Komisyon

ISBN 978-605-364-354-8

©

12. Baskı

Dizgi-Grafik Tasarım: A. Resul KaymakçıKapak Tasarımı: Gürsel Avcı

Baskı: Ayrıntı Matbaası(Ankara-0312-394 55 90)

Yayınevi Sertifika No: 14749Matbaa Sertifika No: 13987

Pegem AkademiBu kitabın basım, yayın ve satış hakları

Pegem Akademi Yay. Eğt. Dan. Hizm. Tic. Ltd. Şti’ye aittir.Anılan kuruluşun izni alınmadan kitabın tümü ya da bölümleri,kapak tasarımı, mekanik, elektronik, fotokopi, manyetik, kayıtya da başka yöntemlerle çoğaltılamaz, basılamaz, dağıtılamaz.

Bu kitap T.C. Kültür Bakanlığı bandrolü ile satılmaktadır.Okuyucularımızın bandrolü olmayan kitaplar hakkında

yayınevimize bilgi vermesini ve bandrolsüz yayınlarısatın almamasını diliyoruz.

Öğretmen Adayları İçin KPSS EĞİTİM BİLİMLERİKONU KONU DÜZENLENMİŞ TAMAMI ÇÖZÜMLÜ ÇIKMIŞ SORULAR

“Bu kitapta yer alan geçmiş yıllarda ÖSYM'nin yapmış olduğu sınavlardaki'ın her hakkı ÖSYM'ye aittir. Hangi amaçla olursa olsun, tamamının veya bir kısmının

kopya edilmesi, fotoğraflarının çekilmesi, herhangi bir yolla çoğaltılması ya da kullanılması,yayımlanması ÖSYM'nin yazılı izni olmadan yapılamaz.

”

ÇIKMIŞSORULAR

Pegem Akademi Yayıncılık telifücreti ödeyerek bu izni almıştır.

İletişim

Karanfil 2 Sokak No: 45 Kızılay/ANKARAYayınevi: 0312 430 67 50 - 430 67 51

Dağıtım: 0312 434 54 24 - 434 54 08Dağıtım Belgeç: 0312 431 37 38

Hazırlık Kursları: 0312 419 05 60E-ileti: pegem@pegem.net

Yayınevi Belgeç: 0312 435 44 60

De erli Ö retmen Adaylar

Di er bütün s navlarda oldu u gibi KPSS`ye haz rlanan ö retmen adaylar da geçmi y llarda

yap lan s nav sorular n incelemekte, bu sorular çözmekte ve eksik olduklar konulara yönelik

olarak çal malar n h zland rmaktad rlar. Geçmi y llarda yap lan s nav sorular na k smen KPSS

haz rl k kitaplar nda yer verilmektedir. Ancak 2001 y l ndan itibaren yap lmaya ba lanan bu s nav-

larda sorulan sorular n ve çözümlerinin tamam n n bulundu u ve konular na göre düzenlendi i bir

kaynak bugüne kadar yay mlanmam t r.

Bu amaçla haz rlanan kitapta, 2001 y l ndan ba layarak 2012 y l na kadar yap lan tüm KPSS

E itim Bilimleri s navlar nda sorulan sorulara yer verilmi tir. Sorular ilk olarak sekiz ana ba l k

alt nda toplanm (Geli im Psikolojisi, Ö renme Psikolojisi, Rehberlik, E itim Bilimine Giri , S n f

Yönetimi, Program Geli tirme, Ö retim Yöntem ve Teknikleri, Ölçme ve De erlendirme), ard ndan

her bir ba l k konular na göre ayr lm , y l y l s raya dizilmi ve her bir sorunun alt na aç klamal

cevab yaz lm t r. Örne in; “Geli im Psikolojisi” önce alt ba l klar na ayr lm (Geli imin Temel

Kavramlar , Geli imin Temel lkeleri, Geli imin Dönemleri ve Geli im Görevleri…) ard ndan, bu

konulara ili kin sorular 2001 y l ndan ba layarak 2012 y l na kadar arka arkaya s ralanm ve her

bir sorunun alt na aç klamal cevab yaz lm t r.

Bu anlamda; “KPSS Tamam Çözümlü E itim Bilimleri Ç km Sorular” kitab m z, hem ö -

retmen adaylar için hem de bu s navlara dönük e itim yapan kurs ve dershanelerde görev yapan

ö retmenler için önemli bir rehber kitap niteli indedir. Kitab m z n hepinize faydal olaca n umu-

yor, Pegem Akademi Yay nc l k olarak ba ar lar diliyoruz. Pegem Akademi Yay nc l k

v

Ç NDEK LER

GEL M PS KOLOJ S (1 / 62)

Geli imin Temel Kavramlar .......................................... 1 Geli imin Temel lkeleri ............................................... 8 Geli imin Dönemleri ve Geli im Görevleri .................... 12 Psikoloji Kuramlar ..................................................... 13 Fiziksel ve Psikomotor Geli im .................................... 14 Bili sel Geli im .......................................................... 17 Dil Geli imi ............................................................... 32 Ki ilik Geli imi ........................................................... 34 Hümanistik Yakla m ................................................. 50 Ahlak Geli imi ........................................................... 56

Ö RENME PS KOLOJ S (63 / 188)

Ö renmenin Tan m ................................................... 65 Ö renme ile lgili Temel Kavramlar ............................. 70 Ö renmeyi Etkileyen Faktörler ................................... 71 Ö renme Kuramlar ................................................... 84 Tepkisel (Klasik) Ko ullanma ...................................... 86 Klasik Ko ullanma lkeleri .......................................... 96 Biti iklik Kuram ....................................................... 104 Ba Kuram ............................................................. 106 Edimsel (Operant) Ko ullanma ................................. 110

aret-Gestalt Kuram .............................................. 162 Sosyal Ö renme Kuram ........................................... 165 Gestalt Kuram ........................................................ 176 Bilgiyi leme Kuram ............................................... 181 nsanc l Kuram (Hümünistik) .................................... 188

REHBERL K (189 / 264)

Rehberlik Nedir? Ne De ildir? ................................... 191 Rehberli in lkeleri .................................................. 194 Ça da E itim Anlay ve Ö renci Ki ilik Hizmetleri ...... 202 Okullarda Rehberlik Hizmetleri ................................. 203 Ba l ca Rehberlik Türleri .......................................... 209 Problem Alanlar na Göre Rehberlik ........................... 218 Bireyi Tan ma Teknikleri .......................................... 226 Test D Teknikler ................................................... 230 Okul Rehberlik ve Psikolojik Dan ma Programlar ...... 238 E itimde Rehberlik Hizmetlerinin Örgütsel Yap s ve Görevleri ............................................................ 239 Psikolojik Dan ma Kuramlar ................................... 249 leti im ve leti im Engelleri ..................................... 255

E T M B L M NE G R

(265 / 275)

Temel Kavramlar ..................................................... 267 20. Yüzy lda Avrupa’da ve Türkiye’de E itim ............. 275

SINIF YÖNET M (276 / 285)

S n f Yönetiminin Tan m ve levi ............................. 276

vi

PROGRAM GEL T RME (286 / 378)

Program Geli tirmeye Giri ....................................... 286 Program Geli tirme Model ve Yakla mlar ................. 300 Program Geli tirmenin Planlanmas ........................... 303 Hedefler ve Belirlenmesi .......................................... 307 çerik ..................................................................... 323

E itim Durumlar ..................................................... 330 S nama Durumlar ................................................... 359 Program n Denenmesi ve De erlendirilmesi .............. 362 Plan ....................................................................... 368

Ö RET M YÖNTEM ve TEKN KLER (379 / 488)

