potwierdzanie tożsamości i osiągnięć
Społeczne zwierciadło,
reakcja „istotnych innych” na
działania jednostki
Redukcja dylematów, oczekiwania
społeczne, normy, zasady, wartości, role społeczne, wzory osobowe
Nakazane vs. zakazaneAkceptacja vs. negacja
Inwestowanie w kapitał społeczny
Dobre relacje z innymi
nawiązywanie
kultywowanie
podtrzymywanie
wzmacnianie
Przykład
Dobre relacje z innymi
Wstąpienie do koła naukowego
Wytworzenie wspólnych
zasad i norm
Organizowanie spotkań/dyskusji
Realizowanie zewnętrznych projektów
Kultywowanie wspólnych
uroczystości
Tworzenie historii
Koszty i ryzyko
Nan Lin: kapitał społeczny to inwestycja w relacje społeczne, które przynoszą
wysoką stopę zwrotu (zysk) na rynku
Koszty osobiste inwestycji: energia, czas, nakłady innych środków (zwykle następuje zwrot)
Ryzyko: nadużycie zaufania, oszustwo, brak wzajemności, brak lojalności, brak solidarności
Brak ryzyka oznacza pełną izolację, samotność, brak zaspokojenia potrzeb
instrumentalnych i autotelicznych
Kolektywistyczna koncepcja
kapitału społecznego
Od czego zależy sukces zbiorowy, osiągnięcie
wspólnego celu przez zbiorowość/grupę/społeczność?
Jednym z warunków osiągania celu grupowego jest posiadanie bogatej sieci
licznych, intensywnych, pozytywnych relacji między członkami grupy.
Cele zbiorowe wymagają działania kolektywnego i kooperacji.
Badania Roberta Putnama
Kapitał społeczny to impuls stowarzyszeniowy, zdolność samoorganizowania się
obywateli, która prowadzi do pojawienia się bogatej sieci dobrowolnych
stowarzyszeń, ruchów społecznych, organizacji pozarządowych, a zatem silnego
społeczeństwa obywatelskiego.
Jaka cecha relacji społecznych najbardziej zaznacza się w krajach o wysokim
stopniu kapitału społecznego (świadomości obywatelskiej)?
Zaufanie
(normy społeczne)
Robert Putnam
Zaufanie
Francis Fukuyama (am. politolog): kapitał społeczny to siła zbiorowości wynikająca z
rozpowszechniania się zaufania w obrębie społeczeństwa czy jego segmentów
Lucien Pye: kapitał społeczny to budowanie sieci i uczenie się współpracy na bazie zaufania
Przykład:
Zobowiązanie się wszystkich członków grupy projektowej do realizacji wyznaczonych
zadań. Członkowie darzą się zaufaniem, a zatem nie muszą nawzajem się
kontrolować. Jeśli któryś z członków zawiedzie zaufanie, dochodzi do obniżenia kapitału społecznego grupy. Prawdopodobnie kolejny projekt realizowany przez tę
grupę obarczony zostanie wewnętrzną kontrolą lub odmową współpracy z członkiem,
który nie wywiązał się z obowiązków.
Syntetyczna koncepcja kapitału
społecznegoRelacyjny punkt widzenia: kapitał
społeczny to sieć szczególnego typu
pozytywnych relacji, głównie więzi
moralnych: zaufania, lojalności,
wzajemności, solidarności
Relacje są niezbędnym warunkiem
kooperacji
Efektem posiadania kapitału
społecznego jest osiąganie lub
zwiększenie szansy osiągnięcia cenionych
wartości, celów indywidualnych i/lub
zbiorowych
Badania empiryczne
W praktyce osobisty kapitał społeczny i kolektywny kapitał społeczny
są wzajemnie powiązane
Silny kolektywny kapitał społeczny prowadzi do sukcesu zbiorowego, a zatem do
sukcesu każdego członka zbiorowości (sukces indywidualny).
Silny indywidualny kapitał społeczny prowadzi do sukcesu jednostkowego, a zatem
do sukcesu całej zbiorowości (sukces zbiorowy).
Przykład: duch drużyny zwiększa szanse wygrania meczu, indywidualna otwartość
na różnorodność społeczną gwarantuje respektowanie praw mniejszości
Mechanizm
Doświadczenie ze strony
partnerów wiarygodności,
lojalności, wzajemności,
wiarygodności
znajomi
przyjaciele
rodzina
Pozytywne doświadczenie
utrwala się w postaci postawy
w kierunku udzielania innym
zaufania i ponoszenia
odpowiedzialności za swoje
wobec nich działanie
Przeniesienie postawy do
szerszej przestrzeni publicznej
praca polityka
samorząd
Kolektywny
kapitał
społeczny
Klimat zaufania w
różnych obszarach
życia społecznego
Utrwalanie, obiektywizowanie
się klimatu społecznego,
powstanie reguły społecznej
Sieć prywatna
Samonapędzająca się dialektyczna spirala umacniającego
się zaufania w obu wymiarach społecznych
Kapitał wiążący i pomostowy
Tworzony przez więzi silne, intymne,
emocjonalne, zamknięte w ramach jednej
zbiorowości odgrodzonej od innych
dystansem społecznym, np. grupy o
charakterze rodzinnym.
