(ISO 19113 Geographic Information – Quality …...มาตรฐานหล กการค...
Transcript of (ISO 19113 Geographic Information – Quality …...มาตรฐานหล กการค...
รายงานการศกษา มาตรฐานหลกการคณภาพขอมล
(ISO 19113 Geographic Information – Quality principles)
References:
And: ผลการศกษา
โครงการศกษามาตรฐานคณภาพและการประเมนคณภาพขอมล
โดย สานกงานพฒนาเทคโนโลยอวกาศและภมสารสนเทศ (องคการมหาชน)
กรกฎาคม 2550
รายงานการศกษา มาตรฐานหลกการคณภาพขอมล
(ISO 19113 Geographic Information – Quality principles)
สารบญ หนา
1บทท 1 บทนา1 ..................................................................................................................................1
11.1 ทมาและความสาคญ1 1
11.2 วตถประสงคและเปาหมายของการศกษา1 2
11.3 ขอบเขตการศกษา1 3
1บทท 2 แนวทางในการศกษา1 .............................................................................................................4
12.1 แนวคดหลกของการศกษา1 4
12.2 แนวทางในการศกษา1 4 12.2.1 ศกษาเอกสารรายงานโครงการศกษามาตรฐานคณภาพและการประเมนคณภาพขอมล1 4
12.2.2 ศกษาเอกสารมาตรฐานระหวางประเทศ ISO 19113: 20021 5
12.2.3 การศกษามาตรฐานและขอมลทเกยวของกบมาตรฐานดานหลกการคณภาพขอมล1 5
12.2.4 แนวทางการพฒนาและใชงานมาตรฐานดานหลกการคณภาพขอมลในประเทศไทย1 5
1บทท 3 มาตรฐานหลกการคณภาพขอมล (ISO 19113: Quality principles)..........................................6
13.1 เนอหาของมาตรฐานหลกการคณภาพขอมล (ISO 19113 Quality Principles) 6
13.2 เนอหาของมาตรฐาน ISO 19115: Metadata สวนทเกยวกบคณภาพขอมล1 16
13.3 มาตรฐานเกยวกบคณภาพขอมลของ OGC 19
13.4 รายการคณภาพขอมลในมาตรฐาน SDTS 25
13.5 มาตรฐานความถกตองทางตาแหนงของขอมลปรภมของ FGDC 27
1บทท 4 การใชงานมาตรฐานดานคณภาพขอมลในประเทศไทย1 ............................................................30
14.1 การใชงานรายการคณภาพขอมลตามมาตรฐานกบขอมลประเทศไทย1 30 14.1.1 คณภาพของขอมลเสนชนความสง1 30
14.1.2 คณภาพของขอมลขอบเขตอาเภอ1 32
14.1.3 คณภาพของขอมลโรงเรยน1 33
14.1.4 คณภาพขอมลสภาพการใชทดน1 36
14.1.5 คณภาพขอมลขอบเขตพนทอทยานแหงชาต1 38
14.2 มาตรฐานการอธบายขอมล GIS (GIS Metadata) และการอธบายคณภาพขอมล1 40
14.4 แนวทางการพฒนาและใชงานมาตรฐานดานหลกการคณภาพขอมลในประเทศไทย1 47
เอกสารอางอง..............................................................................................................................................49
ภาคผนวก ก International Standard ISO 19113 (First Edition 2002-12-01) 50
มาตรฐานหลกการคณภาพขอมล (ISO 19113: Quality principles) 1
บทท 1 บทนา
1.1 ทมาและความสาคญ
ประเทศไทยตระหนกถงความสาคญ และประโยชนของมาตรฐานกลาง ระบบ ภมสารสนเทศ แต
เนองจากยงขาดความรความเขาใจเกยวกบการพฒนามาตรฐานหรอการใชงานมาตรฐานระบบภมสารสนเทศ
การดาเนนงานทผานมาจงเปนไปในลกษณะการศกษาทาความเขาใจและตดตามการพฒนามาตรฐานของ
องคกรระหวางประเทศเพอสรางความเขาใจและเผยแพรขอมลทางดานวชาการ อยางไรกตามการศกษา
พฒนาหรอกาหนดมาตรฐานขององคกรระหวางประเทศ ไดมความกาวหนาขนตามลาดบ คอมการประกาศ
และเผยแพรมาตรฐานระหวางประเทศทกาหนดโดย ISO/TC211 ทาใหมการนาเอามาตรฐาน ตางๆ ไปสการ
ใชงาน รวมถงการนาไปประยกตใชรวมกบการพฒนาซอฟตแวร สงผลใหการศกษาทาความเขาใจและการใช
งานมาตรฐาน รวมทง การดาเนนงานเพอพฒนามาตรฐานระบบภมสารสนเทศของประเทศไทย มความ
คบหนาอยางเหนไดชด เพอใหทกหนวยงานมความเขาใจในหลกการ ขอบเขตเนอหา และนาเอามาตรฐานไป
ประยกตใชงานดานระบบภมสารสนเทศ สานกงานพฒนาเทคโนโลยอวกาศและภมสารสนเทศ (สทอภ.) ใน
ฐานะหนวยงานทดาเนนงานดานการพฒนาและผลกดนใหเกดมาตรฐานกลาง ระบบภมสารสนเทศ 2จงได
ดาเนน โครงการพฒนามาตรฐานระบบภมสารสนเทศ โดยใชแนวทางของมาตรฐานระหวางประเทศ
คอ ISO/TC211 เพอสรางความเขาใจในเนอหาของมาตรฐานระบบภมสารสนเทศ ตลอดจนการสารวจและ
รวบรวมขอมลทเกยวของกบมาตรฐานนนๆ เปนพนฐานการศกษาตอยอดหรอการนาไปประยกตใชงาน
ตอไป 2 2หรอเพอใช เปนเอกสาร ทางวชาการประกอบการประกาศใช มาตรฐาน ของประเทศไทย 2ซงจะเปน
ประโยชนตอการพฒนาและใชงานระบบภมสารสนเทศของประเทศไทยโดยรวม
ปญหาหรออปสรรคของการพฒนาและใชงานภมสารสนเทศรวมกนระหวางหนวยงานตางๆ คอการท
ขอมลซงถกจดทาขนมาไมสามารถนามาใชงานรวมกนได อนมสาเหตเนองมาจากการขาดมาตรฐานกลางใน
การดาเนนงาน ทาใหเกดความแตกตางในดานคณภาพของขอมล สงผลตอประสทธภาพการนาไปใชงาน
และการตดสนใจลงทนดานภมสารสนเทศ แนวทางของการพฒนามาตรฐานระบบภมสารสนเทศ มเปาหมาย
ในการพฒนาเพอใหเกดมาตรฐานกลางทสามารถใชเปนกรอบของการดาเนนงานเพอพฒนาระบบ
ภมสารสนเทศ ทงทางดานผลตภณฑขอมล กระบวนการทางาน ตลอดจนการพฒนาศกยภาพของบคลากร
ดานภมสารสนเทศ ซงถอเปนองคประกอบทสาคญในการพฒนาระบบโครงสรางพนฐานภมสารสนเทศของ
ประเทศ (National Spatial Data Infrastructure: NSDI) ใหเปนไปอยางมประสทธภาพ ชวยประหยดในเรอง
งบประมาณ และเกดผลคมคากบการลงทน สรางระบบฐานขอมลทมคณภาพสาหรบใชในการบรหารจดการ
หรอประกอบการวเคราะหและตดสนใจ
การพฒนาและประยกตใชเทคโนโลยระบบสารสนเทศทางภมศาสตร (GIS) หรอระบบภมสารสนเทศ
ของประเทศไทยทมการขยายตวอยางรวดเรวและกวางขวาง มการใชเงนงบประมาณและกาลงบคลากรไปเปน
จานวนมากในการรวบรวมจดสรางฐานขอมลสาหรบระบบ GIS ของแตละหนวยงาน การเผยแพรแลกเปลยน
ขอมล GIS กนระหวางหนวยงานตางๆ ยงมไมมากนก สวนหนงเกดจากปญหาเกยวกบคณภาพขอมล
มาตรฐานหลกการคณภาพขอมล (ISO 19113: Quality principles) 2
เนองจากผใชขอมลจาเปนตองทราบถงคณภาพของชดขอมล เพอประกอบการตดสนใจในการใชงาน
ชดขอมลนน แตมกไมสามารถหาขอมลเกยวกบคณภาพของชดขอมลทมการจดสรางไวสวนใหญได
เหตผลสาคญอกประการหนงททาใหเกดปญหาดงกลาว คอการทผทเกยวของในการพฒนาและ
ประยกตใช GIS ในประเทศไทยสวนใหญ ขาดความตระหนก ความร และวธการปฏบตเกยวกบการควบคม
และการประเมนคณภาพของชดขอมล GIS นกวชาการและผปฏบตงานดาน GIS ทงหลายยงมความเขาใจ
เกยวกบขอบเขตและความหมายขององคประกอบคณภาพขอมล GIS ไมตรงกน จงเปนทมาของการศกษา
มาตรฐานเกยวกบคณภาพของขอมลขน โดยการศกษารวบรวมขอมลมาตรฐานขององคการระหวางประเทศ
วาดวยการมาตรฐาน (ISO) โดยคณะกรรมการทางเทคนค คณะท 211 (ISO/TC211) ดานมาตรฐานหลกการ
ของคณภาพขอมล หรอ ISO 19113: Quality principles โดยมาตรฐานดงกลาวประเทศไทยไดเรมดาเนนการ
ศกษารวบรวมขอมลในป พ.ศ. 2544 โดย ศนยขอมลขอสนเทศ สานกงานปลดกระทรวงวทยาศาสตร
เทคโนโลยและสงแวดลอม ในฐานะหนวยงานเลขานการของคณะกรรมการประสานและสงเสรมการพฒนา
ระบบสารสนเทศทางภมศาสตร และคณะอนกรรมการมาตรฐานระบบสารสนเทศทางภมศาสตร ไดจดทา
“โครงการศกษามาตรฐานคณภาพและการประเมนคณภาพของขอมล” โดยไดมอบหมายใหศนยบรการ
วชาการแหงจฬาลงกรณมหาวทยาลยเปนผดาเนนโครงการ ตอมาโครงการศกษามาตรฐานคณภาพและการ
ประเมนคณภาพของขอมลนไดถกโอนมาให สานกงานพฒนาเทคโนโลยอวกาศและภมสารสนเทศ (องคการ
มหาชน) ดแลแทน
ในการศกษาและรวบรวมขอมลเกยวกบมาตรฐานดานหลกการคณภาพขอมลในขณะนน เอกสาร
มาตรฐานของ ISO ทนามาอางองยงอยในขนตอนการพฒนา ปจจบนมาตรฐานดงกลาวไดรบการประกาศเปน
มาตรฐานระหวางประเทศ (IS) เมอป พ.ศ. 2545 (ค.ศ.2002) ดงนน สทอภ. จงไดทาการศกษา ทบทวน
เพอปรบปรงเนอหาของมาตรฐานดงกลาวใหสอดคลองกบเอกสารมาตรฐานระหวางประเทศ เพอนาไปใช
อางองในการดาเนนงานตอไป
1.2 วตถประสงคและเปาหมายของการศกษา
การศกษามาตรฐานดานหลกการคณภาพขอมลระบบภมสารสนเทศ มวตถประสงค ดงน
1) เพอศกษาและปรบปรงเนอหาของรายงานการศกษาเดมใหสอดคลองกบเอกสารมาตรฐาน
ระหวางประเทศ (IS) ทไดประกาศใชงานแลว คอ ISO 19113: 2002
2) เผยแพรความรความเขาใจ ดานหลกการเกยวกบคณภาพของขอมลระบบภมสารสนเทศ ในหม
นกวชาการและผปฏบตงานในประเทศไทย
3) สรางความเขาใจถงวธการ ขนตอน แนวทาง รวมทงลาดบความสาคญในการพฒนามาตรฐาน
เกยวกบคณภาพขอมลในประเทศไทย ใหสอดคลองกบมาตรฐานระหวางประเทศ
มาตรฐานหลกการคณภาพขอมล (ISO 19113: Quality principles) 3
การดาเนนการศกษากาหนดเปาหมายไวดงน
1) ไดเอกสารทางวชาการเกยวกบหลกการ องคประกอบ ดานคณภาพขอมลระบบภมสารสนเทศ
2) ไดแนวทาง ขนตอนและลาดบความสาคญในการพฒนามาตรฐานดานหลกการคณภาพขอมล
ระบบภมสารสนเทศในประเทศไทย
1.3 ขอบเขตการศกษา
1) ศกษาเอกสารรายงานผลการศกษา โครงการศกษามาตรฐานคณภาพและการประเมนคณภาพ
ของขอมล รวมทงขอมลตางๆ ทเกยวของ
2) ศกษา และทบทวน รายงานเอกสารวชาการ เพอการปรบปรงเนอหาของผลการศกษาดาน
หลกการ ความหมาย และองคประกอบตางๆ เกยวกบคณภาพของขอมลระบบภมสารสนเทศ ใหสอดคลอง
กบเอกสารมาตรฐานระหวางประเทศ ISO 19113: 2002
3) ศกษา วเคราะหและทบทวนขอมลทเกยวของในการประยกตใชมาตรฐานดานหลกการคณภาพ
ขอมลกบขอมลภมสารสนเทศทมอยในประเทศไทย
4) ศกษา ทบทวน แนวทางและขนตอนในการพฒนามาตรฐานเกยวกบหลกการคณภาพขอมลระบบ
ภมสารสนเทศในประเทศไทย โดยการวเคราะหตามมาตรฐานระหวางประเทศ ISO 19113: 2002
5) จดทาเอกสารทางวชาการดานมาตรฐาน หลกการ องคประกอบของคณภาพขอมลระบบ
ภมสารสนเทศ เพอเปนแนวทางการนาไปประยกตใชงานในประเทศไทย
มาตรฐานหลกการคณภาพขอมล (ISO 19113: Quality principles) 4
บทท 2 แนวทางในการศกษา
2.1 แนวคดหลกของการศกษา
การศกษา และจดทาเอกสารทางวชาการดาน มาตรฐานหลกการคณภาพขอมลระบบภมสารสนเทศ
เปนการศกษาทบทวน เพอปรบปรงเนอหารายงานผลการศกษาทไดจดทา และ รวบรวมองคความรท
เกยวของกบการพฒนามาตรฐานดานคณภาพ และวธการประเมนคณภาพขอมล GIS มาวเคราะห ซงไดม
การสรปแนวทางของการพฒนามาตรฐานไวเพอใหงายตอการทาความเขาใจ และเผยแพรใหเปนทรบทราบ
ของนกวชาการ และผปฏบตงานทเกยวของกบการพฒนาและประยกตใชงานเทคโนโลย ระบบภมสารสนเทศ
ในประเทศไทย โดย รายงานผลการดาเนนโครงการศกษามาตรฐานคณภาพและการประเมนคณภาพของ
ขอมล ทไดทาการศกษาและรวบรวมขอมลในเบองตนไวแลว ซงในการศกษาครงนน อางองมาตรฐานระหวาง
ประเทศดานระบบสารสนเทศภมศาสตร ชดมาตรฐาน ISO 19100 ไดแก ISO/DIS 19113 และ ISO/DIS
19114 ซงเปนมาตรฐานฉบบรางทอยในระหวางการจดทาโดยคณะกรรมการทางเทคนค ISO/TC211 เพอ
การทาความเขาใจในหลกการเกยวกบคณภาพขอมล GIS รวมทงวธการประเมนคณภาพ ทกาหนดไวในราง
มาตรฐานระหวางประเทศ รวมถงแนวทางในการประยกตหลกการดงกลาว มาพฒนาเปนมาตรฐานใน
ระดบประเทศ ทเหมาะสมและเปนทตองการสาหรบสภาพการณในประเทศไทย
ปจจบนมาตรฐาน ISO 19113 ไดประกาศเปนมาตรฐานระหวางประเทศ รวมถงการอางองใน
มาตรฐานตางๆ ของชด 19100 ทงนในสวนของประเทศไทย มการประกาศใชมาตรฐานทเกยวของกบ
หลกการคณภาพขอมลไดแก มาตรฐานการอธบายขอมล หรอ Metadata (ISO 19115) แตเนองจาก
รายละเอยดของการศกษามาตรฐานดานหลกการคณภาพขอมลตามทไดเคยจดทาไวนน เปนการศกษาท
อางองจากเอกสารฉบบรางของมาตรฐานระหวางประเทศ ดงนนเมอองคกรมาตรฐานระหวางประเทศ
ประกาศมาตรฐานดงกลาวเปนมาตรฐานระหวางประเทศแลว การทประเทศไทยจะนามาตรฐานดงกลาวมา
ประกาศใชงาน หรอใชอางองในการดาเนนงาน จงจาเปนตองมการศกษาเพอทบทวนเนอหาของรายงานผล
การศกษา และปรบปรงเนอหามาตรฐานใหถกตองและสอดคลองตามมาตรฐานระหวางประเทศ โดยแนวคด
หลกของการศกษาในครงน เปนการศกษา ทบทวนเนอหาของมาตรฐานจากรายงานผลการศกษาเดมเปรยบ
กบเอกสารมาตรฐานระหวางประเทศฉบบทประกาศไดแก ISO 19113: 2002 เพอปรบปรงเนอหาให
ถกตองและสมบรณ
2.2 แนวทางในการศกษา
การศกษา รวบรวมและปรบปรงเนอหาของเอกสาร มาตรฐานดานหลกการคณภาพขอมล กาหนด
แนวทางการดาเนนงานดงตอไปน
