Izarrak eta eguzkia.
Transcript of Izarrak eta eguzkia.
![Page 1: Izarrak eta eguzkia.](https://reader036.fdocuments.net/reader036/viewer/2022082218/55ba8d3dbb61eb250a8b4793/html5/thumbnails/1.jpg)
![Page 2: Izarrak eta eguzkia.](https://reader036.fdocuments.net/reader036/viewer/2022082218/55ba8d3dbb61eb250a8b4793/html5/thumbnails/2.jpg)
Izar bat gorputz
esferiko handia
eta trinkoa, bere
erdigune beroan
fusio nuklearra
mantentzeko bezain
handia.
![Page 3: Izarrak eta eguzkia.](https://reader036.fdocuments.net/reader036/viewer/2022082218/55ba8d3dbb61eb250a8b4793/html5/thumbnails/3.jpg)
Fusioa, izarrek
geruzetatik kanporatzen
duten energiaren iturburu.
H eta He baino astunago
den ia gai guztiak izarretako
erdian sortu.
![Page 4: Izarrak eta eguzkia.](https://reader036.fdocuments.net/reader036/viewer/2022082218/55ba8d3dbb61eb250a8b4793/html5/thumbnails/4.jpg)
Izar taldeek galaxiak sortu.
Unibertsoko argizagi nagusiak dira.
Lurretik hurbilena Eguzkia.
Lurraren energia iturri nagusia.
Honek ehun koatrilioi watt bidali.
![Page 5: Izarrak eta eguzkia.](https://reader036.fdocuments.net/reader036/viewer/2022082218/55ba8d3dbb61eb250a8b4793/html5/thumbnails/5.jpg)
HISTORIA
![Page 6: Izarrak eta eguzkia.](https://reader036.fdocuments.net/reader036/viewer/2022082218/55ba8d3dbb61eb250a8b4793/html5/thumbnails/6.jpg)
Antzinatik garrantzitsuak
kultura gehienetan,
bai arrazoi erlijioso edo
kulturalengatik, egutegiak
zehazteko
![Page 7: Izarrak eta eguzkia.](https://reader036.fdocuments.net/reader036/viewer/2022082218/55ba8d3dbb61eb250a8b4793/html5/thumbnails/7.jpg)
Adb. munduan oso
zabaldua den
Gregoriotaz egutegia,
lurrak eguzkiarekiko
duen posizio erlatiboan
oinarrituta.
![Page 8: Izarrak eta eguzkia.](https://reader036.fdocuments.net/reader036/viewer/2022082218/55ba8d3dbb61eb250a8b4793/html5/thumbnails/8.jpg)
Izar bateraino dagoen
distantziaren lehen neurketa
1838an egin zuen Friedrich
Besselek.
![Page 9: Izarrak eta eguzkia.](https://reader036.fdocuments.net/reader036/viewer/2022082218/55ba8d3dbb61eb250a8b4793/html5/thumbnails/9.jpg)
![Page 10: Izarrak eta eguzkia.](https://reader036.fdocuments.net/reader036/viewer/2022082218/55ba8d3dbb61eb250a8b4793/html5/thumbnails/10.jpg)
Azken 2000 urteetan
300 izar ingururi eman
zaie izena, gehienak
mitologiarekin zerikusia.
Begi hutsez 4000 izar
inguru ikus litezke
hemisferio bakoitzean.
![Page 11: Izarrak eta eguzkia.](https://reader036.fdocuments.net/reader036/viewer/2022082218/55ba8d3dbb61eb250a8b4793/html5/thumbnails/11.jpg)
Esne Bidean bilioi
batzuk daude eta
unibertsoan izar infinitu
daude. Astronomoak
Aurkitzen duten izar
guztiak behar bezala
sailkatzen dute.
![Page 12: Izarrak eta eguzkia.](https://reader036.fdocuments.net/reader036/viewer/2022082218/55ba8d3dbb61eb250a8b4793/html5/thumbnails/12.jpg)
![Page 13: Izarrak eta eguzkia.](https://reader036.fdocuments.net/reader036/viewer/2022082218/55ba8d3dbb61eb250a8b4793/html5/thumbnails/13.jpg)
Izar tipiko baten
zati nagusiak
nukleoa, barnealdea
eta atmosfera.
Nukleoan gertatzen
dira izarraren
energia iturburuan
erreakzio nuklearrak.
![Page 14: Izarrak eta eguzkia.](https://reader036.fdocuments.net/reader036/viewer/2022082218/55ba8d3dbb61eb250a8b4793/html5/thumbnails/14.jpg)
Barnealdeak gainazalera
garraiatzen du nukleoan
sortutako energia. Bi era
ezberdin,bi eremu
bereiziz:erradiaktiboa
eta konbektiboa
![Page 15: Izarrak eta eguzkia.](https://reader036.fdocuments.net/reader036/viewer/2022082218/55ba8d3dbb61eb250a8b4793/html5/thumbnails/15.jpg)
Atmosfera, lurra
inguratzen duen gas
geruza da. Hiru zati
barnealdetik kanpora:
fotosfera, kromosfera,
eta koroa.