Ö retim lkeleri, Kuram-Model ve Yakla mlar .......... 381 Ö retme-Ö renme Yakla mlar -Modelleri-Kuramlar ..... 384 Ö retim Stratejileri .................................................. 427 Ö retim Yöntemleri ................................................. 438 Ö retim Teknikleri ................................................... 453 Di er Ö retim Teknikleri .......................................... 484

ÖLÇME VE DE ERLEND RME (489 / 565)

Temel Kavramlar ..................................................... 491 Ölçme Araçlar nda Bulunmas Gereken Nitelikler ........ 504 S nav Türleri ........................................................... 520 Ölçme Sonuçlar Üzerinde statistiksel lemler .......... 543

GEL M PS KOLOJ S

Geli imin Temel Kavramlar

Geli imin Temel lkeleri

Geli imin Dönemleri ve Geli im Görevleri

Psikoloji Kuramlar

Fiziksel ve Psikomotor Geli im

Bili sel Geli im

Dil Geli imi

Ki ilik Geli imi

Hümanistik Yakla m

Ahlak Geli imi

Geli im Psikolojisi

1

GEL M PS KOLOJ S

1. Geli imsel ba lamda, “olgunla ma”

hangi anlama gelmektedir? (2001)

A) Ki ili in geli mesi ve zenginle mesi B) Ergenlik döneminde gözlenen h zl fi-

ziksel büyüme C) Toplum taraf ndan kabul gören davra-

n lar n ö renilmesi D) Bedensel büyüme ve geli menin ge-

rekli davran de i iklikleriyle tamam-lanmas

E) Toplumsal olaylar önyarg s z biçimde ele alma becerisini kazanma

Çözüm: Geli im psikolojisinde olgunla ma, her-hangi bir organ n, sosyal ya ant lardan ba ms z bir ekilde, genetik bir plan çer-çevesinde geli erek, fiziksel büyüme ve de i melerle ile birlikte kendisinden bekle-nen geli im görevlerini yapabilecek düzeye gelmesi anlam na gelmektedir.

2. Bir uzman, on ayl k bir çocu un annesine, “Art k bu aylardan sonra onunla s k s k ko-nu mal s n z. Bu dönem onun ilk sözcü ü-nü üretebilmesi için önemli bir dönemdir.” demi tir.

Uzman bu sözleriyle, dil geli imi aç -s ndan a a dakilerden hangisinin önemini vurgulamaktad r? (2002)

A) Oyun B) Kritik dönem C) Deneyim D) Zekâ ya E) Uyar c çe itlili i

Çözüm: Soruda verilen örnekte uzman, çocu un dil geli iminin kazan lmas için önemli zaman diliminde çocu un çevresel ko ullar n n iyi-le tirilmesi ve çocu a destek olunmas n n önemini vurgulanmaktad r. Kritik dönem, kazan lacak özelli in olumlu ya da olumsuz anlamda çevresel ko ullardan en çok etki-lendi i ve d sal etkilere kar bireyin en hassas oldu u dönemdir. Çevredeki uyar c -lar bu dönemlerde en güçlü etkiyi yaratmak-ta ve ö renmeyi kolayla t rmaktad r. Özellik-le çocu un sosyal çevresinin ko ullar dü-zenlemesi ve uyar c zenginli i kritik dö-nemde ö renmeyi olumlu yönde etkileyen özelliklerdir. Bu nedenle annenin çocu un dil geli imi için çok önemli olan 10–24 ayl k döneminde onunla konu mas n n, dil geli-iminin kritik dönemine vurgu yapmaktad r.

3. 11 Eylül 2001 tarihinde ABD’de ya anan terör eyleminden bu yana baz çocuklar n, oyunlar nda çe itli malzemelerden kuleler yapt klar ve oyuncak ya da hayali uçaklar çarpt rarak bunlar devirdikleri gözlenmi -tir.

Bu durum, a a daki geli im psikolojisi kavramlar ndan hangisine bir örnektir? (2002)

A) Büyüme B) Olgunla ma C) Kritik dönem D) Tarihsel zaman

E) Geli me

Çözüm: Bireyin her alandaki geli imi, içinde bulu-nulan zamana özgü sosyal olaylardan, ol-gulardan ve teknolojik geli imden, do ru-dan etkilenmektedir. Bu durum geli im psi-kolojisinde, tarihsel zaman etkisi olarak an lmaktad r. Buna göre, içinde bulunulan zamanda ortaya ç km toplumsal olaylar, de erler ve de i iklikler, o toplumdaki bi-reylerin geli imini etkilemektedir. Soruda ABD’deki terör sald r lar n n oyun ça nda-ki çocuklar n geli imi üzerindeki etkisinden söz edilerek, bu olaylar n çocuklar n sem-bolik oyunlar n n farkl yönde geli mesine arac l k etti inden bahsedilmektedir.

GEL M N TEMEL KAVRAMLARI

KPSS E itim Bilimleri Tamam Çözümlü Ç km Sorular

2

4. Do u tan görme engelli bir yeti kin ameli-yat sonras görme yetisini kazansa da bu yetiyi kullanma düzeyi, do u tan beri iyi gören bireylerle ayn olmaz.

Bu durum, a a dakilerden hangisinin etkisini gösteren bir örnektir? (2002)

A) Toplumsal uyum B) Deneyim C) Olgunla ma D) Büyüme E) Bireysel farkl l klar

Çözüm: Do u tan görme engelli bir birey yeti kinlik y llar ndan sonra görme yetisini kazansa da do u tan beri iyi gören bireylerle ayn görme yetisine ula amaz. Seçenekleri in-celedi imizde bu özelliklere sahip bireyler aras ndaki fark en iyi aç klayan kavram n “deneyim” kavram oldu unu görüyoruz.

5. Tek yumurta ikizi karde lerden Ali do um s ras nda, Burak ise iki ya nda geçirdi i bir hastal k sonras nda i itme yeteneklerini kaybetmi ler, bu nedenle konu may ö -renememi lerdir. Her iki çocuk da on ya-

ndayken uygulanan cerrahi müdahaleyle i itme yeteneklerini tekrar kazanm ve konu may ö renmeye ba lam lard r. An-cak Ali konu may daha güç ö renmi ve konu ma becerisi aç s ndan her zaman karde i Burak’ n gerisinde kalm t r. Ali’nin konu may ö renmekle birlikte bu özellik aç s ndan Burak’tan geride olmas a a dakilerden hangisiyle aç k-lanabilir? (2003)

A) Ya ilerledikçe dil ö renme güçle ir. B) nsanlar, kendilerini konu may ö -

renmeye yetenekli k lan bir yap ile do arlar.

C) Dil ö renme becerisi büyük ölçüde bi-yolojik olgunla ma düzeyine ba l d r.

D) Konu ma becerisi aç s ndan genetik olarak belirlenmi bireysel farklar var-d r.

E) Geli im sürecinde baz becerilerin ka-zan lmas aç s ndan kritik olan dö-nemler vard r.

Çözüm: Soruda geli im sürecinde baz becerilerin kazan lmas aç s ndan kritik dönemin önemi anlat lmaktad r. Dil geli iminin ka-zan lmas aç s ndan önemli olan zaman di-limi 0–2 ya aras dönemdir. Ali, dil geli i-mi için kritik bir zaman olan bu dönemde i itme yetene ini kaybetmi tir. Burak ise dil geli imi için kritik dönemde dil yetene-ini az çok kazanm karde i Aliy’le k yas-

land nda dil geli iminden daha ileri bir durumdayken, 2 ya nda i itme yetene ini kaybetmi tir. Dolay s yla Ali kritik dönemi olumsuz geçirdi i için ileriki ya larda tekrar sahip oldu u i itme yetisinde sürekli olarak Burak’ n gerisinde kalm t r.

