1

2013

jaarmagazine 2014

2

Als je goesting hebt om iets in je buurt te veranderen,

moet je bij ons zijn.

We beginnen er aan als je ons enthousiast kan

maken.

We kijken wie er nog wil meedoen en

samen zoeken we naar een frisse aanpak.

3

vormingplus trakteert voor 10de verjaardag partners op film • foto: beeldzoeker.be

4

http://goo.gl/D9eL3O

lees ons digitaal

vormingplus viert 10de verjaardag in olen • foto: bert de deken

We heetten in 2014 verschillende mensen welkom op verjaardags-feestjes. 10 jaar bestaan we onder-

tussen, en van sleet is nog lang geen sprake. Hooguit hoor je onze knikkende knieeën - maar dat is omdat we staan te drentelen om je hier te laten zien wat we de voorbije maanden deden. En we geven ook een inkijk op enkele plannen voor 2015. Lees je ons digitaal? Dan krijg je ook nog wat extra links naar filmpjes en foto’s!

5

In dit nummerTransitie, de trage revolutie 6Goesting in burgerinitiatief 11(H)echt Arendonk 16Oud en eenzaam: weg met de mythes 19Kempens zaaigoed: 10 jaar Vormingplus 20Bart Caron over 10 jaar Vormingplus 26Tijgers aan de haard 28Changemakers bekroond 34Last Minutes: elke maand inspiratie 38De vrije tijd van Mia’s 42Cultuur van de stilte in de Merode 44STeRio: Stiltebeleving volop in de aandacht 48Samen Inburgeren 54 Een charter voor de toekomst 56Macht van de media 58Mobiliteit wordt nieuw thema 60Bladeren tussen partners 62Clips & url’s 65De mensen achter Vormingplus Kempen 66

6

TransLab K, de vinger aan de pols van de transitiebeweging

TransITIe, de Trage revoluTIe

7

er beweegt iets in de maatschappij. er verandert iets. dat doet het altijd, want een samenleving evolueert onophoudelijk. Maar deze keer is het anders.

overal zoeken en vinden mensen mekaar om projecten op te starten die helpen om slimmer, zuiniger, bewuster en/of voordeliger samen te leven. Ze delen een auto, ze onderhouden samen een groentetuin, ze verenigen zich in een bur-gerbeweging… zo’n samenwerkingsverband kan veel vormen aannemen.

de zogenaamde ‘transitiebeweging’ is volop aan de gang en lijkt niet meer te stoppen.

TransLab K, de vinger aan de pols van de transitiebeweging

TransITIe, de Trage revoluTIe

Vormingplus Kempen houdt met ‘TransLab K’ -voluit Transitielabo-ratorium Kempen- de vinger aan de pols. Met Jef Van Eyck en Katrien Loots praatten we over transitie in het algemeen en over TransLab K in het bijzonder.

Jef Van Eyck, al enkele decennia actief in het socio-culturele veld, is perfect geplaatst om de transitiebeweging in een ruimere context te plaatsen. “Transitie is niet nieuw. Het is niet ‘uitgevonden’, maar het kent een voorgeschiedenis in andere vormen en bewegingen. Ik zie drie fasen. Eerst waren er de milieubewegingen. In een tweede fase verruimden die de blik én de aanpak en werd ‘duurzaamheid’ het thema waarrond gewerkt werd.

Daaruit vloeide de transitiebeweging voort.”

de MIlIeubewegIngJef Van Eyck: “De oorsprong van de hedendaagse transitiebeweging ligt bij de milieubewegingen die in de jaren '70 van de vorige eeuw ontston-den als een reactie op wat er gebeurd was tijdens de jaren '60. The sky was the limit geweest tijdens de golden sixties. Er werd ongeremd gebouwd, geproduceerd en geconsumeerd. Bijna niemand stond stil bij de gevolgen voor het milieu. Enkele mensen zagen in dat het zo onmogelijk verder kon zonder dat de planeet onherstelbare schade zou oplopen. "

ha

nsv

an

ge

el.c

om

8

"Er ontstonden tal van milieubewegin-gen. Zij gingen zich intensief bezig-houden met thema’s zoals mobiliteit, zware industrie, energie, afval en over-bemesting. De milieubeweging ging erg thematisch tewerk en dat zorgde voor - soms harde - confrontaties. Werd er actie gevoerd tegen de overbe-mesting, stond ze lijnrecht tegenover de boeren. Ging het over zware indus-trie, dan kreeg ze het aan de stok met de bedrijfswereld en de vakbonden. Daardoor had de milieubeweging een imagoprobleem. Ze kwam alleen in het nieuws als er actie werd gevoerd. En de indruk ontstond dat ze alleen maar ‘tegen’ waren. Kortom: de milieubewe-ging werd in het algemeen lang niet altijd sympathiek gevonden.”

duurZaaMheId“Met de jaren groeide het besef dat de milieuproblematiek niet los te koppe-len was van economische en sociaal-

economische problemen,” vervolgt Jef Van Eyck. “Alles werd in een breder perspectief geplaatst. Dat was een goede zaak voor alle partijen. Ener-zijds waardeerden industriëlen of boe-ren - die altijd al hadden geroepen dat de tewerkstelling in het gedrang zou komen als er teveel milieunormen na-geleefd dienden te worden- het dat die noodkreet blijkbaar ook door groenen gehoord werd. Tegelijkertijd scoorden de milieubewegingen zelf ook. Door oplossingen te zoeken of voorstellen te lanceren die in de mate van het moge-lijke rekening hielden met tewerkstel-ling en andere economische factoren, haalden ze de angel uit het debat. Er werd geen boosdoener meer aangewe-zen. Zowel boeren als bedrijfsleven als burgers werd gevraagd om ‘groener’ te leven en op dat vlak verantwoordelijk-heid te nemen.

nIeuw frIs debaT In grote lijnen kan je zeggen dat de periode van harde confrontaties be-eindigd werd en een nieuwe periode

van debat en discussie aanbrak. Dat was een hele stap voorwaarts.

De milieubewegingen won-nen meteen aanzienlijk aan populariteit. Ik spreek nu over

de jaren '80 en '90.”

“Het begrip duurzaamheid had intussen zijn intrede gedaan. Hoe ga je op een verstandige en verantwoordelijke manier om

met de planeet waarop wij leven? Dat was de vraag. "

"En dat was geen thema meer voor ‘groene jongens’ alleen. Zoals al ge-zegd: die vraag kon evengoed gesteld worden aan bedrijfsleiders, aan politieke verantwoordelijken als aan de landbouwsector. Zonder dat iemand zich meteen aangevallen voelde. Inter-nationale klimaatconferenties werden gehouden. Er werd nagedacht over voeding, het klimaat, de opwarming van de aarde... En vooral: het werd duidelijk gemaakt dat die problemen iedereen aanbelangen. Door het debat open te trekken van puur ‘milieu’ naar ‘duurzaamheid’ en de nadruk duidelij-ker te leggen op de brede context wer-den die groene thema’s bespreekbaar.”

Zelf InITIaTIef neMen“Vijf tot tien jaar geleden zag je een nieuw fenomeen opduiken. Mensen begonnen zich af te vragen wat zij zélf, vaak op kleine schaal, konden doen op het vlak van duurzaamheid. Dat luidde weer een nieuwe fase in: het tijdperk van de transitie. Weer werd er een enorme stap vooruit gezet. Steeds meer mensen begonnen zich te groe-peren om samen duurzame projecten te ontwikkelen. Daarmee werd de initiële vraag helemaal omgedraaid. Vroegen milieuactivisten in de jaren '70 nog aan de boeren en de industri-elen wat zij aan het milieuprobleem wilden doen, dan vraagt de transitie-beweging zich vooral af wat ze zélf kan doen. Dat kan je bijna revolutionair noemen: de overgang naar een nieuwe manier van samenleven waarbij we zelf het initiatief moeten nemen. Het is een compleet nieuwe manier van denken. Meer nog: er werden onmid-dellijk daden aan gekoppeld. De tran-sitiebeweging is immers vooral een ‘doe-beweging’. 'Wat kunnen wij doen?’ is de vraag die centraal staat. Terwijl vanzelfsprekend op nationaal en internationaal niveau de grote milieudebatten blijven plaatsvinden, is er van onderuit al van alles aan de gang. Mensen steken de handen uit de mouwen.

Katrien Loots: 'Het klassieke verenigingsleven verwatert. De transi-tiebeweging lijkt dan ook een antwoord op het toegenomen individualisme.'

be

eld

zo

ek

er

.be

9

De transitiebeweging wacht niet op wetten en decreten, maar levert op kleine schaal al fantastisch werk.”

Katrien Loots vult aan: “Veel kleintjes maken één groot. Kleinschalig is de transitiebeweging al niet meer. Je zou er van versteld staan hoeveel groepen mensen zich al verenigd hebben om initiatieven rond duurzaamheid te ontwikkelen. Vormingplus probeert ze nu trouwens in kaart te brengen. In de Kempen alleen al gaat het om tiental-len projecten. In elke gemeente broeit wel iets.”

geen polITIekInitiatieven en ideeën die draagkracht vinden bij een brede laag van de bevolking riskeren wel eens in politiek vaarwater te komen. In het ergste geval worden ze zelfs politiek gerecupereerd. Jef Van Eyck: “Er zal links of rechts al-tijd wel een politicus zijn die doet alsof hij het warm water heeft uitgevonden. Maar de transitiebeweging overstijgt de politiek en kan dan ook niet politiek gerecupereerd worden.

Katrien Loots is het daarmee eens: “De mensen die geloven in de transitie-maatschappij komen uit drie verschil-lende hoeken. Ten eerste heb je de eco-logisten, die het een goede zaak vinden voor het milieu. Daarnaast heb je diegenen die er uit financiële overwe-gingen aan meedoen. Om een concreet voorbeeld te geven: een auto delen is goedkoper dan er eentje te kopen. Ten-slotte is er nog de groep mensen die het sociale contact belangrijk vinden: samen tuinieren, samenkomen op een geefplein of in een repair café… Het klassieke verenigingsleven verwatert en wordt steeds meer vervangen door andere vormen van ‘samenzijn’. In die zin is de transitiebeweging ook een antwoord op het toegenomen indi-vidualisme.

Translab kTransLab K, voluit ‘Transitielaborato-rium Kempen’, ontstond in de schoot van Vormingplus Kempen. Het wil op regionaal vlak de transitiegolf ondersteunen, begeleiden en in kaart brengen.

Katrien Loots: “Vormingplus Kempen heeft een rijke geschiedenis op het vlak van duurzaam-heidsprojecten. Toen we merkten dat de samen-leving de switch maakte naar transitie, vonden wij dat we het geweer ook van schouder moesten veranderen. We willen immers de vinger aan de pols houden. Als de samenleving verandert, moet onze aanpak mee veranderen. Maar transi-tie was nieuw voor ons. Een optie was om een handvol projecten op te zetten, waarmee we vermoedelijk een tachtig-tal mensen zouden bereiken. Maar we kozen ervoor om dat niet te doen. We wilden meer mensen aanspreken. Het klassieke verenigingsleven brokkelt langzaam af en wordt vervangen door wat wij nieuwsoortige verenigingen noemen. De burgerbewegingen zijn daar een mooi voorbeeld van. De vraag was dus hoe we die nieuwsoortige verenigingen, die al op veel plaat-sen opgericht zijn, zouden kunnen bereiken en helpen om initiatieven te ontwikkelen. Transitie bestond al: dat moesten we niet meer uitvinden. Op veel plaatsen waren er al transitie-initiatieven die het erg goed deden. Gent, Antwerpen en Leuven zijn goede voorbeelden. We besloten een transi-tielaboratorium in de Kempen op te richten, TransLab K, waarin we al die transitie-ideeën en -erva-ringen zouden delen.

TransLab K bracht de traditie-initiatie-ven overzichtelijk samen in groepen. We onderscheiden vier clusters: projecten rond gedeelde voedselwin-ning (samentuinen, voedselteams…), gedeelde mobiliteit (autodelen, bakfietsdelen…), gedeelde goederen (weggeefpleinen, repair cafés…) en ge-deelde energie (energiecoöperaties).”

de Toolbox“Eens die inventaris van projecten net-jes en overzichtelijk op onze website stond, konden we overgaan tot een volgende stap. "

"We maakten een toolbox voor alle men-sen die de transitie-ideeën op onze site leuk vonden en er zelf mee aan de slag

Jef Van Eyck: 'De overgang naar een nieuwe manier van samenleven waarbij we zelf het initiatief moeten nemen: dat

kan je bijna revolutionair noemen.'

DE TRAnSITIEBEWEGInG OVERSTIJGT DE pOLITIEK En KAn DAn OOK nIET pO-LITIEK GERECupEREERD WORDEn

be

eld

zo

ek

er

.be

10

wilden. De toolbox is een stappenplan dat overgaat in een actieplan. Het reikt alle middelen aan die nodig zijn om een idee uit te werken tot een concreet project.”

“Al snel vonden enkele personen en groepen de weg naar TransLab K. Ik denk bijvoorbeeld aan enkele KWB-groepen, aan De Klink in Herentals, aan IOK. Ze kwamen naar ons met vragen. Dat was meteen het bewijs dat we op het goede spoor zaten: we vulden duidelijk een behoefte in. Maar we willen meer. niet iedereen is even vlot met computers. niet iedereen weet al van het bestaan van TransLab K af en vindt ons op internet. Daarom proberen we zelf ook nog mensen en verenigingen te mobiliseren.

leren van elkaarIn maart 2015 organiseren we een dag waarop we alle geïnteresseerden uit ons arrondissement in contact willen brengen met de transitiemogelijkhe-den die er bestaan. We noemen dat een ‘lerend netwerk’: netwerk waar iedereen van mekaar kan leren hoe een project opgestart kan worden.

Vormingplus organiseert die dag met altijd weer hetzelfde doel: het optil-len van projecten, het promoten, het aanreiken van tools, het coördineren, zorgen voor de juiste contacten.”

de ToekoMsTJef Van Eyck: “Als er na zo’n dag vier of vijf nieuwe transitieprojecten zouden ontstaan in de Kempen, zou dat geweldig zijn. Maar minstens even mooi zou het zijn als wij de veertig transitieprojecten die in onze regio al bestaan - en we geloven écht dat het er al zoveel zijn - met mekaar in contact zouden kunnen brengen. En als we via promotie en goede communicatie al die projecten nog een extra duw in de rug zouden kunnen geven.”

Katrien Loots: “Daarom willen we nu alle Kempense transitieprojecten in kaart brengen. Letterlijk: we willen een map maken waarop je kan zien welke initiatieven er in welke gemeenten lopen.”

“In de iets verdere toekomst willen we per kleinere regio of zelfs per gemeente mensen verzamelen die

een overkoepelende functie kunnen uitoefenen. Mensen die de vinger aan de pols kunnen houden van de transitieprojecten in hun gebied en die de kennis en de ervaring hebben om te kunnen adviseren of bijsturen als dat nodig zou zijn. Op die manier kan de toekomst van de transitieprojecten verzekerd worden, want Jef en ik kun-nen natuurlijk niet over de schouder van elk project mee blijven kijken. We hebben daar de tijd niet voor, het zou ook niet wenselijk zijn en het is nu juist eigen aan burgerinitiatieven dat het initiatief van de burgers zelf moet komen en niet van een instantie die hun hand blijft vasthouden. Transitie-projecten moeten op termijn helemaal autonoom kunnen draaien. De taak van Vormingplus is zichzelf helemaal overbodig maken, zodat we ons in de verdere toekomst weer op nieuwe ontwikkelingen in de samenleving kunnen focussen.”

TeksT roel sels

11

goesTIng In burgerInITIaTIef!

Kempen heeft groot potentieel aan concrete transitieprojecten

wat kunnen we concreet als burger doen om een steentje bij te dragen aan een meer duurzame samenleving? die vraag gooiden

sociaal forum kempen, vormingplus kempen en cultuurcentrum de werft resoluut in de groep op de inspiratiedag ‘duurzame kempen, be part of the game’in geel.

een idealistisch geitenwollensokkenverhaal?

ha

nsv

an

ge

el.c

om

12

“Klinkklare onzin”, zegt Jef Van Eyck van Vormingplus Kempen. “Het is het goedkoopste element om niet te moeten deelnemen aan de discussie. nooit was de nood aan burgerinitiatief zo groot.”

Transitie. Het woord klinkt zwaar, ietwat buitenaards en wordt in maatschappelijke debatten te pas en te onpas gebruikt. De organisatoren van de inspiratiedag in het Geelse cul-tuurcentrum slaagden erin de term te vertalen naar zeer concrete voorbeel-den die verrassend dicht bij het leven van alledag staan. “Transitie betekent verandering”, legt Jef Van Eyck uit. “Op weg naar een wereld waarin het goed toeven is. Hoe groot is de levensvreug-de van de mensen vandaag?”, gooit Jef een bommetje. “We stoten op grenzen. Denk maar aan de klimaatproblemen, de grenzen voor economische groei. Dat is niet enkel de verantwoordelijk-heid van de vrije markt en de over-heid. Het is hoog tijd voor een andere insteek. Minstens zo belangrijk is de derde poot: de commons, wat is van ie-dereen. Denk maar aan cultuur, taal, de lucht, de content op internet. Daarvoor zijn alle burgers mee verantwoorde-lijk. Samen kunnen we daadwerkelijk zinvolle dingen realiseren.”

CoMMons en CaMbIoDie commons is momenteel voor veel mensen een ver-van-hun-bed-show. Met de inspiratiedag ondernamen

de organisatoren een poging om die dichter bij de burgers te brengen. Met succes. Het initiatief lokte tal van nieuwsgierige mensen naar De Werft. Tijdens een soort van marktje konden bezoekers kennismaken met lokale transitieprojecten. Denk maar aan Cambio autodelen, Samentuinen, Samenhuizen, de Geefkast waarin je goederen kan deponeren die je niet meer gebruikt, maar waar iemand anders nog iets mee kan doen.

“Het Cambioverhaal interesseert me erg”, zegt deelnemer Jef Schauwaers uit Geel. “We fietsen veel. Als onze kinderen straks het huis uit zijn, gebruiken we onze auto gegarandeerd nog minder dan nu. De kans dat hij dan veel stil staat, is groot. Cambio Autodelen kan dan een oplossing zijn. Momenteel bestaat het initiatief nog niet in Geel. Maar als hier ooit Cambio komt met de mogelijkheid om ook een fietsdrager op de wagen te delen, dan doe ik onmiddellijk mee.”

vlaksChurenDruk is het aan de stand van het Re-pair Café Zuiderkempen. Een booming initiatief. “Het Repair Café wordt momenteel op 175 plaatsen in Vlaande-ren georganiseerd”, zegt peter Van de Velde van de afdeling Zuiderkempen. “We proberen de afvalberg te verklei-nen. In plaats van zomaar defecte ma-chines, apparaten of speelgoed weg te gooien, proberen we samen spullen te

repareren tijdens onze gratis cafés of bijeenkomsten. Onze reparateurs zijn vrijwilligers uit middenveldorganisa-ties uit de streek. Een gepensioneerde fietsenmaker van Okra of een naaister van Femma. Ons doel? De kunst van het repareren hebben we wat verleerd. We willen die opnieuw doorgeven aan anderen. Op een laagdrempelige ma-nier, toegankelijk voor elke doelgroep.”