![Page 16: Izarrak eta eguzkia.](https://reader036.fdocuments.net/reader036/viewer/2022082218/55ba8d3dbb61eb250a8b4793/html5/thumbnails/16.jpg)
![Page 17: Izarrak eta eguzkia.](https://reader036.fdocuments.net/reader036/viewer/2022082218/55ba8d3dbb61eb250a8b4793/html5/thumbnails/17.jpg)
Izar gehienek mila
milioi bat eta 10 mila
milioi urte dute.
Batzuek 13,7 mila
milioi urte.
![Page 18: Izarrak eta eguzkia.](https://reader036.fdocuments.net/reader036/viewer/2022082218/55ba8d3dbb61eb250a8b4793/html5/thumbnails/18.jpg)
Izar handienak bizitza
laburrena dute, erdigunean
dagoen presio ikaragarriak
hidrogenoa beste izarretan
baino lasterrago erretzea
eragiten baitu.
![Page 19: Izarrak eta eguzkia.](https://reader036.fdocuments.net/reader036/viewer/2022082218/55ba8d3dbb61eb250a8b4793/html5/thumbnails/19.jpg)
![Page 20: Izarrak eta eguzkia.](https://reader036.fdocuments.net/reader036/viewer/2022082218/55ba8d3dbb61eb250a8b4793/html5/thumbnails/20.jpg)
Izar baten konposaketa
honako hau da:
• %70 hidrogenoa
• %28 helioa
• %2 beste elementu pisutsuagoak
![Page 21: Izarrak eta eguzkia.](https://reader036.fdocuments.net/reader036/viewer/2022082218/55ba8d3dbb61eb250a8b4793/html5/thumbnails/21.jpg)
![Page 22: Izarrak eta eguzkia.](https://reader036.fdocuments.net/reader036/viewer/2022082218/55ba8d3dbb61eb250a8b4793/html5/thumbnails/22.jpg)
Eguzkia eguzki-sistemaren
erdiko izarra da, eta gugandik
hurbilena. Eguzki-sistemako
planetek, eguzkia orbitatzen dute.
![Page 23: Izarrak eta eguzkia.](https://reader036.fdocuments.net/reader036/viewer/2022082218/55ba8d3dbb61eb250a8b4793/html5/thumbnails/23.jpg)
Bizitzarako energi-iturri
nagusia da, bertan bizidun
autotrofoek, fotosintesiaren
bidez, argi-izpien bitartez
bidaltzen digun energia
ekoizten dute.
![Page 24: Izarrak eta eguzkia.](https://reader036.fdocuments.net/reader036/viewer/2022082218/55ba8d3dbb61eb250a8b4793/html5/thumbnails/24.jpg)
![Page 25: Izarrak eta eguzkia.](https://reader036.fdocuments.net/reader036/viewer/2022082218/55ba8d3dbb61eb250a8b4793/html5/thumbnails/25.jpg)
Eguzki-energia eguzkitik
Lurrera erradiazio
elektromagnetiko iristen
den energia agortezina
eta berriztagarria da .
Energia hau 8 minutu
eta 19 segundoetan iristen
da Lurrera.
![Page 26: Izarrak eta eguzkia.](https://reader036.fdocuments.net/reader036/viewer/2022082218/55ba8d3dbb61eb250a8b4793/html5/thumbnails/26.jpg)
Eguzkiaren erradiazioaren
indarra latitudea, eguraldia
eta eguneko orduaren arabera
aldatzen da.
![Page 27: Izarrak eta eguzkia.](https://reader036.fdocuments.net/reader036/viewer/2022082218/55ba8d3dbb61eb250a8b4793/html5/thumbnails/27.jpg)
![Page 28: Izarrak eta eguzkia.](https://reader036.fdocuments.net/reader036/viewer/2022082218/55ba8d3dbb61eb250a8b4793/html5/thumbnails/28.jpg)
Eguzkia esfera ia
perfektua da, bere
obaltasuna 9 milioiren
delako. Poloetako
diametroa ekuatorekoarekiko
10 km-ko diferentzia.
![Page 29: Izarrak eta eguzkia.](https://reader036.fdocuments.net/reader036/viewer/2022082218/55ba8d3dbb61eb250a8b4793/html5/thumbnails/29.jpg)
Planetek ez dute eragin
handirik Eguzkiaren itxuran,
baina berak Eguzki-sistemaren
barizentroa orbitatzen du,
hau Eguzkitik pixka bat
aldendua baitago.