Korzyści ekspresyjne, emocjonalne,
autoteliczne
Tworzony przez relacje nawiązywane
ponad granicami przynależności
grupowych/warstwowych/klasowych,
więzi słabe pozwalają korzystać członkom
jednej sieci z zasobów jakościowo nowych,
którymi dysponują członkowie drugiej sieci
Korzyści instrumentalne
Im większe różnice zasobów pomiędzy grupami, tym większy kapitał społeczny zyskują ci,
Którzy przerzucają między nimi pomost, nawiązując relacje ponad granicami grupowymi.
„siła słabych powiązań”
Więzi – relacje społeczne
Odmienności partnerów
Robert Merton i Paul Lazarsfeld: przyjaźń opiera się na
Podobieństwie partnerów
Wspólne zainteresowania, wartości,
poglądy polityczne, wyznanie religijne,
podobny zawód, styl życia etc.
Homofilia
Odmienne zainteresowania, wartości,
poglądy polityczne, wyznanie religijne,
odmienny zawód, styl życia etc.
Heterofilia
„solidarność mechaniczna” „solidarność organiczna”
Poszukiwanie potwierdzania
i wzmacniania własnej tożsamości
Poszukiwanie nowych doświadczeń,
brakującej nam informacji i wiedzy
Czynnik wiążący: komplementarność
Więzi – relacje społeczne
Inkluzywne Ekskluzywne
Takie, których tematyka jest
wieloraka. Pozwalają na dostęp
do szerokiej gamy wartości partnera.
Korzyści „autoteliczne”
Tworzą bogaty i wielokierunkowo
użyteczny kapitał społeczny
Przykład: relacje z przyjacielem,
członkiem rodziny
Takie, które ograniczają się do jednej,
wyspecjalizowanej tematyki.
Korzyści „instrumentalne”
Tworzą segmentowy kapitał społeczny,
by był bogaty i zróżnicowany, należy
stworzyć wiele tego typu relacji
Przykład: znajomość z lekarzem, adwokatem,
sprzedawcą
Więzi – relacje społeczne
Wertykalne
Elitarne, hierarchiczne
Nierówny status partnerów
Relacje oparte są na komponencie
władzy, przewagi, dominacji
Im wyższy status partnera, tym wyższa jego
atrakcyjność dla nawiązania relacji.
Im wyższy status partnera, tym częściej relacja
ma charakter „instrumentalny”.
Im wyższy status partnera, tym łatwiejszy jest
jej dostęp do zasobów partnerów o równie
wysokim statusie w innych dziedzinach.
Horyzontalne
Egalitarne
Równy status partnerów
Relacje mają charakter
ekspresyjny i „autoteliczny”
Tworzą kapitał pomostowy i egalitarny
oparty na relacjach pomiędzy różnymi
środowiskami o podobnym poziomie
statusu społecznego, ma zwykle
charakter „instrumentalny”
Tworzenie się mieszanych elit (np. powiązania elit politycznych, biznesowych, artystycznych)
Przechodniość relacji, czyli
poszerzanie się kapitału społecznego
Przyjaciele naszych przyjaciół są naszymi przyjaciółmi.
Wrogowie naszych przyjaciół są naszymi wrogami.
Wrogowie naszych wrogów są naszymi przyjaciółmi.
Przyjaciele naszych wrogów są naszymi wrogami.
4 zasady
Bazowe elementy pokazu
JA jako obiekt analizy i interpretacji:
zastosuj przedstawione pojęcia teorii kapitału i więzi międzyludzkich,
odnosząc się do poniższych zagadnień/pytań
1. Mój kapitał kulturowy
2. Mój kapitał edukacyjny
3. Mój kapitał zdrowotny
4. Mój kapitał społeczny
1.
Mój kapitał kulturowy:
dziedziczony i nabywany,
trajektorie moich kompetencji kulturowych
(sposób wysławiania się, sposób jedzenia,
ubierania się, nawyki czytelnicze, styl życia,
kultywowanie różnych form sztuki, uczestnictwo
w życiu towarzyskim i kulturalnym).
2.
Mój kapitał edukacyjny:
moja wiedza, umiejętności i kompetencje,
moje symbole prestiżu (dyplomy, nagrody).
W jaki sposób mój kapitał edukacyjny pomnaża
moje szanse życiowe?
3.
Mój kapitał zdrowotny:
jak dbam o kondycję i sprawność organizmu?
Czy „żyję zdrowo”?
Czy kreuję „zdrowy tryb życia”?
W jaki sposób kapitał ten wpływa na moją
aktywność społeczną/zawodową?
4.
Mój kapitał społeczny: do jakich zasobów (korzyści) mam dostęp?
Dzięki komu/poprzez kogo mam dostęp do tych zasobów?
W jaki sposób inwestuję w kapitał społeczny?
Jakie ponoszę koszty tej inwestycji?
Do jakich grup/środowisk należę?
Jaki typ relacji nawiązuję/podtrzymuję?
Kim są moi „istotni inni”?
Czy grupy, w których uczestniczę, zabezpieczają moje naturalne potrzeby?
Czy zaufanie jest istotnym czynnikiem moich więzi?
Czy 4 zasady przechodniości relacji mają zastosowanie
w moim życiu?