KẾ HOẠCH HÀNH ĐỘNG TÁI ĐỊNH CƢ Tnh Gia...
Transcript of KẾ HOẠCH HÀNH ĐỘNG TÁI ĐỊNH CƢ Tnh Gia...
BỘ GIAO THÔNG VẬN TẢI
DỰ ÁN CẢI THIỆN KẾT NỐI KHU VỰC TÂY NGUYÊN
(CHCIP)
KẾ HOẠCH HÀNH ĐỘNG TÁI ĐỊNH CƢ
Tỉnh Gia Lai
17 tháng 2 năm 2017
SFG3064 V2P
ublic
Dis
clos
ure
Aut
horiz
edP
ublic
Dis
clos
ure
Aut
horiz
edP
ublic
Dis
clos
ure
Aut
horiz
edP
ublic
Dis
clos
ure
Aut
horiz
ed
I
MỤC LỤC
MỤC LỤC .................................................................................................................................... i
HÌNH VÀ BẢNG ......................................................................................................................... iv
CÁC TỪ VIẾT TẮT ...................................................................................................................... v
GIẢI THÍCH THUẬT NGỮ .......................................................................................................... vi
TÓM TẮT .................................................................................................................................... x
I. GIỚI THIỆU ............................................................................................................................. 2
1.1 Tổng quan Dự án ................................................................................................................. 2
1.1.1 Mục tiêu Phát triển của Dự án ......................................................................................... 2
1.1.2 Đối tƣợng thụ hƣởng của dự án ....................................................................................... 2
1.1.3 Mô tả dự án .................................................................................................................. 2
1.2 Tiểu dự án Gia Lai ............................................................................................................... 4
1.3 Mục tiêu của Kế hoạch Hành động Tái Định cƣ (RAP) ............................................................ 4
II. PHẠM VI TÁC ĐỘNG CỦA DỰ ÁN VÀ BIỆN PHÁP GIẢM THIỂU TÁC ĐỘNG ...................... 5
2.1 Phạm vi tác động của Dự án .................................................................................................. 5
2.1.1 Các hộ gia đình bị ảnh hƣởng .......................................................................................... 5
2.1.2 Tác động đối với Đất đai ................................................................................................ 7
2.1.3 Tác động đối với Nhà ở và Công trình phụ ....................................................................... 9
2.1.4 Tác động đối với Cây cối Hoa màu .................................................................................. 9
2.1.5 Tác động đối với Cơ sở kinh doanh.................................................................................. 9
2.1.6. Tác động đối với Mồ mả................................................................................................ 9
2.1.7 Tác động đối với Tài sản công cộng ................................................................................10
2.1.8 Tác động đối với sinh kế ...............................................................................................10
2.1.9 Tác động tích lũy ..........................................................................................................10
2.1.10 Tác động tạm thời .......................................................................................................11
2.2 Các biện pháp giảm thiểu tác động ........................................................................................11
III. BỐI CẢNH KINH TẾ XÃ HỘI CỦA NHỮNG NGƢỜI DÂN BỊ ẢNH HƢỞNG .........................12
3.1 Mục đích và Phƣơng pháp khảo sát kinh tế xã hội ...................................................................12
3.1.1. Mục đích ....................................................................................................................12
3.1.2 Phƣơng pháp nghiên cứu ...............................................................................................12
3.2 Tổng quan kinh tế xã hội của Khu vực tiểu dự án ...................................................................13
3.2.1. Đặc điểm khí tƣợng, khí hậu .........................................................................................13
3.2.2. Điều kiện kinh tế .........................................................................................................15
II
3.2.3. Cơ sở hạ tầng và dịch vụ sẵn có .....................................................................................16
3.2.4. Điều kiện xã hội ..........................................................................................................16
3.3. Kết quả khảo sát kinh tế xã hội đối với các hộ bị ảnh hƣởng ....................................................23
3.3.1. Qui mô hộ gia đình ......................................................................................................23
3.3.2. Dân tộc.......................................................................................................................24
3.3.3 Cấu trúc tuổi ................................................................................................................25
3.3.4 Trình độ học vấn ..........................................................................................................26
3.3.5 Phân tích giới ...............................................................................................................28
3.3.6 Năng lƣợng, nƣớc và vệ sinh ..........................................................................................30
3.3.7 Những hộ gia đình dễ bị tổn thƣơng ................................................................................31
3.3.8 Tác động đến sinh kế ....................................................................................................31
IV. PHỔ BIẾN THÔNG TIN, THAM VẤN VÀ THAM GIA CỘNG ĐỒNG .....................................31
4.1 Mục tiêu của phổ biến thông tin, tham vấn và tham gia cộng đồng ............................................31
4.2 Các bên liên quan dự án ......................................................................................................32
4.3 Cách thức phổ biến thông tin, tham vấn và tham gia cộng đồng ................................................32
4.3.1 Cách thức và kỹ thuật ....................................................................................................32
4.3.2 Phổ biến thông tin và tham vấn trong suốt quá trình chuẩn bị RAP ....................................32
4.4. Cơ chế phổ biến thông tin, tham vấn và tham gia cộng động trong quá trình triển khai RAP .......35
V. NGUYÊN TẮC VÀ CHÍNH SÁCH BỒI THƢỜNG, HỖ TRỢ, TÁI ĐỊNH CƢ, VÀ KHÔI PHỤC
SINH KẾ ....................................................................................................................................35
5.1 Các nguyên tắc chung .........................................................................................................35
5.1.1 Nguyên tắc bồi thƣờng và hỗ trợ ....................................................................................35
5.1.2 Nguyên tắc để thực hiện tái định cƣ ................................................................................36
5.2 Tiêu chí đủ điều kiện và quyền lợi ........................................................................................37
5.2.1 Tiêu chí đủ điều kiện.....................................................................................................37
5.2.2 Các quyền lợi ...............................................................................................................37
5.3 Chính sách bồi thƣờng và hỗ trợ ...........................................................................................38
5.3.1 Bồi thường các tác động vĩnh viễn ............................................................................38
5.3.2 Chính sách bồi thường cho các tác động tạm thời (trong thời gian thi công) .............42
5.3.3. Hỗ trợ/Trợ cấp .........................................................................................................43
5.3.4 Chương trình phục hồi sinh kế ..................................................................................45
5.4 Ma trận quyền lợi ...............................................................................................................46
VI. TỔ CHỨC THỰC HIỆN ........................................................................................................46
6.1 Trách nhiệm của các bên liên quan .......................................................................................46
6.2 Cập nhật RAP ....................................................................................................................51
III
6.2.1 Các vấn đề chính cần đƣợc quan tâm để cập nhật RAP ......................................................51
6.2.2 Phê duyệt RAP đã đƣợc cập nhật ....................................................................................51
6.3 Triển khai RAP ..................................................................................................................51
6.3.1 Ngƣời dân tộc thiểu số bị ảnh hƣởng ...............................................................................53
6.3.2 Tổ chức thực hiện tái định cƣ .........................................................................................53
6.3.3 Kế hoạch hành động về giới và giám sát về giới ...............................................................54
6.3.4 Chƣơng trình khôi phục sinh kế ......................................................................................56
6.3.5 Lịch trình triển khai ......................................................................................................59
VII. CƠ CHẾ GIẢI QUYẾT KHIẾU NẠI ......................................................................................60
7.1 Yêu cầu về Cơ chế Giải quyết Khiếu nại ................................................................................60
7.2 Thủ tục Giải quyết Khiếu nại ...............................................................................................60
7.3 Quản lý & Giám sát khiếu nại ..............................................................................................60
VIII. GIÁM SÁT VÀ ĐÁNH GIÁ GIÁM SÁT VÀ ĐÁNH GIÁ ......................................................62
8.1 Mục đích giám sát ..............................................................................................................62
8.2 Giám sát nội bộ ..................................................................................................................62
8.2.1 Yêu cầu đối với giám sát nội bộ .....................................................................................62
8.2.2 Chỉ số chính trong giám sát nội bộ ..................................................................................62
8.3 Giám sát độc lập .................................................................................................................63
8.3.1 Mục đích của giám sát độc lập .......................................................................................63
8.3.2 Nhiệm vụ của Tƣ vấn giám sát độc lập ............................................................................63
8.3.3 Chỉ số chính trong giám sát độc lập ................................................................................64
8.3.4 Thời gian giám sát độc lập .............................................................................................64
IX. CHI PHÍ VÀ NGÂN SÁCH ....................................................................................................64
PHỤ LỤC ..................................................................................................................................66
Phụ lục 1 – Ma trận Quyền lợi ...................................................................................................67
Phụ lục 2 – Các chỉ số đề xuất để Giám sát và Đánh giá Kế hoạch hành động tái định cƣ ..................78
Phụ lục 3 – Bản đồ Vị trí Dự án .................................................................................................82
Phụ lục 4 – Bảng câu hỏi về Kinh tế - xã hộ cho hộ gia đình..........................................................83
Phụ lục 5 – Ảnh chụp Chuyến thăm hiện trƣờng ..........................................................................89
Phụ lục 6 – Thông tin điển hình trong Tờ Thông tin Dự án (PIB) ...................................................91
Phụ lục 7 – Danh sách Hoạt động Tham vấn ................................................................................92
Phụ lục 8 – Mẫu Biên bản tham vấn ...........................................................................................94
IV
HÌNH VÀ BẢNG
Biểu 1. Hình ảnh một số lễ hội.................................................................................................................... 23
Biểu 2- Cấu trúc tuổi ................................................................................................................................... 26
Biểu 3 - Trình độ học vấn theo giới ............................................................................................................ 27
Biểu 4 - Nghề nghiệp phân tách theo giới ................................................................................................... 29
Bảng 1– Phân loại Tác động đối với Chủ sở hữu đất đai .................................................................... 6
Bảng 2 - Phân loại đất bị thu hồi ..................................................................................................... 7
Bảng 3 - Tóm tắt hộ nhà ở và công trình bị ảnh hƣởng ...................................................................... 9
Bảng 4. Đặc điểm nhiệt độ trong khu vực Dự án .............................................................................13
Bảng 5. Đặc điểm độ ẩm tƣơng đối trong khu vực Dự án ..................................................................13
Bảng 6. Lƣợng mƣa trung bình ......................................................................................................14
Bảng 7. Số giờ nắng trung bình hàng năm ......................................................................................14
Bảng 8. Tình trạng sử dụng đất của thị xã/huyện/thành phố trong khu vực dự án (ha) ..........................17
Bảng 9. Dân số các xã/phƣờng/thị trấn trong khu vực dự án ..............................................................17
Bảng 10. Các trƣờng học trong xã/ phƣờng/ thị trấn thuộc vùng dự án ...............................................19
Bảng 11- Tóm tắt những hộ bị ảnh hƣởng và cấu trúc ......................................................................23
Bảng 12– Thu nhập bình quân tháng trên các hộ gia đình .................................................................30
Bảng 13– Dự toán chi phí thực hiện công tác bồi thƣờng, hỗ trợ, và tái định cƣ ...................................65
V
CÁC TỪ VIẾT TẮT
UBBT&GPMB Ban bồi thƣờng và giải phóng mặt bằng
UBND cấp huyện Ủy ban nhân dân cấp huyện
Bộ GTVT Bộ Giao thông Vận tải
UBND Ủy ban nhân dân
UBND tỉnh Ủy ban nhân dân tỉnh
BQLDA cấp tỉnh Ban Quản lý dự án cấp tỉnh
RAP Kế hoạch hành động tái định cƣ
BQLDA ATGT Ban Quản lý Dự án An toàn Giao thông
VI
GIẢI THÍCH THUẬT NGỮ
Ngƣời dân bị ảnh
hƣởng
Những ngƣời mà, do hậu quả trực tiếp của Dự án và không có sự
đồng thuận dựa trên thông tin đầy đủ hoặc không đƣợc lựa chọn, mà
phải chịu một trong những vấn đề sau: (a) phải chuyển đi nơi khác
hoặc bị mất nhà ở, (b) mất tài sản hoặc không thể tiếp cận tài sản
của mình nữa, hoặc (c) mất một nguồn thu nhập, hoặc phƣơng tiện
sinh kế trong cả trƣờng hợp phải di dời hay không.
Những ngƣời mà đất nông nghiệp của họ sẽ bị ảnh hƣởng
(vĩnh viễn hay tạm thời) bởi Dự án;
Những ngƣời mà đất ở/ nhà cửa của họ sẽ bị ảnh hƣởng một
phần hoặc toàn bộ (vĩnh viễn hay tạm thời) bởi Dự án;
Những ngƣời mà nhà cho thuê của họ sẽ bị ảnh hƣởng (vĩnh
viễn hay tạm thời) bởi Dự án;
Những ngƣời mà công việc kinh doanh của họ, gồm cả trong
lĩnh vực nông nghiệp và lĩnh vực phi nông nghiệp, hoặc nơi
làm việc sẽ bị ảnh hƣởng (vĩnh viễn hay tạm thời) bởi Dự
án;
Những ngƣời mà mùa vụ và cây trồng của họ (cây hằng năm
hay lâu năm) sẽ bị ảnh hƣởng bởi Dự án;
Những ngƣời mà có những tài sản khác hoặc việc tiếp cận
những tài sản khác đó sẽ bị ảnh hƣởng một phần hoặc toàn
bộ (vĩnh viễn hay tạm thời) bởi Dự án.
Những ngƣời sử dụng không hợp lệ khu vực an toàn công
cộng (chẳng hạn ngay ven đƣờng) là những ngƣời nghèo
hoặc dựa vào buôn bán nhỏ lẻ (ở ven đƣờng) để tạo thu
nhập.
Ngày khóa sổ
Ngày khóa sổ (theo Điều 67.1 Luật Đất Đai 2013) là ngày mà
Thông báo Thu hồi đất đƣợc chính thức công bố đến tất cả các hộ
gia đình bị ảnh hƣởng bởi dự án đã đƣợc xác định. Khi ngày khóa
sổ đã đƣợc xác định, những ngƣời chuyển đến khu đất dự án sau
ngày khóa sổ sẽ không đƣợc thanh toán tiền bồi thƣờng hoặc bất kỳ
hình thức hỗ trợ tái định cƣ nào.
Tiêu chí đủ điều kiện Một bộ các tiêu chí đƣợc xây dựng theo Chƣơng trình hoạt động OP
VII
4.12 của Ngân hàng Thế giới để xác định những ngƣời dân bị ảnh
hƣởng dựa trên a) quyền sở hữu đất của những ngƣời dân bị ảnh
hƣởng và b) mức độ nghiêm trọng của sự ảnh hƣởng, bao gồm:
Những ngƣời mà đất nông nghiệp của họ sẽ bị ảnh hƣởng (vĩnh
viễn hay tạm thời) bởi Dự án;
Những ngƣời mà đất ở/ nhà cửa của họ bị ảnh hƣởng một phần
hoặc toàn bộ (vĩnh viễn hay tạm thời);
Những ngƣời mà nhà cho thuê của họ sẽ bị ảnh hƣởng (vĩnh
viễn hay tạm thời);
Những ngƣời mà công việc kinh doanh của họ, gồm cả trong
lĩnh vực nông nghiệp và lĩnh vực phi nông nghiệp, hoặc nơi làm
việc sẽ bị ảnh hƣởng vĩnh viễn hay tạm thời);
Những ngƣời mà cây hoa màu và cây trồng của họ (cây hằng
năm hay lâu năm) sẽ bị ảnh hƣởng;
Những ngƣời mà có những tài sản khác hoặc việc tiếp cận
những tài sản khác đó sẽ bị ảnh hƣởng một phần hoặc toàn bộ
bởi Dự án;
Những ngƣời lấn chiếm khu vực an toàn công cộng (chẳng hạn
lấn chiếm lề đƣờng), là những ngƣời nghèo hoặc dựa vào buôn
bán nhỏ lẻ để tạo thu nhập;
Những ngƣời thuê nhà để sinh sống.
Tái định cƣ
Tái định cƣ bao gồm toàn bộ những tổn thất về kinh tế và xã hội do
việc thu hồi đất và sự hạn chế tiếp cận, cùng với những biện pháp
bồi thƣờng và khắc phục hậu quả. Tái định cƣ không chỉ hạn chế
theo nghĩa thông thƣờng - thay đổi địa điểm về mặt vật chất. Tái
định cƣ có thể, tùy vào từng trƣờng hợp, bao gồm (a) thu hồi đất và
công trình trên đất đó, bao gồm việc kinh doanh; (b) thay đổi địa
điểm về mặt vật chất; và (c) khôi phục kinh tế cho ngƣời dân bị ảnh
hƣởng, để cải thiện (hoặc ít nhất là giữ nguyên) thu nhập và mức
sống cho họ.
Chi phí đầu tƣ vào đất
còn lại
Gồm chi phí mà ngƣời sử dụng đất đã đầu tƣ vào đất (phục vụ cho
các mục đích sử dụng đất) nhƣng chƣa thu hồi lại hết tính đến thời
điểm đất bị thu hồi. Các chi phí này bao gồm chi phí để: a) san lấp
đất, b) cải thiện độ phì nhiêu của đất, chống xói mòn đất (cho mục
đích canh tác), c) chuẩn bị mặt bằng (cho mục đích kinh doanh), và
VIII
d) các khoản đầu tƣ khác phù hợp với mục đích sử dụng đất.
Giá thay thế
Số tiền bồi thƣờng đủ để thay thế các tài sản đã mất, gồm các chi
phí giao dịch, có thể bao gồm thuế, phí, vận tải, lao động v.v.. Về
đất đai và công trình, “giá thay thế” đƣợc xác định nhƣ sau: Đối với
đất nông nghiệp, là giá trị thị trƣờng của đất trƣớc dự án hoặc chi
phí trƣớc khi di dời tùy giá trị nào cao hơn theo giá trị sử dụng hoặc
tiềm năng sản xuất tƣơng đƣơng tại các vùng lân cận của khu vực
đất bị ảnh hƣởng, cộng với bất kỳ khoản thuế đăng ký hoặc chuyển
nhƣợng nào. Đối với đất tại khu vực đô thị, là giá trị thị trƣờng
trƣớc khi di dời của đất có cùng diện tích và đƣợc sử dụng nhƣ
nhau, với cơ sở hạ tầng và dịch vụ công tƣơng tự hoặc tốt hơn tại
khu vực lân cận của đất bị ảnh hƣởng, cộng thêm bất kỳ khoản thuế
đăng ký hoặc chuyển nhƣợng nào. Đối với nhà ở hoặc công trình
khác, là chi phí xây nhà/công trình mới với tiêu chuẩn kỹ thuật
tƣơng đƣơng không tính khấu hao hoặc trừ đi giá trị vật liệu tận
dụng, cộng thêm bất kỳ khoản thuế đăng ký hoặc chuyển nhƣợng
nào.
Quyền lợi
Đề cập đến các gói bồi thƣờng, hỗ trợ và tái định cƣ đã đƣợc thiết
kế để trả cho những ngƣời đủ điều kiện đƣợc coi là bị ảnh hƣởng
bởi dự án.
Chƣơng trình khôi
phục sinh kế
Chuỗi các hoạt động phát triển đƣợc thiết kế dựa trên nhu cầu của
những hộ gia đình bị ảnh hƣởng nghiêm trọng và đƣợc thực hiện để
hỗ trợ cho họ nhằm khôi phục thu nhập và mức sống bằng với mức
trƣớc khi có dự án.
Các bên liên quan
Tất cả các cá nhân, nhóm, tổ chức, và cơ quan quan tâm đến và có
khả năng bị ảnh hƣởng bởi dự án hoặc có khả năng ảnh hƣởng đến
dự án.
Hộ gia đình bị ảnh
hƣởng nghiêm trọng
Những hộ gia đình bị mất từ 20% tổng diện tích đất trở lên, hoặc
mất từ 10% diện tíc trở lên đối với hộ nghèo hoặc cận nghèo
và/hoặc phải di dời đƣợc coi là những hộ gia đình bị ảnh hƣởng
nghiêm trọng.
Những nhóm dễ bị tổn
thƣơng
Những ngƣời có thể bị ảnh hƣởng nghiêm trọng hơn những ngƣời
khác do sự thay đổi về mặt kinh tế hoặc vật chất hoặc kinh tế và
những ngƣời bị hạn chế hơn phần đông dân số khác trong khả năng
IX
đòi hoặc tận dụng hỗ trợ tái định cƣ và những lợi ích phát triển khác
có liên quan. Những ngƣời/nhóm dễ bị tổn thƣơng có thể là (i) hộ
gia đình có phụ nữ là chủ gia đình và phải nuôi ngƣời phụ thuộc, (ii)
ngƣời thuộc đối tƣợng chính sách xã hội, (iii) dân tộc thiểu số, hộ
gia đình nghèo hoặc cận nghèo (nhƣ đã xác định theo chuẩn nghèo
của Gia Lai; (iv) ngƣời không có đất; và (v) ngƣời già neo đơn.
X
TÓM TẮT
Kế hoạch hành động tái định cƣ này (RAP) đƣợc chuẩn bị cho việc xây dựng Quốc lộ 19 tại tỉnh
Gia Lai, dài 123,57km, gồm các đoạn sau: đoạn từ Km67 - Km90; đoạn Km131+300 – Km167,
đoạn Km180 - Km247, và hai đƣờng rẽ tại An Khê (6,2Km) và tại Pleiku (21Km).
RAP bao gồm thông tin chính về các tác động của dự án, các biện pháp giảm thiểu và bồi thƣờng
đƣợc áp dụng để xử lý những tác động tiêu cực không thể tránh khỏi của các hoạt động của dự án
đối với ngƣời địa phƣơng; bảng liệt kê quyền lợi cho những ngƣời dân bị ảnh hƣởng; biện pháp
khôi phục sinh kế cho những hộ gia đình bị ảnh hƣởng nghiêm trọng; thu xếp việc thực hiện
RAP; cơ chế công bố thông tin, tham vấn và tham gia; cơ chế xử lý khiếu nại; cơ chế giám sát;
và dự toán ngân sách cho việc thực hiện RAP.
Phạm vi tác động và các biện pháp giảm thiểu. Để phục vụ cho mục đích xây dựng/ sửa chữa
cho đoạn đƣờng nêu trên, dự án sẽ thu hồi vĩnh viễn tổng diện tích đất là 1.808.604m2, trong đó
đất nông nghiệp là 1.745.967m2 (96,6%), đất ở là 54.790m2(3,0%), và đất công là 7.307m2
(0,4%).
Dự án sẽ có tiềm năng tác động đến khoảng 915 hộ gia đình, trong đó 825 hộ gia đình có sở hữu
đất, và 155 hộ gia đình là ngƣời đi thuê. Số hộ gia đình bị ảnh hƣởng nghiêm trọng là 97 hộ gia
đình, trong đó có 10 hộ gia đình mất từ 10% tổng diện tích đất nông nghiệp trở lên và 87 hộ gia
đình phải tái định cƣ. Số hộ gia đình kinh doanh bị ảnh hƣởng là 220 hộ, và 90 hộ thuộc diện dễ
bị tổn thƣơng (10 hộ nghèo, 15 hộ gia đình do phụ nữ làm chủ gia đình và phải nuôi ngƣời phụ
thuộc và 5 hộ gia đình thuộc diện đối tƣợng chính sách xã hội, 60 hộ dân tộc thiểu số).
Ngoài ra, dự án này cũng ảnh hƣởng toàn phần đến 87 ngôi nhà (dẫn đến phải di dời), và ảnh
hƣởng một phần đến 223 ngôi nhà. Tổng số diện tích trồng trọt bị ảnh hƣởng là 131.188 m2, gồm
diện tích lúa (17.429m2), hoa màu (30.959m2), mía (82.800m2), cà phê (29.306 cây), cây cao su
(14.651 cây), thông (1.431 cây), keo lá chàm và bạch đàn (1.233 cây), và cây ăn quả (532).
Trong quá trình xây dựng khu vực sân bãi mới, một số tác động tạm thời có thể biết trƣớc, nhƣ
tác động đối với môi trƣờng, giao thông tại địa phƣơng, và doanh nghiệp tại địa phƣơng. Cần có
nỗ lực để tránh/giảm thiểu những tác động tạm thời này - thông qua các biện pháp xây dựng phù
hợp.
Các biện pháp giảm thiểu: Ngoài khoản bồi thƣờng cho hộ gia đình bị ảnh hƣởng đối với
những tài sản bị ảnh hƣởng mà không thể tránh đƣợc, BQLDA cấp tỉnh cũng cần nỗ lực -
thông quan các biện pháp không bồi thƣờng khác, để giảm thiểu những tác động tiêu cực
tiềm tàng, nhƣ thông báo sớm về việc thu hồi đất (trƣớc 90 ngày đối với đất nông nghiệp và
180 ngày đối với đất ở), khu vực tái định cƣ đƣợc xây dựng gần với khu nhà ở trƣớc đây của
các hộ gia đình bị ảnh hƣởng. Ngoài ra, trong quá trình tái định cƣ, việc tham vấn sẽ đƣợc
XI
thực hiện thƣờng xuyên để đảm bảo những ý kiến và phản hồi của các hộ gia đình bị ảnh
hƣởng đƣợc xem xét để tránh/giảm ảnh hƣởng của việc tái định cƣ, nếu có thể. Tác động tạm
thời đối với các hoạt động sinh hoạt và kinh doanh hiện tại có thể đƣợc giảm thiểu bằng cách
cho phép hộ gia đình tiếp tục sử dụng nhà cũ của mình để kinh doanh cho tới khi nhà mới
đƣợc xây xong tại khu tái định cƣ. Hơn nữa, các nhà thầu sẽ cần phải áp dụng tất cả các biện
pháp giảm thiểu có thể để tránh hoặc giảm thiểu tác động tạm thời đối với ngƣời dân địa
phƣơng với sự giám sát chặt chẽ của BQLDA và cộng đồng địa phƣơng.
Hồ sơ kinh tế xã hội của dân số bị ảnh hƣởng. Một cuộc Khảo sát kinh tế xã hội đã đƣợc thực
hiện để thu thập thông tin từ hộ gia đình bị ảnh hƣởng với các nội dung về a) đặc điểm nhân
khẩu học, b) ngành nghề, c) mức sống (thu nhập, chi tiêu, nợ/tín dụng, tình trạng sức khỏe, vệ
sinh môi trƣờng, tiếp cận nƣớc, sự tham gia của ngƣời dân bị ảnh hƣởng trong các nhóm ngƣời
dân địa phƣơng, d) tình trạng dễ bị tổn thƣơng của những hộ gia đình bị ảnh hƣởng, e) tác động
của dự án đối với tài sản của ngƣời dân, gồm cả tác động cộng dồn của nó tại cấp độ hộ gia đình,
f) tham vấn với ngƣời dân bị ảnh hƣởng về các tác động tiềm năng. Trên cơ sở cuộc Khảo sát
kinh tế xã hội, thông tin thu thập đƣợc sẽ đƣợc phân tích để đánh giá tác động tiềm tàng tổng thể
của dự án đối với ngƣời dân bị ảnh hƣởng đã xác định và để chuẩn bị xây dựng Ma trận quyền
lợi, và đề xuất định hƣớng cho các hoạt động khôi phục sinh kế. Chi tiết đƣợc trình bày trong
Chƣơng III.
Công bố Thông tin, Tham vấn và sự Tham gia của Công chúng Một hƣớng dẫn ngắn gọn về
cách Công bố thông tin, Tham vấn và sự Tham gia của ngƣời dân đƣợc xây dựng và thực hiện
để thúc đẩy giao tiếp hai chiều hiệu quả giữa BQLDA ATGT và các bên liên quan của dự án để
đảm bảo nhóm dân cƣ bị ảnh hƣởng và nhóm không bị ảnh hƣởng hiểu đƣợc mục đích của tiểu
dự án, thiết kế tiểu dự án, những tác động tích cực và tiêu cực tiềm năng của tiểu dự án, và chính
sách của tiểu dự án về tái định cƣ không tự nguyện. Hƣớng dẫn cũng nhằm mục đích đảm bảo
những ngƣời dân bị ảnh hƣởng đƣợc tham gia vào tất cả các giai đoạn của quá trình thực hiện tái
định cƣ qua việc tiếp cận với toàn bộ thông tin dự án và đƣa ra phản hồi để hỗ trợ cho thiết kế
tiểu dự án và các biện pháp giảm thiểu.
Các Nguyên tắc và Chính sách Bồi thƣờng, Hỗ trợ, Tái định cƣ và Khôi phục sinh kế đƣa ra
các nguyên tắc và chính sách bồi thƣờng, hỗ trợ, tái định cƣ và khôi phục sinh kế. Phần này
cung cấp chi tiết về chính sách bồi thƣờng cho các loại tác động và hỗ trợ và các biện pháp khôi
phục sinh kế.
Tổ chức thực hiện - đặt ra các trách nhiệm cụ thể của các bên liên quan của dự án, bao gồm các
bƣớc chuẩn bị, cập nhật và thực hiện RAP.
Cơ chế giải quyết khiếu nại đƣa ra hƣớng dẫn để giải quyết thắc mắc và khiếu nại có thể phát
sinh từ những hộ gia đình bị ảnh hƣởng trong quá trình thực hiện RAP.
XII
Tổ chức giám sát và đánh giá mô tả cách giám sát và đánh giá việc thực hiện RAP. Phần này
đƣa ra hƣớng dẫn ngắn gọn về cách thực hiện giám sát nội bộ và giám sát độc lập.
Chi phí và Ngân sách đƣa ra dự toán ngân sách và thu xếp ngân sách cho việc thực hiện RAP
2
I. GIỚI THIỆU
1.1 Tổng quan Dự án
1.1.1 Mục tiêu Phát triển của Dự án
Mục tiêu phát triển của dự án (PDO) là nhằm cải thiện khả năng kết nối an toàn và chống chịu
khí hậu trên tuyến Quốc lộ 19 (QL19) dọc theo hành lang Đông - Tây từ khu vực Tây Nguyên
đến các tỉnh duyên hải miền Trung Việt Nam.
Các PDO dự kiến sẽ đƣợc đo lƣờng bằng chỉ số kết quả sau đây:
Tăng khối lƣợng vận tải hàng hóa và hành khách trên hành lang QL19;
Giảm thời gian đi lại và chi phí vận hành phƣơng tiện trung bình trên hành lang QL19;
Đạt tiêu chuẩn 3 sao trở lên của Chƣơng trình đánh giá đƣờng bộ quốc tế (IRAP) trên
hành lang QL19;
Giảm tai nạn giao thông và hƣ hỏng cơ sở vật chất trên hành lang QL19;
Giảm số ngày giao thông bị gián đoạn do các sự cố khí hậu/thiên tai;
1.1.2 Đối tƣợng thụ hƣởng của dự án
TO BE INSERTED
1.1.3 Mô tả dự án
Quốc lộ 19 (QL19) chạy dọc theo tuyến Đông-Tây từ Tây Nguyên đến các tỉnh duyên hải miền
Trung phần từ cảng khu vực Quy Nhơn, tỉnh Bình Định đến thành phố Pleiku, tỉnh Gia Lai
(Huyện Lệ Thanh giáp với biên giới Campuchia) với chiều dài khoảng 234 km. QL19 đƣợc công
nhận là hành lang quan trọng trong Tiểu vùng Mêkông mở rộng (GMS), đóng góp vào Mạng
lƣới đƣờng cao tốc ASEAN. Mạng lƣới đƣờng cao tốc ASEAN, còn đƣợc gọi là đƣờng cao tốc
Đại Á, là một dự án hợp tác giữa các nƣớc trong khu vực châu Á, châu Âu và Uỷ ban Kinh tế -
Xã hội châu Á và Thái Bình Dƣơng (ESCAP) của Liên hợp quốc, nhằm cải thiện hệ thống đƣờng
cao tốc ở châu Á . Hành lang mà QL19 hỗ trợ nối liền Bangkok với bờ biển miền Trung Việt
Nam qua Campuchia, và là liên kết giao thông chính cho việc phát triển các sản phẩm nông
nghiệp của Gia Lai, cũng nhƣ hoạt động giao thƣơng xuyên biên giới từ Campuchia và Nam Lào
đến QL1 và Cảng Quy Nhơn.
Các phƣơng tiện lƣu thông trên QL19 khá đa dạng với một số lƣợng lớn các xe tải nặng và xe 4
bánh tốc độ cao, rất nhiều xe máy và xe thô sơ cùng với ngƣời đi bộ, tuy nhiên ttình trạng thiếu
hụt lƣợng tải và chất lƣợng đƣờng bộ thấp khiến QL19 trở thành một điểm đen về tai nạn giao
thông. Trong quá trình thực hiện Dự án An toàn Giao thông Đƣờng bộ Việt Nam (VRSP) năm
2012, tƣ vấn của IRAP đã xếp hạng phần lớn các tuyến trên QL19 chỉ ở mức 1 sao và 2 sao về
tiêu chuẩn an toàn, điều đó cho thấy QL19 là một trong những con đƣờng cực kỳ nguy hiểm ở
3
Việt Nam và cần đƣợc ƣu tiên nâng cấp. Số liệu từ Ủy ban ATGT tỉnh Gia Lai cho thấy số vụ tai
nạn trên địa bàn tỉnh giảm không đáng kể trong khoảng thời gian từ năm 2011 đến năm 2015, và
hiện vẫn là một thách thức lớn. Quan trọng hơn, trung bình 76% các vụ tai nạn liên quan đến xe
máy, chiếm đến 95% tổng số xe. Tai nạn đƣờng bộ liên quan đến xe máy cũng ở mức khoảng
75%. Nghiên cứu của các tổ chức quốc tế (GRSP, MIROS, IRAP, v.v.) cho thấy việc áp dụng làn
riêng cho xe máy tại các nƣớc có số lƣợng xe máy lớn nhƣ Malaysia, Đài Loan, Thái Lan và Ấn
Độ đã cho thấy tác dụng giảm tai nạn giao thông. Theo đánh giá của Viện An toàn Giao thông
Malaysia, số vụ tai nạn đã giảm 39% sau khi thực hiện tách làn riêng cho xe máy. Các hoạt động
đƣợc đề xuất trong dự án này sẽ tập trung vào các quy định cơ sở hạ tầng an toàn đƣờng bộ đối
với xe máy và quản lý an toàn giao thông qua tăng cƣờng năng lực. Để đạt đƣợc mục tiêu đó, các
tính năng của phần đƣờng lƣu không, trong đó có việc nghiên cứu các thông lệ tốt và chuẩn hóa
làn xe máy riêng, cần đƣợc triển khai thực hiện. Các cuộc điều tra an toàn đƣờng bộ và hỗ trợ
thiết kế cho thấy cần nghiên cứu quy định về tốc độ phù hợp. Nhìn chung, các biện pháp này sẽ
giúp giảm số lƣợng sự cố, tai nạn và thƣơng vong dọc theo QL19.
Tuyến đƣờng đƣợc nâng cấp sẽ giúp tăng cƣờng phát triển kinh tế-thƣơng mại giữa hai khu vực
Tây Nguyên và duyên hải miền Trung cũng nhƣ với Campuchia. Ngoài ra, dự án còn có tác động
giảm nghèo nhờ cải thiện việc đi lại ở các tỉnh Đông Bắc Campuchia vốn nổi tiếng là có điều
kiện khí tƣợng và địa bàn khó khăn (lũ lụt thƣờng xuyên trong mùa mƣa và địa hình đồi núi trên
khắp Việt Nam). Tuyến tránh An Khê dài 10km, và tuyến tránh Pleiku dài 16km, các đƣờng
nhánh dẫn vào và ra khỏi cao tốc tại các địa điểm chiến lƣợc (vùng núi), cũng nhƣ các nút giao
thông an toàn và hiệu quả với các đƣờng trung chuyển sẽ góp phần thúc đẩy thƣơng mại và giảm
chi phí đi lại. Dự án dự kiến cũng sẽ tận dụng các chƣơng trình do Chính phủ tài trợ hiện tại để
cải tạo các đƣờng nhánh liên kết các khu nông nghiệp với hành lang chính, từ đó làm giảm chi
phí vận chuyển dọc theo hành lang. Do đó, dự án đề xuất sẽ tăng cƣờng kết nối giao thông và
logistic dọc hành lang Đông - Tây từ Tây Nguyên đến các tỉnh miền Trung và góp phần kết nối
hệ thống đƣờng bộ xuyên Á với các nƣớc láng giềng.
