ISOLE 35 - Minoranze Linguistiche · ont musik, òlla sai’ inngalont. Men offt ver en schea’...

1
LADINO De inger goas L a prima domenica di giugno in località Kaserbisn a Fierozzo, si tiene la seconda mostra della Capra Pezzata Mòchena. Duran- te la manifestazione, i pastori presenteranno le loro specie e al ter- mine della giornata ci sarà la premiazione dei capi migliori. Alle 10.30 sarà celebrata la Messa e, dopo pranzo, si potrà assistere a vari lavori di pastorizia. En earste to van prochet bart se hòltn kan Kaserbisn, en Vlarotz, de zboate austell va de Plètzet goas van Bersntol. Der to s ist en an sunta asou ber as s ist hoa’m ont boast nèt abia za vertraim se de zait, hòt de moglechket za vinnen se pet de kamaròttn ont de lait van Tol za verhòltn se. En de doi austell, bart men meing schaung nèt lai de inger goas, ober kia ont hennen aa. S ist a ker an to bou gibt men òcht en de hirtn: en de sai’ òrbet, en de sai’na vicher ont en òlls sèll as ge- at en u’. S ist za song as de doi òrbet ist gòngen za verliarn se en de leistn jarder ont dòs s ist an vurm za mòchen hearn bichte de doin hirtn as schecket òrbetn. Derbail de austell, bart men lòng schaung abia as men mòcht der kas ont bos as men kònnt tea’ pet sèll as gem ens de vicher. S sai’ òlls tsunta dinger as kemmen derèckt van vi a’ne kemmen ga- bèckslt oder zòmmgaleik pet ònders ver za mòchen sa derhòltn en de zait. S fest bart u’heiven um naina en de vria, men paroat se as en plòtz ver de mess va um zeichena ont a hòlbs. Speiter, de hirtn barn lòng schaung de sai’na plètztn goas ont zamitto bart men meing èssn eppes bòrm kan Birtshaus oder a preatler pet vlaisch sèmm ausbende. Nomitto s fest geat envire pet en austoal van prais ont pet tenz ont musik, òlla sai’ inngalont. Men offt ver en schea’ bètter asou za plaim nou mear gearn ont verhòltn se an schouber. Chiara Pompermaier Un auter varech inant é stat fat per la Cesa de Paussa de Sen Jàn: apede al comisciar ruarà ence n diretor nef F abrizio Demartin guiderà la Apsp di Vigo di Fassa assieme a Guido Piazza nominato nelle settimane scorse commissario dalla giunta provinciale. Dò che de oril la jonta provinziela à nominà l dotor Guido Piazza desché Comisciar de la Cesa de Paussa de Sen Jàn, chisc dis tolarà l encèria ence l diretor nef. Se trata de Fabrizio Demartin, che tol l post de Pierangela Zanella, a chela che no ge è vegnù più renovà l contrat de lurier. Fabrizio Demartin l rec’ ancocondì ence la Cèsa de Paussa de Pardac, e sia enceria perveit amancol 12 ores a la se- temèna te la majon de Vich. L’é chesta na enceria provijora, per amancol 4 meisc a la longia, ma che podessa sperlenger spetan la nomines del nef consei de aministrazion. I tempes i va dò sessaben ence a l’iter judiziarie dei sospec caji de mèltratament ai ghesc de la strutura. Endèna, doi di trei endaghé i é jic deretorn a lurer te la cesa de paussa, ma con au- tra mansions da cheles assistenzièles. Autra neva per la majon é na selezion per tor ite n dotor coordenator e ence trei operatores assistenziei neves. E en jebia 22 de mè sarà n’abinèda anter la gestion neva de la ce- sa de paussa e i volontadives de la val. N’abinèda voluda per rejo- nèr del davegnir, serèr na piata che à levà ombrìes su la majon e renovèr la fidenza coi familiares, ghesc e coi volontadives. Te l’envit manà fora te val, ven scrit che l’é na gran fortuna aer te Fascia volontadives de gran valuta che con so empegn i permet de fèr passer ai ghesc dis serens, secodì con amor e desponiboltà. Con chisc se vel envièr via un davegnir nef. I raprejentanc’ di ghesc envia per chest duc chi che se à dat sù te la Cesa de Paussa, e chi che volessa doman se