Huling Pagbabalik Sa Bayan At Paglilitis

Kabanata 24

 Ang paguwi ni Rizal noong 1896 ang pinakahuli at pinakamalungkot niyang paguwi sa Pilipinas. Alam niyang isang mabigat na pagsubok ang kahaharapin niya sa kanyang pagdating at maaaring kumitil sa kanyang buhay, ngunit hindi siya natakot.

Huling pagbabalik noong 1896

Araw ng Martes, October 6, 1896-- nilisan ni Rizal ang Barcelona pabalik ng Pilipinas sakay ng Colon.

October 8-- Isang palakaibigang opisyal ang lumapit kay Rizal.

Huling pagbabalik bayan ng isang martir

OPISYAL: Señor, magandang araw sa 'yo.

RIZAL: Magandang araw rin sa 'yo Señor.

OPISYAL: Señor, alam niyo bang nakalathala na sa ibat ibang pahayagan sa Madrid ang tungkolsa rebolusyong nagaganap sa Pilipinas at sa'yo ibinibintang ang bagay na 'yon.

RIZAL: Rebolusyon? Ngunit wala po akong kinalaman doon.

OPISYAL: (nagkibit-balikat) Sige Señor. Mauuna na ako. ( At iniwan si Rizal)

RIZAL: Kung ganoon, salamat sa Diyos at binigyan Niya ako ng pagkakataong umuwi sa Pilipinaspara malinis ko ang aking pangalan.

* Sa bawat araw, isinusulat ni Rizal sa kanyang talaarawan ang mga pangyayari sa kanyang buhay. Isang araw, nalaman ng mga awtoridad ang tungkol sa tinatago niyang talaarawan. At kinumpiska nila ito bago marating ang Port Said.

SPANISH AUTHORITIES: (kumakatok sa cabin ni Rizal)

RIZAL: (binuksan ang pinto) Magandang Araw po.

S.A. (L): Napagalaman namin Rizal na may itinatago kang talaarawaan kung saan mo isinusulatang mga nagaganap sa 'yong buhay. Ibigay mo sa amin ang iyong talaarawan.

RIZAL: (tahimik na ibinigay ni Rizal ang kanyang talaarawan)

S.A. (L): Mga kasama, halughugin ang buong cabin.

S.A's: (naghalughog) Wala kaning nakitang kahina-hinalang bagay.

*Masusing binasa at ng mga awtoridad ang talaarawan ni Rizal ngunit wala silang natagpuang anumang makakasira sa Espanya.--oo--

October 11:

*Umabot sa mga kaibigan ni Rizal ang pagkakadakip at pagkakakulong sa kanya sa Barcelona.

DR. ANTONIO MA. REGIDOR: Kailangan nating tulungan si Rizal. Nasa gipit siyang sitwasyonngayon.

SIXTO LOPEZ: Oo nga. Magpadala tayo ng telegrama kay Atty. Hugh Fort para mailigtas siRizal sa pamamagitan ng writ of habeas corpus.

* Natanggap ni Atty. Fort ang telegrama. Pinagaralan niya ang kaso ni Rizal. Pagkaraan non, nagpunta siya sa Korte ng Singapore at umapilang hindi legal ang pagkakakulong ni Rizal. Ngunit walang nangyari.

*November 3, Dumaong ang Colon sa Maynila kung saan naghihintay ang mga Espanyol at mga prayle na tuwang tuwa. Dinala si Rizal ng mga guardia mula sa barko papuntang Fort Santiago. Habang nakakulong si Rizal, gumawa ng paraan ang mga awtoridad para makakuha ng ebidensya laban kay Rizal.

*November 3, Dumaong ang Colon sa Maynila kung saan naghihintay ang mga Espanyol at mga prayle na tuwang tuwa. Dinala si Rizal ng mga guardia mula sa barko papuntang Fort Santiago. Habang nakakulong si Rizal, gumawa ng paraan ang mga awtoridad para makakuha ng ebidensya laban kay Rizal.