Hợp phần 1 - Nâng cấp đƣờng (chi phí ƣớc tính 155 triệu đô-la Mỹ): Hợp phần này sẽ hỗ trợ
nâng cấp ba tuyến QL19 bao gồm cải tạo hè đƣờng, mở rộng đƣờng lát đá, mở rộng các tuyến
đƣờng và các tính năng lƣu thông an toàn cho tất cả ngƣời tham gia giao thông, bao gồm việc
thiết kế và bổ sung các làn đƣờng xe máy chuyên dụng, cải thiện nút giao thông, cung cấp các
thiết bị an toàn đƣờng bộ bao gồm lan can, lề đƣờng, và các biển chỉ dẫn an toàn đƣờng bộ. Tổng
chiều dài của 3 tuyến là 142km (trong tổng chiều dài 234km của QL19), bao gồm 116km đƣờng
giao thông liên đô thị và 26km đƣờng giao thông đô thị (tuyến tránh), nhằm bổ sung cho hai
tuyến BOT dài 75km do Chính phủ đầu tƣ thi công. Bộ GTVT và chính quyền hai tỉnh đã thực
sự cải thiện kết nối và tăng cƣờng an toàn đƣờng bộ trên QL19 bằng cách thúc đẩy hai dự án
BOT và dự án cải thiện đoạn từ giao QL1 - Cảng Quy Nhơn do Bộ GTVT và tỉnh Bình Định tài
trợ trong những năm qua. Hai phần BOT hiện nay trong dịch vụ và lệ phí cầu đƣờng thu. Những
4
tuyến BOT cũng đã thiết lập một ƣu tiên hợp lý cho các thiết kế cắt ngang để tách làn xe tốc độ
cao, làn xe tốc độ thấp, và làn xe máy tại các khu vực thành thị, bán thành thị và nông thôn. Dự
án đề xuất sẽ giúp cải thiện các phần còn lại của QL19 bằng cách hoàn thành việc thiết lập QL19
nhƣ một hành lang an toàn đƣờng bộ, đáp ứng yêu cầu kết nối quốc tế với tiêu chuẩn an toàn
giao thông bao gồm yêu cầu đạt chuẩn tối thiểu 3 sao của IRAP theo Chiến lƣợc An toàn giao
thông của Việt Nam thông qua các tính năng an toàn cơ sở hạ tầng đƣờng bộ. Ngoài ra, do đoạn
142km đƣợc đề xuất tài trợ bao gồm nhiều tuyến có nguy cơ lở đất và thiên tai khác cao, các biện
pháp can thiệp có trọng tâm chắc chắn sẽ góp phân tăng tính kết nối tổng thể và an toàn dọc toàn
bộ hành lang.
Hợp phần 2 - Tăng cƣờng thể chế (chi phí ƣớc tính 15,35 triệu đô-la Mỹ): Hợp phần này sẽ hỗ
trợ phƣơng diện tăng cƣờng thể chế của hợp phần nâng cấp đƣờng thông qua việc xây dựng thiết
kế chi tiết để cải tạo và xây mới đƣờng, cầu, các tuyến tránh, cũng nhƣ hoạt động giám sát công
trình và việc tuân thủ các chính sách an toàn. Thành phần này sẽ đƣợc hỗ trợ bởi khoản hỗ trợ kỹ
thuật thông qua Chƣơng trình An toàn Giao thông Đƣờng bộ Toàn cầu (GRSF) và tài trợ từ Quỹ
Toàn cầu về Giảm nhẹ và Phục hồi Thiên tai (GDFRR) để hỗ trợ (i) thực hiện việc kiểm toán an
toàn đƣờng bộ đối với các thiết kế thuộc dự án; (ii) đánh giá tác động của làn xe máy chuyên
dụng ở Việt Nam và cập nhật dự thảo hƣớng dẫn thiết kế làn đƣờng xe máy và quy chuẩn kỹ
thuật theo các thông lệ quốc tế tốt nhất; và (iii) tăng cƣờng thiết kế đƣờng ứng phó với BĐKH
cho các khu vực hay xảy ra thiên tai. Bên cạnh đó, hợp phần này còn đƣợc hỗ trợ bởi các hoạt
động liên quan đến đƣờng bộ khác (nâng cao năng lực quản lý an toàn giao thông Ủy ban ATGT
cấp tỉnh, huyện và xã; chƣơng trình nâng cao nhận thức an toàn giao thông trên phƣơng tiện
truyền thông, v.v.) đang đƣợc triển khai dọc tuyến hành lang thông qua tài trợ của Chính phủ.
1.2 Tiểu dự án Gia Lai
Trong hai hợp phần, Hợp phần 1 gồm hai tiểu dự án (triển khai tại tỉnh Gia Lai và Bình Định) sẽ
dẫn đến thu hồi đất để cải tạo/xây dựng QL19.
1.3 Mục tiêu của Kế hoạch Hành động Tái Định cƣ (RAP)
Theo Chƣơng trình hoạt động OP 4.12 của Ngân hàng Thế giới (Tái định cƣ không tự nguyện),
do tiểu dự án của Gia Lai đòi hỏi thu hồi đất nên Kế hoạch hành động tái định cƣ cần đƣợc chuẩn
bị cho tiểu dự án phù hợp với các yêu cầu đặt ra trong OP 4.12 của Ngân hàng Thế giới.
Theo OP 4.12 của Ngân hàng Thế giới , nguyên tắc chính của tái định cƣ là:
1) Cần tránh tối đa việc di dời và các tác động tiêu cực về kinh tế và vật chất, hoặc nếu
không thể tránh đƣợc thì giảm thiểu bằng cách kiểm tra toàn bộ các phƣơng án thiết kế có
sẵn, công nghệ và/hoặc lựa chọn địa bàn. Nếu không thể tránh đƣợc, các tác động sẽ cần
phải đƣợc giảm thiểu;
5
2) Nếu không thể tránh việc tái định cƣ, các hoạt động tái định cƣ sẽ đƣợc thực hiện nhƣ
một phần gắn liền với dự án, cung cấp đủ nguồn lực đầu tƣ để giúp ngƣời ảnh hƣởng bởi
dự án có thể nhận đƣợc lợi ích từ dự án; và
3) Toàn bộ những ngƣời dân bị ảnh hƣởng bởi dự án sẽ đƣợc tham vấn một cách thỏa đáng,
và có cơ hội tham gia vào việc lập kế hoạch và thực hiện các chƣơng trình tái định cƣ.
RAP này nhằm mục đích:
i. Đảm bảo tránh tình trạng ngƣời dân bị bần cùng hóa do hậu quả của việc thu hồi đất,
thu hồi các tài sản và tái định cƣ vì mục đích triển khai Dự án.
ii. Đảm bảo rằng những ngƣời dân bị ảnh hƣởng không bị rơi vào điều kiện tồi tệ hơn
trƣớc do hệ quả của dự án.
iii. Đảm bảo tất cả những ngƣời dân bị ảnh hƣởng nhận thức đƣợc quy trình xử lý khiếu
nại, và quy trình đó cần phải dễ tiếp cận và có trách nhiệm.
iv. Quy trình tái định cƣ không tự nguyện đƣợc xây dựng trên cơ sở có sự tham vấn,
minh bạch và có tính giải trình với khung thời gian đã đƣợc thống nhất giữa BQLDA
ATGT và những ngƣời dân bị ảnh hƣởng.
v. Có đủ sự hỗ trợ về mặt đi lại, chỗ lƣu trú tạm thời, nhà cửa, đào tạo, nâng cao năng
lực, cung cấp dịch vụ v.v. cho những ngƣời dân bị ảnh hƣởng bởi dự án.
II. PHẠM VI TÁC ĐỘNG CỦA DỰ ÁN VÀ BIỆN PHÁP GIẢM THIỂU TÁC ĐỘNG
2.1 Phạm vi tác động của Dự án
2.1.1 Các hộ gia đình bị ảnh hƣởng
Dự án dự kiến sẽ có khả năng ảnh hƣởng đến khoảng 915 hộ gia đình, trong đó có 760 hộ gia
đình là chủ sở hữu đất đai, và 155 hộ gia đình đang thuê đất. Số hộ gia đình bị ảnh hƣởng
nghiêm trọng là 97 hộ, trong đó có 7 hộ gia đình mất từ 10% tổng diện tích đất nông nghiệp trở
lên và 87 hộ dân phải di dời. Số hộ kinh doanh bị ảnh hƣởng là 220 hộ và số hộ gia đình dễ bị
tổn thƣơng là 90 hộ (10 hộ nghèo, 15 hộ có phụ nữ làm chủ hộ có ngƣời phụ thuộc, và 5 hộ gia
đình thuộc diện chính sách xã hội, 60 hộ dân tộc thiểu số).
Các hộ gia đình bị ảnh hƣởng đƣợc phân loại nhƣ trong Bảng 1 dƣới đây.
6
Bảng 1– Phân loại Tác động đối với Chủ sở hữu đất đai
Phƣờng/Xã
Hộ gia đình bị ảnh hƣởng nghiêm trọng
Hộ
kinh
doanh
Hộ dễ
bị tổn
thƣơn
g
Hộ gia
đình bị
ảnh
hƣởng về
đất trồng
trọt
Hộ gia
đình
thuê
nhà
Tổng
Mất 10-
70% (đối
với hộ
nghèo/hộ
dễ bị tổn
thƣơng)
Mất 20-
70%
Mất
>70% Di dời
Tổng
phụ
Hộ
gia
đình
bị
ảnh
hƣở
ng
Ngƣờ
i dân
bị ảnh
hƣởn
g
Song An - - - - - - - 15 - 15 68
An Phƣớc - - - 5 5 - - 10 - 15 68
Thành An - - - 2 2 - - 20 - 22 99
An Bình - - - 2 2 - - 17 - 19 86
Ngô Mây - - - - - - - 10 - 10 45
Tân An - - - 11 11 5 - 30 5 51 230
Cƣ An - - - 23 23 5 - 30 5 63 284
Đăk DJrăng - - - - - 15 - 26 - 41 185
Thị trấn Đăk
Đoa - - - - - - - 10 - 10 45
Ia Băng 3 - - 2 5 - 10 - 5 20 90
Tân Bình - - - 5 5 5 20 10 3 43 194
Glar 2 - - 4 6 - 15 - 5 26 117
ADơk 1 2 - - 3 - 10 - 2 15 68
Kdang - - - 7 7 - 5 10 - 22 99
Gào - - - - - - - 15 3 18 81
An Phú - 1 - 18 19 30 - 20 2 71 320
Chƣ Á 1 - - - 1 - - 25 3 29 131
Chƣ Hdrông - - - - - - - 10 - 10 45
Bầu Cạn - - - 2 2 10 - 20 2 34 153
Thăng Hƣng - - - 2 2 15 - 25 5 47 212
Bình Giáo - - - - - 15 - 10 5 30 158
Ia Kriêng - - - 2 2 10 - 30 5 47 212
Ia Kla - - - 2 2 - - 10 10 22 99
Thị trấn Chƣ
Ty - - - - - - - 10 - 10 45
Ia Pnôn - - - - - 5 - 10 5 20 90
7
Phƣờng/Xã
Hộ gia đình bị ảnh hƣởng nghiêm trọng
Hộ
kinh
doanh
Hộ dễ
bị tổn
thƣơn
g
Hộ gia
đình bị
ảnh
hƣởng về
đất trồng
trọt
Hộ gia
đình
thuê
nhà
Tổng
Mất 10-
70% (đối
với hộ
nghèo/hộ
dễ bị tổn
thƣơng)
Mất 20-
70%
Mất
>70% Di dời
Tổng
phụ
Hộ
gia
đình
bị
ảnh
hƣở
ng
Ngƣờ
i dân
bị ảnh
hƣởn
g
Ia Nan - - - - - 20 - 10 10 40 180
Ia Krêl - - - - - 25 - 25 5 55 270
Ia Dom - - - - - 30 - 20 5 55 248
Ia Din - - - - - 30 - 20 5 55 248
TỔNG 7 3 0 87 97 220 90 448 90 915 4.170
2.1.2 Tác động đối với Đất đai
Diện tích đất thu hồi:
Việc cải tạo/nâng cấp các tiểu dự án tại Tỉnh Gia Lai yêu cầu thu hồi vĩnh viễn 1.808.604m2 đất,
cụ thể nhƣ sau:
Đất thổ cƣ: 54.790 m2
thuộc sở hữu của 1080 hộ gia đình.
Đất nông nghiệp: 1.745.967 thuộc sở hữu của khoảng 4300 hộ gia đình, bao gồm:
o Diện tích đất trồng cây hàng năm: 1.712.529 thuộc sở hữu của khoảng 4000 hộ
gia đình.
o Đất trồng cây lâu năm: 33.438 m2
thuộc sở hữu của khoảng 300 hộ gia đình.
Đất công: diện tích đất công khoảng 7307m2có thể bị ảnh hƣởng.
Bảng 2 - Phân loại đất bị thu hồi
Xã/Phƣờng Đất thổ cƣ
(m2)
Đất nông nghiệp
Đất
khác
Tổng diện
tích (m2)
Tình trạng sở hữu
đất đai m2
Đất trồng
cây hàng
năm
Đất trồng
cây lâu
năm
Có
Giấy
chứng
nhận
quyền
sử
dụng
đất
Không
có Giấy
chứng
nhận
quyền
sử dụng
đất
Song An 1.375 76.700 6.188 891 85.154 11 4
An Phƣớc 2.153 55.800 2.300 3.000 63.253 10 5
8
Xã/Phƣờng Đất thổ cƣ
(m2)
Đất nông nghiệp
Đất
khác
Tổng diện
tích (m2)
Tình trạng sở hữu
đất đai m2
Đất trồng
cây hàng
năm
Đất trồng
cây lâu
năm
Có
Giấy
chứng
nhận
quyền
sử
dụng
đất
Không
có Giấy
chứng
nhận
quyền
sử dụng
đất
Thành An 4.453 67.600 2.500 1.700 76.253 20 2
An Bình 3.912 44.000 - 391 48.211 15 4
Ngô Mây - 9.404 - 1.325 10.729 10 0
Tân An 723 - - - 675 45 6
Cƣ An 13.800 32.600 5.200 - 51.600 60 3
Đăk DJrăng
1.617 79.200 - - 80.817 41 0
Thị trấn Đăk Đoa
387 - - - 100 10 0
Ia Băng 257 91.800 - - 80.400 15 5
Tân Bình 320 95.300 17.250 - 104.870 35 8
Glar 232 104.300 - - 84.232 15 11
ADơk 85 95.700 - - 80.270 10 5
Kdang 340 115.600 - - 105.840 14 8
Gào 240 52.525 - - 50.640 15 3
An Phú 1.611 49.200 - - 50.811 67 4
Chƣ Á 1.520 45.700 - - 41.820 25 4
Chƣ Hdrông
122 65.100 - - 60.372 10 0
Bầu Cạn 600 68.300 - - 62.600 30 4
Thăng Hƣng
954 67.100 - - 55.154 40 7
Bình Giáo 820 69.200 - - 61.420 24 6
Ia Kriêng 670 52.100 - - 52.770 40 7
Ia Kla 690 53.500 - - 40.290 20 2
Thị trấn Chƣ Ty
12.200 85.200 - - 97.400 10 0
Ia Pnôn 1.800 40.200 - - 32.300 15 5
Ia Nan 474 51.600 - - 52.074 30 10
Ia Krêl 1.420 49.100 - - 50.470 30 25
Ia Dom 615 45.600 - - 40.580 50 5
Ia Din 1.400 50.100 - - 51.500 45 10
TỔNG 54.790 1.712.529 33.438 7.307 1.808.064 762 153
9
Tình trạng sở hữu đất đai của các hộ gia đình bị ảnh hƣởng
Nhìn chung, 83,3% tổng số hộ gia đình bị ảnh hƣởng ở Gia Lai (762 hộ) có Giấy chứng nhận
quyền sử dụng đất (GCNQSDĐ), hoặc có đủ điều kiện để đƣợc cấp GCNQSDĐ. 16,7% (153 hộ)
còn lại không có Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất.
2.1.3 Tác động đối với Nhà ở và Công trình phụ
Nhà ở: Dự án sẽ ảnh hƣởng tới khoảng 310 ngôi nhà, trong đó có 87 ngôi nhà bị ảnh hƣởng hoàn
toàn - hầu hết là công trình cấp 4 (78 nhà) và 223 ngôi nhà chỉ bị ảnh hƣởng một phần.
Công trình gắn liền với nhà ở: Ngoài các tác động về nhà ở, các công trình gắn liền với nhà ở
sau đây cũng bị ảnh hƣởng (xem bảng dƣới đây).
Bảng 3 - Tóm tắt hộ nhà ở và công trình bị ảnh hưởng
Nhà bếp
m2
Nhà vệ
sinh
(đơn vị)
Mồ mả Giếng Đồng
hồ
điện tử
Đồng
hồ đo
nƣớc
Đƣờng
ống nƣớc
(m)
Hàng
rào
(m)
Bể nƣớc Sân
m2
744 75 20 50 87 62 4.405,5 3.503,3 50 2.020
2.1.4 Tác động đối với Cây cối Hoa màu
Tổng diện tích hoa màu bị ảnh hƣởng là 131.188 m2, bao gồm lúa (17.429 m
2), hoa màu (30.959
m2), mía đƣờng (82.800 m
2), cà phê (29.306 cây), cây cao su (14.651 cây), cây thông (1431 cây),
keo và bạch đàn (1233 cây), và cây ăn quả (532).
2.1.5 Tác động đối với Cơ sở kinh doanh
Có 220 hộ gia đình có cơ sở kinh doanh bị ảnh hƣởng. Diện tích cơ sở kinh doanh bị ảnh hƣởng
bao gồm cửa hàng bán đồ cũ, cửa hàng sửa chữa ô tô và động cơ, sửa chữa đồ điện tử, v.v. Một
số cơ sở kinh doanh phải di dời do mảnh đất có cơ sở kinh doanh đó bị ảnh hƣởng vĩnh viễn.
2.1.6. Tác động đối với Mồ mả
Có khoảng 20 ngôi mộ (nằm trong một nghĩa trang tại xã Glar, huyện Đăk Đoa) có thể bị ảnh
hƣởng. Những ngôi mộ này thuộc nhóm dân tộc thiểu số Ba Na. Tham vấn với chủ sở hữu các
ngôi mộ chỉ ra rằng các hộ gia đình bị ảnh hƣởng ủng hộ việc thực hiện dự án và mong muốn
đƣợc bồi thƣờng phù hợp. Khi có các thiết kế chi tiết cho tiểu dự án, khảo sát kiểm kê thiệt hại
và biện pháp chi tiết sẽ đƣợc thực hiện để xác định chính xác số lƣợng mồ mả bị ảnh hƣởng.
Việc di dời các ngôi mộ bị ảnh hƣởng cần đƣợc thực hiện trên cơ sở có tham vấn đầy đủ với các
hộ bị ảnh hƣởng để đảm bảo phù hợp với phong tục tập quán của ngƣời dân địa phƣơng. Tiền
bồi thƣờng các ngôi mộ bị ảnh hƣởng bao gồm toàn bộ chi phí liên quan đến: a) đất để cải táng;
b) chi phí đào huyệt; c) chi phí di dời; d) chi phí cải táng; e) chi phí xây dựng mộ mới; và f) các
10
chi phí hợp lý liên quan phù hợp với phong tục tập quán địa phƣơng.
2.1.7 Tác động đối với Tài sản công cộng
7307m2 diện tích đất công (nằm bên trong chỉ giới giải phóng mặt bằng) thuộc quản lý của nhà
nƣớc có thể đƣợc sử dụng cho mục đích của dự án. Diện tích đất này sẽ không đƣợc nhận bồi
thƣờng.
2.1.8 Tác động đối với sinh kế
Bởi vì hầu hết các đoạn đƣờng đƣợc cải tạo trên cơ sở đƣờng hiện hữu (ngoại trừ tuyến đƣờng
tránh đƣợc thi công mới), phần đất bị ảnh hƣởng của mỗi hộ gia đình do tuyến đƣờng này đƣợc
giữ ở mức tối thiểu. Nhƣ vậy, dù có 1.745.967m2 đất nông nghiệp bị ảnh hƣởng, thiệt hại do mất
đất nông nghiệp không có tác động đáng kể đến sinh kế của những ngƣời dân bị ảnh hƣởng đất
nông nghiệp, ở cấp hộ gia đình. Chỉ có khoảng 10 hộ gia đình có thể mất từ 10-70% đất nông
nghiệp. Số còn lại chỉ ảnh hƣởng đến hoạt động trồng trọt trên đất nông nghiệp liền kề tuyến
đƣờng của dự án.
Tuy nhiên, có tác động đáng kể đến sinh kế của các hộ gia đình bị ảnh hƣởng nghiêm trọng,
trong đó có 87 hộ gia đình cần di dời nhà ở và 10 hộ gia đình bị mất 10-70% đất sản xuất. Tất cả
các hộ gia đình bị ảnh hƣởng nghiêm trọng sẽ đƣợc hỗ trợ để khôi phục sinh kế của họ thông qua
việc tham gia vào chƣơng trình khôi phục sinh kế giúp phục hồi thu nhập hiệu quả và kịp thời,
cho dù họ có tham gia sản xuất nông nghiệp hay không.
Những ngƣời dân bị ảnh hƣởng phải đối mặt với tác động tích lũy, chẳng hạn nhƣ mất đất thổ cƣ,
nhà ở và cơ sở kinh doanh cần đƣợc tham vấn kỹ hơn ở giai đoạn sau, khi thiết kế chi tiết đã
đƣợc hoàn thiện và các hộ gia đình bị ảnh hƣởng có thể quyết định họ sẽ di dời đi đâu và bằng
cách nào.
2.1.9 Tác động tích lũy
Trong tổng số 915 hộ gia đình bị ảnh hƣởng bởi tiểu dự án tại Tỉnh Gia Lai, 151 hộ sẽ phải đối
mặt với tác động tích lũy, có thể gia tăng khó khăn cho họ trong quá trình tái định cƣ và khôi
phục sinh kế. Những hộ gia đình này bao gồm:
o 2 hộ gia đình sẽ mất nhà + đất nông nghiệp + thu nhập dựa trên đất nông nghiệp;
o 40 hộ gia đình sẽ mất nhà + cơ sở kinh doanh;
o 5 hộ gia đình sẽ mất đất nông nghiệp + cơ sở kinh doanh;
o 100 hộ gia đình sẽ mất đất thổ cƣ + cơ sở kinh doanh;
o 4 hộ dễ bị tổn thƣơng sẽ phải di dời.
Các hộ gia đình này sẽ đƣợc quyền tham gia chƣơng trình khôi phục sinh kế của tiểu dự án.
11
2.1.10 Tác động tạm thời
Trong khi thi công dự án, khoảng 9800 m2 đất nông nghiệp và 3800 m2 đất công có thể bị ảnh
hƣởng tạm thời. Diện tích đất có thể bị ảnh hƣởng tạm thời sẽ đƣợc trả lại cho chủ sở hữu sau khi
thi công xong. Khoảng 5-6 hộ DTTS (ngƣời Ba Na) ở làng Bối, Xã Glar, có thể bị ảnh hƣởng
tạm thời do xây dựng lán trại công nhân và bãi đổ thải. Cần nỗ lực để tránh tác động đến các hộ
DTTS. Tham vấn với các hộ DTTS sẽ đƣợc thực hiện (theo Kế hoạch Phát triển Dân tộc thiểu số
Tỉnh Gia Lai) khi kế hoạch đƣợc xác định. Trong trƣờng hợp không thể tránh khỏi, có thể thực
hiện bồi thƣờng cho tác động tạm thời này cho các hộ gia đình DTTS bị ảnh hƣởng phù hợp với
quyền lợi đƣợc nêu trong RAP Tỉnh Gia Lai.
Nếu phải tạm thời thu hồi bổ sung đất nhằm mục đích hỗ trợ các hoạt động thi công, chẳng hạn
nhƣ lán trại công nhân, kho chứa vật liệu, đất bị ảnh hƣởng sẽ đƣợc bồi thƣờng trong khoảng
thời gian sử dụng tạm thời theo quy định trong RAP. Sau khi trả lại đất bị ảnh hƣởng cho ngƣời
dân địa phƣơng, đất bị ảnh hƣởng phải đƣợc khôi phục lại tình trạng ban đầu nhƣ đã thỏa thuận
với các hộ gia đình bị ảnh hƣởng.
Trong trƣờng hợp hoạt động xây dựng làm ảnh hƣởng tạm thời đến hoạt động kinh doanh của
các hộ dân địa phƣơng bên ngoài khu vực dự án dẫn đến mất thu nhập từ hoạt động kinh doanh
đó, thu nhập bị mất cần đƣợc bồi thƣờng cho toàn bộ thời gian bị ảnh hƣởng trên cơ sở thỏa
thuận với các hộ bị ảnh hƣởng.
2.2 Các biện pháp giảm thiểu tác động
BQLDA cấp tỉnh đã nỗ lực giảm thiểu yêu cầu thu hồi đất và tái định cƣ cho dự án. Khi buộc
phải thu hồi đất, các hộ dân bị ảnh hƣởng sẽ đƣợc đền bù đối với tài sản bị mất mát/ảnh hƣởng,
bao gồm việc mất thu nhập do thu hồi đất. Việc bồi thƣờng sẽ đƣợc thực hiện dựa trên các
nguyên tắc quy định trong RAP này. Ngoài khoản bồi thƣờng, các hộ dân bị ảnh hƣởng nghiêm
trọng sẽ đƣợc hỗ trợ tài chính bổ sung để tái định cƣ. Các hộ này cũng đƣợc tham gia Chƣơng
trình Phục hồi Sinh kế đƣợc xây dựng theo nhu cầu của họ nhằm hỗ trợ họ nhanh chóng phục hồi
sinh kế khi không còn đất đai/mùa màng/hoạt động kinh doanh, hoặc do hệ quả của tái định cƣ).
Ngoài tiền bồi thƣờng và hỗ trợ, các biện pháp khắc phục khác sẽ đƣợc thực hiện nhằm giảm
thiểu những tác động bất lợi tiềm ẩn, bao gồm thông báo sớm về quyết định thu hồi đất (cụ thể là
trƣớc 90 ngày đối với đất nông nghiệp và 180 ngày đối với đất thổ cƣ), khu tái định cƣ đƣợc xây
dựng gần với nơi ở hiện tại của hộ gia đình. Trong quá trình tái định cƣ, hoạt động tham vấn sẽ
đƣợc tiến hành thƣờng xuyên để đảm bảo cân nhắc các ý kiến và phản hồi của hộ gia đình bị ảnh
hƣởng để tránh/giảm thiểu các tác động tái định cƣ. Tác động tạm thời đối với các hoạt động sinh
hoạt và kinh doanh hiện tại sẽ đƣợc giảm thiểu bằng cách cho phép các hộ gia đình tiếp tục sử
dụng nhà ở hiện có và hoạt động kinh doanh hiện tại cho đến khi có thể sẵn sàng chuyển đến nhà
mới. Các nhà thầu sẽ áp dụng tất cả các biện pháp giảm thiểu có thể để tránh và/hoặc giảm thiểu
tác động tiêu cực đến ngƣời dân địa phƣơng trong quá trình thi công, đồng thời có sự giám sát
12
chặt chẽ của BQLDA cấp tỉnh và cộng đồng địa phƣơng.
III. BỐI CẢNH KINH TẾ XÃ HỘI CỦA NHỮNG NGƢỜI DÂN BỊ ẢNH
HƢỞNG
3.1 Mục đích và Phƣơng pháp khảo sát kinh tế xã hội
3.1.1. Mục đích
Nhìn chung, hoạt động khảo sát kinh tế xã hội các hộ gia đình bị ảnh hƣởng sẽ giúp hiểu rõ bối
cảnh tổng thể của khu vực tiểu dự án và tình hình kinh tế xã hộ của các hộ gia đình bị ảnh hƣởng.
Đồng thời, cung cấp đầu vào cho việc chuẩn bị các phƣơng tiện tái định cƣ và thiết kế biện pháp
khôi phục sinh kế phù hợp hơn với bối cảnh của các hộ gia đình bị ảnh hƣởng để đảm bảo tính
bền vững của các quyền lợi của dự án.
Cụ thể, Khảo sát kinh tế xã hội nhằm mục đích thu thập thông tin về a) đặc điểm nhân khẩu học,
b) nghề nghiệp, c) mức sống (thu nhập, chi tiêu, tiếp cận nguồn nƣớc, nguồn điện), d) tác động
của dự án đối với tài sản của ngƣời dân, bao gồm tác động tích lũy ở cấp hộ gia đình, e) tham
vấn với ngƣời dân bị ảnh hƣởng về tác động tiềm năng, và f) hỗ trợ cho việc thực hiện dự án từ
các hộ gia đình bị ảnh hƣởng,.
3.1.2 Phƣơng pháp nghiên cứu
Phƣơng pháp hỗn hợp. Kỹ thuật định tính và định lƣợng đƣợc kết hợp để nâng cao độ tin cậy
và tính hợp lệ của kết quả Khảo sát kinh tế xã hội. Kỹ thuật định lƣợng đƣợc sử dụng trong khảo
sát bối cảnh kinh tế xã hội của các hộ gia đình bị ảnh hƣởng sử dụng bảng câu hỏi để thu thập
thông tin kinh tế xã hội của các hộ gia đình trong khi kỹ thuật định tính đƣợc sử dụng trong các
cuộc thảo luận nhóm tập trung, phỏng vấn ngƣời cung cấp thông tin quan trọng, tổ chức các cuộc
họp cộng đồng để nâng cao hiểu biết sâu sắc hơn về các vấn đề không thể nắm bắt từ hình thức
khảo sát có cấu trúc với các hộ gia đình. Quan sát tại hiện trƣờng cũng đƣợc thực hiện trong khi
kiểm tra hiện trƣờng. Công tác khảo sát tại hiện trƣờng, bao gồm khảo sát hộ gia đình, thảo luận
nhóm tập trung và phỏng vấn ngƣời cung cấp thông tin quan trọng bắt đầu từ ngày 18-
26/08/2016, 17-25/12/2016.
Quy mô mẫu và lấy mẫu. Đã lấy mẫu từ 218 hộ gia đình (trong 915 hộ gia đình thuộc khu vực
dân cƣ bị ảnh hƣởng, chiếm 23,8%) để phục vụ mục đích khảo sát. Phƣơng thức lấy mẫu phân
tầng đã đƣợc áp dụng để tăng cƣờng tính đại diện của từng loại tác động. Ƣu tiên lấy mẫu các hộ
nghèo và/hoặc hộ dễ bị tổn thƣơng, đặc biệt là các nhóm bị ảnh hƣởng nghiêm trọng, bao gồm a)
các hộ bị ảnh hƣởng phải thu hồi hơn 20% diện tích đất nông nghiệp, b) di dời nơi ở, và c) phải
đối mặt với tác động tích lũy (tức là mất nhà cửa, phải di dời, và mất hoạt động kinh doanh, etc.).
13
Phân tích dữ liệu. Số liệu định lƣợng thu đƣợc từ khảo sát các hộ gia đình đƣợc phân tích bằng
Microsoft Excel. Dữ liệu định tính thu đƣợc từ các buổi tham vấn (gặp gỡ cộng đồng, thảo luận
nhóm tập trung, phỏng vấn ngƣời cung cấp thông tin, v.v.) cũng đƣợc phân tích theo chủ đề. Hai
phƣơng pháp và nguồn dữ liệu thu thập đƣợc đƣợc kiểm tra chéo để đảm bảo tính hợp lệ và độ
tin cậy của các phát hiện.
Tham vấn với ngƣời DTTS bị ảnh hƣởng.
Có 19 hộ gia đình dân tộc thiểu số (thuộc năm nhóm DTTS, bao gồm ngƣời Ba Na, Gia Rai,
Nùng, Thái, Mƣờng) có khả năng bị ảnh hƣởng bởi tiểu dự án. Đại diện các nhóm này đã đƣợc
mời tham gia quy trình tham vấn trƣớc, miễn phí và có đầy đủ thông tin trong thời gian chuẩn bị
RAP và đảm bảo họ đƣợc tham vấn theo Chính sách hoạt động OP 4.10 của Ngân hàng và thu
thập các phản hồi hữu ích để thông báo cho thiết kế tiểu dự án và các biện pháp tránh/giảm thiểu
tác động tiêu cực tiềm ẩn (Xem phần 3.3.1 Dân tộc ở dƣới để biết thêm về DTTS).
3.2 Tổng quan kinh tế xã hội của Khu vực tiểu dự án
Tiểu dự án nằm trên địa bàn tỉnh Gia Lai. Toàn tuyến dài 123,57 km, bao gồm các đoạn sau:
đoạn từ Km67 – Km90; đoạn từ Km131+300 – Km167, đoạn từ Km180 - Km247, và hai tuyến
đƣờng tránh An Khê (6,2 Km) và Pleiku (21 Km), chạy qua 29 xã và phƣờng, 6 huyện, một thị
xã (An Khê), và một thành phố (Pleiku).
3.2.1. Đặc điểm khí tƣợng, khí hậu
Khu vực dự án có khí hậu nhiệt đới gió mùa, nhƣng do ảnh hƣởng của vùng ven biển Nam Trung
Bộ đến Bắc Tây Nguyên, khí hậu ở đây chịu ảnh hƣởng của biển và cao nguyên. Đặc điểm khí
tƣợng ở khu vực Dự án nhƣ sau.
a. Nhiệt độ: nhiệt độ trung bình tại tỉnh Gia Lai trong giai đoạn 2011-2015 là 22,4 độ C, nhiệt độ
khá ổn định trong những năm qua, cao nhất vào khoảng 29-30 độ C vào tháng 5, thấp nhất là
220C vào tháng 1.
Bảng 4. Đặc điểm nhiệt độ trong khu vực Dự án
Đơn vị: 0C
Năm
Trạm 2011 2012 2013 2014 2015
Pleiku 21,6 22,5 22,4 22,4 22,9
Nguồn: Tổng Cục Thống kê Việt Nam năm 2016
b. Độ ẩm (RH%): Tại Tỉnh Gia Lai, độ ẩm từ 80% (2013) – 82% (2011), trung bình đạt 80,6%.
Bảng 5. Đặc điểm độ ẩm tương đối trong khu vực Dự án
14
Đơn vị: %
Năm
Trạm 2011 2012 2013 2014 2015
Pleiku 82,0 80,8 80,0 80,2 80,1
Nguồn: Tổng Cục Thống kê Việt Nam năm 2016
c. Lƣợng mƣa: Có sự thay đổi lớn trong tổng lƣợng mƣa hàng năm từ 2011-2015, lƣợng mƣa
thƣờng tập trung vào các tháng mùa mƣa với tỷ lệ lớn hơn 50%. Lƣợng mƣa trung bình trong
giai đoạn 2011-2015 là 2.222 mm, trong đó năm 2015 có lƣợng mƣa trung bình thấp nhất là
1.634,1 mm; lƣợng mƣa trung bình cao nhất vào năm 2011 là 2.567,2mm. Mùa mƣa kéo dài từ
tháng 5 đến tháng 10.
Bảng 6. Lượng mưa trung bình
Đơn vị: mm
Năm
Trạm 2011 2012 2013 2014 2015
Pleiku 2.567,2 2.207,5 2.243,8 2.457,7 1.634,1
Nguồn: Tổng Cục Thống kê Việt Nam năm 2016
d. Số giờ nắng: Hai vùng khí hậu Nam Trung Bộ và Bắc Tây Nguyên có đặc điểm là khi hậu
nhiệt đới, số giờ nắng trong năm ở mức cao. Tại Tỉnh Gia Lai, số giờ nắng từ 2.215 (2011) đến
2.756,7 giờ (2015), trong giai đoạn 2011-2015 có số giờ nắng trung bình hàng năm là 2.460 giờ
Bảng 7. Số giờ nắng trung bình hàng năm
Năm
Trạm 2011 2012 2013 2014 2015
Pleiku 2.214,9 2.469,8 2.310,2 2.548,7 2.756,7
Nguồn: Tổng Cục Thống kê Việt Nam năm 2016
e. Gió: Tỉnh Gia Lai chịu ảnh hƣởng mạnh bởi hai loại gió mùa: Hƣớng gió phổ biến từ Tháng
11 - Tháng 4 là hƣớng Đông - Đông Bắc và gió Tây - Đông Nam phổ biến từ tháng Năm đến
tháng Mƣời; trong mùa mƣa, hƣớng gió thịnh hành là Tây Bắc - Tây với tần suất 40-55% và
trong mùa khô, hƣớng gió thịnh hành là Đông Bắc với tần suất 70% . Tốc độ gió trung bình là
2,2-2,8m/s, tối đa đạt 18-20 m/s; gió thổi mạnh trong mùa khô.
f. Hiện tƣợng thời tiết khắc nghiệt: Vì khu vực này trải dài trên hai loại địa hình khác nhau bao
gồm vùng đồng bằng ven biển và cao nguyên, mỗi vùng có hình thái thời tiết khắc nghiệt khác
nhau, cụ thể là: (i) Hạn hán: Điều kiện thời tiết khắc nghiệt điển hình thƣờng xảy ra trong mùa
15
khô (từ tháng 11 đến tháng 4 năm sau), cƣờng độ hạn hán thƣờng trùng với giai đoạn hoạt động
cao nhất của hiện tƣợng El Nino. (ii) Giông bão: Tƣơng tự nhƣ ở Bình Định, giông bão thƣờng
xảy ra trên vùng cao nguyên Pleiku với tần suất khoảng 62 ngày một năm, những ngày giông bão
rải rác từ tháng 3 - tháng 10 hàng năm với tần suất nhiều nhất vào tháng 5, khoảng 13
ngày/tháng. (iii) Lũ lụt: Tại Tỉnh Gia Lai, cũng có hiện tƣợng lũ lụt thƣờng xuyên xuất hiện, đặc
biệt là dọc các con sông lớn nhƣ sông Ba và thời gian mƣa lớn xảy ra thƣờng xuyên vào cuối
mùa mƣa. Tuy nhiên, vào năm 2016, ảnh hƣởng của hiện tƣợng La Nina đã dẫn tới mƣa lớn và lũ
lụt quy mô rộng ở phía Đông Nam Tỉnh Gia Lai, chẳng hạn nhƣ thị trấn An Khê và huyện Đak
Pơ (khu vực dự án).