meter a la leta, de se fèr inant a chesta abinèda, che la sarà da les 8 da sera te la sen- ta de la Coprativa de Soraga, desché dit en jebia 22 de mè che ven. Tolarà pèrt l dotor Guido Piazza, Comisciar de la Cesa de Paussa e l diretor nef Fabrizio Demartin. Envièdes é ence la autoritèdes poli- tiches e religiouses de Fascia. m.d. 25 maggio 2014 vita trentina CIMBRO An prodjekt vo dar SWS Habiteck zoaget ke ma magaz tüan groaza vaska nåmp in haüsar von Forreri (a fratzióng bo da sauget zuar di Vallagarina) a 712 m s.l.m. bo da z’ bazzar khemmat inkanalàrt drinn in tube (condotta fozata) zoa zo macha khearn a turbina bo da macht strom zboahundart quase metre untar, at 585 m s.l.m. Bar gidenkhan ke affon Rio Cavallo izta sa an söttan impiånto bo da nützt ‘z bazzar bo da khinnt auzgidjukht von depurator vo Folgarit. Ågizüntet in 2013 iz guat zo macha 260.000 kWh aft djar; toal vo disar strom khinnt ginützt zo macha gian in depurator, un dar åndar khinnt vorkhoaft in Enel. An åndar impiånto magat khemmen augimacht affon Astico. Da, zo macha gian di turbina, magatma nützan in sprung bo da ‘z bazzar macht vo Karbonare (1044 m s.l.m.) nidar zuar Buse (836 m s.l.m.), da o pitt a khlummana condotta forzata. Aumachan söttane impiånte iz gisichar a groaza sull, ma ma mocht ånka vorstìan ke pittar zait dar Strom gisparrt odar vorkhoaft macht gebinnen gèlt. Di månnen vo dar SWS håm augiroatet ke in eppaz mearar baz zen djar allz daz sèll bo da khemmat gizert khearat bidar bidrumm in di kasse von kamöundar, un vo sèmm vort berata allz zo gebinnada. l ‘Z bazzar vo dar Hoachene, ånka az iz biane, magat gèm strom foto Zotti S S fruttare la risorsa idrica degli Altipiani per produrre energia è possibile e vantaggioso. Questo è quanto afferma uno studio affidato dalla Magnifica Comunità degli Altipiani Cimbri ad un’agenzia specializzata nello sfruttamento di energie rinnovabili. ‘Z izta apena gest verte ‘z lest kriage benn ‘z izta girift dar strom in di haüsar vo dar Hoachebene un von sèll tage ‘z lem iz gibèkslt. Bar machan laüchtn lampandìn, bar machan gian apparèt, åna zo pensara baz da iz hintar in an stekhar un vo bo ‘z khinta allar disar strom bo bar nützan alle di tang. Soinda pasàrt romai vil djar von sèll tage bo da iz nimmear khennt nacht, un vill sachandar soinda khennt vür in di bèlt: di teknologia hattaz gischenkt tage vor tage eppaz naügez, un di laüt håm umgibèkstl idée un gileba. Asó, in di lest zaitn, khinntaz starch givorst zo pesarada bidar drau af di questiong von strom, vo bo dar khinnt, baz bar nützanen, bia bar magatn tüan zo sparanen. ‘Z iz vor ditza bo da dar Toalkamou vo dar Zimbarhoachebene hatt gett å dar firma SWS un Habitech zo traga vür an studio nidar zo schraiba in PAES, dar “Piano di Azione per l’Energia Sostenibile”. Drinn in disan dokument, giböllt von Patto dei Sindaci o, khinnta augiroatet biavl strom magata khemmen gimacht aft di Hoachebene, nützante di rìe bazzar un di sunn. Zo vorstìana azta an impiånto idroelètriko magat redjarn hattma an earstn gimocht vorstìan biavl ‘z renk un biavl disar reng iz auzgitoalt in di mònat. Vor ditza, å zo heva, soinda 35 ISOLE MOCHENO di Luca Zotti khennt ågischauget alle di date meteo von lestn vürtzekh djar. Darnå di inzenìarn håm gimatt arbatn drau af di groazarstn rie vo dar Hoachebene: dar Rio Cavallo un dar Astico, poade affon kamou vo Folgrait. Ånka di Tschint loaft vor an tòko affon sèll vo dar Zimbar Earde, ma kartza bintsche zo maga pensàrn zo nütza dizta bazzar. Vor in Rio Cavallo di månnen vo dar SWS hettatn pensàrt zo macha a

Transcript of ISOLE 35 - Minoranze Linguistiche · ont musik, òlla sai’ inngalont. Men offt ver en schea’...

