JUN YU'UN TS'IBAJEL TA JBATS'IL K'OPTIK - POBLACION ... · ts'aka sok jun jisbil te banti pajal te...
Transcript of JUN YU'UN TS'IBAJEL TA JBATS'IL K'OPTIK - POBLACION ... · ts'aka sok jun jisbil te banti pajal te...
jun yu'un ts'ibajel ta jbats'il k'optik
CUADERNO DE EJERCICIOSPoblación Tzeltal
Delegación Chiapas
Instituto Nacional para la Educación de los Adultos
jun yu'un ts'ibajel ta jbats'il k'optik
SECRETARÍA DE EDUCACIÓN PÚBLICAINSTITUTO NACIONAL PARA LA EDUCACIÓN DE LOS ADULTOS
Secretaría deEducación PúblicaMiguel Limón Rojas
Dirección General delINEAJosé Antonio Carranza
Dirección de operacióny servicios educativosPorfirio Soriano Morales
Unidad de producciónde mediosClaudia Giménez Mercado
Delegación estatalAntonio Zazueta Armenta
Desarrollo de contenidosRamón Vázquez CruzDomingo Hernández Santiz
ColaboraciónGermán Morales Núñez
Asesoría técnico-pedagógicaDirección de Contenidos,Métodos y Materiales
Asesoría lingüísticaOtto Schumann Gálvez
Producción editorialJ. Alberto Rivera Sánchez
Diseño gráficoAdriana Corral HernándezAngélica G. Anaya AcevedoCarlos Ramírez BenítezRicardo Osorio JiménezMaría E. Martínez NavarroNorma Gpe. García ManzanoNora Velasco FuentesSonia T. Ruiz Contreras
IlustraciónRafael Delgado Rangel
Fotografía de portadaLuis Villaseñor Valadez
Cuidado de la ediciónJavier García ManzanoJulio C. Tovar HernándezGuillermo Campos Nava
© 1997 Instituto Nacional para laEducación de los Adultos.ISBN 968-29-3430-3 (Obra General)
ISBN 968-29-3438-9
Derechos reservados conforme a la ley.Prohibida su reproducción total o parcialpor cualquier medio.Impreso y hecho en México.
Indice
xjachibal junsbabial pojch jun 1
sbabial chajpanbil k'op junschebal chajpanbil k'op jun
schebal pojch jun 2
yoxebal chajpanbil k'op jun
schanebal chajpanbil k'op junsjo'ebal chajpanbil k'op jun
yoxebal pojch jun 3swakebal chajpanbil k'op junsjukebal chajpanbil k'op junswaxkebal chajpanbil k'op jun
schanebal pojch jun 4sbalunebal chajpanbil k'op junIajunebal chajpanbil k'op jun
12
3
4
5
6
7
8
9
10
5
11
13
21
27
29
39
43
51
53
59
65
73
75
83
xjachibal jun
te jbil5
lok'taya
� ts'aktesa te lok'tabil junetik banti jistilabilik.
6
lok'taya
�ts'aktesa te lok'tabil junetik banti jistilabilik.
7
lok'taya
8
lok'taya
9
te schanbajlamul lum k'inal
nojpa
11
sbabial chajpanbil k'op jun 1
bej
lok'taya
� k'eluya bin util pasbil ito yu'un jich ya opas ek.
13
ts'akaytesa.
ej
nejnejkel
� ts'akaytesa te k'opetik te ma'ba ts'akal ja'me ya atuuntes te tut k'op e.
xenen
te nep'
te xet
nep' te xenen
� ts'aka sok jun jisbil te banti pajal te k'opetik (te xet ja' te chil).
14
e
ja' mal
lok'taya
� k'eluyo bin ut'il Pasbil ito yu'un jich ya apas ek
15
ts'akaytesa
babatyaxwaxmax
� ts'akaytesa te k'opetik te ma'ba ts'akal ja' me ya atuuntes te tut k'op a.
ak
taj
xan
xaktaj
jalal
ay xan
ay
ayay
ay
xajtaj
ak
tajjalal
� ts'aka sok jun jisbil te banti pajal te k'opetik.
16
lok'taya
ixim
� k'eluya bin ut'il pasbil ito yu'un jich ya apas ek.