G. Đặc điểm thủy văn: Có hai hệ thống sông chính ở Tỉnh Gia Lai: Hệ thống sông Ba và sông
Sê San và các nhánh của hệ thống sông Sêrêpôk. Tuy nhiên, trong khu vực dự án trên địa bàn
Tỉnh Gia Lai, Sông Ba là con sông lớn nhất, bắt nguồn từ dãy núi Ngọc Rô ở độ cao 1240 m,
chảy dọc theo sƣờn phía Đông của dãy Trƣờng Sơn, qua các huyện Kbang, An Khê, Kông Chro,
Ia Pa, Ayun Pa và Krông Pa thuộc tỉnh Gia Lai. Sông Ba dài 304 km, có diện tích lƣu vực sông
là 13000 km2, trong đó diện tích lƣu vực trên địa bàn tỉnh Gia Lai là khoảng 11450 km2.
Chế độ thủy văn ở hầu hết hệ thống sông suối ở Tỉnh Gia Lai đƣợc chia thành hai mùa rõ rệt phù
hợp với mùa mƣa của khu vực. Mùa mƣa lũ bắt đầu từ tháng 6, kết thúc vào 10, trùng với mùa
mƣa của khu vực. Tổng lƣu lƣợng lũ chiếm 85 ÷ 90% tổng lƣu lƣợng dòng chảy hàng năm. Mùa
khô bắt đầu vào tháng 11, kết thúc vào tháng 5 năm sau, với tổng lƣu lƣợng lũ chỉ đạt 10 ÷ 15%
tổng lƣu lƣợng dòng chảy hàng năm. Theo số liệu quan trắc, lƣu lƣợng lũ cao nhất trong khu vực
xảy ra vào năm 1981, 1987, 1993, 1998 và 2013. Tại những thời điểm này, rất nhiều địa điểm
trên tuyến đƣờng tránh An Khê bị ngập nƣớc.
Chế độ thủy văn: Đoạn QL19 hiện tại trong khu vực dự án chủ yếu men theo sƣờn đồi, vƣợt qua
các con suối nhỏ. Tuyến đƣờng có chế độ thủy văn đơn giản chỉ bị ảnh hƣởng bởi mƣa lũ từ khu
vực sƣờn đồi, không có ảnh hƣởng đối với lƣu lƣợng dòng chảy trên sông lớn hoặc thủy triều.
3.2.2. Điều kiện kinh tế
a. Thành phố Pleiku: Tính đến năm 2015, tỷ trọng ngành thƣơng mại - dịch vụ chiếm 50,2%,
ngành công nghiệp và xây dựng chiếm 44,4% và ngành nông nghiệp, lâm nghiệp và thủy sản
chiếm 5,4%. Năm 2015, thu nhập trung bình/hecta sản xuất đạt khoảng 68 triệu đồng. Thu nhập
bình quân đầu ngƣời năm 2015 đạt 39,1 triệu đồng/ngƣời/năm
b. Thị xã An Khê: tỷ trọng ngành công nghiệp là 61%, dịch vụ là 28%, nông nghiệp là 11%.
c. Huyện Đắk Pơ: Năm 2016, tổng sản phẩm nội địa ƣớc đạt 36.362,5 tỷ đồng. Các ngành nông
16
nghiệp, lâm nghiệp, ngƣ nghiệp đã đƣợc đầu tƣ tập trung hƣớng tới phát triển bền vững, giá trị
sản xuất ƣớc đạt 24524 đồng.
d. Huyện Mang Yang: tỷ trọng ngành sản xuất nông - lâm nghiệp là 52,98%, ngành công
nghiệp - xây dựng là 24,25%, dịch vụ là 22.27%.
e. Huyện Đắk Đoa: có nền kinh tế tăng trƣởng ổn định, trung bình đạt 11,5%/năm. Ƣớc tính đến
cuối năm 2015, tổng giá trị sản xuất đạt 4770 tỷ đồng. Thu nhập bình quân đầu ngƣời ƣớc đạt 30
triệu đồng. Kinh tế nông nghiệp đạt tốc độ tăng trƣởng bình quân 5,5%/năm; phát triển nông
nghiệp theo hƣớng sản xuất thƣơng mại, đã hình thành và phát triển một số vùng sản xuất tập
trung cây công nghiệp có giá trị kinh tế cao nhƣ cà phê, hạt tiêu. Huyện hiện có hơn 13200 hecta
cà phê, hơn 1100 hecta hạt tiêu. Trong chăn nuôi, huyện có đàn gia súc và gia cầm đạt khoảng
196725 con, trong đó có 63.275 con bò, tỷ trọng lai là 41%.
f. Huyện Chƣ Prông: Năm 2016, tổng giá trị sản xuất đạt 4755,30 tỷ đồng, trong đó nông
nghiệp, lâm nghiệp và thuỷ sản đạt 2933,17 tỷ đồng; ngành công nghiệp-xây dựng chiếm 773,60
tỷ đồng; dịch vụ chiếm 988,53 tỷ đồng.
g. Đức Cơ: có mức tăng trƣởng kinh tế trung bình hàng năm đạt 13,15%. Tỷ trọng giá trị sản
xuất nông, lâm nghiệp chiếm 48,6%; tỷ trọng ngành công nghiệp và xây dựng chiếm 18,3%; tỷ
trọng ngành dịch vụ chiếm 33,1%. Thu nhập bình quân đầu ngƣời đạt 27,9 triệu đồng/năm.
3.2.3. Cơ sở hạ tầng và dịch vụ sẵn có
a. Cấp thoát nƣớc
Theo thống kê của Tỉnh Gia Lai, tỷ lệ ngƣời dân đƣợc sử dụng nƣớc sạch ở các huyện thuộc địa
bàn dự án dao động từ 61,2% - 98,5%, trong khi tỷ lệ cao nhất là tại thành phố Pleiku, thấp nhất
là huyện Mang Yang. Có 17,5% số hộ gia đình bị ảnh hƣởng dự án sử dụng nƣớc từ giếng đào,
29,4% sử dụng giếng khoan, những ngƣời khác sử dụng nƣớc máy (53,1%). Về nƣớc uống,
67,6% các hộ gia đình sử dụng nƣớc máy, 13,5% sử dụng nƣớc giếng đào và 18,9% sử dụng
nƣớc giếng khoan. Kết quả thống kê của Tỉnh Gia Lai cũng chỉ ra rằng tỷ lệ hộ gia đình có nhà
tiêu hợp vệ sinh tại các huyện trong địa bàn dự án đạt từ 49% -100%, trong đó tỷ lệ cao nhất là ở
thành phố Pleiku và thấp nhất là ở huyện Đức Cơ. Qua khảo sát trực tiếp các hộ gia đình bị ảnh
hƣởng, 79,3% hộ gia đình có nhà vệ sinh tự hoại, chỉ có 17,5% hộ gia đình có nhà vệ sinh tạm
thời và không đủ tiêu chuẩn và 2,2% số hộ không có nhà vệ sinh, hoặc mƣợn của ngƣời khác
hoặc đi vệ sinh trên cánh đồng.
3.2.4. Điều kiện xã hội
A. Tình trạng sở hữu đất đai
17
Dự án đi qua thị trấn An Khê, huyện Đăk Pơ, huyện Mang Yang, huyện Đăk Đoa, thành phố
Pleiku, huyện Chƣ Prông và huyện Đức Cơ thuộc tỉnh Gia Lai. Ở đây, đất nông nghiệp chiếm tỷ
trọng lớn, tình trạng sử dụng đất cụ thể của ngƣời dân các huyện trong khu vực dự án đƣợc thể
hiện trong Bảng 8 nhƣ sau:
Bảng 8. Tình trạng sử dụng đất của thị xã/huyện/thành phố trong khu vực dự án (ha)
Đơn vị hành chính Đất nông nghiệp Đất rừng Đất chuyên
dùng
Đất
thổ cƣ Tổng
Tỉnh Gia
Lai
TX. An
Khê 12.356 3.955 1.740 627 20,007
Đắk Pơ 24.071 18.017 3.799 378 50,253
Mang
Yang 49.408 51.870 5.892 2.010 112,718
Đăk Đoa 65.237 20.904 3.801 1.174 98,530
Tp. Pleiku 16.461 2.269 3.395 2.726 26,077
Chƣ Prông 105.461 45.354 3.487 1.027 169,391
Đức Cơ 60.468 6.484 2.531 448 72,186
Cấu trúc sử dụng đất đai 56,9% 30,5% 5,0% 1,5% 100,0%
Nguồn: Cục Thống kê Gia Lai năm 2015
b. Dân số
Tại các xã trong khu vực dự án, gần 70% dân số sống ở khu vực nông thôn, khu vực đông dân cƣ
chỉ xuất hiện ở các xã/phƣờng thuộc thị xã An Khê, thành phố Pleiku và trung tâm của các xã
nằm dọc QL19.
Tuyến đƣờng dự án đầu tƣ đi qua 7 huyện của tỉnh Gia Lai. Dân số các xã/phƣờng/thị trấn trong
khu vực dự án đƣợc thể hiện trong Bảng 2-14:
Bảng 9. Dân số các xã/phường/thị trấn trong khu vực dự án
Tỉnh Huyện
Xã/phườ
ng/ thị
trấn
Dân số năm 2015 Diện
tích
(km2)
Mật độ
(người/
km2)
Hộ gia
đình
Số người
trung
bình/hộ Tổng % Nam % Nữ
Gia
Lai
Đắk Pơ Cƣ An 7.078 57,58 42,42 36,9 192 1.584 4,5
Tân An 12.669 59,92 40,08 26,5 477 2.760 4,6
Thị xã An Song An 5.442 49,76 50,24 44,2 123 1,197 4,5
18
Khê: An
Phƣớc 3.545 48,58 51,52 13,2 269 778 4,6
Thành
An 5.471 50,78 49,22 22,5 243 1,346 4,1
An Bình 8.170 49,76 50,24 9,7 845 1.962 4,2
Ngô
Mây 5.384 55,46 44,54 10,2 530 1.223 4,4
Mang
Yang
Đăk
DJrăng 5.019 50,95 49,05 50,5 99 1.324 3,8
Kon
Dỡng 10.162 51,26 48,74 17,0 167 2.191 4,6
Đắk Đoa
Đăk Đoa 15.476 48,85 51,15 21,2 730 3.644 4,2
Tân
Bình 5.212 50,27 49,73 22,5 232 1.203 4,3
K’dang 10.690 52,81 47,19 75,8 141 1.375 7,8
ADơk 5.948 50,25 49,75 21,1 282 1.284 4,6
Glar 8.984 51,25 48,75 41,7 216 1.978 4,5
Ia Băng 11.220 52,66 47,34 53,6 210 2.348 4,8
Tp. Pleiku
Gào 4.093 54,19 45,81 58,0 71 1.345 3,0
An Phú 10.887 52,12 47,88 11,2 976 2.602 4,2
Chƣ
H’Drông 2.494 53,77 46,23 13,2 190 573 4,4
Chƣ Á 9.300 46,48 53,52 14,5 643 1.942 4,8
Chƣ Prông
Thăng
Hƣng 6.709 49,75 50,25 38,6 174 1.478 4,5
Bầu Cạn 6.370 47,55 52,45 33,8 189 1.605 4,0
Bình
Giáo 6.642 44,84 55,16 41,9 159 1.585 4,2
Đức Cơ
Ia
Kriêng 5.427 49,25 50,75 109,2 50 1.217 4,5
Ia Kla 7.289 46,56 53,44 49,9 146 1.697 4,3
Chƣ Ty 14.344 43,88 56,12 113,5 126 3.044 4,7
Ia Pnôn 4.672 49,25 50,75 116,0 40 4.672 1,0
19
Ia Nan 8.673 51,95 48,05 90,2 96 1.880 4,6
Ia Krêl 8.313 49,26 50,74 53,1 157 1.960 4,2
Ia Dom 6.995 49,25 50,75 145,7 48 2.438 2,9
Ia Din 3.980 50,15 49,85 43,98 90 885 4,5
Nguồn: Số liệu điều tra để chuẩn bị RAP, 12/2016
Trong khu vực dự án, có nhiều đồng bào dân tộc thiểu số, trong đó ngƣời Ba Na và Gia Rai
chiếm số lƣợng đông nhất. Dân tộc thiểu số tập trung chủ yếu ở tỉnh Gia Lai, với số dân từ 30% -
70% dân số của xã. Ngoài ra, trên địa bàn Tỉnh Gia Lai, vai trò chính trị của các dân tộc thiểu số
ngày càng đƣợc nâng cao. Cụ thể, trong các lãnh đạo của chính quyền xã, phƣờng trong khu vực
dự án, luôn luôn có ít nhất là Chủ tịch hoặc Phó Chủ tịch UBND xã, phƣờng là ngƣời dân tộc
thiểu số.
Cộng đồng ngƣời Kinh chủ yếu tập trung thành làng và các khu dân cƣ, sinh sống dọc hai bên
các tuyến đƣờng lớn, bao gồm QL19. Họ sống chủ yếu bằng nghề trồng lúa, cây công nghiệp (hồ
tiêu, cà phê, cao su ...) và tham gia các hoạt động thƣơng mại - dịch vụ phục vụ các nhu cầu hàng
ngày của ngƣời dân trong khu vực.
Dân tộc thiểu số ở khu vực dự án (tuyến dƣờng tránh) sinh sống trên cao nguyên và tập trung ở
các bản làng trên địa hình núi cao trung bình và sƣờn dốc, tại những nơi xa xôi hẻo lánh, dân cƣ
thƣờng thƣa thớt hơn. Mật độ dân cƣ và làng xóm không chỉ gắn liền với các yếu tố địa lý và
cảnh quan, mà còn có quan hệ với tần suất canh tác và mức độ ổn định cuộc sống.
Du canh là hình thức canh tác chính có vị trí quan trọng nhất trong việc cung cấp lƣơng thực và
thực phẩm cho các nhóm dân tộc thiểu số ở Tây Nguyên bởi vì lúa nƣớc không phổ biến, chỉ
xuất hiện trong một số bộ phận cƣ dân Gia Lai, Ba Na, v.v. có điều kiện sống thuận lợi, phù hợp
cho sản xuất lúa. Trên thực tế, tập quán canh tác lúa của ngƣời dân bản địa vẫn còn rất sơ khai,
mặc dù việc sử dụng các phƣơng tiện cơ giới, chẳng hạn nhƣ máy kéo, máy kéo nông nghiệp,
phân bón, nhƣng năng suất nông nghiệp thƣờng không cao nhƣ ngƣời Kinh. Ngoài ruộng lúa,
nền kinh tế ngày càng trở thành một yếu tố quan trọng, đặc biệt đối với các làng định canh định
cƣ. Nhƣng nhìn chung, kinh tế vƣờn không còn giữ vai trò chủ đạo trong nền kinh tế hộ gia đình
ở Tây Nguyên.
c. Giáo dục
Số liệu thống kê cho thấy, ở những xã thuộc vùng dự án, có 121 cơ sở giáo dục bao gồm trƣờng
mẫu giáo, tiểu học, trung học cơ sở và trung học phổ thông
Bảng 10. Các trường học trong xã/ phường/ thị trấn thuộc vùng dự án
20
Tỉnh Huyện Xã/phường/ thị
trấn
Trườn
g học
Học sinh
Trường
mẫu giáo
Trường
tiểu học
Trung học
cơ sở
Trung học
phổ thông Tổng
Gia Lai
An
Khê
An Phƣớc 2 87 259 181 92 619
Thành An 3 219 439 310 510 1478
An Bình 4 450 630 540 720 2340
Ngô Mây 2 160 401 650 742 1952
Song An 3 151 437 334 485 1407
Đăk
Pơ
Cƣ An 3 244 563 294 464 1565
Tân An 5 435 952 850 518 2755
Mang
Yang
Kon Dỡng 7 326 1378 979 285 2968
Đak DJrămg 3 379 612 345 534 1870
Đăk
Đoa
Đak Đoa 6 1008 573 366 618 2565
Ia Kla 6 198 1040 473 586 2297
Ia Băng 4 512 1364 518 156 2550
Tân Bình 4 186 466 330 260 1242
Kdang 4 543 1166 469 525 2703
Glar 4 310 869 552 25 1756
A Dơk 3 245 767 449 560 2021
Pleiku Gào 3 272 445 211 61 989
An Phú 4 472 1313 633 120 2538
Chƣ Hdrông 4 23 162 580 136 901
Chƣ Á 3 25 91 108 95 319
Chƣ
Prông
Thăng Hƣng 4 272 697 412 550 1931
Bình Giáo 4 213 780 432 1425
Bàu Cạn 3 196 625 398 415 1634
Đức
Cơ
Ia Kriêng 4 564 1298 1354 1104 4320
Chƣ Ty 3 873 1822 1879 1137 5711
Ia Pnôn 3 452 986 1245 998 3681
21
Ia Nan 5 205 807 431 327 1770
Ia Krêl 5 548 781 444 412 2185
Ia Dom 4 411 775 470 286 1942
Ia Din 4 211 596 298 175 1280
Nguồn: Số liệu điều tra để chuẩn bị RAP, 12/2016
Đối với những xã bị ảnh hƣởng ở tỉnh Gia Lai, trong tổng số đối tƣợng bị ảnh hƣởng, nhóm có
trình độ trung học chiếm phần lớn nhất, tới 416 trong 1.012 ngƣời (41,11%) Phân chia theo giới
không có sự khác biệt lớn, với 41,54% (221 ngƣời) các hộ gia đình có nam giới làm chủ hộ và
40,62% (195 ngƣời) hộ gia đình có nữ giới làm chủ hộ Tỉ lệ ngƣời học trung học phổ thông và
tốt nghiệp trung học phổ thông là 15,61% (158 học sinh), trong đó số lƣợng nam học sinh bậc
học này là 1,56% nhiều hơn nữ. Tỉ lệ ngƣời học và tốt nghiệp tiểu học là 19,37% (196 học sinh)
trong đó không có sự khác biệt lớn giữa số nam và nữ (-2.0 điểm phần trăm cho nam). Đối với
bậc học cao đẳng và đại học, vùng dự án không có khác biệt lớn giữa tỉ lệ nam và nữ tham gia
học nghề, cao đẳng và đại học Ở bậc cao đẳng nghề và đại học, tỉ lệ chung là 14:43%, trong khi
tỉ lệ nam là 14,1% (75 ngƣời) và nữ là 14,8% (71 ngƣời). Tỉ lệ mù chữ là 1,3% trong tổng số đối
tƣợng bị ảnh hƣởng và tỉ lệ mù chữ giữa nữ giới và nam giới tƣơng đối cân bằng (1,12% nam và
1,46 % nữ).
d. Y tế
Có 37 cơ sở y tế bao gồm các trung tâm y tế và các bệnh viện ở vùng dự án. Mỗi xã trong vùng
dự án có ít nhất một trung tâm y tế (thị trấn Đắc Đoa - huyện Đắc Đoa, thị trấn Kon Dơng -
huyện Mang Yang và thị trấn Chu Ty - huyện Đức Cơ, mỗi nơi có 3 cơ sở y tế).
Thông qua nghiên cứu và dựa theo báo cáo cuối cùng của Sở Y tế năm 2016, tỉnh Gia Lai, ở
vùng dự án, thƣờng xuất hiện một số bệnh nhiễm trùng thông thƣờng ở ngƣời lớn nhƣ sốt suất
huyết, cúm, lao phổi và các bệnh về mắt. Trẻ nhỏ thƣờng hay mắc một số bệnh nhƣ bệnh tay
chân miệng, sởi, các bệnh về mắt và bệnh về đƣờng hô hấp trên... Cụ thể những loại bệnh thông
thƣờng của những ca mới mắc năm 2016 ở vùng dự án nhƣ sau: (i) 13374 ca mắc bệnh sốt suất
huyết ở tỉnh Gia Lai; (ii) 24290 ca mắc bệnh cúm ở tỉnh Gia Lai; (iii) 851 ca mắc bệnh sởi ở tỉnh
Gia Lai; (iv) 137 ca mắc bệnh tay chân miệng ở tỉnh Gia Lai; (v) 754 ca mắc bệnh lao phổi ở
tỉnh Gia Lai; (vi) 7250 ca mặc bệnh về mắt ở tỉnh Gia Lai. Trong số những bệnh này, lao phổi có
mức nguy hiểm cao và đƣợc dự phòng từ chƣơng trình phòng chống lao quốc gia, và mỗi tỉnh
đều có bệnh viện lao phổi. Còn những bệnh còn lại, do các trung tâm và cơ sở y tế đƣợc đầu tƣ
tốt nên những bệnh này không bị bùng phát ở diện rộng.
22
e. Văn hóa và tôn giáo tín ngƣỡng
Có một vài di tích văn hóa và tôn giáo dọc tuyến đƣờng đầu tƣ, ví dụ nhƣ: (1) Đền Xa (xã Song
An - thị xã An Khê - Gia Lai, 20-30m tính từ đƣờng QL19), là một ngôi Đền nhỏ thờ thần rắn,
hàng năm tổ chức dâng lễ vào ngày 20 tháng 2 âm lịch, (2) Nhà thờ Cho Dong (phƣờng An Bình
- thị xã An Khê - Gia Lai, 20m từ đƣờng QL19), (3) Chùa Minh Châu (thị trấn Kong Dơng -
huyện Mang Yang) 20m từ đƣờng QL19, (4) Chùa Buu Tan (thành phố Pleiku - Gia Lai), 10m từ
đƣờng QL19, (5) Chùa Duc Giang (thành phố Pleiku - Gia Lai) 20m từ đƣờng QL19, (6) Chùa
Nguyễn Sơn Son , Chùa Khánh Thiên (huyện Chƣ Prong - Gia Lai), 20-25 m tính từ đƣờng
QL19.
Những phong tục tập quán điển hình truyền thống, những lễ hội mùa màng cho những lời cầu
nguyện cho mƣa thuận gió hòa, đời sống thịnh vƣợng, những lễ hội chính của ngƣời Jrai và
Bahnar bao gồm:
+ Lễ hội Po Thi tổ chức từ tháng 11 đến hết tháng 4 của năm sau. Đây là lễ hội lớn nhất, đông
nhất và kéo dài lâu nhất.
+ Lễ hội Đâm Trâu: Tổ chức từ đầu tháng chạp âm lịch cho đến tháng 3 của năm sau. Ngƣời
Bahnar tổ chức kéo dài 3 ngày còn ngƣời Jarai kéo dài một ngày rƣỡi. Lễ hội Dam Trau tổ chức
vào dịp chào mừng thắng lợi của cộng đồng, khai mở nhà Rông, cầu sự bình an, xua đuổi tà ma
và tạ ơn thánh thần.
+ Lễ hội Cơm Mới: Diễn ra vào tháng 11 hàng năm, lễ hội này của ngƣời Bahnar và Jrai đặc biệt
tổ chức để tạ ơn thần lúa, chào mừng vụ mùa mới và cầu cho vựa lúa bội thu.
+ Lễ hội Cầu Mƣa: Thƣờng tổ chức vào tháng 3-5 hàng năm. Lễ cầu mƣa là một hiện tƣợng tín
ngƣỡng dân gian phản ánh cầu mong của ngƣời nông dân.
+ Lễ hội Bến Nƣớc: thƣờng tổ chức vào tháng 3 và kéo dài 1 ngày để cầu cho thời tiết thuận lợi,
mùa màng thu hoạch tốt, cuộc sống hạnh phúc thịnh vƣợng.
+ Lễ hội Cồng Chiêng tổ chức hàng năm thay phiên giữa các tỉnh có văn hóa Cồng Chiêng ở Tây
Nguyên, thời gian phụ thuộc vào kế hoạch tổ chức của tỉnh. Lễ hội tổ chức nhằm tôn vinh hình
ảnh Không gian văn hóa Cồng Chiêng đƣợc tổ chức UNESCO công nhận Di sản văn hóa phi vật
thể đại diện của nhân loại.
+ Lễ cúng tạ ơn cha mẹ: thƣờng đƣợc tổ chức khi rảnh việc đồng áng (tháng 1-3 âm lịch), trong 1
ngày (không cố định) do những ngƣời con đã lập gia đình, có gia đình riêng tự nguyện thông báo
với dòng tộc, cha mẹ là họ muốn tổ chức lễ tạ ơn công sinh thành và dƣỡng dục của cha mẹ.
23
Lễ hội Cầu Mƣa Lễ hội Cơm Mới Lễ hội Cồng Chiêng
Lễ hội Đâm Trâu Lễ cúng Bến nƣớc Lễ cúng tạ ơn cha mẹ
Biểu 1. Hình ảnh một số lễ hội
3.3. Kết quả khảo sát kinh tế xã hội đối với các hộ bị ảnh hƣởng
Khảo sát kinh tế xã hội (khảo sát hộ gia đình) khảo sát đại diện của 218 hộ gia đình có sở hữu
đất, trong tổng số dự kiến 915 hộ gia đình bị ảnh hƣởng. 200 mẫu hộ gia đình tham gia khảo sát
gồm 1,125 ngƣời (thành viên hộ gia đình) Tỉ lệ nam trả lời khảo sát là 68% (tức 136 ngƣời).
Thông tin chung về những hộ gia đình bị ảnh hƣởng tham gia khảo sát đƣợc trình bày sau đây:
3.3.1. Qui mô hộ gia đình
Mỗi hộ gia đình bị ảnh hƣởng trung bình có 4.6 thành viên. Tỉ lệ nam giới và nữ giới trong tất cả
các hộ gia đình bị ảnh hƣởng tƣơng ứng là 51,6% và 48,1%, trong đó có 127 hộ gia đình có 4
hoặc dƣới 4 thành viên (58,26%), 78 hộ gia đình có số thành viên từ 5-7 (35,7%), 13 hộ gia đình
có 8 thành viên hoặc nhiều hơn (5,96%).
Bảng 11- Tóm tắt những hộ bị ảnh hưởng và cấu trúc
Tổng số
hộ gia
đình
mẫu
khảo
sát
Số hộ gia đình bị ảnh hưởng
bởi dự án Qui mô hộ gia đình
Số thành
viên trong
hộ
Qui mô trung
bình hộ gia
đình
<= 4
người/ hộ
gia đình
%
5 - 7
người/ hộ
gia đình
%
>= 8
người/ hộ
gia đình
%
218 1.012 4,6 127 58,26 78 35,78 13 5,96
24
Trong tổng số mẫu khảo sát 218 hộ gia đình, tỉ lệ hộ gia đình nam giới làm chủ hộ là 83,9% (tức
183 hộ) trong đó số hộ nữ làm chủ là 16,1% (35 hộ gia đình).
3.3.2. Dân tộc
Trong số mẫu tham gia khảo sát, hầu hết các hộ bị ảnh hƣởng là dân tộc Kinh (199 hộ gia đình,
chiếm 91,3%), tiếp đó là dân tộc Bahnar (11 hộ, 5,05%), dân tộc Jarai (4 hộ, 1,83%), dân tộc
Nùng (2 hộ, 0,92%), dân tộc Thái (1 hộ, 0,46%), và dân tộc Mƣờng (1 hộ, 0,46%). Có tổng số 19
hộ dân tộc thiểu số có nguy cơ bị ảnh hƣởng, trong đó có 4 hộ ngƣời dân tộc Bahnar (tại xã Glar,
huyện Dak Doa, cung đƣờng chạy qua Pleiku), có khả năng sẽ phải di dời. Dự án đã thực hiện
tham vấn với 4 hộ bị ảnh hƣởng này, bao gồm tham vấn với ngƣời đứng đầu của nhóm dân tộc
này (xin vui lòng xem thêm về tham vấn với dân tộc thiểu số ở mục 4.3.3 dƣới đây).
Một số điều kiện kinh tế xã hội, văn hóa của 5 nhóm ngƣời dân tộc bị ảnh hƣởng này (Thái,
Mƣờng, Nùng, Bahnar và Jrai).
Điều kiện kinh tế xã hội
Dân tộc Thái Sản xuất nông nghiệp là nghề kinh tế chính của hầu hết ngƣời Thái ở Giai Lai, họ
có nhiều kinh nghiệm làm đê bao ruộng, đào rãnh tiêu nƣớc và lấy nƣớc. Gạo là nguồn thức ăn
chính, đặc biệt là gạo nếp. Ngƣời Thái cũng canh tác lúa, rau quả và những hoa màu khác. Mỗi
gia đình thƣờng nuôi thêm gia súc và gia cầm. Một số hộ gia đình vẫn duy trì nghề truyền thống
gia đình nhƣ đan nát và dệt vải.
Dân tộc Mường Ngƣời Mƣờng sống ở những vùng có đất đai năng suất hơn, gần đƣờng, thuận
tiện cho việc buôn bán. Trƣớc đây, họ trồng lúa nếp nhiều hơn lúa tẻ và là nguồn thức ăn hàng
ngày. Hiện nay, ngƣời dân lại ăn nhiều gạo tẻ hơn, do đó gạo là loại lƣơng thực chính của họ.
Một số hộ gia đình đã trồngcây công nghiệp (nhƣ cà phê, hạt tiêu...) và một giống lúa mới có
năng suất cao hơnvà mở rộng cả chăn nuôi. Bên cạnh đó, ngƣời dân còn nuôi lợn, gà lấy thịt và
trứng. Họ thƣờng để chuồng gia súc, gia cầm xa nhà ở và nguồn nƣớc.
Dân tộc Nùng Hoạt động kinh tế chính của họ là làm nông nghiệp Ngoài ra, ngƣời Nùng biết
nhiều loại nghề thủ công nhƣ dệt vải, đan lát, nghề làm gỗ, làm giấy carbon... Họ cũng có một số
nghề truyền thống nhƣng ít việc so với nhu cầu của các gia đình. Những việc này đang từng bƣớc
đƣợc khôi phục để giúp tăng nguồn thu nhập đồng thời gìn giữ giá trị truyền thống
Bahnar and Jarai. Ngƣời Bahnar và Jarai chủ yếu trồng lúa nhƣng cánh đồng thƣờng cách xa
hành lang đƣờng bộ. Họ cũng trồng rau và hoa màu, cây công nghiệp (cà phê, cao su...) và chăn
nuôi gia súc. Nông nghiệp là nguồn thu nhập chính và nguồn thức ăn chính của họ Một số hộ gia
đình cũng kinh doanh cửa hàng nhỏ bán phụ tùng ô tô, thức ăn, tạp hóa, đồ uống và một số hàng
hóa thông dụng khác.
Đời sống văn hóa
25
Dân tộc Thái Ngƣời Thái có phong tục ở rể. Sau vài năm thì họ chuyển đến ở nhà mới. Nhƣng
hầu nhƣ không chuyển trừ khi vợ yêu cầu. Nhà của ngƣời Thái ở Gia Lai vẫn là nhà sàn truyền
thống.
Về thế giới tâm linh, ngƣời Thái có tín ngƣỡng đa thần và thờ cúng tổ tiên. Cuộc sống của họ gắn
với nông nghiệp. Do đó, họ duy trì tục lấy nƣớc vào đêm Giao thừa, chào đón thần sấm và một
số lễ hội theo mùa vụ. Với ngƣời chết, họ có một khái niệm là ngƣời chết vẫn tiếp tục “sống”
trong một thế giới khác do vậy đám ma là một buổi lễ tiễn linh hồn ngƣời chết về với “tổ tiên”.
Dân tộc Mường Hầu hết ngƣời Mƣờng ở Gia Lai vẫn ở trong nhà sàn truyền thống có 4 mái
Dƣới sàn nhà là kho thóc, chuồng nuôi con vật và chứa những vật dụng sản xuất khác
Phong tục: Thời cúng tổ tiên và thờ nhiều thần. Xƣa kia, hình thái tổ chức xã hội đặc thù của
ngƣời Mƣờng là chế độ “Lang đạo”, các dòng hộ lang đạo chia nhau quản lý các vùng.
Tục cƣới xin của ngƣời Mƣờng gần giống nhƣ ngƣời Kinh. Khi trong nhà có ngƣời sinh nở,
ngƣời Mƣờng rào cầu thang chính bằng phên nứa Khi trẻ em lớn khoảng một tuổi mới đặt tên.
Khi ngƣời chết, đám tang đƣợc tổ chức theo lễ nghi rất nghiêm ngặt.
Dân tộc Nùng Ở nhiều vùng ngô là nguồn thức ăn chính của họ. Bột ngô để nấu cháo ngô đặc.
Thức ăn thì có rán, sào, nấu chứ hiếm khi luộc. Nhiều ngƣời không ăn thịt bò và giống bò và thị
chó.
Hầu hết cấu trúc nhà vẫn là nhà sàn. Một số nhà làm bằng gạch hoặc gỗ.
Ngƣời Nùng thờ cúng tổ tiên. Bàn thờ đặt ở nơi trang nghiêm và trang trí rất đẹp. Bên cạnh đó
ngƣời Nùng còn thờ cúng Thổ công, Quan thế âm và thờ một số ma canh giữ cửa...và tổ chức lễ
cúng tế khi có thiên tai và dịch bệnh...
Ngƣời Nùng có nhiều lễ hội và truyền thống văn hóa độc đáo, một trong những lễ hội phổ biến
thu hút nhiều ngƣời nhiều lứa tuổi là lễ hội “Lùng Tùng” (hay còn gọi là Hội xuống đồng) tổ
chức hàng năm vào tháng Giêng âm lịch.
Dân tộc Bahnar và Jarai Ngƣời Bahnar và Jarai có tiêng nói riêng, chủ yếu sử dụng trong gia
đình và cộng đồng. Ngƣời Bahnar và Jarai đã và đang gìn giữ ngôn ngữ của họ và truyền lại cho
đời sau chủ yếu là ngôn ngữ nói. Về văn hóa và truyền thống thờ cúng, ngƣời Bahnar và Jarrai
vẫn duy trì những phong tục tập quán truyền thống thờ cúng tổ tiên và cầu cho mƣa thuận gió
hòa ở Lễ hội đón Năm mới. Đi dự lễ hội, ngƣời dân thƣờng mặc trang phục truyền thống. Mỗi
làng có một nhà Rông làm theo cấu trúc nhà sàn và làm bằng gỗ. Ở vùng dự án, hầu hết ngƣời
Bahnar và Jarai theo đạo Tin lành và Thiên chúa giáo.
3.3.3 Cấu trúc tuổi
Trong tổng số 1,012 ngƣời dân bị ảnh hƣởng, 256 ngƣời (25,3%) là 18 tuổi, hoặc dƣới 18 tuổi.
26
Có 268 ngƣời trong độ tuổi từ 18-30 (26,48%). Có 203 ngƣời trong độ tuổi từ 31-45 (20,6%). Số
ngƣời ở độ tuổi 46-60 tuổi là 199 ngƣời, chiếm 19,66%. Có 71 ngƣời tuổi 60 trở lên, chiếm
17,02%.
Số liệu cũng cho thấy 67,7% tổng số ngƣời dân bị ảnh hƣởng (từ mẫu khảo sát) nằm trong độ
tuổi lao động (tức 685 ngƣời). Số ngƣời trên 60 tuổi và dƣới 18 tuổi chiếm 32,3% trong tổng số
ngƣời dân bị ảnh hƣởng. Tuy nhiên, nhóm tuổi này lại tập trung làm nông nghiệp.
Biểu 2- Cấu trúc tuổi
3.3.4 Trình độ học vấn
Trình độ học vấn của các hộ bị ảnh hƣởng đƣợc rà soát dựa trên hai chỉ số: (i) trình độ học vấn
của chủ hộ, và (ii) trình độ học vấn của thành viên gia đình bị ảnh hƣởng. Điều này giúp việc
thiết kế các hoạt động thông tin, giáo dục và truyền thông cũng nhƣ các chƣơng trình khôi phục
sinh kế.
Trình độ học vấn của chủ hộ
Trong tổng số 218 chủ hộ, có 183 hộ có nam chủ hộ và 35 hộ có nữ giới chủ hộ. Trong đó có 105
chủ hộ (48,2%) đã hoàn thành bậc trung học cơ sở, 49 chủ hộ (22,5%) hoàn thành bậc tiểu học.
43 chủ hộ (19,7%) hoàn thành trung học phổ thông. Số chủ hộ tốt nghiệp nghề, cao đẳng, đại học
là 17 ngƣời, chiếm 7,8%. Số chủ hộ mù chữ là 4 ngƣời, chiếm 1,83%.
Phân tách giới thì trong 105 chủ hộ tốt nghiệp phổ thông trung học, số chủ hộ nam là 94 và chủ
hộ nữ là 11. Trong nhóm nam chủ hộ, số chủ hộ tốt nghiệp trung học phổ thông chiếm 51,37%.