Toon Dupré uit Kasterlee zakte spe-ciaal voor het Repair Café af naar de inspiratiedag. “De schakelaar van mijn vlakschuurmachine is geblokkeerd”, vertelt de man. “Sneu want ik knutsel graag en ben thuis volop een kast aan het maken. Ik kan de machine mo-menteel niet missen. Op tv hoorde ik over een Repair Café. Ik ben beginnen googelen en kwam in Geel uit.” Voor Toon is het Repair Café, zo zegt hij zelf, een geschenk uit de hemel. “Áls we de schuurmachine hersteld krijgen, hé”, lacht de Kastelnaar. “Ik ben 78 jaar. Een nieuwe machine kopen, heeft weinig zin.”

MusTurberIngHet is een misvatting dat transitie-project enkel een ecologische invals-hoek hebben. “Het is zoveel meer”, legt peter Van nuland van Sociaal Forum Kempen uit. “Het gaat ook over inspraak van burgers, de invulling van

ha

nsv

an

ge

el.c

om

13

schapsvorming die mensen opnieuw samenbrengt en doet sleutelen aan een meer duurzame wereld.”

Volgens de organisatoren dus veel argumenten om te zeggen dat tran-sitieprojecten hoopvol zijn. Maar zijn ze ook succesvol? “Het resultaat wordt niet uitgedrukt in geld of statistieken, maar in geluk. naast het bruto natio-naal product, wint het bruto nationaal geluk aan belang. Een mind switch”, vertelt peter Van nuland. Wat dat concreet kan inhouden, illustreerden de vier boeiende sprekers. In een korte, krachtige en speelse pitch lichtten ze hun project toe en nodigden ze in een workshop het publiek uit om transitie-projecten te bekijken met een andere bril.

pIanoTrapYves De Weerdt triggerde het publiek met een real game rond stadsontwik-keling en participatie. De socioloog aan VITO riep op om met andere ogen te kijken naar bestaande gebouwen. “Hoe kunnen we de ruimtes die we nu niet gebruiken toch actief inzetten?” Als voorbeeld van creatieve oplossing waarin burgers het voortouw nemen, refereerde hij aan de atletiekpiste op het dak van een school in China. Even inspirerend en ludiek was het betoog van Sylvan Steenhuis. De nederlandse kunstenaar is drijvende kracht achter de playfulRevolution, de beweging die

musturbering; dat ze het moe zijn om te moeten.

bruTo naTIonaal gelukIn antwoord op de musturbering schieten transitieprojecten uit de grond. Een bekend voorbeeld wereld-wijd is Airbnb, een online marktplaats waar mensen een privéslaapplaats kunnen aanbieden of zoeken. “niet al-tijd tot tevredenheid van de gevestigde toeristische sector”, weet Jef Van Eyck. “Ik ben verdediger van de vrije markt, maar ben ook fan van corrigeren. On-danks de retour van het verenigings-leven en het traditionele middenveld, zitten de transitieprojecten in de lift. Er ontstaat een soort van gemeen-

de ruimtelijke ordening, over welzijn,…Daarom is het zo leuk om deze inspira-tiedag in een cultuurcentrum te orga-niseren. Daar is iedereen welkom. Het is de ideale locatie om aan te tonen dat je transitie kan bekijken vanuit diverse standpunten.”

In hun enthousiasme pakken de bevlogen organisatoren uit met een verrassende term: musturbering. "Het moeten mee willen zijn omdat iets het nieuwste van het nieuwste is”, ver-klaart Jef Van Eyck. “Zopas werd met veel bombarie de iphone 6 gelanceerd. Het toestel kost 990 euro. Best veel geld, toch? Maar zijn alle functies en apps nuttig? We hebben de neiging om dat economische circuit te volgen. Omdat het moet. Tegelijk stellen we vast dat veel mensen reageren op de

ha

nsv

an

ge

el.c

om

14

streeft naar speelsheid in de openbare ruimte. “Elke mens is een speelse mens. Een publieke plek is de aange-wezen ruimte om elkaar te ontmoeten. precies op die plaats trekken we een soort van bubbel op rond ons. De play-fulRevolution wil die bubbel doorprik-ken. Een speelse interventie leidt tot verandering.” Het levende bewijs daar-van is volgens Steenhuis de trap in een metrostation die omgetoverd werd tot een echte pianotrap. “60% meer men-sen nemen nu die trap in plaats van de roltrap ernaast. Met minder energie-verbruik tot gevolg. Vrije publieke ruimte met ruimte om te spelen, werkt. Ruimtelijke ontordening leidt tot meer ruimte om duurzame burgerinitiatie-ven te laten plaatsvinden.”

Een andere eyeopener was het betoog van Koen Trappeniers, directeur van Het Grote plein, de organisatie die cursussen voor volwassenen met een verstandelijke handicap organiseert. “We zijn hard zorg voor de mensen aan het organiseren. Maar zijn we ook werkelijk bezig met het welzijn?” Een gevoelig nadenkertje.

In grootsteden wordt al langer geëx-perimenteerd met transitieprojecten. “Het is onze rol om die te vertalen naar de landelijke context”, zegt Jef Van Eyck van Vormingplus Kempen.

Burgerbeweging De Koep in Turnhout, Campina Energie, TransLab K,… Een

voor een projecten die aantonen dat de Kempen een groot potentieel aan bur-gerinitiatieven, transitieprojecten telt.

sTenen en Tegen-sTrooMInspiratie gaat vaak hand in hand met een flinke dosis humor. niet alleen de sprekers spekten hun toespraak met een luchtige noot. Ook comédienne Veerle Malschaert charmeerde de zaal met haar performance als ecodiva. Dolle grappen over consuminde-ren, tweedehandspartners en Masai die knutselen met … jawel, kaka, en dus ecologisch keigoe bezig zijn. Zo hard als het publiek grinnikte bij de humor van Malschaert, zo groot is het animo van de initiatiefnemers. “Of de transitiebeweging idealistisch is? Larie. Dat is het goedkoopste element om de discussie niet mee aan te gaan. Met kleinschalige projecten verleg je steentjes in de rivier. De tegenstroom is sterk. Maar dan is het kwestie van de steentjes beter te leggen. Kleine din-gen veranderen de wereld niet, maar misschien wel de manier van denken?”

vage verZInselsZijn de organisatoren van de in-spiratiedag geslaagd in hun opzet om transitieprojecten dichter bij de mensen te brengen? Het enthousiasme

en de verwondering van het publiek verraadt van wel. “Ik was nieuwsgie-rig naar TransLab K”, reageert peggy Meeuwssen uit Kasterlee. “Ik speel al een tijdje met het idee om iets met de tuin te doen. Het bleef altijd bij vage verzinsels. nooit ondernam ik iets con-creet. na vandaag misschien dan toch wel. Ik heb er alleszins veel goesting in gekregen.”

Ook Mieke peeters en haar dochter nele uit Tielen keerden met nieuwe ideeën terug naar huis. Zij waren vooral geboeid door het welzijnsver-haal van Koen Trappeniers. “nele heeft een licht motorische en licht mentale handicap”, vertelt Mieke. “Voor mensen zoals nele wordt er veel geregeld, maar er wordt niet altijd naar hen geluis-terd. Het doet deugd dat iemand zoals Koen Trappeniers effectief aan haar vraagt wat ze vindt. Alleen daarom al vinden we het betoog van Koen zeer interessant. Ook het project Samen-huizen spreekt me aan. Ik ben alleen-staande en op zoek naar een oplossing om op een of andere manier een huis te delen als ik straks met pensioen ga.”

sTof ToT … doenDuurzame Kempen. De aanwezigen waren effectief part of the game. Ze gin-gen ’s avonds naar huis met een rug-zak vol praktijkvoorbeelden en stof tot doen. En Toon Dupré? Die was de held van de dag. De man keerde huiswaarts met een herstelde vlakschuurmachine. “Ik ging een kijkje nemen in het Repair Café en binnen de kortste keren was ik mee aan het knutselen”, glimlacht bezoeker Jef Schauwaers. “We hebben de schuurmachine opnieuw op gang gebracht. Toon was content.”

TeksT caroline haverans

ha

nsv

an

ge

el.c

om

15

het cijfer

2014 was een overgangsjaar waarin oudere thema’s aan belang inboetten en nieuwe hun plaats innamen. een jaar ook waarin de kleinere, nieuwere thema’s vaste voet aan de grond kregen. beide bewegingen tonen aan dat vormingplus kempen op thematisch vlak niet verstart, maar juist dyna-

mischer wordt.

In 2014 kwamen 34 verschillende thema’s aan bod. We tellen er 8 meer dan in 2013. Die stijging is vooral te wijten aan de actie ‘Last Minutes’, waarin we maan-delijks vier activiteiten aanbieden die organisatoren goedkoper kunnen boeken.

VerschuiVingenToch merken we ook bij de activiteiten die we intensie-ver begeleiden, verschuivingen. Het meest opvallende is de terugval van het thema ‘interculturaliteit’. Dit thema stond de voorbije drie jaar moederziel alleen aan de top, maar vinden we nu pas op plaats 8 terug. Die terugval voorspelden we al in ons vorig jaarma-gazine: we stapten eind 2013 immers uit het project ‘praatpunt’, dat zeer veel activiteiten genereerde. Het thema ‘vergrijzing’ volgt de omgekeerde weg en stijgt van plaats 10 naar nummer 1.

overgangsjaar voor THEMA’s

Het project ‘Generaties voor elkaar’ is hiervoor verant-woordelijk. Ook het thema ‘Transitie’ kent een sterke klim. Het dook in 2013 voor het eerst op (op plaats 17) en nestelt zich nu al in de top 5.

Weg: buurtenHet thema ‘buurtwerking’, traditiegetrouw goed voor een plaats in de top 10, verdween in 2014. Er werd inderdaad geen enkele activiteit opgezet om de sociale cohesie in een buurt te verbeteren. En wat te denken van de verschijning van ‘geschiedenis’ en ‘politiek’ in de top 10, twee thema’s die in 2013 niet voorkwa-men. Dit toont weer aan dat we er beter in slagen om activiteiten aan te bieden die aansluiten op de actuali-teit: 2014 was immers het jaar van de herdenking van Wereldoorlog I en het was een verkiezingsjaar.

vergrijzing

16(H)echt Arendonkpassies als cement tussen mensen

oud en eenzaam

17

Vormingplus begeleidt samen met de seniorenconsulent een deelne-mersgroep in een project rond de aanpak en preventie van een-zaamheid bij ouderen dat mensen uit Arendonk bij elkaar brengt: zij die wat nodig hebben en zij die wat willen doen. Regelmatig zijn er groepsmomenten voor uitwis-seling en vorming. Ook deelne-mers zelf nemen een stuk van de organisatie op zich. Vernieuwend aan deze aanpak is dat het louter gebaseerd is op vrijwilligheid, wederkerigheid en solidariteit.

eenzaamheid: dat bleek in een onderzoek onder arendonkse zestigplussers de grootste

maatschappelijke uitdaging. 17% van hen voelde zich zo eenzaam dat ze er op eigen

kracht niet goed uitraakten en professionele hulp nodig hadden om die eenzaamheid de baas te kunnen.

gebracht, en zo kunnen mensen elkaar steunen. Wederkerigheid is daarbij een kernbegrip: er wordt niets geruild, er komt geen geld of alternatief muntsys-teem aan te pas, enkel waardering. ”

Het draait bij (H)echt Arendonk om ‘iets voor iemand te kunnen beteke-nen’ en om ‘elkaar te steunen, door aanwezig te zijn, of door iemand iets te leren, of door hand- of spandiensten te leveren.’

kleIne goedheIdKarine Soenen verwijst naar de filo-soof Emmanuel Levinas waar die het heeft over de ‘kleine goedheid’: ‘Het adjectief klein in de ‘kleine goedheid’ is betekenisvol en wijst op het concrete en het bescheiden karakter van de goedheid. Het gaat over een goedheid die zich in heel concrete omstandig-heden van de ene mens tegenover de andere voltrekt, zonder te wachten op een organisatorische structuur die oplossingen brengt. De kleine goed-heid heeft niet de pretentie een totale goedheid te zijn en zo’n structuur

kleInsChalIg en sIMpelKarine Soenen van het Sociaal Huis: “Samen met Vonk3, Thomas More Kempen, de Seniorenraad, het Arendonkse Rode Kruis en Vorming-plus Kempen liep er gedurende een jaar een onderzoek rond een mogelijke aanpak en de preventie van eenzaam-heid bij ouderen.

uit de conclusies daarvan bleek dat zo’n aanpak kleinschalig en simpel moest zijn: het draaide vooral om ‘het klikken tussen mensen’, en meer dan ‘wat buurten, eens langslopen’ moest het niet zijn. Zo werd ‘(H)echt Arendonk’ geboren, als een Arendonks netwerk van mensen, jong en oud.”

passIe als aanknopIngspunT “In dat netwerk gaan we uit van de passies en de interesses van de deelne-mers rond twee vragen: heb je iets aan te bieden? Of heb je iets te vragen? Die vragen en dat aanbod worden samen-

kr

istofv

an

ac

co

m.b

e

Karine Soenen (r.): ‘De passie vertalen in contact en wederkerigheid’

18

te vervangen. Ze wil niets oplossen maar enkel een heel concrete act van goedheid stellen ten opzichte van een welbepaalde nood van één welbe-paalde Ander. “De kleine goedheid is de goedheid van de nederige mens, die in het besef van zijn eindigheid zijn hoogmoed achter zich heeft gelaten en spaarzaam hulp biedt. De kleine goed-heid kiest voor een partiële, voorlopige maar reële act van barmhartigheid tegenover de unieke Ander.” (cfr. Burg-graeve, 1995).

“een ZjaT koffIe Is genoeg”Mil Henderieckx, vrijwilliger bij (H)echt Arendonk, deed “al vanalles: het gras afrijden, een kip geslacht, het peil van mazoutketels gemeten, geklust ... maar ik krijg er waardering voor terug, en dat is het belangrijkste. Ik wil iets betekenen voor anderen. Ik moet daar verder niks voor terug hebben. Een zjat koffie of ne koek is al genoeg. Hoe ouder je wordt, hoe meer je mensen rondom je nodig hebt.”

Voorzitter van de seniorenraad Bertha De Vocht: “Het eerste wat mensen

zeggen als we ze aanspreken voor (H)echt Arendonk, is ‘Ik heb niets nodig, en ik heb zeker niets te bieden. Ik kom gewoon eens horen hoe het werkt.’ Met wat geduld zoeken we naar hun passies. Het gaat vaak om dingen die ze al jaren niet meer deden.”

“Maar mensen babbelen niet graag over wat ze nodig hebben, maar liever over wat ze kunnen.”

geen gewone verenIgIng“Er is een groot verschil tussen ons en de klassieke verenigingen. Die bieden een activiteit aan aan de mensen. Ze bieden feesten aan. En daar kunnen mensen aan deelnemen. Er is een aanbod op een presenteerblaadje en mensen nemen deel. Bij ons worden er geen activiteiten aangeboden. Mensen bieden zich aan aan elkaar. Aan jou. Aan de groep. Er is echte betrokken-heid. Kan ik nog iets doen voor u?”

Lieve: “Heel veel mensen komen er bij via de mensen die er al bij zijn. Ze brengen zelf mensen aan van wie ze denken dat die ook iets zouden kun-nen hebben aan (H)echt Arendonk.”

Weg met de mytheseen inspiratiedag

oud en eenzaam

En of het inspirerend was? 'Ja,' ant-woordde gie van den eeckhaut die als zwerver doorheen de dag mijmeringen sprokkelde, 'al was het maar omdat vandaag de kracht voelbaar werd door de samenwerking over de grenzen van het sociaal-cultureel werk, van het wel-zijnswerk, het onderwijs en het beleid heen. Dat is op zich al inspirerend!'

'we MoeTen weer Zorgen voor elkaar'koen hermans had het over de kansen en de bedreigingen bij de vermaat-schappelijking van de zorg. De voorbije decennia kende de professionele zorg in Vlaanderen een significante groei.

kr

istofv

an

ac

co

m.b

e

irè

ne

de

swe

rt

• vla

am

seo

ud

er

en

ra

ad

.be

19

het probleem van de eenzaamheid aanpakken: daar draaide het om op de inspiratiedag 'oud en eenzaam' in arendonk. aanleiding was de presentatie van het boek 'oud en eenzaam, een gids door de mythe' die mensen een leidraad wil bieden als ze aan de slag willen gaan om rond de eenzaamheid bij ouderen te werken.

sterkhouders in de buurt kan betrek-ken, zonder ze te misbruiken voor je eigen doelstellingen'. Ook is er lokale infrastructuur nodig die ontmoetin-gen mogelijk maakt - en daar is nog een taak voor de lokale besturen voor weggelegd. 'Eén van de mooiste voor-beelden daarvan zijn de Limburgse dorpsrestaurants, uitgebouwd door samenlevingsopbouw, gerund door vrijwilligers. '

Toch blijft Koen Hermans zich afvra-gen of het versterken van de informele zorg wel een realistische optie is. 1/5 van de Vlamingen tussen 18 en 85 jaar verricht regelmatig zorg of opvang, 1/10 zowat dagelijks. Het gaat dan vooral om mensen die tussen 55 en 64 jaar oud zijn, mensen die dat meestal nog met een voltijdse job moeten combineren. Als die groep langer moet gaan werken, of als het tijdskrediet teruggeschroefd wordt, zal dat daarop een weerslag hebben. 'Er zit ook nog wat rek op de cijfers', zegt Hermans, 'ander onderzoek toont aan dat meer dan 16% van de zestigplussers nog vrijwilligerswerk doet en dat hetzelfde aantal dat nog niet doet, maar wel zou willen doen.'

Hermans ziet ook nog een aantal valkuilen bij die vermaatschappelij-king. Hij ziet die niet onmiddellijk de wachtlijstproblematiek oplossen, en zeker niet voor mensen met com-plexe zorgen. De vraag stelt zich ook hoe het met de spanningskracht zit tussen de publieke en de persoonlijke verantwoordelijkheid: 'Het ontstaan van een informele zorgplicht lijkt een onderhuidse trend te worden, en als je ziet wat er in de samenleving gebeurt, lijken de valkuilen alleen maar groter te worden.' En wil de zorgvrager zelf wel zo'n ‘vermaatschappelijking’? 'Willen mensen zelf wel afhankelijk

Weg met de mytheseen inspiratiedag

In die tijd lag het accent op de uitbrei-ding van het opvangaanbod. Toch blijft de hele sector kampen met een groot aantal onbeantwoorde zorgvragen. De wachtrijen blijven nog altijd ellenlang. 'Dat heeft ook te maken met de vele maatschappelijke veranderingen: elke sector wordt grootschalig vertimmerd, maar als je verbouwt, kan je soms een tijd je eigen huis niet in. Dat kan hier niet: je moet blijven voortwerken terwijl je tegelijk de veranderingen doorvoert.'

hoeZo hype ?De vermaatschappelijking van de zorg lijkt vanuit het beleid daarop een

antwoord te zijn. 'Het is nu een hype, maar toch is het idee verre van nieuw', betoogt Hermans. Dat toonde hij aan met fragmenten uit beleidsnota's die hij putte uit de voorbije vijfentwintig jaar. 'Dat je diezelfde accenten steeds ziet terugkomen, doet nochtans vermoeden dat het blijkbaar niet zo makkelijk te realiseren is.' Een sociaal netwerk activeren, betrekken en ver-sterken lijkt altijd een hele klus. noch zorgverleners, noch buurtwerkers hebben daar ervaring mee. nochtans wordt de buurt steeds belangrijker als integratiekader en kan het de sociale cohesie versterken binnen een preven-tieve aanpak. Daarvoor is wel 'contact-leggingskunde' nodig 'waarmee je de

20

worden van hun persoonlijke netwer-ken - of nog wat cruer -willen ouders wel gewassen worden door hun eigen kinderen? De relatie met de zorgomge-ving transformeert in het zorgproces - en dat is niet altijd gewenst.'