6. Dokuz ayl ktan beri laz ml a al t r lmak istenen çocuk, bu al kanl bir buçuk ya-

nda kazanm t r.

Bu davran n bir buçuk ya nda kaza-n lmas , hareket geli iminde a a daki-lerden hangisinin önemini yans tmak-tad r? (2003)

A) Geribildirimin B) Zekân n C) Olgunla man n D) Çevrenin E) Devresel tepkinin Çözüm: Geli im psikolojisinde, çevre etkisinden ve ya ant lardan ba ms z olarak, belli bir ge-netik plan dahilinde zaman içinde olu an fiziksel ve zihinsel de i iklikler ve geli me-lerle birlikte organizman n bir davran yapacak duruma gelmesi olgunla ma kav-ram ile aç klan r. Bireyin herhangi bir dav-ran kazanmas öncelikle o davran la il-gili organlar n olgunla m olma derecesi-ne ba l d r. Soruda, çocu un 9 ayl kken fi-ziksel geli imini tamamlamad ve tuvalet e itimi için gerekli kaslar n n henüz olgun-la mad için kazanamad tuvalet al -kanl n zaman içerisinde bir buçuk ya -na geldi inde gerçekle en olgunla maya ba l olarak kazand anla lmaktad r.

Ö RENME PS KOLOJ S

Ö renmenin Tan m

Ö renme ile lgili Temel Kavramlar

Ö renmeyi Etkileyen Faktörler

Ö renme Kuramlar

Tepkisel (Klasik) Ko ullanma

Klasik Ko ullanma lkeleri

Biti iklik Kuram

Ba Kuram

Edimsel (Operant) Ko ullanma

aret-Gestalt Kuram

Sosyal Ö renme Kuram

Gestalt Kuram

Bilgiyi leme Kuram

nsanc l Kuram (Hümanistik)

Ö renme Psikolojisi

65

Ö RENME PS KOLOJ S

1. A a dakilerden hangisi ö renmenin en uygun tan m d r? (2007) A) Bireyin içerisinde ya ad kültürün

de erlerini kazanma süreci B) Bireyin çevresiyle etkile iminde mey-

dana gelen de i me C) Yeni ve kal c bilgilerin edinilmesi için

yararlan lan yöntem D) Ya ant lar yoluyla meydana gelen

nispeten kal c davran de i ikli i E) stenilen davran de i ikli ini olu -

turmak amac yla bireyin gösterdi i bi-linçli çaba

Çözüm: Ö renme, birçok kaynak taraf ndan “orga-nizman n çevresiyle girmi oldu u etkile-im; yani ya ant sonucunda kazand

nispeten kal c izli davran de i ikli i ola-rak tan mlanmaktad r. Bu tan m D seçe-ne inde görmekteyiz.

2. A a dakilerden hangisi, ö renme yoluyla kazan lan bir davran de ildir? (2001) A) Postac n n sokak isimlerini hat rlama-

s B) Oto tamircisinin motordaki ar zan n

nedenini k sa sürede bulmas C) Çocu un, yüzüne rüzgâr gelince göz-

lerini k rpmas D) A ç n n, kokusunu ald yeme in pi-

ip pi medi ini bilmesi E) Çocu un, topu yere dü ürmeden

aya nda z platmas

Çözüm: Çocu un yüzüne gelen rüzgâr kar s nda gözlerini k rpmas do u tan getirilen ve ref-leks olarak tan mlanan bir davran t r. Di-er seçeneklerde verilen davran lar n tü-

mü bir ya ant sonucunda kazan lm , nis-peten kal c izli davran lard r. Bu davran -lar bu özellikleriyle ö renmenin tan m na uygun dü mektedirler.

3. A a dakilerden hangisi ö renme sonucu olu an bir davran de ildir? (2002)

A) Sürücünün k rm z görünce fre-ne basmas

B) Ö rencinin 2x5'in 10 etti ini söyle-mesi

C) iddetli bir gürültü oldu unda bebe-in gözlerini k rpmas

D) Postac n n girdi i soka n ismini lev-haya bakmadan söylemesi

E) Çocu un yemekten sonra di lerini f rçalamas

Çözüm: Bir bebe in iddetli bir gürültü kar s nda gözlerini k rpmas bir reflekstir. Refleksler do u tan getirilen davran lard r ve ö -renme ürünü de ildirler. Bu sorudaki en güçlü çeldirici A seçene idir. Bu gibi dav-ran lar günlük dilde refleks olarak nitelenir ancak; bilimsel olarak bu türden davran -lar ö renme ürünüdürler. Çünkü k rm z

kta frene basmak her ne kadar refleks kadar h zl olarak ortaya ç ksa da do u tan gelmemektedir. Araba kullanma ya ant s -n n sonucunda kazan l r yani ö renilir.

Ö renilmi Davran lar n Özellikleri

Ö RENMEN N TANIMI

KPSS E itim Bilimleri Tamam Çözümlü Ç km Sorular

66

4. Bir davran n "ö renilmi davran " olarak nitelenebilmesi için,

I. alkol ve ilaç gibi bir etkene ba l olarak ortaya ç kma,

II. bireyde, belirli bir ya ant dan sonra gö-rülme,

III. nispeten kal c olma, IV. bedensel bir de i ikli e ba l olmadan

ortaya ç kma özelliklerinden hangilerine sahip olmas gerekir? (2002) A) Yaln z III B) Yaln z II C) l, II ve III D) II, III ve IV E) I ve IV Çözüm: Alkol ve ilaç gibi etkenlere ba l olarak or-taya ç kan davran lar geçici davran lar olarak nitelenmektedir. Bu nedenle ö re-nilmi davran larda böyle bir durumdan söz edilemez. Ö renmeler organizman n çevresiyle etki-le ime girmesini yani ya ant geçirmesini gerektirir. Ö renilmi davran lar geçici davran lar-dan farkl olarak süreklilik arz etmeli, bu gi-bi davran lara nispeten kal c izli olmas gerekir Yaln zca bedensel de i imlere, söz gelimi büyümeye ba l olarak ortaya ç kan davra-n lar da ö renme olarak nitelenemez. Er-genlik sakarl klar bunun en güzel örne idir.

5. Oyun s ras nda rolünü unutan bir aktörü ele tiren yönetmen, aktörün kendisini "Ro-lümü çok iyi ö renmi tim." diyerek savun-mas üzerine ona, "Ben rolünü ö renip ö -renmedi ine, sahnede yapt klar na bakarak karar verebilirim." yan t n vermi tir.

Yönetmenin aktöre verdi i yan t, a a -daki yarg lardan hangisini do rulamak-tad r? (2003)

A) Hat rlanamayan bir ey hiç ö renil-memi tir.

B) Davran ta meydana gelen her de-i me ö renme sonucu de ildir.

C) Ö renme, varl yaln zca gözlenen davran lardan anla labilen içsel bir süreçtir.

D) Ö renme, ya ant lar sonucu ortaya ç kar.

E) Ö renilen baz bilgiler unutulabilir. Çözüm: Ö renmelerin hepsi gözlenebilir düzeyde gerçekle mez. Özellikle bili sel ö renme türleri (içgörüsel ö renme, gizil ö renme gibi) gözlenebilir düzeyde gerçekle me-mektedir. Ancak, bili sel de olsa davran -sal da olsa, ö renmenin varl n n anla -labilmesi için mutlaka ve mutlaka perfor-mansa, bir ba ka deyi le gözlenebilen bir davran a dönü türülmesi gerekir. Okullar-da ö rencilerin s nava tabi tutulmas n n, ödev ya da proje haz rlamalar n n alt nda yatan temel gerekçelerden birisi de budur. Ancak bu ekilde ö retmenler ö rencilerin bir konuyu ö renip ö renmediklerini anla-yabilir.