17
ts'akaytesa
ibetik
xiketik
misetik
� ts'akaytesa te k'opetik te ma'ba ts'aka ja' me ya atuuntes te tut k'op I.
itajetik ini akil
akil ini nabil
nabil ini itajetik
� ts'aka sok jun jisbil te banti pajal te k'opetik.
18
�
tan
a bej
xet
jalaw
� na'beya sba te tut k'opetik e,a,i sok ts'aka te k'opetik.
ini wakax ay ta akil
ini masan ay ta nabil ja'
ya xtil sansewaletik
� na'beya sba te tut k'opetik e,a,i sok abeya jun senya te ayik ta yolil k'opetik.
19
e
e a
ji
i
i
schebal chajpanbil k'op jun 2
xojob,ts'akaytesa
josjononjojkota
� ts'akaytesa te k'opetik te ma'ba ts'akal ja'me ya atuuntes te tut k'op o
O
� lok'taya te k'opetik ayik ta bonbil ch'ujte'.
21
lok'taya
on
kojtom
oy
ay pokok
� lok'taya te k'opetik.
te jonon pajal sok te xoyte jojkota ay som
� k'opona te k'opetik sok abeya jun senya te tut k'op o (te xoy ja' te ya spassnaj ta lum).
22
o
ts'akaytesa
uspuylukum
� ts'akaytesa te k'opetik te ma'ba ts'akal ja' me ya atuuntes te tut k'op u
u lok'taya
� lok'taya te k'opetik ayik ta bonbil ch'ujte'.
23
u
lok'tayate kulix
ini kelemut
k'opona ta tulan
tumin ito
tut jojmut
� lok'taya te k'opetik.
te bensulul
ay xkuj
ini kukay
te onetik
te torosman
tut kamotio
� abeya jun senya te tut k'op u sok maka ta sepel te tut k'op o.
24
ou
tokaltojkal
xuxxoy
mailmayil
xulemxujlem
� jisbeya jun senya te k'op banti jich ya kaltik Ii' ta jlumaltik.
25
� ts'aka sok jun jisbil te banti yich'oj te tut k'opetik e a i o u.
26
e
a
i
o
u
alaxaxjojkotasununxenenpokokwakax
jalawji'puykeremus
kojtomixim
ka'teltik sok me'tatik27
nojpa
yoxebal chajpanbil k'op jun 3
k'opona ta tulan
te tatil
ts'akaytesa
tajtanton
� ts'akaytesa te k'opetik te ma'ba ts'akal ja' me ya atuuntes te tut k'op t
tlok'taya
� lok'taya te k'opetik ayik ta bonbil ch'ujte'.
29
lok'taya te tatil
te tan
tut taj
tut ton
� lok'taya te k'opetik.
te
tattajtanton
� ts'ibaya tut chajpanbil k'op jich bit'il pasbilix ta sbabial.
30
k'opona ta tulan
alal
ulaleal
ts'akaytesa
• ts'akaytesa te k'opetik te ma'ba ts'akal ja' me ya atuuntes te tut k'op I.
lok'taya
� lok'taya te k'opetik ayik ta bonbil ch'ujte'.
31
I
32
lok'taya
te alal te al
te ul te eal
� lok'taya te k'opetik.
te lum
luk
lumal
� ts'ibaya tut chajpanbil k'op jich bit'il pasbilix.
te lumlok'taya
te lumal
� lok'taya te k'opetik
te
mayil
muen
temuyen
� ts'ibaya tut chajpanbil k'op jich bit'il pasbilix
33
k'opona ta tulan
mam
ts'akaytesa
mololmamalmamalal
� ts'akaytesa te k'opetik te ma'ba ts'akal ja' me ya atuuntes te tut k'op m
lok'taya m
� lok'taya te k'opetik ayik ta bonbil ch'ujte'.
34
k'opona ta tulan
luketik
ts'akaytesa
kojtometikkelemutetiklukumetik
� ts'akaytesa te k'opetik te ma'ba ts'akal ja' me ya atunntos te tut k'op k.
lok'taya
� lok'taya te k'opetik ayik ta bonbil ch'ujte'.
35
k
� lok'taya te k'opetik.
tetojkal
te
� ts'ibaya tut chajpanbil k'op.