De belangrijkste vraag lijkt hem of de vermaatschappelijking draait om subsidiariteit of complementariteit. Vervangt het informele netwerk de professionele hulp, of kan dat sociaal netwerk versterkt worden door profes-sionals? Hermans ziet het gevaar dat subsidiariteit uitdraait op 'beperkte netwerken die het zonder ondersteu-ning moeten stellen' en pleit voor meer aandacht voor een degelijk uitgebouw-de complementaire zorg.

weg MeT de MyThes!leen heylen, die de gids uitschreef die op deze inspiratiedag voorgesteld werd, pleit ervoor om de begrippen 'oud' en 'eenzaam' niet per definitie aan elkaar te koppelen.

Dat de samenleving vergrijst, heeft veel invloed op ons beeld over 'oud zijn'. Oud ben je pas als je afhankelijk bent, niet meer mee kunt. Van mensen wordt na hun pensioen veel verwacht voor ze 'oud' zijn.

Eenzaamheid: ook daar hebben we beelden over. Er kleeft een sterk stigma aan: van mislukking, zieligheid, er niet bij horen, ... En in die zin is het ook een taboe - we geven het niet makkelijk toe, en we vinden het moeilijk om er echt over te praten.

We beschouwen dan ook zowel 'oud' als 'eenzaam' als een probleem. En bovendien maken we een spontane associatie tussen de twee. De samen-leving gaat dan ook vaak op zoek naar 'oplossingen' voor de 'eenzame oude-ren'. Men wil de oudste, en zorgbehoe-vende ouderen activeren.

Dat beeld leeft, en geeft ons handelen in de praktijk vorm. Maar dat we dat doen, is niet zo onschuldig. We hande-len op basis van mythes.

nee, stelt Heylen, eenzaamheid is subjectief. Het kan je op elk moment in je levensloop treffen. En de ene eenzaamheid is de andere niet: je kan een heleboel mensen kennen, maar je toch eenzaam voelen. Of je kan echt snakken naar een hechte band met ie-mand. Zo'n periodes van eenzaamheid kunnen kort of lang duren. Wel zijn er risicofactoren: je partnerstatuut, je gezondheid, je financiële situatie, je sociale vaardigheden, ...

Daarom publiceerde ze een inspira-tiegids met een leidraad en een aantal concrete tips, en geen receptenboek.

Innoveren Is de boodsChap'Zwerver' Gie Van den Eeckhaut om-schreef eenzaamheid als 'een complex en hardnekkig vraagstuk'. Er zijn geen eenvoudige oplossingen voor. Hij riep op om in Vlaanderen een tapijt van vele praktijken te weven, van praktij-ken die vandaag en morgen worden bedacht. Die mogen mislukken, dat is eigen aan innovatie. 'En laat ze maar organisch groeien; innoverende, veelbelovende praktijken ontsnappen nu eenmaal aan de klassieke plan-ningslogica's.'

(H)echt Arendonk leek voor hem daar een prima voorbeeld van: het schept een nieuwe ruimte waarin iets bieden en iets geven op een nieuwe manier gebalanceerd en afgestemd geraakt. Centraal staat daarbij 'iets betekenen voor elkaar' en - zoals Karine het ver-woordde - de persoon met zijn kracht én zijn kwetsbaarheid. Zo worden maatschappelijke spelregels veranderd en worden nieuwe, wenselijke spelre-gels versterkt.

Dat innoveren stelt het werkveld wel voor uitdagingen: de Arendonkse erva-ringen knippen en plakken in je eigen omgeving, zal niet werken. Zelf aan het innoveren gaan, is de enige oplossing. Daar is wel een cultuurverandering voor nodig, zegt Van den Eeckhaut. 'Daarbij zal je Tripel B-mensen nodig hebben: mensen die bewogen zijn, beweeglijk en bevlogen. En ook nog Dubbel V-organisaties, die verbonden en vloeibaar zijn en als boeren (en niet als ingenieurs) organisch werken met de inspiratiegids als leidraad, wars van alle klassieke denkschema's.

Van den Eeckhaut: “Hoe sterk is de eenzame fietser die kromgebogen over zijn stuur, zichzelf een weg baant? We rijden beter in een peloton: dan komt onze kracht echt tot zijn recht.”

TeksT dirk raeymaekers

ba

rt

va

n d

er

mo

er

en

“Zelf aan het innoveren gaan, is de enige oplossing”

gie van den eeckhaut

Gie Van den Eeckhaut: “Voor die cultuurverandering zullen we Tripel B-mensen nodig hebben: mensen die bewogen zijn, beweeglijk en bevlogen. En

ook nog Dubbel V-organisaties, die verbonden en vloeibaar zijn”

21

8.022deelnemers

=10 dlnrs.

het cijfer

vormingplus bereikte

in 2014

tijdensop614

activiteiten,waarvan

46%opgezet

met partners die werken met kansengroepen

We hebben niet de ambitie om zoveel mogelijk uren programma te realiseren. Dat staat wat haaks op onze focus om vooral kwalitatief sterk educatief werk af te leveren.

In 2014 realiseerden we 636 minder uren dan in 2013. Die daling (-28%) was te voorspellen door het stop-zetten van de projecten 'praatpunt' en ‘Samen Inburgeren’. Voor de volgende tijd plannen we geen projecten om die urenproductie op te drijven. Dat is voor ons immers nooit een criterium bij de keuze van activiteiten.

1.638uren programma

=10u

Traditiegetrouw meten we de aandacht voor kansen-groepen via het aantal activiteiten dat Vorming-plus realiseert in samenwerking met organisaties

die zelf werken met kansengroepen of ermee vertrouwd zijn.In 2014 tellen we zo 285 activiteiten of 46% van het totaal aantal gerealiseerde activiteiten. Dit percentage ligt significant lager dan vorige jaren: 60% in 2013 en 58% in 2012.

Die daling kwam niet onverwacht en zal zich ook in 2015 verderzetten. De projecten ‘praatpunt’ en ‘Samen Inburgeren’ die in verschillende gemeen-ten liepen en samen goed waren voor 312 activiteiten in 2013, stopten voor ons respectievelijk eind 2013 en eind 2014. Er kwamen geen projecten in de plaats die zo’n massale aantallen opleveren.

Zonder deze uitschieters werd er erg goed gepresteerd qua samenwerking met kansengroepen. Er vonden 215 activiteiten plaats in samenwerking met organisaties die zelf werken met kansengroepen of ermee vertrouwd zijn. Dat zijn er 49 meer dan het jaar voordien.

22

een feest organiseren om je tiende verjaardag te vieren en op dat feest alleen maar vooruitblikken en niet terug-kijken: dáár houden wij wel van. Met de kin omhoog en

de borst vooruit vol vertrouwen de toekomst in stappen. That’s the spirit. er is geen tijd om zelfvoldaan achterom te

kijken, want er staat nog een hoop werk te gebeuren.

alleen al de manier waarop vormingplus kempen zijn tiende verjaardag vierde, toont het belang aan van deze gedreven en ambitieuze organisatie, die overal honger

en goesting zaait om van de wereld een betere, eerlijke en duurzame plek te maken.

Kempens zaaigoed10 jaar Vormingplus

23

Het ‘terugblikgedeelte’ bleef tijdens ‘Kempens zaaigoed’ -de naam die het verjaardagsfeestje van Vormingplus Kempen had meegekregen- beperkt tot welgeteld twee zinnen van voorzitter Gie Van den Eeckhaut: “Ik sta erop het team van Vormingplus Kempen te bedanken. Zij hebben de voorbije jaren fantastisch werk geleverd.” Om meteen daarna de steven vooruit te wenden: “We zullen onze rol blijven vervullen en de vinger aan de pols houden.”

beleefMarkTHet verjaardagsfeestje wordt afgetrapt met een beleefmarkt: een ruimte met standjes die je niet moet ‘bezoeken’, maar ‘beleven’. Je moet er niet luisteren of kijken, maar doen. Een journalist voelt zich daar al snel ongemakke-lijk bij. Hij is het gewoon om vanop afstand te observeren. ‘Doen’ zit niet in zijn DnA. Voor mij persoonlijk geldt dat nog eens in het kwadraat als het over koken gaat. “Of ik geïnteresseerd ben om biologische choco te maken,” vraagt een dame van de ‘Biohap’ me. Ik deins een meter achteruit. Ik durf thuis de keuken zelfs niet in te komen zonder op voorhand de brandweer

en het Rode Kruis te verwittigen. “Ik ga passen. Dat is voor iedereen het beste,” antwoord ik. Vanop afstand zie ik hoe een mengeling van notenpasta, cacaopoeder en siroop tot choco wordt gemixt. “Of ik wil proeven?” Ik pas opnieuw. Kwestie van beleefd te zijn en de mensen die de choco gemaakt hebben voorrang te geven.

“Dag Roel. Heb je zin om mee te spelen in een film?” De ‘neen’ ligt alweer op het puntje van mijn tong, maar ik zeg overtuigend ‘ja’ en word meegetroond naar een studiohoekje en krijg een microfoon in mijn handen geduwd. “Tien centimeter van je mond houden. Camera loopt. Welke stappen kan de Kempen in de toekomst nog zet-ten? Wat valt er nog te doen?” Ik ben compleet verrast door de vraag, maar dat is ongetwijfeld juist de bedoeling. Ingestudeerde antwoorden zijn saaier dan spontane. Ik stamel iets over cultuur -mijn stokpaardje-, duurzaam-heid en groene energie. Terwijl ik zit te beseffen dat ik niet erg tevreden ben over het antwoord dat ik nog volop aan het geven ben, volgt de tweede vraag al: “Welke rol kan Vormingplus daarin spelen?” Ik herpak me: “Vormingplus

be

rt

de

de

ke

n

moet de rol blijven spelen die het altijd al gespeeld heeft: stimuleren, adviseren, faciliteren, verbinden, de juiste mensen met mekaar in contact brengen. Dat is heel belangrijk.”

Ik word bedankt voor bewezen diensten en mag me aanmelden bij een toeristisch bureau, waar ik een reis kan winnen. In een onbegrijpe-lijke taal stelt een vriendelijke vrouw een reisbrochure voor. Ik begrijp er letterlijk niet één woord van, maar het beleefpleinidee indachtig weet ik dat er een zekere inspanning van mij ge-vraagd wordt. Met handen, voeten en alle talen die ik ken, maak ik duidelijk dat ik naar Kopenhagen wil. Waarop opnieuw een compleet onverstaanbare uitleg volgt. Zelfs met gebaren lukt het niet en lijken onze talen teveel van mekaar te verschillen. Ik krijg een papiertje: “pech, je hebt geen reis gewonnen.” Alsof dat ooit de bedoe-ling was. De winst is natuurlijk dat ik geprobeerd heb contact te leggen met een anderstalige, dat we geprobeerd hebben mekaar te begrijpen en dat we met de glimlach afscheid nemen van mekaar.

be

rt

de

de

ke

n

“Of ik geïnteresseerd ben om biologische choco te maken,” vraagt een dame van de ‘Biohap’ me. Ik deins een meter achteruit.

24

TIen uITdagIngenOver naar de hoofdorde van de dag. Tien mensen van diverse pluimage komen vertellen hoe zij de toekomst van de Kempen zien en voor welke uit-dagingen de regio staat. Alles kan, alles mag. De enige voorwaarde die Vor-mingplus Kempen stelt, is bondigheid. Elke spreker krijgt 5 minuten. Geen seconde meer. De betogen moeten kort en duidelijk zijn.

Het muzikale duo blank opent de reeks getuigenissen met een lied. De boodschap in de bijhorende clip valt niet mis te begrijpen. “Omarm iets of iemand onbekend.” Het raakt de kern. Als we allemaal iets minder ‘bange, blanke man’ zouden zijn, zou de wereld er heel anders uitzien.

koen aerts, historicus en bestuurslid van burgerbeweging De Koep, legt uit dat de toekomst in het verleden ligt. “Ik zeg niet dat vroeger alles beter was en dat we de klok moeten terugdraai-en. Maar eeuwen geleden waren de woeste Kempense gronden gemeen-schappelijk bezit. Mensen zagen er

kr

is V

an

ex

el

ba

rt

va

n d

er

mo

er

en

mekaar, legden er contacten en ge-bruikten of bewerkten de grond voor gemeenschappelijke doelen. Dat oude idee van de zogenaamde ‘commons’ moeten we terug wat meer valoriseren en promoten. Ik ben positief. Als ik de opkomst en de stijgende populariteit van coöperatieven en burgerbewegin-gen bekijk, denk ik dat we op de goede weg zijn.”

De Meerhoutse schepen (cultuur, toe-risme, onderwijs, communicatie…) jan Melis raadt iedereen aan om aan time management te doen en voor zichzelf na te gaan hoe het zit met de verde-ling slapen, werken en vrije tijd. “Bij mij was dat niet meer in evenwicht. Aan vrije tijd kwam ik amper nog toe. Ik ben mezelf en mijn leven daarom anders gaan organiseren. Dat kán dus. Je moet het alleen doen. nu zijn slapen, werken en vrije tijd weer juist verdeeld en in evenwicht: drie keer één derde.” Zijn betoog werkt. Links en rechts in de zaal zie ik mensen tellen hoe het in hun leven gesteld is met de verdeling van de tijd.

Contact durven leggen, is noodzakelijk om iemand te leren kennen. Cul-tuur kan op alle niveaus mensen samenbrengen.

Jailson Tavares De Pina'nieuwe' Kempenaar

be

rt

de

de

ke

n

25

Met jailson Tavares de pina betreedt een ‘nieuwe Kempenaar’ van de Kaapverdische eilanden het podium. Hij breekt een lans voor meer contact, meer cultuur, gelijke kansen op het werk en degelijk onderwijs. “Contact durven leggen, is noodzakelijk om ie-mand te leren kennen. Cultuur kan op alle niveaus mensen samenbrengen. nieuwe Kempenaren kunnen zich pas goed integreren als ze een degelijke job vinden. Ze moeten gelijke kansen krijgen om werk te vinden. Daar schort het wel eens aan. Ik eindig met een cli-ché: kinderen hebben de toekomst. Als zij écht deel willen uitmaken van die toekomst, moeten ook kinderen van vreemde origine degelijk en kwaliteits-vol onderwijs krijgen.”

Amateurkunstenaar en ex-vakbonds-man vic huysmans stelt een maquette voor van Laakdal over 200 jaar. “Dit is nog maar een begin. Het eindpunt is Laakdal in 3014. Dan zal er heel veel

water zijn. En gebouwen van duizend meter hoog.”

frans loots toont een film waarin hij oproept tot meer verdraagzaamheid. “Cultuur kan daar een bepalende rol in spelen. Cultuurcentra moeten inzetten op projecten voor armen en kansar-men. Cultuurcentra zijn ideaal om arm en rijk te verenigen. naar muziek luisteren, naar een toneelstuk kijken of een schilderij bewonderen, kan mensen samenbrengen, ongeacht hun achtergrond.”

kris eelen, festivalorganisator en ma-nager van artiesten, gaat nog een stap verder en pleit voor de oprichting van een kunstencentrum in de Kempen. “De Kempen scoort goed op het vlak van cultuur. Er lopen hier veel crea-tievelingen rond, er zijn nergens ter wereld zoveel festivals op zo’n beperkte ruimte als in de Kempen en er zijn voldoende cultuurcentra om artiesten te laten optreden. Maar een kunsten-centrum dat de nadruk legt op het zelf creëren en produceren van kunst is er nog niet. Die stap moeten we nog zet-ten. Daar is behoefte aan.”

Dichter-performer wim paeshuyse brengt een ode aan de levenslust door alles om te draaien wat ouders verbieden.

Marian Mertens en haar man getuigen hoe hun leven drastisch is veranderd sinds ze beiden kozen om 4/5 te werken. “Oké, je verdient iets minder. Maar je krijgt veel terug: ontspan-ning, tijd voor mekaar, quality time. Waarom er geen systeem van maken? We pleiten voor de invoering van een 30-urenwerkweek. Dat zou een massa banen creëren en iedereen zou meer levenskwaliteit krijgen.”

wout baert viert zijn eigen verjaar-dagsfeestje: één jaar Campina Energie.

Hij droomt luidop van een toekomst waarin alleen nog duurzame energie wordt gecreëerd en verbruikt. De Kem-pen is daar perfect geschikt voor.

voor geluksZoekersBart Caron, voorzitter van de commis-sie voor cultuur, jeugd, sport en media in het Vlaams parlement, vat de avond samen. “De woorden ‘cultuur’ en ‘geluk’ zijn het vaakst gevallen. Ze zijn ook nauw verwant aan mekaar. Het feit dat vroeger in de politiek cultuur en welzijn in dezelfde portefeuille zaten, zegt genoeg. Cultuur is wat ons onder-scheidt van de dieren. Cultuur maakt ons tot mens. Onder cultuur versta ik alles wat wij doen om vorm en inhoud te geven aan onze leefomgeving. Cultuur leidt tot geluk. Over cultuur kan je twee cruciale vragen stellen. De eerste is: voor wie doen we het? Voor wie getroosten we ons al die moeite? Wel , ik zal je zeggen voor wie we het niet doen: voor de blanke midden-klasse. Die vindt zijn weg naar geluk wel. Laten we het vooral doen voor de mensen die graag gelukkig willen worden, maar die zelf niet tot bij het geluk geraken. Als we hen dat duwtje in de rug kunnen geven, lukt het. Voor hen doen we het. Cultuuraanbieders moeten zich dus vooral focussen op die grote groep mensen.”

“De tweede vraag is: hoe moeten we dat doen? Mijn antwoord is: voort-doen. Doe wel en zie niet om. Laat je niet ontmoedigen, zeker niet in deze barre crisistijden waarvan volgens mij het einde nog lang niet in zicht is. Houd moed en doe wat je kan. Blijf werken aan een betere wereld. Zonder ophouden. ”

TeksT roel sels

ik ben mezelf en mijn leven daarom anders gaan or-ganiseren. nu zijn slapen, werken en vrije tijd weer juist verdeeld en in even-wicht: drie keer één derde.