Trong nhóm nữ chủ hộ, số chủ hộ tốt nghiệp trung học phổ thông chiếm 31,4% (11 ngƣời)
27
Tƣơng tự, hoàn thành bậc tiểu học, trong số 49 chủ hộ có 37 là nam và 12 là nữ. Nhóm nam
chiếm 20,32% so với tổng số hộ có nam làm chủ, và 17,0% so với tổng số chủ hộ. Nhóm nữ
chiếm 34,29% so với tổng số hộ có nam làm chủ hộ và 5,5% so với tổng số chủ hộ.
Hoàn thành bậc trung học phổ thông, nhóm này có 43 ngƣời, chiếm 19,7% trong tổng số chủ hộ.
Nữ chiếm 22,86% và nam chiếm 19,13% tƣơng ứng so với nhóm nữ và nhóm nam. Nhóm hoàn
thành trung cấp nghề, cao đẳng và đại học chiếm 7,8%; trong đó nhóm nam chiếm 7,65% và nữ
chiếm 8,57%.
Có 4 chủ hộ (1,8%) bị mù chữ. Trong nhóm mù chữ này, phân tách theo giới thì có 3 nam chủ hộ
và 1 nữ chủ hộ.
Biểu 3 - Trình độ học vấn theo giới
Trình độ học vấn của thành viên hộ gia đình bị ảnh hƣởng
Trong tổng số 1.012 ngƣời (218 hộ gia đình tham gia khảo sát kinh tế xã hội), số nam và nữ
tƣơng ứng là 532 và 480. Trẻ em ở độ tuổi chƣa đi học là 8,3%.
Số liệu chỉ ra là tổng số hộ gia đình bị ảnh hƣởng tốt nghiệp trung học phổ thông chiếm tỉ lệ cao
nhất (416 ngƣời, 41,11%). Không có sự khác biệt lớn giữa nam và nữ hoàn thành bậc học này
(221 nam, 41,54%) và 195 nữ, 40,62%.
Tỉ lệ ngƣời đang học và đã tốt nghiệp trung học phổ thông là 15,61% (158 ngƣời), trong đó tỉ lệ
nam 1,56% cao hơn nữ. Tỉ lệ ngƣời đang học và đã tốt nghiệp tiểu học là 19,37% (196 ngƣời)
28
trong đó không có sự khác biệt lớn giữa nam và nữ.
Ở bậc đại học, khảo sát không cho thấy sự khác biệt giữa nam và nữ học trung học phổ thông,
cao đẳng và đại học. Ở bậc trung học phổ thông, cao đẳng và đại học, tỉ lệ ngƣời tốt nghiệp là
14.43% trong đó tỉ lệ nam là 14,1% (75 ngƣời) và nữ là 14,8% (71 ngƣời).
Tỉ lệ ngƣời mù chữ chiếm 1,3% trong tổng số ngƣời dân bị ảnh hƣởng. Tỉ lệ mù chữ giữa nam và
nữ tƣơng đối cân bằng - 1,12% (nam) so với 1,46% (nữ).
3.3.5 Phân tích giới
Nghề nghiệp
Nghề nghiệp của hộ gia đình bị ảnh hƣởng
Có 155 hộ gia đình tham gia sản xuất nông nghiệp trong đó có 137 hộ có nam làm chủ hộ và 18
hộ có nữ làm chủ hộ. Những hộ gia đình làm nông này (155 hộ) chiếm 71,1% trong tổng số hộ bị
ảnh hƣởng tham gia khảo sát. Những hộ gia đình làm nông nghiệp phân tán tƣơng đối rải rác
toàn các xã và thị xã.
Có 5 hộ là cán bộ về hƣu, ở nhà làm việc nhà, hoặc tham gia làm thủ công, cơ khí, làm bún miến,
làm bột, số này chiếm 2,29% trong tổng hộ gia đình bị ảnh hƣởng tham gia khảo sát.
Có 11 chủ hộ làm công nhân cho các công ty ở các khu công nghiệp. Số chủ hộ nam là 8 ngƣời
và chủ hộ nữ là 3 ngƣời.
Có 14 chủ hộ (6,4%) làm cán bộ nhà nƣớc.
Có 19 hộ gia đình (8,72%) làm kinh doanh buôn bán. Có 15 nam chủ hộ và 4 nữ chủ hộ gia đình.
Có 2 hộ làm nghề lái xe.
29
Biểu 4 - Nghề nghiệp phân tách theo giới
Nghề nghiệp của các thành viên của hộ gia đình bị ảnh hƣởng
Có 532 nam và 480 nữ trong số mẫu khảo sát. Số ngƣời trong độ tuổi lao động (18-60) chiếm
67,7%.
Có 456 ngƣời (209 nữ và 247 nam) đang làm nông nghiệp, chiếm 45,06% trong tổng số mẫu
khảo sát. Nếu phân tách theo giới thì không có sự khác biệt lớn giữa nam và nữ. Tỉ lệ nam và nữ
làm nông nghiệp tƣơng ứng là 46,43% và 43,54%
Số ngƣời làm công ăn lƣơng ở các công ty và doanh nghiệp tƣ nhân là rất ít (14 ngƣời trong đó 9
nam và 5 nữ), chiếm 1,4%. Hầu hết ngƣời (11 ngƣời) làm lao động thuê là các chủ hộ Chỉ có 3
ngƣời không phải chủ hộ. Có 2,87% (29 ngƣời gồm 17 nam và 12 nữ) làm lao động thuê chủ yếu
ở các xƣởng cơ khí (chủ yếu là ngƣời trẻ).
Có 74 ngƣời (39 nam và 35 nữ) làm ở khối nhà nƣớc (7,31%). Hầu hết họ ở độ tuổi từ 25 đến 45
tuổi.
Có 75 ngƣời làm kinh doanh tự do (7,41%) và 9 ngƣời (0,89%) trong lĩnh vực vận tải. Có 54
ngƣời (5,35%, bao gồm 20 nam và 34 nữ) đã về hƣu và/ hoặc làm việc nhà, hoặc làm kinh doanh
theo mùa vụ khi rảnh việc đồng áng. Có 301 ngƣời là sinh viên học sinh (156 nam và 145 nữ),
chiếm 29,74% trong số ngƣời dân bị ảnh hƣởng tham gia khảo sát.
Thu nhập
Thu nhập trung bình của 218 hộ bị ảnh hƣởng là 11.230.000 đồng/ tháng. So sánh giữa nam chủ
30
hộ và nữ chủ hộ, thu nhập trung bình của nam chủ hộ cao hơn nữ chủ hộ - 3.750.000 đồng/tháng
cho nam chủ hộ trong khi nữ chủ hộ là 1.600.000 đồng/tháng. Thu nhập trung bình của các thành
viên trong các hộ bị ảnh hƣởng từ mẫu khảo sát là 3.267.000 đồng/tháng. Xét về vùng địa lý, thu
nhập trung bình ở các xã, thị xã An Khê và thành phố Pleiku cao hơn xã ở cùng nông thôn, vùng
sâu vùng xa.
Thu nhập cao nhất là các hộ gia đình ở xã An Bình, thu nhập 15.104.000 đồng/ hộ/ tháng trong
khi mức thu nhập thấp nhất là ở các xã Ia Bok và Tây Giang chỉ 5.700.000 đồng/ hộ/ tháng. Thu
nhập cao nhất/ hộ gia đình là 550 triệu đồng/ năm trong khi mức thấp nhất là 32 triệu đồng/ năm.
Bảng 12– Thu nhập bình quân tháng trên các hộ gia đình
<=2 triệu đồng Từ 2-3 triệu đồng Hơn 3 triệu đồng TỔNG
Các hộ gia
đình % Hộ % Hộ % Hộ %
23 10,55 47 21,56 148 66,7 218 100,0
Phân công lao động
Việc tham vấn với các hộ gia đình ngƣời Kinh bị ảnh hƣởng cho thấy có sự phân công lao động
có vẻ cân bằng hơn giữa nam và nữ do những đặc trƣng của ngƣời Kinh. Phụ nữ trong các nhóm
dân tộc thiểu số bị ảnh hƣởng vẫn đảm đƣơng chính các công việc nhƣ chăm con và làm việc
nhà, thậm chí ngay cả khi họ ốm đau và cần chăm sóc sức khỏe bản thân, thời kỳ sinh nở. Ngoài
ra, phụ nữ các nhóm dân tộc thiểu số vẫn bị bó khung trong ngôi nhà của họ làm việc nhà và
chăm sóc cây cối trong khi nam giới tham gia các hoạt động bên ngoài. Rõ ràng điều này khiến
phụ nữ thiếu cơ hội đƣợc học các kĩ năng giúp họ có thể cải thiện vai trò kép truyền thống của họ
đó là chăm sóc con cái/ gia đình và cây cối. Theo các tài liệu tham khảo thì phụ nữ đƣợc kỳ vọng
đảm đƣơng cả việc nhà và việc đồng áng. Phụ nữ đƣợc mong muốn phải làm cả hai vai trò này.
Vì họ không tham gia vào những công việc đem lại thu nhập nên tiếng nói của họ ít đƣợc lắng
nghe.
Xin vui lòng xem đề xuất kế hoạch hành động giới và kế hoạch giám sát giới ở Mục 6.3.3 (Kế
hoạch hành động và giám sát giới) dƣới dây:
3.3.6 Năng lƣợng, nƣớc và vệ sinh
100% hộ gia đình có điện từ nguồn lƣới điện quốc gia. Ngoài điện chiếu sáng và các mục đích
khác, còn dùng điện nấu ăn dù chủ yếu vẫn dùng bếp ga nấu ăn, hầu hết 98% hộ gia đình dùng.
Một vài hộ dùng củi và than nấu nƣớng.
Về nguồn nƣớc, 17,5% hộ gia đình dùng nƣớc giếng đào, 29,4% dùng nƣớc giếng khoan, 53,1%
dùng nƣớc vòi. Nƣớc uống, 67,6% dùng nƣớc vòi trong khi 13,5% dùng giếng đào và 18,9%
31
dùng nƣớc giếng khoan.
Về vệ sinh, 79,3% hộ có hố xí tự hoại 17,5% hộ có nhà vệ sinh tạm thời. 2,2% hộ không có nhà
vệ sinh.
3.3.7 Những hộ gia đình dễ bị tổn thƣơng
Trong tổng số 218 hộ gia đình tham gia khảo sát, có 38 hộ từ các nhóm dễ bị tổn thƣơng nhƣ
định nghĩa trong khung chính sách. Trong số đó có 9 hộ là dân tộc thiểu số, 5 hộ có nữ làm chủ
và có ngƣời phụ thuộc, 6 hộ là hộ nghèo thuộc diện chính sách và 1 hộ có ngƣời khuyết tật.
3.3.8 Tác động đến sinh kế
Trong tổng số 915 hộ bị ảnh hƣởng ở tiểu dự án ở Gia Lai có 151 hộ sẽ gặp phải tác động tích
lũy có thể gây thêm những khó khăn cho họ trong quá trình tái định cƣ và khôi phục sinh kế.
Những hộ gia đình này gồm:
o 2 hộ sẽ mất nhà + đất nông nghiệp + thu nhập từ đất nông nghiệp;
o 40 hộ mất nhà + kinh doanh;
o 5 hộ mất đất nông nghiệp + kinh doanh;
o 100 hộ mất đất ở + kinh doanh;
o 4 hộ dễ bị tổn thƣơng sẽ di dời.
Những hộ gia đình này sẽ đủ điều kiện tham gia chƣơng trình khôi phục sinh kế thuộc tiểu dự án.
Trong quá trình cập nhật RAP, BQLDA sẽ tiến hành tham vấn thêm với những hộ gia đình này
để xem xét nếu có khó khăn nào trong việc khôi phục sinh kế của họ và/ hoặc cần thêm sự hỗ trợ
đặc biệt nào từ phía dự án.
IV. PHỔ BIẾN THÔNG TIN, THAM VẤN VÀ THAM GIA CỘNG ĐỒNG
4.1 Mục tiêu của phổ biến thông tin, tham vấn và tham gia cộng đồng
Phổ biến thông tin, tham vấn và tham gia cộng ồng nhằm mục đích thúc đẩy giao tiếp hai chiều
giữa BQLDA và các bên liên quan dự án, trong đó có những ngƣời bị ảnh hƣởng nhằm đảm bảo
cộng đồng nói chung và ngƣời dân bị ảnh hƣởng nói riêng, hiểu đƣợc mục đích, thiết kế của tiểu
dự án, tác động tiêu cực và tích cực dự kiến của tiểu dự án, và các chính sách về tái định cƣ
không tự nguyện của tiểu dự án. Điều này cũng tạo cơ hội cho những ngƣời dân bị ảnh hƣởng
tham gia vào tất cả các giai đoạn của quá trình thực hiện tái định cƣ. Những phản hồi ý nghĩa từ
các cuộc họp tham vấn sẽ đƣợc xem xét và lồng ghép vào thiết kế tiểu dự án và các giải pháp
giảm thiểu.
32
4.2 Các bên liên quan dự án
Các bên liên quan dự án đƣợc thông báo về mục đích và những tác động dự kiến của dự án:
Đại diện các hộ gia đình bị ảnh hƣởng;
Đại diện các hộ gia đình không bị ảnh hƣởng sống gần kề vùng dự án;
Đại diện Ủy ban nhân dân phƣờng/ xã;
Đại diện Ủy ban nhân dân huyện;
Đại diện Ủy ban nhân dân tỉnh Gia Lai;
Đại diện Bộ Giao thông, BQLDA ATGT;
Đại diện các cơ quan đoàn thể nhƣ Hội Phụ nữ, Hội Nông dân ...
Nhóm dự án của Ngân hàng Thế giới.
4.3 Cách thức phổ biến thông tin, tham vấn và tham gia cộng đồng
4.3.1 Cách thức và kỹ thuật
Nên sử dụng nhiều cách thức và kỹ thuật khác nhau để phổ biến thông tin, tham vấn với ngƣời
dân bị ảnh hƣởng và có sự tham gia của ngƣời dân bị ảnh hƣởng, bao gồm: (a) các cuộc họp
cộng đồng, (b) khảo sát hộ gia đình, (c) thảo luận nhóm, phát tờ rơi, quan sát hiện trƣờng và
phỏng vấn trực tiếp. Sử dụng nhiều cách thức và kỹ thuật khác nhau nhằm nâng cao sự tin cậy và
giá trị của các phản hồi từ các bên liên quan khác nhau của dự án, đặc biệt là những ngƣời dân bị
ảnh hƣởng và nhằm đảm bảo (i) những ngƣời dân bị ảnh hƣởng nhận đƣợc thông tin đầy đủ về
dự án; (ii) tất cả những ngƣời dân bị ảnh hƣởng tham gia vào quá trình tham vấn trƣớc, tham vấn
tự do và tham vấn có thông báo trong suốt quá trình chuẩn bị thiết kế và triển khai tiểu dự án.
Những nhóm bị ảnh hƣởng nghiêm trọng và dễ bị tổn thƣơng sẽ đƣợc tham gia đầy đủ vào quá
trình phổ biến thông tin, tham vấn và tham gia cộng đồng. Tham vấn nghiêm túc với những
nhóm này nên tiến hành trong cả chu kỳ dự án và những mối lo ngại của họ đƣợc lồng ghép vào
thiết kế tiểu dự án.
4.3.2 Phổ biến thông tin và tham vấn trong suốt quá trình chuẩn bị RAP
Những thông tin sau sẽ đƣợc cung cấp cho các bên liên quan trong dự án:
Mô tả và mục tiêu dự án
Tác động của dự án
Mục đích của tham vấn và quá trình tham vấn,
Dự kiến khung thời gian triển khai dự án
Tóm tắt chính sách OP 4.12 về Tái định cƣ không tự nguyện của Ngân hàng Thế giới.
Phƣơng án và Nguyên tắc đền bù, hỗ trợ, tái định cƣ
Các biện pháp giảm thiểu tác động
33
Cơ chế giải quyết khiếu nại
Ngoài phần tham vấn nói trên do trực tiếp nhóm tham vấn của BQLDA ATGT thực hiện, chính
quyền địa phƣơng cấp huyện cũng tiến hành họp cộng đồng có sự tham gia của các hộ gia đình bị
ảnh hƣởng để thông báo cho họ về mục đích, danh giới, tác động của dự án cũng nhƣ qui trình
giải phóng mặt bằng, đền bù và tái định cƣ.
Ở giai đoạn chuẩn bị dự án, phản hồi của đại diện các hộ bị ảnh hƣởng, cơ quan địa phƣơng,
đƣợc tóm tắt lại nhƣ sau:
A.Tham vấn thông qua Thảo luận nhóm: (tổ chức 4 thảo luận nhóm vào tháng 8 và 12 năm
2016. Xin vui lòng xem danh sách hoạt động tham vấn ở Phụ lục 7 - Danh sách các hoạt động
tham vấn)
Những ngƣời bị ảnh hƣởng, chính quyền và cơ quan đoàn thể bày tỏ sự ủng hộ đối với dự án.
Tóm tắt phản hồi của những hộ bị ảnh hƣởng đƣợc trình bày dƣới đây.
Khảo sát đo đạc chi tiết nên thực hiện nghiêm ngặt và phối hợp chặt chẽ với cán bộ địa
phƣơng;
Triển khai dự án nên hoàn thành càng sớm càng tốt để tránh kéo dài khó khăn có thể ảnh
hƣởng đến sinh kế của ngƣời dân địa phƣơng bao gồm cả việc đi lại và vận chuyển;
Mức đền bù thanh toán đầy đủ, một lần và trả trực tiếp cho những hộ bị ảnh hƣởng;
Chi tiết mức tác động lên mỗi hỗ gia đình còn chƣa rõ, mong dự án sẽ cung cấp thông tin
chi tiết hơn về mức độ tác động cấp hộ gia đình cho các hộ gia đình đƣợc biết;
Ngƣời dân địa phƣơng cần tham gia vào quá trình kiểm kê thiệt hại;
Các mức đền bù, qui trình và tiến độ giải phóng mặt bằng nên công khai và phản ánh
mức giá cả thị trƣờng thực tế.
B. Tham vấn với đại diện ngƣời dân tộc thiểu số bị ảnh hƣởng:
Ngoài tham vấn với 19 hộ gia đình dân tộc thiểu số bị ảnh hƣởng thông qua điều tra kinh tế xã
hội, phỏng vấn trực tiếp với các chủ hộ của những hộ gia đình này. Kết quả tham vấn cho thấy
các hộ bị ảnh hƣởng và chủ hộ gia đình ngƣời dân tộc thiểu số ủng hộ dự án và hy vọng ngƣời
dân tộc thiểu số bị ảnh hƣởng đƣợc đền bù và hỗ trợ để khôi phục sinh kế hiệu quả, cụ thể nhƣ
sau:
Đƣờng bộ hiện tại không đáp ứng nhu cầu đị lại của ngƣời dân địa phƣơng. Do lƣu lƣợng
giao thông hàng ngày lớn, đặc biệt do xe tải chạy với tốc độ nhanh, nên thƣờng xảy ra tai
nạn giao thông và đặc biệt nghiêm trọng. Do vậy, ngƣời dân địa phƣơng ủng hộ triển khai
dự án nhằm cải thiện giao thông đi lại và an toàn giao thông cho ngƣời tham gia giao
thông, đặc biệt cho ngƣời dân tộc thiểu số.
34
Việc thu hồi đất cho dự án sẽ ảnh hƣởng đến sinh kế của ngƣời dân tộc thiểu số. Ngƣời
dân tộc thiểu số địa phƣơng mong đợi mức đền bù và hỗ trợ phù hợp. Các mức đền bù
nên thống nhất với ngƣời dân tộc thiểu số. Mặt khác, quá trình thi công sẽ có tác động
đến sản xuất nông nghiệp cũng nhƣ công việc làm ăn của các hộ gia đình dân tộc thiểu
số. Họ yêu cầu đƣợc hỗ trợ tài chính để đảm bảo các hoạt động làm ăn kinh tế của họ
không bị ảnh hƣởng.
Công nhân thi công xây dựng phải đăng kí tạm trú với chính quyền địa phƣơng. Công
nhân nên đƣợc đào tạo để hiểu đƣợc văn hóa, phong tục và tập quán của địa phƣơng.
Cũng nên có sự quản lý tốt những công nhân thi công này nhằm tránh gây khúc mắc với
ngƣời dân dân tộc thiểu số tại địa phƣơng. Nên có hành động để tránh các công nhân mắc
tệ nạn xã hội trong quá trình thi công công trình.
Ngƣời dân tộc thiểu số chủ yếu làm nông, và/ hoặc làm công nhân làm thuê. Trong quá
trình thi công, nên tạo cơ hội việc làm cho ngƣời dân tộc thiểu số tại địa phƣơng để giúp
họ cải thiện thu nhập. Điều này cũng góp phần giảm số công nhân từ nơi khác đến mà có
thể gây xáo trộn cho địa phƣơng.
Quá trình thi công sẽ làm chậm lƣu thông xe cộ, vận chuyển và kinh doanh. Đề xuất nên
hoàn thành thi công càng sớm càng tốt và làm cuốn chiếu để giảm thiểu những tác động
tiềm ẩn đến sinh kế của ngƣời dân địa phƣơng.
Chính sách đền bù và hỗ trợ trong khuôn khổ dự án cũng nhƣ tiến độ thi công nên cho
ngƣời dân tộc thiểu số tại địa phƣơng đƣợc biết.
Dự án sẽ cắt qua khu vực canh tác nông nghiệp của ngƣời dân tộc thiểu số. Do đó, trong
quá trình thi công, dự án nên có các giải pháp đảm bảo an toàn giao thông cho ngƣời dân
và giảm thiểu những tác động tiêu cực đến công việc đồng áng của họ.
Dự án sẽ đem lại nhiều lợi ích cho ngƣời dân dịa phƣơng, đặc biệt là ngƣời dân tộc thiểu
số. Do dự án góp phần cải thiện giao thông và đời sống kinh tế của ngƣời dân tộc thiểu số
tại địa phƣơng nên họ mong dự án sớm đi vào triển khai.
Khi nảy sinh khiếu nại, chủ đầu tƣ dự án và chính quyền địa phƣơng cần hợp tác để cùng
giải quyết vấn đề một cách nhanh chóng, phù hợp đảm bảo bảo vệ quyền lợi của ngƣời
dân tộc thiểu số.
Trong quá trình thi công, nên đảm bảo vệ sinh môi trƣờng, đặc biệt không khí để không
ảnh hƣởng đến sức khỏe ngƣời dân địa phƣơng.
Trƣớc khi thực hiện RAP, khi có thiết kế chi tiết, cần tham vấn thêm với tất cả những hộ gia đình
xác định bị ảnh hƣởng theo phƣơng thức tham vấn trƣớc, tham vấn tự do và có thông báo trƣớc.
Cả RAP (Kế hoạch hành động Tái định cƣ) và EMDP (Kế hoạch phát triển dân tộc thiểu số) của
Gia Lai sẽ đƣợc cập nhật để phản ánh số lƣợng những hộ dân tộc thiểu số bị ảnh hƣởng, cũng
35
nhƣ kết quả tham vấn, và biện pháp giảm thiểu cũng nhƣ khôi phục sinh kế, đối với những hộ
này.
Công khai RAP: Bản thảo RAP này (bằng tiếng Anh) đã đăng tải trên trang mạng của Ngân
Hàng Thế Giới vào ngày 20 tháng 2 năm 2017. Bản tiếng Việt cũng đƣợc niêm yết tại văn phòng
của BQLDA ATGT vào ngày 20 tháng 2 năm 2017 và các địa phƣơng có dự án trƣớc khi tiến
hành thẩm định dự án.
4.4. Cơ chế phổ biến thông tin, tham vấn và tham gia cộng động trong quá trình triển khai RAP
Khi dự án bắt đầu triển khai, nhiều thông tin sẽ đƣợc công bố bổ sung nhƣ kết quả khảo sát giá
thay thế, gói đền bù mới nhất, thiết kế chi tiết khu tái định cƣ và kế hoạch thực hiện RAP cập
nhật. Những thông tin này cần đƣợc tham vấn ý kiến và thông báo tới các hộ gia đình bị ảnh
hƣởng theo cách thức nhƣ trƣớc đây khi chuẩn bị dự án. Đối với những hộ bị ảnh hƣởng nghiêm
trọng nhƣ những hộ phải di dời hay thay đổi việc làm, những ngƣời này sẽ đƣợc mời đến tham
vấn vì thông tin chi tiết cuối cùng về chính sách đền bù, phƣơng án tái định cƣ và sinh kế của dự
án là rất quan trọng với họ và những thông tin này sẽ giúp họ đƣa ra lựa chọn với đủ thông tin
cho phƣơng án đền bù tái định cƣ. Tham vấn và tham gia của cộng đồng nên lồng ghép giới. Các
hoạt động tham vấn với những ngƣời dân bị ảnh hƣởng cần đƣợc ghi chép thành văn bản và đính
kèm vào bản RAP cập nhật và lƣu tại văn phòng BQLDA để tham khảo.
Trƣớc khi tiến hành tham vấn, thông tin về bồi thƣờng và quyền lợi sẽ đƣợc tóm tắt lại dƣới dạng
bảng thông tin và giải thích bằng lời cho những ngƣời tham dự các cuộc họp tham vấn để họ có
thể hiểu rõ các chính sách và góp ý, phản hồi ý nghĩa. Trong quá trình triển khai dự án, các tờ rơi
tóm tắt các điểm chính sách chính sẽ đƣợc cung cấp cho các hộ bị ảnh hƣởng trong các cuộc họp
tham vấn. Những hộ gia đình bị ảnh hƣởng để lấy thông tin qua các tờ rơi để chia sẻ với các
thành viên trong gia đình của họ cũng nhƣ để tham khảo sau này.
V. NGUYÊN TẮC VÀ CHÍNH SÁCH BỒI THƢỜNG, HỖ TRỢ, TÁI
ĐỊNH CƢ, VÀ KHÔI PHỤC SINH KẾ
5.1 Các nguyên tắc chung
5.1.1 Nguyên tắc bồi thƣờng và hỗ trợ
Các hộ gia đình/cá nhân/tổ chức có tài sản nhƣ đất đai/nhà ở/công trình/hoa màu ...
và/hoặc hoạt động kinh doanh bị ảnh hƣởng do việc thu hồi đất sẽ đủ điều kiện để đƣợc
bồi thƣờng. Các hộ gia đình bị ảnh hƣởng và dễ tổn thƣơng sẽ nhận đƣợc hỗ trợ tài chính
bổ sung để đảm bảo khôi phục cuộc sống của họ so với thời điểm trƣớc dự án và đủ điều
kiện để tham gia Chƣơng trình khôi phục sinh kế (Xem Mục 5.3.4 để biết thêm về
Chƣơng trình khôi phục sinh kế).
36
Phƣơng thức bồi thƣờng là bằng tiền theo giá thay thế đối với đất nông nghiệp và "đổi đất
lấy đất" hoặc bằng tiền mặt theo giá thay thế đối với đất ở, tùy vào lựa chọn của hộ gia
đình bị ảnh hƣởng. Ngƣời dân bị ảnh hƣởng bởi dự án muốn "đổi đất lấy đất" sẽ đƣợc cấp
đất trong khu tái định cƣ gần đó và phần chênh lệch tiền mặt giữa giá trị đất bị mất và đất
đƣợc cấp.
Mức bồi thƣờng đối với đất bị ảnh hƣởng và tài sản gắn liền với đất sẽ đƣợc xác định dựa
trên khảo sát giá thay thế do một đơn vị đánh giá độc lập mà BQLDA ATGT thuê thực
hiện.
5.1.2 Nguyên tắc để thực hiện tái định cƣ
Tất cả các hộ gia đình bị mất nhà ở (bị ảnh hƣởng hoàn toàn, hoặc bị ảnh hƣởng một
phần nhƣng phần còn lại không sử dụng đƣợc) phải đƣợc quyền mua ít nhất một thửa đất
tiêu chuẩn trong khu tái định cƣ của dự án.
Các hộ gia đình xây nhà trên đất phi nông nghiệp trƣớc ngày khóa sổ của dự án nhƣng đủ
điều kiện để đƣợc hỗ trợ tài chính sẽ nhận đƣợc hỗ trợ bổ sung về tài chính để có thể mua
đƣợc một mảnh đất trong khu tái định cƣ của dự án nếu họ không có nơi nào khác để
chuyển đến.
Khu tái định cƣ sẽ đƣợc quy hoạch phù hợp và triển khai trên cơ sở tham vấn đầy đủ với
ngƣời dân bị ảnh hƣởng. Toàn bộ cơ sở hạ tầng cơ bản nhƣ đƣờng bê tông nhựa, vỉa hè,
hệ thống thoát nƣớc, hệ thống cấp nƣớc và điện phải sẵn sàng trƣớc khi các hộ dân
chuyển vào. Các chi phí cơ sở hạ tầng này sẽ do BQLDA ATGT chi trả.
Các hộ gia đình phải di dời muốn "đổi đất lấy tiền mặt" sẽ đƣợc bồi thƣờng bằng tiền
theo giá thay thế đầy đủ.
Mọi lệ phí và thuế liên quan đến việc chuyển đổi đất và cấp Giấy chứng nhận quyền sử
dụng đất hoặc sẽ đƣợc miễn trừ hoặc đƣợc bao gồm trong gói bồi thƣờng.
Các hộ gia đình bị ảnh hƣởng phải nhận đƣợc tiền bồi thƣờng và trợ cấp ít nhất 30 ngày
trƣớc ngày bàn giao tài sản - đối với các hộ không phải di dời, và trƣớc 60 ngày đối với
các hộ phải di dời. Những ngƣời thuộc nhóm dễ tổn thƣơng sẽ đƣợc ƣu tiên do có thể cần
nhiều thời gian hơn.
Vào thời điểm kết thúc dự án, nếu các hộ gia đình bị ảnh hƣởng chƣa phục hồi đƣợc sinh
kế ở mức trƣớc khi có dự án, các biện pháp hỗ trợ bổ sung sẽ đƣợc thực hiện.
Do RAP là một hợp phần của dự án, dự án sẽ không đƣợc xem là hoàn thiện cho đến khi
RAP đƣợc triển khai đầy đủ và đáp ứng đƣợc mục tiêu chính sách hoạt động OP 4.12 của
Ngân Hàng Thế Giới.
37
5.2 Tiêu chí đủ điều kiện và quyền lợi
5.2.1 Tiêu chí đủ điều kiện
Tiêu chí đủ điều kiện của ngƣời dân bị ảnh hƣởng để đƣợc bồi thƣờng, hỗ trợ và tái định cƣ đƣợc
xác định trên cơ sở Chính sách hoạt động của Ngân hàng Thế giới về tái định cƣ không tự
nguyện (OP 4.12), pháp luật có liên quan của Việt Nam và tham vấn với các hộ gia đình bị ảnh
hƣởng. Tiêu chí đủ điều kiện để đƣợc bồi thƣờng đƣợc xác định bởi quyền sở hữu tài sản. Có ba
nhóm hộ gia đình bị ảnh hƣởng nhƣ sau:
i. Những ngƣời có quyền hợp pháp đối với đất đai;
ii. Những ngƣời không có quyền hợp pháp đối với đất đai tại thời điểm bắt đầu kiểm đếm
nhƣng khẳng định quyền sử dụng đối với đất đai và/hoặc tài sản, với điều kiện quyền đó
đƣợc thừa nhận hoặc có thể đƣợc thừa nhận bởi luật pháp quốc gia, hoặc sẽ đƣợc thừa
nhận thông qua quy trình thủ tục đƣợc quy định trong kế hoạch hành động tái định cƣ.
iii. Những ngƣời không có quyền hợp pháp hay quyền đƣợc thừa nhận hoặc có thể đƣợc thừa
nhận đối với đất đai mà họ đang nắm giữ.
Những ngƣời thuộc phạm vi (i) và (ii) đủ điều kiện để đƣợc bồi thƣờng theo giá thay thế đối với
đất và tài sản gắn liền với đất bị mất và các hỗ trợ khác. Những ngƣời thuộc phạm vi (iii) sẽ nhận
đƣợc hỗ trợ tái định cƣ thay cho tiền bồi thƣờng đối với đất mà họ đang nắm giữ, và các hỗ trợ
khác nếu cần thiết để đạt đƣợc các mục tiêu tái định cƣ của chính sách này, nếu đất họ đang nắm
giữ nằm trong khu vực dự án tính đến thời điểm trƣớc ngày khóa sổ. Ngƣời dân lấn chiếm khu
vực dự án sau ngày khóa sổ sẽ không đƣợc bồi thƣờng hay đƣợc hƣởng bất kỳ hình thức hỗ trợ
tái định cƣ nào. Những ngƣời thuộc phạm vi (i), (ii) hoặc (iii) sẽ nhận đƣợc bồi thƣờng cho
những tổn thất về tài sản sở hữu hoặc sử dụng gắn liền với đất bị ảnh hƣởng, bao gồm hoạt động
kinh doanh gắn liền với đất nếu chúng đƣợc hình thành trƣớc ngày khóa sổ của dự án. Vui lòng
xem các định nghĩa dƣới đây về hộ gia đình bị ảnh hƣởng và hộ gia đình bị ảnh hƣởng
nghiêm trọng trong phần Định nghĩa các thuật ngữ (ở trên).
Tách hộ gia đình bị ảnh hưởng sau ngày khóa sổ
Các hộ gia đình gồm nhiều thế hệ khác nhau sống chung cùng nhà đƣợc phép tách thành từng hộ
gia đình riêng sau ngày khóa sổ của dự án nếu họ đủ điều kiện để đƣợc tách ra theo quy định tại
Luật Cƣ trú (ban hành ngày 29 tháng 11 năm 2006, có hiệu lực kể từ ngày 1 tháng 7 năm 2007) –
nhƣ đƣợc quy định tại Điều 6, Nghị dịnh 47/2014/NĐ-CP và Luật Đất đai 2013. Nếu việc tách
hộ gia đình là đƣợc phép theo quy định của Nghị định 47/2014/NĐ-CP, việc phân bổ đất cho các
gia đình chia sẻ thửa đất bị ảnh hƣởng sẽ do UBND tỉnh Gia Lai quyết định.
5.2.2 Các quyền lợi
Liên quan đến một hạng mục đủ điều kiện cụ thể, các quyền lợi đƣợc hƣởng là tổng các khoản
38
chi trả bồi thƣờng và các hình thức hỗ trợ khác, bao gồm tiền trợ cấp, tiền thƣởng (có điều kiện)
và cơ hội để tham gia vào chƣơng trình khôi phục sinh kế (xem Phụ lục 1 - Ma trận quyền lợi để
biết thêm thông tin).
5.3 Chính sách bồi thƣờng và hỗ trợ
Tất cả các hộ gia đình bị ảnh hƣởng sẽ đƣợc bồi thƣờng cho tài sản bị ảnh hƣởng và hỗ trợ khôi
phục sinh kế.
5.3.1 Bồi thường các tác động vĩnh viễn
a. Đất nông nghiệp
Đối với cá nhân/hộ gia đình có quyền sử dụng đất hợp pháp (có GCNQSDĐ hoặc đủ điều kiện
được cấp GCNQSDĐ):
Đƣợc bồi thƣờng theo giá thay thế đầy đủ.
Những hộ có đất nông nghiệp bị thu hồi từ 20% diện tích trở lên, và từ 10% diện tích trở lên (đối
với hộ nghèo/cận nghèo/dễ bị tổn thƣơng) thì đƣợc xem là hộ bị ảnh hưởng nặng và đƣợc hỗ trợ
ổn định đời sống và tham gia chƣơng trình phục hồi thu nhập (Xem phần 5.2.3 về Hỗ Trợ và
5.2.4 về Hỗ Trợ Phục Hồi Sinh Kế).
Nếu phần diện tích còn lại (phần không bị ảnh hƣởng) không còn giá trị kinh tế nữa thì phần còn
lại đó cũng sẽ đƣợc thu hồi và đƣợc bồi thƣờng bằng tiền theo giá thay thế (Điều 77 Luật Đất đai
2013, Điều 4 Nghị định 47/2014/NĐ-CP).
Đối với cá nhân/hộ gia đình không có GCNQSDĐ hoặc quyền theo tập quán đối với diện tích
đất bị ảnh hưởng
Sẽ không đƣợc bồi thƣờng về đất nhƣng đƣợc bồi thƣờng về cây cối/hoa màu nếu tạo lập trƣớc
ngày khoá sổ (ngày phát hành thông báo thu hồi đất) và đƣợc hỗ trợ bằng tiền mặt trên cơ sở
nguồn gốc đất, lịch sử sử dụng đất, nguyên nhân không hợp lệ, và thời gian đất đƣợc đƣa vào sử
dụng.