2.2.1 ศกษาเอกสารรายงานโครงการศกษามาตรฐานคณภาพและการประเมนคณภาพขอมล
เอกสารรายงานผลการดาเนนโครงการศกษามาตรฐานคณภาพและการปะเมนคณภาพขอมล
เปนโครงการศกษาทมงเนนเนอหาของมาตรฐานตางๆ ทเกยวกบคณภาพขอมลรวมถง ก ารรวบรวมจดทา
คาศพททาง GIS พรอมคานยามเปนภาษาไทยเพอใชเปนจดเรมทจะทาใหเกดมาตรฐานดานคาศพท ทงน
มาตรฐานหลกการคณภาพขอมล (ISO 19113: Quality principles) 5
มาตรฐานตางๆ ทนามาอางองในการศกษาบางเรองยงอยในสถานทเปนฉบบราง หรออยในระหวางการ
พฒนาขององคกรมาตรฐานระหวางประเทศ
2.2.2 ศกษาเอกสารมาตรฐานระหวางประเทศ ISO 19113: 2002
การศกษามาตรฐานระหวางประเทศ ISO 19113: 2002 ซงเปนเอกสารมาตรฐานระหวาง
ประเทศดานหลกการคณภาพขอมลระบบภมสารสนเทศ โดยทาการศกษาเอกสารฉบบ First Edition (2002-
12-01) ทองคกรมาตรฐานระหวางประเทศเผยแพร เพอทาการศกษาเปรยบเทยบกบเนอหาของการศกษา
ในรายงานโครงการฯ (ฉบบเดม) ดาน ความหมายขององคประกอบของคณภาพขอมล หลกการดานคณภาพ
ขอมล รวมถงผลการศกษาองคประกอบคณภาพขอมล จากแหลงอนๆ ทไดมการรวบรวมขอมลความร
เพมเตมเกยวกบคณภาพขอมลระบบภมสารสนเทศ เพอตรวจสอบความสอดคลองกนของการนาเสนอ
รายการองคประกอบคณภาพขอมลทกาหนดไวใน ISO 19113 รวมถงการศกษาองคประกอบคณภาพขอมล
กบขอมลจรงของประเทศไทย และการศกษาความเปนไปไดของการนาเอาองคประกอบคณภาพขอมลทได
ทาการศกษามาใชกบขอมลจรงในประเทศไทย
2.2.3 การศกษามาตรฐานและขอมลทเกยวของกบมาตรฐานดานหลกการคณภาพขอมล
เมอไดศกษาทาความเขาใจ ในหลกการและองคประกอบของคณภาพขอมลระบบภมสารสนเทศ
แลว ประเดนสาคญตอมากคอกระบวนการในการตรวจวดคณภาพของขอมล GIS ชดหนงๆ โดยการศกษา
เนอหาของมาตรฐานทเกยวของ ไดแกการศกษามาตรฐานระหวางประเทศดานการประเมนคณภาพขอมล
GIS หรอISO 19114: Geographic Information - Quality Evaluation Procedures ซงประกาศเปนมาตรฐาน
ระหวางประเทศในป พ.ศ.2546 (ค.ศ.2003) รวมทงการศกษาวธการประเมนคณภาพขอมล GIS จากแหลง
อนๆ เปนการศกษารวบรวม เอกสารทางวชาการตางๆ เพมเตมเกยวกบวธการในการตรวจวด หรอการ
ประกนคณภาพขอมล GIS
นอกจากนยงมเนอหาดานคณภาพขอมลทเกยวของ ไดแก การศกษามาตรฐานระหวางประเทศ
ดานการอธบายขอมล GIS หรอ ISO 19115: Geographic Information - Metadata ซงกาหนดวธการในการ
อธบายคณสมบตรวมทงคณภาพของชดขอมล GIS ท ไดทาการศกษาเพอแสดงใหเหนถงลกษณะของการ
อธบายคณภาพขอมลในรายการตางๆ ทไดจากวธการประเมนคณภาพขอมลทแตกตางกนมาอธบายลงใน
Metadata รวมถงกระบวนการทดลองอธบายคณภาพขอมล GIS ใน Metadata โดยการทดลองนาเอาคณภาพ
ของขอมล GIS จรงในประเทศไทยมาบนทกไวในโครงสรางของขอมล Metadata
2.2.4 แนวทางการพฒนาและใชงานมาตรฐานดานหลกการคณภาพขอมลในประเทศไทย
เปนการวเคราะหถงขอจากดตางๆ ทยงอาจมอยในมาตรฐานระหวางประเทศ และรายละเอยดท
ตองมการศกษากาหนดเพมเตม เพอใหสามารถกาหนดเปนมาตรฐานในระดบประเทศทหนวยงานตางๆ จะ
สามารถปฏบตตามไดอยางไมมปญหา โดยไดนาเสนอเปนแนวทางในการพฒนามาตรฐานคณภาพและการ
ประเมนคณภาพขอมล GIS ในประเทศไทยตอไป
มาตรฐานหลกการคณภาพขอมล (ISO 19113: Quality principles) 6
บทท 3 มาตรฐานหลกการคณภาพขอมล
(ISO 19113: Quality principles)
การศกษาเนอหาของมาตรฐานระหวางประเทศ ดานหลกการคณภาพขอมลภมสารสนเทศ หรอ
มาตรฐาน ISO 19113: Geographic Information - Quality Principles ซงเปนมาตรฐานระหวางประเทศ ทวา
ดวยเรองเกยวกบหลกการหรอการบงชถงคณลกษณะและรายงานดานคณภาพของขอมลภมสารสนเทศ โดย
มาตรฐานดงกลาวอยในชดมาตรฐานระหวางประเทศ ISO 19100 ทจดทาโดยคณะกรรมการวชาการชดท
211 ของ International Standardization Organization (ISO/TC211)
3.1 เน อหาของมาตรฐานหลกการคณภาพขอมล (ISO 19113 Quality Principles)
การศกษาเอกสารมาตรฐาน ISO 19113 Geographic Information – Quality Principles (ISO 19113:
2002) เนอหาสาระสาคญของมาตรฐาน มดงน
โครงสรางของเนอหาในมาตรฐาน ISO 19113 นนแบงออกเปน 11 สวน ไดแก
1. คานา (Forward) และบทนา (Introduction)
2. มาตรา 1 ขอบเขตของมาตรฐาน (Scope)
3. มาตรา 2 การไดมาตรฐาน (Conformance)
4. มาตรา 3 รายการเอกสารอางอง (Normative References)
5. มาตรา 4 คาศพทและคาจากดความ (Terms and definitions)
6. มาตรา 5 หลกการสาหรบการอธบายคณภาพของสารสนเทศภมศาสตร
(Principles for describing the quality of geographic information)
7. มาตรา 6 การระบคณภาพของสารสนเทศภมศาสตร
(Identifying the quality of geographic information)
8. มาตรา 7 การรายงานขอมลคณภาพ (Reporting quality information)
9. ภาคผนวก A ชดทดสอบนามธรรม (Appendix A Abstract test suite)
10. ภาคผนวก B แนวคดของคณภาพขอมลและการใชงาน
(Appendix B Data quality concepts and their use)
11. ภาคผนวก C องคประกอบของคณภาพขอมลและรายละเอยดขององคประกอบยอยบางสวน
(Appendix C Data quality elements, data quality subelements, and a partial listing of the
descriptors of a data quality sub element)
โดยเนอหาแตละสวนสามารถสรปไดดงน
มาตรฐานหลกการคณภาพขอมล (ISO 19113: Quality principles) 7
คานา (Forward) และบทนา (Introduction)
แนะนา ISO และแนวทางในการจดทามาตรฐานระหวางประเทศโดยยอ หลกการ ความสาคญของ
ความรเกยวกบคณภาพของชดขอมลภมศาสตร ประโยชนของคณภาพขอมล และวตถประสงคของมาตรฐาน
ระหวางประเทศฉบบน
มาตรา 1 ขอบเขตของมาตรฐาน (Scope)
ขอบเขตของเนอหาในมาตรฐานฉบบน เปนการกาหนดหลกการสาหรบการอธบายคณภาพของขอมล
ภมศาสตร และกาหนดองคประกอบสาหรบการรายงานขอมลเกยวกบคณภาพ และแนวทางสาหรบการจด
โครงสรางของขอมลเกยวกบคณภาพ
มาตรฐานนสามารถถกใชงานโดยผผลตขอมล ในการจดทาขอมลเกยวกบคณภาพของขอมลทอธบาย
วาชดขอมลหนงๆ เปนตวแทนของความเปนจรงไดดเพยงใด ผใชขอมลสามารถใชมาตรฐานนในการประเมน
คณภาพของชดขอมลวามคณภาพเพยงพอตอความตองการหรอไม ผจดหาหรอจดซอขอมลสามารถใช
มาตรฐานนในการจดทาขอกาหนดคณสมบตของขอมล และในการจดทา Application schema มาตรฐานน
สามารถถกใชในการแสดงความตองการคณภาพของขอมลของ application นน
มาตรฐานนใชสาหรบการระบ รวบรวม และรายงานคณภาพของชดขอมลภมศาสตร และยงสามารถ
ปรบใชกบชดของชดขอมล (Dataset series) หรอกลมยอยของชดขอมลไดดวย และหลกการของคณภาพใน
มาตรฐานนมไดจากดอยกบขอมลในรปแบบดจตอลเทานน แตสามารถใชกบขอมลในรปแบบอนๆ เชน
แผนท กราฟ หรอตวอกษรไดเชนกน
ทสาคญกคอมาตรฐานนจะ ไม กาหนดระดบคณภาพขนตาทยอมรบไดของชดขอมลภมศาสตรใดๆ
มาตรา 2 การไดมาตรฐาน (Conformance)
เปนขอความทระบวาผลตภณฑทไดมาตรฐานนตองผานขอกาหนดทงหมดทกาหนดไวในชดทดสอบ
นามธรรม (Appendix A Abstract test suite) ในภาคผนวก A ของมาตรฐานฉบบดงกลาว
มาตรา 3 รายการเอกสารอางอง (Normative References)
เปนการแสดงรายการเอกสารตางๆ ซงมเนอหาทมาตรฐานฉบบนใชอางองถงในสวนทเปนเนอหา
สาคญของมาตรฐาน (Normative part) ไดแก
ISO 19106, Geographic information - Profiles
ISO 19108, Geographic information - Temporal schema
ISO 19109, Geographic information - Rules for application schema
ISO 19114, Geographic information - Quality evaluation procedures
ISO 19115, Geographic information - Metadata
มาตรฐานหลกการคณภาพขอมล (ISO 19113: Quality principles) 8
มาตรา 4 คาศพทและคาจากดความ (Terms and definitions)
ประกอบดวยรายการคาศพทตางๆ ทใชในมาตรฐานนพรอมทงคาอธบายความหมายของคาศพทและ
คาอธบายประกอบหรอตวอยาง รายการคาศพทดงกลาวเรยงตามลาดบตวอกษร ไดแก
Accuracy
Conformance
Conformance quality level
Data quality date
Data quality evaluation procedure
Data quality measure
Data quality overview element
Data quality result
Data quality scope
Data quality subelement
Data quality value type
Data quality value unit
Dataset
Dataset series
Feature
Feature attribute
Feature operation
Metadata
Product specification
Quality
Universe of discourse
มาตรา 5 หลกการสาหรบการอธบายคณภาพของสารสนเทศภมศาสตร (Principles for describing the quality
of geographic information)
เนอหาในสวนนเปนเนอหาหลกของมาตรฐานฉบบน คอเปนการกาหนดมาตรฐานของหลกการท
จะตองใชในการอธบายคณภาพของสารสนเทศภมศาสตร ประกอบไปดวย 3 มาตรา คอ Components of data
quality description, Data quality elements and data quality subelements และ Data quality overview elements
ซงเปนเนอหาสวนสาคญ ของมาตรฐานฉบบน โดยเนอหาในทง 3 มาตรา มดงตอไปน
มาตรฐานหลกการคณภาพขอมล (ISO 19113: Quality principles) 9
มาตรา 5.1 Components of data quality description
มาตรฐานฉบบน ( ISO 19113) สามารถใชในการระบคาและรายงานขอมลเกยวกบคณภาพ, การ
ประเมนคณภาพของชดขอมล, การจดทาขอกาหนดของขอมล และความตองการของผใช และการจดทา
แบบจาลองการประยกตใช
เอกสารมาตรฐาน ISO 19114 และ ISO 19115 อธบายวธการในการรายงานขอมลเกยวกบคณภาพ
เอกสารมาตรฐาน ISO 19114 กาหนดกรอบในการประเมนคณภาพของขอมล
เอกสารมาตรฐาน ISO 19106 อธบายหลกการในการจดทาขอกาหนดของขอมล (Product specification)
เอกสารมาตรฐาน ISO 19109 อธบายวธการพฒนาแบบจาลองการประยกตใช (Application schema)
คาอธบายคณภาพอนหนงๆ นนสามารถใชกบชดของขอมล (Dataset series) ชดขอมล (Dataset) และ
กลมยอยของขอมลซงเปนสวนหนงในชดขอมล (smaller grouping of data in the dataset)
คณภาพของชดขอมลหนงๆ สามารถอธบายไดดวยองคประกอบ 2 ประเภท
data quality elements
data quality overview elements
Data quality elements พรอมดวย data quality subelement ทม descriptor ครบถวนนนจะสามารถ
อธบายวาชดขอมลมคณสมบตสอดคลองกบเงอนไขทกาหนดไวใน product specification ไดดเพยงใด และนน
คอขอมลคณภาพเชงปรมาณ
สวน Data quality overview elements นนใชในการอธบายขอมลเกยวกบคณภาพทเปนลกษณะทวๆ ไป
ทไมเปนเชงปรมาณ โดย Data quality overview elements นมความสาคญอยางยงในการประเมนคณภาพของ
ชดขอมลสาหรบการประยกตใชทแตกตางไปจากวตถประสงคเดมของชดขอมลนน
มาตรฐานระหวางประเทศฉบบน ยงตระหนกถงประเดนทวาขอมลเกยวกบคณภาพของขอมลนนกม
คณภาพเชนกน คณภาพของขอมลเกยวกบคณภาพนนอาจรวมถงระดบความเชอมน และความเชอถอไดของ
ขอมลเกยวกบคณภาพนน ขอมลเหลานจะถกบนทกไวใน Data quality report ซงจะอธบายไวในมาตรฐาน
ISO 19114
รปท 3-1 แสดงภาพรวมของหลกการสาหรบขอมลเกยวกบคณภาพ และภาคผนวก B มรายละเอยด
เพมเตมเกยวกบหลกการทมาของการกาหนดองคประกอบในการอธบายคณภาพของชดขอมล
มาตรฐานหลกการคณภาพขอมล (ISO 19113: Quality principles) 10
รปท 3-1 ภาพรวมของการอธบายคณภาพของขอมล
มาตรา 5.2 Data quality elements and data quality subelements
มาตรา 5.2.1 Data quality elements
องคคณภาพขอมล (Data quality elements) ตอไปนหากใชไดจะตองถกใชในการอธบายวาชดขอมล
มคณสมบตสอดคลองกบเงอนไขทกาหนดไวใน product specification ไดดเพยงใด
Completeness หรอความครบถวน
Logical consistency หรอความสมาเสมอทางตรรกะ
Positional accuracy หรอความละเอยดถกตองเชงตาแหนง
Temporal accuracy หรอความละเอยดถกตองเชงเวลา
Thematic accuracy หรอความละเอยดถกตองเชงขอมลเฉพาะ
มาตรา 5.2.2 Data quality subelements
สาหรบแตละ Data quality element ระบในมาตรา 5.2.1 นนยงประกอบไปดวยองคยอย (sub
element) ตางๆ ดงรายการตอไปน ซงหากใชไดจะตองถกใชในการอธบายคณภาพเชงปรมาณของชดขอมล
- Completeness หรอความครบถวนของขอมล;
มาตรฐานหลกการคณภาพขอมล (ISO 19113: Quality principles) 11
- Commission: ขอมลทเกนมาในชดขอมล,
- Omission: ขอมลทขาดหายไปในชดขอมล.