Jan melisschepen in Meerhout becijferde zijn leven

met de meetlat

be

rt

de

de

ke

n

be

rt

de

de

ke

n

26

Het vormingswerk heeft zichzelf opnieuw uitgevon-den. Velen van ons hebben er aardig wat aan te danken, mezelf incluis. Je leert immers niet alles op school, ze-ker als het wat minder kennisgericht en wat kritischer is. Je deelt niet zonder overtuigd te zijn van waarden. En ja, je bent ervan overtuigd dat alles beter kan, voor iedereen.

precies daar staat Vor-mingplus Kempen, op de breuklijn van oud en nieuw sociaal-cultureel werk. Ontstaan als een reactie op het verou-derde patroon, bezield door nieuwe ideeën

en mogelijkheden. Het doet me persoonlijk heel veel deugd. Om dat te begrijpen moet je weten dat ik als kabinetschef van de toenmalige minister van Cultuur mee heb nagedacht en geschreven aan het nieuwe decreet, de regelgeving waar de Vormingplussen uit zijn gesproten. Zelf geheel en al uit het culturele veld ontsproten, dan mee gebouwd aan het cultuurbeleid en daarna hele-maal de politiek binnen geduikeld. Dat is heel kort sa-mengevat mijn traject. Maar nog steeds met de voeten in de West-Vlaamse klei. Ik geef het toe, ik geloof nog in de maakbaarheid van de samenleving. nog steeds.Of het een goed idee was dat we 10 jaar terug iets als Vormingplus uitvonden? Ik zou gemakkelijkheidshalve kunnen concluderen dat het antwoord daarop niet anders dan 'ja' kan luiden. Dat zou effenaf niet eerlijk zijn. Ik moet eigenlijk het antwoord niet proberen te formuleren, dat moeten de duizenden participanten aan acties en activiteiten van Vormingplus zelf doen.

be

rt

de

de

ke

n

barT Caron OVER 10 JAAR VORMInGpLuS

WERKEn AAn DE KWALITEIT VAn HET LEVEn, DOOR WInD TE MAKEn, En TEGEn DE WInD Op TE ROEIEn.

Werken aan gelukkig zijnsociaal-cultureel werk, volksontwikkeling, volks-

verheffing. het klinkt allemaal wat ouderwets, minstens belegen. we spreken liever over

de commons, over coöperaties, over sociale verbon-denheid. what's in a word? we frissen de vorm op,

maar doen ten gronde hetzelfde als zovele mensen voor ons: samen vormgeven aan een goed leven.

27

barT Caron OVER 10 JAAR VORMInGpLuS

th

om

as

mo

re

/flick

r

Zij kunnen dat veel beter beoordelen, nietwaar? Ik was in december aanwezig op de viering van het tienjarig bestaan van Vormingplus Kempen. Ik zag er veel enthousiaste mensen, hoorde tien bezielende verhalen, merkte zoveel engagement, en kon niet rond de wil om in Kempens zaaigoed te investeren, knikte instemmend dat muziek deuren opent, dat we de kloof tussen rijk en arm ook door cultuur moeten slechten, dat we creatief talent moeten koesteren, dat 30 uur per week werken een zegen is, dat poëzie zoveel troost biedt, maar dat we niet mogen vergeten te leven. Een collectie wereldverbeteraars bij elkaar? Of naïevelingen die geloven in die maakbaarheid? Of het een goed idee was de vormingssector tien jaar geleden grondig, en met zachte dwang, te hervormen? Meestal is het voorgebakken antwoord negatief. Iets wat uit Vlaamse leem gegroeid is, is de facto goed. Dat de overheid daar met haar pollen maar vanaf blijft. En toch was de operatie meer dan koosjer, denk ik nog steeds. Het veld van vormingsinstellingen bestond uit een lappendeken van (piep)kleine initiatieven, soms nog verzuild, soms concurrenten van elkaar – en dat met overheidsgeld – en gesubsidieerd per cursusuur. Cursusboeren van de oude stempel. Die werkten voor organisaties die hen inhuurden tegen een mooie beta-ling, die programma's boden voor vooral een blanke middenklasse, vaak toch. Je had betere voorbeelden, zelfs in de Kempen. uitzonderingen bevestigen de regel, ik weet het. Wat dachten we? Als we nu eens een hervorming door-voerden die de versnippering wegwerkte, de opdrach-ten verruimde, de financiering niet afhankelijk maakte van cursusuren, samenwerking met tal van organisa-ties stimuleerde. Maar vooral, en ik zeg het nogmaals, 'vooral' een ongelimiteerde inhoudelijke vrijheid van handelen mogelijk maakte voor de Vormingplussen. nee, niet de overheid moet opleggen wat ze moeten doen. Het zijn vaklui? Dan kunnen ze dat zelf, samen met hun omgeving, hun mensen, bewoners en groe-pen. Vanuit een zeer breed concept van wat 'vorming' zou kunnen zijn. Zou dat niet leiden tot een nieuwe dynamiek en veel inspiratie? In het decreet heette het nog 'Volkshogeschool', een pluralistische organisatie

Werken aan gelukkig zijndie tot doel heeft het organiseren, structureren en coördineren van het niet-formele educatieve aanbod in een regio. Ze heeft naast een culturele en gemeen-schapsvormende functie, in hoofdzaak een educatieve functie. Ik herhaal het ook nog even: de overheid blijft in de goede culturele traditie 'op afstand'. Ze bemoeit zich niet met inhoudelijke keuzes van de vormingsinstel-ling. Ja, dat kan nog. Zo zie je in Vlaanderen een prach-tig lappendeken van Vormingplussen, met een werking die vastklikt op de kenmerken van hun regio, allemaal verschillend, maar prikkelend en uitdagend. Er mag van mij een wetenschappelijk onderbouwde evaluatie komen van de effecten van dit beleid. na tien jaar mag dat zeker. Maar ik heb zo'n studie niet nodig om te weten of de toenmalige hervorming gelukt is. De meeste Kempenaren ook niet, denk ik. Vormingplus werkt aan gelukkig zijn, aan de kwaliteit van het leven. Door wind te maken, en tegen de wind op te roeien. Daarvoor alleen is het al de moeite waard.

Bart Caron is Vlaams volksvertegenwoordiger

De 13 Vormingpluscentra waren in 2014 tien jaar aan de slag. Op 10 oktober vond er in het Vlaams parlement een feestmoment plaats. We stonden even stil bij de realisa-ties van het voorbije decennium en blikten vooruit. In ons arrondissement trakteerden we onze partners op een voorstel-ling van een MOOOV-film en in december stond onze open Alge-mene Vergadering in het teken van de verjaardag. Het slotwoord was voor Bart Caron, voorzitter van de commissie Cultuur van het Vlaams parlement.

column bart caron

28

Tijgers aan de haard

actrice Inge paulussen is sinds kort terug te vinden in enkele vlaamse huiskamers met haar monoloog ‘Tijgers aan de haard’.

Daarmee wil ze jonge vrouwen bewust maken van de verschillen tussen mannen en vrouwen. Wat blijkt? Er zijn meer verschillen dan we aanvan-kelijk dachten.

29

v.l.n.r. Tinne Rombouts (burgemeester Hoogstraten), Servais Verherstraeten (staatssecretaris), Geert Bourgeois (Vlaams minister van Inburgering ) en Hamid Riffi (voorzitter Prisma vzw )

30

Het platform Vrouwenkracht van Vormingplus Kempen ging op zoek naar groepjes jonge vrouwen om zo te onderzoeken hoe het zit met de (on)gelijkheid tussen mannen en vrou-wen. Vanavond is het de beurt aan het groepje vriendinnen van de Geelse organisatie Indimaj Vrouwen.

Die Marokkaanse vrouwenvereniging engageert zich om het samenleven in diversiteit te stimuleren door het organiseren van activiteiten en door ook zelf deel te nemen aan Geelse activiteiten.

De 27-jarige Elhasbia en haar moeder Hafida (45) ontvangen met typi-sche Marokkaanse gastvrijheid hun vriendinnen. De tafel vol met zelfge-

maakte lekkernijen, de geur van verse muntthee die ons tegemoet komt en tientallen kaarsen die de woonkamer in een warme en knusse ruimte veran-deren. De vrouwen zijn klaar voor een avondje emancipatie.

onZe sTereoTypen‘Ik stond dit weekend te strijken toen mijn zoon ineens zei dat hij zo blij was een jongen te zijn. Ik vroeg hem ver-baasd waarom en zijn antwoord was duidelijk: omdat ik nooit ga moeten strijken!’ Inge zet met haar ‘Tijgers aan de haard’ meteen de toon. De start van haar monoloog legt meteen een belangrijk knelpunt bloot: er wordt in ons land nogal in stereotypen gedacht.

TIjgers aan de haardJonge vrouwen liggen blijkbaar niet langer wakker van vrouwen-emancipatie, dacht het platform Vrouwenkracht Kempen.Dit project wil hen daarover aan het praten krijgen. Hoe staan zij tegenover de genderthema’s? En waar liggen zij wakker van? De gesprekken vinden plaats in kleine groep, bij de deelnemers thuis en worden ingeleid met een korte theatermonoloog van actrice Inge paulussen. Voor Vormingplus Kempen is het ook een experiment met kamer-theater als nieuwe werkvorm.

31

maar het uitleggen alleen al nam veel te veel tijd in beslag. Soms kan ik er zelfs van wakker liggen ’s nachts. Ik heb zelfs stress over het plannen van vakanties. Het is tegenwoordig heel normaal geworden om het vliegtuig te nemen voor een citytrip; het is alsof we gewoon de trein nemen. Zijn wij mis-schien te verwend?’

pIjnpunTen onTblooT‘Tijgers aan de haard’ legt enkele tere pijnpunten bloot. Hoe beïnvloedt reclame en beeldvorming onze manier van denken? Betekent luxe meteen ook meer geluk? En hoe zit het met onze tijdsindeling en onze financiën? Om nog maar te zwijgen over de duidelijke loonkloof die er nog steeds is tussen mannen en vrouwen. Hoog tijd dus om onze vrouwen zelf aan het woord te laten.

Aan de hand van twee gekozen the-ma’s, in dit geval opvoeding van de kin-deren en financiën, komt er een debat op gang, een debat dat duidelijk maakt dat deze Marokkaanse vrouwen blijven streven naar gelijkheid. Er wordt eerst gesproken over de verschillen tussen jongens en meisjes. Zijn meisjes zorg-zamer dan jongens? Moeten meisjes als kind meer in het huishouden doen dan jongens (en zijn de mannen het la-ter bijgevolg niet gewoon om de vrouw des huizes te helpen?).

clip Inge Paulussen,

De aanwezige dames, stuk voor stuk geëmancipeerd, zetten zich schrap voor het vervolg. ‘In België mogen vrouwen gaan stemmen sinds 1948. Dat is nog maar 67 jaar, de leeftijd van mijn mama. uit cijfers blijkt dat er nog grote verschillen zijn tussen mannen en vrouwen. Kijk bijvoorbeeld maar naar poetsproducten, die altijd op vrouwen gericht zijn. Vrouwen hebben last van kalkaanslag, vrouwen willen hun was terug wit krijgen,…De enige man die we in de reclame tegenko-men, is Mr. proper, maar die heb ik in het echt nog nooit gezien hoor’, vertelt Inge verder. ‘De verschillen tussen mannen en vrouwen zijn vooral opvallend op de werkvloer. Vrouwen

verdienen tien procent minder dan mannen en de meeste parttimers zijn vrouwen. nadat er kinderen geboren zijn, kiezen de meeste koppels ervoor dat de vrouw maar minder moet gaan werken aangezien zij toch minder verdient.’ Inge paulussen vraagt zich in haar monoloog af wat we daaraan kunnen doen. Willen we er überhaupt iets aan doen?

'MulTITasken kunnen Ze nIeT'‘Bij ons thuis bijvoorbeeld doe ik de afwas en droogt mijn man af. Ik ben daar natuurlijk heel blij mee, al vergeet mijn man wel dat ik eerder de boodschappen al gedaan heb, het eten klaargemaakt heb, de tafel klaargezet heb,…Maar kom, onze mannen doen hun best en we zien hen graag. Multi-tasken zit hen echter nog niet zo goed in de vingers als bij ons.’

Zijn wij wel zo vrij dan we zelf denken? Of blijven we tijgers aan de haard? Het zet de aanwezige vrouwen aan het denken. ‘We mogen gaan stemmen en gaan werken, maar thuis wacht er ons ook heel wat werk. Vroeger moesten we alleen zorgen dat ons huishouden draaide, nu moeten we ook nog geld verdienen. En hoewel we minder verdienen, dragen we evenveel bij in de gemeenschappelijke pot. Een tijdje geleden had ik het heel druk en moest ik het huishouden uit handen geven aan mijn man. Handig zou je denken,

"Vroeger moesten we er alleen maar voor zorgen dat ons huis-houden draaide, nu moeten we ook nog geld verdienen."

32

jongen als babysIT?We hervallen vlug in stereotypen: dat is iets voor een meisje, dat is iets voor een jongen. Maar doen we dit ook be-wust? ‘We denken soms dat een meisje bepaalde dingen beter kan dan een jongen, bijvoorbeeld babysitten. Mijn directrice vertelde onlang dat ze een babysit had geregeld voor haar kindje. Ineens stond er een jongen voor de deur. Haar eerste reactie was of ze het wel betrouwde om haar kindje bij een jongen te laten’, vertelt Elhasbia (27). De 28-jarige Yuska pikt hierop in. ‘Mijn broer van zestien gaat wel altijd babysitten, maar dan op het kindje van zijn bazen. Ze kenden hem natuurlijk al wel. Dat speelt ook een rol denk ik. Ik vind niet dat er bepaalde taken zijn die meisjes beter kunnen dan jongens. Mijn broers doen in het huishouden evenveel als ikzelf.’ De aanwezige vrou-wen benadrukken dat het heel veel afhangt van de opvoeding. ‘Als je als ouder geen onderscheid maakt tussen een zoon en een dochter, is de zoon het later gewoon om de vrouw mee te helpen in het huishouden en zo moet het ook maar.’ De twee getrouwde vrouwen uit de groep maken duidelijk dat de man moet mee helpen. ‘Mijn

man kookt soms, maar ruimt nooit op. Heel de keuken staat dan vol met producten. Op een keer heb ik alles gewoon in de vuilnisbak gegooid. Hij heeft dus snel geleerd dat hij moet opruimen’, zegt Hafida (45) lachend. Dit kan op veel bijval rekenen. ‘Mijn dochter wilde nooit haar schoenen op de juiste plaats zetten. Op een gegeven moment vond ik maar liefst vijf paar schoenen onder de tafel. Ik heb alle schoenen uit het balkon naar beneden gegooid. Vanaf nu staan de schoenen altijd op hun plaats’, aldus Fatika (36).

de verwaChTIngenEen van de grootste ergernissen van deze Tijgers is het verwachtingspa-troon van de maatschappij. ‘Als vrouw is het moeilijk. Je moet de perfecte mama zijn, een perfect huishouden draaiende houden en ook nog eens een mooie carrière kunnen maken. Van een man wordt alleen verwacht dat hij carrière maakt, maar voor ons is het veel moeilijker om aan alle verwachtin-gen te voldoen’, vertelt Elhasbia verder. ‘Meer vrouwen dan mannen kiezen

ZIJn WIJ WEL ZO VRIJ DAn WE ZELF DEnKEn? OF BLIJVEn WE TIJGERS AAn DE HAARD?

ACTRICE INGE PAULUSSEN

ervoor om deeltijds te gaan werken als er kinderen zijn. Waarom? De man kan toch ook deeltijds gaan werken

om voor de kinderen te zorgen? Het algemeen beeld hier rond moet echt wel veranderen.’ Een tweede ergernis die naar boven komt tijdens het debat, is dat het grootste deel van het huis-houden nog op de schouders van de vrouwen terecht komt, hoewel de man-nen duidelijk wel hun best doen om te helpen. Soms zien ze het gewoon niet.

Vooral als er kinderen zijn, wordt nogal snel teruggevallen in het klas-sieke rollenpatroon.

CreaTIef ZIjn oM rond Te koMenOok tijdens het tweede thema, finan-ciën, wordt er hevig gedebatteerd. Alle dames voelen de financiële crisis en geven toe dat het moeilijk is om als

ww

w.st

es

.be

'Veel vrouwen willen wel werken, maar ze kunnen nergens terecht omdat ze geen kinderopvang vin-den.'

ww

w.s

te

s.b

e

33

vrouw en als jongere een job te vinden, vooral als je kinderen hebt. ‘Ik ben gescheiden en het is moeilijk om als alleenstaande rond te komen. Je hebt al gemakkelijk een 1.000 euro aan vaste kosten per maand. Je moet creatief zijn om rond te komen en alle beetjes moet je tellen’, geeft Fatika (36) toe. ‘Vooral met jonge kinderen is het moeilijk. Veel vrouwen willen wel werken, maar ze kunnen nergens terecht omdat ze geen opvang vinden voor de kinde-ren. Er is een netwerk nodig waarop deze vrouwen kunnen terugvallen.’ Yasmina (22) kaart de hoge werkloos-heid bij jongeren aan. ‘Zelfs jongeren met een hoger diploma vinden geen

lInkMeer over het succes van het project vind je in de feestbrochure die we in september uitbrachten:

http://goo.gl/fC6OWy

werk. Sommigen gaan zelfs onder hun niveau werken om toch maar bezig te zijn. Voor heel wat jongeren is het frustrerend om geen werk te vinden. Ze voelen zich mislukt in het leven.’

Een vrouw die minder verdient dan haar man, moet ook minder bijdragen in de gemeenschappelijke pot. Dat vin-den deze vrouwen alleszins. ‘Er is nie-mand die het eerlijk zou vinden dat wij vrouwen evenveel moeten bijdragen, ook al verdienen we minder’, reageert Yuska (28). ‘Islamitisch gezien is de man verplicht om ons te onderhouden. Al is het misschien niet eerlijk als de vrouw veel meer zou verdienen dan de man. Als we dan toch streven naar

gelijkheid, dan moet het gaan over gelijkheid op alle vlakken.’

Inge paulussen stelt dat de verschil-len tussen mannen en vrouwen terug zouden gaan tot de prehistorie. ‘Sorry, maar dat is toch al heel lang geleden. Voor mij blijft het de moeite om te streven naar gelijkheid’, aldus paulus-sen. De vrouwen geven haar volmon-dig gelijk.

TeksT wendy luyks

'Veel vrouwen willen wel werken, maar ze kunnen nergens terecht omdat ze geen kinderopvang vin-den.'

ww

w.s

te

s.b

e

34

Iedereen op de foto na de uitreiking van de Oscar-attesten

kr

istofv

an

ac

co

m.b

e

bekroond voor Moed en doorZeTTIng

onze samenleving verandert zienderogen van kleur. die diversiteit kan je niet langer wegdenken. Maar mensen van een andere afkomst vinden niet altijd de

weg naar die plekken waar beslissingen worden genomen. de gemeenteraad, bijvoorbeeld, of zelfs maar naar oudercomites, cultuur- of

sportraden. het Changemakersproject van het Minderhedenforum wou daar verandering in brengen.

Minderhedenforum en Vormingplus Kempen sluiten ‘Changemakers’ af

35

kr

istofv

an

ac

co

m.b

e

Tal van socioculturele organisaties, zoals Vormingplus, sprongen op de kar. Zowel in heel Vlaanderen als in de Kempen, waar we de uitreiking van de Oscars - een onderscheiding voor mensen die deelnamen aan het pro-ject- bijwoonden, was ‘Changemakers’ een groot succes.