Đối với cá nhân/hộ gia đình thuê đất
Trường hợp thuê đất do nhà nước quản lý
Đối với hộ gia đình/cá nhân đang thuê đất do nhà nƣớc quản lý (có trả tiền thuê đất hàng
năm, hoặc một lần cho toàn bộ thời gian thuê) thì không đƣợc bồi thƣờng về đất nhƣng
đƣợc bồi thƣờng chi phí đầu tƣ vào đất còn lại - đƣợc tính trên cơ sở khảo sát (Điều 76
của Luật Đất đai 2013). Tài sản bị ảnh hƣởng trên đất thuê bao gồm cây cối, hoa màu
và/hoặc vật kiến trúc sẽ đƣợc bồi thƣờng theo giá thay thế nếu tạo lập trƣớc ngày khoá
sổ.
39
Đối với cá nhân/hộ gia đình thuê đất tư nhân cho mục đích sản xuất nông nghiệp
Các hộ gia đình/cá nhân thuê đất tƣ nhân cho mục đích sản xuất nông nghiệp sẽ không
đƣợc bồi thƣờng về đất, nhƣng đƣợc bồi thƣờng theo giá thay thế đối với cây trồng và vật
kiến trúc, nếu đƣợc tạo lập trƣớc ngày khoá sổ. Hộ gia đình/cá nhân đang sỡ hữu hợp
pháp đất bị ảnh hƣởng sẽ đƣợc bồi thƣờng theo giá thay thế.
Đối với những hộ bị ảnh hƣởng nặng, ngoài tiền bồi thƣờng, các hộ sẽ đƣợc hỗ trợ ổn định đời
sống, tham gia chƣơng trình phục hồi sinh kế, và đƣợc tiền thƣởng nếu bàn giao đất đúng kế
hoạch.
b. Đất ở
Trường hợp bị thu hồi đất ở mà không có nhà/vật kiến trúc trên đất:
(i) Đối với người có quyền sử dụng hợp pháp (có GCNQSDĐ hoặc đủ điều kiện được cấp
GCNQSDĐ):
Đƣợc bồi thƣờng bằng tiền mặt theo giá thay thế.
(ii) Đối với người không có quyền sử dụng đất hợp pháp (không hợp pháp hoặc không
được hợp pháp hoá):
Đƣợc hỗ trợ bằng tiền mặt cho diện tích đất bị ảnh hƣởng căn cứ trên cơ sở lịch sử sử dụng
đất và căn cứ theo Luật Đất đai 2013.
Đất ở có công trình kiến trúc và phần đất còn lại (không thu hồi) đủ để xây lại nhà mới:
(i) Đối với người có quyền sử dụng đất hợp pháp (hợp pháp hoặc được hợp pháp hoá):
- Bồi thƣờng bằng tiền mặt cho đất bị ảnh hƣởng theo giá thay thế
- Bồi thƣờng cho nhà ở/công trình bị ảnh hƣởng, xem Phần c. dƣới đây.
(ii) Đối với người không có quyền sử dụng đất hợp pháp
Bồi thƣờng nhƣ sau:
Nếu ngƣời BAH sử dụng đất phi nông nghiệp1 có nhà trên đất trƣớc ngày 1/7/2004,
và đất sử dụng có nguồn gốc lấn chiếm, ngƣời BAH sẽ đƣợc cấp một lô đất trong
khu tái định cƣ của dự án có thu tiền sử dụng đất hoặc đƣợc quyền mua nhà tái định
cƣ, nếu họ không còn chỗ ở nào khác trong các xã/phƣờng dự án để di chuyển đến
[Điều 7 của Nghị định 47/2014/NĐ-CP, Điều 80 của Luật Đất đai năm 2013].
Nếu ngƣời BAH không có đủ điều kiện cấp GCNQSDĐ (theo quy định tại Điều 22
của Nghị định 43/2014/NĐ-CP), đang sử dụng đất có nhà trên đất và có vi phạm
1 Đất phi nông nghiệp– theo quy định tại Điều 10 của Luật Đất đai 2013, bao gồm các loại đất nhƣ đất công, đất sông suối, đất
cho khu công nghiệp, v.v…
40
Luật Đất đai mà chính quyền địa phƣơng không can thiệp thì tùy thuộc vào lịch sử
sử dụng đất, ngƣời BAH sẽ đƣợc xem xét hỗ trợ bằng tiền mặt, và đƣợc bồi thƣờng
về nhà/công trình nếu tạo lập trƣớc ngày khoá sổ theo các quy định của Ủy ban
nhân dân Tỉnh.
Đất ở có công trình kiến trúc và người phải di dời
(i) Đối với người có quyền sử dụng đất hợp pháp (hợp pháp hoặc được hợp pháp hoá):
- Hộ BAH hợp pháp có thể chọn: Bồi thƣờng bằng tiền mặt cho diện tích đất bị ảnh hƣởng
theo giá thay thế, hoặc đƣợc cấp một suất trong khu tái định cƣ;
- Bồi thƣờng cho nhà ở/công trình bị ảnh hƣởng (Xem phần c. dƣới đây).
(ii) Đối với người không có quyền sử dụng đất hợp pháp
Bồi thƣờng cho đất và công trình bị ảnh hƣởng nhƣ quy định trong khoản (ii) ở trên.
Trong trƣờng hợp ngƣời BAH không có đất ở/nhà ở khác trong phạm vi xã/phƣờng dự
án, ngƣời BAH có quyền mua một lô đất/căn hộ tiêu chuẩn trong khu tái định cƣ. Giá
đất/căn hộ sẽ do UBND Tỉnh quy định.
c. Bồi thƣờng cho nhà cửa và công trình
Đối với nhà ở và công trình bị ảnh hưởng hoàn toàn, bất kể tình trạng pháp lý của đất bị ảnh
hƣởng, nếu nhà ở/công trình bị ảnh hƣởng đã đƣợc xây dựng trƣớc ngày khoá sổ, đƣợc bồi
thƣờng theo giá thay thế cho nhà ở và công trình bị ảnh hƣởng để xây dựng công trình mới
với các tiêu chuẩn kỹ thuật tƣơng tự, không tính khấu hao và khấu trừ của vật liệu tái sử
dụng. Đối với công trình bị ảnh hƣởng một phần, ngoài việc đƣợc bồi thƣờng phần bị ảnh
hƣởng theo giá thay thế, hộ/cá nhân BAH đƣợc bồi thƣờng chi phí sửa chữa nhà theo đơn giá
thống nhất với hộ/cá nhân bị ảnh hƣởng.
Đối với các thiết bị và/hoặc dây chuyền sản xuất, hộ kinh doanh có thiết bị hoặc dây chuyền
sản xuất đƣợc bồi thƣờng về chi phí liên quan đến việc tháo dỡ, vận chuyển, lắp đặt lại các
thiết bị và/hoặc dây chuyền sản xuất bị ảnh hƣởng.
Trong trƣờng hợp không thể di dời hoặc bị hƣ hỏng trong quá trình vận chuyển, đƣợc bồi
thƣờng các thiết bị và/hoặc dây chuyền sản xuất theo giá thay thế. Chủ Đầu sẽ thuê giám
định viên chuyên thẩm định thiết bị/dây chuyền sản xuất để lập dự toán chi phí. Dự toán sẽ
do UBND Huyện xem xét và chấp thuận.
Đối với tài sản nhỏ cần kỹ thuật viên lắp đặt, gồm điện thoại cố định, đƣờng nƣớc, đƣờng
điện, truyền hình cáp, mạng Internet, vv, tất cả các chi phí liên quan đến tháo dỡ và lắp đặt
lại ở khu nhà ở/kinh doanh mới sẽ đƣợc bồi thƣờng theo giá thay thế.
d. Bồi thƣờng cây cối, hoa màu, thuỷ sản, vật nuôi
Bồi thƣờng bằng tiền mặt theo giá thay thế đối với cây lâu năm, hoa màu chƣa thu hoạch, hoặc
41
thuỷ sản, bất kể tình trạng pháp lý của đất theo quy định của Điều 90 - Luật Đất đai 2013.
Cây trồng/vật nuôi có thể di chuyển sẽ không đƣợc bồi thƣờng về cây/vật nuôi nhƣng đƣợc bồi
thƣờng về chi phí vận chuyển thực tế đến nơi ở mới. Nếu việc trồng lại cây ở nơi ở mới phát sinh
chi phí, hộ BAH sẽ đƣợc bồi thƣờng đầy đủ chi phí đó.
Thủy sản đã đến thời gian thu hoạch tại thời điểm thu hồi đất sẽ không đƣợc bồi thƣờng, nếu
không, sẽ đƣợc bồi thƣờng theo giá thay thế.
e. Bồi thƣờng cho các hộ bị ảnh hƣởng kinh doanh
Đối với ảnh hưởng kinh tế do chấm dứt hợp đồng: Đối với các hộ gia đình/cá nhân thuê đất của
nhà nƣớc hoặc tƣ nhân để kinh doanh phi nông nghiệp và tiền thuê đất đƣợc trả trên cơ sở hợp
đồng có thể gia hạn, nếu bị ảnh hƣởng trong thời gian hợp đồng còn hiệu lực thì đƣợc bồi thƣờng
theo thoả thuận trong hợp đồng thuê đất, nếu có.
Đối với ảnh hưởng về thu nhập, đƣợc bồi thƣờng, hỗ trợ theo quy định của UBND Tỉnh bất kể
tình trạng đăng ký. Cơ chế bồi thƣờng nhƣ sau:
Đối với các hộ kinh doanh có giấy phép, bồi thƣờng bằng tiền mặt do mất thu nhập. Mức
bồi thƣờng tƣơng đƣơng 50% thu nhập bình quân hàng năm của hộ - căn cứ vào báo cáo
thuế trong ba năm gần nhất (tƣơng đƣơng 100% thu nhập ròng trong 6 tháng).
Đối với các hộ kinh doanh không có giấy phép, nhƣng đƣợc chính quyền địa phƣơng xác
nhận có hoạt động thì đƣợc bồi thƣờng bằng tiền mặt cho thu nhập bị mất trong thời gian
ít nhất là 3 tháng.
Đối với các hộ kinh doanh bán lẻ, không có giấy phép kinh doanh và không đóng thuế,
bao gồm cả những ngƣời lấn chiếm hành lang giao thông để kinh doanh nhỏ thì đƣợc hỗ
trợ với mức 3 triệu đồng/hộ.
Đối với người lao động bị mất thu nhập, ngƣời lao động bị mất thu nhập do cơ sở kinh doanh mà
họ đang làm bị thu hồi đất thì đƣợc nhận trợ cấp thất nghiệp theo mức lƣơng cơ bản trong tối đa
là 6 tháng. Ngoài ra, ngƣời lao động BAH còn đƣợc hỗ trợ bằng tiền mặt đề tự học nghề mới.
Mức hỗ trợ đào tạo nghề mới do UBND Tỉnh quy định.
Nếu ngƣời lao động chỉ bị ảnh hƣởng tạm thời trong giai đoạn di chuyển cơ sở kinh doanh thì sẽ
đƣợc hỗ trợ một khoản trợ cấp theo quy định của UBND Tỉnh.
f. Bồi thƣờng đối với mồ mả
Việc di dời mồ mả cần đƣợc thực hiện trên cơ sở tham vấn đầy đủ với các hộ bị ảnh hƣởng để
đảm bảo việc di dời phù hợp với phong tục và tập quán của các hộ bị ảnh hƣởng. Hộ bị ảnh
hƣởng mồ mả sẽ đƣợc bồi thƣờng các khoản chi phí sau: a) chi phí mua đất để chôn lại, b) Chi
phí đào, c) di dời, d) cải táng, e) xây mộ mới, và f) các chi phí liên quan cần thiết để đảm bảo
phù hợp với phong tục địa phƣơng.
42
Đất cho việc di dời tất cả các mộ bị ảnh hƣởng sẽ đƣợc cấp cho các hộ BAH- tại khu nghĩa trang
do UBND Huyện qui định. Các hộ BAH sẽ đƣợc thông báo về địa điểm khu nghĩa trang để họ có
thể quyết định việc di dời mồ mả tới khu nghĩa trang đó hoặc đến một nơi khác phù hợp với
phong tục tập quán của họ. Nếu hộ BAH tự di dời mộ đến địa điểm nơi mới phù hợp, chi phí
mua đất sẽ đƣợc bồi thƣờng.
Trong trƣờng hợp không xác định đƣợc chủ của các ngôi mộ bị ảnh hƣởng, thông tin cần đƣợc
công bố qua truyền thông đại chúng (ti vi, báo đài) để tìm chủ của các ngôi mộ bị ảnh hƣởng.
Trong vòng một thời gian hợp lý, nếu chủ mộ không trình diện, việc di dời mộ sẽ đƣợc thực hiện
bởi một đơn vị chuyên môn có tham vấn với Phòng Y tế Huyện. Vị trí địa lý và tình trạng của
các ngôi mộ (có ảnh chụp chi tiết), thủ tục di dời mồ mả, và vị trí mới của các ngôi mộ phải đƣợc
ghi chép và lƣu trữ cẩn thận để sau này chủ mộ có thể tìm lại.
g. Bồi thƣờng cho công trình công cộng và tài sản cộng đồng
Đối với các công trình công cộng nhƣ trƣờng học, trạm y tế, thƣ viện hoặc các trung tâm văn hoá
khác, khu vui chơi, đƣờng giao thông, hệ thống cấp nƣớc và đƣờng điện bị ảnh hƣởng sẽ đƣợc
phục hồi và sửa chữa hoặc bồi thƣờng để đảm bảo hoạt động bình thƣờng mà ngƣời dân không
phải trả bất kỳ chi phí nào.
5.3.2 Chính sách bồi thường cho các tác động tạm thời (trong thời gian thi công)
Trong quá trình thi công, nếu các hộ dân ngoài khu vực dự án bị ảnh hƣởng tạm thời do hoạt động
thi công gây ra, các tác động đó sẽ đƣợc đánh giá và đƣa vào Kế hoạch Hành động Tái định cƣ cập
nhật. Tuỳ thuộc vào bản chất của tác động, bồi thƣờng cho các tác động bất lợi đó nhƣ sau:
a. Tác động tạm thời đối với đất/kinh doanh:
Trong trƣờng hợp đất ở không có nhà/công trình trên đất bị ảnh hƣởng tạm thời trong giai
đoạn thi công, bồi thƣờng cho diện tích đất bị ảnh hƣởng tƣơng đƣơng tiền thuê đất đó tại địa
phƣơng trong thời gian sử dụng tạm thời. Trƣớc khi trả đất lại cho những ngƣời bị ảnh hƣởng,
đất bị ảnh hƣởng phải đƣợc khôi phục nguyên trạng nhƣ trƣớc khi có dự án - nhƣ đã thỏa thuận
với các hộ gia đình bị ảnh hƣởng.
Trong trƣờng hợp việc thi công công trình làm ảnh hƣởng đến thu nhập của các hộ kinh
doanh, hộ BAH sẽ đƣợc bồi thƣờng thu nhập bị mất trong suốt thời gian bị ảnh hƣởng. Mức bồi
thƣờng sẽ đƣợc thoả thuận với các hộ bị ảnh hƣởng.
Các nhà thầu sẽ đƣợc thông báo về Kế hoạch Hành động Tái định cƣ và cần nghiên cứu
các phƣơng án thi công thay thế để tránh các tác động tạm thời. Nếu không thể tránh đƣợc, các
nhà thầu sẽ bồi thƣờng cho tác động tạm thời nêu trên theo quy định của Kế hoạch Hành động
Tái định cƣ. Các tác động tạm thời sẽ đƣợc giám sát nội bộ và giám sát độc lập.
b. Đối với thiệt hại về các công trình kiến tr c của tƣ nhân hoặc công cộng do nhà thầu
43
gây ra:
Tài sản bị hƣ hỏng do lỗi của nhà thầu sẽ đƣợc khôi phục ngay sau khi việc thi công công trình
đƣợc hoàn thành. Theo yêu cầu của hợp đồng, nhà thầu cần hết sức cẩn thận để tránh gây hƣ
hỏng đối vời tài sản của ngƣời dân khi thực hiện các hoạt động thi công. Trƣờng hợp thiệt hại
xảy ra, nhà thầu phải sửa chữa thiệt hại hoặc bồi thƣờng cho các gia đình, các nhóm, các cộng
đồng, hoặc các cơ quan bị ảnh hƣởng theo mức bồi thƣờng quy định trong Kế hoạch Hành động
Tái định cƣ này.
c. Các thiệt hại khác có thể xác định trong quá trình thực hiện
Các tác động khác đƣợc xác định trong quá trình thực hiện dự án sẽ đƣợc bồi thƣờng theo các
nguyên tắc và chính sách bồi thƣờng của Kế hoạch Hành động Tái định cƣ này và theo chính
sách OP 4.12 của Ngân Hàng Thế Giới.
5.3.3. Hỗ trợ/Trợ cấp
Bên cạnh việc bồi thƣờng trực tiếp cho những tài sản bị thiệt hại, các hộ BAH, đặc biệt là hộ bị
ảnh hƣởng nặng và dễ bị tổn thƣơng, sẽ đƣợc hỗ trợ trong giai đoạn chuyển tiếp nhằm phục hồi
hoặc cải thiện sinh kế và đời sống của họ. Các mức hỗ trợ sẽ đƣợc điều chỉnh và quyết định bởi
UBND Tỉnh, có tính đến yếu tố lạm phát và tăng giá cho phù hợp với thời gian thực hiện tái định
cƣ.
Đối với ảnh hƣởng đất ở/nhà ở.
Hỗ trợ di chuyển:
Các hộ tái định cƣ đến nơi ở mới trong phạm vi tỉnh đƣợc hỗ trợ 6.000.000
VNĐ/hộ. Nếu tái định cƣ ngoài phạm vi tỉnh thì đƣợc hỗ trợ 10.000.000 VNĐ/hộ.
Các hộ thuê nhà/thuê phòng trọ sẽ hỗ trợ chi phí dọn nhà đi nơi khác nhƣng
không vƣợt quá mức hỗ trợ nêu trên.
Hỗ trợ thuê nhà/tạm cư
Hộ tái định cƣ sẽ đƣợc hỗ trợ tiền thuê nhà (tạm cƣ) trong thời gian 6 tháng trong khi xây
dựng nhà mới. Hộ bị ảnh hƣởng nhà một phần, không tái định cƣ đi nơi khác (tái sắp xếp)
sẽ đƣợc hỗ trợ tiền thuê nhà trong thời gian 3 tháng trong thời gian sửa nhà. Con cái đã có
gia đình mà ở cùng nhà với cha mẹ thì cũng đƣợc hỗ trợ thuê nhà nhƣ một hộ bị ảnh
hƣởng.
Kế hoạch tái định cƣ cần thảo luận kỹ lƣỡng với những hộ bị ảnh hƣởng nhằm giảm thiểu
tối đa thời gian tạm cƣ vì điều này có thể ảnh hƣởng đến công ăn việc làm/thu nhập của các
hộ bị ảnh hƣởng.
44
Hỗ trợ sửa nhà. Nhà cửa/công trình trên đất bị ảnh hƣởng một phần mà phần cấu trúc còn
lại vẫn có thể sử dụng đƣợc thì hộ BAH đƣợc hỗ trợ tiền sửa chữa tƣơng đƣơng với chi
phí sửa chữa thực tế cho phần công trình BAH để khôi phục nhà ở nhƣ ban đầu hoặc tốt
hơn.
Giấy Chứng nhận Quyền sử dụng đất. Hộ tái định cƣ sẽ đƣợc hỗ trợ tất cả các chi phí
liên quan đến việc cấp Giấy chứng nhận Quyền sử dụng đất cho đất/nhà mới trong khu tái
định cƣ của dự án, hoặc nơi khác nếu ngƣời BAH tự tái định cƣ. Chi phí hỗ trợ này sẽ
đƣợc tính vào khoản chi phí bồi thƣờng cho các hộ TĐC tự do, hoặc đƣợc cấp cho những
hộ tái định cƣ trong khu tái định cƣ của dự án. Đối với hộ BAH một phần nhà và đất ở -
không cần tái định cƣ đi nơi khác thì đƣợc hỗ trợ chi phí cập nhật lại GCNQSDĐ.
Đối với đất nông nghiệp bị ảnh hƣởng nặng:
Hỗ trợ ổn định đời sống (trong giai đoạn chuyển tiếp): (i) Ngƣời BAH mất từ 20% đến
70% diện tích đất nông nghiệp đang sử dụng (hoặc 10% đến 70% đối với hộ nghèo, cận
nghèo, và nhóm dễ bị tổn thƣơng) thì đƣợc hỗ trợ 500.000 VNĐ/ngƣời/tháng trong thời
gian 6 tháng nếu không phải di chuyển chỗ ở và trong thời gian 12 tháng nếu phải di
chuyển chỗ ở; trƣờng hợp phải di chuyển đến các địa bàn có điều kiện kinh tế - xã hội
khó khăn hoặc có điều kiện kinh tế - xã hội đặc biệt khó khăn thì thời gian hỗ trợ tối đa là
24 tháng; (ii) Đối với trƣờng hợp thu hồi trên 70% diện tích đất nông nghiệp đang sử
dụng thì đƣợc hỗ trợ với mức nêu trên trong thời gian 12 tháng nếu không phải di chuyển
chỗ ở và trong thời gian 24 tháng nếu phải di chuyển chỗ ở; trƣờng hợp phải di chuyển
đến các địa bàn có điều kiện kinh tế - xã hội khó khăn hoặc có điều kiện kinh tế - xã hội
đặc biệt khó khăn thì thời gian hỗ trợ tối đa là 36 tháng; (iii) Đối với trƣờng hợp thu hồi
dƣới 20% diện tích đất nông nghiệp đang sử dụng và diện tích còn lại không thể tiếp tục
sử dụng thì đƣợc hỗ trợ theo mức nêu trên trong thời gian 12 tháng.
Các hộ không có GCNQSDĐ và không đủ điều kiện đƣợc cấp GCNQSDĐ (đƣợc hợp
pháp hoá) sẽ đƣợc trợ một ở mức tƣơng đƣơng với 60% mức hỗ trợ nêu trên.
[Điều 19 Nghị định 47/2014/NĐ-CP]
Hỗ trợ đào tạo/chuyển đổi nghề/tìm kiếm việc làm:
Hộ BAH đang trực tiếp sản xuất nông nghiệp: đƣợc hỗ trợ đào tạo nghề/chuyển đổi
nghề/tìm kiếm việc làm bằng tiền không quá 05 lần giá đất nông nghiệp cùng loại [Điều
20 Nghị định 47/2014/NĐ-CP]. Đối với hộ BAH trong độ tuổi lao động có nhu cầu đƣợc
đào tạo về nghề cụ thể sẽ đƣợc nhận vào cơ sở đào tạo địa phƣơng và đƣợc hỗ trợ tìm
việc mới và đƣợc vay vốn bắt đầu công việc mới.
Hộ BAH đang kinh doanh trên đất ở của mình có nguồn thu nhập chính từ hoạt
động kinh doanh: Hộ BAH trong độ tuổi lao động có nhu cầu đƣợc đào tạo nghề mới sẽ
45
đƣợc nhận vào học nghề tại cơ sở đào tạo địa phƣơng và đƣợc hỗ trợ tìm việc và đƣợc
vay vốn vay vốn bắt đầu công việc mới.
Cụ thể,
Hộ BAH đủ điều kiện nhận hỗ trợ này đƣợc quyền tham gia vào một chƣơng trình đào
tạo miễn phí cho họ trong khoảng thời gian 5 năm (kể từ ngày Quyết định thu hồi đất
đƣợc ban hành). Đƣợc tƣ vấn miễn phí về việc làm/hƣớng nghiệp tại Trung tâm Dịch vụ
Việc làm địa phƣơng.
[Quyết định 63/2015/QĐ-TTg, Nghị định 47/2014/ND-CP]
Ghi chú: Trƣớc khi xây dựng chƣơng trình đào tạo/chuyển đổi nghề/tìm kiếm việc làm, những
hộ BAH sẽ đƣợc tham vấn để đánh giá nhu cầu của mình. [Điều 84, Luật Đất đai 2013].
Hỗ trợ cho các hộ dễ bị tổn thƣơng
Hộ do phụ nữ làm chủ hộ có ngƣời phụ thuộc và hoàn cảnh kinh tế khó khăn, hộ có ngƣời
tàn tật, ngƣời già không nơi nƣơng tựa sẽ đƣợc hỗ trợ không dƣới 3.000.000 VNĐ/hộ.
Các hộ TĐC có Bà mẹ Việt Nam anh hùng, anh hùng lực lƣợng vũ trang, anh hùng lao
động, cựu chiến binh, thƣơng binh, liệt sỹ sẽ đƣợc hỗ trợ từ 3.000.000 đến 6.000.000
VNĐ/hộ.
Các hộ nghèo (có Sổ hộ nghèo), hoặc các hộ cận nghèo, sẽ đƣợc hỗ trợ 5.000.000
VNĐ/hộ (đối với hộ nghèo) và 3.000.000 VNĐ/hộ (đối với hộ cận nghèo).
Thƣởng tiến độ:
Tất cả các hộ BAH bàn giao đất bị ảnh hƣởng cho dự án đúng tiến độ sau khi nhận đầy
đủ bồi thƣờng và hỗ trợ sẽ đƣợc nhận một khoản tiền thƣởng tiến độ. Mức thƣởng sẽ
đƣợc xác định tại thời điểm chi trả bồi thƣờng.
5.3.4 Chương trình phục hồi sinh kế
Tất cả các hộ gia đình bị ảnh hƣởng nặng và/hoặc dễ bị tổn thƣơng có quyền tham gia
Chƣơng trình Phục hồi Sinh kế (CTPHSK). Chƣơng trình này bao gồm các tập huấn về
khuyến nông, đào tạo nghề, tiếp cận tín dụng và các hoạt động đào tạo khác phù hợp để
hỗ trợ quá trình phục hồi sinh kế - tối thiểu bằng mức trƣớc khi có dự án. Chƣơng trình
Phục hồi Sinh kế sẽ đƣợc xây dựng dựa trên kết quả tham vấn các hộ bị ảnh hƣởng để xác
định biện pháp hỗ trợ phục hồi sinh kế phù hợp với nhu cầu của họ. Tất cả các thành viên
trong gia đình hộ BAH trong độ tuổi lao động đều đƣợc đào tạo nghề, nếu có nhu cầu.
Chƣơng trình Phục hồi Sinh kế sẽ đƣợc thiết kế trên cơ sở đánh giá nhu cầu các hộ BAH.
Chƣơng trình Phục hồi Sinh kế sẽ đƣợc lồng ghép thực hiện cùng với các chƣơng trình
phát triển của địa phƣơng.
46
Kinh phí thực hiện Chƣơng trình Phục hồi Sinh kế sẽ do Chủ Đầu tƣ – là Ban QLDA
ATGT cung cấp.
5.4 Ma trận quyền lợi
Liên quan đến một hạng mục đủ điều kiện cụ thể, các quyền lợi đƣợc hƣởng là tổng các khoản
bồi thƣờng, hỗ trợ di dời và các hình thức hỗ trợ khác, bao gồm tiền trợ cấp, tiền thƣởng (có điều
kiện) và cơ hội để tham gia vào chƣơng trình khôi phục sinh kế. Dựa trên chính sách Kiểm kê
thiệt hại và các chính sách của trung ƣơng/địa phƣơng về bồi thƣờng, hỗ trợ, tái định cƣ và
Chƣơng trình hoạt động OP4.12 của Ngân hàng Thế giới, một ma trận quyền lợi đã đƣợc xây
dựng đối với tiểu dự án để đảm bảo rằng tất cả các hộ gia đình bị ảnh hƣởng và tài sản bị ảnh
hƣởng sẽ đƣợc bồi thƣờng và hỗ trợ nhằm giúp các hộ gia đình bị ảnh hƣởng khôi phục trở lại
và/hoặc cải thiện cuộc sống và sinh kế của họ so với tình trạng trƣớc dự án.
VI. TỔ CHỨC THỰC HIỆN
Việc thực hiện các hoạt động tái định cƣ đƣợc quy định trong Kế hoạch hành động tái định cƣ
(RAP) này, đòi hỏi sự tham gia của các cơ quan chính phủ ở cấp quốc gia, tỉnh, thành phố, huyện
và phƣờng. UBND tỉnh Gia Lai chịu trách nhiệm tổng thể trong việc triển khai RAP. Ban bồi
thƣờng, hỗ trợ và tái định cƣ sẽ đƣợc thành lập ở cấp huyện/thành phố theo quy định tại Nghị
định số 47/2014/NĐ-CP. Các điều khoản trong RAP sẽ đƣợc sử dụng làm cơ sở pháp lý để triển
khai các hoạt động tái định cƣ.
6.1 Trách nhiệm của các bên liên quan
CẤP TRUNG ƢƠNG
Bộ Giao thông Vận tải (GTVT):
Bộ GTVT là chủ dự án ở cấp trung ƣơng và có trách nhiệm chung về quản lý và thực hiện dự án.
Bộ GTVT cũng sẽ tham vấn các Bộ liên quan khác và chịu trách nhiệm thẩm định, phê duyệt Kế
hoạch hành động TĐC.
Ban Quản lý Dự án An toàn Giao thông (BQLDA ATGT).
Theo phân công của Bộ GTVT, BQLDA ATGT sẽ chịu trách nhiệm chung về công tác giám sát
và thực hiện Dự án. BQLDA ATGT sẽ giám sát chung và cung cấp hỗ trợ kỹ thuật cần thiết để
đảm bảo thực hiện dự án suôn sẻ, bao gồm cả các hoạt động liên quan đến thu hồi đất, bồi
thƣờng, hỗ trợ và tái định cƣ trong khuôn khổ Dự án. BQLDA ATGT có trách nhiệm đảm bảo tất
cả các hoạt động tái định cƣ diễn ra phù hợp với RAP. Cụ thể, BQLDA ATGT sẽ:
47
Phối hợp với UBND tỉnh và các cơ quan chức năng địa phƣơng có liên quan để tiến
hành bồi thƣờng và hỗ trợ tái định cƣ.
Tổ chức các hoạt động tập huấn nâng cao năng lực cho các Ban QLDA cấp tỉnh chịu
trách nhiệm thực hiện thu hồi đất, đền bù, tái định cƣ.
Phối hợp với các Ban QLDA cấp tỉnh để giám sát quá trình bồi thƣờng, tái định cƣ trên
địa bàn;
Báo cáo định kỳ về tiến độ tái định cƣ cho Bộ GTVT và Ngân hàng Thế giới.
C P ĐỊA PHƢƠNG
Ủy ban nhân dân (UBND) tỉnh Gia Lai:
UBND tỉnh Gia Lai
Thẩm định và phê duyệt Kế hoạch hành động tái định cƣ (RAP).
Thẩm định và phê duyệt kết quả Khảo sát về giá thay thế.
Chỉ đạo các Sở, UBND thành phố và thành phố/huyện liên quan trong việc thẩm định và
phê duyệt RAP.
Giải quyết khiếu nại - trong trƣờng hợp cần thiết.
Giám sát tổng thể quá trình xây dựng và thực hiện Kế hoạch hành động tái định cƣ, cũng
nhƣ hƣớng dẫn cho các Sở, UBND thành phố và huyện/thành phố liên quan khi cần thiết
nhằm đảm bảo hợp tác hiệu quả và kịp thời giữa các cơ quan trong việc xây dựng và thực
hiện Kế hoạch hành động tái định cƣ cho từng địa điểm cụ thể.
Đảm bảo RAP đƣợc xây dựng và cập nhật phù hợp với các nguyên tắc đặt ra trong RAP
này. Sau khi nhận đƣợc ý kiến thống nhất của Ngân hàng Thế giới đối với RAP (thông
qua Thƣ không phản đối), UBND tỉnh Bình Định và Gia Lai sẽ phê duyệt RAP, hoặc chỉ
định UBND huyện/thành phố có liên quan phê duyệt RAP để triển khai thực hiện trên địa
bàn.
Đảm bảo công tác bồi thƣờng tái định cƣ và phục hồi sinh kế của các hộ gia đình bị ảnh
hƣởng sẽ đƣợc thực hiện và giám sát theo RAP này.
Ban Quản lý dự án (BQLDA) cấp tỉnh
BQLDA sẽ đƣợc thành lập trực thuộc các UBND tỉnh. BQLDA sẽ đại diện cho UBND tỉnh chịu
trách nhiệm giám sát việc triển khai dự án ở cấp tỉnh, bao gồm xây dựng, thực hiện, giám sát và
đánh giá RAP đƣợc phê duyệt. Các nhiệm vụ chính bao gồm:
Trong thời gian xây dựng RAP:
Phối hợp chặt chẽ với các cơ quan liên quan và Ngân hàng Thế giới để chuẩn bị RAP
theo Chƣơng trình hoạt động OP 4.12 của Ngân hàng.
48
Xây dựng và định hƣớng chƣơng trình tập huấn về các yêu cầu của RAP để đảm bảo
UBND huyện/thành phố và các bên tham gia vào quá trình xây dựng và triển khai hiểu
các yêu cầu quy định trong RAP này.
Tham vấn và thống nhất với các sở ngành hữu quan thuộc UBND tỉnh/thành phố/ huyện
trong quá trình xây dựng và triển khai RAP.
Trong thời gian triển khai RAP:
Chủ trì việc tuyển hai chuyên gia tƣ vấn - một ngƣời thực hiện khảo sát về giá thay thế
(đề cập ở phần 6.4), và một thực hiện giám sát xã hội định kỳ trong quá trình triển khai
RAP (đề cập ở mục 9.2).
Đảm bảo kinh phí cần thiết cho việc triển khai RAP đƣợc cung cấp kịp thời và đầy đủ
cho công tác bồi thƣờng/tái định cƣ - nhƣ mô tả trong RAP.
Cập nhật và giám sát tiến độ triển khai RAP - theo quy định tại mục 8.3 RAP này;
Cử cán bộ có nhiều kinh nghiệm trong công tác tái định cƣ và quen thuộc với Chính sách
hoạt động OP 4.12 của Ngân hàng Thế giới làm đầu mối phụ trách chính sách an toàn xã
hội của BQLDA cấp tỉnh. Cán bộ đầu mối này sẽ hỗ trợ UBND tỉnh trong suốt quá trình
triển khai RAP.
Tuyển chuyên gia tƣ vấn về chính sách an toàn xã hội hỗ trợ BQLDA cấp tỉnh triển khai
triển khai RAP. Điều khoản tham chiếu dành cho tƣ vấn này phải đƣợc Ngân hàng Thế
giới xét duyệt;
Gửi báo cáo tiến độ hàng quý cho Ngân hàng Thế giới;
Tổ chức tập huấn về quy định của RAP cho dự án; phối hợp chặt chẽ với UBND và Ban
bồi thƣờng và giải phóng mặt bằng cấp huyện trong việc cập nhật RAP dựa trên Khảo
sát đo đạc chi tiết, công tác tham vấn và Khảo sát giá thay thế;
Gửi RAP cập nhật để Ngân hàng Thế giới xem xét và thống nhất trƣớc khi triển khai thực
hiện.
UBND huyện/thành phố:
UBND huyện/thành phố có trách nhiệm:
Chuẩn bị kế hoạch sử dụng đất hàng năm trình cấp có thẩm quyền xem xét và phê duyệt
các sửa đổi theo quy định của pháp luật.
Ban hành Thông báo thu hồi đất và chỉ đạo Ban bồi thƣờng và giải phóng mặt bằng cấp
huyện/thành phố và UBND phƣờng/xã triển khai triển khai RAP đã đƣợc phê duyệt.
Chỉ đạo việc triển khai RAP;
49
Chỉ đạo Ban bồi thƣờng và giải phóng mặt bằng cấp huyện/thành phố và UBND
phƣờng/xã trong việc phổ biến thông tin và chính sách bồi thƣờng, hỗ trợ tái định cƣ, tiến
hành khảo sát, đo đạc và triển khai RAP.
Chỉ đạo việc đánh giá công tác bồi thƣờng, hỗ trợ và tái định cƣ, phê duyệt phƣơng án
bồi thƣờng, hỗ trợ, tái định cƣ và ra quyết định thu hồi đất thuộc thẩm quyền;
Điều chỉnh hoặc cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất mới cho đất bị thu hồi và cho
các hộ di dời.
Giải quyết khiếu nại liên quan đến việc thu hồi đất, bồi thƣờng, hỗ trợ và tái định cƣ
trong Huyện theo thẩm quyền đƣợc giao.
Phê duyệt kết quả đánh giá công tác hỗ trợ, bồi thƣờng và tái định cƣ đƣợc do BQLDA
cấp Huyện/thành phố thực hiện.