- Logical consistency หรอความสมาเสมอทางตรรกะ;
- Conceptual consistency: การไดตามกฎเกณฑของแบบแผนทางแนวคด (adherence to rules of the
conceptual schema),
- Domain consistency: การทคาของขอมลเปนคาทไดตามคาทยอมให (adherence of values to the
value domains),
- Format consistency: การทขอมลถกบนทกอยางเปนไปตามโครงสรางทางกายภาพของชดขอมล
(degree to which data is stored in accordance with the physical structure of the dataset),
- Topological consistency: ความถกตองของขอมลคณลกษณะทางโทโปโลยของชดขอมล
(correctness of the explicitly encoded topological characteristics of a dataset).
- Positional accuracy หรอความละเอยดถกตองทางดานตาแหนง;
- Absolute or external accuracy: ความถกตองสมบรณ หรอความใกลเคยงของคาพกดทบนทกไว
กบคาพกดทยอมรบวาเปนคาทถกตอง ( closeness of reported coordinate values to values
accepted as or being true),
- Relative or internal accuracy: ความถกตองสมพทธ หรอความใกลเคยงของคาพกดสมพทธในชด
ขอมลกบคาพกดสมพทธทเปนทยอมรบวาถกตอง (closeness of the relative positions of features
in a dataset to their respective relative positions accepted as or being true),
- gridded data position accuracy: ความใกลเคยงของคาตาแหนงของขอมลกรดกบคาทเปนท
ยอมรบวาถกตอง (closeness of gridded data position values to values accepted as or being true).
- Temporal accuracy ความละเอยดถกตองของขอมลเชงเวลา;
- Accuracy of a time measurement: correctness of the temporal references of an item (reporting of
error in time measurement),
- Temporal consistency: correctness of ordered events or sequences, if reported,
- Temporal validity: validity of data with respect to time.
- Thematic accuracy ความละเอยดถกตองของขอมลอรรถาธบาย;
- Classification correctness: comparison of the classes assigned to features or their attributes to a
universe of discourse (e.g. ground truth or reference dataset),
- non-quantitative attribute correctness: correctness of non-quantitative attributes,
- quantitative attribute accuracy: accuracy of quantitative attributes.
Data quality subelement อนๆ นอกเหนอจากทระบไวขางตนสามารถถกสรางเพมขนไดสาหรบ
Data quality element ใดๆ
มาตรฐานหลกการคณภาพขอมล (ISO 19113: Quality principles) 12
มาตรา 5.2.3 Descriptors of a data quality subelement
เพอใหการบนทกขอมลคณภาพสาหรบ Data quality subelement ใดๆ นนเปนไปอยางสมบรณ
ครบถวนและเปนระบบ มาตรฐานฉบบนกาหนดใหใชตวบอก (Descriptor) 7 รายการดงตอไปน
ขอบเขตของคณภาพขอมล (data quality scope);
ลกษณะการวดคณภาพขอมล (data quality measure);
กระบวนการประเมนคณภาพขอมล (data quality evaluation procedure);
ผลคณภาพขอมล (data quality result);
ชนดของคาคณภาพขอมล (data quality value type);
หนวยของคาคณภาพขอมล (data quality value unit);
วนทของคณภาพขอมล (Data quality date).
ซงรายละเอยดความหมายของตวบอกทง 7 ขางตนนนจะอธบายเพมเตมในสวนของมาตรา 6 ของ
มาตรฐานฉบบน
มาตรา 5.3 Data quality overview elements
มาตรฐานฉบบนกาหนดใหใช Data quality overview elements ตอไปนหากทาได ในการอธบายขอมล
เกยวกบคณภาพทมลกษณะไมเปนเชงปรมาณ
วตถประสงค (Purpose) ซงอธบายถงเหตผลความจาเปนในการสรางชดขอมลนขน และจะ
บอกถงการประยกตใชทคาดไว
การใชงาน (Usage) จะบอกถงการประยกตใชตางๆ ทไดเคยมการใชขอมลชดน
ประวตความเปนมา (Lineage) จะอธบายประวตขนตอนในการจดสรางชดขอมลอยาง
ละเอยดเทาทเปนไปได รวมทงแหลงขอมลทใชและขนตอนในการประมวลผลแปลงรป
ขอมลจนมาถงรปแบบปจจบน
นอกจาก Data quality overview elements ทง 3 รายการขางตน ผใชมาตรฐานนยงสามารถกาหนด
รายการ data quality overview element เพมเตมได
มาตรา 6 การระบคณภาพของสารสนเทศภมศาสตร (Identifying the quality of geographic information)
มาตรา 6.1 การระบหาขอมลคณภาพเชงปรมาณ (Identifying quantitative quality information)
มาตรานเปนการอธบายหลกการในการระบหาคาคณภาพทเปนเชงปรมาณของชดขอมล โดยมเนอหา
กลาวถงขนตอนตางๆ แบงเปนมาตราตางๆ ดงน
มาตรา 6.1.1 ทวไป (General) เปนขอความสนๆ บอกใหทราบวามาตรา 6.1 นเปนการอธบาย
หลกการในการระบหาคาคณภาพทเปนเชงปรมาณของชดขอมล
มาตรฐานหลกการคณภาพขอมล (ISO 19113: Quality principles) 13
มาตรา 6.1.2 การระบหา Data quality elements ทใชไดกบชดขอมล กาหนดใหระบหา data
quality elements ทกรายการทใชไดกบชดขอมลนนๆ
มาตรา 6.1.3 การกาหนดสราง data quality elements ใหมเพมเตม ระบวาสามารถกาหนดสราง
data quality elements ใหมเพมเตมได หากรายการ data quality elements ทระบไวในมาตรฐานฉบบนไม
เพยงพอตอการอธบายคณภาพของชดขอมลภมศาสตรได
มาตรา 6.1.4 การระบ Data quality subelements ทใชไดกบชดขอมล กาหนดใหระบหา data
quality subelements ทกรายการทใชไดกบชดขอมลนนๆ
มาตรา 6.1.5 การกาหนดสราง Data quality subelements ใหมเพมเตม ระบวาสามารถกาหนด
สราง data quality subelements ใหมเพมเตมได หากรายการ data quality subelements ทระบไวในมาตรฐาน
ฉบบนไมเพยงพอตอการอธบายคณภาพของชดขอมลภมศาสตรได
มาตรา 6.1.6 การใชตวบอก (Descriptors) สาหรบ data quality subelement อธบายรายละเอยด
และตวอยางของการใช ตวบอก (descriptors) ทง 7 ตวบอกในการอธบาย data quality subelement แตละ
รายการ
มาตรา 6.2 การระบหาขอมลคณภาพทไมเปนเชงปรมาณ (Identifying non-quantitative quality
information)
สวนนของมาตรฐานกลาวถงการระบหารายการคณภาพทไมเปนเชงปรมาณของชดขอมลตางๆ วา
รายการคณภาพ “วตถประสงค (Purpose)” นนตองมอยสาหรบทกชดขอมล รายการคณภาพ “การใชงาน
(Usage)” ทกประเภททผผลตขอมลทราบกตองถกระบไว และรายการคณภาพ “ประวตความเปนมา
(Lineage)” นนกควรตองมอยสาหรบทกชดขอมล นอกจากรายการคณภาพทไมเปนเชงปรมาณตางๆ ขางตน
แลว กยงอาจกาหนดสรางรายการคณภาพทไมเปนเชงปรมาณใหมเพมเตมได
มาตรา 7 การรายงานขอมลคณภาพ (Reporting quality information)
เนอหาสวนนกลาวถงการรายงานขอมลคณภาพไววา การรายงานขอมลคณภาพทเปนเชงปรมาณนนให
รายงานในลกษณะ Metadata ตามรปแบบวธการทกาหนดไวในมาตรฐาน ISO 19115 รวมทงอาจรายงาน
ขอมลเพมเตมในรปแบบของ “รายงานการประเมนคณภาพ” (Quality evaluation report) ตามทกาหนดไวใน
มาตรฐาน ISO 19114 สวนการรายงานขอมลคณภาพทไมเปนเชงปรมาณนนใหรายงานในลกษณะ Metadata
ตามรปแบบวธการทกาหนดไวในมาตรฐาน ISO 19115 เทานน
มาตรฐานหลกการคณภาพขอมล (ISO 19113: Quality principles) 14
ภาคผนวก A ชดทดสอบนามธรรม (Appendix A Abstract test suite)
ภาคผนวก A ของมาตรฐานนเปนเนอหาสวนบงคบ (Normative) ทกาหนดรายการการทดสอบตางๆ
สาหรบความไดมาตรฐาน ISO 19113 น (ISO 19113: 2002) ประกอบดวยการทดสอบ 8 ประเภทดงน
การทดสอบองคประกอบคณภาพ (Component test)
การทดสอบความถกตอง (Validity test)
การทดสอบการใชคณภาพเชงปรมาณ (Quantitative quality applicability test)
การทดสอบการใชคณภาพทไมเปนเชงปรมาณ (Non-quantitative quality applicability test)
การทดสอบความเฉพาะ (Exclusiveness test)
การทดสอบความถกตองของการใชตวบอกขององคยอยคณภาพขอมล (Correct use of the
descriptors of a data quality subelement)
การทดสอบการรายงานขอมลคณภาพเปน Metadata (Reporting quality information as
metadata)
การทดสอบการรายงานขอมลคณภาพโดยใชรายงานการประเมนคณภาพ ( Reporting
quantitative quality information using a quality evaluation report)
ภาคผนวก B แนวคดของคณภาพขอมลและการใชงาน (Appendix B Data quality concepts and their use)
ภาคผนวกนเปนสวนขอมลเสรม (Informative) ของมาตรฐานน มเนอหาอธบายรายละเอยดของ
แนวคดของหลกการสาหรบการอธบายคณภาพของชดขอมลภมศาสตร ประกอบดวยแนวคดในการใช
ประโยชนจากขอมลคณภาพ โครงสรางของชดขอมลและองคประกอบในการบรรยายคณภาพ รวมทง
รายละเอยดและตวอยางของการรายงานขอมลเกยวกบคณภาพขอมล ในทนเอา เฉพาะสวนทเปนหลกการ
แนวคดหลกเกยวกบคณภาพขอมลภมศาสตรมาสรปไวเทานน
ขอมลภมศาสตรคอตวแทนของสงตางๆ ในโลกแหงความเปนจรง และเนองจากโลกแหงความเปนจรง
นนมขอบเขตความหมายทกวางขวางและซบซอนอยางเปนอนนต ดงนนสาหรบในแตละวตถประสงคหรอการ
ประยกตใชจงตองมการกาหนดขอบเขตความหมายทเปนรปธรรมของโลกแหงความเปนจรงใหชดเจน โดย
เรยกโลกแหงความเปนจรงทถกกาหนดใหเปนรปธรรมแลวนวา วาทเอกภพ (Universe of Discourse) และ
นยามทกาหนดวาทเอกภพดงกลาวจะถกแสดงไวใน ขอกาหนดผลตภณฑ (Product Specifications) ของชด
ขอมลแตละชด
คณภาพของชดขอมลกคอความใกลเคยงทขอมลนนสามารถแทนความเปนจรงใน วาทเอกภพ ได
นนเอง รปท 3-2 แสดงภาพแบบจาลองของคณภาพขอมลภมศาสตรตามแนวคดของ ISO ซงแสดงใหเหนวา
ขอกาหนดผลตภณฑ นนทาหนาทสาคญ 2 ประการพรอมๆ กนคออธบายนยามของ วาทเอกภพ และกาหนด
คณสมบตของชดขอมล
มาตรฐานหลกการคณภาพขอมล (ISO 19113: Quality principles) 15
แบบจาลองเชงแนวคดของคณภาพขอมลภมศาสตรยงแสดงใหเหนวา คณภาพของขอมลนนม
ความหมายทแตกตางกนจากมมมองของผผลตขอมล และผใชขอมล โดยผใชขอมลอาจมวตถประสงคและ
ความตองการทแตกตางไปจากผผลตขอมล ซงเปนผลใหมการนยาม วาทเอกภพ ไวแตกตางออกไป
นอกจากนนกยงมความแตกตางกนของการใชประโยชนจากคณภาพขอมล ผใชขอมลนนอาศยความร
เกยวกบคณภาพขอมลเพออธบายความตองการของตน และใชกาหนดวาชดขอมลหนงๆ นนมความ
เหมาะสมตอการประยกตใชงานเฉพาะของตนหรอไม สวนผผลตขอมลกใชหลกการของคณภาพขอมลในการ
กาหนดเกณฑคณสมบตในการตรวจสอบ ควบคมกระบวนการจดสรางขอมล รวมทงใชในการประเมน และ
อธบายวาชดขอมลทสรางขนนนมความใกลเคยงกบความเปนจรงมากเพยงไร
รปท 3-2 แบบจาลองแนวคดเกยวกบคณภาพขอมล
ภาคผนวก C องคประกอบของคณภาพขอมลและรายละเอยดขององคประกอบยอยบางสวน (Appendix C
Data quality elements, data quality subelements, and a partial listing of the descriptors of a data quality
subelement)
ภาคผนวกนกเปนสวนขอมลเสรม (Informative) ของมาตรฐาน ISO 19113 น เปนตวอยางของการ
ระบหารายการองคคณภาพขอมลสาหรบใชกบชดขอมลตวอยาง 4 ชด คอชดขอมล Digital Chart of the
World (DCW), ชดขอมล Digital Terrain Map (DTM), ชดขอมลการใชทดน, และชดขอมลโครงขายถนนสาม
มต โดยนาขอกาหนด (Product specifications) สาหรบชดขอมลตวอยางแตละชดมาวเคราะหวาจะสามารถใช
data quality elements หรอ subelements หรอ data quality overview elements ใดไดบาง
มาตรฐานหลกการคณภาพขอมล (ISO 19113: Quality principles) 16
3.2 เน อหาของมาตรฐาน ISO 19115: Metadata สวนทเกยวกบคณภาพขอมล
การศกษาเอกสารมาตรฐาน ISO19115 Geographic Information – Metadata (ISO 19115: 2003)
และทาการสรปสาระสาคญของมาตรฐานดงกลาวเฉพาะในสวนการบนทกขอมลเกยวกบคณภาพไดดงน
มาตรฐาน ISO 19115 Metadata นนมขอบเขตเนอหาในการกาหนดแบบแผน (schema) สาหรบการ
อธบายสารสนเทศ (ขอมล) ทางภมศาสตรและการบรการอนๆ (services) โดยการอธบายนจะใหขอมล
เกยวกบการระบตว (identification) ขอบเขต (extent) คณภาพ (quality) แบบแผนเชงปรภมและเชงเวลา
(spatial and temporal schema) ระบบอางองตาแหนง (spatial reference) และการเผยแพร (distribution) ของ