Page 1: ISOLE 35 - Minoranze Linguistiche · ont musik, òlla sai’ inngalont. Men offt ver en schea’ bètter asou Men offt ver en schea’ bètter asou za plaim nou mear gearn ont verhòltn

LAD

INO

De inger goasL a prima domenica di giugno in località Kaserbisn a Fierozzo, si

tiene la seconda mostra della Capra Pezzata Mòchena. Duran-te la manifestazione, i pastori presenteranno le loro specie e al ter-mine della giornata ci sarà la premiazione dei capi migliori. Alle10.30 sarà celebrata la Messa e, dopo pranzo, si potrà assistere avari lavori di pastorizia.

En earste to van prochet bart se hòltn kan Kaserbisn, en Vlarotz,de zboate austell va de Plètzet goas van Bersntol. Der to s ist enan sunta asou ber as s ist hoa’m ont boast nèt abia za vertraim sede zait, hòt de moglechket za vinnen se pet de kamaròttn ont delait van Tol za verhòltn se.

En de doi austell, bart men meing schaung nèt lai de inger goas,ober kia ont hennen aa. S ist a ker an to bou gibt men òcht en dehirtn: en de sai’ òrbet, en de sai’na vicher ont en òlls sèll as ge-at en u’. S ist za song as de doi òrbet ist gòngen za verliarn se ende leistn jarder ont dòs s ist an vurm za mòchen hearn bichte dedoin hirtn as schecket òrbetn.Derbail de austell, bart men lòng schaung abia as men mòcht derkas ont bos as men kònnt tea’ pet sèll as gem ens de vicher. S sai’òlls tsunta dinger as kemmen derèckt van vi a’ne kemmen ga-bèckslt oder zòmmgaleik pet ònders ver za mòchen sa derhòltnen de zait.S fest bart u’heiven um naina en de vria, men paroat se as enplòtz ver de mess va um zeichena ont a hòlbs. Speiter, de hirtnbarn lòng schaung de sai’na plètztn goas ont zamitto bart menmeing èssn eppes bòrm kan Birtshaus oder a preatler pet vlaischsèmm ausbende.Nomitto s fest geat envire pet en austoal van prais ont pet tenzont musik, òlla sai’ inngalont. Men offt ver en schea’ bètter asouza plaim nou mear gearn ont verhòltn se an schouber.

Chiara Pompermaier

Un auter varech inant é stat fatper la Cesa de Paussa de SenJàn: apede al comisciar ruaràence n diretor nefF abrizio Demartin guiderà la Apsp di Vigo di Fassa assieme a

Guido Piazza nominato nelle settimane scorse commissariodalla giunta provinciale.

Dò che de oril la jonta provinziela à nominà l dotor Guido Piazzadesché Comisciar de la Cesa de Paussa de Sen Jàn, chisc dis tolaràl encèria ence l diretor nef. Se trata de Fabrizio Demartin, che tol lpost de Pierangela Zanella, a chela che no ge è vegnù più renovà lcontrat de lurier. Fabrizio Demartin l rec’ ancocondì ence la Cèsade Paussa de Pardac, e sia enceria perveit amancol 12 ores a la se-temèna te la majon de Vich.L’é chesta na enceria provijora, per amancol 4 meisc a la longia,ma che podessa sperlenger spetan la nomines del nef consei deaministrazion. I tempes i va dò sessaben ence a l’iter judiziarie deisospec caji de mèltratament ai ghesc de la strutura. Endèna, doi ditrei endaghé i é jic deretorn a lurer te la cesa de paussa, ma con au-tra mansions da cheles assistenzièles. Autra neva per la majon éna selezion per tor ite n dotor coordenator e ence trei operatoresassistenziei neves.E en jebia 22 de mè sarà n’abinèda anter la gestion neva de la ce-sa de paussa e i volontadives de la val. N’abinèda voluda per rejo-nèr del davegnir, serèr na piata che à levà ombrìes su la majon erenovèr la fidenza coi familiares, ghesc e coi volontadives.Te l’envit manà fora te val, ven scrit che l’é na gran fortuna aer teFascia volontadives de gran valuta che con so empegn i permet defèr passer ai ghesc dis serens, secodì con amor e desponiboltà. Conchisc se vel envièr via un davegnir nef.I raprejentanc’ di ghesc envia per chest duc chi che se à dat sù tela Cesa de Paussa, e chi che volessa doman se meter a la leta, dese fèr inant a chesta abinèda, che la sarà da les 8 da sera te la sen-ta de la Coprativa de Soraga, desché dit en jebia 22 de mè che ven.Tolarà pèrt l dotor Guido Piazza, Comisciar de la Cesa de Paussa e ldiretor nef Fabrizio Demartin. Envièdes é ence la autoritèdes poli-tiches e religiouses de Fascia.

m.d.