6. A a dakilerden hangisi, ö renilmi davran lar n bir özelli i de ildir? (2004)

A) Ya ant sonucunda olu ma B) Kal c izli olma C) Önceki davran lardan farkl olma D) Süreklilik gösterme E) Olgunla ma ile ortaya ç kma

REHBERL K

Rehberlik Nedir? Ne De ildir?

Rehberli in lkeleri

Ça da E itim Anlay ve Ö renci Ki ilik Hizmetleri

Okullarda Rehberlik Hizmetleri

Ba l ca Rehberlik Türleri

Problem Alanlar na Göre Rehberlik

Bireyi Tan ma Teknikleri

Test D Teknikler

Okul Rehberlik ve Psikolojik Dan ma Programlar

E itimde Rehberlik Hizmetlerinin Örgütsel Yap s ve Görevleri

Psikolojik Dan ma Kuramlar

leti im ve leti im Engelleri

Rehberlik

191

REHBERL K

1. Rehberli in temel amac a a dakiler-

den hangisidir? (2001)

A) Bireyin ihtiyaçlar n belirleyerek okulun yak n çevresini buna göre düzenle-mek

B) Bireye, ne yapmas gerekti ini söyle-mek

C) Bireyin kendini ve çevresindeki ola-naklar tan mas na yard mc olmak

D) Bireyin sorunlar n belirlemek E) Bireyin özellikleri hakk nda bilgi top-

lamak Çözüm: Rehberli in temel amac , bireyi tan mak ve kendisine tan tmak, çevresindeki f rsatlar hakk nda bilgi vermek ve gizil güçlerini fark etmesini sa lamakt r. Sorunun do ru yan t “C” seçene idir. Di er seçenekler rehberli in felsefesine uygun dü memek-tedir.

2. A a dakilerden hangisi, kendini ger-çekle tirme a amas na eri mi bir bire-yin özelli i de ildir? (2001) A) D dünyay ve di er insanlar oldukla-

r gibi kabul etmek B) Her konunun farkl biçimlerde ele al -

nabilece i görü ünde olmak C) Davran lar yla, tüm insanlar n e it

de erde oldu una inand n ortaya koymak

D) Sorunlar bireyselle tirmeden, nesnel bir biçimde ele alabilmek

E) Ancak yeti kin ve kültürlü ki ilerin do ru karar verebileceklerini dü ün-mek

Çözüm: KPSS’de her sene ortalama bir soru kendini gerçekle tirme ile ilgilidir. Bu soruda kendini gerçekle tiren bireye ait olmayacak bir özellik aç k bir ekilde görülmektedir. E seçene i do ru cevapt r. Çünkü do ru karar vermek her ya ta, kültürde ve geli im a amas nda mümkündür. Üç ya ndaki bir çocuktan da ge-rekti inde do ru karar vermesi beklenir. Yine bir insan dü ük kültür seviyesinde olsa bile en do al ihtiyaçlar ndan biri olan özerklikten do-lay kendi seçimlerini kendisi yapabilir ve bek-lenen de budur.

3. “Kendini tan ma” kavram n n anlam a a dakilerden hangisidir? (2002) A) Kendini, ba kalar n n gözüyle göre-

bilme B) Kendine tam olarak güvenebilme C) Kendi gizilgüç ve deneyimlerini do ru

de erlendirebilme D) Ba kalar n n yöneltti i ele tirilere aç k

olma E) Kendine kar yarg lay c olabilme Çözüm: “Kendini tan ma” rehberli in temel kavramla-r ndan birisidir ve kendini gerçekle tirmenin ilk basama d r. Soruda kendini tan ma ifadesi-nin anlam yoklanmakta ve bu ifadenin kar -l C seçene inde yer alan “Kendi gizilgüç ve deneyimlerini do ru de erlendirebilme” ifade-siyle örtü mektedir. Di er ifadeler ise kendini tan may tam olarak kar lamamaktad r.

4. A a dakilerden hangisi “rehberlik” tan mlar nda vurgulanan ortak ö eler-den biri de ildir? (2005) A) Rehberlik ekip çal mas gerektirir. B) Rehberlik ö rencinin geli imini ve

uyumunu sa lamaya yöneliktir. C) Rehberlik bir süreçtir. D) Rehberlik profesyonel ki iler taraf n-

dan yap l r. E) Rehberli in temelinde ö üt verme

vard r. Çözüm: Rehberlik hizmetlerinde bireye yollar göster-mek, seçenekler sunmak vard r. Buna kar n, birey ad na karar vermek, ö üt vermek, tavsi-yelerde bulunmak rehberli in özüne ayk r d r.

REHBERL K NED R? NE DE LD R?

KPSS E itim Bilimleri Tamam Çözümlü Ç km Sorular

192

5. Rehberlik ve psikolojik dan ma hizmetle-rinin en genel amac bireyin kendini ger-çekle tirmesine yard m etmektir. Kendini gerçekle tirme ise bireyin tüm gizil gücünü kullanabilmesi, verimli ve mutlu olmas an-lam na gelmektedir. Kendini gerçekle -tirmede ba ar l olmu bir bireyde,

I. giri ti i tüm i lerde ba ar l olma, II. insanlarla ve ya ad çevreyle ilgili

olma, III. daima mutlu olma, IV. zaman n iyi kullanma, V. geçmi ten çok gelece e dönük olma özelliklerinden hangilerinin bulunmas beklenir? (2006)

A) I, II, IV B) I, IV, V C) II, III, V D) II, IV, V

E) III, IV, V Çözüm: Kendini gerçekle tirmeyi ba aran bir ki i ha-talar ndan ders ç kar r ve hata yapmaktan korkmaz, geçmi e tak lmaz, kendisiyle ve çevresiyle bar kt r. Buna kar n mükemme-liyetçi de ildir ve gerçekçi olmayan talep ve beklentileri yoktur. Sorudaki ifadelerden yola ç karsak kendisini gerçekle tiren bir ki inin özellikleri D seçene inde yer almaktad r.

6. Bireyi çok yönlü olarak geli tirmeye

dayanan psikolojik dan ma ve rehber-lik sürecinin ö renci aç s ndan anlam a a dakilerden hangisi olabilir? (2006)

A) Çevresiyle i birli i kurma B) Toplum beklentilerine cevap verme C) Kendini anlama ve de erlendirme D) Hedefleri yükseltme E) Ki isel s n rlar n zorlama Çözüm: Rehberli in temel amac bireyi kendisine tan tmak ve onun kendisini gerçekle tir-mesine yard mc olmakt r. Bu ba lamda dü ünüldü ünde klar aras nda en do ru seçenek C seçene idir. Çünkü bireyin kendisini geli tirmesinin en temel yolu kendisini tan mas ve gerçekçi bir aç dan potansiyelini de erlendirmesidir.

7. A a dakilerden hangisi kendini ger-çekle tirme sürecinde olan bir bireyin sahip olmas gereken özellikler aras n-da yer almaz? (2008) A) Ceyhun’un güçlü oldu u yönleri kadar

zay f oldu u yönlerini de kabul etmesi B) Bar ’ n olaylar de erlendirirken kendi

deneyimlerini ön plana almas C) Deniz’in kendisi ve ba kalar hakk nda

olumlu dü üncelerinin olmas D) Zehra’n n kendisini gerçekçi bir gözle

anlamaya çal mas E) Meriç’in kendine ve çevresindekilere

kar bir mizah anlay na sahip olmas Çözüm: Abraham Maslow’un kendini gerçekle ti-ren birey ve Carl Rogers’in tam fonksi-yonda bulunan insan’ n özellikleri ince-lendi inde, A, C, D ve E seçenekleriyle ör-tü tü ü görünmektedir. Buna kar n B se-çene inde Bar ’ n kendisini gerçekle tir-me sürecinde olan bireyi yans tmad an-la lmaktad r. Çünkü Bar , olaylar de er-lendirirken ba kalar n n deneyimlerinden faydalanmak, onlarla fikir al veri inde bu-lunmak yerine kendisiyle yetinmektedir. Bu yakla m ise kendini gerçekle tirme süre-ciyle tutarl l k göstermemektedir.