Ban bồi thƣờng và giải phóng mặt bằng cấp Huyện/thành phố:
Ban bồi thƣờng và giải phóng mặt bằng cấp Huyện/thành phố có trách nhiệm:
Phối hợp với các BQLDA cấp tỉnh và UBND phƣờng/xã để phổ biến thông tin và chính
sách bồi thƣờng, hỗ trợ và tái định cƣ của dự án cho các hộ bị ảnh hƣởng, và tiến hành
tham vấn cộng đồng, điều tra và khảo sát đo đạc chi tiết (DMS) đối với tài sản bị ảnh
hƣởng để xây dựng phƣơng án bồi thƣờng, hỗ trợ và tái định cƣ; chịu trách nhiệm về tính
chính xác và đầy đủ của số liệu điều tra, khảo sát, và DMS;
Xây dựng kế hoạch bồi thƣờng, hỗ trợ và tái định cƣ, tiến hành tham vấn với các hộ gia
đình bị ảnh hƣởng về phƣơng án bồi thƣờng, hỗ trợ và tái định cƣ để trình UBND
Huyện/thành phố xem xét, thông qua; công bố phƣơng án đƣợc phê duyệt tới các hộ bị
ảnh hƣởng;
Chi trả tiền bồi thƣờng và hỗ trợ cho ngƣời dân bị ảnh hƣởng;
Bố trí tái định cƣ cho các hộ di dời, thu hồi đất và bàn giao đất bị thu hồi cho các đơn vị
thi công;
Chủ trì, phối hợp với BQLDA cấp tỉnh và UBND phƣờng/xã triển khai Chƣơng trình
phục hồi sinh kế;
Hỗ trợ UBND Huyện/thành phố trong việc giải quyết khiếu nại liên quan đến thu hồi đất,
bồi thƣờng và tái định cƣ.
Hỗ trợ UBND Huyện/thành phố cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất cho đất nền tại
các khu tái định cƣ.
Hỗ trợ tƣ vấn giám sát độc lập tiến hành giám sát tái định cƣ độc lập theo quy định của
RAP này.
UBND phƣờng/xã:
50
UBND phƣờng/xã có trách nhiệm:
Phối hợp với các Ban bồi thƣờng và giải phóng mặt bằng cấp Huyện/thành phố trong
việc chi trả tiền bồi thƣờng, hỗ trợ tái định cƣ và phục hồi sinh kế;
Cung cấp các tài liệu liên quan đến nguồn gốc sử dụng đất của hộ gia đình bị ảnh hƣởng;
xác nhận ngƣời và tài sản bị ảnh hƣởng đáp ứng đủ điều kiện đƣợc bồi thƣờng;
Hỗ trợ các cơ quan chức năng giải quyết tranh chấp đất đai, khiếu nại của ngƣời dân bị
ảnh hƣởng.
Hỗ trợ UBND và Ban bồi thƣờng và giải phóng mặt bằng cấp Huyện/thành phố tổ chức
các cuộc họp, tham vấn, khảo sát kinh tế xã hội trong quá trình xây dựng và triển khai
RAP;
Thành lập các nhóm công tác dự án phƣờng/xã để hỗ trợ UBND và Ban bồi thƣờng và
giải phóng mặt bằng cấp Huyện/thành phố tiến hành khảo sát đo đạc chi tiết, điều tra giá
thay thế, khảo sát kinh tế xã hội, và cung cấp các thông tin cần thiết hỗ trợ cho việc xây
dựng và triển khai RAP;
Nghiên cứu đất thay thế cho các hộ bị ảnh hƣởng đáp ứng đủ điều kiện bồi thƣờng và đề
xuất chƣơng trình phục hồi sinh kế thích hợp với điều kiện của ngƣời dân và địa phƣơng;
Giải quyết khiếu nại ở cấp phƣờng/xã theo quy định của pháp luật hiện hành;
Cấp cộng đồng - Trách nhiệm của ngƣời dân bị ảnh hƣởng:
Phối hợp với Ban bồi thƣờng và giải phóng mặt bằng cấp Huyện/thành phố và UBND
phƣờng/xã trong tất cả các hoạt động liên quan đến việc thu hồi đất, bồi thƣờng, hỗ trợ và
tái định cƣ;
Bàn giao đất bị ảnh hƣởng cho dự án đúng thời hạn sau khi nhận đƣợc đầy đủ tiền bồi
thƣờng và gói hỗ trợ;
Hỗ trợ công tác hòa giải với các hộ gia đình liên quan đến tranh chấp đất đai, và hỗ trợ
các hộ bị ảnh hƣởng trong quá trình tái định cƣ và phục hồi sinh kế;
Cử đại diện Ban bồi thƣờng và giải phóng mặt bằng tham gia giám sát việc thực hiện các
phƣơng án bồi thƣờng, hỗ trợ và tái định cƣ.
Tất cả các bên liên quan, đặc biệt là ở cấp dự án, bao gồm UBND tỉnh, BQLDA cấp tỉnh, UBND
Huyện/thành phố, UBND phƣờng/xã, có nhiều kinh nghiệm thực hiện chƣơng trình tái định cƣ
tại Việt Nam, bao gồm cả kinh nghiệm triển khai các dự án do Ngân hàng Thế giới tài trợ liên
quan đến tái định cƣ và phục hồi sinh kế. Sự tham gia tích cực của UBND Huyện/thành phố và
UBND phƣờng/xã trong quá trình xây dựng RAP đã góp phần mang lại chất lƣợng và hiệu quả
thực hiện RAP. Trong thời gian thực hiện dự án, các cơ quan này sẽ tiếp tục đóng góp vào việc
cập nhật RAP để phản ánh kết quả của cuộc khảo sát đo đạc chi tiết, khảo sát giá thay thế, và
tham vấn với các hộ gia đình bị ảnh hƣởng về các gói bồi thƣờng, hỗ trợ đƣợc đề xuất. Về phần
51
giám sát, các cơ quan chính phủ sẽ tiếp tục phối hợp chặt chẽ với các UBND tỉnh và UBND
Huyện/thành phố trong việc thực hiện và giám sát quá trình triển khai RAP. Chuyên gia tƣ vấn
giám sát độc lập của BQLDA ATGT sẽ tiến hành đánh giá độc lập về công tác triển khai RAP
bên cạnh giám sát nội bộ do BQLDA cấp tỉnh, UBND Huyện/thành phố và UBND tỉnh thực
hiện. Mặc dù các bên liên quan đã có nhiều kinh nghiệm trong việc thực hiện chƣơng trình tái
định cƣ, khi dự án bắt đầu triển khai thực hiện, các cơ quan này sẽ đƣợc mời tham gia các khóa
tập huấn bổ sung do BQLDA ATGT tổ chức với khoản hỗ trợ kỹ thuật của Ngân hàng Thế giới,
để cập nhật chính sách quy định mới, thông lệ thực hành tốt, cũng nhƣ các yêu cầu mới về lồng
ghép giới để đảm bảo việc triển khai RAP thông suốt và đạt yêu cầu.
6.2 Cập nhật RAP
6.2.1 Các vấn đề chính cần đƣợc quan tâm để cập nhật RAP
Sau khi hoàn thành khảo sát đo đạc chi tiết, nếu có những thay đổi đáng kể trong phạm vi tác
động và giá thay thế, Kế hoạch hành động tái định cƣ (RAP) này cần phải đƣợc cập nhật và đệ
trình lên Ngân hàng Thế giời trƣớc khi triển khai. RAP đã đƣợc cập nhật cần phản ánh các kết
quả của các hoạt động sau.
Khảo sát đo đạc chi tiết
Khảo sát kinh tế xã hội bổ sung – chỉ trong trƣờng hợp có những thay đổi đáng kể về mặt
thiết kế kỹ thuật làm tăng/giảm đáng kể số lƣợng các hộ gia đình bị ảnh hƣởng.
Tham vấn bổ sung với các hộ gia đình bị ảnh hƣởng, đặc biệt là về:
o Các lựa chọn tái định cƣ,
o Đánh giá nhu cầu của ngƣời dân bị ảnh hƣởng để hỗ trợ khôi phục sinh kế
o Các vấn đề về sức khỏe (rủi ro xã hội liên quan đến HIV/ADIS và các bệnh lây
nhiễm qua đƣờng tình dục trong cả nhân công xây dựng và ngƣời dân địa
phƣơng).
o Đào tạo về an toàn giao thông.
Khảo sát giá thay thế
Các vấn đề dân tộc thiểu số
6.2.2 Phê duyệt RAP đã đƣợc cập nhật
RAP đã đƣợc cập nhật phải đƣợc đệ trình lên Ngân hàng Thế giới để xem xét và thông qua. Việc
triển khai RAP đã đƣợc cập nhật chỉ có thể đƣợc tiến hành sau khi đƣợc Ngân hàng Thế giới
chấp thuận thông qua Thƣ không phản đối việc triển khai RAP cập nhật.
6.3 Triển khai RAP
(i) Tham vấn với ngƣời dân bị ảnh hƣởng: Trong quá trình triển khai RAP, BQLDA cấp tỉnh
thông qua phối hợp với UBBT&GPMB phải tiếp tục tổ chức tham vấn với ngƣời dân bị ảnh
52
hƣởng để thống nhất với ngƣời dân bị ảnh hƣởng về kết quả của Khảo sát đo đạc chi tiết, khảo
sát giá thay thế và các gói bồi thƣờng. Các cuộc họp phải đƣợc tổ chức để cập nhật ngƣời dân bị
ảnh hƣởng về thiết kế của khu tái định cƣ (sau khi đã đƣợc UBND tỉnh Gia Lai phê duyệt) và bất
kỳ cập nhật nào khác về chính sách bồi thƣờng và hỗ trợ nếu có trong năm 2017. Những phản
hồi có ý nghĩa từ các cuộc họp rộng rãi cần đƣợc xem xét kỹ lƣỡng và kết hợp vào thiết kế của
tiểu dự án và các biện pháp giảm thiểu tác động.
(ii) Khảo sát đo đạc chi tiết và khảo sát giá thay thế: Tính đến thời điểm này, Khảo sát đo đạc chi
tiết đang đƣợc tiến hành nhƣng chƣa hoàn thành. Sau khi hoàn thành, Khảo sát đo đạc chi tiết
cần đƣợc chia sẻ với ngƣời dân bị ảnh hƣởng để xác nhận. Ngoài ra, ngay khi khảo sát giá thay
thế đƣợc hoàn thành và mức bồi thƣờng đƣợc phê chuẩn, cần tổ chức các cuộc hop với ngƣời dân
bị ảnh hƣởng để đảm bảo rằng ngƣời dân bị ảnh hƣởng nắm đƣợc thông tin về gói bồi thƣờng đã
đƣợc chấp thuận và phƣơng án tái định cƣ nhằm thu nhận phản hồi và thỏa thuận chính thức về
gói bồi thƣờng và phƣơng án tái định cƣ.
(iii) Chuẩn bị kế hoạch bồi thƣờng và tái định cƣ, đánh giá và phê chuẩn: kế hoạch bồi thƣờng và
tái định cƣ sau khi đƣợc phê duyệt sẽ đƣợc trình lên Ngân hàng Thế giới dể xem xét trƣớc khi
các Huyện thống nhất triển khai.
(iv) Thanh toán bồi thƣờng và trợ cấp: Theo Điều 03 Luật Đất đai 2013, trong vòng 30 ngày kể
từ ngày ra Quyết định thu hồi đất đối với các hộ gia đình bị ảnh hƣởng, việc thanh toán bồi
thƣờng và trợ cấp cho các hộ gia đình bị ảnh hƣởng phải đƣợc UBND cấp Huyện tiến hành.
Trong trƣờng hợp các hộ gia đình bị ảnh hƣởng từ chối nhận thanh toán hoặc có xung đột trong
gia đình, khoản thanh toán phải đƣợc gửi vào tài khoản ký quỹ trong Kho bạc nhà nƣớc của
huyện/thành phốcho đến khi vấn đề đƣợc giải quyết và các hộ gia đình bị ảnh hƣởng đồng ý nhận
gói bồi thƣờng.
(v) Tổ chức thực hiện di dời và thu hồi đất: Để đảm bảo rằng việc di dời các hộ gia đình bị ảnh
hƣởng đƣợc thực hiện theo cách giảm thiểu tối đa tác động bất lợi lên sinh kế của ngƣời dân bị
ảnh hƣởng, cần tổ chức tham vấn kịp thời với ngƣời dân bị ảnh hƣởng để đảm bảo rằng ngƣời
dân bị ảnh hƣởng đồng ý với gói bồi thƣờng và xác nhận phƣơng án di dời để hỗ trợ quá trình di
dời và thu hồi đất một cách hiệu quả.
(vi) Triển khai Chƣơng trình khôi phục sinh kế: trong quá trình triển khai RAP, Chƣơng trình
khôi phục sinh kế cần phải đƣợc cập nhật nhật trên cơ sở tham vấn bổ sung với ngƣời dân bị ảnh
hƣởng. Chỉ thực hiện tham vấn với ngƣời dân bị ảnh hƣởng để cập nhật Chƣơng trình khôi phục
sinh kế sau khi ngƣời dân bị ảnh hƣởng quyết định địa điểm và cách thức di dời và đồng ý với
gói bồi thƣờng đƣợc đề xuất. Chƣơng trình khôi phục sinh kế cần đƣợc thực hiện nhƣ một đánh
giá nhu cầu theo cách thức cho phép định lƣợng số ngƣời tham gia Chƣơng trình khôi phục sinh
kế, phƣơng pháp và phƣơng thức đào tạo, số chƣơng trình đào tạo đối với từng nội dung đào tạo.
53
(vii) Giải quyết khiếu nại: trong quá trình triển khai RAP, ngƣời dân bị ảnh hƣởng phải đƣợc
thông báo về cơ chế giải quyết khiếu nại để đảm bảo các khiếu nại, nếu có, đƣợc giải quyết hiệu
quá tránh gây chậm trễ trong quá trình di dời, bồi thƣờng và thu hồi đất.
(viii) Giám sát và đánh giá. BQLDA cần bắt đầu quy trình giám sát nội bộ bằng cách chỉ định
một cán bộ chuyên môn để hỗ trợ BQLDA làm việc sát sao với UBBT&GPMB và các cơ quan
chính quyền có liên quan trong việc hoàn thiện kế hoạch bồi thƣờng và tái định cƣ và giám sát
quy trình thực hiện. BQLDA cần ký hợp đồng với một tƣ vấn giám sát độc lập để hỗ trợ hoạt
động giám sát chuyên môn và đánh giá các kết quả thực hiện tái định cƣ.
6.3.1 Ngƣời dân tộc thiểu số bị ảnh hƣởng
Sau khi RAP đã đƣợc cập nhật, các vấn đề liên quan đến ngƣời dân tộc thiểu số, bao gồm a) số
lƣợng hộ gia đình ngƣời dân tộc thiểu số bị ảnh hƣởng, b) phản hồi của ngƣời dân tộc thiểu số về
hỗ trợ mong muốn để khôi phục sinh kế, c) các vấn đế liên quan đến việc di dời các ngôi mộ bị
ảnh hƣởng phù hợp với phong tục tập quán, cần đƣợc cập nhật và phản ánh nhất quán trong Kế
hoạch phát triển ngƣời dân tộc thiểu số của tỉnh Gia Lai.
Ngƣời dân tộc thiểu số bị ảnh hƣởng sẽ đƣợc bồi thƣờng và hỗ trợ theo các quy định trong RAP
này. Ngoài ra, ngƣời dân tộc thiểu số bị ảnh hƣởng, bao gồm những ngƣời dân tộc thiểu số
không bị ảnh hƣởng nghiêm trọng nhƣng đang sống trong khu vực dự án, sẽ nhận đƣợc hỗ trợ
phát triển bổ sung nhƣ đƣợc đề ra trong Kế hoạch phát triển ngƣời dân tộc thiểu số của tỉnh Gia
Lai.
6.3.2 Tổ chức thực hiện tái định cƣ
Tiểu dự án tái định cƣ
BQLDA cấp tỉnh sẽ xây dựng một tiểu dự án tái định cƣ độc lập để trình UBND cấp huyện/thành
phốthông qua theo quy định của địa phƣơng. Tuy nhiên tiểu dự án tái định cƣ sẽ đƣợc xây dựng
phù hợp với các nguyên tắc tái định cƣ quy định trong Mục 5.1.2 ở trên và sẽ đƣợc triển khai
theo các nguyên tắc về Chƣơng trình khôi phục sinh kế nhƣ đƣợc quy định trong Mục 5.2.4 và
cách tổ chực thực hiện nhƣ đƣợc quy định trong Mục 6.4.3. Nhìn chung, việc chi trả bồi thƣờng,
tổ chức thực hiện tái định cƣ và hỗ trợ khôi phục sinh kế sẽ đƣợc thực hiện với sự phối hợp chặt
chẽ của các bên liên quan và dựa trên tham vấn với các hộ gia đình phải di dời để giảm thiểu các
tác động bất lợi lên quá trình tái định cƣ và khôi phục sinh kế của họ.
Khu tái định cƣ
Có 87 hộ gia đình cần đƣợc di dời để phục vụ dự án. Các hộ này tập trung tại các xã Tân An, Cự
An và An Phú. Không có khu tái định cƣ hiện có ở các vùng lân cận của các xã này. Cần tiến
hành nhiều cuộc tƣ vấn với các hộ gia đình bị ảnh hƣởng, đặc biệt là sau khi thiết kế chi tiết đã
đƣợc hoàn thành cho phép xác nhận chính xác số lƣợng các hộ gia đình bị ảnh hƣởng để có thể
54
tiến hành hoạt động tham vấn về phƣơng án tái định cƣ một cách hiệu quả nhằm cập nhật RAP.
Tùy thuộc vào số lƣợng các hộ gia đình phải di dời và nguyện vọng của các hộ gia đình bị ảnh
hƣởng, các hộ gia đình bị ảnh hƣởng sẽ đƣợc tham vấn để đƣa ra phƣơng án chọn lựa về khu tái
định cƣ mới phù hợp với nguyện vọng của họ nhằm khôi phục và phát triển sinh kế.
Tái định cƣ thực tế
Việc di dời các hộ gia đình bị ảnh hƣởng cần đƣợc tiến hành thận trọng có tham vấn chặt chẽ với
các hộ gia đình phải di dời. Đối với các hộ gia đình có kế hoạch chuyển đến khu tái định cƣ,
BQLDA cần duy trì sự phối hợp chặt chẽ với các hộ gia đình phải di dời. BQLDA cũng cần nỗ
lực để đảm bảo rằng tác động lên nhà ở hiện tại, bao gồm hoạt động kinh doanh gắn với nhà ở,
đƣợc giảm thiểu bằng các biện pháp thi công phù hợp. Các biện pháp thi công này cần đƣợc xây
dựng và tiến hành sao cho không gây tác động hoặc chỉ gây tác động tối thiểu lên sinh hoạt của
các hộ gia đình trong khu vực dự án cho đến khi nhà ở mới (trong khu tái định cƣ hoặc nơi khác)
đã sẵn sàng để chuyển đến. Mục đích hƣớng đến là giảm thiểu mất thu nhập và nhu cầu phải thuê
nhà do điều này làm ảnh hƣởng đến cả sinh hoạt cũng nhƣ hoạt động tạo thu nhập của các hộ gia
đình.
6.3.3 Kế hoạch hành động về giới và giám sát về giới
Theo yêu cầu của Ngân hàng Thế giới, dự án này cần đƣợc cung cấp thông tin trên ba phƣơng
diện liên quan đến giới: phân tích giới, hành động về giới và theo dõi & giám sát về giới (M&E).
Mục 3.3.4 ở trên trình bày một phân tích giới liên quan đến các đặc điểm kinh tế xã hội của
nhóm dân số bị ảnh hƣởng.
ành động về giới: Trong khuôn khổ triển khai RAP, các hành động về giới sau đây sẽ đƣợc
thực hiện.
o Sự tham gia. Phụ nữ cần đƣợc mời tham gia vào các buổi tham vấn trong suốt
chu kỳ dự án, đặc biệt là các buổi tham vấn đƣợc thực hiện theo nhóm để họ có
thể bày tỏ ý kiến, lo ngại và đƣa ra phản hồi về vấn đề tái định cƣ cũng nhƣ quá
trình khôi phục sinh kế/thu nhập của mình. Phụ nữ đƣợc ƣu tiên làm việc trong
dự án nếu cần thiết.
o Thông báo đầy đủ về tác động của dự án. Những ảnh hƣởng có thể có về tái định
cƣ và khôi phục sinh kế cần phải đƣợc thông báo đến phụ nữ bị ảnh hƣởng để họ
có thể nhận thức đầy đủ về những ảnh hƣởng có thể có đối với hộ gia đình mình
cũng nhƣ đối với hoạt động tạo thu nhập của họ, từ đó đề xuất các biện pháp mà
dự án nên tiến hành để tránh hoặc giảm thiểu tác động.
o Bất bình đẳng giới trong hộ gia đình nhƣ phân tích giới cho thấy, phụ nữ dành
nhiều thời gian hơn cho làm việc nhà và chăm sóc con cái so với nam giới. Một số
phụ nữ cũng làm việc để kiếm thêm thu nhập. Kết quả là quá trình di dời, đặc biệt
55
là đối với những ngƣời bị mất chỗ ở, rõ ràng là sẽ khiến họ tốn nhiều thời gian và
nỗ lực hơn và sẽ ảnh hƣởng đến khả năng tạo thu nhập nếu những ngƣời này là
lao động làm thuê hay trực tiếp tham gia vào canh tác/chăm sóc hoa màu mà cuối
cùng là sẽ làm tăng thêm gánh nặng cho họ.
o Khôi phục sinh kế/thu nhập. Do một số hộ gia đình có thể phải thay đổi công
việc, ví dụ nhƣ các hộ phụ thuộc vào thu nhập theo vụ mùa mà chủ yếu là từ hoa
màu hoặc cây ăn trái. Hoạt động tƣ vấn và đào tạo kỹ năng việc làm mới cho
nhóm ngƣời này cần tính đến yếu tố năng lực của phụ nữ và nam giới để đảm bảo
cung cấp kiến thức phù hợp và nâng cao khả năng thành công trong việc làm mới.
o Đảm bảo an toàn. Do phụ nữ là ngƣời chăm sóc con cái chủ yếu, họ cần đƣợc lƣu
ý/cảnh báo về những rủi ro tiềm năng vốn có trong quá trình di dời nhà ở. Trong
nhiều trƣờng hợp khi cả đàn ông và phụ nữ trực tiếp tham gia vào việc di dời/xây
dựng nhà/hoạt động kinh doanh mới, họ cần tìm kiếm một ngƣời nào đó tin tƣởng
để thay thế họ chăm sóc con cái.
o Trên cơ sở sẽ có nhiều hoạt động tham vấn dự trên giới nhƣ đƣợc đề cập ở trên,
các phƣơng thức thanh toán bồi thƣờng sẽ đƣợc tính toán kỹ lƣỡng trên cơ sở có
sự phối hợp giữa BQLDA cấp tỉnh, UBBT&GPMB cấp thành phố và các hộ gia
đình bị ảnh hƣởng nghiêm trọng nhằm đảm bảo tránh hoặc giảm thiểu các khó
khăn và thách thức cho các phụ nữ bị ảnh hƣởng nghiêm trọng.
o Cũng cần có thêm nhiều hoạt động tham vấn đƣợc tiến hành giữa các hộ ngƣời
dân tộc thiểu số bị ảnh hƣởng để đảm bảo rằng hoạt động hỗ trợ và bồi thƣờng sẽ
đƣợc tiến hành phù hợp với văn hóa riêng, và cả phụ nữ cũng nhƣ nam giới đều
đƣợc tham gia và đƣợc hƣởng các lợi ích kinh tế và xã hội thông qua các hoạt
động phát triển đƣợc đề xuất trong Kế hoạch phát triển ngƣời dân tộc thiểu số của
tỉnh Gia Lai.
Giám sát về giới. Trong quá trình triển khai RAP, các chỉ số chính (gạch chân ở dƣới) về giới
cần đƣợc giám sát và phản ánh đầy đủ trong báo cáo giám sát nội bộ và độc lập.
Tham gia tham vấn:
Đảm bảo rằng phụ nữ đƣợc mời tham gia các buổi tham vấn rộng rãi và các cuộc thảo luận nhóm
trong quá trình cập nhật và triển khai RAP. Ít nhất 20% số ngƣời tham gia vào các buổi tham vấn
phải là phụ nữ.
Chi trả tiền bồi thường.
Đảm bảo rằng quy trình chi trả tiền bồi thƣờng là minh bạch và khoản bồi thƣờng phải đƣợc trao
cho cả vợ và chồng. Khuyến khích cả vợ và chồng phải có mặt khi nhận bồi thƣờng.
56
UBBT&GPMB cấp thành phố phải đảm bảo rằng ngƣời dân bị ảnh hƣởng đƣợc hƣớng dẫn cẩn
thận về cách thức chi trả bồi thƣờng - bằng tiền mặt hay qua chuyển khoản ngân hàng - để các hộ
gia đình bị ảnh hƣởng có đủ thời gian chuẩn bị và nhận tiền bồi thƣờng một cách an toàn.
Khôi phục sinh kế
Đánh giá các yêu cầu của phụ nữ về đào tạo kỹ năng để giúp họ khôi phục lại nguồn thu nhập.
100% các hộ gia đình bị ảnh hƣởng nghiêm trọng đã xác nhận nhu cầu về tƣ vấn/đào tạo/giới
thiệu việc làm sẽ đƣợc mời tham gia các buổi tham vấn trong đó có phụ nữ đại diện cho các hộ
gia đình này.
Dự án cần xem xét đƣa phụ nữ vào trong nhóm có thể nhận đƣợc cơ hội việc làm từ dự án. Tất cả
các nhà thầu tham gia thi công dự án sẽ thông báo với BQLDA cấp tỉnh về các cơ hội việc làm
phù hợp cho phụ nữ và BQLDA cấp tỉnh sẽ thông báo đến các hộ gia đình bị ảnh hƣởng.
Khai thác cơ hội để kết nối phụ nữ với các nhóm tự hỗ trợ và các chƣơng trình tài chính nhỏ.
6.3.4 Chƣơng trình khôi phục sinh kế
Mục đích
Chƣơng trình khôi phục sinh kế là nền tảng để đạt đƣợc các mục tiêu của Chƣơng trình hoạt
động OP 4.12 của Ngân hàng Thế giới về Tái định cƣ không tự nguyện. Những ngƣời bị mất nhà
ở, thu nhập dựa vào nhà ở hoặc cả hai thƣờng phải đối mặt với nguy cơ bần cùng hóa. Khảo sát
kinh tế xã hội cho thấy những ngƣời bị mất nhà ở và/hoặc hoạt động kinh doanh dựa vào nhà ở
và phải di dời sẽ phải đối mặt với khó khăn trong việc khôi phục nguồn thu nhập do không phải
lúc nào chỗ ở mới cũng phù hợp và đảm bảo khôi phục thu nhập của họ. Tƣơng tự, những ngƣời
bị mất nguồn thu nhập từ hoạt động sản xuất nông nghiệp (canh tác hay chăn nuôi) thƣờng gặp
khó khăn khi muốn mua mảnh đất mới để tiếp tục canh tác, đặc biệt là ở các vùng lân cận với
nhà ở hiện tại do quá trình đô thị hóa nhanh chóng và do quỹ đất nông nghiệp còn rất ít trong
huyện. Những ngƣời chăn nuôi bò lấy sữa cũng phải đối mặt với vấn đề tƣơng tự liên quan đến
địa điểm xây dựng nhà ở mới, chuồng bò và đồng cỏ.
Vì những lý do này, điều quan trọng là cần xây dựng đƣợc một Chƣơng trình khôi phục sinh kế
thiết thực, có tính đến nhu cầu của các hộ gia đình bị ảnh hƣởng và ý kiến của các chuyên gia về
đào tạo nghề để đảm bảo rằng các hộ gia đình bị ảnh hƣởng có thể nhận đƣợc các hỗ trợ kỹ thuật
đáng tin cậy giúp họ xây dựng/cải thiện kỹ năng cho công việc mới - dù là trong loại hình kinh
doanh mới hay vẫn loại hình kinh doanh cũ nhƣng tại địa điểm mới. Do tính phức tạp trong việc
phát triển các kỹ năng để tạo thu nhập, cần thiết thực hiện một đánh giá nhu cầu để thu thập thêm
thông tin nhằm đảm bảo tính thiết thực và tính khả thi của Chƣơng trình khôi phục sinh kế. Nhu
cầu của các hộ gia đình bị ảnh hƣởng liên quan đến công việc mới sẽ trở nên rõ ràng khi các hộ
gia đình bị ảnh hƣởng xác định đƣợc họ muốn gì cho tƣơng lai sau tái định cƣ. Nhƣ vậy, Chƣơng
57
trình khôi phục sinh kế sẽ đƣợc cập nhật trong RAP trong vài tháng tiếp theo khi các hộ gia đình
đã quyết định đƣợc nơi họ sẽ chuyển đến.
Tiêu chí đủ điều kiện
Do mục tiêu của Chƣơng trình khôi phục sinh kế là hỗ trợ ngƣời dân bị ảnh hƣởng cải thiện hoặc
ít nhất là khôi phục là sinh kế của họ (bao gồm thu nhập), các hộ gia đình sau đây sẽ đủ điều kiện
để tham gia chƣơng trình.
o Các hộ gia đình mất => 20% đất nông nghiệp mà họ đang nắm giữ;
o Các hộ gia đình nghèo/dễ tổn thƣơng mất => 10% đất nông nghiệp mà họ đang nắm giữ;
o Các hộ gia đình bị mất thu nhập từ hoạt động kinh doanh hiện nay, không phụ thuộc vào
tình trạng đăng ký và kinh doanh dựa vào nhà sở hữu hay cho thuê;
o Hộ gia đình phải di dời;
o Hộ gia đình mất thu nhập từ đất thuê.
o Các hộ gia đình chịu nhiều tác động dồn lại - nhƣ đƣợc đề cập ở Mục 2.1.9 ở trên.
Mỗi hộ gia đình có thể gửi hai ngƣời đại diện (lý tƣởng nhất nếu một nam và một nữ) để đăng ký
chƣơng trình. Đại diện hộ gia đình cần phải trong độ tuổi lao động và cam kết tham gia toàn bộ
chƣơng trình. Mọi chi phí cho khóa đào tạo sẽ do dự án chi trả.
Các hoạt động phát triển chính của Chƣơng trình khôi phục sinh kế
o Khuyến nông. Những ngƣời làm nghề nông và mong muốn tiếp tục hoạt động canh tác
hay chăn nuôi sẽ nhận đƣợc đào tạo trong lĩnh vực nông nghiệp dựa trên nhu cầu cụ thể.
o Phát triển kinh doanh. Những ngƣời đang kinh doanh dựa vào nhà ở sẽ đƣợc đào tạo về
kỹ năng phát triển kinh doanh và sẽ đƣợc tham gia vào chƣơng trình đào tạo nghề theo
lựa chọn của họ.
o Vay tín dụng. Những ngƣời muốn vay vốn để phát triển hoạt động kinh doanh mới sẽ
đƣợc BQLDA cấp tỉnh và UBND cấp thành phố/huyện tạo điều kiện tiếp cận với tín
dụng.
Cập nhật Chƣơng trình khôi phục sinh kế
Chƣơng trình khôi phục sinh kế sẽ đƣợc cập nhật trên cơ sở tham vấn với các hộ gia đình bị ảnh
hƣởng (đánh giá nhu cầu) sau khi nhận đƣợc đầy đủ gói bồi thƣờng và quyết định về phƣơng án
tái định cƣ. Điều này giúp đảm bảo rằng hoạt động tham vấn với ngƣời dân bị ảnh hƣởng về kế
hoạch kinh doanh trong tƣơng lại của họ sẽ đem lại ý nghĩa thiết thực và ngƣời dân bị ảnh hƣởng
có cơ hội để xem xét nội dung đào tạo mà họ yêu cầu. Đánh giá nhu cầu cần tính đến mối quan
tâm của cả nam giới và phụ nữ (dựa trên giới).
Nếu phù hợp và hiệu quả, Chƣơng trình khôi phục sinh kế có thể đƣợc lồng ghép vào chƣơng
trình phát triển hiện nay của huyện. Sau khi đƣợc cập nhật, Chƣơng trình khôi phục sinh kế sẽ
bao gồm các hợp phần sau:
58
o Danh sách các hoạt động cụ thề và chi phí tƣơng ứng;
o Trách nhiệm của các bên liên quan đối với từng hoạt động;
o Các phƣơng pháp cụ thể và chƣơng trình đào tạo đối với từng hoạt động;
o Lịch trình triển khai;
o Giám sát và đánh giá
Ngân sách
Chi phí để triển khai đầy đủ Chƣơng trình khôi phục sinh kế dựa trên đánh giá nhu cầu sẽ do
BQLDA ATGT chi trả. Các hộ gia đình bị ảnh hƣởng không phải trả bất kỳ khoản chi phí nào
liên quan đến hoạt động đào tạo. Các hộ gia đình bị ảnh hƣởng sẽ nhận đƣợc khoản trợ cấp để
trang trải các chi phí đi lại và ăn ở cho những ngày tham gia đào tạo thực tế.
Giám sát
Việc triển khai Chƣơng trình khôi phục sinh kế sẽ chịu sự giám sát và đánh giá của BQLDA
ATGT (giám sát nội bộ) và giám sát độc lập do tƣ vấn giám sát độc lập của BQLDA ATGT thực
hiện.
59
6.3.5 Lịch trình triển khai
Dƣới đây là lịch trình nhằm đảm bảo kế hoạch thu hồi đất đƣợc triển khai cùng với kế hoạch thi công.
Các hoạt động
T3
/20
18
T6
/20
18
T9
/20
18
T1
2/2
01
8
T3
/20
19
T6
/20
19
T9
/20
19
T1
2/2
01
9
T3
/20
20
T6
/20
20
T9
/20
20
T1
2/2
02
0
T3
/20
21
T6
/20
21
T9
/20
21
T1
2/2
02
1
T3
/20
22
T6
/20
22
1 Thông báo thu hồi đất
2 Tiến hành Khảo sát đo đạc chi tiết
3 Tiến hành Khảo sát giá thay thế
4
Hoàn thiện Dự thảo Kế hoạch bồi
thƣờng
5
Cập nhật RAP để phản ánh kế
hoạch bồi thƣờng của
UBBT&GPMB
6
Đệ trình RAP đã đƣợc cập nhật cho
Ngân hàng thế giới - Thƣ không
phản đối
7
Công bố Dự thảo Kế hoạch bồi
thƣờng
8
Ký hợp đồng với Đơn vị tƣ vấn
giám sát độc lập
9 Hoàn thiện Kế hoạch bồi thƣờng
10 Ban hàng Quyết định thu hồi đất
11
Bắt đầu và hoàn thành việc chi trả
bồi thƣờng
12 Bắt đầu giải phóng mặt bằng
13 Giao đất
14 Khu tái định cƣ
15 Di dời đến khu tái định cƣ
16
Giao Giấy chứng nhận quyền sử
dụng đất
17 Giám sát nội bộ (BQLDA ATGT)
18
Giám sát độc lập (Đơn vị tƣ vấn
BQLDA ATGT)
60
VII. CƠ CHẾ GIẢI QUYẾT KHIẾU NẠI
7.1 Yêu cầu về Cơ chế Giải quyết Khiếu nại
Chính sách hoạt động OP 4.12 về Tái định cƣ không tự nguyện của Ngân hàng Thế giới yêu cầu
tất cả RAP cho các dự án của Ngân hàng Thế giới tài trợ cần lập một cơ chế giải quyết khiếu nại
cho những khiếu nại và tranh chấp có thể phát sinh từ các hộ gia đình bị ảnh hƣởng trong quá
trình triển khai RAP.
Một cơ chế sẽ đƣợc đƣa ra để đảm bảo tất cả quan ngại và bất đồng của ngƣời dân bị ảnh hƣởng
đƣợc ghi nhận/phản ánh chính xác, và giải quyết một cách công bằng, kịp thời, mang tính xây
dựng. Ngƣời dân bị ảnh hƣởng sẽ đƣợc thông báo về các thủ tục xử lý khiếu nại, quyền đƣa
khiếu nại tới các cơ quan chức năng và quyền truy vấn thông tin. Ngƣời dân bị ảnh hƣởng cũng
sẽ đƣợc thông báo rằng việc sử dụng cơ chế khiếu nại này sẽ đƣợc miễn phí, kể cả trong trƣờng
hợp vụ việc đƣợc đƣa ra tòa. Tất cả các chi phí liên quan đến việc xử lý và giải quyết khiếu nại
sẽ do BQLDA ATGT chịu, và đƣợc bao gồm trong ngân sách triển khai RAP.
7.2 Thủ tục Giải quyết Khiếu nại
Ngƣời khiếu nại có thể thực hiện theo các bƣớc sau đây. Tuy nhiên ngƣời khiếu nại có thể bảo
lƣu quyền gửi khiếu nại lên tòa án vào bất kỳ lục nào.
7.3 Quản lý & Giám sát khiếu nại
Giai đoạn 1 - U ND phường/xã:
Ngƣời dân bị ảnh hƣởng có thể gửi đơn khiếu nại bằng văn bản hoặc bằng lời nói, tới văn phòng
UBND phƣờng/xã. UBND phƣờng/xã tiếp nhận và thông báo cho các trƣởng đơn vị trực thuộc
về khiếu nại. Chủ tịch UBND phƣờng/xã sẽ trực tiếp gặp ngƣời khiếu nại và giải quyết trong
vòng 15 ngày kể từ khi nhận đƣợc đơn khiếu nại.