Changemakers was een traject dat drie jaar liep, maar dat eind 2014 werd afge-sloten met een feestelijke Oscaruitrei-king her er der in het land.

We trokken in het Turnhoutse cultuur-huis de Warande naar die plechtigheid, die bijgewoond werd door een ferme delegatie van het stadsbestuur: bur-gemeester Eric Vos (T.I.M.), schepen voor gelijkekansenbeleid peter Segers (sp.a) en schepen voor socioculturele vorming en (volwassenen)onderwijs Marc Boogers (Groen).

Mooi, een stadsbestuur dat het belang van een goede integratie erkent en dat ook toont.

praTen én luIsTerenBurgemeester Vos onderstreepte dat. “Als stadsbestuur ijveren wij voor een warme samenleving, waar iedereen in harmonie met de anderen kan leven. We kunnen daar veel impulsen voor geven, maar uiteindelijk zijn het de bewoners zelf die het moeten doen. In een stad als Turnhout is dat niet altijd even gemakkelijk. Als ik de getal-len even mag afronden:we wonen er met 42.000 mensen van wie 36.000 Belgen. In totaal zijn er 125 verschil-lende nationaliteiten in Turnhout. Om harmonieus te kunnen samenleven, moet je in de eerste plaats kunnen

communiceren zodat je mekaar kunt begrijpen, in alle betekenissen van het woord. Taal is vaak een grote barrière. nederlands spreken is de eerste, en wellicht meteen ook de moeilijkste stap naar integratie. pas als je de taal spreekt, kan je opkomen voor jezelf en voor je lotgenoten. Ik besef dat daar moed voor nodig is, en doorzettings-vermogen. Daarom bewonder ik de mensen die het project ‘Changema-kers’ hebben doorlopen en als gevolg daarvan vandaag een Oscar overhan-digd krijgen. Zij bewijzen dat ze echte ‘changemakers’ zijn: mensen die een mondje willen meepraten, die geïnte-resseerd zijn in onze maatschappij, die inspraak willen, die willen participeren en die ideeën willen aanreiken om si-tuaties te veranderen en te verbeteren. Het stadsbestuur is trots op hen.”

geen Ivoren TorenDe burgemeester ging nog een stap verder. “Maar integratie is een verhaal met twee kanten. Dat nieuwe Belgen de taal moeten leren, is één zaak. Maar dan verwachten we van diegenen die hier geboren en getogen zijn natuur-lijk wel dat ze openstaan voor wat de mensen met een vreemde origine zeggen. Om te communiceren moet je immers met twee zijn. Als de ene de inspanning wil doen om te praten, moet de andere bereid zijn om te luisteren. Dan alleen werkt het en komen we tot een mooi resultaat. Dat wordt niet altijd voldoende benadrukt. Het is dus minstens even belangrijk dat wijzelf, en ik bedoel niet alleen het stadsbestuur maar de hele bevolking, er ons voortdurend van bewust zijn hoe belangrijk het is naar anderen te luisteren. Er zijn plaatsen in deze stad waar op dat vlak al veel inspanningen geleverd zijn. '

ik weet dat het frustre-rend kan zijn je stem te laten horen, want soms wil niemand luisteren. laat dat je echter nooit ontmoe-digen. want de keren dat er wél geluisterd wordt, maken het de moeite waard.

wouter verstraeteprojectcoördinator Changemakers

Vlaanderen

deze mensen bewijzen dat ze echte ‘changemakers’ zijn: mensen die een mondje willen meepraten en die ideeën willen aanreiken om situaties te veranderen en te verbeteren. Het stads-bestuur is trots op hen.

eric vosburgemeester Turnhout

kr

istofv

an

ac

co

m.b

e

kr

istofv

an

ac

co

m.b

e

36

'Ik denk bijvoorbeeld aan de biblio-theek en aan de Mondiale Raad. Maar ik wil de ‘changemakers’ ook wijzen op initiatieven die misschien minder goed gekend zijn. Ze kunnen bijvoor-beeld lid worden van burgerbewegin-gen. Die laten regelmatig hun stem ho-ren. Ze geven regelmatig signalen en boodschappen aan het stadsbestuur. We vinden dat erg waardevol. Maar je kan ook nog een stap verdergaan. Vergeet niet dat je zelf ook contact kan opnemen met het stadsbestuur. Wij staan daarvoor open. Wij zitten niet in een ivoren toren.”

1.200 ChangeMakersWouter Verstraete is de projectcoördi-nator van Changemakers in Vlaan-deren. “De bedoeling van dit project was de stem van etnisch culturele minderheden sterker te laten klinken op plaatsen waar de samenleving vormgegeven wordt, zoals bijvoorbeeld in wijkverenigingen of adviesraden. ”

“In totaal hebben 1.200 mensen deel-

genomen aan het project. Het waren zowel studenten als werknemers, ou-deren als jongeren, migranten van de eerste, tweede en derde generatie. De groep was bijzonder verscheiden. Het enige gemeenschappelijke gegeven was de migratieachtergrond die ze al-lemaal hebben. En natuurlijk de wil die ze hadden om dingen te veranderen. Er is wat dat betreft immers nog veel werk te verrichten. In onze maatschap-pij vallen nog steeds te veel mensen uit de boot. Te veel stemmen worden niet gehoord. Mekaar willen begrijpen, is de beste manier om de samenleving te verbeteren. Want we kunnen allemaal van mekaar leren. De changemakers beseffen dat. ”

soMs frusTrerendOpvallend is dat een vrij groot per-centage van de changemakers ervoor kiest om zijn stem permanent te laten horen. Wouter Verstraete: “Daar zijn we trots op. Het is op zich al een prestatie om deel te nemen aan een

activiteit van Changemakers. Zoals reeds gezegd, is daar moed en doorzet-tingsvermogen voor nodig. Maar 168 changemakers hebben ervoor gekozen om hun stem permanent te laten horen. 168 mensen zijn effectief gaan zetelen in de ene of andere adviesraad, waar ze op regelmatige tijdstippen en op structurele basis hun stem kunnen laten horen.”

Wouter Verstraete stak de aanwezige changemakers tot slot nog een hart onder de riem. “Dit project eindigt nu, maar dat wil niet zeggen dat je de vaardigheden die je hebt geleerd niet kan blijven toepassen. Blijf ze gebrui-ken. Ik weet dat het frustrerend kan zijn je stem te laten horen, want soms wil niemand luisteren. Daar moet je tegen vechten. Laat dat je nooit ont-moedigen. Want de keren dat er wél geluisterd wordt, maken het de moeite waard. Dank dus voor jullie inzet. En geef nooit op.”

v.l.n.r. Martine Coppieters (Vormingplus), changemaker Anna Cupani, Simona Bartošová (Minderhedenforum) en changemaker Mohammed Ali

kr

istofv

an

ac

co

m.b

e

37

keMpens suCCesna Wouter Verstraete nam zijn collega bij het Minderhedenforum, Simona Bartošová, het woord. Zij was de lokale projectmedewerker voor Changema-kers in de regio Kempen en Antwer-pen. Ze toonde het regionale succes van het project aan.

“In de Kempen alleen namen 40 personen minstens één keer deel aan een activiteit. Er werden 50 activitei-ten georganiseerd. We werkten rond verschillende thema’s: verkiezingen, discriminatie, onderwijs, sociale me-dia, sociale vaardigheden, buurtwerk en het belang van maatschappelijke participatie en beleidsparticipatie. De methodiek verschilde. Soms organi-seerden we lezingen, soms debatten, soms nodigden we gastsprekers uit, dan weer kozen we voor de formule van workshops en af en toe namen we ook deel aan activiteiten van bevriende organisaties. Op al die plaatsen hebben changemakers hun stem laten horen. Dat gebeurde ook in de Mondiale Raad in Turnhout, in de Cultuurraad in Geel, in de Derdewereldraad in Westerlo en op het IROJ (Intersectoraal Regionaal Overleg Jeugdhulp).”

verrIjkende ervarIngna het officiële gedeelte nodigde Simona Bartošová de aanwezige

burgemeester en schepenen uit voor ‘le moment suprême’: de uitreiking van de Oscarattesten. Een twintigtal changemakers namen hun attest persoonlijk in ontvangst. nieuwsgierig als we zijn, vroegen we twee van hen om een reactie.

Mohammed Ali uit Irak: “Ik ben inder-daad een naamgenoot van de legen-darische bokser,” zegt hij. “Ik woon nu vier jaar in Turnhout.” Ik complimen-teer hem met zijn zéér goed neder-lands. “Zowat het eerste wat ik deed als ik hier aankwam, was me inschrijven voor een cursus nederlands. Daar heb ik nog geen moment spijt van gehad. Het heeft me geholpen bij alles: in de eerste plaats bij het vinden van een job. Toen ik hoorde van ‘Changemakers’ schreef ik me in voor een project rond stadswerking en stadsstructuur. Zo leerde ik hoe de zaken hier in mekaar steken en hoe alles georganiseerd is. Ik vind dat belangrijk. Je stem laten ho-ren, heeft immers pas echt effect als je ze in het juiste gezelschap of de juiste organisatie kunt laten horen. Dat weet ik nu. En als ik het nodig heb, kan ik

er gebruik van maken. Ik nam aan een aantal activiteiten van Changemakers deel, maar juist omdat ik een job heb, was het niet altijd gemakkelijk om me vrij te maken. Toch was het een ver-rijkende ervaring.”

ThuIsvoelenZo denkt ook Anna Cupani uit Italië erover. “Ik ben een passante. Ik heb al op verschillende plaatsen gestudeerd, gewerkt en gewoond. Ik werk samen met de universiteit van Londen en via een Europees project ben ik nu voor een paar jaar in Turnhout. Maar zelfs al weet ik dat mijn verblijf hier slechts tijdelijk is, dan nog wilde ik mijn gast-land zo goed mogelijk kennen. Ik wilde vooral een beter inzicht krijgen in de ingewikkelde staatsstructuur die Bel-gië heeft en hoe de verkiezingen hier worden georganiseerd. Het was een erg boeiende tijd en de verkiezingen waren net een hot item. Want toen ik hier aankwam, was er geen regering”. Ook Anna spreekt verbluffend goed nederlands. “Dat is nodig. Doordat ik veel reis is mijn Engels behoorlijk goed. Maar goed Engels spreken, is nog altijd niet genoeg om de cultuur in Vlaanderen te kunnen doorgronden. Daarvoor moet je nederlands spreken. pas als je begrijpt waar je buren het over hebben, waar mensen op de radio en tv over praten, wat je collega’s op het werk vertellen… kan je ten volle meegenieten van wat een samenleving te bieden heeft. Changemakers heeft daar ook toe bijgedragen. Je kan je pas echt ergens thuisvoelen als je de wereld begrijpt waarin je je 24 uur per dag en 7 dagen per week beweegt.”

TeksT roel sels

iik ben een passante. zelfs al weet ik dat mijn ver-blijf hier slechts tijdelijk is, dan nog wil-de ik mijn gastland zo goed mogelijk kennen...

Anna Cupani(Italië)

"Je stem laten horen, heeft pas echt effect als je ze in het juiste gezelschap of de juiste organisa-tie kunt laten horen."

kr

istofv

an

ac

co

m.b

e

kr

istofv

an

ac

co

m.b

e

38

Inspiratie voor verenigingen

last minutes

"HET BLIJFT EEn FAnTASTISCH GEGEVEn DAT VORMInGpLuS ZO'n MOOIE KAnSEn AAnBIEDT OM EEn VOORDRACHT TE KunnEn ORGAnISE-

REn AAn EEn BETAALBARE pRIJS."

bie Markant Kasterlee

Achter de schermen van het Belgische koningshuis | Brigitte Balfoort • Als je genezen bent … | Marie-paule Meert • Blijf bij mij | Rika ponnet • Brazilië | Lieven Verstraete • China | ng Sauw Tjhoi • De eenzame uitvaart | Maar-ten Ingels • De rekening van de ver-zuiling voor de zorg | Mieke Vogels • De verkiezingen verklaard | prof. Kris Deschouwer • Ebola | prof. Marc Van Ranst • Europa: regio's worden krach-tiger | Ton van Lierop • Euthanasie: wat en hoe | pnAT • Expo ’14-’18, dit is onze geschiedenis! • Gezonde Fairtradekeuken | Sigurya • Groot worden doen ze vanzelf | VCOK • Het besloten hof | Monika Triest • Het gevaar van de verspreiding van kern-wapens en nucleair terrorisme | prof. Tom Sauer • Hoe mobiliteit ons (on)gelukkig maakt | Kris peeters • Jouw stem in Europa | Ryckevelde • Kermis! | Eddie niesten • Kieskeurig | VCOK • Knelpunten en uitdagingen voor het onderwijs in Vlaanderen | Mieke Van-

hecke • Mammobox | Logo Kempen • Mensenrechten anno 2014 | payoke • Kruitvat Oekraïne | prof. David Crieckemans • Regionale bieren in de kijker | Johan Vermesen • Schoon genoeg. Beeldvorming van vrouwen in de media | prof. Magda Michielsen • Spuug in het sprookjesbos | An Olaerts • Superdiversiteit | Dirk Geldof • Syrië, de eindeloze strijd | Ludo De Brabander • Te Gek | Annick Ruyts • Trappist: Het bier en de monniken | Jef Van den Steen • Van string tot string | Erna Siebens • Vlaanderen, Brussel, Wallonië: een ménage à trois | Guido Fonteyn • Vrouwen helpen vrouwen - Congo | Kris Smet • Vrouwen in de Groote Oorlog | Martine Kouwenho-ven • Vrouwke Datje | Chris Lenaerts • Waarom mijn schoonmoeder zot is… van de koers | Rik Vanwalleghem • Wereldoorlog I | prof. Luc De Vos • Wereldoorlog I: De draadversperring | prof. Alex Vanneste • Zelforganisaties in Vlaanderen | Bert Anciaux

elke maand biedt vormingplus een aantal activiteiten, workshops en lezingen aan die kempense verenigingen goedkoop kunnen boeken. Is de maand voorbij, pakken we uit met een nieuw viertal. de formule kent succes. wie je in 2014 zo al bij ons goedkoper kon boeken:

39

Inspiratie voor verenigingen

last minutesoveran olaerTs (SpuuG In HET SpROOKJESBOS)

"er was veel variatie in de lezing (opbouw en ver-loop) en de humor van an olaerts is gewoon subliem! (...) een avond vol humor, niet platvloers maar op een niveau dat toch verstaan-baar is voor een breed publiek."

ElsBibliotheek Herselt

an olaertsfoto annelievandendael.com

40

last minutes

dIane de keyser nIEuWE MEESTERS, MAGERE TIJDEnHet verhaal was zeer boeiend. de spreekster vertelt zeer vlot, gaat in op de vragen van de deel-nemers. Het was echt de moeite en iedereen was erg tevreden over het geheel.

BernadetteFemma Vorselaar

dergelijke activiteit zou-den we uit onszelf niet organiseren. wij vinden het fijn om uit een mooi geselecteerd aanbod een spreker te kunnen kie-zen die ons aanspreekt en waarvan we op voor-hand weten hoeveel ons dat gaat kosten. de ad-ministratieve afhande-ling verloopt zeer vlot.

JohanKWB Geel Punt

jan ballIauw BACK In THE uSSRgedegen lezing met beeld- en geluidmateriaal. Voldoet aan de journalis-tieke verwachtingen. geeft een heel goede syn-these over wat er gaande is in rusland. neemt uitge-breid ruimte voor vragen.

MayBibliotheek Merksplas

bert de deken bert de deken

thibault gregoire

davId CrIeCkeMans KRuITVAT OEKRAïnEdavid Criekemans wist de toch vrij omvangrijke ma-terie op een manier te bren-gen waarbij de aandacht van de toehoorders tot het einde toe 100% bleef.

MarcLandelijke Gilde Herenthout

alex vannesTe DE DRAADVERSpERRInGde professor gaf op een enthou-siaste manier een verhelderende uitleg over de elektrische draad langs de grens tussen nederland en België tijdens de eerste we-reldoorlog.

streetwrkcom / flickr

wikipedia

41

jef van den sTeen TRAppIST: HET BIER En DE MOnnIKEn!alle deelnemers waren unaniem: een schitterende lezing, inhoudelijk zeer sterk en afgewisseld met ludieke intermezzo's, een zeer verzorgde proeverij van drie halve trappisten. echt een plezier om met vorming-plus samen te werken!

JefGezinsbond Herentals - Davidsfonds Herentals

annICk ruyTs TE GEKweet de aandacht van het publiek goed vast te hou-den, zeer toegankelijk, bleef ook na de activi-teit lang met het publiek praten. legt alles uit op een voor iedereen ver-staanbare manier. Heldere uitleg, goede leidraad.

IdaBibliotheek Dessel

sIgurya GEZOnDE FAIRTRADEKEuKEnde avond was een succes, er was een heel goede sfeer, in-teressante recepten, alles was heel goed georganiseerd en de inhoud en uitwerking sloten perfect aan bij onze werking. een heel geslaagde avond.

LutGemeente Balen

brIgITTe balfoorT ACHTER DE SCHERMEn VAn HET BELGISCHE KOnInGSHuISHet was een 'onderhou-dende' uiteenzetting waarover nog lang werd nagekaart. we organiseer-den deze activiteit om onze bezoekers een aangename namiddag te laten bele-ven en dat is gelukt. Het onderwerp sprak zowel voor- als tegenstanders van het koningshuis aan. Het enthousiasme van mevr. Balfoort werkte aanste-kelijk. ze kan vertellen uit persoonlijke ervaringen en dat voel je in de uiteen-zetting. de 'sappige' ver-halen werden gesmaakt.

IsabelleLokaal Dienstencentrum Huis Driane

Herenthout

hij kon zijn publiek werkelijk boeien en hij gaf veel interessan-te details. ook de vragen van de deelnemers werden goed behan-deld. werkelijk zeer onderhou-dend!

JanWillemsfonds Oud-Turnhout/Turnhout

een zeer boeiende en deskundige uiteenzetting, aangevuld met mooi beeldmateriaal en vol-doende ruimte voor interactie. de lokale toets was zeker een extra pluspunt voor deze lezing.

LeenBibliotheek Beerse

alex vannesTe DE DRAADVERSpERRInG

[toon] / flickr website brigittefacebookpagina annick ruyts

sigurya.be

42

de vrije tijd van

Mia's

'In heT verleden werkTen we al samen meT vormIng-plus. wIj kozen voor hen als professIonele parTner om hun ervarIng In heT samen-werken meT socIale organI-saTIes en projecTenbegeleI-dIng.'