8. Oya Han m tiyatroyu çok sever ve f rsat buldu unda s k s k tiyatroya gider. Son zamanlarda i lerinin yo unlu undan yeni bir oyuna gidememi tir. Bu yüzden, uzun zamand r tiyatroya gidememenin eksikli i-ni hissetmekte ve tiyatroya gitmenin bir f r-sat n kollamaktad r. Oya Han m' n tiyatroya gitme ihtiyac , hangi türden bir ihtiyaçt r? (2012) A) Rahatlama B) Bilme, tan ma C) Yak nl k D) Estetik E) Sayg nl k

E T M B L M NE G R

Temel Kavramlar

20. Yüzy lda Avrupa’da ve

Türkiye’de E itim

SINIF YÖNET M

S n f Yönetiminin Tan m ve levi

PROGRAM GEL T RME

Program Geli tirmeye Giri

Program Geli tirme Model ve Yakla mlar

Program Geli tirmenin Planlanmas

Hedefler ve Belirlenmesi

çerik

E itim Durumlar

S nama Durumlar

Program n Denenmesi ve De erlendirilmesi

Plan

E itim Bilimine Giri

267

E T M B L M NE G R

1. Okullardaki ö retme-ö renme sürecin-

de yer alan üç temel ö e a a dakilerin hangisinde birlikte verilmi tir? (2001)

A) Ö retim program , ders kitab ve e i-tim araçlar

B) Ö retmen, ö renci ve ö renci velileri C) Ö renci, ö retim program ve ö retim

hizmeti D) Okul yönetimi, ö renci ve ö retmen E) Okul, çevre ve okul ile çevre etkile imi Çözüm: Ö retme-ö renme sürecinin üç temel de-i keni ö retim program , ö retim hizmeti

ve ö rencidir. Ö retim program hedefleri, hedeflere ula mada kullan lacak konular ve ö retim hizmeti ile s nama durumlar n kapsar. Ö retim hizmeti ise hedefleri ger-çekle tirme ad na yap lan etkinlikleri, kul-lan lan ö retim yöntem ve teknikleri ile araç-gereçlerini kapsar. Bir ba ka anlat m-la ö retim hizmeti program n e itim du-rumlar ö esinin kar l d r. Ö renci ise ö retim sürecinin merkezindeki ö edir.

2. Türkiye’de ilk ve ortaö retim okullar n-daki dersler, bu derslerin haftal k saat-leri, ö retim programlar , bu derslerde yararlan labilecek ders kitaplar ve yar-d mc kitaplar konusunda en üst karar organ a a dakilerden hangisidir? (2001)

A) Milli E itim Müdürlükleri B) Tefti Kurulu Ba kanl C) lgili Genel Müdürlükler D) Talim Terbiye Kurulu E) Milli E itim uras

Çözüm: Ö retim programlar ve bu programlara özgü ders kitaplar ve ders araç-gereçleri konusunda ülkemiz e itim sisteminde en yetkili karar organ Talim ve Terbiye Kurulu Ba kanl d r. Türkiye’de örgün e itim ka-demelerindeki dersler, bu derslerin saatleri ve ö retim programlar konusunda en üst karar organ bu kuruldur. Ayr ca bu kurul, ilkö retim ve ortaö retim kademelerindeki diploma denklik konusunda da en yetkili karar organ d r.

3. A a dakilerden hangisi, e itimde 20.

yüzy lda gerçekle en geli melerden biri de ildir? (2001)

A) Zihinsel farkl l klar n ölçülmesine ili -kin araçlar n yayg nla mas

B) E itim araç-gereçlerinde büyük çe itli-li e ula lmas

C) E itimin, devletin görevleri aras nda yer almas

D) Uzaktan e itim ve internet gibi uygu-lamalar n yayg nla mas

E) Bilgisayar n e itimde kullan lmaya ba lanmas

Çözüm: Geli en bilim ve teknolojiden en fazla etki-lenen alanlardan biri e itimdir. Günümüz-de gerçekle en ö retim süreçlerinin nitelik aç s ndan daha önceki y llarda gerçekle-en ö retim süreçlerinden önemli ölçüde

farkl la maktad r. E itimde 20. yüzy lda gerçekle en de i iklikler öyle s ralanabi-lir; zihinsel farkl l klar n ölçülmesine ili kin araçlar n yayg nla mas , e itim araç ve gereçlerinin çe itlenmesi, uzaktan e itim ve internet gibi uygulamalar n yayg nla -mas , ö retme-ö renme süreçlerinde bilgi-sayar kullan m n n zenginle mesi. Ancak e itim kurumsal bir yap ya sahip oldu un-dan dün oldu u gibi bugün de birçok ülke-de devletin görevleri aras nda yer almak-tad r.

TEMEL KAVRAMLAR

KPSS E itim Bilimleri Tamam Çözümlü Ç km Sorular

268

4. E itim ile kültür aras ndaki ili kiyi konu alan a a daki ifadelerden hangisi yan-l t r? (2001)

A) E itim hem kültürü etkiler hem de kül-türden etkilenir.

B) E itim ve kültür, de i meye kar ayn ölçüde dirençlidir.

C) Okul, i levini yerine getirirken kültürel olanaklardan yararlan r.

D) E itim uygulamalar nda, kültürel de-erlerin izleri vard r.

E) Okul, kültürün aktar lmas nda önemli bir görev yapar.

Çözüm: E itim kavram n n birçok farkl aç klamas yap lmaktad r. Bu aç klamalar n biri de e i-timin bir kültürleme süreci oldu una ili kin-dir. Bu aç klama, e itim ile kültür aras n-daki önemli ili kiyi aç klar niteliktedir. E i-tim hem kültürü etkiler hem de kültürden etkilenir. Okul i levini yerine getirirken kül-türel olanaklardan yararlan r. Okulun temel i levlerinden biri de bireyin toplumsalla -mas n sa lamakt r. Okul bu i levini top-lumda var olan kültürü bireylere aktararak gerçekle tirir. Bu nedenle e itim uygula-malar kültürden ba ms z olamaz. Ancak e itim de i ime aç kken, kültür de i ime kar dirençlidir.

5. Ö retmenlerin mesleki yeterliklerinin geli tirilmesi, a a dakilerden hangisi-ne en çok katk sa lar? (2001)

A) Okullardaki ders say s ve çe idinin artt r lmas na

B) Okul ile aile aras ndaki i birli inin güç-lenmesine

C) Ö rencilerin ö renme düzeylerinin yükselmesine

D) Ö retmenler aras ndaki mesleki da-yan man n artmas na

E) E itim amaçlar n n ihtiyaca daha uy-gun hale getirilmesine

Çözüm: Ö retmenlik meslek bilgisi, ö retmenlerin ö renmeyi sa lama ad na ö retme-ö renme sürecindeki yeterliklerini kapsar. Ö retmenin plan yapma, uygun yöntem-teknik seçme, materyal seçme ve kullan-ma, uygun ö renme ortamlar düzenleme, ölçme arac haz rlama ve kullanma ve s n f yönetimi alan ndaki becerileri ö retmenle-rin meslek bilgisi kapsam nda sahip olmas gereken bilgi ve becerilerdir. Ö retmenle-rin mesleki yeterliklerinin geli tirilmesi okul-aile i birli inin geli mesine, ö ret-menler aras ndaki mesleki dayan man n artmas na ve daha etkili ö retim ortamlar -n n düzenlenmesine katk sa lar. Ancak ö retmenlerin mesleki yeterliklerinin geli -tirilmesinin en önemli katk s ö retim süre-cinin niteli inin artmas ve buna ba l ola-rak da ö rencilerin ö renme düzeylerinin yükseltilmesi olacakt r.