ชดขอมลภมศาสตรใดๆ รปท 3-3 แสดงผงองคประกอบตางๆ ของการอธบายคณสมบตของชดขอมล และ
ขอมลเกยวกบคณภาพกเปนหนงในองคประกอบเหลานน
รปท 3-3 ผงแสดงสวนประกอบของ Metadata ตามรางมาตรฐาน ISO 19115
<<Leaf>> Spatial representation information
<<Leaf>> Data quality information
<<Leaf>> Extent information
<<Leaf>> Reference system information
<<Leaf>> Metadata entity set information
<<Leaf>> Identification information
<<Leaf>> Units of Measure
<<Leaf>> Citation and responsible
party information
<<Leaf>> Content
information
<<Leaf>> Constraint information
<<Leaf>> Portrayal catalogue
information
<<Leaf>>
Maintenance information
<<Leaf>> Application schema
information
<<Leaf>> Distribution information
<<Leaf>> Metadata extension
information
มาตรฐานหลกการคณภาพขอมล (ISO 19113: Quality principles) 17
มาตรฐาน ISO 19115 นนอธบายแบบแผนของการอธบายคณสมบตของชดขอมลภมศาสตรโดยใช
ภาษาแบบจาลองทเรยกวา Unified Modeling Language (UML) และในสวนของขอมลคณภาพนนไดมการ
กาหนดหลกการในการอธบายใน metadata ตามผงแสดงในรปท 3-4, รปท 3-5, และรปท 3-6
ผง UML ทแสดงในรปท 3-4 นนแสดงใหเหนวาสาหรบแตละ entity หลก MD_Metadata นนจะม
entity DQ_DataQuality ไดมากกวา 1 entity (สงเกตจากทมระบ 0..* ทเสนเชอมระหวาง entities) โดยสาหรบ
แตละ entity DQ_DataQuality นนจะตองม attribute scope ซงโดยตวมนเองกเปน entity อกประเภทหนงชอ
DQ_Scope เปนตวอธบายวา DQ_DataQuality นนๆ ใชกบขอมลในระดบใด เปนขอมลทงชดขอมล หรอเปน
บางสวน และถาเปนบางสวนกจะตองมขอมลอธบายขอบเขตของขอมลบางสวนนนดวย EX_Extent
Entity DQ_DataQuality แตละอนนนกจะประกอบขนจาก entity 2 ประเภทคอ entity DQ_Element
และ entity LI_Lineage โดย DQ_Element นนใชสาหรบอธบายองคคณภาพขอมลตางๆ ตามหลกการท
กาหนดไวใน ISO 19113 คออธบายดวยตวบอก (descriptors) สวน LI_Lineage ใชสาหรบอธบายประวต
ความเปนมาของขอมล
รปท 3-4 ผง UML แสดงหลกการอธบายคณภาพขอมลใน Metadata
รายการองคคณภาพขอมลทสามารถนามาอธบายดวย Entity DQ_Element นนประกอบไปดวยรายการ
คณภาพขอมลทไดถกระบไวในรางมาตรฐาน ISO 19113 ดงแสดงในผง UML ในรปท 3-5
มาตรฐานหลกการคณภาพขอมล (ISO 19113: Quality principles) 18
รปท 3-5 ผงแสดงองคประกอบยอยของ DQ_Element
สาหรบ Entity LI_Lineage นนกจะประกอบไปดวยการอธบายคณลกษณะของแหลงขอมลทใชในการ
จดสรางชดขอมล ดวย entity LI_Source และการอธบายขนตอนการประมวลผลจดสรางชดขอมล ดวย entity
LI_ProcessStep ซง entity LI_Source และ entity LI_ProcessStep นนสามารถมการเชอมโยงอางองระหวางกน
ไดเพอแสดงใหทราบวาแหลงขอมลใดถกประมวลผลอยางไรบาง ดงรายละเอยดแสดงดวยผง UML ในรปท
3-6
มาตรฐานหลกการคณภาพขอมล (ISO 19113: Quality principles) 19
รปท 3-6 ผง UML แสดงสวนประกอบของ LI_Linage
นอกจากนในการศกษายงไดรวบรวมขอมลมาตรฐานเกยวกบคณภาพขอมลภมศาสตรจากแหลงอนๆ
อาท มาตรฐานขอกาหนดทางเทคนคดานคณภาพขอมลภมศาสตรซงจดทาโดยองคกร Open Geospatial
Consortium (OGC) มาตรฐานสาหรบการแลกเปลยนขอมลเชงปรภม (Spatial Data Transfer Standard/ SDTS)
และมาตรฐานความถกตองทางตาแหนงของขอมลปรภมซงจดทาโดยองคกร F ederal Geographic Data
Committee (FGDC)
3.3 มาตรฐานเกยวกบคณภาพขอมลของ OGC
OGC เปนชอยอของ Open Geospatial Consortium ซงเปนองคกรทมบทบาทสาคญในการกาหนด
มาตรฐานดานระบบสารสนเทศภมศาสตร OGC เปนองคกรธรกจแบบไมหวงผลกาไรซงกอตงขนโดยการ
รวมตวกนของสมาชกซงมทงบรษทซอฟทแวรดาน GIS บรษทซอฟทแวรดานฐานขอมล บรษทคอมพวเตอร
หนวยงานสอสารโทรคมนาคม มหาวทยาลย หนวยงานผผลตขอมล รวมทงองคกรชองรฐ มวตถประสงคเพอ
สงเสรมการพฒนาเทคโนโลยระบบเปด (open system) ในการประมวลผลขอมลภมศาสตร (Geoprocessing)
มาตรฐานหลกการคณภาพขอมล (ISO 19113: Quality principles) 20
โดยการรวมกนพฒนาขอกาหนดตางๆ ( Abstract & Implementation Specification) สาหรบการพฒนา
ซอฟทแวร โปรแกรมประยกต และฐานขอมลซงจะสามารถตดตอทางานรวมกนได ( Interoperable) เนองจาก
บรษทพฒนาซอฟทแวร GIS ทสาคญลวนเปนสมาชกของ OGC ดงนนเชอวาขอกาหนดทจะถกพฒนาขนโดย
OGC นจะกลายเปนมาตรฐานนยม (de facto standard) อยางรวดเรว นอกจากนน OGC ยงเขารวมมบทบาท
ในกระบวนการพฒนาชดมาตรฐานระหวางประเทศ ISO 19100 ของ ISO/TC211 อยางมาก โดยผลกดน
ใหขอกาหนดของ OGC ไดรบการพจารณาเปนสวนหนงของชดมาตรฐาน ISO19100 ดวย ( Open GIS
Technical Committee 1998)
ในสวนทเกยวกบคณภาพขอมลภมศาสตรนน OGC ไดจดทาเอกสาร Abstract Specification หวขอท 9
วาดวยคณภาพ (OGC 2000) ไวโดยเนอหาในเอกสาร Abstract Specification สาหรบ Quality นเปนการ
แนะนาสาระทางเทคโนโลยและมงเนนไปทความถกตองทางดานตาแหนง และความถกตองทาง geometry
การศกษาเอกสาร Abstract Specification วาดวย Quality ของ OGC สรปสาระสาคญของเอกสารไดดงน
OGC ไดกาหนดความหมายและหลกการของคาสาคญทเกยวของในการอธบายองคประกอบของ
คณภาพขอมลไวดงน
Absolute Accuracy (ความละเอยดถกตองสมบรณ) คอความคลาดเคลอนของตาแหนงของจด
หนงๆ โดยอางองกบระบบพกดอางองหนงๆ (เชน WGS-84)
Relative Accuracy (ความละเอยดถกตองสมพทธ) คอความคลาดเคลอนของระยะทางระหวางจด
2 จด หรอคอคา accuracy ของจดจดหนงเมอเทยบกบจดอน กรณทความคลาดเคลอนของจดทงสอง
ไมมความสมพนธระหวางกน (not correlated) แลว คาความคลาดเคลอนสมพทธจะมคาเทากบ Root
Mean Square (RMS) ของความคลาดเคลอนของแตละจด และหากจดทงสองมความคลาดเคลอน
สมบรณเทากนแลวความคลาดเคลอนสมพทธจะมคาเทากบ 1.4 เทาของคาคลาดเคลอนสมบรณ
ของจดแตละจด อยางไรกตามหากคาคลาดเคลอนของจดทงสองมความสมพนธกนอยางมาก
(Highly correlated) ความคลาดเคลอนสมพทธอาจมคานอยกวาความคลาดเคลอนสมบรณของจด
เหลานนมาก
Value Accuracy (ความละเอยดถกตองของคาตวเลข) โดยปกต การอธบายความละเอยดถกตอง
ของคาจานวนเลขหนงๆ มกใชคาวดทางสถตของคาคลาดเคลอนทคาดวาจะเปนของจานวนเลขนนๆ
และโดยหลกการแลวคาคลาดเคลอนของขอมลจานวนเลขใดๆ กจะมการกระจายตวของความนาจะ
เปน (probability distribution) ลกษณะใดลกษณะหนง อยางไรกตามรายละเอยดทครบถวนของการ
กระจายตวของความนาจะเปนนนมรายละเอยดมากกวาทตองการมาก ดงนนจงมกใชการอธบายดวย
คาคลาดเคลอนคาหนงพรอมดวยความเปนไปไดทคาคลาดเคลอนจรงจะนอยกวาคาคลาดเคลอนนน
ต.ย. เชน เราอาจอธบายความละเอยดถกตองของขอมลความยาวถนนวามความนาจะเปน 0.9 ทจะม
คาคลาดเคลอนนอยกวา 500 เมตร
มาตรฐานหลกการคณภาพขอมล (ISO 19113: Quality principles) 21
Vertical Linear Error (คาคลาดเคลอนเชงเสนทางดง) เปนการอธบายความละเอยดถกตองของ
คาพกดในแกนดง (คาระดบหรอคาความสง) ของจดหนง ๆ บนพนดน โดยใชการอธบายดวยคาท
เรยกวา คาคลาดเคลอนเชงเสน (Linear Error) หรอ “LE” ซงกคอการอธบายคาความนาจะเปนทคา
คลาดเคลอนจะนอยกวาระยะทางคาหนง เชน เราอาจกลาววาขอมลมความนาจะเปนเทากบ 0.95 ท
จะมคลาดเคลอนนอยกวา 8 เมตร
Horizontal Circular Error (คาคลาดเคลอนเชงวงกลมทางราบ) เปนการอธบายความละเอยด
ถกตองของคาพกดทางราบซงประกอบดวยคาพกดสองแกน ( X,Y หรอ Latitude, Longitude) โดย
อาศยคาคลาดเคลอนเชงวงกลม (Circular Error) หรอ “CE” โดยหลกการทวาตาแหนงทางราบของ
จดใดๆ มคาความนาจะเปนเทากบคาทกาหนด ทจะมขนาดของเวคเตอรของคาคลาดเคลอน (vector
error magnitude) นอยกวาระยะทางทกาหนด การใชคาคลาดเคลอนเชงวงกลมนเหมาะกบกรณท
ความละเอยดถกตองของคาพกดในแกนทงสองนนมคาเทาหรอใกลเคยงกน
3-D Spherical Error (คาคลาดเคลอนเชงทรงกลม 3 มต) เปนการอธบายความละเอยดถกตอง
ของคาพกด 3 มต (X,Y,Z) โดยอาศยหลกการของคาคลาดเคลอนเชงทรงกลม (Spherical Error) ทวา
ตาแหนง 3 มตของจดใดๆ มคาความนาจะเปนเทากบคาทกาหนด ทจะมขนาดของเวคเตอรของคา
คลาดเคลอน (vector error magnitude) นอยกวาระยะทางทกาหนด การใชคาคลาดเคลอนเชงทรง
กลมนเหมาะกบกรณทความละเอยดถกตองของคาพกดในแกนทงสามนนมคาเทาหรอใกลเคยงกน
Covariance Matrix (เมทรกซของความแปรปรวนรวม) การอธบายความละเอยดถกตองของ
ตาแหนงของจด ๆ หนงซงประกอบไปดวยคาพกด 2 หรอ 3 แกนนน ทาไดโดยการใชเมทรกซของ
ความแปรปรวนรวม ( Covariance Matrix) ซงจะมขนาด 3 x 3 ในกรณขอมลคาพกด 3 แกนของ
จดๆ หนง โดยแตละแถวและแตละสดมภ (column) ของเมทรกซแทนแตละแกนคาพกด และคาแต
ละคาในเมทรกซจะเทากบผลคณระหวางคาคลาดเคลอนของคาพกดตามแกนของแถว กบคา
คลาดเคลอนของคาพกดตามแกนของสดมภ ดงนนคาตามแนวทแยงมมของเมทรกซของความ
แปรปรวนรวมนกจะเปนความแปรปรวน (Variances) ของคาพกดในแกนตางๆ
Confidence Probability (ระดบความเชอมนของความนาจะเปน) มการใชคาความนาจะเปนคา
ตาง ๆ เชน 0.5, 0.6827, 0.9 และ 0.95 ในการแสดงระดบความเชอมนของความนาจะเปน โดยคา
ความนาจะเปน 0.6827 นนมาจากคาเบยงเบนมาตรฐาน (Standard Deviation) ของขอมลทม
คณสมบตการกระจายตวแบบปกต (Normal Distribution) คาความนาจะเปน 0.9 นนใชในมาตรฐาน
แหงชาตความละเอยดถกตองของแผนทในประเทศสหรฐอเมรกา คาความนาจะเปน 0.95 นนใชใน
รางมาตรฐานความละเอยดถกตองของการกาหนดตาแหนงทางภมศาสตร และคาความนาจะเปน
0.5 นนใชในการประยกตใชงานทางการทหารบางประเภท
มาตรฐานหลกการคณภาพขอมล (ISO 19113: Quality principles) 22
Normal Error Distribution (การกระจายตวแบบปกตของคาคลาดเคลอน) ถงแมวาเราจะไม
สามารถทราบถงการกระจายตวทางสถตทแทจรงของคาคลาดเคลอน แตโดยทวไปเราจะสมมตให
เปนการกระจายตวแบบปกต
ในเอกสาร Abstract Specification สาหรบ Quality เวอรชนน OGC ระบรายการคณภาพของขอมลไว 9
รายการ ไดแก
o Absolute Position Accuracy
o Relative Position Accuracy
o Monoscopic Image Absolute Accuracy
o Monoscopic Image Relative Accuracy
o Stereoscopic Images Absolute Accuracy
o Stereoscopic Images Relative Accuracy
o Metric Property Accuracy
o Non-metric Property Accuracy
o Intersection Threshold
รายการคณภาพขอมลทง 9 รายการขางตนสามารถจาแนกออกเปน 4 รายการหลก และมรายละเอยด
ความหมายโดยสรปไดดงน
1. Positional Accuracy ประกอบดวย
a. Absolute Position Accuracy คอคาการวดทางสถตของความละเอยดถกตองทางตาแหนงของ
Geometry (vector) และ Coverage (raster) เทยบกบระบบอางองปรภมหนงๆ (Specified spatial
reference system) รายละเอยดทใชอธบายคาความละเอยดถกตองทางตาแหนงแบบสมบรณ คอ
i. Covariance Matrix เปน symmetrical square matrix ทมขนาดเทากบจานวนคาพกด
หนวยของคาแตละคาเปนเมตรยกกาลงสอง
ii. Estimation Method เปนการอธบายวธการทใชในการประมาณคาใน Covariance Matrix
b. Relative Position Accuracy คอคาการวดทางสถตของความละเอยดถกตองทางตาแหนง
ระหวางจดสองจดใน Geometry (vector) และ Coverage (raster) รายละเอยดในการอธบาย
Relative Position Accuracy กคอ
i. Bin Minimum Distance คาตวเลขระยะทางหนงคามหนวยเปนเมตร
ii. Bin Maximum Distance คาตวเลขระยะทางหนงคามหนวยเปนเมตร
iii. Covariance Matrix
iv. Estimation Method
มาตรฐานหลกการคณภาพขอมล (ISO 19113: Quality principles) 23
2. Image Position Accuracy เปนการอธบายความละเอยดถกตองของคาพกดพนดนทคานวณไดจาก
