Het kanaal Bossuit – Kortrijk is veel meer dan een waterweg die Schelde en Leie verbindt. Wie het kanaal volgt, merkt de verscheidenheid. Vanuit de Schelde baant het kanaal zich een weg in een dal tussen lande-lijke landschappen en boort zich dan door de heuvelkam heen. Ze vloeit daarna verder door de brede, open Leievlakte, tussen weiden en akkers, voorbij kanaaldorpen en sporen van bedrij-vigheid - tot ze in Kortrijk, midden in de stedelijke ruimte, in de Leie uitmondt.

De heuvels bieden de bezoeker rust tussen bosjes en ander groen. Ook vaar- en viswater en open ruimte zijn ruim voorhan-den. Laad- en loskaaien en industriegebouwen wijzen op een rijk industrieel verleden en op ondernemingsgeest, ook nu.

In dit feestelijk jaar 2011 viert het kanaal haar 150ste verjaar-dag. Meteen de gelegenheid voor de provincie West-Vlaanderen om een toekomstvisie op de kanaalzone te presenteren. Deze visie kwam er na overleg met allerlei partners: gebruikers van het kanaal, bewoners, landbouwers, recreanten, politici en ambtenaren.

Als een levensader met een enorme diversiteit aan natuur, re-creatieruimte, indrukwekkende gebouwen en bewoning kan zij een heus kanaalpark worden: een ruimte om goed te leven.

Een ‘non-stop recreatief fietspad’ nodigt uit om rustig en veilig te fietsen en te wandelen over de volledige afstand van het ka-naal. Het jaagpad zou plaats moeten bieden om vanuit Bossuit naar Kortrijk te fietsen en terug – terwijl er ruimte blijft voor economische bedrijvigheid en bewoning. Onderweg komen er platforms, belevingsplaatsen, die uitnodigen tot kanovaren en ravotten, ontdekken en verkennen, of gewoon zitten en genie-ten …

Het pad leidt de fietser of wandelaar afwisselend links en rechts van het kanaal en laat hen alle aspecten van de blauw-groene ruimte beleven. Bovendien geeft het ook aansluiting op de be-staande bovenlokale fietsroutes, het Guldensporenpad en de oude spoorwegbedding vanuit Avelgem. De toekomstvisie pleit ten slotte voor een goeie fietsverbinding die het kanaal met de Gavers verbindt. Aantrekkelijke rust- en stopplaatsen en goede informatie en bewegwijzering, creëren straks extra mogelijkheden.

In Kortrijk is het kanaal onopvallend aanwezig. Het is smal, ver-schuilt zich wat tussen huizen en industriële gebouwen en het mist een link met het stedelijke leven. Toch behoort de kanaal-omgeving tot de stad. Ruimtelijke ingrepen kunnen haar voor bewoners, recreanten en economische activiteiten weer aan-trekkelijker maken.

Verder zuidwaarts zoekt het kanaal zich vanuit het stedelijke weefsel een weg naar de open ruimte, onder viaducten en

spoorwegbruggen door. Tussen water en wegen zijn woonbuur-ten en dorpen gevestigd. Langs de Vaarttaluds en in het Orveytbos heeft de natuur zich genesteld. Die moeten we verder ontwikkelen tot waardevolle biotopen en natuurkerngebieden, met pleisterplaatsen voor een rijke flora en fauna. Bovendien is de natuurfunctie goed te verzoenen met die van watertransportas, want als milieuvriendelijke vervoersweg ontlast het kanaal ook de autowegen. Die functie van het kanaal zal in de toekomst aan belang winnen.

Mensen willen in deze tijd graag ontsnappen aan de dagelijkse sleur. Toerisme en recreatie bieden daar voor een stukje een antwoord op.

Bij het kanaal vinden ze zowel rustplaatsen als ‘doe-centra’ voor kort en intens genieten. Het kanaallandschap zelf en de open ruimte eromheen tot en met de Gavers bieden alle kansen voor buitensporten, met respect voor natuur en landbouw.

Zo bevestigt de visie het belang van de reeds aanwezige wa-tersporten. Maar hier en daar kan de infrastructuur nog beter worden uitgerust om in de beste omstandigheden te kajakken, kanovaren, hengelen, wakeboarden, …Misschien biedt het kanaal ook plaats aan andere waterspor-ten? In overleg met de watersporters en de eigenaar van het kanaal, Waterwegen en Zeekanaal, kunnen de mogelijkheden worden nagegaan om te roeien en te zwemmen.

Natuurgebieden, flarden bos, velden en weiden vormen eco-agrarische landschappen langs het kanaal. De uitdaging be-staat er in die bestaande natuurlijk en landschappelijk waar-devolle gebieden te versterken, maar ook te verbinden met de bredere groene ruimte van de Gavers en de Scheldevallei.

Zo wordt de prachtige zone die wordt gevormd door het Mor-tagne-, Orveyt- en Banhoutbos, de Vaarttaluds en het ontgin-ningsgebied van de Kwadestraat, nog meer versterkt als een echt natuurkerngebied.