6. Bir ö retmen, ö retme-ö renme ortam n-

daki uygulamalar n sürekli sorgulamakta ve bu uygulamalarla sonuçlar aras ndaki ili kileri kendi amaçlar aç s ndan irdele-mektedir. Ö retmenin bu tutumu, onun öncelikle hangi aç dan geli mesini sa lar? (2001)

A) leti im kurma B) Mesleki yeterlik C) Alan bilgisi D) E itim felsefesi E) Genel kültür Çözüm: Ö retmenin, ö retmen-ö renme ortam n düzenlemesi, uygun yöntem-teknik ve araç-gereçleri seçmesi, plan yapma ve s -n f yönetimi becerileri, ayr ca tüm aç lar-dan kendini sürekli sorgulay p hatalar n düzeltme ve kendini geli tirme çabalar , ö retmenlerin sahip olmas gereken yeter-liklerden mesleki yeterlikler grubunda de-erlendirilir. Alan bilgisi, ö retmenin kendi

uzmanl k alan n iyi bilmesi anlam na gelir. Ö retmen, derinlemesine ve geni alan bilgisine sahip olmal d r. Bunlar n yan nda ö retmen, olay ve olgular büyük bir kap-sam çerçevesinde de erlendirebilecek ge-ni bir dünya görü üne ve genel kültüre sahip olmal d r.

KPSS E itim Bilimleri Tamam Çözümlü Ç km Sorular

276

SINIF YÖNET M

1. Ö rencilerin kendilerini güven içinde

hissedebilecekleri bir s n f ortam olu -turmada, a a daki ö retmen davran -lar ndan hangisinin katk s yoktur? (2001)

A) S n f içinde gerginlik yaratmaktan ka-ç nmak

B) lkeli ve kararl davranmak C) Ö rencilerin ki ili ine sayg göster-

mek D) Ö renciler aras nda ayr m yapmamak E) Ö rencileri “not k rmak”la tehdit etmek

Çözüm: Ö retim sürecinin niteli ini artt ran ö ret-men davran lar ndan biri; ö rencilerin kendilerini güven içinde hissedebilecekleri bir s n f ortam olu turmad r. Ö rencilerin kendilerini güvende ve rahat hissettikleri ölçüsünde ö retim sürecine kat lmalar mümkündür. Ö rencilerin kendilerini güven içinde hissedebilecekleri bir s n f ortam olu turmada, ö retmenin s n f içinde ger-ginlik yaratmamas , ilkeli davranmas , ö -rencilerin ki ili ine sayg göstermesi ve ö -renciler aras nda ayr m yapmamas gere-kir. Ö rencileri notla ya da s n f tekrar ile tehdit etmek güven ortam yerine kayg ve güvensizli e neden olacakt r.

2. A a dakilerden hangisi s n f kurallar -n n belirlenmesinde ö retmenin dikkate almas gereken noktalardan biridir? (2002)

A) Kurallar n ö rencilerin kat l m yla tart -larak belirlenmesi

B) Kurallar n okul yönetimine ve ö ret-menlere b rak lmas

C) Kurallara uymayanlara verilecek ceza-lar n bildirilmesi

D) Kurallar n ö renciler taraf ndan özgür-ce belirlenmesi

E) Kurallar n kesin ve de i mez bir bi-çimde olmas

Çözüm: Ö retmen, s n fta ö retimin aksamas n önleyecek ve ö rencilerin istenilen davra-n lar n geli tirecek ili kilerin düzenini sa lamal d r. Birlikte ya am alanlar nda oldu u gibi s n f ortam nda da bunu sa -laman n en etkili yolu kurallard r. Kurallar n i levini daha etkili biçimde yerine getiril-mesi için, kurallar n belirlenmesi sürecinde baz hususlara dikkat edilmesi gerekir. Ku-rallar n k sa ve öz olmas , ö rencilerin ku-ral belirleme sürecine dahil edilmesi, kural-lar n net ve anla l r olmas oldukça önem-lidir. S n f kurallar , ö rencilerin kat l m ile tart ma süreci ile belirlenmelidir. Ö renci-lerin kural belirleme sürecine aktif olarak kat lmalar , kurallar uygulamada sorumlu-luk duymalar na ve daha kontrollü dav-ranmalar n sa layabilir. Böylece kurallar n daha i levsel olmas beklenir.

SINIF YÖNET M N N TANIMI VE LEV

S n f Yönetimi

277

3. Dikkatsizlik, sald rganl k ve yalan söyleme gibi istenmeyen davran lar n yayg n oldu u bir s n fta ö retmenin yapaca ilk i a a dakilerden hangisi-dir? (2002)

A) Sorunlar n üzerinde durmaktan ka-ç nmak

B) Sorunlu ö rencileri uyarmak C) Uygun olmayan davran lar yasakla-

mak D) Okul yönetiminden duruma el koyma-

s n istemek E) Sorunun kayna n do ru olarak belir-

lemeye çal mak Çözüm: Ö retmen, s n f içinde bir problemle (is-tenmeyen davran la) kar la t nda ön-celikle sorunu te his etmelidir. Çünkü problemin giderilmesinde veya istenmeyen davran n önlenmesinde kullan lacak stra-tejinin temel belirleyicisi, sorunun kayna -d r. Ö rencinin dikkatsizlik, sald rganl k ve yalan söyleme gibi istenmeyen davran -n n temelinde pek çok faktör olabilir. Bu durum tam ve do ru olarak saptanmam -sa, istenmeyen davran n giderilmesine yönelik yap lan çal malar n olumlu sonuç vermesi tesadüflere ba l d r.

4. Ortalama bir ö renciye göre daha h zl ö renen ö rencilerin bulundu u s n flarda, önlem al nmazsa disiplin sorunlar ç kabilir.

A a dakilerden hangisi bu tür sorunla-r önlemede en uygun yakla md r? (2002)

A) H zl ö renenlerin kontrol alt nda tu-tulmas

B) Grupla çal ma tekniklerinden yarar-lan lmas

C) S n f içi etkinliklerin ö rencilerin kat -l m yla planlanmas

D) Farkl ö renme düzeylerinde olan ö -rencilere uygun etkinliklerin seçilmesi

E) S n f n geneline uygun bir planlama yap lmas

Çözüm: Ortalama bir ö renciye göre daha h zl ö -renen ö rencilerden kaynaklanan disiplin sorunlar n n önlenmesinde en uygun yak-la m, bu ö rencileri düzeylerine uygun ek etkinliklere yönlendirmektir. Ço u ö renci bu tür etkinlikleri yerine getirirken kendisini ö retim sürecinin bir parças olarak göre-cek ve sürece etkin olarak kat ld ndan is-tenmeyen davran lar nda önemli bir azalma gözlenecektir. Bu tür süreçlerde dikkat edilmesi gereken en önemli nokta etkinliklerin ö rencilerin beklenti, ilgi ve ye-teneklerine uygunlu unun sa lanmas d r. Bunu sa laman n en etkili yolu ise farkl ö renme düzeyindeki ö rencilere farkl ö -renme etkinliklerin uygulanmas d r.