Jan jabobsWelzijnsschakel Beerse

Mensen in armoede (ja, vandaar de Mia's) nemen weinig deel aan vrije tijd- en cultuuractiviteiten. dit heeft te maken met een gebrek aan middelen, maar vaker nog

met een gebrek aan ‘kennen’: wat kan je allemaal in je vrije tijd doen? wat doe ik in een cultuurcentrum? wat kan ik van een bezoek aan

een toneelvoorstelling verwachten?

ba

rt

va

n d

er

mo

er

en

Welzijnsschakel De Schakel uit Beerse werkte daarom het project ‘Mia’s scha-kelen naar vrije tijd’ uit. De Welzijns-schakel wou eerst een ruime bevraging bij de doelgroep houden. Daarbij ver-leende Vormingplus Kempen advies.

beMIddelaarsJan Jacobs: 'Eén van de gevolgen van armoede is dat mensen uitgesloten worden. Daardoor kunnen ze niet (langer) deelnemen aan het sociale le-ven en vereenzamen ze. Onze Schakel tracht daar iets aan te doen en onder-zoekt nu, samen met professionele organisaties zoals Vormingplus, waar de moeilijkheden liggen. Waar liggen voor hen de drempels? Wat maakt het voor Mia's zo moeilijk om deel te ne-

men aan het toch wel rijke aanbod van cultuur, sport en ontspanning? Als ze daaraan zouden kunnen deelnemen, zou dat heel wat kunnen bijdragen aan hun levenskwaliteit. Daar zijn we van overtuigd!'

'Wij willen bij ons project ook lokale beleidsmakers betrekken, zodat op alle niveaus de juiste acties kunnen ondernomen worden.'

Jolien Hermans (Vormingplus): ‘Later in het proces zullen we de opleiding verzorgen van vrijetijdsbemiddelaars. Daarvoor zoeken we mensen uit de groep. Eens opgeleid, verwachten we dat die huiskamergesprekken kun-nen voeren bij andere Mia’s over het cultuuraanbod in Beerse en wat ze zo kunnen beleven.’

kristofvanaccom.be

v.l.n.r. Jan Jacobs (De Schakel), Brigitte Dankers (opgeleide ervaringsdeskundige) en Viviane Cornelissen (OCMW Beerse)

43

het cijfer

Mooi gespreidTraditiegetrouw vindt het grootste gedeelte van de activiteiten plaats in de centrumsteden Turnhout, Geel, Mol en Herentals. Die trekken wat makkelijker projec-ten aan: de professionele omkadering is er groter en er zijn meer organisaties waarmee we kunnen samenwer-ken. In 2014 is de verhouding tussen de centrumsteden en de andere gemeenten nagenoeg gelijk: 52% van de activiteiten vond plaats in de centrumsteden. In 2013 bedroeg dit nog 59%, in 2012 zelfs 61%.

arendonk

79

balen

22

beerse

18

dessel

4

geel

84herentals

31herenthout

4

herselt

9

hoogstraten

10

hulshout

6

kasterlee

15

laakdal

13

lille

2

meerhout

1

merksplas

7

mol

45olen

5

oud- turnhout

17

ravels

1

retie

1

rijkevorsel

1 turnhout

156vosselaar

westerlo

7

vorselaar

12grobbendonk

2

baarle-hertog

2

activiteiten buiten de regio

of bovenlo-kaal

60 (10%)

ba

rt

va

n d

er

mo

er

en

Het wegvallen van het project praatpunt, met activiteiten in Geel, Herentals, Mol en

Turnhout is hier niet vreemd aan. Belang-rijker is echter dat de nieuwe projecten die in de plaats kwamen, vaak bewust in landelijkere gemeenten opgezet werden om de regionale spreiding te verbete-ren. We denken hierbij aan projecten in Arendonk (Generaties voor elkaar) en Balen (de actie Gefikst@home). Jam-

mer genoeg ontbreken de middelen om in elke gemeente dit soort van activiteiten op te zetten. Maar via de acties en losse activiteiten lukt het

ons toch om in zowat elke gemeente van het arrondissement activiteiten te

laten plaatsvinden.

26gemeenten

van de 27 in het Turnhoutse arrondissement

werden bereikt

44

45

Cultuur van de stilteIn de MerodeherenTals –Tijdens het laatste weekend van oktober werd in plattelandsproject de Merode de ‘Cultuur van de stilte’ gevierd. vormingplus kempen stond mee in voor de coördinatie van het omvangrijke feestweekend, dat plaatsvond in negen gemeenten, verspreid over drie provincies. we spraken met goele vercammen van de vlM (vlaamse landmaatschappij) over het hoe en waar-om van het project.

De Vlaamse Landmaatschappij coördi-neert de ontwikkeling van plattelands-project de Merode. Zo raakte Goele Vercammen in 2012 betrokken bij het evenement ‘cultuur van de stilte’.

“We hadden een projectoproep ge-lanceerd. We vroegen instanties om erfgoedevenementen in te dienen die zouden kunnen plaatsvinden in de Merode. Vormingplus tekende daarop in met ‘cultuur van de stilte’. Wij waren meteen overtuigd van de vele moge-lijkheden die dat idee bood, en van de toepasbaarheid in de regio. Stilte is immers een van de kernwaarden van het de Merodegebied. Het is een troef die deze regio kan uitspelen om zichzelf op toeristisch vlak op de kaart te zetten.”

lappendekenDe Merode is een gebied dat niet, of hoogstens gedeeltelijk, begrensd wordt door gemeente- of provinciegrenzen. Behalve gemeentegrenzen bakenen ook stedelijke en economische structu-ren zoals de E313 en verbindingswegen tussen Diest en Aarschot of Diest en Beringen het gebied af. de Merode vormt op die manier een aaneenslui-tend geheel dat zich uitstrekt over negen gemeenten en drie provincies. De grondgebieden van Geel, Westerlo, Laakdal, Hulshout, Herselt, Tessen-derlo, Aarschot, Scherpenheuvel-Zichem en Diest worden gedeeltelijk of volledig bestreken, wat maakt dat de provincies Antwerpen, Limburg en Vlaams-Brabant betrokken partij zijn.

ba

rt

va

n d

er

mo

er

en

CULTUUR VAN DE STILTEzondag 26 oktober 2014 - www.cultuurvandestilte.be

In geel deden meer dan 500 jaar geleden de Gasthuiszusters Augustinessen hun intrede in Geel. Ze droegen orde en stilte hoog in het vaandel. Tijdens ‘Cultuur van de stilte’ konden deelnemers daar alles over vernemen. Aan de gegidste rondleiding in het museum werd optioneel een stilteontbijt gekoppeld, net zoals de zusters dat hielden.

46

Goele Vercammen: “Het is een regio met een sterke identiteit. Je vindt er een grotendeels gaaf gebleven authen-tiek landschap terug met veel bossen, riviervalleien en natuurgebieden. Er is in dit gevarieerde landschap opval-lend veel onroerend erfgoed aanwezig. Denk maar aan de abdijen van Ton-gerlo en Averbode, de refugehuizen, de kastelen, de pastoriewoningen, de tal-loze kerkjes en kapelletjes, de basiliek van Scherpenheuvel, maar ook aan de typisch Kempense langgevelboerderij-en. Er is geen decor denkbaar waar een project als ‘Cultuur van de stilte’ nog beter tot zijn recht zou kunnen komen dan in de Merode.”

uur TeruggedraaIdCultuur van de stilte is de jaarlijkse sensibiliseringscampagne rond de waarde van stilte, rust en ruimte, van Waerbeke vzw.

Op de laatste zondag van oktober – als in heel Europa, bij de overgang van herfst naar winter, de kloktijd één uur stilstaat – promoot Waerbeke vzw haar landelijke stiltedag. Tal van initiatieven rond de waarde van stilte, rust en ruimte in onze steeds drukkere samenleving worden dan georgani-seerd. ‘Cultuur van de stilte’ gaat over kwaliteit van aandacht, over eenvoud, wijsheid en humor en benadrukt de kracht van verwondering, concentratie en betrokkenheid. Deze campagne

'cultuur van de stilte' is een initiatief dat inmiddels ook in nederland navol-ging kreeg.

Op zondag 26 oktober vond de vierde editie plaats en ook Vormingplus Kem-pen sloot zich aan bij dit initiatief.

saMenwerkIngGoele: “De cultuurbeleidscoördinato-ren van de betrokken gemeenten wer-den gevraagd en bereid gevonden om in het kader van ‘Cultuur van de stilte’ activiteiten uit te werken en logistiek mee te ondersteunen. Dat resulteerde in acht activiteiten, die allemaal gratis toegankelijk waren.”

greep uIT de korfZo kon je bijvoorbeeld intuïtief schilderen in het poortgebouw aan de uitgeverij averbode. Je kon er ontdek-ken hoe plezierig en ontspannend het kan zijn om te schilderen in een stille omgeving. ‘Stil’ hoeft niet noodzakelijk geluidloos te betekenen. Want ook -zachte- muziek kan een inspiratie-bron zijn om creatief aan de slag te gaan.

In hulshout worden er al generaties lang straffe verhalen, sagen en legen-des doorverteld. De verhalen gaan over leven en dood, over boerderijen en kastelen, over heksen en spoken. Tijdens ‘Cultuur van de stilte’ werden de verhalen verteld in intieme kring.

In herselt stelde schilderes en schrijf-ster Anne-Marie Hooyberghs haar atelier en haar schrijfruimte open voor twintig bezoekers en antwoordde twee uur lang op alle vragen. Ze laat zich inspireren door de natuur van het de Merodegebied. Rust en ruimte zijn haar voornaamste energiebronnen.

Er was ook een erfgoedwandeling met muzikale en literaire rustmomenten in westerlo. De 3,3 kilometerlange tocht werd af en toe onderbroken voor muziek van gelegenheidstrio ‘Het vol geleeg’ of voor een gedicht van Wes-telaar Frans Smets. Daar trokken 30 deelnemers mee op.

Met een gemiddelde bezettings- of deelnamegraad van meer dan 90% was de Cultuur van de stilte editie 2014 een groot succes.

de parTners‘Cultuur van de stilte’ kwam tot stand dankzij veel helpende handen en is een toonbeeld van goede samenwerking over sectoren, gemeenten en provin-cies heen.

Aan de editie van 2014 werkten mee: de gemeenten Geel, Herselt, Hulshout, Laakdal, Scherpenheuvel-Zichem, Tessenderlo, Westerlo, cultuurdienst Hulshout, cultuurraad Westerlo, Abdij van Averbode, Altijd Geslaagd noord-Hageland, Looise dorpsdichter 2014-2015 (Luce Rutten), natuurpunt

“Laat ons de stilte koesteren, want in deze hectische tijd is daar blijkbaar geen plaats meer voor”

Paul Hermans

47

Educatie, vzw OVOK (ouders van over-leden kinderen), Regionaal Landschap noord-Hageland, VLM, Vormingplus Oost-Brabant, Vormingplus Kempen, Waerbeke vzw, Werkgroep Ecologie Tessenderlo (W.E.T. – Bosmuseum). De activiteiten werden financieel ondersteund door het Europese Inter-reg IVV project Rural Alliances en het plattelandsproject de Merode.

TeksT roel selsfrans vangenechten

48

sTerIo klInkT unIsono:

stiltebeleving volop in de aandacht

ba

rt

va

n d

er

mo

er

en

Jef Sleeckx (l.) en Kris Van Elsen (r.)

STeRio: een groep professionelen, beleidsmakers en andere stiltezoekers die ijveren voor een kwaliteitsvolle leefomgeving.

49

nooit eerder was er zoveel belangstelling voor het stilte-gebied landschap de liereman in oud-Turnhout. vorig jaar vonden maar liefst 130.000 bezoekers de weg naar het prachtige heidelandschap en genoten er in stille eenvoud. die groeiende interesse vormt meteen een nieuwe uitda-ging: hoe de stiltekwaliteit bewaren ondanks deze massale aandacht? stof tot nadenken voor wie met stilte, rust en ruimte aan de slag is.

STeRio staat voor Stilte en Rust inter-disciplinaire overleggroep. Zij volgt in opdracht van minister Schauvliege, eveneens bevoegd voor plattelandsbe-leid, het advies op over ‘Stilte & rust als collectieve waarde’ (2011) binnen het Interbestuurlijk plattelandsoverleg. Samen met de Vlaamse Landmaat-schappij (VLM) zet Waerbeke vzw, voor twee jaar mee haar schouders onder dit traject. Hiermee willen zij lokale en bovenlokale initiatieven rond stilte en rust in Vlaanderen stimuleren en begeleiden. Ook Vormingplus Kempen maakt deel uit van deze overleggroep. Vanuit haar opgebouwde expertise als regionale trekker van het stilteverhaal in de Kempen, brengt ze advies uit.

Dit jaar werden er drie stiltepraktijken in binnen- en buitenland bezocht. Oud-Turnhout met Landschap De Liereman was de laatste in de rij.

op Zoek naar een oMsChrIjvIngGedreven door werk, ambitie of passie zitten onze agenda’s propvol. Een druk leven wordt in veel gevallen vergezeld van geluid of soms zelfs veel lawaai. Echte stilte is in onze samenleving een zeldzaam goed., zelfs in de eens zo ‘Stille Kempen’, een regio die haar

naam dankt aan deze bijzondere eigenschap. In 2012 telde het Vlaamse gewest 470 inwoners per vierkante kilometer. Daarmee zijn we één van de dichtst bevolkte regio’s ter wereld. Vlaanderen ligt vol asfalt, heeft op elke straathoek een omsloten KMO-zone en houdt van knallende feestjes. Geluid en lawaai zijn alomtegen-woordig in onze (gedi-gitaliseerde) maat-schappij, zelfs zonder dat we erom vragen. Ze zijn haast niet meer weg te denken. Het is dan ook praktisch onmogelijk stilte correct te omschrij-ven. Wanneer is het stil? Bij het lezen van deze tekst of het genieten van een schilderij verleg je je aandacht mis-schien zo dat geluiden tijdelijk naar de achtergrond verdwijnen, maar ze blijven aanwezig. Als stilte zo’n relatief begrip is, hoe weten we dan wanneer we echte stilte ervaren? En wanneer kunnen we dan van een stiltegebied spreken?

Op de bijeenkomsten van STeRio wer-ken specialisten en gedreven vrijwilli-gers met verschillende achtergronden rond stilte, rust en ruimte. De groep

bestaat uit professionelen, beleidsma-kers en andere stiltezoekers die ijveren voor een kwaliteitsvolle leefomgeving. Want stilte en rust zijn onontbeerlijk voor onze leefkwaliteit. Dat blijkt uit verscheidene studies uit binnen- en buitenland.

Dat zal niemand verrassen. na het geronk van de snelweg, het geratel van een betonmolen of het gejengel op de radio kan een uurtje stilte deugd doen. Iedereen ervaart graag wel eens even stilte om de gedachten op een rij te zetten, om te bezinnen of gewoon om alleen te zijn. ’politiek kan veeleisend zijn. Je moet flexibel zijn in je agenda en heel wat werk leveren buiten de reguliere werkuren om. Een uurtje wandelen in stiltegebied De Liereman in mijn eigen gemeente is voor mij een verademing. Ik kan daar mijn batte-rijen opnieuw opladen, dankzij de rust

IK KAn ER MIJn BATTERIJEn OpnIEuW OpLADEn, DAnK-ZIJ DE RuST DIE HET LAnD-SCHAp uITSTRAALT

leo van miert, schepen Oud-turnhout

kr

isto

fva

na

cc

om

.be

50

die het landschap uitstraalt’, vertelt Leo Van Miert, schepen van Ruimte-lijke Ordening in Oud-Turnhout, deel-nemer van STeRio en stuwende kracht achter het stilteplatform in de regio.

kansen voor nIeuwe InITIaTIevenDe groep van stiltezoekers probeert op allerlei manieren het beleid te overtuigen om nieuwe initiatieven een kans te geven. Een aantal aanwezigen op de STeRio-bijeenkomst stond bij-voorbeeld aan de wieg van de aanvraag voor het kwaliteitslabel ‘Stiltegebied’. Een waardemeter voor een domein om zich als stil en rustig te omschrijven. In de stille Kempen behaalde Landschap De Liereman met zijn purperen hei in 2011 drie sterren op het stiltelabel. Een zwerm verdwaalde meeuwen verpestte toen de perfecte score. Op de dag van de meting waren de dieren hoorbaar aanwezig, al maken ze geen deel uit van de natuurlijke geluiden

op de Kempense heide. Verder scoorde De Liereman op alle onderdelen het hoogste aantal punten.

De opmerkelijke stilte is één van de vele troeven van het natuurgebied waarvoor duizenden natuurlief-hebbers en wandelaars graag naar Oud-Turnhout afzakken. Het aantal bezoekers is de laatste jaren expo-nentieel gestegen. In 2000 telden ob-servatoren nog zo’n 15.000 bezoekers per jaar. nadat in 2002 het bezoekerscentrum werd gerealiseerd, is dat aantal alleen maar blijven stijgen tot vorig jaar een record van 130.000 bezoekers werd opgetekend. De stijgende interesse beschouwt STeRio als het duidelijkste signaal voor de nood aan stilte- en rustbeleving. Al komt niet elke Lieremanbezoeker uitslui-tend voor de stilte, het blijft één van de

belangrijkste eigenschappen van een landschap. ’Ik heb tijdens mijn wande-ling hier genoten van het afwisselende landschap en de enorme biodiversiteit die aanwezig is’, zegt Sirka Lüdtke van de Vlaamse Landmaatschappij. ‘De vrijwaring van die omgevingskwali-teit is één van de doelstellingen van de Vlaamse Landmaatschappij. Het gebied moet makkelijk bereikbaar zijn voor de recreatieve bezoeker en de lo-

kale bevolking. In deze gebieden moe-ten we blijven investeren. Bovendien rechtvaardigt het aantal bezoekers de investeringen.’

'HET GEBIED MOET MAKKE-LIJK BEREIKBAAR ZIJn VOOR DE RECREATIEVE BEZOEKER En DE LOKALE BEVOLKInG'

sirka lüdtke, VLM

Sirka Lüdtke (Vlaamse Landmaatschappij): 'De vrijwaring van die omgevingskwaliteit is één van onze doelstellingen. Het aantal bezoekers rechtvaardigt de investeringen.’

51

natuurbeheer, dat niet altijd uitslui-tend met vrijwilligers kan worden op-gelost, kost handenvol geld. Overheden investeren wel in het regionale natuur-gebied, maar willen ook concrete resul-taten. 130.000 bezoekers op jaarbasis is dan mooi, een pluim voor alle vrijwil-ligers die regelmatig tijd en energie investeren in het landschap. Maar die medaille heeft ook een keerzijde. Stilte-gebied Landschap De Liereman zou wel eens ten onder kunnen gaan aan zijn eigen succes als het bezoekersaan-tal blijft groeien. Want meer mensen brengen meer kans op lawaaihinder met zich mee en dus minder stilte. Met dat fragiele evenwicht tussen popula-riteit en rust jongleren de stiltezoekers van STeRio. Zij willen stiltegebieden zo veel mogelijk delen en tegelijk hopen ze de rust niet teveel te verstoren. ‘Daarom moeten we nadenken over de recreatieve invulling die we aan het domein geven’, mijmert Sirka Lüdtke. ‘Gaan we een mountainbikeroute of een looppad aanleggen? plaatsen we bewegwijzering voor een extra wandel-route, enzovoort. We mogen niemand

de toegang ontzeggen, maar tegelijk moeten we het gebruik wel sturen.’

uIT de naad gegroeIdStiltegebied De Liereman wordt dan ook stilaan te klein. Om het gebied verder te ontlasten van het toene-mend aantal bezoekers, wordt op alle beleidsniveaus gedacht aan een verruiming voor stiltebeleving. De eerste gesprekken hierover met de buurgemeenten Ravels en Arendonk zijn al achter de rug. ‘De 850 hectare Staatsbossen in Ravels worden slechts van De Liereman gescheiden door het kanaal Dessel-Schoten’, weet Jef Van de pol, schepen in Ravels. ‘We zouden op termijn graag een wandel- en fietsbrug bouwen om de twee gebieden met elkaar te verbinden. Later kunnen we misschien ook dromen van een eigen bezoekerscentrum aan de centrale ingang van de Staatsbossen...’ Ook beleidsmakers en natuurliefhebbers uit andere buurgemeenten hebben hun interesse voor een uitbreiding van

het stiltegebied al laten blijken, temeer omdat natuur en stilte niet stoppen aan de gemeentegrenzen.