คาพกดตาแหนงในภาพ (image) และเนองจากคาพกดบนพนดนนนคานวณโดยใช image geometry model
และ image support data ดงนนคา Image Position Accuracy ในทนจะสะทอนคาคลาดเคลอนของ image
geometry model และ image support data มใชคาคลาดเคลอนในการวดคาพกดบนภาพ ประกอบดวย
c. Monoscopic Image Absolute Accuracy คอความละเอยดถกตองแบบสมบรณของขอมล
ตาแหนงในภาพ รายละเอยดในการอธบาย ประกอบดวย
i. Estimation Method วธการทใชในการประมาณคา horizontal shear
ii. Horizontal Shear คาตวเลขหนวยเปนเมตรทไดจากคา root-mean-square ของระยะทาง
ราบระหวางตาแหนงบนพนดนทคานวณไดจากภาพทเกยวของกบตาแหนงทคานวณได
จากภาพอนๆ ทมสวนซอนอย
iii. Second Image List รายการภาพอนๆ ทมสวนซอนทบและใชในการคานวณ Horizontal
Shear
d. Monoscopic Image Relative Accuracy คอการอธบายความละเอยดถกตองแบบสมพทธของ
ขอมลตาแหนงในภาพ รายละเอยดในการอธบาย ประกอบดวย
i. Bin Minimum Distance คาตวเลขระยะทางหนงคามหนวยเปนเมตร
ii. Bin Maximum Distance คาตวเลขระยะทางหนงคามหนวยเปนเมตร
iii. Estimation Method
iv. Second Image List
e. Stereoscopic Images Absolute Accuracy คอความละเอยดถกตองแบบสมบรณของขอมล
ตาแหนงในภาพ รายละเอยดในการอธบาย ประกอบดวย
i. Estimation Method วธการทใชในการประมาณคา Y Parallax, Horizontal shear, vertical
shear และเมทรกซความแปรปรวนรวม (จะมองไมเหน)
ii. Left Image List รายการภาพสาหรบภาพคซอน ทจะถกมองดวยตาซาย
iii. Right Image List รายการภาพสาหรบภาพคซอน ทจะถกมองดวยตาขวา
iv. Y parallax คา root-mean-square ของระยะทางนอยทสดระหวางตาแหนงพกดบนพนดนท
คานวณจากภาพคซอนคแรกในรายการภาพ
v. Horizontal shear คอคา root-mean-square ของระยะ ทางราบระหวางตาแหนงพกดบน
พนดนทคานวณจากภาพคซอนคแรก กบตาแหนงทคานวณจากภาพคซอนอนๆ ทมพนท
ซอนทบกน
มาตรฐานหลกการคณภาพขอมล (ISO 19113: Quality principles) 24
vi. Vertical shear คอคา root-mean-square ของระยะทางดงระหวางตาแหนงพกดบนพนดนท
คานวณจากภาพคซอนคแรก กบตาแหนงทคานวณจากภาพคซอนอนๆ ทมพนทซอนทบ
กน
f. Stereoscopic Images Relative Accuracy คอการอธบายความละเอยดถกตองแบบสมพทธของ
ขอมลตาแหนงในภาพ รายละเอยดในการอธบาย ประกอบดวย
i. Bin Minimum Distance คาตวเลขระยะทางหนงคามหนวยเปนเมตร
ii. Bin Maximum Distance คาตวเลขระยะทางหนงคามหนวยเปนเมตร
iii. Estimation Method
iv. Left Image List
v. Right Image List
3. Property Accuracy เปนการอธบายความละเอยดถกตองของคาของ property รายการตางๆ ของ
feature ใน dataset ประกอบดวย
g. Metric Property Accuracy เปนการอธบายความละเอยดถกตองของ Feature property ทมคา
เปนจานวนเลข รายละเอยดในการอธบายประกอบดวย
i. Property Name ชอของ property นน
ii. Property Error คาคลาดเคลอน
iii. Probability คาความนาจะเปนหนงในคา 0.5, 0.6827, 0.9 และ 0.95
iv. Estimation Method
h. Non-metric Property Accuracy เปนการอธบายความละเอยดถกตองของ Feature property ทม
คาเปนตวเลอก หรอเปนตวอกษร รายละเอยดในการอธบายประกอบดวย
i. Property Name ชอของ property นน
ii. Probability คาความนาจะเปนทคาขอมลนนจะมคาถกตอง
iii. Estimation Method
4. Intersection Threshold ใชแสดงเงอนไขในการตรวจสอบวารปทรงเรขาคณต (Geometry) หนงๆ
มการตดกนกบตวมนเองอยางไมถกตองหรอไม รายละเอยดประกอบดวย
i. Threshold Distance เปนคาระยะทางหนวยเปนเมตร
ii. Intersection Dimension คาตวเลขจานวนเตมทระบวาเปนการพจารณารปทรงเรขาคณต
แบบ 2 หรอ 3 มต
มาตรฐานหลกการคณภาพขอมล (ISO 19113: Quality principles) 25
3.4 รายการคณภาพขอมลในมาตรฐาน SDTS
SDTS ยอมาจาก Spatial Data Transfer Standard (ANSI 1998) ซงเปนมาตรฐานของรปแบบกลาง
สาหรบการแลกเปลยนขอมลเชงปรภม พฒนาขนและประกาศใชเปนมาตรฐานอยางเปนทางการ ในประเทศ
สหรฐอเมรกา เปนมาตรฐานทมการใชงานแพรหลายพอสมควรโดยเฉพาะในประเทศสหรฐอเมรกา
ในเนอหาของมาตรฐาน SDTS นนไดอธบายแนวทางในการรายงานคณภาพของขอมลปรภมไปพรอม
กบชดขอมลในรปแบบกลาง SDTS โดยไดระบรายการคณภาพขอมลปรภมไว 5 รายการคอ ประวตความ
เปนมา (Lineage), ความถกตองทางตาแหนง (Positional Accuracy), ความถกตองทางขอมลอรรถาธบาย
(Attribute Accuracy), ความสมาเสมอทางตรรกะ (Logical Consistency), และ ความครบถวน (Completeness)
โดยขอมลคณภาพแตละสวนตองแสดงการอางองกบเวลาดวย รายละเอยดเพมเตมของรายการคณภาพ
ดงกลาวไดมการอธบายไวในมาตรฐาน SDTS และสามารถสรปไดดงน
3.4.1) Lineage
Lineage ควรตองประกอบไปดวยขอมลคาอธบายลกษณะของวสดแหลงขอมลทงหมดทใชในการจดทา
แฟมขอมลดจตอล รวมทงขนตอนวธการในการแปลงและประมวลผลจากแหลงขอมลมาเปนขอมลในขน
สดทายดวย สาหรบฐานขอมลทสรางขนจากการผสมผสานขอมลจากหลายแหลงขอมล กจะตองถกอธบาย
อยางละเอยดเพยงพอใหทราบถงแหลงขอมลของแตละองคขอมลในแฟมขอมลนน
ขอมลทถอวาเปนสวนหนงของประวตความเปนมาของขอมลและควรรวมอยใน Lineage นน
ประกอบดวย ขอมลเกยวกบหมดควบคมสาหรบระบบพกดอางองของขอมล ขอมลเกยวกบวธการในการ
แปลงคาพกด และขอมลตาแหนงของจดควบคมทใชในการแปลงคาพกด
3.4.2) Positional Accuracy
การอธบายความถกตองทางตาแหนงควรพจารณาจากคณภาพของขอมลขนสดทายทผานกระบวนการ
แปลงคาพกดตางๆ หมดแลว โดยขอมลเกยวกบกระบวนการแปลงคาพกดควรเปนสวนหนงของ Lineage
กรณทความถกตองทางตาแหนงมความไมสมาเสมอในชนแผนทนน อาจรายงานความถกตองทางตาแหนง
เปนขอมลอรรถาธบายรายการหนงของวตถเชงปรภม (Spatial object) แตละอน หรออาจใชชนแผนทแสดง
ความนาเชอถอ (Reliability diagram) การวดความถกตองทางตาแหนงสามารถทาไดดวยวธการตางๆ ดงน
1) การประมาณคาโดยอนมาน (Deductive Estimate) เปนการประมาณคาความถกตองทางตาแหนง
จากความรเกยวกบความผดพลาดทอาจเกดขนในขนตอนตางๆ ในการจดทาขอมล
2) หลกฐานภายใน (Internal Evidence) เปนการใชการทดสอบจากการวดซาเพอหาคาแยง เชนการ
รงวดวงรอบปด
มาตรฐานหลกการคณภาพขอมล (ISO 19113: Quality principles) 26
3) การเปรยบเทยบกบแหลงขอมล (Comparing to Sources) เปนการเปรยบเทยบขอมลผลลพธกบ
แหลงขอมลดวยสายตา
4) แหลงขอมลอนทเปนอสระและมความถกตองสงกวา (Independent Source of higher accuracy) เปน
การทดสอบหาความถกตองทางตาแหนงของขอมลโดยการเปรยบเทยบกบขอมลจากแหลงขอมล
อนทมความถกตองสงกวา ซงวธการทดสอบควรเปนไปตามกฎเกณฑทกาหนดไวใน “ASPRS
Accuracy Standard for Large Scale Maps”
กรณทขอมลจดสรางจากแผนทเดม SDTS กาหนดวาควรระบในรายงานความถกตองของขอมลทาง
ตาแหนงวาขอมลอาจเปนผลจากการเลอนตาแหนงหรอเปลยนแปลงรปรางเนองจากกระบวนการเยเนอรลไล
เซชนแผนท (Map Generalization)
3.4.3) Attribute Accuracy
การประเมนความถกตองของขอมลอรรถาธบายทมลกษณะเปนคาตวเลขแบบตอเนอง Attributes
measures on a continuous scale) นนสามารถใชวธการทคลายกบวธการทใชกบความถกตองของขอมลเชง
ตาแหนงได สวนสาหรบขอมลอรรถาธบายทมลกษณะเปนคาทไดจากการจดกลมจาแนกเปนประเภท
(Categorical attributes) นนอาจไดจากการทดสอบดวยวธการตางๆ ตอไปน
1) การประมาณคาโดยอนมาน (Deductive Estimate) เปนการประมาณคาความถกตองของขอมลจาก
ความรตาง ๆ แมกระทงจากการคาดเดาดวยประสบการณ โดยควรอธบายหลกการทใชในการ
ประมาณคาดวย
2) การทดสอบโดยการสมตวอยางแบบอสระ (Tests Based on Independent Sampling) เปนการ
ตรวจสอบความถกตองของคาขอมลของขอมลตวอยาง แลวนาเสนอในรปของ Misclassification
matrix โดยควรอธบายถงกระบวนการการสมตวอยางดวย
3) การทดสอบโดยการซอนทบพนท (Tests Based on Overlay) เปนการซอนทบแผนทขอมลททาการ
ทดสอบกบแผนทขอมลทใชอางอง และรายงานความถกตองในรปของ Misclassification matrix
ของคาพนททมความผดพลาดของคาขอมลอรรถาธบาย ซงแผนทขอมลทใชอางองนนควรเปน
อสระจากขอมลททาการทดสอบและควรมระดบความถกตองสงกวาดวย
3.4.4) Logical Consistency
การรายงานความสอดคลองทางตรรกะ (Logical Consistency) ของขอมลควรอธบายถงความถกตอง
ของความสมพนธตางๆ ระหวางขอมลในโครงสรางฐานขอมล จากการทดสอบดวยวธการตางๆ ตอไปน
1) การทดสอบคาทใชได (Tests of Valid Values) เปนการตรวจสอบคาของขอมลวาเปนคาทอนญาต
ใหตามทกาหนดไวในโครงสรางฐานขอมล
มาตรฐานหลกการคณภาพขอมล (ISO 19113: Quality principles) 27
2) การทดสอบทวไปของขอมลกราฟก (General Tests for Graphic Data) เปนการตรวจสอบคณสมบต
ทวๆ ไปของขอมล กราฟก เชน การทเสนตดกนในจดทควรจะเปนเทานน , การทเสนซากน, การ
ปดของพนทรปปด, หรอการทมพนทรปปดทมขนาดเลกผดปกต เปนตน
3) การทดสอบโทโปโลย (Specific Topological Tests) เปนการตรวจสอบความเรยบรอยของการ
จดสรางพนทรปปดขนจากขอมลเสนขอบเขต โดยพจารณาจากเงอนไขตางๆ เชน เสนทกเสนตอง
ตดกนทจดปม (node) เทานน, การวนรอบของเสนและจดปมเปนไปอยางสอดคลองกนรอบพนท
รปปด, และพนททมลกษณะเปนวงแหวนดานใน (Inner rings) ถกลอมรอบอยางสอดคลองดวย
พนทรปปดอน เปนตน
ในกรณของขอมล Raster นน Logical consistency ตองระบคาจากดความของคา Null ของขอมลไวดวย
เพอใหสามารถทราบวาเปนการขาดหายไปของขอมล หรอการทไมสามารถกาหนดคาได หรอคาขอมลเทากบ
ศนย
3.4.5) Completeness
รายงานความครบถวน (Completeness) ควรอธบายความสมพนธระหวางวตถทนาเสนอในฐานขอมล
กบวตถทมอยจรงในเอกภพทกาหนด (Abstract universe) นนคอการอธบายความครอบคลมของขอมลทงใน
แงพนทและความหมาย (Taxonomic properties) นอกจากนนควรมการอธบายเงอนไขในการเลอกขอมล คา
จากดความทใช และกฎเกณฑอนๆ ในการทาแผนท ตวอยางเชนขนาดของพนททเลกทสดทจะทาการสารวจ
และนาลงมาไวในฐานขอมลดวย
3.5 มาตรฐานความถกตองทางตาแหนงของขอมลปรภมของ FGDC
FGDC ไดจดทามาตรฐานเกยวกบการทดสอบและอธบายความถกตองทางตาแหนงของขอมลปรภมขน
โดยมชอเรยกเปนภาษาองกฤษวา Geospatial Positioning Accuracy Standards (FGDC 1998) มาตรฐาน
ดงกลาวมวตถประสงค เพอกาหนดวธการทเปนทยอมรบรวมกนสาหรบการรายงานความถกตองของคาพกด
ทางราบและทางดงของวตถทกาหนดไดชดเจนซงบนทกตาแหนงดวยคาพกดของจดๆ หนงเทานน ตวอยาง
ของวตถดงกลาวคอหมดหลกฐาน หมดควบคมในการสารวจรงวด หรอหมดควบคมในงานสารวจดวย
ภาพถายทางอากาศ มาตรฐานนจะทาใหสามารถเปรยบเทยบความถกตองของคาพกดตาแหนงของจดๆ
เดยวกน ทไดจากวธการสารวจรงวดแบบหนงกบคาทไดจากการสารวจวธอน
มาตรฐาน Geospatial Positioning Accuracy Standards นปจจบนประกอบดวยเนอหาแบงออกเปน 5
บท ไดแก
บทท 1 วธการรายงาน (Reporting Methodology)
บทท 2 มาตรฐานสาหรบโครงขายหมดควบคมยโอเดตก (Standards for Geodetic Networks)
มาตรฐานหลกการคณภาพขอมล (ISO 19113: Quality principles) 28
บทท 3 มาตรฐานแหงชาตเกยวกบความถกตองของขอมลปรภม (National Standards for Spatial
Data Accuracy)
บทท 4 มาตรฐานสาหรบงานดานสถาปตยกรรม วศวกรรม งานกอสราง และการจดการ
สาธารณปโภค (Standards for Architecture, Engineering, Construction (A/E/C) and Facility
Management) และ
บทท 5 มาตรฐานสาหรบงานสารวจอทกศาสตรและแผนทการเดนเรอ (Standards for Nautical
Charting Hydrographic Surveys)
เนอหาของมาตรฐานในบทท 1 เปนการแนะนาวตถประสงคและขอบเขตของมาตรฐาน รวมทงระบ
แนวทางการใชงานมาตรฐานนวา สามารถใชในการประเมนและรายงานความถกตองทางตาแหนงของขอมล
ปรภมทผลต ปรบปรงแกไข และเผยแพรโดยหนวยงานของรฐ นอกจากนนยงไดอธบายหลกการเบองตน
