Kamu Tercihi Teorisi Ve Anayasal Politik İktisat

13
Prof. Dr. Coşkun Can Aktan

Transcript of Kamu Tercihi Teorisi Ve Anayasal Politik İktisat

Prof. Dr. Coşkun Can Aktan

TARİHSEL TEMELLERİ

Felsefi kökenleri 18. yya kadar gider.

Ortaya çıkışı 1950’li yıllardır.

Önderleri: James Buchanan (1949)

Anthony Downs (1957)

Duncan Black (1958)

Gordon Tullock (1962)

Mancur olson (1965)

William Niscanen (1971)

Metodolojik Bireyselcilik

Rasyonalite ve Maximand İlkesi

Seçmenlerin fayda maksimizasyonu

Siyasal partilerin oy maksimizasyonu

Bürokrasinin bütçe maksimizasyonu

Çıkar ve baskı gruplarının rant

maksimizasyonu

Politik Mübadele İlkesi

Temel İlkeleri

Pozitif Kamu Tercihi Teorisi: Gerçek yaşamdaki

politik kuralların yapısını ve politik karar almada

rol alan kimselerin davranış motivasyonlarının

ekonomik analizini yapmaktadır.

Normatif Kamu Tercihi Teorisi: Pozitif kamu

tercihi teorisine temel teşkil edecek ‘‘olması

gereken’’ hususları incelemektedir.

İnceleme Alanları

Piyasa başarısızlığı teorisi, devletin ekonomik rasyonelini başlıca şu faktörlere dayalı olarak açıklamıştır:

Tam rekabet modelinin gerçekleştirilememesi

Kamusal mallar

Dışsal ekonomiler

İçsel ekonomiler

Piyasa Başarısızlığı Teorisi

Rasyonel seçmenlerin bilgisizliği

Rasyonel seçmenlerin ilgisizliği

Çıkar ve baskı gruplarının rant kollama faaliyetleri

Logrolling

Politik miyopluk

Oybirliği ilkesinin gerçekleştirilememesi

Kamusal mal ve hizmetlerin bir bütün halinde arzedilmesi

Ortanca seçmen teorisi

Devlet Başarısızlığı Teorisi

Homo Economicus ve Maximand Yaklaşım

Keynezyen iktisat ve demokrasi

kamu sektörünün büyümesinin bazı nedenleri

Devlet Büyümesinin Maliyetleri

Sosyal

• Butce açıkları

• Borc yükü

• Enflasyon

• Negatif büyüme ve prodüktivite

• Vergi yükü

• Stagflasyon

Politik

• Rüşvet

• Nepotizm ve kronizm

• Hizmet kayırmacılığı

• Politik yandaslık

• Lobicilik ve rant kollama

Anayasal Politik İktisat

•«Anayasal iktisat, ekonomik ve politik birimlerin tercihlerini ve faaliyetlerini sinirlayan alternatif yasal-kurumsal ve

anayasal kurallar butununun isleyis ozelliklerini aciklamaya calisir»

Buchanan,1989

POLİTİK ANAYASA

Devletin politik hak yetki görev ve sorumlulukları

Devletin ekonomik hak ve yetki Yasa yapma

Devletin ekonomik görev ve sorumluklari Toplumsal bariş ve huzur

Adalet

İc güvenliği

Diş güvenliği

Bireyin politik hak ve özgürlükleri

Kişi dokunulmazlığı

Mal dokunulmazlığı

Konut dokunulmazlığı

Özel hayat dokunulmazlığı

Seçme ve seçilme

Haberleşme özgurlüğü

Seyahat özgurlüğü

ikamet ozgurlüğü

Din ve vicdan

Düşünce özgurlüğü vs…

EKONOMİK ANAYASA

Devletin ekonomik hak yetki görev ve sorumluluk

Devletin ekonomik hak ve yetki Bütçe yapma

Vergilendirme

Para yaratma

Borçlanma

Devletin ekonomik görev ve sorumluklari Kamusal mallar

Dişsal ekomomi kontrolü

Rekabetçi piyasa teşviki

Adil gelir ve servet dağılımı

Bireyin ekonomik hak ve özgürlükleri

Sosyal güvenlik

Sağlıklı yaşam

Eğitim ve öğrenim

Gelir dağılımın iyileştirilmesi

Tekellerden korunmayı isteme

Dişsal etkilerin ortadan kaldırılması

Tercih özgürlüğü

Calışma hakkı ve özgürlüğü

•Kamusal malar

•Kamusal harcamalar

•Kamusal gelirler Mali anayasa

•Para sistemi

•Para arzin artmasinin normlari Parasal anayasa

•Uluslararasi ekonomik iliskileri

•Koruyucu ve serbest dis ticaret politikalari

•Doviz kuru sistemi Dis ticaret anayasi

•Devlet mudahalelerini kadirmasi

•Rekabet tesvik kural ve kurumlar

•Yikici ve haksiz rekabet kontrol normari

Yasal-kurumsal serbestlesme ve rekabet

anayasa

•Gelir ve servet dagilimi Gelir dagilim anayasasi

•Sosyal guvenlik sistemine iliskin anayasal normlar Sosyal guvenlik anayasasi

•Vergi Mali federalizm

•Borçlanma

•Denk bütçe

Ekonomik anayasanın genel çerçevesi

Prof.Dr.Coşkun Can Aktan

Sosyal Bilimler Araştırmaları Derneği

http://www.sobiad.org

Dokuz Eylül Üniversitesi, İİBF

http://www.canaktan.org