InTeresse als aangrIjpIngspunTniet alleen Oud-Turnhout, Ravels of Arendonk zijn geïnteresseerd in een rustpunt in hun gemeente. Bij de Vlaamse overheid loopt momenteel nog een aanvraag vanuit de werking in Wortel-kolonie en ook andere gebieden in de provincies Antwer-pen en Limburg zijn geïnteresseerd. Toch blijft de STeRio-groep aandacht vragen voor een kwaliteitsvolle om-gang met stilte, rust en ruimte, want die interesse is belangrijk om een mentaliteitsverandering bij het brede publiek teweeg te brengen. Eén van de bestaansredenen van de sociaal-cul-turele beweging Waerbeke, genoemd naar het kleinste dorp in het hart van het allereerste stiltegebied van Vlaan-deren, Dender-Mark. vzw Waerbeke wil de kwaliteiten stilte, rust en ruimte in de samenleving bevorderen. ‘Wij

ba

rt

va

n d

er

mo

er

en

'WIJ ZOEKEn nAAR CREATIEVE MAnIEREn OM IEDEREEn ERVAn BEWuST TE MA-KEn HOE BELAnGRIJK STILTE- En RuST- BELEVInG IS VOOR HET LEVEn VAn ALLE-DAG'

joris capenberghs, waerbeke

kr

isto

fva

na

cc

om

.be

52

men, liegen er niet om. Mensen vragen zelfs of het mogelijk is om bomen te knuffelen of hangmatten te hangen in het natuurdomein, iets wat volgens sommige leden van STeRio moet kunnen. Al zal het natuurdomein niet op heide mogen overschakelen als er binnenkort 130.000 boomknuffelaars opdagen. Het idee is dan misschien wat lachwekkend, maar de achterlig-gende boodschap is voor elke stiltezoe-ker kristalhelder.

Genieten van het stiltegebied kan en mag voor iedereen een andere invul-ling krijgen, de mogelijkheden daartoe moeten er zijn.

Daarin krijgen de lokale bestuursorga-nen steun van de provincie. Financieel stimuleert zij initiatieven van onderop, zodat het stiltegebied ook volgende generaties kan begeesteren. ‘Het label stiltegebied is een mooie waardemeter voor een landschap, maar verbetering is altijd mogelijk. En hoe maak je iets stiller? Dat is meestal gekoppeld aan het in standhouden van streekeigen natuur- en landschapskenmerken. Wij zijn als provincie hier niet meteen zelf actief, maar stimuleren ande-ren graag bij de uitwerking van hun projecten’, bevestigt Hilde Van Look, departementshoofd Leefmilieu bij de provincie Antwerpen.

Ideeën ZaTDe verdere uitbouw van het stilte-project mag dan goed voorbereid en onderbouwd zijn, het initiatief moet nog altijd komen van de stiltezoekers zelf, van de vrijwilligers en bewoners uit de omgeving die regelmatig de rust van De Liereman opzoeken. Het zijn zij die in 2002 hun schouders onder het bezoekerscentrum zetten, waarna de massale toeloop begon. Bij de vrijwilligers van natuurpunt ontstond ook het idee voor een uitkijktoren. Het is de lokale gemeenschap geweest die het idee voor een speelbos opperde. En het zijn opnieuw vrijwilligers die zich jaar in jaar uit inzetten voor de vrijwaring en de ontwikkeling van stilte, rust en ruimte in het gebied. Een stilte waarmee nog veel mogelijk is en waarvoor nog tal van initiatieven op til staan. Zoals het ‘stiltehuis’, een concept dat in nederland intussen al ingang vond. Dat is een ruimte waar mensen terecht kunnen om tot innerlijke rust te komen. Ze worden daarbij begeleid en dienen zich aan een aantal regels te houden, zodat er een omgeving ont-staat waar eenvoud en kwaliteitsvolle aandacht vanzelfsprekend zijn. Het inleveren van allerlei communicatie-media – zoals gsm, ipad of smartphone – is bijvoorbeeld één van die voorwaar-den. Vandaag heet dat: ‘digital detox’!

Hilde Van Look, departements-hoofd Leefmilieu Provincie

Antwerpen: ‘Het label stiltegebied is een mooie waardemeter voor een landschap, maar

verbetering is altijd mogelijk.'

zoeken naar creatieve manieren om deze waarden aan anderen kenbaar te maken, want de kunst is iedereen ervan bewust te maken hoe belangrijk stilte- en rustbeleving is voor het leven van alledag’, aldus Joris Capenberghs, stafmedewerker bij vzw Waerbeke.

knuffelaarsHet idee lijkt al volop te leven. De be-zoekersaantallen en de vele vragen die in het bezoekerscentrum binnenko-

kr

isto

fva

na

cc

om

.be

53

uITdagIngen blIjven grooTnaast het stiltehuis bestaan nog tal van ideeën rond stilte- en rustbeleving. In Oud-Turnhout maar ook elders in Vlaanderen, waar stilte nog van nature aanwezig is en mensen warm lopen om die kwaliteit niet teloor te laten gaan. Vaak is het niet meer dan spon-tane processen te ondersteunen en te laten openbloeien. Sommige STeRio-leden zijn hierrond al jaren actief. Zelfs ondanks de talrijke verwezenlijkingen en positieve ontwikkelingen blijven de uitdagingen vandaag erg groot. Is het kwaliteitslabel voor een stiltegebied wel voldoende? Is het niet verwar-rend om een zoveelste label aan een natuurdomein toe te kennen? Moet juist niet op andere, minder pittoreske plaatsen en zelfs in grootsteden plaats vrijgemaakt worden voor stilte, rust en ruimte? Op dergelijke vragen zoekt de klankbordgroep een antwoord, elk vanuit zijn of haar eigen vakgebied en ervaringen. ‘Wij werken ook in meer verstedelijkte gebieden rond het stiltethema,’ weet Hilde Van Look. ‘Denk maar aan het trage wegenbe-leid. De ‘fietsostrades’ zijn natuurlijk aangelegd om het woon-werkverkeer te bevorderen, maar ze bieden tegelijk ook ruimte, stilte en rust aan. Een ontspanningsmoment van en naar het werk of school.’

De trage wegen zijn net als het stiltela-bel goed werkende initiatieven. Zaken die makkelijk in heel Vlaanderen kun-nen worden ontplooid, al blijkt dat niet zo eenvoudig. Het instrument ‘stilte-gebied’ wordt op dit moment vooral in de provincies Antwerpen en Limburg actief aangewend. ‘Hoe hoger je op de beleidsladder klimt, hoe moeilijker het wordt om concrete zaken te realiseren. Ik heb daarom wel de indruk dat der-gelijke projecten van onderop vaak zijn beperkingen hebben’, zegt Gilke pée, medewerkster van de Vlaamse over-heid, departement Leefmilieu, natuur en Energie. ‘We hebben de promotie van het stilteproject wel ondersteund en zullen dat blijven doen.’

Met die woorden zijn alle leden van de STeRio-groep het eens. Stilte en leefkwaliteit dienen gekoesterd en gevrijwaard te blijven, al blijft de weg naar concrete realisaties moeizaam. Verder werken in overleg met elk beleidsniveau aan de initiatieven van onderop is belangrijk voor de toekomst van de schaarse stilte, rust en ruimte in Vlaanderen. Het is vooral zaak om samen en in overleg met elkaar te streven naar concrete, tastbare resul-taten op het terrein. Een stiltehuis, een wandel- en fietsbrug naar een groter gebied of een boom om te knuffelen. Maakt niet uit. Als we er allen maar even stil van worden.

TeksT dirk van gorp & joris capenberhs

gilke pée, beleidsmedewerkster

Vlaamse overheid, departement

Leefmilieu, Natuur en Energie: ‘Hoe hoger je op de beleidsladder klimt, hoe moei-lijker het wordt om concrete zaken te realiseren.'

kr

isto

fva

na

cc

om

.be

kr

isto

fva

na

cc

om

.be

kr

isto

fva

na

cc

om

.be

54

55

saMen InburgerenIn 2014 sloten we dit drie jaar durende project af. In Mol, Geel en Turnhout be-reikten we 160 duo's: een nieuwe inwo-ner van een andere afkomst ontmoette zo regelmatig een half jaar lang iemand

die al langer in de stad woonde.

Turnhout en Mol zetten het project, in samenwerking met partner van het eerste uur prisma vzw, verder.

56

De dromen van een Stadsregio in

een CharTer voor de ToekoMsTIn 1315 werd het Charter van kortenberg, of het pact tus-

sen vorst en volk neergeschreven. 700 jaar later werd het vernieuwd en beschreef het de gezamenlijke toekomst van vier kortenbergse deelgemeenten. de Turnhoutse burger-beweging de koep zag er een blauwdruk in om mensen te

betrekken bij de toekomst van de stadsregio. samen maak-ten ze met vormingplus in 2014 plannen om burgers op

een andere manier te betrekken bij het bestuur.

Het belang van het oorspronkelijke Charter van Kortenberg kan je moeilijk onderschatten: die overeenkomst was zowat de eerste vorm van een grondwet die de betrekkingen tussen het volk en de vorst Hertog Jan voor eeuwen vastlegde voor het hertogdom Brabant. Het charter diende later als inspiratie voor de constitutionele vor-ming van Engeland , Frankrijk en zelfs de Verenigde Staten.

TurnhouT, een vrIje brabanTse sTadTurnhout werd rond die tijd ook "gesticht" door Hendrik I van Brabant (betovergrootvader van Jan II).

57

Turnhout werd een "vrijheid": de inwo-ners waren niet langer afhankelijk van lokale heren en grootgrondbezitters. Die Vrijeid was een belangrijke ver-worvenheid voor de Brabantse steden. Wie daar aan durfde raken, kreeg het met de Brabanders aan de stok.

Dat ondervond Filips II in 1581 toen hij door een vergadering van de Staten-Generaal van de nederlanden door het plakkaat van Verlatinghe werd afgezet. Het plakkaat beriep zich op het Char-ter van Kortenberg.

Ook hertog Jozef van Brabant, beter bekend als keizer Jozef II van Oosten-rijk kreeg in 1789 te maken met het Charter. net als de toenmalige hertog koning Filips II van Spanje moest hij bij zijn aantreden de eed van trouw aan de Blijde Inkomst zweren. Omdat hij in zijn ambtstermijn een aantal plechtige beloften schond, verklaarde het Manifest van het Brabantse Volk de keizer 'vervallen van de Brabantse troon'.

de korTenbergse updaTeIn 2012 vierde men in Kortenberg de 700ste verjaardag van het Charter van

Kortenberg. Dat werd aangegrepen om een vernieuwd Charter te schrijven voor de gezamenlijke toekomst van de 4 deelgemeenten van Kortenberg.

Daarbij werden rechtstreeks burgers betrokken die mee vorm geven aan het leven in de gemeente, en niet zozeer de bestaande gemeentelijke structu-ren en instanties. Zo werd het een fris en vernieuwend participatieproces waarbij de gezamenlijke droom over de toekomst van de gemeente door de voltallige gemeenteraad werd onder-schreven.

sTadsregIo drooMTIn 2014 is het precies 225 jaar geleden dat het Manifest van het Brabantse Volk (1789) werd afgekondigd. Ook dat is een prima gelegenheid om via een creatief participatieproces een Charter op te stellen voor de toekomst van de Turnhoutse Stadsregio.

Burgerbeweging de Koep en Vorming-plus Kempen willen samen met heel wat mensen uit de stadsregio naden-ken en dromen over de toekomst van de stadsregio. Hoe moet die er binnen 25 jaar uitzien?

Jef Van Eyck: 'We willen daar veel verschillende mensen bij betrekken: nieuwe en oude Turnhoutenaars, mensen uit de stad en mensen uit de dorpen rond Turnhout, oude mensen en jonge mensen (zij zullen immers in die stad van de toekomst wonen), …'

Dit voorjaar komt er nog een actieve denk- en doedag waarop een groep van een honderdtal actieve inwoners toekomstbeelden creëren voor de stad.

Jef: 'We willen onze droom(beelden) op een plezante en creatieve manier laten zien aan heel de bevolking. Daarna moeten die beelden vertaald worden in concrete ambities, acties en projecten.'

'Later gaan we er over praten met de raadsleden uit de stadsregio. We zouden namelijk graag hebben dat als het bestuur plannen maakt, ze die ook toetst aan de toekomstvisie van de burgers.'

Met dit project willen we niet alleen een toekomstbeeld voor de Turnhoutse regio bedenken maar ook testen of je op die manier meer burgers kan betrekken bij het bestuur van de stad.

'HET CHARTER WORDT nIET AL-LEEn EEn TOEKOMSTDOCuMEnT, MAAR HET MOET OOK EEn WERK-VORM OpLEVEREn DIE Op AnDERE pLAATSEn GEBRuIKT KAn WORDEn OM pARTICIpATIE En SAMEnWER-KInG TuSSEn BuRGERS En BESTuuR EEn nIEuWE DYnAMIEK TE GEVEn.'

wik

ipe

dia

58

5 debatten, 8 workshops

Macht van de Mediawie heeft in de media de touwtjes in handen? wat is haar rol? wie bepaalt

wat de burgers voorgeschoteld krijgen? Zijn er nog ethische grenzen? vormingplus kempen stelt zich, samen met andere maatschappelijke

actoren, heel wat vragen bij de media en haar toenemende macht.

Daarom namen we in 2014 en 2015 de media zelf onder de loep. We organi-seerden vijf avonden waarop toonaan-gevende betrokkenen in debat gingen over een deelaspect van het thema ‘media’. Deze debattenreeks wordt ge-organiseerd met ’t pact (zie kader), het gloednieuwe samenwerkingsverband van de Kempense culturele centra, nieuwssite Apache.be en de provincie Antwerpen.

Aansluitend daarbij werkten we de actie ‘Macht van de media’ uit: een vormingsaanbod dat aansluit bij het thema en dat aan betaalbare tarieven

geboekt kan worden door geïnteres-seerde organisaties.

over lokale MedIaLokale journalistiek blijft één van de speerpunten waarop media het verschil kunnen maken en wel degelijk bewijzen dat ze de vierde macht zijn.

Bart Timperman, tot voor kort verbon-den aan Gazet van Antwerpen en nu als zelfstandige actief, vindt de lokale journalistiek ook de ‘moeilijkste’ vorm van allemaal. “We worden rechtstreeks geconfronteerd met onze onder-

werpen: schrijf maar eens over een gezinsdrama waarvan je weet dat je de slachtoffers kan tegenkomen”, zegt hij. “Lokale journalistiek wordt meestal als een leerschool gezien, maar ik ken veel Wetsstraatjournalisten die het niet zouden kunnen. Maar het is helaas ook de duurste vorm van journalistiek”, gaat Timperman verder. “nationale kranten moeten dezelfde pagina soms wel twaalf keer anders invullen voor twaalf verschillende edities. Zo’n pa-gina kost dus veel meer dan nationale nieuwsberichten. De logica van de boekhouder zegt dan dat daar eerst moet worden bespaard.”

Jan peeters (RTV): ‘We zitten nu in het zesde crisisjaar. Wij hebben dat als eer-ste gevoeld aangezien bedrijven eerst besparen op communicatie en reclame. Sinds twee jaar doen overheidsdien-sten hetzelfde.’

Dirk Kennis, hoofdredacteur van het lokale nieuwsblad van Geel: “Het is nog nooit zo goedkoop geweest om een krant te produceren, en ook de kosten van redacties waren zelden zo laag. Dat zijn grote besparingen: waar is dat geld naartoe? Als ik De pers-

59

De 5 grotere cultuurcentra in de Kempen (De Werft in Geel, Zwaneberg in Heist-op-den-Berg, ’t Schaliken in Herentals, ’t Getouw in Mol en de Wa-rande in Turnhout) werken sinds dit seizoen samen onder de naam ’t pact.

“Die naam geeft goed weer wat we willen zijn”, zegt peter Bellens, gedeputeerde van de provincie en voorzitter van de Warande. “We zien elkaar niet als concurrenten, maar willen complementair zijn aan elkaar. Daarom bundelen we onze krachten. De seizoensprogrammatie wordt op elkaar afgestemd zodat er een even-wichtig aanbod van voorstellingen in de Kempen ter beschikking is. Zo wil-len we binnen de afstand van 30 km of binnen een tijdspanne van 30 minuten een volwaardig cultuuraanbod aan bieden.”, legt peter Bellens uit. Bezoe-kers kunnen nu in 1 cultuurcentrum tickets kopen voor voorstellingen in de vijf vestigingen.

keMpens baken“Als provinciaal cultuurhuis heeft de Warande een regionale en een bovenlokale opdracht. Om die waar te maken, is een samenwerking met de bestaande regionale spelers van cruci-

groep en binnenkort misschien ook Mediahuis miljoenen in nederland zie investeren, zou dat wel eens het antwoord kunnen zijn.”

Dirk Kennis: ‘Blijkbaar zijn heel veel mensen niet geïnteresseerd in kritisch denken. Voor slechte en vluchtige nieuwsproducten is er een grote markt, voor goede en gedegen producten niet.’

de nIeuwsIndusTrIeKunnen commerciële media in volle crisis nog goede journalistiek brengen? Die vraag lag in Mol op tafel bij het debat 'de nieuwsindustrie'. Liesbeth Van Impe (Het nieuwsblad): '“De maatschappelijke opdracht van journalisten kan goed sporen met de strategie van commerciële bedrijven. Het is belangrijk om een groot publiek te bereiken: dat is zelfs een deel van die journalistieke opdracht. Als redac-tie worden wij ook in grote mate vrij gelaten om te doen wat we willen: we moeten het enkel doen met de mid-delen die we toebedeeld krijgen.”

Tom Cochez, redacteur bij Apache.be, zag in de commerciële omgeving wel een bedreiging. “Journalistiek kan je niet vergelijken met één of ander product: het is binnen een democratie een belangrijke opdracht waar tijd en ruimte voor nodig is. Die wordt steeds krapper. Kijk ook eens naar de con-centratiebewegingen die volop bezig zijn: er blijven minder titels over waar minder journalisten voor werken.”