เกยวกบมาตรฐานความถกตองไววา มาตรฐานการรายงานความถกตองทางตาแหนงในแนวราบ (Horizontal
positional accuracy) คอการใชระยะรศมของวงกลมของความไมแนนอน (Circle of Uncertainty) ทซงโอกาสท
ตาแหนงจรงของจดจะตกอยในวงกลมมอย 95% สวนมาตรฐานในการรายงานความถกตองทางตาแหนงใน
แนวดงใชคาไมแนนอนเชงเสน (Linear Uncertainty Value) ซงโอกาสทคาจรงจะตกอยในชวงของคาไม
แนนอนเชงเสนนอย 95% มาตรฐานนกาหนดใหมการอธบายวธการในการทดสอบความถกตองเอาไวดวย
บทท 2 ของมาตรฐานฉบบนกาหนดรายละเอยดวธการทดสอบและรายงานความถกตองทางตาแหนง
ของโครงขายหมดควบคมยโอเดตก โดยมการกาหนดมาตรฐานการจาแนกระดบความถกตองของโครงขาย
ออกเปนระดบชนตางๆ และกาหนดขนตอนแนวทางในการประเมนระดบชนของความถกตองของโครงขาย
นอกจากนนกมการระบหลกการในการรายงานความถกตองทางตาแหนงของโครงขาย โดยใหรายงานวา
ขอมลพกดของหมดควบคมในโครงขายนนมระดบความถกตองทางตาแหนงอยในระดบชนใด ทงความ
ถกตองทองถน (Local accuracy) และความถกตองของโครงขาย (Network accuracy) ทงนควรรายงานแยกกน
ระหวางความถกตองทางราบและทางดง
บทท 3 เปนมาตรฐานแหงชาตเกยวกบความถกตองของขอมลปรภม (NSSDA) มวตถประสงคในการ
กาหนดวธการทางสถต และวธการทดสอบสาหรบการประมาณคาความถกตองทางตาแหนงของจดบนแผนท
และในฐานขอมลปรภมในรปแบบดจตอล ทงแบบราสเตอรและเวคเตอร มาตรฐานนถกจดอยในประเภท
มาตรฐานในการใชงานขอมล (Data Usability Standard) มาตรฐานนมไดกาหนดเกณฑคาความถกตองขนตา
โดยหนวยงานตางๆ จะตองกาหนดคาเกณฑความถกตองทตองการสาหรบการประยกตใชของตนขนเอง
มาตรฐาน NSSDA นใชคา root-mean-square error (RMSE) ในการประมาณคาความถกตองทางตาแหนง
และรายงานผลในรปของคาระยะทางบนผวดนทความเชอมน 95% มาตรฐาน NSSDA นยงไดกาหนด
แนวทางในการทดสอบความถกตองทางตาแหนงของแผนทหรอชดขอมลใดๆ ไวโดยใหใชแนวทางการ
ตรวจสอบกบแหลงขอมลอสระอนทมระดบความถกตองสงกวา และกาหนดใหใชจดทดสอบอยางนอย 20
จดซงกระจายอยางเหมาะสมในพนทของขอมล มาตรฐาน NSSDA กาหนดแนวทางในการรายงานผลคาความ
ถกตองทางตาแหนงสาหรบชดขอมลในกรณตางๆ เชนกรณทความถกตองทางตาแหนงในแนวราบกบใน
มาตรฐานหลกการคณภาพขอมล (ISO 19113: Quality principles) 29
แนวดงไมเทากน กรณทขอมลมเฉพาะคาตาแหนงในแนวราบ กรณทขอมลมความถกตองทางตาแหนงไม
สมาเสมอเทากนทงพนทเปนตน ในภาคผนวกของบทท 3 มาตรฐาน NSSDA นยงไดอธบายถงความสมพนธ
ระหวางคาความถกตองตามมาตรฐาน NSSDA กบคาความถกตองตามมาตรฐานอนๆ ไดแกคา RMSE, คา
ความถกตองตามมาตรฐานความถกตองของแผนทแหงชาต ( U.S. National Map Accuracy Standard) เดม,
และคาความถกตองตามมาตรฐานความถกตองสาหรบแผนทมาตราสวนใหญของ American Society for
Photogrammetry and Remote Sensing (ASPRS) ดวย
บทท 4 เปนมาตรฐานความถกตองทางตาแหนงสาหรบงานดานสถาปตยกรรม วศวกรรมและการ
กอสราง (A/E/C) และการจดการสาธารณปโภค (Facility Management) เปนมาตรฐานทใชกบขอมลแบบทาง
วศวกรรม (engineering drawing) แผนท และขอมลการสารวจทใชสนบสนนการวางแผน การออกแบบ
กอสราง การปฏบตงาน การบารงรกษา และการจดการระบบสาธารณปโภค สงกอสราง ระบบขนสงและ
โครงการอนๆ ทเกยวของ เนอหาของมาตรฐานสวนนประกอบดวย : หลกการความหมายของความถกตองเชง
ปรภม (ทางตาแหนง) ซงกคอหลกการของวงกลมของความคลาดเคลอนทความเชอมน 95% ดงทกาหนดไว
ในบทท 1 ของชดมาตรฐานน; หลกการในการอางองระบบพกดและ datum และแนวทางการดาเนนการ
เกยวกบความถกตองของขอมลในกรณขอมลเปนระบบพกดแบบทองถน และกรณขอมลอยในระบบพกด
แหงชาต; หลกการในการกาหนดมาตรฐานความถกตองเชงปรภมสาหรบแผนทและแบบในงาน A/E/C ซง
ระบวามาตรฐานความถกตองอาจถกกาหนดจากความตองการเฉพาะของโครงการ หรออาจกาหนดขนจาก
มาตรฐานอนทมอยแลว เชน NMAS หรอ ASPRS เปนตน รวมทงระบแนวทางในการกาหนดมาตรฐานความ
ถกตองเชงปรภมในกรณทขอมลมความถกตองไมสมาเสมอเทากนทกชนขอมล; หลกการในการกาหนด
มาตรฐานความถกตองของงานสารวจควบคมสาหรบงาน A/E/C; หลกการในการทดสอบและตรวจสอบคา
ความถกตอง; และทายทสดคอหลกการในการรายงานและการรบรองความถกตอง โดยมภาคผนวกแสดง
ตวอยางของมาตรฐานของการสารวจและการทาแผนทในงาน A/E/C ทแนะนาใหใชดวย
มาตรฐานหลกการคณภาพขอมล (ISO 19113: Quality principles) 30
บทท 4 การใชงานมาตรฐานดานคณภาพขอมลในประเทศไทย
4.1 การใชงานรายการคณภาพขอมลตามมาตรฐานกบขอมลประเทศไทย
เพอใหสามารถเขาใจในความหมายของรายการคณภาพตางๆ ทระบไวในมาตรฐาน การจดทา
โครงการศกษามาตรฐานคณภาพและการประเมนคณภาพของขอมล ไดทดลองประยกตใชรายการคณภาพ
ขอมลภมศาสตร ในการอธบายคณภาพของขอมลภมศาสตรพนฐานบางชนขอมลของประเทศไทย โดยสมมต
รายละเอยดตางๆ ทเกยวของจากสภาพความเปนจรงทมความเปนไปไดมากสาหรบขอมลภมศาสตรของ
ประเทศไทย โดยจดทาขอมลตวอยางจากขอมลเสนชนความสง ขอมลขอบเขตอาเภอ ขอมลโรงเรยน ขอมล
สภาพการใชทดน และขอมลขอบเขตอทยานแหงชาต เปนตวแทนในการศกษา
4.1.1 คณภาพของขอมลเสนชนความสง
ในการศกษาพจารณาใชขอมลเสนชนความสงท Digitize จากแผนทภมประเทศมาตราสวน 1:50,000
ของกรมแผนททหาร จดเกบในรปแบบขอมลแบบเวคเตอร ตวอยางของการวดและอธบายคณภาพของขอมล
เสนชนความสงโดยการประยกตใชมาตรฐานหลกการคณภาพขอมล และมาตรฐานกระบวนการประเมน
คณภาพขอมล สามารถสรปไดดงแสดงในตาราง 4-1
ตาราง 4-1 ตวอยางการวดคณภาพขอมลเสนชนความสงโดยใชรายการคณภาพตามมาตรฐาน
รายการคณภาพขอมล ตวอยางการประยกตใชกบขอมลเสนชนความสง หมายเหต
Completeness of Feature
(Omission/Commission)
ต.ย.1 – นบจานวนเสนชนความสงรวมในชด
ขอมลแลวเปรยบเทยบกบจานวนเสนชนความ
สงรวมในแผนทตนฉบบในพนทเดยวกน
รายงานผลลพธเปนจานวนเสนชนความสงทขาด
หายไปหรอทเกนมา
- ใชแผนทตนฉบบเปนขอมล
อางอง
- อาจรายงานผลเปนคารอย
ละของเสนทขาดหายไป
(หรอเกนมา)
ต.ย. 2 – เปรยบเทยบเสนชนความสงแตละเสน
ในชดขอมลกบเสนชนความสงในแผนทตนฉบบ
ตรวจสอบวาเสนชนความสงเสนใดในชดขอมล
ขาดหายไป หรอเกนมา รายงานผลลพธเปน
จานวนเสนชนความสง (และความยาวรวม) ท
ขาดหายไป และจานวนเสนชนความสง (และ
ความยาวรวม) ทเกนมา
- ใชแผนทตนฉบบเปนขอมล
อางอง
- ความคลาดเคลอนทาง
ตาแหนง อาจทาใหการ
จบคเพอเปรยบเทยบ
ผดพลาดไป
Completeness of
Attribute
ตรวจหาเสนชนความสงทไมมคาขอมลระดบ
ความสง รายงานผลเปนจานวน (หรอรอยละ)
เสนชนความสงทตรวจพบ
- เปนคณภาพของขอมล
อรรถาธบาย คาระดบความ
สง
Logical Consistency
(Domain consistency)
ตรวจสอบคาระดบของเสนชนความสงปกต วา
เสนใดมคาระดบซงหารดวย 20 ไมลงตว หรอม
- เปนคณภาพของขอมล
อรรถาธบาย คาระดบความ
มาตรฐานหลกการคณภาพขอมล (ISO 19113: Quality principles) 31
ตาราง 4-1 ตวอยางการวดคณภาพขอมลเสนชนความสงโดยใชรายการคณภาพตามมาตรฐาน
รายการคณภาพขอมล ตวอยางการประยกตใชกบขอมลเสนชนความสง หมายเหต
คาเกน 2000 เมตร รายงานผลเปนจานวนเสน
ชนความสงทตรวจพบ
สง
- เปนการตรวจสอบโดยไม
ตองใชขอมลอนๆ จาก
ภายนอก
Logical Consistency
(Conceptual consistency)
ตรวจสอบหาเสนชนความสงทตอเนองกนแตม
คาระดบไมเทากน รายงานผลเปนจานวนกรณท
ตรวจพบ
- เปนคณภาพของขอมล
อรรถาธบาย คาระดบความ
สง
- เปนการตรวจสอบโดยไม
ตองใชขอมลอนๆ จาก
ภายนอก
Logical Consistency
(Topological consistency)
ตรวจสอบหาการตดกนของเสนชนความสง
รายงานผลเปนจานวนการตดกนทพบ
ตรวจสอบหาเสนชนความสงทมปลายขางใดขาง
หนงหรอทงสองขางเปนอสระไมเชอมกบเสนอน
ใดเลย รายงานผลเปนจานวนเสนชนความสงท
ตรวจพบ
- ขอมลเสนชนความสงตองม
เสนขอบเขตพนทเปน
กรอบลอมรอบอย
- เปนการตรวจสอบโดยไม
ตองใชขอมลอนๆ จาก
ภายนอก
Positional Accuracy
(Absolute accuracy)
ต.ย.1 ซอนทบขอมลเสนชนความสงกบแผนท
ตนฉบบ วดระยะความคลาดเคลอนระหวางเสน
ชนความสงแตละเสนในชดขอมลกบเสนชน
ความสงเดยวกนในแผนทตนฉบบ รายงานผล
เปนระยะคลาดเคลอนสงสด และคาระยะ
คลาดเคลอนเฉลย Root Mean Square Error
พรอมทงคาเบยงเบนมาตรฐาน
- ใชแผนทตนฉบบเปนขอมล
อางอง
ต.ย.2 สมเลอกจดทอยบนเสนชนความสงมา
จานวนหนง อานคาพกดตาแหนงของแตละจด
ออกสนามไปทตาแหนงพกดดงกลาวและหาคา
ระดบผวดน ณ ตาแหนงนนดวยอปกรณระบบ
GPS ทสามารถหาพกดทางราบผดพลาดไมเกน
5 เมตร และสามารถหาคาระดบผดพลาดไมเกน
1 เมตร เปรยบเทยบคาระดบทวดไดจรงใน
สนามกบคาระดบของเสนชนความสงนน นบ
จานวนจดตรวจวดทมคาระดบของเสนชนความ
- ใชขอมลรงวดภาคสนาม
เปนขอมลอางอง
มาตรฐานหลกการคณภาพขอมล (ISO 19113: Quality principles) 32
ตาราง 4-1 ตวอยางการวดคณภาพขอมลเสนชนความสงโดยใชรายการคณภาพตามมาตรฐาน
รายการคณภาพขอมล ตวอยางการประยกตใชกบขอมลเสนชนความสง หมายเหต
สงผดจากคาระดบทวดไดในสนามเกนกวา 10
เมตร (ครงหนงของชวงชนความสง) รายงานผล
เปนรอยละของจานวนจดทนบไดเทยบกบ
จานวนจดทสมวด
Thematic Accuracy (non-
quantitative attribute
correctness)
สมเลอกเสนชนความสงมาจานวนหนง
ตรวจสอบความถกตองของคาระดบของเสนชน
ความสงทสมมาแตละเสน กบคาระดบของเสน
ชนความสงเดยวกนในแผนทตนฉบบ รายงาน
ผลในรปของรอยละของจานวนคาระดบทผด
จากตนฉบบ
- ใชแผนทตนฉบบเปนขอมล
อางอง
- คาระดบในกรณนไมถอ
เปนขอมลเชงปรมาณ
4.1.2 คณภาพของขอมลขอบเขตอาเภอ
การศกษาพจารณาใชขอมลขอบเขตพนทอาเภอของหนงจงหวดโดยท Digitize จากแผนทภมประเทศ
มาตราสวน 1:50,000 ของกรมแผนททหาร จดเกบในรปแบบขอมลแบบเวคเตอร ตวอยางของการวดและ
อธบายคณภาพของขอมลขอบเขตพนทอาเภอโดยการประยกตใชมาตรฐานหลกการคณภาพขอมล และ
มาตรฐานกระบวนการประเมนคณภาพขอมล สามารถสรปไดดงแสดงในตาราง 4-2
ตาราง 4-2 ตวอยางการวดคณภาพขอมลขอบเขตพนทอาเภอโดยใชรายการคณภาพตามมาตรฐาน
รายการคณภาพขอมล ตวอยางการประยกตใชกบขอมลขอบเขตอาเภอ หมายเหต
Completeness of Features
(Omission/Commission)
ต.ย.1 – นบจานวนอาเภอรวมในชดขอมลแลว
เปรยบเทยบกบจานวนอาเภอของจงหวดนน
ตามขอมลรายชออาเภอลาสดทใชอย ณ ศาลา
กลางจงหวด รายงานผลลพธเปนจานวนอาเภอท
ขาดหายไปหรอทเกนมา
- ใชขอมลรายชออาเภอ
ลาสดท ศาลากลางจงหวด
เปนขอมลอางอง
- อาจรายงานผลเปนคารอย
ละของอาเภอทขาดหายไป
(หรอเกนมา)
ต.ย.2 – เปรยบเทยบรายชออาเภอทมอยใน
ฐานขอมลกบรายชออาเภอลาสดทใชอย ณ
ศาลากลางจงหวด ตรวจสอบวาอาเภอใดในชด
ขอมลขาดหายไป หรอเกนมา รายงานผลลพธ
เปน จานวนและรายชออาเภอทขาดหายไป และ
ทเกนมา
- ใชรายชออาเภอลาสดท
ศาลากลางจงหวดเปน
ขอมลอางอง
- ความผดพลาดหรอ
แตกตางของชออาเภอ อาจ
ทาใหการจบคเพอ
เปรยบเทยบผดพลาดไป
Completeness of
Attribute
ตรวจหารปปดขอบเขตอาเภอทไมมคาขอมล
รหสประจาอาเภอ หรอชออาเภอ รายงานผล
- เปนคณภาพของขอมล
อรรถาธบาย รหสประจา
มาตรฐานหลกการคณภาพขอมล (ISO 19113: Quality principles) 33
ตาราง 4-2 ตวอยางการวดคณภาพขอมลขอบเขตพนทอาเภอโดยใชรายการคณภาพตามมาตรฐาน
รายการคณภาพขอมล ตวอยางการประยกตใชกบขอมลขอบเขตอาเภอ หมายเหต
เปนจานวน (หรอรอยละ) รปปดทตรวจพบ อาเภอ และชออาเภอ
Logical Consistency
(Domain consistency)
ตรวจสอบคารหสประจาอาเภอวาตวเลขสอง
หลกแรกซงเปนคารหสประจาจงหวดของรปปด
ใดมคาแตกตางไปจากอาเภออนๆ รายงานผล
เปนจานวนอาเภอทตรวจพบวารหสสองตวแรก
แตกตางจากอาเภออน
- เปนคณภาพของขอมล
อรรถาธบาย คารหสประจา
อาเภอ
- เปนการตรวจสอบโดยไม
ตองใชขอมลอนๆ จาก
ภายนอก
Logical Consistency
(Conceptual consistency)
ตรวจสอบหารปปดทมคารหสอาเภอซากน และ
ไมใชพนทเกาะ รายงานผลเปนจานวนรปปดท
ตรวจพบ
- เปนคณภาพของขอมล
อรรถาธบาย คารหสประจา
อาเภอ
- เปนการตรวจสอบโดยไม