36
lok'taya te kej te lekol
ak
akil
tokal
te itajetik lok'taya
te ajanetik
� lok'taya te k'opetik.
jojkotajolmut
unin te
jalatatjalanan
� ts'ibaya tut chajpanbil k'op jich bit'il pasbilix
37
ini
nakal te
ajan
schanebal chajpanbil k'op jun 4
nannanajimam
k'opona ta tulan
ts'akaytesa
� ts'akaytesa te k'opetik te ma'ba ts'akal ja' me ya atuuntes te tut k'op n.
nlok'taya
� lok'taya te k'opetik te ayik to bonbil ch'ujte'.
39
lok'taya
te tajun
te tontikil
n
tuminetik
unin to te on
� lok'taya te k'opetik.
40
k'opona ta tulan
ajan
ts'akaytesaI Ijiitajjalal
� ts'akaytesa te k'opetik te ma'ba ts'akal ja' me ya atuuntes te tut k'op j.
lok'taya
� lok'taya te k'opetik te ayik ta bonbil ch'ujte'.
41
�
lok'taya
te jojkota
te jonon
te jojmut
te xkuj
� lok'taya te k'opetik.
42
�
sjo' ebal chajpanbil k'op jun 5
k'opona ta tulan
pojp
pompixiltep
ts'akaytesa
� ts'akaytesa tek'opetik te maba ts'akal ja' me ya artuntes te tut k'op p.
lok'taya
� lok'taya te k'opetik te ayik ta bonbil ch'uite'
43
p
lok'taya
te pamal
pampam akiletik
te nojpojeletik
limil te pojp
� lok'taya te k'opetik .
pexpen
pataunin te
� ts'ibaya tut chajpanbil k'op .
44
te
k'opona ta tulan
xak taj
ts'akaytesa
xaniximkulix
� ts'akaytesa te k'opetik te ma'ba ts'akal ja' me ya atuuntes te tut k'op x.
lok'taya
� lok'taya te k'opetik te ayik ta bonbil ch'ujte'.
45
lok'taya
te kaxlan te koxtal
tut oxom
� lok'taya te k'opetik.
ts'ibaya
nakaI te
kaxlan� ts'ibaya tut chajpanbil k'op jich bit'il pasbilix.
46
alaltatmamnan
k'opona ta tulan
wajts'akaytesa
wixwinikjawan
� ts'akaytesa te k'opetik te ma'ba ts'akal ja' me ya atuuntes te tut k'op w.
wlok'taya
� lok'taya te k'opetik te ayik ta bonbil ch'ujte'.
47
tut iw ini lew
� lok'taya te k'opetik.
wakaxlawux
� ts'ibaya tut chajpanbil k'op bit'il pasbilix
48
lok'taya te wolwanej te ajwalil
ts'ibaya
ini
wex
ts'ibaya
unin te
nakal te
wakax
max
iw
kulix
wix
winik
� ts'ibaya tut chajpanbil k'op jich bit'il pasbilix.
49
pox
wex
pixilal
lawux
te
tut
ini
ts'akaytesa
w
� ts'akaytesa te k'opetik te ma'ba ts'akal ya me atuuntes te tut k'op p, x,w.
ts'ibaya
� albeya k'opetik yu'un ya sts'ibay te muk'ul kristianoetik.
50
x
te a'tel sok chombajel51
nojpa
swakebal chajpanbil k'op jun 6
ayon ya awal ixim
� lok'taya xan te kope
ts'akaytesa
� ts'akaytesa te k'opetik te ma'ba ts' akalja' me ya atuuntes te tut k'op y.
lok'taya
� lok'taya tek'opetik te ayik ta bonbil ch'ujte'.
53
k'opona tu tulan
y
chaneb
jo'ebwakeb
jukeb
waxakeb
baluneb
lajuneb
� cha' kiltik xan li'i te ajtaletik kilotikix tel ta juntik.
54
jun
cheb
oxeb
10
1
8
3
6
5
4
9
2
7
1 3 5 7 10
k'opona ta tulan
ya kal ta bulel te ak
� lok'taya xan te k'ope.
bts'akaytesa
� ts'akaytesa te k'opetik te ma'ba ts'akal ja' me ya atuuntes te tut k'op b.
lok'taya
� lok'taya te k'opetik te ayik ta bonbil ch'ujte'.