Ö RET M YÖNTEM ve TEKN KLER

Ö retim lkeleri, Kuram-Model ve Yakla mlar

Ö retme-Ö renme Yakla mlar -Modelleri-Kuramlar

Ö retim Stratejileri

Ö retim Yöntemleri

Ö retim Teknikleri

Di er Ö retim Teknikleri

Ö retim Yöntem ve Teknikleri

381

Ö RET M YÖNTEM ve TEKN KLER

1. Özellikle ilkö retim düzeyindeki ö ren-

ciler ve bili sel ö renmeler için, en etki-li ve verimli ö renme yolu a a dakiler-den hangisidir? (2001)

A) Deneme-yan lma yoluyla ö renme B) Modelden ö renme C) Okuyarak ö renme D) Dinleyerek ö renme E) Yaparak, ya ayarak ö renme Çözüm: Bütün ö retim süreçlerinde, özellikle ilkö -retim düzeyindeki ö renciler ve bili sel ö -renmeler için, en etkili ve verimli ö renme yolu yaparak ya ayarak ö renmedir. Ba -ka bir ifadeyle birey ö retim sürecinde aktif oldu u ya da süreci ya ad ölçüde etkili ve verimli ö renir. Ö rencinin, ö retim sü-recine bizzat kat lmas çe itli aktivitelerle süreçte var olmas ve bilgiyi geçmi ya an-t lar yla ili kilendirmesi, “yaparak-ya aya-rak” ö retim ilkesi ile do rudan ili kilidir. Ö renme, bireyin ya ant s yoluyla davra-n lar nda nispeten kal c izli de i iklikler meydana getirme süreci oldu una göre yaparak-ya ayarak ö renme ö retim süre-cinin temel noktalar ndan biridir.

2. Ö retmenin ö rencilerle etkili bir ileti-

im kurmas nda, mesaj n a a daki özelliklerden hangisini öncelikle dikkate almas gerekir? (2002)

A) Göz temas yla desteklenmesi B) Dolayl olarak iletilmesi C) Sözel olarak iletilmesi D) Aç k, net ve anla l r olmas E) Beden diliyle iletilmesi

Çözüm: Ö retim süreci, ayn zamanda bir ileti im sü-recidir. Ö retimde “aç kl k” ilkesi olarak tan m-lanan bu ilke, ö retilecek içeri in bütün duyu organlar taraf ndan alg lanmas n , zihinsel olarak kavranmas n öngörür. Etkili bir ileti im sürecinde mesaj n ta mas gereken baz özellikler vard r. Mesaj n öncelikle ve en önemli olarak ta mas gereken özelli i aç k, net ve anla l r olmas d r. Ö retim sürecinde dilin etkin kullan m , e itsel araç ve gereçler-den yararlanma, ö rencilerin sürece birden fazla duyu organ ile kat l m ö retimde aç kl -

sa layan faktörlerdendir.

3. Ö retmen, s n f içi ö retim etkinliklerini düzenlerken ya ama yak nl k ilkesi üzerinde önemle durmal ve etkinlikleri bu do rultuda uygulamal d r. A a dakilerden hangisi ö retmenin bu il-keyi uygulad n n bir göstergesidir? (2003) A) htiyaç duyulan bilgi ve becerileri ö ret-

mesi

B) çeri e ay rd süreyi azaltmas C) Kendisinin ö retim sürecinin merkezinde

yer almas

D) çeri in eksiksiz ezberlenmesine önem vermesi

E) S n f içinde bireysel çal may özendir-mesi

Çözüm: Ö retim sürecinde, bireyin gereksinim duyaca yararl ve kullan labilir bilgilerin ö retilmesi önemli bir yer tutar. Ö renme ortam nda, bire-yin hayatta kar la abilece i durumlara yer ve-rilmeli ve ö renci bu durumlara haz rlanmal d r. Örnekler ve problemler hayattan al nmal , tek-nolojik yenilik ve geli meleri kapsamal d r. Ö -retim süreci hayattan kopuk olmamal , birey okulda ö rendi i bilgi ve becerileri ya am nda kullanabilmelidir. “Hayatilik” ya da “ya ama ya-k nl k” olarak aç klanan bu ö retim ilkesi, bilgi-nin dura an de il i levsel olmas n temel al r. Ö retmenin s n f içi ö retim etkinliklerini düzen-lerken ihtiyaç duyulan bilgi ve becerileri ö ret-mesi, ya ama yak nl k ilkesinin uyguland n gösteren bir ö retmen davran d r. Kendisini ö retim sürecinin merkezine alan, ö retim sü-resini azaltan, içeri in ezberlenmesine önem veren ve bireysel çal may özendiren ö ret-men ya ama yak nl k ilkesine uygun davranm olmaz.

Ö RET M LKELER , KURAM-MODEL VE YAKLA IMLARI

ÖLÇME VE DE ERLEND RME

Temel Kavramlar

Ölçme Araçlar nda Bulunmas Gereken Nitelikler

S nav Türleri

Ölçme Sonuçlar Üzerinde statistiksel lemler

Ölçme ve De erlendirme

491

ÖLÇME VE DE ERLEND RME

1. I. Herhangi bir özelli i, o özelli e uygun

bir araçla kar la t rarak sonucu say veya sembollerle belirtmek

II. Bir gözlem sonucunu uygun bir ölçütle kar la t rarak, bu sonuca ili kin bir karara ya da yarg ya ula mak

Yukar da tan mlanan iki kavram, a a -dakilerin hangisinde birlikte verilmi tir? (2001)

I II A) De erlendirme Ölçme B) Ölçme Ölçek C) De i ken De erlendirme D) Ölçme De erlendirme E) Ölçek Ölçme Çözüm: Soruda ölçme i leminin ve de erlendirme i leminin tan m verilmi tir. Birinci tan m ölçme i lemine ikinci tan m ise de erlen-dirme i lemine aittir.

2. A a dakilerden hangisi, ölçmenin yap ld ö renci grubuna ba l de er-lendirme için bir ölçüt de ildir? (2001)

A) Ö renilmesi beklenen kapsam n en az % 60’ n bilme

B) S n fta ortalama ba ar düzeyi göste-ren ö renciden daha ba ar l olma

C) S n fta en yüksek ba ar gösteren ilk be ö rencinin aras na girme

D) S n ftaki ö rencilerin % 70’inden daha ba ar l olma

E) S n f ortalamas n n bir standart sapma üzerinde puan alma

Çözüm: Soruda ba l de erlendirme için uygun ol-mayan ölçüt sorulmaktad r. Bu durumda, ö rencilerin ba ar lar n n birbirlerine göre k yaslanmad bir ölçüt aranmal d r. Son dört seçenekte verilen durumlarda ö renci-lerin ba ar düzeylerinin birbirleriyle k yas-lanarak bir puanlama veya de erlendirme yap ld görülmektedir. Ancak, ö rencinin ö renilmesi gereken kapsam n en az %60’ n ö renmi olmas ko ulunun di er ö rencilerin ö renme düzeyleriyle bir ilgisi yoktur. Bu nedenle, A seçene inde verilen durum, ba l de erlendirme için bir ölçüt de ildir.