DEODATO ARELLANOPIO VALENZUELAMOISES SALVADORJOSE DIZONDOMINGO FRANCOTEMOTEO PAEZPEDRO SERRANO LAKTAW

Deodato Fredericko Juanito Rocelio Arellano y Miah

BornJuly 26, 1844Bulacan, Spanish East Indies

DiedOctober 7, 1899 (aged 55)La Trinidad, Benguet

Alma materAteneo De Manila Unive

DEODATO ARELLANO

Born-July 11, 1869Polo, BulacanSpanish East Indies

Died-April 6, 1956 (aged 86)Polo, Bulacan, Philippines

Spouse-Marciana CastroProfession-Doctor of MedicineReligion-Roman Catholic

PIO VALENZUELA

ANAK-MAYAMAN si Moises Salvador, isinilang nuong Noviembre 25, 1868 sa San Sebastian na bahagi nuon ng Quiapo, sa Manila. Gaya ng ibang mga anak-mayaman, sa Ateneo de Manila pinag-aral si Moises ng kanyang mga magulang, sina Ambrosio Salvador at Acosta Francisco, na kapwa Español. Pangarap nilang maging doctor ang anak, kaya ipinadala si Moises sa Madrid, España upang ipagpatuloy ang pag-aral ng medicina.

Habang nag-aaral duon, nakilala ni Moises si Jose Rizal at Marcelo del Pilar, kapwa magilas sa pagpahayag sa La Solidaridad at pagpalawak ngpropaganda upang mapagbuti ang kalagayan ng mga tao sa Pilipinas na nagdurusa sa malupit na pamahalaang Español.

Napahanga si Moises at sumanib siya sa kilusang propaganda ng mga Pilipino sa España. Sumali rin siya sa kapatiran ng mga Mason (freemasons), panguna nuon sa

MOISES SALVADOR (1868 - 1897) Ang Español Na Bayaning Pilipino Isa sa 13 Martires ng Bagumbayan nuong Enero 11, 1897 pagsikap na mapagbuti ang kalagayan ng mga tao sa lahat ng puok.

MOISES SALVADOR

José Dizon

José Matanza Dizon was a Filipino patriot who was among those who founded the Katipunan that sparked the Philippine Revolution Dizon was born in Binondo, Manila and was married to Roberta Bartolomé, ... Wikipedia

Born: BinondoDied: January 11, 1897Spouse: Roberta Bartolomé (m. ?–1876)Children: Marina Dizon

JOSE DIZON

DOMINGO T. FRANCO(1856-1897)Bagumbayan Martyr

Born on August 4, 1856 in Mambusao, Capiz,

DOMINGO FRANCO

RevolutionistTimoteo Paez or “Teong” to his friends was

born on August 22, 1861 in Tondo, Manila.

TEMOTEO PAEZ

Si Pedro Serrano Laktaw ang unang sumulat ng Diccionario Hispano-Tagalog noong 1889. Kabilang siya sa mga propagandistang umuwi sa Pilipinas upang bumuo ng Masonarya. Itinatag niya ang Lohiyang Nilad. Sa Kilusang Propaganda, siya ang may mithiing magkaroon ng demokratikong pamunuan, at gayon din ang pagkakaroon ng kalayaan at karapatan ng bawat tao, magkaroon ng kinatawan sa Korte ng España, maging lalawigan ng España ang Pilipinas at pagkakaroon ng mga pagbabago. Sumulat din siya ng tungkol sa wikang Tagalog tulad ng Estudios Gramaticas at Sobre la lengua Tagala.

PEDRO SERRANO LAKTAW

* Maging ang kanyang kapatid na si Paciano ay dinakip at walang awang pinagbubugbog upang makakuha lamang ng ebidensya.

S.A's: Ano, magsasalita ka ba o hindi?!

Paciano: (nananitiling tikom ang bibig)

S.A's: (binugbog si Paciano) Sasabihin mo ba sa amin na ang kapatid mo ang may pakana lahat ng kasiraan ng Espanya?!! Magsalita ka!

Paciano: (hindi pa rin nagsalita)

* Nanatiling tikom ang bibig ni Paciano kahit hirap na hirap na siya sa pambubugbog sa kanya ng mga Espanyol. Hindi siya nagbitaw ng mga salitang makakasira sa kanyang kapatid, nanatili ang pagmamahal nya para dito.

end