Giai đoạn 2 - UBND huyện/thành phố:
Sau 15 ngày kể từ ngày nộp đơn khiếu nại, nếu ngƣời bị thiệt hại không nhận đƣợc bất kỳ phản
hồi nào từ UBND phƣờng/xã, hoặc nếu ngƣời khiếu nại không hài lòng với quyết định đƣa ra, họ
có thể tiếp tục gửi đơn, bằng văn bản hoặc bằng lời nói, tới bộ phận tiếp nhận của huyện/thành
phố. UBND huyện/thành phố sẽ có 30 ngày kể từ ngày nhận đƣợc đơn khiếu nại để giải quyết vụ
việc. UBND huyện/thành phố sẽ xử lý các khiếu nại gửi đến và thông báo cho Ban bồi thƣờng và
giải phóng mặt bằng cấp huyện về kết quả/đánh giá của mình. Ngƣời bị thiệt hại có thể đƣa vụ
việc ra tòa nếu muốn.
Giai đoạn thứ 3 – UBND tỉnh):
Sau 30 ngày, nếu ngƣời bị thiệt hại không nhận đƣợc phản hồi từ UBND huyện/thành phố, hoặc
không hài lòng với quyết định đƣa đƣa ra, họ có thể tiếp tục gửi đơn, bằng văn bản hoặc bằng lời
61
nói, tới UBND tỉnh hoặc đệ đơn tố tụng hành chính lên Tòa án Nhân dân huyện/thành phố để
giải quyết. UBND tỉnh sẽ có 45 ngày để giải quyết khiếu nại một cách thỏa đáng cho tất cả các
bên liên quan. Ban thƣ ký UBND tỉnh có trách nhiệm tiếp nhận tất cả các khiếu nại gửi đến.
Ngƣời bị thiệt hại có thể đƣa vụ việc ra tòa nếu muốn.
Giai đoạn cuối cùng - Toà án:
Sau 45 ngày kể từ ngày nộp đơn khiếu nại tới UBND tỉnh, nếu ngƣời bị thiệt hại không nhận
đƣợc phản hồi từ UBND huyện/thành phố, hoặc không hài lòng với quyết định đƣa đƣa ra, họ có
thể có thể đƣa vụ việc ra tòa để giải quyết. Quyết định của tòa án sẽ là quyết định cuối cùng.
Quyết định về việc giải quyết khiếu nại phải đƣợc gửi đến ngƣời dân bị ảnh hƣởng và các bên
liên quan cũng nhƣ niêm yết tại trụ sở UBND nơi giải quyết khiếu nại. Sau 3 ngày, quyết
định/kết luận về vụ việc phải đƣợc thực hiện tại cấp phƣờng và sau 7 ngày nếu ở cấp huyện.
Quản lý khiếu nại
UBND huyện/thành phố và UBND phƣờng/xã
UBND huyện/thành phố và UBND phƣờng/xã có trách nhiệm duy trì nhật ký ghi lại các truy
vấn, đề xuất và khiếu nại của ngƣời dân bị ảnh hƣởng. Mọi khiếu nại sẽ đƣợc đánh giá và giải
quyết một cách công bằng, kịp thời và mang tính xây dựng.
BQLDA cấp tỉnh
BQLDA sẽ cử cán bộ đầu mối chịu trách nhiệm quản lý cơ chế giải quyết khiếu nại thay mặt cho
BQLDA. Cán bộ đầu mối này sẽ đóng vai trò kết nối (với UBBT & GPMB và UBND
phƣờng/xã) và thực hiện các nhiệm vụ chính sau đây:
o Phối hợp chặt chẽ với UBBT & GPMB và UBND phƣờng/xã để giải đáp thông tin cho
ngƣời dân bị ảnh hƣởng;
o Theo dõi quá trình xử lý khiếu nại tổng thể thay mặt cho BQLDA.
o Duy trì nhật ký theo dõi khiếu nại bao gồm các thông tin cơ bản: a) Phiếu thu (tên của
ngƣời khiếu nại, mô tả vụ việc và phƣơng án mong đợi; ngày tiếp nhận đơn khiếu nại, b)
Theo dõi (tiến độ/hiện trạng - đang chờ/đã giải quyết, các thỏa thuận và cam kết), và Kết
quả (phƣơng án giải quyết).
Giám sát:
Tƣ vấn Giám sát độc lập của BQLDA ATGT sẽ tiến hành đánh giá hiệu quả của các cơ chế giải
quyết khiếu nại. Việc giám sát sẽ xác định các khiếu nại thƣờng xuyên và phổ biến đòi hỏi phải
có phƣơng án giải quyết mang tính cấu trúc hoặc cần điều chỉnh chính sách bồi thƣờng. Tƣ vấn
giám sát độc lập có thể đề nghị thực hiện các biện pháp để giải quyết các khiếu nại còn tồn đọng.
Trong quá trình giám sát thủ tục giải quyết khiếu nại, Tƣ vấn giám sát độc lập có thể hợp tác với
62
Mặt trận Tổ quốc Việt Nam nếu cần thiết.
VIII. GIÁM SÁT VÀ ĐÁNH GIÁ GIÁM SÁT VÀ ĐÁNH GIÁ
8.1 Mục đích giám sát
Để đảm bảo các hoạt động và cam kết trong bản Kế hoạch hành động tái định cƣ (RAP) đã phê
duyệt đƣợc triển khai hoàn chỉnh và đúng tiến độ, Đơn vị Chủ dự án phải duy trì giám sát và
đánh giá mức độ triển khai RAP. Việc giám sát triển khai RAP nhằm mục đích thu thập thƣờng
xuyên các thông tin về kết quả triển khai RAP (Xem thêm phụ lục 4 để biết thêm các chỉ số gợi
ý). Việc đánh giá triển khai RAP nhằm mục đích phân tích các thông tin thu thập đƣợc từ quá
trình giám sát để đánh giá ở mức độ đầu ra xem RAP đƣợc thực thi ở mức độ nào so với tiến độ
và phƣơng pháp cam kết, và đảm bảo rằng quá trình triển khai RAP tuân thủ theo các mục tiêu
của Chính sách hoạt động OP 4.12 của Ngân hàng Thế giới về Tái định cƣ không tự nguyện.
Nếu phát sinh bất cập nào (giữa các nội dung trong RAP và quá trình triển khai thực tế) trong
quá trình triển khai, BQLDA cấp tỉnh sẽ đề xuất các biện pháp khắc phục kịp thời.
8.2 Giám sát nội bộ
8.2.1 Yêu cầu đối với giám sát nội bộ
BQLDA cấp tỉnh chịu trách nhiệm chính về giám sát nội bộ trong quá trình thực hiện tái định cƣ.
BQLDA cấp tỉnh bố trí nhân sự chuyên trách thực hiện giám sát nội bộ với các trách nhiệm sau
đây:
Phối hợp với các cơ quan, đơn vị liên quan trong quá trình triển khai RAP.
Thu thập các dữ liệu cần thiết theo yêu cầu của RAP này, để xây dựng cơ sở dữ liệu tái
định cƣ cung cấp thông tin nhằm hoàn thành các báo cáo tiến độ triển khai RAP vì mục
đích giám sát nội bộ.
Xác định các vấn đề tồn đọng/những hiện tƣợng không tuân thủ trong quá trình triển khai
RAP.
Làm việc chặt chẽ với tƣ vấn giám sát độc lập để cùng giám sát quá trình triển khai RAP.
Thu nhận và báo cáo những phản ánh than phiền của ngƣời dân bị ảnh hƣởng lên các cấp
có thẩm quyền giải quyết.
Giám sát nội bộ việc triển khai Kế hoạch hành động tái định cƣ (RAP) đƣợc thực hiện hàng
tháng và báo cáo hàng quý để đảm bảo có hành động kịp thời và phù hợp cho bất kỳ vấn đề nào
có thể phát sinh.
8.2.2 Chỉ số chính trong giám sát nội bộ
Các tiêu chí sau đây có thể đƣợc BQLDA cấp tỉnh dùng để giám sát nội bộ:
63
Số lƣợng ngƣời dân bị ảnh hƣởng đƣợc phân theo loại tác động của dự án;
Tình trạng chi trả bồi thƣờng, tái định cƣ và phục hồi sinh kế;
Danh sách các khiếu nại tồn đọng;
Kết quả giải quyết khiếu nại và những vấn đề tồn đọng nào đòi hỏi tất cả các cơ quan
quản lý tham gia giải quyết;
Những vấn đề phát sinh trong quá trình triển khai;
.
BQLDA cấp tỉnh có thể phối hợp với giám sát độc lập trong việc thực hiện giám sát một khi Tƣ
vấn giám sát độc lập đƣợc BQLDA ATGT thuê và bắt đầu làm việc cho dự án.
8.3 Giám sát độc lập
8.3.1 Mục đích của giám sát độc lập
Để bổ sung cho giám sát nội bộ của BQLDA cấp tỉnh, BQLDA ATGT cần thuê Tƣ vấn giám sát
độc lập thực hiện giám sát quá trình triển khai RAP một cách độc lập và định kỳ. Tƣ vấn giám
sát độc lập đƣợc tuyển dựa trên kinh nghiệm trong việc áp dụng những chính sách bảo vệ an toàn
của Ngân hàng Thế giới và kinh nghiệm giám sát đánh giá triển khai RAP đã có. BQLDA ATGT
sẽ xây dựng Điều khoản tham chiếu cho vị trí này và trình cho Ngân hàng Thế giới kiểm tra lại
trƣớc khi tuyển dụng. Quá trình tuyển dụng đƣợc thực hiện thông qua đấu thầu theo quy định của
pháp luật Việt Nam về đấu thầu mua sắm.
Mục đích của giám sát độc lập là giám sát việc triển khai RAP đã phê duyệt nhằm đảm bảo quá
trình triển khai tuân thủ quy định và chính sách đƣợc đề cập trong RAP. Tƣ vấn giám sát độc lập
cũng tiến hành giám sát và đánh giá cuối cùng về việc triển khai tái định cƣ khi tất cả các hoạt
động tái định cƣ đƣợc hoàn thành trong 6 tháng. Các báo cáo thƣờng kỳ và cuối kỳ phải bao gồm
tất cả các phát hiện trong quá trình giám sát, đánh giá và các kế hoạch khắc phục (nếu có) để nộp
cho EA và Ngân hàng Thế giới.
8.3.2 Nhiệm vụ của Tƣ vấn giám sát độc lập
Với vai trò là một đơn vị chuyên biệt, Tƣ vấn giám sát độc lập thực hiện giám sát và đánh giá kết
quả triển khai RAP dựa trên ba khía cạnh chủ chốt sau:
Thực hiện (Quá trình, kể cả vấn đề tuân thủ).
Tác động (Kết quả).
Tính bền vững (Sau khi RAP đƣợc hoàn tất triển khai)
Trong khi việc giám sát nội bộ quá trình triển khai RAP đƣợc thực hiện hàng quý, giám sát độc
lập đƣợc tiến hành hai lần/năm, và một lần đánh giá đƣợc thực hiện sáu tháng sau khi hoàn thành
tái định cƣ, Tƣ vấn giám sát độc lập phải lập báo cáo nửa năm, bao gồm các phát hiện trong mỗi
kỳ giám sát, kết hợp tất cả các phát hiện từ các báo cáo giám sát nội bộ trƣớc, và trình cho
64
BQLDA ATGT và Ngân hàng Thế giới. Yêu cầu thực hiện và đệ trình báo cáo sẽ đƣợc chi tiết
hóa trong Điều khoản tham chiếu cho Tƣ vấn giám sát độc lập.
8.3.3 Chỉ số chính trong giám sát độc lập
Các chỉ số sau có thể đƣợc Tƣ vấn giám sát độc lập sử dụng:
Chi trả bồi thƣờng: a) chi trả đầy đủ cho tất cả ngƣời dân bị ảnh hƣởng trƣớc khi thu hồi
đất; b) chi trả đầy đủ để thay thế các tài sản bị ảnh hƣởng.
Hỗ trợ cho ngƣời dân bị ảnh hƣởng xây dựng lại nhà cửa trên phần đất còn lại, hoặc xây
dựng mới nhà cửa ở nơi ở mới theo sắp xếp của dự án, hoặc trên thửa đất mới cấp.
Hỗ trợ phục hồi sinh kế/nguồn thu nhập.
Tham vấn cộng đồng và phổ biến chính sách bồi thƣờng: (a) Ngƣời dân bị ảnh hƣởng
phải đƣợc thông tin và tham vấn đầy đủ về công tác thu hồi đất, và di dời; (b) quy trình
tham vấn cộng đồng và cách thức giải quyết các vấn đề này; (c) mức độ hiểu biết của
ngƣời dân bị ảnh hƣởng về chính sách bồi thƣởng và quyền lợi sẽ đƣợc đánh giá; và (d)
đánh giá mức độ hiểu biết về các phƣơng án khác nhau dành cho ngƣời dân bị ảnh hƣởng
đƣợc quy định trong RAP.
Các hoạt động phục hồi sinh kế của ngƣời dân bị ảnh hƣởng cũng phải đƣợc giám sát.
Độ hài lòng của ngƣời dân bị ảnh hƣởng về giá trị bồi thƣờng, các loại hỗ trợ và tái định
cƣ cũng đƣợc giám sát và lập hồ sơ. Hiệu quả của cơ chế giải quyết khiếu nại và thời gian
giải quyết khiếu nại cũng là một trong các nội dung cần giám sát.
8.3.4 Thời gian giám sát độc lập
Dự kiến thời gian giám sát độc lập sẽ bắt đầu từ tháng giải ngân đền bù cho tới sáu tháng sau khi
hoàn thành tất cả hoạt động tái định cƣ.
IX. CHI PHÍ VÀ NGÂN SÁCH
Nhằm mục đích chuẩn bị dự án, một dự toán sơ bộ đã đƣợc lập trên cơ sở tham vấn với UBND
Tỉnh Gia Lai, UBND huyện/thành phố và tham vấn với ngƣời dân địa phƣơng về đất đai và tài
sản tƣơng tự trong khu vực lân cận dự án. Bảng sau đây tóm tắt chi phí dự tính cho các khoản
thanh toán bồi thƣờng tài sản bị ảnh hƣởng, bao gồm đất thổ cƣ và đất nông nghiệp, nhà cửa,
công trình, mồ mả, cây cối hoa màu, kinh doanh, v.v., các chi phí nhƣ trợ cấp, hỗ trợ, v.v.).
Khi hoàn thành khảo sát đo đạc chi tiết và khảo sát giá thành thay thế (do thẩm định viên độc lập
thực hiện), kết quả hai cuộc khảo sát này sẽ đƣợc áp dụng để tính toán khoản bồi thƣờng cho các
hộ gia đình bị ảnh hƣởng. Sau khi hoàn thành tham vấn các hộ gia đình bị ảnh hƣởng về phƣơng
án bồi thƣờng, trong trƣờng hợp có điều chỉnh mức bồi thƣờng, tổng dự toán sẽ đƣợc cập nhật để
phản ánh sự thay đổi đó.
65
Bảng 13– Dự toán chi phí thực hiện công tác bồi thường, hỗ trợ, và tái định cư
STT Mục Khu vực Đơn giá Đơn vị Thành tiền (VND)
I Đền bù/Hỗ trợ
VND 143.234.884.200,0
1 Đền bù Đất
117.104.739.800,0
1.1 Đất nông nghiệp 1.745.967 20.000 VND 34.919.334.800,0
1.2 Đất thổ cƣ 54.790 1.500.000 VND 82.185.405.000,0
2 Đền bù công trình trên đất 6.633
VND 16.582.950.000,0
2.1 Nhà ở và các công trình phụ khác 6.633 2.500.000 VND 16.582.950.000,0
3 Đền bù cây cối hoa màu
290.940.000,0
3.1 Lúa, hoa màu 48.388 5.000 VND 241.940.000,0
3.2 Hoa màu bị ảnh hƣởng tạm thời 9.800 5.000 VND 49.000.000,0
3 Hỗ trợ
VND 9.256.254.400,0
3.1 Hỗ trợ đào tạo, thay đổi nghề
nghiệp và tìm kiếm việc làm 191.476 40.000
VND 7.659.054.400,0
3.2 Ổn định sinh kế 352 300.000/th
áng
VND 1.267.200.000,0
3.3 Vận chuyển 80
VND 235.000.000,0
3.4 Hỗ trợ nhóm dễ bị tổn thƣơng 38 2.500.000 VND 95.000.000,0
II Giám sát độc lập
VND 1.500.000.000,0
III Chi phí quản lý
VND 813.042.128,0
1 Chi phí thực hiện (2%)
VND 813.042.128,0
IV TỔNG (I+II+III)
VND 145.547.926.328,0
V Dự phòng (10%)
VND 14.554.792.632,8
VI TỔNG CỘNG(IV+V)
VND 160.102.718.960,8
Tỷ giá quy đổi Đô la Mỹ: 1 USD = 22.700 VND
Dòng ngân sách: Tất cả chi phí (nêu trong bảng trên) sẽ do BQLDA ATGT cung cấp. Ngân sách
đƣợc phân bổ từ BQLDA ATGT và sẽ đƣợc BQLDA ATGT chuyển cho BQLDA cấp tỉnh để chi
trả đền bù cho các hộ gia đình bị ảnh hƣởng.
67
Phụ lục 1 – Ma trận Quyền lợi
Tác động Áp dụng Quyền lợi Tổ chức thực hiện
A. TÁC ĐỘNG VĨNH VIỄN
1. ĐẤT NÔNG
NGHIỆP
Người sử dụng đất sở
hữu hoặc có đủ điều
kiện để được cấp Giấy
chứng nhận quyền sử
dụng đất
Tỷ lệ mất đất không
nhiều (<20% diện tích
đất hoặc <10% đối với
nhóm dễ tổn thƣơng),
diện tích đất còn lại
vẫn đủ để đảm bảo khả
năng đứng vững về
kinh tế hoặc đáp ứng
đƣợc sản lƣợng mong
đợi của cá nhân.
- Bồi thƣờng theo giá thay thế đầy đủ; và
Ngƣời dân bị ảnh hƣởng phải đƣợc
thông báo ít nhất 90 ngày trƣớc khi bị
thu hồi đất và nhận đƣợc tiền bồi
thƣờng cũng nhƣ tiền trợ cấp ít nhất
một tháng trƣớc khi bị thu hồi đất.
Chủ sở hữu đất phải chuyển giao đất
trong vòng 20 ngày sau ngày nhận
đƣợc đầy đủ tiền bồi thƣờng và trợ
cấp.
Tỷ lệ mất đất đáng kể
>=20% hoặc >=10%
đối với
nhóm dễ bị tổn thƣơng
Bồi thƣờng theo giá thay thế đầy đủ.
Bồi thƣờng bằng tiền mặt theo giá thay thế đầy đủ đối với
toàn bộ diện tích bị ảnh hƣởng trong hạn mức giao đất của
nhà nƣớc là 3ha. Đối với diện tích đất vƣợt quá hạn mức
3ha, chỉ đƣợc bồi thƣờng Chi phí đầu tƣ đất còn lại2, là chi
phí đã đƣợc đầu tƣ vào đất nhƣng chƣa thu hồi hết vốn tính
đến thời điểm thu hồi đất (Điều 129,130 Luật Đất đai
2013).
Ngƣời dân bị ảnh hƣởng phải đƣợc
thông báo ít nhất 90 ngày trƣớc khi bị
thu hồi đất và nhận đƣợc tiền bồi
thƣờng cũng nhƣ tiền trợ cấp ít nhất
một tháng trƣớc khi bị thu hồi đất.
Chủ sở hữu đất phải chuyển giao đất
trong vòng 20 ngày sau ngày nhận
đƣợc đầy đủ tiền bồi thƣờng và trợ
cấp.
2“Chi phí đầu tƣ đất còn lại”, theo Luật Đất đai 2013, là những chi phí mà ngƣời sử dụng đã đầu tƣ vào đất nhƣng chƣa thu hồi hết vốn tính đến thời điểm thu hồi đất. Ví dụ, chi
phí này bao gồm chi phí: a) chôn lấp, b) cải thiện độ phì nhiêu của đất, chống xói mòn đất (phục vụ mục đích nông nghiệp), c) chuẩn bị móng (phục vụ mục đích kinh doanh), d)
đầu tƣ khác phù hợp với mục đích sử dụng đất (Điều 3, Nghị định 47/2014/NĐ-CP).
68
Tác động Áp dụng Quyền lợi Tổ chức thực hiện
CÁC KHOẢN TRỢ CẤP: Các hộ gia đình bị ảnh hƣởng
nghiêm trọng sẽ nhận đƣợc tiền trợ cấp bổ sung để ổn định
cuộc sống và tham gia vào chƣơng trình khôi phục sinh kế
(xem Phần 8 CÁC KHOẢN TRỢ CẤP ở dƣới).
Người sử dụng đất
không có quyền hợp lệ
hoặc quyền theo tập
quán đối với đất
Những ngƣời này không đƣợc nhận bồi thƣờng cho đất tuy
nhiên sẽ đƣợc hỗ trợ tiền mặt, dựa trên nguồn gốc đất, quá trình
sử dụng đất, lý do không đủ điều kiện và thời điềm bắt đầu sử
dụng đất theo Luật Đất đai 2013 và quy định mới nhất của tỉnh.
UBND Tỉnh Gia Lai sẽ đƣa ra quyết
định cuối cùng
Quyền thuê Người dân bị ảnh hưởng thuê đất do nhà nước quản lý
Không đƣợc bồi thƣờng đối với đất bị ảnh hƣởng, tuy nhiên
đƣợc bồi thƣờng khoản Chi phí đầu tƣ đất còn lại.
Bồi thƣờng theo giá thay thế đầy đủ đối với tài sản bị ảnh
hƣởng (công trình, cây cối, hoa màu) hoặc đất thuê nếu đƣợc
hình thành trƣớc ngày khóa sổ.
Người dân bị ảnh hưởng thuê đất sở hữu tư nhân cho mục
đích canh tác
Bồi thƣờng đất theo giá thay thế cho chủ sở hữu đất;
Bồi thƣờng đối với a) tài sản bị ảnh hƣởng (công trình, cây
cối, hoa màu) theo giá thay thế cho ngƣời thuê nếu tài sản bị
ảnh hƣởng đƣợc hình thành trƣớc ngày khóa sổ; và b) giá trị
hợp đồng thuê còn lại.
Chi phí đầu tƣ đất còn lại sẽ đƣợc tính
toán dựa trên khảo sát, phù hợp với
Điều 76 của Luật Đất đai 2013.
2. ĐẤT THỔ CƢ Người sử dụng đất sở
hữu hoặc có đủ điều
kiện để được cấp Giấy
chứng nhận quyền sử
dụng đất
Mất đất thổ cư không kèm theo nhà ở/công trình: bồi thƣờng mất đất bằng tiền mặt theo giá thay thế đầy đủ.
Ngƣời dân bị ảnh hƣởng phải đƣợc
thông báo trƣớc 180 ngày trƣớc khi
thu hồi đất.
Mất đất kèm theo nhà ở và diện tích đất còn lại (không bị thu
hồi) đủ để tái tổ chức cuộc sống
Bồi thƣờng theo giá thay thế đầy đủ đối với đất bị ảnh hƣởng
và bồi thƣờng đối với nhà ở bị ảnh hƣởng đƣợc thực hiện
nhƣ sau:
Nhà ở bị ảnh hưởng một phần và phần còn lại vẫn sử dụng
được: bồi thường theo giá thay thế đầy đủ đối với phần bị ảnh
69
Tác động Áp dụng Quyền lợi Tổ chức thực hiện
hưởng và chi phí thực tế để sửa chữa phần còn lại mà không
bị trừ đi phần vật liệu có thể tái sử dụng đƣợc.
Nhà ở bị ảnh hưởng hoàn toàn: bồi thường theo giá thay thế
đầy đủ đối với nhà ở bị ảnh hưởng hoàn toàn.
Trong trường hợp phần đất còn lại không đủ để xây dựng một
ngôi nhà mới, hộ gia đình bị ảnh hƣởng có thể yêu cầu
chuyển đổi đất nông nghiệp liền kề với đất thổ cƣ bị
ảnh hƣởng thành đất thổ cƣ nhƣng không đƣợc phép vƣợt
quá hạn mức đất thổ cƣ theo quy định của UBND cấp tỉnh.
Đất thổ cƣ/nhà ở sẽ đƣợc thu xếp phù
hợp với Điều 86 và Điều 87 của Luật
Đất đai, Nghị định số 47/2014/ NĐ-
CP, và Điều 20, 22 của Nghị định số
43/2014.
Các hộ gia đình bị di dời mà không có
đất ở hoặc nhà ở khác trong phạm vi
phƣờng/xã có dự án sẽ đƣợc quyền
mua một thửa đất/căn hộ và đƣợc
phép trả dần, hoặc có thể thuê để ở.
Các hộ gia đình bị ảnh hƣởng phải
nhận đƣợc tiền bồi thƣờng và trợ cấp
ít nhất một tháng trƣớc khi thu hồi
đất.
Mất đất kèm theo nhà ở và diện tích đất còn lại (không bị thu
hồi) không đủ để xây lại nhà (Người dân bị ảnh hưởng phải
di dời):
Bồi thƣờng mất đất và nhà ở theo giá thay thế đầy đủ. Các hộ gia
đình bị ảnh hƣởng có quyền đƣợc phân một thửa đất trong
ông/bà của dự án.
Trong trƣờng hợp giá trị bồi thƣờng đất thổ cƣ bị ảnh hƣởng
thấp hơn chi phí thửa đất nhỏ nhất trong ông/bà của dự án, hộ
gia đình bị di dời phải nhận đƣợc hỗ trợ tiền mặt bằng với
khoản chênh lệch để có thể mua đƣợc thửa đất trong ông/bà.
Nếu hộ gia đình bị ảnh hƣởng muốn chuyển đến một nơi khác
hơn, hộ đó sẽ nhận đƣợc một khoản hỗ trợ bằng tiền mặt tƣơng
đƣơng với chênh lệch giữa giá của thửa đất nhỏ nhất trong
ông/bà dự kiến và tổng giá trị bồi thƣờng cho đất ở bị ảnh
hƣởng.
[Điều 86 Luật Đất đai 2013, Điều 27 Nghị định số
47/2014/NĐ-CP].
Ngƣời dân bị ảnh hƣởng sẽ nhận đƣợc hỗ trợ tái định cƣ bằng
tiền mặt (xem mục 8) và bồi thƣờng cho nhà ở/công trình nếu
tài sản đƣợc hình thành trƣớc ngày thực hiện dự án (xem mục
3).
Không có quyền hợp lệ
đối với đất bị ảnh
hưởng
Mất đất kèm theo nhà ở và diện tích đất còn lại (không bị thu
hồi) đủ để tái tổ chức cuộc sống:
- Bồi thƣờng cho đất bị ảnh hƣởng nếu sử dụng trƣớc ngày 1
tháng 7 năm 2004.
70
Tác động Áp dụng Quyền lợi Tổ chức thực hiện
- Bồi thƣờng một phần hoặc toàn bộ nhà ở/công trình bị ảnh
hƣởng (xem Mục 3).
Mất đất kèm theo nhà ở và diện tích đất còn lại (không bị thu
hồi) không đủ để xây lại nhà (Người dân bị ảnh hưởng phải
di dời):
Bồi thƣờng cho đất đai và nhà ở đƣợc thực hiện nhƣ sau:
Nếu ngƣời dân bị ảnh hƣởng bởi dự án sử dụng đất phi nông
nghiệp3 có xây dựng nhà ở trƣớc ngày 1 tháng 7 năm 2004 mà
có nguồn gốc do lấn chiếm, khi thu hồi đất nếu không có chỗ
ở nào khác thì đƣợc giao đất ở mới có thu tiền sử dụng đất
trong ông/bà của dự án, hoặc đủ điều kiện để mua nhà ở tái
định cƣ mới Điều 7 Nghị định số 47/2014/NĐ-CP, Điều 80
Luật Đất đai 2013..
Nếu ngƣời dân bị ảnh hƣởng không đủ điều kiện để đƣợc cấp
Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất (nhƣ quy định tại Điều
22 Nghị định số 43/2014/NĐ-CP) và đang sử dụng đất có nhà
ở gắn liền với đất, và tình trạng vi phạm Luật Đất đai chƣa
đƣợc cơ quan chính quyền địa phƣơng ngăn chặn, ngƣời dân
bị ảnh hƣởng sẽ đƣợc bồi thƣờng cho nhà ở theo quy định của
UBND cấp tỉnh.
Bên cạnh khoản bồi thƣờng, các hộ gia đình bị ảnh hƣởng đƣợc
nhận a) trợ cấp vận chuyển (xem phần Các khoản trợ cấp ở Mục
5.2.3), b) tham gia Chƣơng trình khôi phục sinh kế (xem Mục
5.2.4 ở dƣới về Chương trình khôi phục sinh kế), và khoản tiền
thƣởng có điều kiện (theo quy định của UBND cấp tỉnh vào thời
gian thanh toán bồi thƣờng)
3. NHÀ Ở/ CÔNG
TRÌNH PHỤ/
TRANG THIẾT BỊ/
DÂY CHUYỀN
SẢN XUẤT, V.V.
Đối với nhà ở và công trình phụ không thể di chuyển, việc bồi
thƣờng nhà ở, công trình phụ bị ảnh hƣởng sẽ đƣợc thực hiện
theo giá thay thế đầy đủ - không tính đến tình trạng pháp lý của
đất đai, nhà cửa hay công trình bị ảnh hƣởng.
Giá thay thế bao gồm a) giá thị trƣờng
của vật liệu để xây dựng công trình
thay thế với diện tích và chất lƣợng
tƣơng tự, hoặc tốt hơn công trình bị
ảnh hƣởng, b) giá vận chuyển vật liệu
3Đất phi nông nghiệp - nhƣ quy định tại Điều 10 Luật Đất đai 2013 - bao gồm đất công cộng, đất sông, đất khu công nghiệp, đất sản xuất ...
71
Tác động Áp dụng Quyền lợi Tổ chức thực hiện
Đối với nhà ở và công trình có thể di chuyển, ví dụ nhƣ nhà
tiền chế cho phép tháo dỡ và lắp đặt lại, chi phí bồi thƣờng sẽ
bao gồm toàn bộ chi phí tháo dỡ, vận chuyển, lắp đặt và các chi
phí khác phát sinh trong toàn bộ quá trình này, tƣơng đƣơng
30% tổng chi phí xây dựng công trì mới tƣơng tự (Điều 91
Luật Đất đai 2013, Điều 23 Nghị định số 47/2014/NĐ-CP).
Trong trƣờng hợp tỷ lệ 30% bồi thƣờng này là không đủ so với
giá thay thế đầy đủ, UBND cấp huyện/thành phố hoặc một đơn
vị tƣ vấn đánh giá độc lập sẽ thực hiện việc đánh giá chi phí để
đảm bảo ngƣời dân bị ảnh hƣởng đƣợc chi trả theo giá thay thế
đầy đủ.
Đối với trang thiết bị và/hoặc dây chuyền sản xuất, doanh
nghiệp bị ảnh hƣởng sở hữu thiết bị hoặc dây chuyền sản xuất
sẽ đƣợc bồi thƣờng toàn bộ chi phí liên quan đến việc tháo dỡ,
di chuyển, lắp đặt lại thiết bị và/hoặc dây chuyền sản xuất bị
ảnh hƣởng. BQLDA ATGT sẽ thuê một đơn vị tƣ vấn chuyên
về đánh giá thiết bị/ dây chuyên sản xuất để đánh giá chi phí và
trình lên UBND Tỉnh Gia Lai xem xét và phê duyệt. Chi phí
liên quan đến toàn bộ quy trình này sẽ đƣợc chi trả theo giá
thay thế đầy đủ.
Đối với các tài sản nhỏ cần được lắp đặt chuyên biệt, bao gồm
đƣờng dây điện thoại cố định, kết nối nƣớc, kết nối điện,
truyền hình cáp, kết nối internet ..., toàn bộ chi phí liên quan
đến việc tháo gỡ và lắp đặt lại tại địa điểm nhà ở/trụ sở mới sẽ
đƣợc bồi thƣờng theo giá thay thế đầy đủ.
xây dựng đến địa điểm công trình, c)
giá nhân công và chi phí trả cho nhà
thầu; d) phí thuế đăng bộ và chuyển
nhƣợng. Các công trình sẽ đƣợc đánh
giá riêng về giá trị.
4. CÂY CỐI, HOA
MÀU VÀ SẢN
PHẨM NUÔI
TRỒNG LÀ THUỶ
SẢN
Giấy chứng nhận
quyền sử dụng đất, đủ
điều kiện và không đủ
điều kiện để đƣợc cấp
Giấy chứng nhận
quyền sử dụng đất
Đối với cây hàng năm và cây lâu năm, hoa màu chƣa thu hoạch
hoặc sản phẩm nuôi trồng là thuỷ sản, việc bồi thƣờng bằng
tiền mặt sẽ đƣợc thực hiện theo giá thay thế đầy đủ, không phụ
thuộc vào tình trạng pháp lý của đất đai, và phù hợp với Điều
90 Luật Đất đai 2013.
Ngƣời dân bị ảnh hƣởng sẽ không đƣợc bồi thƣờng đối với cây
trồng có thể di chuyển nhƣ cây ăn quả tuy nhiên sẽ đƣợc hỗ trợ
chi phí vận chuyển cây trồng đến địa điểm mới theo quy định
Tiền bồi thƣờng đối với hoa màu
đƣợc tính toán dựa trên sản lƣợng cao
nhất của một vụ mùa trong 3 năm gần
nhất.
Tiền bồi thƣờng đối với cây trồng
đƣợc tính toán dựa trên tuổi và đƣờng
kính của cây.
Ngƣời dân bị ảnh hƣởng đƣợc quyền
72
Tác động Áp dụng Quyền lợi Tổ chức thực hiện
của Ban bồi thƣờng và giải phóng mặt bằng cấp thành
phố/huyện. Nếu phát sinh chi phí trồng lại cây tại địa điểm mới,
toàn bộ chi phí đó cũng sẽ đƣợc bồi thƣờng.
Đối với sản phẩm nuôi trồng là thủy sản mà tại thời điểm thu
hồi đất đã đến thời kỳ thu hoạch thì không phải bồi thƣờng
sử dụng đối với cây cối có thể cứu
sống lại đƣợc.
5. HOẠT ĐỘNG
KINH DOANH
Đối với tổn thất kinh tế do chấm dứt hợp đồng: Đối với các hộ
gia đình/ cá nhân thuê đất thuộc sở hữu nhà nƣớc hoặc tƣ nhân
để sử dụng cho các hoạt động kinh doanh không thuộc lĩnh vực
trồng trọt hay nuôi trồng và hợp đồng thuê đất đƣợc tái ký hàng
năm, tại thời điểm phải giao trả đất bị ảnh hƣởng cho nhà nƣớc
nhƣng hợp đồng thuê vẫn còn có hiệu lực thì ngƣời dân bị ảnh
hƣởng sẽ đƣợc bồi thƣờng, theo thoả thuận trong hợp đồng thuê
(nếu có).
Đối với tài sản như nhà cửa, trang thiết bị, dây chuyền sản xuất
và các tài sản nhỏ khác, việc bồi thƣờng sẽ dựa trên nguyên tắc
giá thay thế.
Đối với tồn thất doanh thu cho doanh nghiệp, cơ chế bồi
thƣờng đƣợc thực hiện nhƣ sau:
Đối với các doanh nghiệp có đăng ký, bồi thƣờng bằng tiền
mặt cho các tổn thất về doanh thu thuần từ hoạt động kinh
doanh, tƣơng đƣơng với 50% doanh thu thuần bình quân
hàng năm theo báo cáo với cơ quan thuế trong ba năm gần
đây (Khoản tiền này tƣơng đƣơng với 100% doanh thu
thuần hàng tháng cho 6 tháng).
Đối với các doanh nghiệp không đăng ký nhƣng hoạt động
của họ đƣợc chính quyền địa phƣơng ghi nhận và doanh thu
thuần từ hoạt động kinh doanh không đăng ký bị ảnh hƣởng,
bồi thƣờng bằng tiền mặt đối với tổn thất doanh thu cho ít
nhất 3 tháng.
Đối với các hộ kinh doanh nhỏ lẻ. Những hộ này không có
giấy phép kinh doanh và không trả thuế, kể cả những ngƣời
buôn bán hàng rong lề đƣờng, tiền bồi thƣờng là khoản trợ
cấp một lần 3 triệu đồng/hộ gia đình.
Ngƣời dân bị ảnh hƣởng sẽ đƣợc ƣu
tiên di dời hoạt động kinh doanh đến
một địa điểm thuận lợi để tối đa hoá
lợi ích từ các cơ hội kinh doanh. Tại
thời điểm nhận bồi thƣờng, các khoản
trợ cấp sẽ đƣợc điều chỉnh có tính đến
lạm phát.