25 maggio 2014

vita trentina

CIMBROAn prodjekt vo darSWS Habiteck zoagetke ma magaz tüan

groaza vaska nåmp in haüsar vonForreri (a fratzióng bo da sauget zuardi Vallagarina) a 712 m s.l.m. bo da z’bazzar khemmat inkanalàrt drinn intube (condotta fozata) zoa zo machakhearn a turbina bo da macht stromzboahundart quase metre untar, at 585m s.l.m. Bar gidenkhan ke affon RioCavallo izta sa an söttan impiånto boda nützt ‘z bazzar bo da khinntauzgidjukht von depurator vo Folgarit.Ågizüntet in 2013 iz guat zo macha260.000 kWh aft djar; toal vo disarstrom khinnt ginützt zo macha gian indepurator, un dar åndar khinntvorkhoaft in Enel.An åndar impiånto magat khemmenaugimacht affon Astico. Da, zo machagian di turbina, magatma nützan insprung bo da ‘z bazzar macht voKarbonare (1044 m s.l.m.) nidar zuarBuse (836 m s.l.m.), da o pitt akhlummana condotta forzata.Aumachan söttane impiånte iz gisichara groaza sull, ma ma mocht ånkavorstìan ke pittar zait dar Stromgisparrt odar vorkhoaft machtgebinnen gèlt. Di månnen vo dar SWShåm augiroatet ke in eppaz mearar bazzen djar allz daz sèll bo da khemmatgizert khearat bidar bidrumm in dikasse von kamöundar, un vo sèmm vortberata allz zo gebinnada.

‘Z bazzar vo dar Hoachene,ånka az iz biane, magat gèm strom

foto ZottiSSfruttare la risorsa idrica degliAltipiani per produrre energiaè possibile e vantaggioso.Questo è quanto afferma uno

studio affidato dalla MagnificaComunità degli Altipiani Cimbri adun’agenzia specializzata nellosfruttamento di energie rinnovabili.

‘Z izta apena gest verte ‘z lest kriagebenn ‘z izta girift dar strom in di haüsarvo dar Hoachebene un von sèll tage ‘zlem iz gibèkslt. Bar machan laüchtnlampandìn, bar machan gian apparèt,åna zo pensara baz da iz hintar in anstekhar un vo bo ‘z khinta allar disarstrom bo bar nützan alle di tang.Soinda pasàrt romai vil djar von sèlltage bo da iz nimmear khennt nacht,un vill sachandar soinda khennt vür indi bèlt: di teknologia hattaz gischenkttage vor tage eppaz naügez, un di laüthåm umgibèkstl idée un gileba. Asó, indi lest zaitn, khinntaz starch givorst zopesarada bidar drau af di questiongvon strom, vo bo dar khinnt, baz barnützanen, bia bar magatn tüan zosparanen.‘Z iz vor ditza bo da dar Toalkamou vodar Zimbarhoachebene hatt gett å darfirma SWS un Habitech zo traga vür anstudio nidar zo schraiba in PAES, dar“Piano di Azione per l’EnergiaSostenibile”. Drinn in disan dokument,giböllt von Patto dei Sindaci o, khinntaaugiroatet biavl strom magatakhemmen gimacht aft di Hoachebene,nützante di rìe bazzar un di sunn.Zo vorstìana azta an impiåntoidroelètriko magat redjarn hattma anearstn gimocht vorstìan biavl ‘z renkun biavl disar reng iz auzgitoalt in dimònat. Vor ditza, å zo heva, soinda

35ISOLE

MO

CHEN

O

di Luca Zotti

khennt ågischauget alle di date meteovon lestn vürtzekh djar. Darnå diinzenìarn håm gimatt arbatn drau af digroazarstn rie vo dar Hoachebene: darRio Cavallo un dar Astico, poade affonkamou vo Folgrait. Ånka di Tschintloaft vor an tòko affon sèll vo darZimbar Earde, ma kartza bintsche zomaga pensàrn zo nütza dizta bazzar.Vor in Rio Cavallo di månnen vo darSWS hettatn pensàrt zo macha a