JELLEMA 6C

INSTALLATIES – LIFTEN EN ROLTRAPPEN

06950491_voorwerk.indd 1 16-11-2005 14:16:56

II

omslagontwerp Marjan Gerritse, Amsterdamvormgeving binnenwerk Peter van Dongen, Amsterdamopmaak Van de Garde, Zaltbommeltekenwerk J.M. Witte Tekenbureau, Pijnacker

De uitgever heeft ernaar gestreefd de auteursrechten te regelen volgens de wettelijke bepalingen. Degenen die desondanks menen zekere rechten te kunnen doen gelden, kunnen zich alsnog tot de uitgever wenden.

ThiemeMeulenhoff ontwikkelt leermiddelen voor: Primair Onderwijs, Algemeen Voortgezet Onderwijs, Beroepsonderwijs en Volwasseneneducatie en Hoger Beroepsonderwijs.Voor meer informatie over ThiemeMeulenhoff en een overzicht van onze leermiddelen:www.thiememeulenhoff.nl

ISBN 90 06 95049 1

Tweede druk, tweede oplage

© ThiemeMeulenhoff, Utrecht/Zutphen, 2004

Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand, of openbaar gemaakt, in enige vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch, mechanisch, door fotokopieën, opnamen, of enig andere manier, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever.

Voor zover het maken van kopieën uit deze uitgave is toegestaan op grond van artikel 16B Auteurswet 1912 jo het Besluit van 20 juni 1974, Stb. 351, zoals gewijzigd bij het Besluit van 23 augustus 1985, Stb. 471 en artikel 17 Auteurswet 1912, dient men de daarvoor wettelijk verschuldigde vergoedingen te voldoen aan Stichting Reprorecht (Postbus 3060, 2130 KB Hoofddorp). Voor het overnemen van gedeelte(n) uit deze uitgave in bloemlezingen, readers en andere compilatiewerken (artikel 16 Auteurswet 1912) dient men zich tot de uitgever te wenden.

06950491_voorwerk.indd 2 16-11-2005 14:16:57

III

BouwtechniekInstallaties6C liften en roltrappen

06950491_voorwerk.indd 3 16-11-2005 14:16:58

IV

De serie Jellema Hogere Bouwkunde bestaat naast het inleidende deel uit drie reeksen boeken: bouwtechniek, bouwmethoden en bouwproces. Tezamen vormt de inhoud de onontbeerlijke basiskennis voor het hoger beroepsonderwijs en wetenschappelijk onderwijs.

Ook deze vernieuwde uitgave is ontstaan vanuit de noodzakelijke interactie tussen het onderwijs enerzijds en het bedrijfsleven anderzijds. Beide sectoren leveren auteurs, maar zijn ook bereid tot het leveren van commentaar en kritiek in een voortdurende discussie tussen redactie, auteurs en het onderwijs.

De redactie:ir. H. BrinksmaDocent Bouwkunde, Hogeschool van Utrecht,Utrecht

ir. A. van TolArchitect, Zwolle

ir. K. HofkesDocent Bouwkunde, Hogeschool INHOLLAND, Haarlem en Alkmaar

ir. M. BonebakkerAdviseur Bouwmanagement, Geesteren

H.A.J. FlapperBouwinnovator, Amsterdam

ing. N. ZimmermannArchitect, Amsterdam

Auteur deel 6c:ing. Ch. RentierAdviseur voor transporttechnische installaties bij de Rijksgebouwendienst, Directie Advies & Architecten te Den Haag.

06950491_voorwerk.indd 4 16-11-2005 14:16:58

V

JELL

EM

A

HO

GE

RE

BO

UW

KU

ND

E

JELL

EM

A

HO

GE

RE

BO

UW

KU

ND

E

JELL

EM

A

HO

GE

RE

BO

UW

KU

ND

E

JELL

EM

A

HO

GE

RE

BO

UW

KU

ND

E

1 Inleiding Bouwnijverheid

www.jellema-online.nl

www.jellema-online.nl

7 Bouwmethoden Bouwmethodiek 10

Bouwproces Ontwerpen2

Bouwtechniek Onderbouw

Serieoverzicht

11 Bouwproces Contracteren8

Bouwmethoden Woningbouw3

Bouwtechniek Draagstructuur

12 Bouwproces Uitvoeren

A techniek

9 Bouwmethoden Utiliteitsbouw4

Bouwtechniek Omhulling

A prestatie-eisen / daken

12 Bouwproces Uitvoeren

B organisatie

4 Bouwtechniek Omhulling

B gevels

13 Bouwproces Beheren4

Bouwtechniek Omhulling

C gevelopeningen

5 Bouwtechniek Afbouw

6 Bouwtechniek Installaties

A elektrotechnisch en sanitair

6 Bouwtechniek Installaties

B werktuigbouwkundig en gas

6 Bouwtechniek Installaties

C liften en roltrappen

06950491_voorwerk.indd 5 16-11-2005 14:17:09

VI

Woord vooraf

In de huidige praktijk van ontwerp en beheer van gebouwen met meer dan één bouwlaag wordt bijna zonder uitzondering het verticaal transport door de inzet van liften en/of roltrappen voor-zien. Hedendaagse opvattingen over de functie van gebouwen en over de (bedrijfs)processen daarin gaan uit van de aanwezigheid van verti-caal-transportinstallaties voor personen- en goe-derenvervoer.