ตองใชขอมลอนๆ จาก
ภายนอก
Logical Consistency
(Topological consistency)
ตรวจสอบหาเสนขอบเขตทมปลายปลอย
(Dangle arc) รายงานผลเปนจานวนปลายปลอย
ทพบ
- เปนการตรวจสอบโดยไม
ตองใชขอมลอนๆ จาก
ภายนอก
Positional Accuracy
(Absolute accuracy)
ซอนทบขอมลเสนขอบเขตอาเภอแผนทตนฉบบ
วดระยะความคลาดเคลอนระหวางเสนขอบเขต
อาเภอแตละเสนในชดขอมลกบเสนขอบเขต
อาเภอเดยวกนในแผนทตนฉบบ รายงานผลเปน
ระยะคลาดเคลอนสงสด และคาระยะ
คลาดเคลอนเฉลย Root Mean Square Error
พรอมทงคาเบยงเบนมาตรฐาน
- ใชแผนทตนฉบบเปนขอมล
อางอง
Thematic Accuracy (non-
quantitative attribute
correctness)
ตรวจสอบความถกตองของขอมลชออาเภอของ
รปปดแตละรป กบแผนทตนฉบบ รายงานผลใน
รปของจานวน (รอยละของ) ขอมลทผดไปทผด
จากตนฉบบ
- ใชแผนทตนฉบบเปนขอมล
อางอง
- เปนคณภาพของขอมล
อรรถาธบาย ชออาเภอ
4.1.3 คณภาพของขอมลโรงเรยน
ในการศกษาพจารณาใชขอมลโรงเรยนในพนทหนงจงหวด ไดจากการ Digitize แผนทภมประเทศ
มาตราสวน 1:50,000 ของกรมแผนททหาร รวมกบขอมลจากแหลงอนๆ ประกอบเชน ขอมลจากการสารวจ
ภาคสนามดวยเครอง GPS จดเกบเปนขอมลจดในรปแบบขอมลแบบเวคเตอร ตวอยางของการวดและ
มาตรฐานหลกการคณภาพขอมล (ISO 19113: Quality principles) 34
อธบายคณภาพของขอมลโรงเรยนของประเทศไทย โดยการประยกตใชมาตรฐานหลกการคณภาพขอมล และ
มาตรฐานกระบวนการประเมนคณภาพขอมล สามารถสรปไดดงแสดงในตาราง 4-3
ตาราง 4-3 ตวอยางการวดคณภาพขอมลโรงเรยนโดยใชรายการคณภาพตามมาตรฐาน
รายการคณภาพขอมล ตวอยางการประยกตใชกบขอมลเสนชนความสง หมายเหต
Completeness
(Omission/Commission)
ต.ย.1 – นบจานวนโรงเรยนรวมในชดขอมลแลว
เปรยบเทยบกบจานวนโรงเรยนรวมในขอมล
ทาเนยบโรงเรยนของกระทรวงศกษาธการใน
พนทจงหวดเดยวกน รายงานผลลพธเปน
จานวนโรงเรยนทขาดหายไปหรอทเกนมา
- ใชขอมลทาเนยบโรงเรยน
ของกระทรวงศกษาธการ
เปนขอมลอางอง
- อาจรายงานผลเปนคารอย
ละของโรงเรยนทขาด
หายไป (หรอเกนมา)
ต.ย.2 – เปรยบเทยบโรงเรยนเฉพาะทไดจาก
การ digitize แตละโรงเรยนในชดขอมล กบ
โรงเรยนเดยวกนในแผนทตนฉบบ ตรวจสอบวา
โรงเรยนใดในชดขอมลขาดหายไป หรอเกนมา
รายงานผลลพธเปน รอยละของจานวนโรงเรยน
ทขาดหายไป และรอยละของจานวนโรงเรยนท
เกนมา
- ใชแผนทตนฉบบเปนขอมล
อางอง
- ความคลาดเคลอนทาง
ตาแหนง อาจทาใหการ
จบคเพอเปรยบเทยบ
ผดพลาดไป
Logical Consistency
(Domain consistency)
ตรวจสอบคาขอมลรหสประเภทโรงเรยน วามคา
ใดไมอยในรายการรหสประเภทโรงเรยนท
กาหนดไวในโครงสรางขอมล รายงานผลเปน
จานวน (หรอรอยละ) ของโรงเรยนทตรวจพบ
- เปนคณภาพของขอมล
อรรถาธบาย รหสประเภท
โรงเรยน
- เปนการตรวจสอบโดยไม
ตองใชขอมลอนๆ จาก
ภายนอก
Logical Consistency
(Conceptual consistency)
ตรวจสอบหาโรงเรยนทมขอมลทอยของ
โรงเรยนไมสอดคลองกบตาแหนง โดยการ
ซอนทบขอมลตาแหนงโรงเรยนกบขอมล
ขอบเขตการปกครอง (ซงอยในฐานขอมล
เดยวกน) รายงานผลเปนจานวนโรงเรยนท
ตรวจพบ
- เปนคณภาพของขอมล
อรรถาธบาย คาทอย
โรงเรยน
- สมมตวาขอมลเขตการ
ปกครองถกตอง
- เปนการตรวจสอบโดยไม
ตองใชขอมลอนๆ จาก
ภายนอก (ฐานขอมล)
Positional Accuracy
(Absolute accuracy)
ต.ย.1 - ซอนทบขอมลโรงเรยนกบแผนท
ตนฉบบ วดระยะความคลาดเคลอนระหวางแต
ละโรงเรยนในชดขอมลกบโรงเรยนเดยวกนใน
แผนทตนฉบบ รายงานผลเปนระยะ
- ใชแผนทตนฉบบเปนขอมล
อางอง
- วดเฉพาะโรงเรยนทปรากฏ
อยทงในชดขอมล และใน
มาตรฐานหลกการคณภาพขอมล (ISO 19113: Quality principles) 35
ตาราง 4-3 ตวอยางการวดคณภาพขอมลโรงเรยนโดยใชรายการคณภาพตามมาตรฐาน
รายการคณภาพขอมล ตวอยางการประยกตใชกบขอมลเสนชนความสง หมายเหต
คลาดเคลอนสงสด และคาระยะคลาดเคลอน
เฉลย Root Mean Square Error พรอมทงคา
เบยงเบนมาตรฐาน
แผนทตนฉบบ
ต.ย.2 – สมสารวจรงวดตาแหนงโรงเรยนจานวน
หนงโดยใชเครอง GPS ทใหคาความละเอยด
ถกตองทางตาแหนงสง (เชนผดพลาดไมเกน 1
เมตร) นาตาแหนงโรงเรยนทไดไปเปรยบเทยบ
กบตาแหนงของโรงเรยนเดยวกนในชดขอมล
วดระยะความคลาดเคลอนของตาแหนง
รายงานผลเปนระยะคลาดเคลอนสงสด และคา
ระยะคลาดเคลอนเฉลย Root Mean Square
Error พรอมทงคาเบยงเบนมาตรฐาน
- ใชการสมตวอยาง
- ใชขอมลสารวจทมความ
ถกตองสงกวาเปนขอมล
อางอง
- ตองใหแนใจวาการจบค
โรงเรยนถกตอง
Positional Accuracy
(Relative accuracy)
สมโรงเรยนมา 10 ค (20 โรงเรยน) อานคา
พกดตาแหนงของโรงเรยนจากฐานขอมล ใช
คานวณระยะทางในฐานขอมลระหวางโรงเรยน
ในแตละค ออกสนามไปวดคาพกดของโรงเรยน
ดงกลาวดวยระบบ GPS ทใหความถกตองของ
พกดทางราบดกวา 10 เมตร คานวณระยะทาง
ราบจรงระหวางโรงเรยนแตละค เปรยบเทยบ
ระยะทางในฐานขอมลกบระยะทางจรงสาหรบ
โรงเรยนแตละค หาความคลาดเคลอนสงสด
ความคลาดเคลอนเฉลย RMSE และคา
เบยงเบนมาตรฐาน
- ใชขอมลระยะทางทรงวดได
จากภาคสนามเปนขอมล
อางอง
Thematic Accuracy
(quantitative attribute
accuracy)
สมสารวจภาคสนามโรงเรยนจานวนหนง ทาการ
เกบขอมลจานวนหองเรยน เปรยบเทยบคา
ขอมลจานวนหองเรยนทสารวจไดกบขอมล
จานวนหองเรยนของโรงเรยนเดยวกนใน
ฐานขอมล วดคาความคลาดเคลอนของจานวน
หองเรยน รายงานผลเปนคาคลาดเคลอนสงสด
และคาคลาดเคลอนเฉลย Root Mean Square
Error พรอมทงคาเบยงเบนมาตรฐาน
- เปนคณภาพของขอมล
อรรถาธบาย จานวน
หองเรยน
- ใชการสมตวอยาง
- ใชขอมลสารวจทมความ
ถกตองสงกวาเปนขอมล
อางอง
- ตองใหแนใจวาการจบค
โรงเรยนถกตอง
มาตรฐานหลกการคณภาพขอมล (ISO 19113: Quality principles) 36
ตาราง 4-3 ตวอยางการวดคณภาพขอมลโรงเรยนโดยใชรายการคณภาพตามมาตรฐาน
รายการคณภาพขอมล ตวอยางการประยกตใชกบขอมลเสนชนความสง หมายเหต
Temporal Accuracy
(Accuracy of Time
Measurement)
สมสารวจภาคสนามโรงเรยนจานวนหนง ทาการ
เกบขอมลวนทกอตงโรงเรยน เปรยบเทยบกบ
ขอมลวนทกอตงโรงเรยนของโรงเรยนเดยวกน
ในฐานขอมล วดคาความคลาดเคลอนของวนท
กอตงโรงเรยน รายงานผลเปนคาคลาดเคลอน
สงสด และคาคลาดเคลอนเฉลย Root Mean
Square Error พรอมทงคาเบยงเบนมาตรฐาน
- เปนคณภาพของขอมล
อรรถาธบายวนทกอตง
โรงเรยน
- ใชการสมตวอยาง
- ใชขอมลสารวจทมความ
ถกตองสงกวาเปนขอมล
อางอง
- ตองใหแนใจวาการจบค
โรงเรยนถกตอง
Temporal Accuracy
(Temporal Consistency)
จากขอมลวนทกอตงโรงเรยนทสมสารวจไดใน
ขอทแลว ตรวจสอบการเรยงลาดบการกอตง
โรงเรยน แลวเปรยบเทยบกบการเรยงลาดบจาก
ขอมลในฐานขอมล นบจานวนโรงเรยนทขอมล
วนทกอตงไมเรยงอยในลาดบทถกตอง รายงาน
ผลเปนจานวน (หรอรอยละ) ของโรงเรยน
เหลานน
- เปนคณภาพของขอมล
อรรถาธบายวนทกอตง
โรงเรยน
- ใชการสมตวอยาง
- ใชขอมลสารวจทมความ
ถกตองสงกวาเปนขอมล
อางอง
- ตองใหแนใจวาการจบค
โรงเรยนถกตอง
4.1.4 คณภาพขอมลสภาพการใชทดน
ในการศกษาพจารณาใชขอมลสภาพการใชทดนในพนทหนงจงหวดแหง ซงไดจากการ Digitize จาก
แผนทสภาพการใชทดนมาตราสวน 1:100,000 ของกรมพฒนาทดน จดเกบในรปแบบขอมลแบบเวคเตอร
เปนขอมลพนทรปปด ตวอยางของการวดและอธบายคณภาพของขอมลสภาพการใชทดนของประเทศไทย
โดยการประยกตใชมาตรฐานหลกการคณภาพขอมล และมาตรฐานกระบวนการประเมนคณภาพขอมล
สามารถสรปไดดงแสดงในตาราง 4-4
ตาราง 4-4 ตวอยางการวดคณภาพขอมลสภาพการใชทดนโดยใชรายการคณภาพตามมาตรฐาน
รายการคณภาพขอมล ตวอยางการประยกตใชกบขอมลเสนชนความสง หมายเหต
Completeness
(Omission/Commission)
ต.ย.1 – วดขนาดเนอทรวมของพนทรปปด
ทงหมดในชดขอมล แลวเปรยบเทยบกบเนอท
ของจงหวดนนตามตวเลขของทางจงหวด
รายงานผลลพธเปนจานวนเนอทขาดหายไปหรอ
ทเกนมา
- ใชขอมลเนอทของจงหวด
นนตามตวเลขของทาง
จงหวด เปนขอมลอางอง
- อาจรายงานผลเปนคารอย
ละของเนอททขาดหายไป
(หรอเกนมา)
มาตรฐานหลกการคณภาพขอมล (ISO 19113: Quality principles) 37
ตาราง 4-4 ตวอยางการวดคณภาพขอมลสภาพการใชทดนโดยใชรายการคณภาพตามมาตรฐาน
รายการคณภาพขอมล ตวอยางการประยกตใชกบขอมลเสนชนความสง หมายเหต
ต.ย.2 – ซอนทบขอมลสภาพการใชทดนกบ
ขอบเขตจงหวด ตรวจสอบวามพนทสวนใดของ
ขอมลสภาพการใชทดนขาดไป (ไมครอบคลม
เขตจงหวด) หรอเกนมา (ออกนอกเขตจงหวด)
รายงานผลลพธเปน รอยละของเนอทของพนทท
ขาดหายไป และรอยละของเนอทของพนททเกน
มา
- ใชขอมลเขตจงหวดเปน
ขอมลอางอง
Logical Consistency
(Domain consistency)
ตรวจสอบคาขอมลรหสประเภทการใชทดนของ
พนทรปปดแตละรป วามคาใดไมอยในรายการ
รหสประเภทการใชทดนทกาหนดไวใน
โครงสรางขอมล รายงานผลเปนจานวน (หรอ
รอยละ) ของพนทรปปด (รวมทงพนทรวม) ท
ตรวจพบ
- เปนคณภาพของขอมล
อรรถาธบาย รหสประเภท
การใชทดน
- เปนการตรวจสอบโดยไม
ตองใชขอมลอนๆ จาก
ภายนอก
Logical Consistency
(Conceptual consistency)
ตรวจสอบหาพนทรปปดทอยตดกนและมคา
รหสประเภทการใชทดนเหมอนกน รายงานผล
เปนจานวนพนทรปปด (รวมทงเนอทรวม) ท
ตรวจพบ
- เปนคณภาพของขอมล
อรรถาธบาย รหสประเภท
การใชทดน
- เปนการตรวจสอบโดยไม
ตองใชขอมลอนๆ จาก
ภายนอก (ฐานขอมล)
Logical Consistency
(Topological consistency)
ตรวจสอบหาเสนขอบเขตทมปลายปลอย
(Dangle arc) รายงานผลเปนจานวนปลายปลอย
ทพบ
- เปนการตรวจสอบโดยไม
ตองใชขอมลอนๆ จาก
ภายนอก
Positional Accuracy
(Absolute accuracy)
ต.ย.1 - ซอนทบขอมลสภาพการใชทดนกบแผน
ทตนฉบบ วดระยะความคลาดเคลอนระหวาง
เสนขอบเขตพนทรปปดในชดขอมลกบเสน
ขอบเขตเดยวกนในแผนทตนฉบบ รายงานผล
เปนระยะคลาดเคลอนสงสด และคาระยะ
คลาดเคลอนเฉลย Root Mean Square Error
พรอมทงคาเบยงเบนมาตรฐาน
- ใชแผนทตนฉบบเปนขอมล
อางอง
Thematic Accuracy
(Classification
correctness)
ต.ย.1 - สมสารวจภาคสนามสภาพการใชทดน
ในตาแหนงตาง ๆ มาจานวนหนง วดคาพกด
ของตาแหนงดวยเครอง GPS เปรยบเทยบคา
ขอมลประเภทการใชทดนของจดเกบตวอยางกบ
ขอมลประเภทการใชทดนของตาแหนงเดยวกน
- เปนคณภาพของขอมล
อรรถาธบาย ประเภทการ
ใชทดน
- ใชการสมตวอยาง
มาตรฐานหลกการคณภาพขอมล (ISO 19113: Quality principles) 38
ตาราง 4-4 ตวอยางการวดคณภาพขอมลสภาพการใชทดนโดยใชรายการคณภาพตามมาตรฐาน
รายการคณภาพขอมล ตวอยางการประยกตใชกบขอมลเสนชนความสง หมายเหต
ในฐานขอมล รายงานผลเปน Classification
Error Matrix หรอคา Percentage Correctly
Classified (PCC)
- ใชขอมลสารวจทมความ
ถกตองสงกวาเปนขอมล
อางอง
ต.ย.1 - หาขอมลสภาพการใชทดนทมความ
ถกตองสงกวา เชนขอมลสารวจใหมจาก
ขอมลภาพจากดาวเทยม ซอนทบกบขอมล
สภาพการใชทดนในฐานขอมล ตรวจสอบหา
พนททมประเภทการใชทดนไมตรงกน รายงาน
ผลเปนเนอทรวมของพนทดงกลาว หรอรายงาน
เปน Classification Error Matrix (ทมขอมล
ขนาดเนอททผดพลาดแทนจานวนจดท
ผดพลาด)
- เปนคณภาพของขอมล
อรรถาธบาย ประเภทการ
ใชทดน
- ใชขอมลสารวจทมความ
ถกตองสงกวาเปนขอมล
อางอง
4.1.5 คณภาพขอมลขอบเขตพนทอทยานแหงชาต
ในการศกษาพจารณาใชขอมลขอบเขตพนทอทยานแหงชาตในพนททวประเทศ ซงไดจากการ Digitize
จากแผนทขอบเขตพนทอทยานแหงชาตมาตราสวน 1:250,000 ของกรมปาไม จดเกบในรปแบบขอมลแบบ
เวคเตอรเปนขอมลพนทรปปด ตวอยางของการวดและอธบายคณภาพของขอมลขอบเขตขอบเขตพนท
อทยานแหงชาต โดยการประยกตใชมาตรฐานหลกการคณภาพขอมล และมาตรฐานกระบวนการประเมน
คณภาพขอมล สามารถสรปไดดงแสดงในตาราง 4-5
ตาราง 4-5 ตวอยางการวดคณภาพขอมลขอบเขตพนทอทยานแหงชาตโดยใชรายการคณภาพตามมาตรฐาน
รายการคณภาพขอมล ตวอยางการประยกตใชกบขอมลเสนชนความสง หมายเหต
Completeness
(Omission/Commission)
ต.ย.1 –นบจานวนอทยานแหงชาตทมอยใน
ฐานขอมล เปรยบเทยบกบจานวนอทยาน
แหงชาตทวประเทศตามขอมลของกรมปาไม
รายงานผลลพธเปนจานวนอทยานแหงชาตขาด
หายไปหรอทเกนมา
- ใชขอมลจานวนอทยาน