55
0
10
1
11
2 3 4 5
15
6 7 8 9
20
4
13
8
16
56
� cha' kiltik xan li'i te ajtaletik kilotikix tel ta juntik.
ay a'tejibal ta naj
� lok'taya xan te k'ope.
ts'akaytesa
� ts'akaytesa te k'opetik te ma'ba ts'akal ja' me ya atuuntes te tut k'op .
lok'taya
� lok'taya te k'opetik te ayik ta bonbil ch'ujte'.
57
k'opona ta tulan
0102030405060708090100
111
51
71
101
2
22
52
72
102
313
33
53
73
103
4
24
4454
74
104
515
55
75
105
2636
56
76
106
717
576777
107
8
28
485868
108
919
39
5969
109
58
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10100101 106 110
10 20 30 40 50 60 70 80 90 100100 120 180 200
� cha' kiltik xan li'i te ajtaletik kilotikix tel ta juntik.
Sjukebal chajpanbil k'op jun 7
k'opona ta tulan
ya juch' kajpel
ch' ts'akaytesa
� ts'akaytesa tek'opetik te ma'ba ts' akal ja' me ya attuuntes te tut k'op ch'
lok'taya
� lok'taya te k'opetik te ayik ta banbil ch'ujte'.
59
ts'akaytesa
ch'ajan ch'iwich ch'um
� ts'akayteso te k'opetik te ma'ba ts'akal.
ts'ibaya
� ts'ibaya te bin ya yalbat te nojpteswanej.
60
3
4
2
6
8
1
7
2
5
5
4
7
2 5
4 2
6 2
5 4
� cha' kiltik xan te ajtaywanej kilotikix tel ta juntik.
61
k'opona ta tulan
boyal ta chol ixim
� lok'taya xan te k'ope.
ts'akaytesach
� ts'akaytesa te k'opetik te ma'ba ts'akal ja' me ya atuuntes te tut k'op ch.
lok'taya
� lok'taya te k'opetik te ayik ta bonbil ch'ujte'.
62
ts'akaytesa
schon chenek' chan
� ts'akaytesa te k'opetik te ma'ba ts'akal.
ts'ibaya
� ts'ibaya te bin ya yalbat te nojptewanej.
63
k'eluya te bin ut'il yich'o pasel te ajtaliletik
� cha' kiltik xan te ajtawanej kilotikix tel ta juntik.
64
63358
633598
4881
9204
1356
9246
8012
3452
swaxkebal chajpanbil k'op jun 8
ya'jp'is te kajpel
ts'akaytesa
� ts'akaytesa te k'opetik te ma'ba ts'akal ja'me ya atuuntes te tut k'op P'
lok'taya
� lok'taya te k'opetik te ayik ta bonbil ch'ujte'.
65
p'
k'opona ta tulan
� lok'taya xan te k'ope
ts'akaytesa
sp'is p'inetik p'is
� ts'akaytesa te k'opetik te ma'ba ts'akal.
ts'ibaya
� lok'taya te k'opetik ayik ta bonbil ch'ujte'.
66
74
97
65
95
154
186
9 2 8 6
7 3 6 4
� cha' kiltik xan te wok'awal ajtal te kilotikix tel ta juntik.
67
k'opona ta tulan
va jkuch si'
lok'taya xan te k'ope.
� ts'akaytesa te k'opetik te ma'ba ts'akal ja' me ya atuuntes te tut k'op s.
� lok'taya te k'opetik te ayik ta bonbil ch'ujte'.
68
s
ts'akaytesa
sjel samet mes
ts'ibaya
� ts'ibaya te k'opetik te ay ta bonbil ch'ujte'.
69
70
� k'eluya te bin ut'il yich'o pasel te ajtaletik.
9342
9342
1 51
7965
6423
3821
3612
5341
7111
� cha' kiltik xan te wok'awal ajtal te kilotikix tel ta juntik.
jxun la ya'ay k'alajel jun hectarea task'inal te snich'an jmayel. Jxun sok xepla spasik cheb hectarea.
Ja'yeb to hectarea k'inal la spasik jxunsok te nich'aniletik.