In dit deel 6c ‘Liften en roltrappen’ uit de serie Jellema Hogere Bouwkunde worden de uitgangs-punten en voorwaarden voor het ontwerp en de bouw van liften en roltrappen behandeld. Op grond van ervaring uit de praktijk van de advisering voor het realiseren van verticaal-trans-portinstallaties is het accent gelegd op de bouw-kundige invalshoek en de raakvlakken tussen de bouwtechniek en de verticaal-transporttechniek. Transporttechnische details worden alleen daar behandeld waar dit de uitleg van bouwkundige voorzieningen en maatregelen ondersteunt en waar dit de keuze voor een bepaalde soort trans-portinstallatie in samenhang met de bouwkun-dige omgeving tijdens het ontwerpstadium kan onderbouwen.

Voor bouwkundigen blijkt de verticaal-transport-techniek meestal een ‘duister’ vakgebied te zijn met vele voetangels en klemmen. De oorzaak van het vaak moeizaam verlopen van de dialoog tussen de ‘bouwkunde’ en de ‘transporttechniek’ heeft te maken met de fundamenteel andere uitgangspunten en grondslagen van de beide disciplines. Voor de bouwkunde geldt ‘statica’ als uitgangspunt. Wanneer iets aan het gebouw of zelfs het gehele gebouw gaat bewegen, is er bijna altijd sprake van een – bouwkundig gezien – ongewenste situatie. Daartegenover staat dat alle begrippen uit de transporttechniek berusten

op ‘beweging’. Bovendien worden gebouwen bijna altijd gerealiseerd als een unicum, terwijl transportinstallaties een uitgesproken seriepro-duct zijn, met eigenschappen van een massapro-duct.Er is naar gestreefd een brug te slaan tussen de beide disciplines door aan bouwkundigen maxi-male praktische informatie te verschaffen over allerlei bouwkundige facetten van ontwerpen en bouwen van verticaal-transportinstallaties.

‘Liften en roltrappen’ is het laatste hoofdstuk van de drie delen ‘Installaties’. Het hoofdstuk bevat verschillende tabellen met veel praktijkwaarden in de vorm van technische gegevens en kostenin-formatie. Ook zijn figuren van verschillende soor-ten liften, roltrappen en hun configuraties opge-nomen. In deze uitgave zijn ook de gevolgen van de revolutionaire ontwikkelingen verwerkt, die de introductie van de machinekamerloze tractie-liften teweeg heeft gebracht.Samen met de beschrijvingen van ontwerp- en bouwprocessen met de daarbij behorende ver-houdingen tussen de betrokken partijen, zoals architecten, adviseurs en aannemers vormen al deze gegevens een naslagwerk, waarvan behalve bouwkundestudenten ook architectenbureaus en bouwaannemers gebruik kunnen maken.

Voor het beschikbaar stellen van het fotomate-riaal en diverse gegevens wil de auteur hierbij gaarne dank zeggen aan de firma’s Kone B.V. Liften en Roltrappen, Lödige Benelux B.V., Mitsubishi Elevator Europe B.V., Otis B.V., Schindler Liften B.V., ThyssenKrupp Liften B.V. en ThyssenKrupp Monoliften B.V.

De auteurmei 2004

06950491_voorwerk.indd 6 16-11-2005 14:17:10

VII

Inhoud15 Liften en Roltrappen 1Inleiding 215.1 Ontwerpen van verticaal-transport-installaties voor personen en goederen 215.1.1 Ontwerpuitgangspunten 215.1.2 Transporttechnisch adviseur en liftfabrikant 2315.1.3 Kosten 2715.2 Technische achtergronden van tractie- en hydraulische liften 3015.2.1 Liften; algemeen 3015.2.2 Tractieliften 3215.2.3 Hydraulische liften 4115.2.4 Lifttechnische bijzonderheden 4615.2.5 Liftmachinekamers 5015.2.6 Liftschachten 5415.2.7 Liftbesturing 6115.2.8 Configuratie van liften 6715.2.9 Liften en brandveiligheid 6815.2.10 Klimaat- en elektrotechnische voorzieningen voor liften 7015.3 Technische achtergronden van roltrappen, rolpaden en hellingbanen 7215.3.1 Roltrappen 7315.3.2 Configuratie van roltrappen 7415.3.3 Rolpaden en hellingbanen 7515.3.4 Configuratie van rolpaden en hellingbanen 7515.3.5 Besturing van roltrappen, rolpaden en hellingbanen 7515.3.6 Bouwkundige voorzieningen voor roltrappen, rolpaden en hellingbanen 7615.3.7 Montageplan 7815.3.8 Elektrotechnische voorzieningen voor roltrappen, rolpaden en hellingbanen 8015.4 Transportinstallaties voor gehandicapten 8015.4.1 Trapplateauliften en stoelliften 8115.5 Bouw en oplevering van liften 8315.5.1 Voorbereiding van de liftmontage 8315.5.2 Maatbeheersing bij de bouw van liftschachten 8415.5.3 Liftmontage 8915.5.4 Nieuwbouw en ingebruikname 9415.5.5 Gebruik als bouwlift 9415.5.6 Oplevering van liftinstallaties 96

15.6 Bouw en oplevering van roltrappen, rolpaden en hellingbanen 9715.6.1 Voorbereiding montage van roltrappen, rolpaden en hellingbanen 9715.6.2 Montage en oplevering van roltrappen, rolpaden en hellingbanen 9815.6.3 Veiligheidskeuring van roltrappen, rolpaden en hellingbanen 98Geraadpleegde en aanbevolen literatuur 99

Register 100

06950491_voorwerk.indd 7 16-11-2005 14:17:10

VIII

06950491_voorwerk.indd 8 16-11-2005 14:17:11