Dit is mogelijk door de bestaande natuurgebieden uit te brei-den, maar ook door tussenin ‘groene linten’ in het landschap te voorzien. Die krijgen vorm door de aanplant van bomen, ha-gen en heggen langs perceelranden, beekjes en taluds. Ook het landelijk gebied tussen het kanaal en de Gavers kan op die ma-nier worden verrijkt.

Die ingrepen zouden het grote tekort aan natuur in de streek deels compenseren.

Het kanaal verbindt stad en platteland, maar het leven in de Kortrijkse stadsbuurten de Venning en de Sint-Janswijk en de kanaaldorpen Knokke, Moen en Bossuit mist betrokkenheid bij het kanaal. Zo wint het kanaallandschap in de stad aan karak-ter door een brede waaier aan landschapselementen die wij-zen naar de aanwezigheid van mens, natuur en industrie. In de buurt van de Leie krijgt het kanaallichaam kleur dankzij het sa-menspel van industrieel erfgoed en laadbruggen, woonhuizen, kaaimuren en plukjes groen tussen bruggen.

De kanaaldorpen dan weer herwinnen de band met het kanaal dankzij een ‘groene voet’ naar het water toe. Zo’n ‘groene voet’ is een mozaïek van kleine landerijen, natuurstempels in het landschap, velden en weiden, opgefleurd met houtwallen, poelen en dreven.

Drie plaatsen verbinden kanaal en regio. De eerste is de stede-lijke kop waar het kanaal in de Leie binnenstroomt. Het heeft de afgelopen jaren een ware metamorfose ondergaan dankzij de aanleg van het Albertpark. Het pompgebouw van Bossuit met het bezoekerscentrum vormt dé toegangspoort tot het landelij-ke Scheldelandschap. De derde, Transfo in Zwevegem, fungeert als scharnier tussen stad en platteland. Alle drie zijn ze geknipt voor ontwikkeling als ontmoetings-plaatsen. Daarvoor dient blijvend te worden geïnvesteerd om mensen optimaal te onthalen, hen te informeren en hen te laten ontspannen. Van daaruit kunnen tochten beginnen: met avontuur in Transfo en leerrijke natuurervaringen in de groene zones, met weidse vergezichten en onverwachte ontdekkingen. Maar ook de kanaalboorden dienen verder ontwikkeld. De ze-ven platformen op de keerzijde vormen belevingspunten voor wie de kanaalomgeving beter op zich wil laten inwerken.

Dat zijn de plannen. Ze zijn het werk van velen. Samen ontwier-pen zij het beeld van een kanaalpark: een groot project dat de brede ruimte van het kanaal omvormt en herschept tot een plek die nog meer levenskwaliteit biedt door een aanbod van natuur en recreatie, naast plaats om te leven en te werken.

Ook de uitvoering van deze toekomstvisie wordt het werk van velen. De provincie West-Vlaanderen neemt alvast het voortouw om deze visie, samen met de vele partners, te realiseren. Meer info over de toekomstvisie en de realisatie ervan is terug te vinden op www.groenesporen.be . ‘Groene Sporen’ is een re-

gionaal groenproject in Zuid-West-Vlaanderen. Het kanaalpark Bossuit-Kortrijk is één van die groene sporen.

Colofon

Inhoud: Tim Denutte, Wouter Billiet, Griet Lannoo, Jan GlorieuxConcept: Jan Glorieux (UBI o Communicatie en inspiratie)Vormgeving: Grafische Dienst, Ruben D’Haene Depotnummer: D/2011/0248/08 Verantwoordelijke uitgever: Stephaan Barbery en Regine Vantieghem, provinciehuis Boeverbos, Koning Leopold III-laan 31, 8200 Sint-Andries

KanaalparK Bossuit – KortrijK:plaats voor mens, natuur en economie

1 I Een fietspad van Bossuit tot Kortrijk – en omgekeerd

2 I Diversiteit langs het kanaal : een troef 3 I Een perfecte (water)sport-as voor vrije tijd op en aan het water

4 I Een panorama van eco-agrarische landschappen 5 I Dorp en stad weer verbinden met het kanaal

6 I Hotspots en platforms: magneten en belevingspunten En nu…

© Henderyckx - Orveytbos en omgeving

© Vilda - Yves Adams

© Vilda - Yves Adams

Simulatiebeeld omgeving tussen kanaal en de Gavers

Kop van het kanaal Kortrijk

Simulatiebeeld omgevingpompgebouw Bossuit

Transfo Zwevegem

KORTRIJK HARELBEKE - STASEGEM

ZWEVEGEM

BOSSUIT

KNOKKE

MOENGuldensporenpad

Trimaa

rzate

Sche

lde

Kanaal Bossuit-Kortrijk

Leie

Guldensporenpad

E 17

R8

Provinciedomein De Gavers

Banhoutbos

Kanaalbos

Transfo

ontginningsgebiedKwadestraat

Orveytbos

Lettenhofpark

Mortagnebos

Kasteelpark

Oliebergpark

IMOG

Bekaert

Kanaalkop

Pompgebouw Bossuit

VVV West-Vlaamse Scheldestreek

Vaarttaluds

Hotspot

Bebouwing

Watergebonden bedrijvigheid

Bos & bosuitbreiding

Vergezicht

Non-stop recreatief fietspad

Ontbrekend fietspad

Lineair groen

Kanaallichaam

Hotspots

Platform

en

Kanaaldorpen

Eco-agrarische

landschappen

Bouwstenen van het Kanaal

Platform 1: een waterboulevard met �ets- en wandelbrug en een erf bij de wijken Venning en Sint-Jan