Akustin la sk'aj jukeb scha'winik tachejp ta lojomil te ixim. La xat' juk chejpta lojomil te ixim yu'un swe'elin
Ja'yeb to ta lojomil te ixim ajil xan yu'unxchonel
� Pasa te ixta' a'tel.
71
k'ayemaltik ta jlumaltik73
nojpa
sbalunebal chajpanbil k'op jun 9
toyatik te witstikil
ts'akaytesa
� ts akaytesa te k'opetik te ma'ba ts' akal ja'me ya atuuntes te tut k'op ts.
ts'ibaya
� ts'i baya k'opetik te yich'oj te tut k'op ts.
k'opona ta tulan
ts
75
tsu
nutsojel
tsantsuwal
tsuj
nutsujel
santsewal
� tsaja te k'op yu'un ya ats'ibay ta jochol jisbil banti ya snup in sba sok te k'ope.
ts'ibaya
� ts'ibaya te bin ya yalbet te nojpteswanej.
jak'a
ts'ibaya bin ya ya ana'bey sk'oplalyu'un te witse
� jak'a te jojk'owanej.
76
ts'akaytesa
k'opona tu tulan
yakal ta t'omel te si'bak
t'ts'akaytesa
� ts'akaytesa te k'opetik te ma'ba ts'akal ja' me ya atuuntes te tut k'op t'.
ts'ibaya
� ts'ibaya k'opetik te yich'oj te tut k'op t'.
77
ts'akaytesa.
xt'uxotik
t'ujbilik
x'ajch'otik
tsam
� tsaja te k'op yu'un ya ats'ibay ta jochol jisbil banti ya snup'in sba te k'ope.
ts'ibaya
� ts'ibaya te bin ya yalbet te nojpteswanej
jak'a
bin sk'oplal te jujun k'in ta jpastik
� jak'a te jojk'owanej.
78
ts'akaytesa.
k'opona ta tulan
ay ajk'ot ta k'in
� ts'ibaya k'opetik te yich'oj te tut k'op k'.
79
k
ts'ibaya
� ts'akaytesa te k'opetik te ma'ba ts'akal ja' me ya atuuntes te tut k'op k'.
ts'akaytesa
ajk'abal
k'ajo
k'aal
alawak'
ajk'ubal
k'ajoj
k'ajka'al
awalak'
� tsaja te k'op. yu'un ya ats'ibay ta jochol jisbil banti ya snup'in sba sok te k'ope.
80
ts'ibaya
� ts'ibaya te bin ya yalbet te nojpteswanej.
jak'a
� jak'a te jok'owanej.
81
lajunebal chajpanbil k'op jun 10
ya jt'isjk'u'
k'opona tu tulan
ts'akaytesa
� ts'akaytesa te k'opetik te maba ts'akal ja' me ya atuuntes te tut k'op ts'
ts'ibaya
� ts'ibaya k'opetik te tut k'op ts'
83
ts'
ts'akaytesa
jts'un ts'unbajel ts'unubil
� tsaja te k'op yu'un ya ats'ibay ta jochol jisbil ja' chikan banti ya snup'in sbasok te k'ope.
ts'ibaya
jak'a
� jak'a te jok'owanej.
84
te Xmarux la spak' bayel k'ibetik
ts' akaytesa tek opetik te maba ts' akal ja' me ya atuuntes te tut k'op r.
� ts'ibaya k'opetik te yich'oj te tut k'op r.
85
ts'akaytesa
skurusil xakraxtan
� tsaja te k'op yu'un ya ats'ibay ta jochol jisbil ja' chikan banti ya snup'in sbasok te k'ope
ts'ibaya
� ts'ibaya te bin ya yalbet te nojpteswanej.
86
jak'a
� jak'a te jok'owanej
87
Jun yu'un ts'ibajel ta jbats'il K'optikCuaderno de Ejercicios
Población Tzeltal
Se imprimieron 8,200 ejemplaresTalleres de PrintGraphics, S.A. de C.V.
Naucalpan de Juarez, Edo. Mex. Octubre 1997.
Secretaría de Educación PúblicaEl INEA EDITÓ ESTE LIBRO
PARA SU DISTRIBUCIÓN GRATUITA
EN APOYO A LA EDUCACIÓN DE LOS ADULTOS