73
Tác động Áp dụng Quyền lợi Tổ chức thực hiện
Đối với thu nhập bị mất của người lao động trong doanh
nghiệp:
Ngƣời lao động mất vĩnh viễn việc làm hiện tại do việc thu
hồi đất nơi doanh nghiệp đang hoạt động sẽ nhận đƣợc
khoản trợ cấp thất nghiệp 6 tháng tính theo mức lƣơng tối
thiểu. Ngƣời lao động bị ảnh hƣởng cũng đƣợc nhận hỗ trợ
tiền mặt cho đào tạo nghề. UBND tỉnh Gia Lai sẽ quyết định
về mức hỗ trợ cho đào tạo nghề.
Nếu ngƣời lao động chỉ bị mất thu nhập tạm thời trong thời
gian chuyển đổi doanh nghiệp, họ sẽ đƣợc trợ cấp theo quy
định của UBND cấp huyện/thành phố.
6. MỒ MẢ Tiền bồi thƣờng các ngôi mộ bị ảnh hƣởng bao gồm toàn bộ
chi phí liên quan đến a) đất để cải táng, b) chi phí đào huyệt, c)
chi phí di dời, d) chi phí cải táng, e) chi phí xây dựng mộ mới,
và f) các chi phí hợp lý liên quan phù hợp với phong tục tập
quán địa phƣơng.
Đất để di dời tất cả các ngôi mộ bị ảnh hƣởng sẽ do UBND cấp
huyện chỉ định tại nghĩa trang. Nếu không còn chỗ trong khu
vực nghĩa trang, tiền bồi thƣờng sẽ bao gồm chi phí mua đất để
cải táng.
Trong trƣờng hợp không xác định đƣợc chủ sở hữu của các
ngôi mộ, cần thông báo công khai (trên TV, báo chí đại chúng)
nhiều lần để tìm kiếm chủ sở hữu của các ngôi mộ. Trong
khoảng thời gian hợp lý, nếu chủ sở hữu không xuất hiện thì
việc di dời các ngôi mộ phải do một đơn vị chuyên môn thực
hiện dƣới sự tƣ vấn của Phòng y tế huyện. Vị trí địa lý và tình
trạng của các ngôi mộ (kèm theo ảnh chụp chi tiết), thủ tục di
dời mộ và địa điểm mới của các ngôi mộ phải đƣợc lƣu hồ sơ
cẩn thận để cung cấp cho các chủ sở hữu về sau này.
Việc di dời mộ cần đƣợc thực hiện
trên cơ sở có tham vấn đầy đủ với các
hộ bị ảnh hƣởng để đảm bảo phù hợp
với phong tục tập quán của họ.
Các hộ bị ảnh hƣởng sẽ đƣợc thông
báo về địa điểm của khu nghĩa trang
để họ có thể quyết định về nơi di dời
các ngôi mộ bị ảnh hƣởng (đến nghĩa
trang đƣợc chỉ định hoặc đến một nơi
khác phù hợp với phong tục tập quán
của họ).
7. CÔNG TRÌNH
CÔNG CỘNG/ TÀI
SẢN CỦA CỘNG
Các công trình công cộng nhƣ trƣờng học, trung tâm y tế, thƣ
viện hay các trung tâm văn hoá khác, công viên vui chơi giải trí,
đƣờng giao thông công cộng, đƣờng ống dẫn nƣớc, đƣờng dây
74
Tác động Áp dụng Quyền lợi Tổ chức thực hiện
ĐỒNG điện bị ảnh hƣởng phải đƣợc phục hồi, sửa chữa cho cộng đồng
địa phƣơng để đảm bảo hoạt động bình thƣờng.
8. CÁC KHOẢN
TRỢ CẤP
Di dời đất ở/ nhà ở bị
ảnh hƣởng Trợ cấp vận chuyển:
Đối với các hộ cần đƣợc tái định cƣ sang khu ở mới sẽ
đƣợc trợ cấp khoản tiền 6.000.000 đồng nếu họ tự di dời trong
phạm vi tỉnh Gia Lai. Nếu di dời ra ngoài phạm vi tỉnh, trợ cấp
vận chuyển sẽ là 10.000.000 VND, hoặc theo quy định của
Tỉnh Gia Lai, tùy thuộc mức nào cao hơn. Trợ cấp thuê nhà/
chỗ ở tạm thời: Các hộ bị ảnh hƣởng sẽ nhận đƣợc khoản trợ
cấp thuê nhà hoặc chỗ ở tạm thời để di dời hoặc tái tổ chức lại
cuộc sống (nếu cần thiết) trong thời khoảng thời gian họ không
có chỗ ở khác do phải bàn giao đất (theo yêu cầu của dự án) và
trong khi chƣa xây dựng xong nhà ở mới. Mỗi hộ di dời sẽ
nhận đƣợc một khoản tiền thực tế trong một khoảng thời gian
là 6 tháng. Để tái tổ chức cuộc sống các hộ bị ảnh hƣởng,
khoản tiền này sẽ đƣợc cấp cho khoảng thời gian 3 tháng. Trợ
cấp chi phí sinh hoạt:tƣơng đƣơng với giá thị trƣờng cho
30 kg gạo/ngƣời/tháng trong một khoảng thời gian là 3
tháng nếu ngƣời dân bị ảnh hƣởng phải xây dựng lại nhà ở
trên phần đất còn lại và trong một khoảng thời gian là 6
tháng nếu họ phải chuyển đến một khu vực mới.
Kế hoạch di dời cần phải đƣợc thảo
luận rõ ràng với các hộ bị ảnh hƣởng
để giảm thiểu thời gian tạm cƣ vì điều
này có thể làm ảnh hƣởng đến hoạt
động tạo thu nhập/ sinh kế của các hộ
gia đình bị ảnh hƣởng.
Đất nông nghiệp bị
ảnh hƣởng nghiêm
trọng
Trợ cấp để ổn định cuộc sống (trong thời gian chuyển đổi): i. Những ngƣời bị mất đến 20% - 70% đất nông
nghiệp đang nắm giữ (hoặc 10% - 70% đối với các
hộ nghèo, cận nghèo và dễ tổn thƣơng) sẽ đƣợc cấp
khoản trợ cấp 500.000 đồng/ngƣời/tháng trong vòng
6 tháng nếu họ không phải di dời, và trong vòng 12
tháng nếu phải di dời. Trong một số trƣờng hợp đặc
biệt, thời gian trợ cấp có thể lên đến 24 tháng.
ii. Những ngƣời bị mất đến 70% đất nông nghiệp đang
nắm giữ sẽ đƣợc hỗ trợ với mức trợ cấp nêu trên
trong vòng 12 tháng nếu họ không phải di dời và
trong vòng 24 tháng nếu phải di dời. Trong một số
trƣờng hợp đặc biệt, thời gian trợ cấp có thể lên đến
75
Tác động Áp dụng Quyền lợi Tổ chức thực hiện
tối đa 36 tháng.
iii. Những ngƣời bị mất dƣới 20% đất đai và diện tích
đất còn lại không đủ để đảm bảo khả năng đứng
vững về kinh tế sẽ nhận đƣợc trợ cấp trong vòng 12
tháng.
Các hộ gia đình không có giấy chứng nhận quyền sử dụng đất
đƣợc thừa nhận sẽ nhận đƣợc khoản trợ cấp bằng với 60% mức
trợ cấp áp dụng cho ngƣời sử dụng đất nông nghiệp hợp pháp,
có thể hợp thức hóa nhƣ nêu trên.
Trợ cấp đào tạo
nghề/tạo công ăn việc
làm
Các hộ gia đình bị ảnh hƣởng trực tiếp tham gia
hoạt động sản xuất nông nghiệp: hỗ trợ đào tạo
nghề/thay đổi công việc và tạo công ăn việc làm bằng
tiền mặt không quá 5 lần giá trị bồi thƣờng cho đất
nông nghiệp bị ảnh hƣởng [Điều 20 Nghị định
47/2014/NĐ-CP]. Ngƣời dân ở độ tuổi lao động có
nguyện vọng muốn đƣợc tham gia đào tạo một nghề
nghiệp nhất định sẽ đƣợc nhận vào trƣờng đào tạo nghề
địa phƣơng và đƣợc hỗ trợ tìm việc làm mới và vay
vốn cho công việc mới.
Các hộ gia đình bị ảnh hƣởng có hoạt động kinh
doanh trên đất thổ cƣ với thu nhập chính từ hoạt
động kinh doanh: Ngƣời dân ở độ tuổi lao động có
nguyện vọng muốn đƣợc tham gia đào tạo một nghề
nghiệp nhất định sẽ đƣợc nhận vào trƣờng đào tạo nghề
địa phƣơng và đƣợc hỗ trợ tìm việc làm mới và vay
vốn cho công việc mới.
Trung tâm Dịch vụ Việc làm địa phƣơng tổ chức các buổi tham
vấn/định hƣớng nghề nghiệp miễn phí.
BQLDA ATGT/BQLDA cấp tỉnh sẽ
tiến hành đánh giá nhu cầu đào tạo
cho tất cả các hộ gia đình bị ảnh
hƣởng nghiêm trọng để xây dựng kế
hoạch đào tạo. Kinh phí cho hoạt
động đào tạo sẽ do BQLDA ATGT
cung cấp. Khoản vay vốn phục vụ
công việc mới sẽ đƣợc UBND
Huyện/thành phố và Sở Lao động,
Thƣơng binh và Xã hội Huyện/thành
phố xem xét và có thể đƣợc cấp theo
một chƣơng trình cho vay phù hợp
của UBND Tỉnh Gia Lai, theo kiến
nghị của UBND Huyện/thành phố
tƣơng ứng.
Các hộ gia đình dễ
tổn thƣơng
Các hộ gia đình có chủ hộ là nữ có ngƣời phụ thuộc và gặp khó
khăn về kinh tế, các hộ gia đình có ngƣời khuyết tật, ngƣời già
76
Tác động Áp dụng Quyền lợi Tổ chức thực hiện
không có nguồn hỗ trợ, các hộ gia đình thuộc nhóm dân tộc
thiểu số sẽ đƣợc hỗ trợ tối thiểu là 3 triệu đồng/hộ.
Các hộ gia đình có bà mẹ Việt Nam anh hùng, anh hùng lực
lƣợng vũ trang, anh hùng lao động, cựu chiến binh, thƣơng
binh hay liệt sỹ sẽ nhận đƣợc hỗ trợ trong việc di dời.
Các hộ gia đình có xác nhận hộ nghèo hoặc đƣợc xếp vào diện
hộ cận nghèo sẽ đƣợc hỗ trợ bằng tiền mặt từ 3 đến 5 triệu
đồng/hộ.
Thƣởng khuyến khích Tất cả những hộ gia đình bị ảnh hƣởng thực hiện bàn giao đất
đúng thời hạn quy định cho chính quyền địa phƣơng sau khi
nhận bồi thƣờng và trợ cấp sẽ nhận đƣợc tiền thƣởng khuyến
khích. Mức thƣởng sẽ đƣợc xác định tại thời điểm chi trả bồi
thƣờng.
9. CHƢƠNG TRÌNH
KHÔI PHỤC SINH
KẾ
Tất cả các hộ gia đình bị ảnh hƣởng nghiêm trọng và những
ngƣời dễ bị tổn thƣơng, nhƣ đƣợc định nghĩa ở Mục 4.2, sẽ đủ
điều kiện để tham gia Chƣơng trình khôi phục sinh kế (LRP).
Chƣơng trình này bao gồm các hoạt động tập huấn về khuyến
nông, đào tạo việc làm mới, tiếp cận tín dụng và các biện pháp
đƣợc đề xuất và phù hợp khác để hỗ trợ phục hồi sinh kế của
các hộ gia đình bị ảnh hƣởng nhằm đảm bảo khôi phục hoặc
thậm chí cải thiện hơn nữa cuộc sống của họ so với thời điểm
trƣớc dự án. Chƣơng trình khôi phục sinh kế sẽ đƣợc xây dựng
trên cơ sở tham vấn các hộ gia đình bị ảnh hƣởng sau khi Kế
hoạch hành động tái định cƣ (do UBND Tỉnh Gia Lai và Ngân
hàng Thế giới phê duyệt) đã đƣợc công bố đầy đủ cho các hộ bị
ảnh hƣởng. Điều này sẽ giúp đảm bảo rằng tham vấn về các
biện pháp khôi phục sinh kế cho các hộ gia đình bị ảnh hƣởng
nghiêm trọng sẽ thực sự có ý nghĩa và khả thi. Chi phí liên
quan đến việc triển khai Chƣơng trình khôi phục sinh kế sẽ do
Chủ dự án chi trả.
Chƣơng trình khôi phục sinh kế sẽ
đƣợc thiết kế dựa trên đánh giá nhu
cầu của các hộ bị ảnh hƣởng. Chƣơng
trình khôi phục sinh kế sẽ đƣợc lồng
ghép vào chƣơng trình phát triển đang
đƣợc thực hiện của địa phƣơng, một
chƣơng trình nhằm hỗ trợ các hộ bị
ảnh hƣởng và hộ nghèo phải di dời do
dự án phát triển.
B. CÁC TÁC ĐỘNG TẠM THỜI
10. TÁC ĐỘNG
TẠM THỜI LÊN
Đất bị ảnh hƣởng, bao gồm tài sản gắn liền với đất bị
ảnh hƣởng, sẽ đƣợc bồi thƣờng theo thỏa thuận với chủ sở hữu
Các nhà thầu sẽ đƣợc thông báo về
Kế hoạch hành động tái định cƣ này
77
Tác động Áp dụng Quyền lợi Tổ chức thực hiện
ĐẤT ĐAI/ DOANH
NGHIỆP ĐỊA
PHƢƠNG
đất. Sau khi trả lại đất bị ảnh hƣởng cho ngƣời dân địa phƣơng,
đất bị ảnh hƣởng phải đƣợc khôi phục lại tình trạng ban đầu
nhƣ đã thỏa thuận với các hộ gia đình bị ảnh hƣởng.
Trong trƣờng hợp hoạt động xây dựng làm ảnh hƣởng
tạm thời đến hoạt động kinh doanh của các hộ dân địa phƣơng
bên ngoài khu vực dự án dẫn đến mất thu nhập từ hoạt động
kinh doanh đó, thu nhập bị mất cần đƣợc bồi thƣờng cho toàn
bộ thời gian bị ảnh hƣởng trên cơ sở thỏa thuận với các hộ bị
ảnh hƣởng.
và cần tìm kiếm phƣơng thức xây
dựng thay thế để tránh tác động tạm
thời. Nếu điều này là không thể, nhà
thầu sẽ bồi thƣờng các hộ bị ảnh
hƣởng đối với tác động tạm thời phù
hợp với RAP. Tác động tạm thời cần
phải đƣợc theo dõi nội bộ cũng nhƣ
bên ngoài.
11. THIỆT HẠI DO
NHÀ THẦU
Tài sản bị hƣ hỏng sẽ đƣợc các nhà thầu khôi phục về tình
trạng ban đầu ngay sau khi hoàn thành công trình xây lắp.
Các nhà thầu phải đặc biệt cẩn trọng
để tránh làm hƣ hại tải sản trong thời
gian thi công. Trƣờng hợp có thiệt hại
xảy ra, nhà thầu phải sửa chữa các hƣ
hại hoặc bồi thƣờng cho các gia đình,
nhóm, cộng đồng hoặc cơ quan chính
phủ bị ảnh hƣởng với mức bồi thƣờng
tƣơng đƣơng với mức quy định trong
Kế hoạch hành động tái định cƣ này.
C. TÁC ĐỘNG KHÔNG LƢỜNG TRƢỚC TRONG QUÁ TRÌNH THỰC HIỆN
Bất kỳ tác động nào khác đƣợc xác định trong quá trình thực
hiện dự ánh phải đƣợc bồi thƣờng theo nguyên tắc bồi thƣờng
đặt ra trong Kế hoạch hành động tái định cƣ và phù hợp với
Chính sách hoạt động OP 4.12. của Ngân hàng Thế giới.
78
Phụ lục 2 – Các chỉ số đề xuất để Giám sát và Đánh giá Kế hoạch hành động tái định cƣ
Hệ thống phân cấp các
hoạt động tái định cư
Quy trình tái định cư Các chỉ số Phương
thức xác
minh
Tần suất giám
sát
ĐẦU VÀO Cam kết và tính khả dụng của
ngân sách
Chỉ định chuyên gia xã hội của
BQLDA
Đào tạo chuyên gia xã hội của
BQLDA
Chuẩn bị kịp thời ngân sách để chi trả bồi
thƣờng
Chỉ định có đƣợc thực hiện sau khi hoàn thành
thẩm định dự án hay không?
Chuẩn bị kịp thời ngân sách để chi trả bồi
thƣờng
Giám sát
nội bộ,
Giám sát
độc lập
HOẠT ĐỘNG/QUY
TRÌNH
Tham vấn bổ sung với ngƣời
dân bị ảnh hƣởng
Tham vấn bổ sung với ngƣời dân bị ảnh
hƣởng có đƣợc thực hiện trong quá trình triển
khai cập nhật RAP hay không?
Tham vấn đƣợc thực hiện trong phạm vi nào,
bao gồm các lĩnh vực chính sau đây:
o Giá thành thay thế đề xuất cho tài sản bị
ảnh hƣởng;
o Hỗ trợ tài chính đề xuất cho tài sản bị ảnh
hƣởng;
o Các hoạt động khôi phục sinh kế đề xuất
đƣợc tham vấn với các hộ gia đình bị ảnh
hƣởng
Giám sát
nội bộ,
Giám sát
độc lập
79
Hệ thống phân cấp các
hoạt động tái định cư
Quy trình tái định cư Các chỉ số Phương
thức xác
minh
Tần suất giám
sát
Công bố Kế hoạch hành động
tái định cƣ cập nhật lần cuối
Kế hoạch hành động tái định cƣ cập nhật đã
đƣợc công bố ở địa phƣơng khu vực dự án và
trên trang web của Ngân hàng sau khi có ý
kiến Không phản đối của Ngân hàng và phê
duyệt của UBND Tỉnh Gia Lai hay chƣa;
Tờ Thông tin Dự án (PIB) đã đƣợc phát cho
các hộ gia đình bị ảnh hƣởng chƣa?
Giám sát
nội bộ,
Giám sát
độc lập
Sau khi hoàn
thành thẩm
định;
ĐẦU RA Chi trả bồi thƣờng
% số hộ gia đình nhận đầy đủ tiền bồi thƣờng
trong thời gian đã thống nhất?
Tổng giá trị bồi thƣờng và hỗ trợ đã chi trả so
với tổng số tiền cam kết.
Giám sát
nội bộ,
Giám sát
độc lập
Hàng tháng
Hàng quý
Khiếu nại Số khiếu nại phát sinh (theo giám sát của
BQLDA) mỗi tháng
Số khiếu nại giải quyết mỗi tháng
Số khiếu nại trình cho BQLDA cấp
phƣờng/xã?
Số khiếu nại trình cho BQLDA cấp thành
phố/huyện?
Giám sát
nội bộ,
Giám sát
độc lập
Hàng tháng
Hàng quý
Tái định cƣ Khu tái định cƣ đã sẵn sàng để ngƣời dân di
dời theo Kế hoạch hành động tái định cƣ cập
Giám sát
nội bộ,
Giám sát
Hàng tháng
Hàng quý
80
Hệ thống phân cấp các
hoạt động tái định cư
Quy trình tái định cư Các chỉ số Phương
thức xác
minh
Tần suất giám
sát
nhật đƣợc phê duyệt hay chƣa? độc lập
Khôi phục sinh kế Hoạt động Khôi phục sinh kế có đƣợc thực
hiện theo Kế hoạch hành động tái định cƣ cập
nhật đã phê duyệt về thời gian và số hoạt động
hay không?
Giám sát
nội bộ,
Giám sát
độc lập
Hàng tháng
Hàng quý
(sau khi hoàn
thành chi trả
bồi thƣờng)
KẾT QUẢ Chƣơng trình Khôi phục Sinh kế Hoạt động Khôi phục sinh kế có đạt đƣợc mục
tiêu dự kiến nhƣ đề cập trong Kế hoạch hành
động tái định cƣ cập nhật đã đƣợc phê duyệt
hay không?
% số hộ gia đình tham gia Chƣơng trình khôi
phục sinh kế xác nhận khôi phục sinh kế hoàn
toàn (bằng mức trƣớc dự án) sau 6 tháng
Giám sát
nội bộ,
Giám sát
độc lập
Hàng tháng
Hàng quý
(giám sát bắt
đầu 6 tháng
sau khi hoàn
thành toàn bộ
a) tái định cƣ
thực chất và
b) xây dựng
lại hoạt động
kinh doanh
mới tại địa
điểm mới.
Tính ổn định của Chƣơng trình
khôi phục sinh kế
Xác nhận xem Chƣơng trình khôi phục sinh kế
có hiệu quả hay không, nêu rõ a) kết quả và b)
Giám sát
nội bộ,
Giám sát
Hàng tháng
Hàng quý
81
Hệ thống phân cấp các
hoạt động tái định cư
Quy trình tái định cư Các chỉ số Phương
thức xác
minh
Tần suất giám
sát
tính ổn định của chƣơng trình. độc lập
83
Phụ lục 4 – Bảng câu hỏi về Kinh tế - xã hộ cho hộ gia đình
Kiểm kê Thiệt hại
PHẦN 1: THÔNG TIN CHUNG
1.1 Hợp phần: 1. Cải tạo QL19 2. Tuyến tránh An khê 3. Tuyến tránh Pleiku
1.2 Xã: Thành phố/Huyện: Tỉnh
1.3 Chủ hộ:
1.4 Tuổi (0). Dƣới 18
tuổi
(1). 18 - 30 tuổi (2) 31 - 45 tuổi (3). 46 - 60 tuổi (4). Trên 60 tuổi
1.5 Giới tính 1 - Nam 2 - Nữ
1.6 Nhóm:
1.7 Trình độ giáo dục: 1- Mù chữ 2- Dƣới tiểu học 3- Tiểu học
4- Trung học cơ
sở
5- Trung học phổ
thông
6. Trung cấp / Cao đẳng / Đại học
1.8 Nghề nghiệp:
1.9 Thu nhập trung bình hàng
tháng của chủ hộ
...........................................................................................................VND
1.10 Tình trạng hôn nhân 1 - Độc thân 2 - Đã kết
hôn
3. Đã ly hôn 4 - Góa
chồng/Gó
a vợ
5 – Còn trẻ (dƣới 18 tuổi)
1.11 Đối tƣợng: 1. Hộ nghèo 2. Phụ nữ chủ hộ có ngƣời
phụ thuộc
3. Hộ dân tộc thiểu số
4. Hộ gia đình chính sách
(Thƣơng binh, có công...)
5. Ngƣời già/trẻ em/ ngƣời
tàn tật làm chủ hộ
6. Khác (ghi rõ):
1.12
Số thành viên gia đình? 16-60 tuổi Dƣới 16 tuổi
Nam Nữ Nam Nữ
1.13 Thu nhập trung bình hàng tháng của hộ gia
đình? ..........................................................................VND/tháng
84
PHẦN 2: TÌNH HÌNH KINH TẾ XÃ HỘI CỦA HỘ GIA ĐÌNH BỊ ẢNH HƢỞNG
1. Thành viên gia đình
ST
T
Quan hệ với
chủ hộ
(1=Chủ hộ;
2=Vợ/chồng;
3=cha mẹ;
4=Con ruột;
5=Con dâu/rể;
6=cháu;
7=khác)
Giới tính
[1 = Nam
2=Nữ]
Tuổi
[0=Dưới 18
tuổi;
1=18 – 30
tuổi; 2= 31 –
45 tuổi; 3=46
– 60 tuổi; 4=
trên 60 tuổi]
Nhóm dân
tộc[1=Kinh
;
2=Thái;
3=Tày;
4=Nùng;
5=Mường;
6=Hoa;
7=Ê đê;
8=Gia rai;
9=Khác
(ghi rõ)]
Nghề nghiệp
[1= Nông nghiệp
2=Dịch vụ khách
hàng
3=Công nhân
4=Nhân viên văn
phòng
5= Sinh viên
6=Nội trợ
7=Ngƣời làm công
8=Lái xe
9=Khác (nêu chi
tiết)]
Trình độ giáo
dục
[0=Mù chữ
1=Tiểu học
2=Trung học cơ
sở
3=Trung học
phổ thông
4=Trung cấp và
Cao đẳng
5=Đại học trở
lên
6=Khác (nêu
chi tiết)]
Tình trạng
hôn nhân
(1=độc thân;
2= đã kết
hôn; 3=đã ly
hôn; 4=góa
chồng/góa
vợ)
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
2. Điều kiện sống
2.1 Nguồn nƣớc sinh hoạt 1. Nƣớc mƣa
2. Nƣớc giếng đào
3. Nƣớc giếng khoan
4. Vòi nƣớc công cộng
5. Nƣớc máy 6. Sông, hồ, ao
7. Nguồn khác (nêu chi
tiết)
2.2 Nguồn nƣớc tắm 1. Nƣớc mƣa
2. Nƣớc giếng đào
3. Nƣớc giếng khoan
4. Nƣớc máy
5. Sông, hồ, ao
6. Nguồn khác (nêu chi
tiết)
2.3 Loại nhà vệ sinh? 1. bể tự hoại 2. bể bán tự hoại 3. 2 bể lọc
4. Nhà vệ sinh tạm 5. Không có nhà vệ
sinh
6. Khác
2.4 Năng lƣợng chiếu sáng? 1. điện lƣới
2. máy phát điện
3. Dầu
4. Khí gas/khí sinh
học
5. Pin
6. Nguồn khác (nêu chi
tiết)
2.5 Năng lƣợng nấu? 1. Điện lƣới
2. Máy phát điện
3. Dầu
4. Gỗ
5. Khí gas
6. Nguồn khác (nêu chi
tiết)
2.6 Ông/bà có bất kỳ tài sản nào 1. Xe đạp 6. Máy phát đĩa 11. Quạt
85
không?
2. Xe máy
3. Xe con
4. Xe tải
5. Ti vi
7. Máy phát điện
8. Bơm
9. Nồi cơm điện
10. Điện thoại
12. Tủ lạnh
13. Máy tính
14. Điều hòa
15. Khác
3. Thu nhập, chi tiêu
3.1. Nguồn thu nhập hàng tháng
STT Nguồn Số tiền (VNĐ)
1 Nông nghiệp
2 Kinh doanh, phục vụ khách hàng
3 Lƣơng/phúc lợi
4 Ngƣời làm công
5 Khác
Tổng
3.2. Chi tiêu hàng tháng
STT Nguồn Số tiền (VNĐ)
1 Thực phẩm
2 Y tế
3 Trình độ giáo dục
4 Du lịch, lễ hội…
5 Khác (nêu chi tiết…)
Tổng
PHẦN 3: ĐẤT BỊ ẢNH HƢỞNG
Loại đất bị ảnh hƣởng
Diện tích Hiện trạng sử dụng
Tổng diện tích
(m2)
Diện tích bị
ảnh hƣởng
(m2)
GCNQSDĐ
/ có thể hợp
thức hóa
Cho
thuê/tạm
thời sử dụng
Không có quyền hợp
pháp
1 2 3 4 5
3.1 Đất thổ cƣ ở đô thị
3.2 Đất thổ cƣ ở nông thôn
3.3 Đất phi nông nghiệp
3.4 Đất nông nghiệp
3.5 Đất nuôi trồng thủy sản
3.6 Đất vƣờn
3.7 Đất rừng
3.8 Nguồn khác (nêu chi tiết)
86
PHẦN 4: CÔNG TRÌNH
4.1 CÔNG TRÌNH CHÍNH
ST
T Công trình
Tổng diện
tích (m2)
Diện tích bị
ảnh hƣởng
(m2)
Cấp công
trình
Hiện trạng
sử dụng
Ngƣời BAH có thuê
công trình hay
không?
Ảnh hƣởng nhƣ thế
nào?
Có
Giá thuê
hàng tháng
(VND)
Toàn bộ Một phần
4.1 Cấp 1
4.2 Cấp 2
Cấp công trình: 1- Cấp 1 = Biệt thự
2- Cấp 2 = Sàn bê tông cốt thép, vật liệu xây dựng và trang thiết bị chất lƣợng cao
3- Cấp 3 = Sàn bê tông cốt thép, vật liệu xây dựng và trang thiết bị chất lƣợng trung bình
4- Cấp 4 = Tƣờng gạch, khung nhà bằng gỗ với mái ngói
5- Nhà tạm = khung tre hoặc gỗ với mái tranh hoặc mái ngói
Hiện trạng sử dụng: 1- chỉ để ở 4- công trình công cộng (trƣờng học, v.v)
2- chỉ để kinh doanh 5- thƣơng mại
3- ở và kinh doanh 6- khác (nêu chi tiết)
4.2 Công trình phụ: (cửa hàng, nhà bếp, nhà vệ sinh, quầy hàng, giếng, hàng rào, mồ mả, v.v.)
STT Công trình
Đất bị ảnh hƣởng Ghi chú
m2
M Số lƣợng
1 2 3 4
4.2.1.
4.2.2.
4.2.3.
4.2.4.
4.2.5.
4.2.6.
4.2.7.
4.2.8.
*Vật liệu xây dựng: 1- Tre 4- Bê tông
2- Gỗ 5- Kim loại
3- Gạch 6.- Khác (nêu chi tiết)
……………………………………
87
PHẦN 5: C Y HÀNG NĂM VÀ ĐẤT NÔNG NGHIỆP BỊ ẢNH HƢỞNG
Cây cối hoa màu Diện tích bị ảnh
hƣởng (m2)
Ghi chú
5.1 Lúa
5.2 Các loại cây hàng năm khác
5.3 Rau
5.4 Mặt nƣớc nuôi trồng thủy sản
5.5 Khác (nêu chi tiết):
PHẦN 6: C Y L U NĂM, C Y ĂN QUẢ VÀ CÂY LẤY GỖ BỊ ẢNH HƢỞNG
STT Cây cối hoa màu
Diện tích bị ảnh
hƣởng Ghi chú
Số lƣợng
M2
1 2 3 4
6.1 Nhóm 1: Cây ăn quả (dừa, xoài, vú sữa,
sầu riêng, nhãn, cam, quýt, bƣởi, v.v);
Nhóm 2: đu đủ, chuối và các cây trồng
khác
Nhóm 3: Cà phê, điều, tiêu,
Nhóm 4: Cây lấy gỗ (bạch đàn, xà cừ, v.v)
Nhóm 5: Cây nhỏ, cây bụi
6.2
6.3
6.4
6.5
PHẦN 7: HOẠT ĐỘNG KINH DOANH VÀ THU NHẬP KHÁC BỊ ẢNH HƢỞNG
STT
Hoạt động
kinh doanh*
Tình trạng đăng ký thuế
kinh doanh Nhân viên Thu nhập trung
bình hàng tháng
(VND) Có Không Toàn thời
gian
Bán thời
gian
1 2 3 4 5 6
7.1
7.2
7.3
*Hoạt động kinh doanh: 1- Cửa hàng 4- Kho
2- Cửa hàng bán lẻ 5- Trạm xăng, Ga ra
3- Dịch vụ (cắt tóc…) 6- Khác:……………
88
PHẦN 8: PHƢƠNG ÁN BỒI THƢỜNG
8.1 Đất sản xuất:
Nếu gia đình ông/bà có đất nông nghiệp bị ảnh
hƣởng hoặc ao nuôi tôm/cá hoặc đất sản xuất
khác bị ảnh hƣởng, ông/bà muốn nhận bồi
thƣờng theo hình thức nào?
1- Đất thay thế với diện tích tƣơng đƣơng
2- Tiền mặt
3- Chƣa quyết định
8.2 Đất thổ cƣ: Phần diện tích đất còn lại có đủ để xây một công trình khác hay không?
1- Có
2- Không
8.3 Nếu ông/bà không thể xây một công trình
khác, ông/bà muốn đƣợc tái định cƣ nhƣ thế
nào?
1- Tự di dời đến thửa đất khác của mình
2- Tự di dời đến nơi ở mới
3- Khu tái định cƣ hiện có
4- Chỉ định đến khu tái định cƣ dự kiến
8.4 Còn có thêm ý kiến gì khác không?
1- Có (nêu chi tiết):
2- Không
NGƢỜI ĐƢỢC PHỎNG VẤN NGƢỜI PHỎNG VẤN
89
Phụ lục 5 – Ảnh chụp Chuyến thăm hiện trƣờng
(Tham vấn với hộ gia đình có thể bị ảnh hƣởng và ngƣời dân địa phƣơng)
Xã Song An Phƣờng An Bình
Xã ADơk Phƣờng An Phƣớc
Xã Thành An Xã Ia Krêl
91
Phụ lục 6 – Thông tin điển hình trong Tờ Thông tin Dự án (PIB)
Để đảm bảo đại diện của ngƣời dân bị ảnh hƣởng, thành viên gia đình, và chính quyền địa phƣơng tại khu
vực bị ảnh hƣởng hiểu rõ các nội dung chính trong chính sách bồi thƣờng và tái định cƣ, và đƣợc thông
báo về mức bồi thƣờng và khôi phục áp dụng của Dự án, BQLDA sẽ chuẩn bị một Tờ Thông tin Dự án
(PIB) có tham vấn với Ngân hàng Thế giới. Tờ thông tin này sẽ đƣợc phát cho tất cả ngƣời dân bị ảnh
hƣởng trong khu vực dự án.
Nội dung tổng quan của Tờ Thông tin Dự án sẽ bao gồm:
Mô tả tóm tắt về Dự án,
Tác động của Dự án,
Kế hoạch thực hiện,
Nguyên tắc và chính sách bồi thƣờng và quyền lợi của ngƣời dân bị ảnh hƣởng;
Phƣơng án tái định cƣ và Chƣơng trình khôi phục sinh kế
Tổ chức thực hiện;
Thủ tục xử lý khiếu nại,
Giám sát và Đánh giá
Ngƣời dân bị ảnh hƣởng nên làm gì nếu có câu hỏi về thông tin,
Thông tin liên hệ của đầu mối liên lạc của BQLDA cấp tỉnh – phụ trách tái định cƣ (bao gồm tên,
địa chỉ, số điện thoại).
92
Phụ lục 7 – Danh sách Hoạt động Tham vấn
Địa điểm
Số ngƣời tham gia Nội dung
Tham vấn
Ngày
Nam Nữ Đại diện
Xã/Phƣờng
Đại diện tổ chức
quần ch ng địa
phƣơng
Xã Đăk
DJrăng
20/8/2016 13 4 2 3
Giới thiệu Thông tin
Dự án;
Thuyết trình về tác
động tiềm ẩn của Dự án
và biện pháp giảm
thiểu đề xuất
Giới thiệu chính sách
bồi thƣờng và hỗ trợ đề
xuất
Hỏi đáp,
Thu thập phản hồi từ
những ngƣời tham gia
về thông tin đƣợc cung
cấp và các nhận xét/gợi
ý của họ.
Xã Đăk Đoa 18/8/2016
15/12/2016 17 5 1 2
Xã Ia Băng 18/8/2016
28/12/2016 19 6 2 2
Xã Tân Bình 18/8/2016
25/12/2016 22 8 1 5
Xã Glar 20/8/2016
18/12/2016 20 6 1 3
Xã ADơk 19/8/2016
20/12/2016 21 6 1 1
Xã K’dang 19/8/2016
17/12/2016 15 5 2 1
Xã Bầu Cạn 19/8/2016 16 6 1 2
Xã Thăng
Hƣng
19/8/2016 18 5 1 2
Xã Bình Giáo 18/8/2016 19 6 2 2
Xã Ia Kriêng 23/8/2016 22 8 1 5
Xã Ia Kla 20/8/2016 15 5 2 4
Thị trấn Chƣ
Ty
17/8/2016 14 6 3 1
Xã Ia Pnôn 24/8/2016 15 8 1 5
Xã Ia Nan 26/8/2016 16 7 2 4
Xã Ia Krêl 19/8/2016
21/12/2016 15 8 1 5
93
Địa điểm Số ngƣời tham gia Nội dung
Tham vấn Xã Ia Dom 17/8/2016 16 7 2 4
Xã Ia Din 17/8/2016 18 7 2 5
Xã Gào 17/8/2016 18 8 1 4
Xã An Phú 22/8/2016 8 6 5 5
Xã Chƣ Á 19/8/2016 15 5 2 4
Xã Chƣ
Hdrông
18/8/2016 14 6 3 1
Xã Song An 22/8/2016
23/12/2016 15 8 1 5
Phƣờng An
Phƣớc
22/8/2016
22/12/2016 16 7 2 4
Xã Thành An 22/8/2016
23/12/2016 17 9 2 4
Phƣờng An
Bình
22/8/2016
23/12/2016 17 5 2 4
Xã Ngô Mây 22/8/2016
22/12/2016 19 7 3 5
Xã Tân An 22/8/2016 22 8 1 3
Xã Cƣ An
22/8/2016
26/12/2016 17 8 1 2
TỔNG 489 190 51 97