Walter Zinzen zag de voorbije decennia bij de VRT het marktden-ken groeien. “De focus op kijk- en luistercijfers heeft zich genesteld in het denken van journalisten. Moeilijke onderwerpen worden niet gebracht omdat ze te moeilijk zijn: het is noch-tans net de taak van journalisten om moeilijke onderwerpen begrijpelijk uit te leggen. De verpakking moet daarvoor misschien worden gevulgari-seerd: daar heb ik geen enkel probleem mee. Helaas is bij de VRT hetzelfde gebeurd met de inhoud.” De schuld daarvoor ligt in de ogen van Zinzen bij de Vlaamse overheid.

aal belang. De andere centra werkten al jaren samen. Als provinciale speler mochten we dus niet achterblijven en reikten we de andere cc’s in de streek de hand. Als voorzitter vroeg ik de schepenen van cultuur en directeurs van de centra om samen na te denken over een verdere verdichting van het Kempense culturele landschap. Onze regio heeft immers meer dan het potentieel om de concurrentie aan te gaan met steden als Antwerpen en Hasselt.”, aldus Bellens.

InITIaTIevenIntussen realiseerde ’t pact al een aantal mooie initiatieven. Zo ging ‘Overlezen’, het live praatprogramma over boeken, op reis naar een aantal cultuurcentra van ’t pact. In samen-werking met Vormingplus Kempen werd een debattenreeks rond ‘De Macht van de Media’ georganiseerd. Ook op het vlak van communicatie vormt ’t pact één front. Het regionale cultuurmagazine Suiker en de tv-uitzendingen 100% Cultuur op RTV en ATV zijn belangrijke partners. “We houden onze handen vrij om in de toekomst nog met andere partners samen te werken.”, besluit Bellens.

'T PACT Kersverse partner

60

vervoersarMoede

gie van den eeckhaut, voorzitter van Vormingplus Kempen: “Op elke vergadering op Vormingplus Kempen klinkt het. "Vinger aan de pols!" "We moeten de samenleving lezen." niemand kijkt er nog raar van op. Want die houding zit in onze genen.

We willen voortdurend betrokken zijn op wat er nu gebeurt in de Kempen. Op wat er leeft onder mensen. Op wat er beweegt in Vlaanderen, of Europa. Of de wereld. We zijn een organisatie die op het vel leeft, met al onze zintuigen open. Sensitief. We weten heel goed wat we willen: de samenleving democratischer maken. Meer solidair en duurzaam. In die richting willen we de spelregels in onze maatschappij al doende veranderen. Met vernieu-wende sociaal-culturele praktijken. Met interessante leerprocessen.

En om dat te kunnen, moeten we midden in het leven staan. Moeten we voortdurend inspelen op behoeften en vraagstukken die schuilen in en achter de gebeurtenissen van elke dag. Soms zetten we

daarom thema's op de agenda, die op het eerste gezicht vreemd zijn voor een regionale volks-

hogeschool.

'Mobiliteit' komt sinds kort in beeld. Je bewe-gen doorheen en vanuit de Kempen is niet

vanzelfsprekend. Zeker niet met open-baar vervoer. En dat vormt nu precies

het uitgangspunt voor een zoektocht naar een eigenzinnige en leerzame invalshoek. Of 'publieke ruimte': hoe

we er in leven, hoe we er mee omgaan, hoe we ze ons terug toe-eigenen. Acti-

viteiten ontwikkelen die de Kempense samenleving doet nadenken en leren over deze kwesties - dat is waarom we de vinger aan de pols houden.

Dat is waarom we soepel inspelen op wat we lezen in de samenleving.

Voortdurend.”

Sociaal-cultureel werker Viviane Schuer: “Tijd verliezen in een file, daar denk je vaak aan als je het woord ‘mobiliteit’ hoort. Vormingplus Kempen wil zich focussen op een andere invalshoek die vaak onderbelicht blijft: mobiliteit als basisrecht. Je kunnen verplaatsen – naar werk, winkel, dokter of dierbaren - is een basisvoorwaarde voor deelname aan het maatschappelijk leven. Ook in een landelijke regio zoals de Kempen staat dit recht onder druk. Zeker nu er niet langer sprake is van basismobiliteit, maar van basisbereikbaarheid. We stellen vast dat nu reeds heel wat mensen vervoersarm zijn.”

“Vormingplus Kempen wil in 2015 samen met part-ners een overleg opzetten met verschillende actoren die rond mobiliteit actief zijn. We willen nagaan of er draagvlak is om regionaal de handen in elkaar te slaan. Daarnaast bekijken we of er zich op lokaal vlak gelegenheden voordoen om concreet aan de slag te gaan.”

mobiliteit wordt nieuw thema voor vormingplus

vormingplus kempen wil in 2015 samen met partners een overleg opzetten met verschillende actoren die rond mobiliteit actief zijn. dat bereidden we

in 2014 al voor.

61

Toen de Koning Boudewijnsnelweg in gebruik werd genomen, heette het dat dit een goede zaak was voor de ontsluiting van de Kempen. Dik een halve eeuw later is de euforie toch wat getemperd. Hoewel de ontsluiting zo’n 50 meter bedroeg, in gynaecologische termen toch niet gering, is Taxandria nog altijd in verwachting van een definitieve oplossing voor haar mobiliteitsproblemen. De bevalling lijkt intussen verder weg dan ooit: de ontsluiting is, onder de vorm van geluidsschermen, op vele plaat-sen een afsluiting geworden. En waar dat niet het geval is, staan borden met de klaagzang van de aangelanden: ‘Lawaai sinds 1964’. De weg zelf staat ’s morgens en ’s avonds potdicht. De gemiddelde snelheid valt terug tot zo’n 20km/u, fors minder dan die van de zondagse lycrarijder.Ontmoedigend, zou je denken, maar tot nader order ziet het beleid er vooral een aanmoediging in: als het asfalt ons niet de verhoopte mobiliteit heeft gebracht, dan komt dat omdat er niet genoeg van werd gegoten. En dus waren we gisteren in verwachting van een noord-zuidverbinding en zijn we vandaag zwanger van een Oosterweelverbinding. In afwachting van de verlossing liggen we plat. Amechtig ademend, want de luchtkwaliteit is er in al die jaren ook niet op vooruit gegaan. De verkor-ting van ons leven is reëler dan die van de files.Geen wonder dat hier en daar de twijfel begint te knagen. Dat sommigen zich vragen stellen. Als wij de politici hebben die we verdienen, hebben wij dan misschien ook niet de mobiliteit die we verdienen?Waarom zijn de transfers naar Wallonië wél een issue en die naar de ietwat mensonvriendelijke olie-garchen in het Midden-Oosten niet? Is het niet olie-dom te blijven investeren in infrastructuur die ons almaar afhankelijker maakt van een schaarser wordend goed? En wordt onze samenleving daarmee eigenlijk competitiever, zoals beoogd en beweerd, of juist kwetsbaarder?Stel nu nog dat morgen de files zijn opgelost, zijn we dan allemaal mobiel? nope, natuurlijk. Al wie niet over een auto beschikt, valt uit de boot: kinde-ren, ouderen, zieken, de groene weduwen die achterblijven op de verkave-ling-ver-van-alles-af wanneer de partner met de gezinswagen onderweg is en, last but not least, de mensen die zich geen auto kunnen veroorloven. In tegenstelling tot wat doorgaans wordt gedacht, vormen de genoemden een meerderheid. Geen minderheid.Slecht nieuws dat bij nader inzien wel eens heel goed nieuws zou kun-nen zijn. Want als het allemaal anders moet, wat is er dan mooier dan te weten dat daar een meerderheid voor is? Zo bekeken is het nog slechts een kwestie van tijd voor de Kempen vervelt van een verkeershel tot een verblijfsparadijs, waar de zaak van de kern (en niet het shoppingcenter) de kern van de zaak is, de e-fietsrevolutie haar beslag krijgt in velostrades en een fijnmazig netwerk van trage wegen (die soms veel sneller zijn), korte ketens veel vrijheid geven aan landbouwers en consumenten, het delen zich wonderbaarlijk vermenigvuldigt en openbaar vervoer een verhaal wordt dat niemand wil missen. Te langen leste zal onze regio dus alsnog bevallen. Om precies te zijn: ze zal iedereen bevallen. Inclusief beleid, exclusief in de Kempen, zoiets.

In afwachting van de verlossing liggen we plat.

Herentalsenaar kris Peeters heeft een lichtjes afwijkende kijk op mobiliteit. Hij schreef daar boeken over en geeft er lezingen over op soms met het openbaar vervoer of de fiets bereikbare plaatsen. Voor info, zie www.v-g-s.be

column kris peeters

62

11.11.11 Comité - Geel

ABVV Mechelen-KempenActiegroep Mobiliteit Westerlo

ACVACV +50 werking regio GeelACWAdviesraad voor mensen met een handicap MolAIFAl-Arm GeelAlegriaAlzheimerliga MolAmnesty InternationalApacheArmoedeoverleg HerentalsArtevelde HogeschoolATB De natuurvrienden

BarzoenBezoekerscentrum De Liereman

Bibliotheek ArendonkBibliotheek BeerseBibliotheek DesselBibliotheek GeelBibliotheek HerentalsBibliotheek HerseltBibliotheek HoogstratenBibliotheek HulshoutBibliotheek KasterleeBibliotheek LaakdalBibliotheek MerksplasBuurtcomité Camping MeerlaerBuurtwerking De Klink

Campina EnergieCAW De Kempen

Centrum Basiseducatie KempenCentrum Voor natuur- en milieuedu-catieCitizenneCMCommissie Cultuuroverleg Vlaande-ren-nederlandCoopkrachtCreatief SchrijvenCultureel Centrum BaarleCultuurcentrum De Warande

Cultuurcentrum De WerftCultuurcentrum 't GetouwCultuurcentrum 't SchalikenCultuurcentrum ZwanebergCultuurforum TurnhoutCultuurnetwerk BeerseCultuurraad BeerseCultuurraad MolCultuurraad Oud-TurnhoutCultuurraad WesterloCurieus LaakdalCVO GeelCVO HoritoCVO KempenCVO Kempen MolCVO TaxandriaCVO VSpW Mol

Dance4ChangeDavidsfonds Beerse

Davidsfonds GeelDavidsfonds HerentalsDavidsfonds LilleDavidsfonds MolDavidsfonds RijkevorselDavidsfonds TielenDavidsfonds TurnhoutDavidsfonds VorselaarDe BoskatDe DorpelDe FakkelDe KoepDe Verenigde VerenigingenDe Wakkere BurgerDigidak RavelsDinamo

Erfgoed BalenErfgoedcel Kempens Karakter,

EVA Turnhout

FaroFedasil Arendonk

Federatie van Marokkaanse Democra-tische OrganisatiesFemmaFemma Geel-HolvenFemma KasterleeFemma Oosthoven

Femma VorselaarForum voor AmateurkunstenFOV

GasthuismuseumGemeenschapscentrum 't Heilaar

Gemeente ArendonkGemeente BalenGemeente DesselGemeente GrobbendonkGemeente HerseltGemeente HulshoutGemeente KasterleeGemeente LaakdalGemeente LilleGemeente MolGemeente OlenGemeente Oud-TurnhoutGemeente VorselaarGemeente WesterloGevangenis MerksplasGevangenis TurnhoutGevangenis WortelGezinsbondGezinsbond EindhoutGezinsbond HerentalsGrijze panters TurnhoutGroei

Heemkundige Kring Als Ice CanHet Zonnelicht

Hofke van ChantraineHuis van het nederlands provincie AntwerpenHVV Mol

ImpulsInnovatiecentrum Antwerpen

Internationaal ComitéIOKISOM

KOn-tact KVLV Baarle-Hertog

KVLV Geel-ZammelKVLV GierleKVLV MeerleKWBKWB Geel punt

leo janssen / npe

bladeren tussen partners99% van onze activiteiten in 2014 gebeurde in samenwerking met partners. die vind je hierboven opgelijst.

63

TrezartTurnhout 2012

uAG

VeltVelt Middenkempen - kern He-

rentalsVelt Middenkempen - kern VorselaarVerenigde adviesraden MolVereniging Vlaamse provinciesVIMViva-SVVVKWVlaams Steunpunt VrijwilligerswerkVlaamse OuderenraadVlaamse OverheidVLMVoedselteam HerentalsVormingplus AntwerpenVormingplus LimburgVormingplus MechelenVormingplus Vlaamse Ardennen-DenderVrijetijdscentrum De KruierieVrouwenraad HerentalsVVSG

WaerbekeWakkerdal

Welzijnsschakel De SchakelWelzijnsschakel LichtpuntWelzijnsschakel 't Ver-zet-jeWelzijnsschakelsWelzijnszorg KempenWereldraad WesterloWereldsolidariteitWerkgroep Fietsoverleg KempenWetenschapscafé TurnhoutWillemsfonds MolWillemsfonds Turnhout/Oud-Turn-houtWoonzorgcentrum De Wending

Zorg-SaamZuidergekte

stratenpionierplatform Vrouwenkrachtprismaprovincie Antwerpen

Qoin

Regionaal Landschap Kempen&Maasland

Regionaal Landschap Kleine en Grote neteRESOC Kempen Rurant

SamenhuizenSamenlevingsopbouw Antwerpen

provincieSC MolshoopScouts en Gidsen VlaanderenSEL KempenSeniorenraad ArendonkSeniorenraad MolSint-Sebastiaansgilde VlimmerenSociaal Forum KempenSociale Hogeschool HeverleeSociale Huisvestingsmaatschappij De HeibloemSociale InnovatiefabriekSociusSpES-forumSpKS-plusStad GeelStad HerentalsStad TurnhoutStadsregio TurnhoutSteunpunt Vrijetijd Gehandicapten KempenStilteplatform de Merode

T alanderTeam Vlaamse Bouwmeester

Thomas MoreTime2CareTrage WegenTrekkersgroep FairTradeGemeente Merksplas

KWB LaakdalKWB Vorselaar

Landelijke Gilde HerenthoutLandelijke Gilden

LBC - nationale Belangengroep SKWLiCaLabLinx+LocusLogo Kempen

Markant BalenMarkant Beerse

Markant KasterleeMarkant TurnhoutMeerhoutse OntwikkelingsraadMilieuraad Oud-TurnhoutMinderhedenforumMobiel 21Mobiliteitscentrale Aangepast Vervoer - provincie AntwerpenMoedergroep VorselaarMondiale Raad TurnhoutMooov

natuurpunt Educatieneos Kasterlee

netwerk Bewust Verbruiken

OCMW ArendonkOCMW Balen

OCMW BeerseOCMW GeelOCMW HerentalsOCMW HerenthoutOCMW HoogstratenOCMW MerksplasOCMW MolOCMW OlenOCMW TurnhoutOCMW VorselaarOCMW WesterloOKRAOKRA trefpunt VlimmerenOns HuisOud-Strijders Grobbendonk-BouwelOxfam Wereldwinkel Laakdal

parol!penitentiair Schoolcentrum Hoog-

ba

rt

va

n d

er

mo

er

en

bladeren tussen partners99% van onze activiteiten in 2014 gebeurde in samenwerking met partners. die vind je hierboven opgelijst.

64

MMMMMMMMM

8,42Personeels-

leden In 2014 werkten we bij Vorming-

plus gemiddeld met 8,42 perso-neelsleden (uitgedrukt in voltijds

equivalenten)

het cijfer

Vormingplus Kempen werkte in 2014 samen met 250 verschillende organisaties, nagenoeg evenveel dan in 2013 en in 2012. Het opmer-kelijke is dat de top 4 de laatste vier jaar niet wijzigde. De voorbije drie jaar werd de nummer 1-plaats altijd ingenomen door de gemeentelijke overheden. Dit jaar loopt het sociaal-cultureel werk daarmee weg. Het is niet ver zoeken naar de verklaring: de Last Minutes-actie krikt de samenwerking met sociaal-culturele verenigin-gen duidelijk op.

wisselende partnersmaar aantal constant

sociaal-cultureel werk

andere

overheid (gemeentelijk)

lokale organisatie

bibliotheek

overheid (niet-gemeentelijk)

cultuur-/gemeenschapscentrum

volwasseneneducatie- en oplei-dingscentra

welzijnsorganisatie

integratie/allochtonenorg.

school / centrum basiseducatie

erfgoedorganisatie

kunstenorganisatie/museum

noordzuidorganisatie

sociaal-cultureel werk

andere

overheid (gemeentelijk)

lokale organisatie

bibliotheek

overheid (niet-gemeentelijk)

cultuur-/gemeenschapscentrum

volwasseneneducatie- en oplei-dingscentra

welzijnsorganisatie

integratie/allochtonenorg.

school / centrum basiseducatie

erfgoedorganisatie

kunstenorganisatie/museum

noordzuidorganisatie

tijgers aan de haard http://goo.gl/Wuo008

een uitdaging voor de kempenhttp://goo.gl/mZBs5a

ClIpsbeeld en geluid bij onze verhalen? bekijk ze online:

macht van de media http://goo.gl/0oI7CI

65

tijgers aan de haard http://goo.gl/Wuo008

duurzame kempenhttp://goo.gl/msuFt1

10 jaar vormingplus in vlaanderenhttp://goo.gl/dfMhhO

een uitdaging voor de kempenhttp://goo.gl/mZBs5a

een uitdaging voor de kempenhttp://goo.gl/e6isjY

(h)echt arendonkhttp://goo.gl/SXS54q

ClIpsbeeld en geluid bij onze verhalen? bekijk ze online:

macht van de media http://goo.gl/0oI7CI

url’swebsites bij onze verhalen? bekijk ze online:

• www.vormingpluskempen.be (krijgt update tegen 1 april)• www.machtvandemedia.be• www.oudeneenzaam.be• www.translabk.be• www.destillekempen.be

66

de MensenheT TeaM

de raad van besTuurDe Raad van Bestuur bestaat uit Myriam Bergmans, paloma Buhaceanu, Stefaan De Wit, Leen Dries, Assunta Geens, Igor Geubbelmans, paul Goossens, pol Goris, Mieke Hens, Wendy Mercelis, Lut Mertens, Tinne peeters, Gust van Dongen en nico Verhoeven. Voorzitter is Gie Van den Eeckhaut.

De Algemene Vergadering van Vormingplus Kempen bestaat uit mensen afkomstig uit de meest diverse maatschappelijke sectoren van de Kempen. Ze telt momenteel 46 leden.

Martine Coppieterscoördinator | martine@vormingpluskempen.be

JAN Van Houtadjunct-coördinator | jan@vormingpluskempen.be

viviane schuersociaal-culturele werker | viviane @vormingpluskempen.be

christa truyensociaal-culturele werker | christa@vormingpluskempen.be

de algeMene vergaderIng

67

de MensenheT TeaM

ConTaCT

Vormingplus Kempen vzw

Graatakker 4 (tot 13 april - nadien nieuw adres Prins Boudewijnlaan 9 bus 2) 2300 Turnhout

Open elke werkdag van 9 tot 17 uur T 014 41 15 65 e info@vormingpluskempen.be W www.vormingpluskempen.be

ontwerp: Vormingplus Kempen

druk: www.maes-natuurlijk.be, op Cyclus-100% gerecycleerd papierverantw. uitg. Martine Coppieters, p/a Graatakker 4, 2300 Turnhout

jolien hermanssociaal-culturele werker | jolien@vormingpluskempen.be

katrien lootssociaal-culturele werker | katrien@vormingpluskempen.be

christa truyensociaal-culturele werker | christa@vormingpluskempen.be

jef van eycksociaal-culturele werker | jef@vormingpluskempen.be

dirk raeymaekerscommunicatiewerker | dirk@vormingpluskempen.be

68

met steun van