3. A a dakilerden hangisi bir ölçme i lemidir? (2002)

A) Bir yaz l yoklamadaki cevaplar için puanlama anahtar n n haz rlanmas

B) Sözlü yoklamada bir ö rencinin verdi-i cevaplar n do ruluk derecesinin bir

puanla belirtilmesi C) S n f n bir s navdaki ba ar ortalama-

s n n bulunmas D) Ö rencinin bir dersten ba ar l say l p

say lmayaca na karar verilmesi E) Bir s navda ba ar l say labilmek için

gerekli olan en küçük puan n belir-lenmesi

Çözüm: Soruda verilen seçeneklerde ölçme i lemi aranmaktad r. Verilen bir i lemin ölçme olmas için bir niteli in ne ölçüde çok ya da az oldu una dair bir say veya sembol verme i lemi olmas gerekmektedir. B se-çene inde verilen ö rencinin verdi i ceva-b n do ruluk derecesine bir say atanmas i lemi ölçme örne i olmaktad r. Ancak, ölçme kural olarak hizmet edecek olan puanlama anahtar n n olu turulmas veya s n f n ortalama hesaplanmas birer ölçme i lemi de ildir. Bir ö rencinin dersten ba-ar l say l p say lmayaca n n belirlenmesi

i lemi, ö renci hakk nda bir karar al nd için bir de erlendirme i lemidir. Bir s nav-da ba ar l say lmak için en küçük puan n kaç olaca n n belirlenmesi bir ölçüt belir-lenmesi i lemidir.

TEMEL KAVRAMLAR

KPSS E itim Bilimleri Tamam Çözümlü Ç km Sorular

492

4. Bir ö retmen, de erlendirmede u amaçla-ra hizmet etmeyi dü ünmektedir:

I. Ö rencilerin birbirlerine göre ba ar düzeylerini belirleyerek ileri ve geri ö renciler için ek önlemler alma

II. Ders süresince ö rencilerin ö renme eksikliklerini belirleyerek bunlar , ta-mamlay c etkinliklerle giderme

III. Dönem sonunda ö rencilerin bu ders-ten alacaklar notu belirlerken s n f or-talamas n dikkate alma

Bu ö retmen, I, II ve III numaral amaç-lar için hangi tipte birer de erlendirme yapmal d r? (2002)

I. amaç II. amaç III. amaç A) Ba l Mutlak Ba l B) Mutlak Mutlak Ba l C) Ba l Ba l Mutlak D) Mutlak Ba l Ba l E) Ba l Mutlak Mutlak Çözüm: Birinci ifadede ö rencilerin birbirlerine göre ba ar düzeylerinden bahsedildi i için ba-

l de erlendirme uygun olacakt r. kinci ifadede yer alan amaç için ö rencilerin s -ralamalar n n bir faydas olmayacakt r. Ö -renme eksiklerinin belirlenmesi için mutlak de erlendirme yap lmal d r. Üçüncü ifade-de yer alan ortalaman n kullan lmas ise ba l de erlendirmeye bir i arettir.

5. Bir ö rencinin a a daki özelliklerden

hangisi üzerinde yap lacak ölçme i lemi dolayl ölçmeye örnektir? (2002)

A) Akademik ba ar s B) Sahip oldu u kitap say s C) Devam etti i ders say s D) Arkada say s E) Boyunun uzunlu u

Çözüm: Son dört seçenekte verilen kavramlar do -rudan gözle ölçülebilir nitelikte kavramlar-d r. Ancak, akademik ba ar kavram do -rudan bir kar la t rma yap larak ölçüle-mez. lgi, zekâ, tutum ve yetenek kavram-lar gibi ba ar da dolayl ölçülebilen bir özelliktir.

6. A a daki ölçme sonuçlar ndan hangisi “oranl ölçek” ile elde edilmi olabilecek ölçülere bir örnektir? (2002)

A) Anne babalar n e itim düzeyleri B) Okullar n üniversiteye giri s nav so-

nuçlar na göre s ralar C) Akademik ba ar ve okula yönelik tu-

tum aras ndaki ili ki D) Ö rencilerin boylar E) S n flar n genel ba ar düzeyleri

Çözüm: Oranl ölçek ile elde edilebilen özellikler genellikle somut fiziksel özellikler olmakta-d r. Ayr ca, e it oranl ölçek ile ifade edilen verilerde mutlak s f r bulunmaktad r. Mut-lak s f r, ölçme sonucunun s f r olmas du-rumunda o özelli in ölçülen nesnede hiç bulunmamas n gerektirir. Örne in bir nes-nenin boyunun s f r olmas o nesnenin bo-yunun (hatta kendisinin de denebilir) var olmad anlam na gelir. Bu nedenle, ö -rencilerin boylar e it oranl ölçek ile ölçü-lebilen bir özelliktir.

7. A a dakilerden hangisi seçme amac -na yönelik bir testin kullan lmas n ge-rektirir? (2002)

A) Ö rencilerin bir konudaki güçlü ve za-y f yönlerinin ortaya ç kar lmas

B) S kl kla kar la lan yanl ö renmele-rin belirlenmesi

C) ngilizcesi en ileri düzeyde olan üç ki-inin belirlenmesi

D) Bir ünite i lendikten sonra, hedeflere ula lma derecesinin belirlenmesi

E) Bir programda hedeflerin ne kadar na ula ld n n belirlenmesi

Çözüm: Seçme amac na dönük testlerde esas olan ö rencilerin birbirleriyle k yaslanmas d r. Bu tür testler, ba l de erlendirme yakla-

m ile haz rlan r ve uygulan rlar. Bu tür-den bir s nav n en iyi hizmet edece i amaç, belirli bir grup ö renci içinden en iyi-lerinin seçilmesi olabilir. Bu durum, C se-çene i ile verilen durumda görülmektedir. Di er seçenekler ile verilen amaçlar için mutlak de erlendirme yap lmas daha uy-gundur.

/ColorImageDict > /JPEG2000ColorACSImageDict > /JPEG2000ColorImageDict > /AntiAliasGrayImages false /CropGrayImages true /GrayImageMinResolution 300 /GrayImageMinResolutionPolicy /OK /DownsampleGrayImages true /GrayImageDownsampleType /Bicubic /GrayImageResolution 300 /GrayImageDepth -1 /GrayImageMinDownsampleDepth 2 /GrayImageDownsampleThreshold 1.50000 /EncodeGrayImages true /GrayImageFilter /DCTEncode /AutoFilterGrayImages true /GrayImageAutoFilterStrategy /JPEG /GrayACSImageDict > /GrayImageDict > /JPEG2000GrayACSImageDict > /JPEG2000GrayImageDict > /AntiAliasMonoImages false /CropMonoImages true /MonoImageMinResolution 1200 /MonoImageMinResolutionPolicy /OK /DownsampleMonoImages true /MonoImageDownsampleType /Bicubic /MonoImageResolution 1200 /MonoImageDepth -1 /MonoImageDownsampleThreshold 1.50000 /EncodeMonoImages true /MonoImageFilter /CCITTFaxEncode /MonoImageDict > /AllowPSXObjects false /CheckCompliance [ /None ] /PDFX1aCheck false /PDFX3Check false /PDFXCompliantPDFOnly false /PDFXNoTrimBoxError true /PDFXTrimBoxToMediaBoxOffset [ 0.00000 0.00000 0.00000 0.00000 ] /PDFXSetBleedBoxToMediaBox true /PDFXBleedBoxToTrimBoxOffset [ 0.00000 0.00000 0.00000 0.00000 ] /PDFXOutputIntentProfile () /PDFXOutputConditionIdentifier () /PDFXOutputCondition () /PDFXRegistryName () /PDFXTrapped /False

/CreateJDFFile false /Description > /Namespace [ (Adobe) (Common) (1.0) ] /OtherNamespaces [ > /FormElements false /GenerateStructure false /IncludeBookmarks false /IncludeHyperlinks false /IncludeInteractive false /IncludeLayers false /IncludeProfiles false /MultimediaHandling /UseObjectSettings /Namespace [ (Adobe) (CreativeSuite) (2.0) ] /PDFXOutputIntentProfileSelector /DocumentCMYK /PreserveEditing true /UntaggedCMYKHandling /LeaveUntagged /UntaggedRGBHandling /UseDocumentProfile /UseDocumentBleed false >> ]>> setdistillerparams> setpagedevice