Platform 2: stadspark met zitelementen, pontons, aanlegsteigers langs de Visserskaai

De visie pleit voor een stadsparkje aan de Visserkaai, tussen de huizen en het water. Geen half bos, maar een ruimte met verspreide bomen die de bewoner en de passant een doorkijk gunt op het kanaal. Houten pontons en zit- en ligelementen nodigen uit om er te verpozen. De aanlegsteiger van de kanoclub kan worden verbreed zodat andere recreanten er ook gebruik van kunnen maken.

Platform 6: esplanade te Moen, met veilig �etspad en doorsteken naar het dorp

Platform 3: multifunctionele dijk met �ets- en wandelpad en trappenhelling tussen de Brug en Transfo

Platform 5: volwaardig rustpunt met zicht op de Vaarttaluds en een autoluwe Sluislaan

Platform 7: ecologische oever met rustplaats en �etsbrug aan de Poeldries

De woonbuurt tussen Venning en Sint-Jan krijgt weer kleur door een heuse “waterboulevard” naast het nu onopvallende kanaal. Openingen in de kaaimuren, met trappen om op te zitten, zouden het contact met het water versterken. Zo ontstaat een erf: een plek om te leven en te ontmoeten. Wandelaars en �etsers krijgen er alle ruimte. En over het kanaal vervangt een �ets- en wandelbrug de donkere tunnel eronder. Dit alles draagt bij aan de opwaardering van de buurt.

Het bestaande jaagpad aan Transfo wordt als een volwaardige dijk aangelegd en aangevuld met een trappenhelling en een zachtglooiende wandel- en �etsweg. Mogelijk kunnen de bestaande bassins als zwembaden worden opgenomen in die nog aan te leggen dijk. Zo ontstaat een verbinding met het water enerzijds en met het Transfocomplex anderzijds. Bovendien voert die nieuwe dijk langs Transfo de �etser of wandelaar verder tot ‘de Brug’.

Platform 4: een zacht hellende verbinding tussen kanaal, Lettenhofpark en �etspad, met eventueel ponton met zicht op het water en het Banhoutbos

Een zachte trappenhelling zou het Lettenhofpark beter bereikbaar maken, en meteen ook het kanaal vanuit het Lettenhofpark – want nu ligt het achter de hoge dijk, alleen te bereiken langs een smal, onzichtbaar pad. Zo ontstaat een rustplek langs het eentonige jaagpad. Het Lettenhofpark biedt kansen voor sport en spel, terwijl de unieke biotoop van het Orveytbos uitnodigt tot stille recreatie. Een ponton op het water zou de visuele link kunnen leggen met Transfo en Banhoutbos.

Het Oliebergpark omvat nu al een speel- en recreatiebos en een mooie burgemeesters-tuin. Doorsteken tussen water en dorp, een goed ingericht �etspad op de Sluislaan en een rustplek aan de rand van het dorp zouden dorp en water dichter bij elkaar brengen. De helling met bomen maakt het park wat moeilijker bereikbaar, maar schermt tegelijk de IMOG-site af.

Bij de Poeldries wordt binnenkort een paaiplaats voor vissen aangelegd, gecombineerd met een poel. In de onmiddellijke omgeving zou ook een rustplaats welkom zijn, gekoppeld aan een nieuwe �etsbrug die het oorspronkelijke spoorwegtracé Avelgem-Dottignies herstelt. Zo vinden wandelaar en �etser er een natuurlijk ingerichte picknickruimte, die de rust van de paaiplaats niet verstoort. Op die manier worden bijzondere ecologische en landschappelijke bezienswaardigheden perfect gecombineerd met zachte recreatie.

Natuur en recreatie in de buurt van de aantrekkelijke vaarttaluds zouden winnen bij een autoluwe Sluislaan. Zitelementen zouden de rust- en stopplek kunnen omvormen tot een pleisterplek en verzamelpunt voor natuurwandelingen. De smalspoorbrug gaat dicht voor autoverkeer en geeft de voorbijgangers een heerlijk uitzicht op de natuur in de bermen.

Kanaalpark Bossuit-Kortrijktoekomstvisieeen ader tussen Schelde en Leieeen route van platteland naar stad - of omgekeerdeen ruimte tussen natuur, akkers, bedrijvigheid en kanaaldorpeneen plek om te ontspannen, te wonen en te werken

de provincie West-Vlaanderenkijkt vooruit

en verkent ruimte op en rond het kanaalontwikkelt perspectieven