แหงชาตทวประเทศของ
กรมปาไม เปนขอมล
อางอง
ต.ย.2 – ตรวจสอบเปรยบเทยบรายชอของ
อทยานแหงชาตในฐานขอมลกบรายชออทยานฯ
ในทะเบยนรายชออทยานแหงชาตของกอง
อทยานแหงชาต กรมปาไม รายงานผลลพธเปน
จานวนอทยานแหงชาตขาดหายไป และจานวน
อทยานแหงชาตทเกนมาในฐานขอมล
- ใชขอมลทะเบยนรายชอ
อทยานแหงชาตของกอง
อทยานแหงชาต เปนขอมล
อางอง
- ความผดพลาดของขอมล
ชออทยานในฐานขอมล
อาจทาใหการจบค
มาตรฐานหลกการคณภาพขอมล (ISO 19113: Quality principles) 39
ตาราง 4-5 ตวอยางการวดคณภาพขอมลขอบเขตพนทอทยานแหงชาตโดยใชรายการคณภาพตามมาตรฐาน
รายการคณภาพขอมล ตวอยางการประยกตใชกบขอมลเสนชนความสง หมายเหต
เปรยบเทยบกน
คลาดเคลอน
ต.ย.3 – ซอนทบแผนทขอบเขตอทยานแหงชาต
ในฐานขอมล กบแผนทตนฉบบ ตรวจสอบวาม
รปปดใดในฐานขอมลขาดหายไปหรอเกนมา
รายงานผลลพธเปน จานวนพนทรปปดทขาด
หายไป และทเกนมา
- ใชแผนทตนฉบบเปน
ขอมลอางอง
Completeness of
Attribute
ตรวจหารปปดขอบเขตอทยานแหงชาตใน
ฐานขอมล ทไมมคาขอมลรหสประจาอทยานฯ
หรอชออทยานฯ รายงานผลเปนจานวน (หรอ
รอยละ) รปปดทตรวจพบ
- เปนคณภาพของขอมล
อรรถาธบาย รหส และชอ
อทยานแหงชาต
Logical Consistency
(Domain consistency)
แสดงแผนทขอบเขตอทยานแหงชาตทงหมดขน
ซอนกบขอมลขอบเขตประเทศไทย ตรวจสอบ
พนทของรปปดทอยนอกขอบเขตประเทศไทย
รายงานผลเปนขนาดเนอทของพนทรปปดทเกน
ออกไป
- เปนการตรวจสอบ Spatial
Domain consistency
- เปนการตรวจสอบโดยใช
ขอมลขอบเขตประเทศเปน
ขอมลอางอง
Logical Consistency
(Conceptual consistency)
ตรวจสอบหาพนทรปปดทอยตดกนและมคา
รหสอทยานหรอชออทยานเหมอนกน รายงาน
ผลเปนจานวนพนทรปปด (รวมทงเนอทรวม) ท
ตรวจพบ
- เปนคณภาพของขอมล
อรรถาธบาย รหสและชอ
อทยาน
- เปนการตรวจสอบโดยไม
ตองใชขอมลอนๆ จาก
ภายนอก (ฐานขอมล)
- อาจชวยใหตรวจพบความ
ผดพลาดทางตาแหนง
หรอทางโทโปโลยดวย
Logical Consistency
(Topological consistency)
ตรวจสอบหาเสนขอบเขตทมปลายปลอย
(Dangle arc) รายงานผลเปนจานวนปลายปลอย
ทพบ
- เปนการตรวจสอบโดยไม
ตองใชขอมลอนๆ จาก
ภายนอก
Positional Accuracy
(Absolute accuracy)
ต.ย.1 – ซอนทบขอมลขอบเขตอทยานฯ ใน
ฐานขอมลกบแผนทตนฉบบ วดระยะความ
คลาดเคลอนระหวางเสนขอบเขตอทยานฯ ใน
ชดขอมลกบเสนขอบเขตเดยวกนในแผนท
ตนฉบบ รายงานผลเปนระยะคลาดเคลอนสงสด
- ใชแผนทตนฉบบเปน
ขอมลอางอง
มาตรฐานหลกการคณภาพขอมล (ISO 19113: Quality principles) 40
ตาราง 4-5 ตวอยางการวดคณภาพขอมลขอบเขตพนทอทยานแหงชาตโดยใชรายการคณภาพตามมาตรฐาน
รายการคณภาพขอมล ตวอยางการประยกตใชกบขอมลเสนชนความสง หมายเหต
และคาระยะคลาดเคลอนเฉลย Root Mean
Square Error พรอมทงคาเบยงเบนมาตรฐาน
Thematic Accuracy
(Quantitative attribute
accuracy)
เปรยบเทยบคาขอมลเนอทเขตอทยานฯ ของแต
ละอทยานทบนทกไวในฐานขอมล กบตวเลขเนอ
ทของอทยานฯ เดยวกน ตามขอมลทะเบยนเขต
อทยานแหงชาต ของกรมปาไม รายงานผลเปน
คลาดเคลอนสงสด และคาระยะคลาดเคลอน
เฉลย Root Mean Square Error พรอมทงคา
เบยงเบนมาตรฐาน
- เปนคณภาพของขอมล
อรรถาธบาย เนอทอทยาน
แหงชาต
- ใชขอมลเนอทตามประกาศฯ
ในทะเบยนเขตอทยาน
แหงชาต เปนขอมลอางอง
Thematic Accuracy
(Non-quantitative
attribute accuracy)
ซอนทบแผนทขอบเขตอทยานแหงชาตใน
ฐานขอมล กบแผนทตนฉบบ เปรยบเทยบคา
ขอมลชออทยานแหงชาตของแตละรปปดวาตรง
กบในแผนทตนฉบบหรอไม รายงานผลลพธเปน
จานวนพนทรปปดทมขอมลชออทยานแหงชาต
ไมถกตอง
- เปนคณภาพของขอมล
อรรถาธบาย ชออทยาน
แหงชาต
- ใชขอมลแผนทตนฉบบ
เปนขอมลอางอง
4.2 มาตรฐานการอธบายขอมล GIS (GIS Metadata) และการอธบายคณภาพขอมล
มาตรฐานดานการอธบายขอมลระบบสารสนเทศภมศาสตร (Metadata) หรอ ISO 19115 Geographic
Information – Metadata ปจจบนประกาศเปนมาตรฐานระหวางประเทศเมอป พ.ศ.2546 (ค.ศ. 2003)
เนอหาวธการอธบายคณภาพขอมลในสวนของ Metadata มรปแบบของการอธบายคณภาพขอมล ดงน
- รายการอธบายคณภาพขอมล ถกจดโครงสรางแบงเปน entity ยอยๆ เพอชวยใหมความ
คลองตวในการบนทกขอมล
- การอธบายขอมลสาหรบบนทกประวตการใชงาน (Usage) ของชดขอมล (ซงเปนหนงใน Quality
overview element ทระบไวในมาตรฐาน ISO 19113 Quality Principles) ถกบนทกอยภายใต
สวนของ Lineage มรายการอธบายขอมลชอ resourceSpecificUsage (idSpecUse) ทอยภายใต
สวนของ MD_Identification สาหรบบนทกประวตการใชงาน โดยชไปท entity MD_Usage ใน
การบนทกขอมล
- การอธบายคณภาพเชงปรมาณของขอมล จะใชรายการ metadata ตอไปนเปนกรอบหลกสาหรบ
รายการคณภาพทกประเภท คอ
♦ nameOfMeasure - ชอของชนดการทดสอบ
♦ measureIdentification - รหสระบกระบวนการมาตรฐาน
มาตรฐานหลกการคณภาพขอมล (ISO 19113: Quality principles) 41
♦ measureDescription - คาอธบายประเภทของการวด
♦ evaluationMethodType - ชนดของวธการทใช
♦ evaluationMethodDescription - คาอธบายวธการทใช
♦ evaluationProcedure - แหลงอางองถงกระบวนการประเมนคณภาพขอมล
♦ result - ผลลพธ
คณภาพขอมลจะมประโยชนมากหากไดถกอธบายอยางเปนระบบไวใน Metadata ทเปนมาตรฐาน ทงน
เพอใหผอนสามารถเขาใจความหมายของขอมลเกยวกบคณภาพเหลานนไดอยางถกตอง เหมาะสม
ISO/TC211 ไดกาหนดแนวทางในการรายงานคณภาพของขอมลภมศาสตรซงไดจากการประเมนตาม
หลกการของมาตรฐาน ISO 19114 ไวใน Metadata ตามมาตรฐาน ISO 19115
เพอใหเกดความเขาใจในแนวทางและวธการรายงานคณภาพของขอมลใน Metadata ตามมาตรฐาน
ISO 19115 โครงการศกษามาตรฐานคณภาพและการประเมนคณภาพขอมลไดทดลองทาการอธบาย
คณภาพของชนขอมลเสนชนความสงของประเทศไทยซงไดจากแผนทภมประเทศมาตราสวน 1:50,000 โดย
ใชมาตรฐาน Metadata ตามมาตรฐาน ISO 19115 แตเนองจากการศกษามไดมการประเมนคณภาพของ
ขอมลจรง คาคณภาพทนามาอธบายบางคาจงเปนคาทสมมตขนเพอเปนตวอยางใหเกดความเขาใจเทานน ดง
ตารางท 4-4
ตารางท 4-4 ตวอยางการอธบายคณภาพขอมลใน Metadata ตามมาตรฐาน ISO 19115
MD_Metadata
FileIdentifier: TESTQUALITY10001
language: Th
CharacterSet ??
parentIdentifier: TEST1000001
hierarchyLevel: 010 (feature type)
hierarchyLevelName: ขอมลเสนชนความสง
Contact:
CI_ResponsibleParty
individualName: ชนนทร ทนนโชต
organizationName: ภาควชาวศวกรรมสารวจ จฬาลงกรณมหาวทยาลย
Role: 010 (publisher)
DateStamp: 2001-08-22
metadataStandardName: ISO 19115
metadataStandardVersion: DIS
มาตรฐานหลกการคณภาพขอมล (ISO 19113: Quality principles) 42
ตารางท 4-4 ตวอยางการอธบายคณภาพขอมลใน Metadata ตามมาตรฐาน ISO 19115
+identificationInfo
MD_DataIdentification
language: Th
characterSet: ??
TopicCategory: 006 (elevation)
geographicDescription:
.EX_GeographicDescription
.extentTypeCode 1 (inclusion)
.geographicIdentifier:
.RS_Identifier
.code จงหวดเพชรบร
citation:
.CI_Citation
.title: เสนชนความสง 1:50,000
.date:
. CI_Date
. date:
. dateType:
abstract: ขอมลเสนชนความสง ดจไทสจากแผนทภมประเทศมาตรา
สวน 1:50,000
purpose: สาหรบเปนขอมล GIS พนฐานใหหนวยงานตางๆ ใชงาน
+resourceSpecificUsage
.MD_Usage
.specificUsage ใชในการศกษาทดลองวเคราะหวางแผนพฒนาแหลงนา
ถนน และการใชทดน
.userContactInfo:
. CI_ResposibleParty
. organizationName: ศนยสารสนเทศ สานกงานปลดกระทรวงมหาดไทย
. positionName: หวหนาฝายพฒนาระบบคอมพวเตอร
. role: 004 (user)
+resourceSpecificUsage
.MD_Usage
มาตรฐานหลกการคณภาพขอมล (ISO 19113: Quality principles) 43
ตารางท 4-4 ตวอยางการอธบายคณภาพขอมลใน Metadata ตามมาตรฐาน ISO 19115
.specificUsage ใชในการศกษาวเคราะหความออนไหวทางสงแวดลอมตอ
การพฒนาอตสาหกรรม
.userContactInfo:
. CI_ResposibleParty
. organizationName: สานกงานนโยบายและแผนสงแวดลอม
. positionName: ผอานวยการกองประสานนโยบายและแผนสงแวดลอม
. role: 004 (user)
+dataQualityInfo
DQ_DataQuality
Scope
.DQ_Scope
.level: 005 (dataset)
+lineage
.LI_Lineage
+source
.LI_Source
.description: สาเนาภาพถายแผนตนรางเสนชนความสงทใชในการพมพ
แผนทภมประเทศ มาตราสวน 1:50,000 ระวางเลขท
4045IV, 4046II, 4046III
.scaleDenominator
.MD_RepresentativeFraction
. denominator 50000
.sourceCitation
. CI_Citation
. title: ภาพถายแผนตนรางเสนชนความสง 1:50,000
. date:
..CI_Date
..date: 1990-08-10
..dateType: 003 (revision)
. citeResponsibleParty
..CI_ResponsibleParty
มาตรฐานหลกการคณภาพขอมล (ISO 19113: Quality principles) 44
ตารางท 4-4 ตวอยางการอธบายคณภาพขอมลใน Metadata ตามมาตรฐาน ISO 19115
..organizationName: กรมแผนททหาร
..role: 006 (originator)
+sourceStep
.LI_ProcessStep
.description: นาสาเนาภาพถายแผนตนรางมา scan ท resolution 250 dpi
.rational เพอแปลงจากสาเนาภาพ analog เปนขอมล raster digital
+sourceStep
.LI_ProcessStep
.description: นาขอมลทไดจากการ scan มาทาการ vectorize พรอมทง
แกไข และกาหนดคา attribute ระดบความสง โดยวธ semi-
interactive ดวยโปรแกรม R2V
.rational จดสรางขอมล GIS ในรปแบบ vector แกไขความผดพลาด
ของรปกราฟก และกาหนดคา attribute หลก
+sourceStep
.LI_ProcessStep
.description: ใชโปรแกรม PC Arc/Info อานขอมล vector ทไดจาก R2V
สรางเปน coverage แลวใชคาสง clean เพอสราง topology
แลวใชคาสงใน arcedit ตรวจหา/แกไข dangle node
.rational ตรวจสอบ/สราง topology consistency
+sourceStep
.LI_ProcessStep
.description: ใชคาสง transform แปลงคาพกดของขอมลใหเปนระบบ
พกด UTM โดยใชจด มมขอบทง 4 ของเสนกรอบแผนท
เปนจด tic ควบคมคา RMS ไมเกน 0.03 นว
.rational แปลงคาพกดของขอมลใหเปนระบบพกด UTM
+report
.DQ_Completeness
.nameOfMeasure: การนบ
.measureDescription นบจานวนเสนชนความสงทขาดหายไปหรอเกนมา
.evaluationMethodType: 002 (directExternal)
.evaluationMethodDescription นบจานวนเสนชนความสงในชดขอมลเปรยบเทยบกบ
ขอมลอางอง (ในทนคอแผนทตนฉบบ)
มาตรฐานหลกการคณภาพขอมล (ISO 19113: Quality principles) 45
ตารางท 4-4 ตวอยางการอธบายคณภาพขอมลใน Metadata ตามมาตรฐาน ISO 19115
.result:
. DQ_QuantitativeResult
. valueType: Number
. valueUnit เสน <หรอ เปอรเซนต>
. value 15 <หรอ 1.5>
+report
.DQ_CompletenessOmmission
.nameOfMeasure: การนบ
.measureDescription นบจานวนเสนชนความสงทขาดหายไป
.evaluationMethodType: 002 (directExternal)
.evaluationMethodDescription นบจานวนเสนชนความสงในชดขอมลทขาดหายไปเมอ
เปรยบเทยบกบขอมลอางอง (ในทนคอแผนทตนฉบบ)
โดยการซอนภาพขอมลในชดขอมลกบขอมลอางอง
.result:
. DQ_QuantitativeResult
. valueType: Number
. valueUnit เสน <หรอ เปอรเซนต>
. value 10 <หรอ 1.0>
.result:
. DQ_ConformanceResult
. specification
..CI_Citation
..title ขอกาหนดโครงการจดสรางฐานขอมล GIS จงหวด
..date
.. CI_Date
.. date: 1996-05-27
.. dateType: 001 (creation)
..citeResponsibleParty:
.. CI_ResponsibleParty
.. organizationName: กรมสงเสรมคณภาพสงแวดลอม
.. role: 006 (originator)
. explanation จานวนเสนชนความสงทขาดหายไปจะตองไมเกน 0.5 %
มาตรฐานหลกการคณภาพขอมล (ISO 19113: Quality principles) 46
ตารางท 4-4 ตวอยางการอธบายคณภาพขอมลใน Metadata ตามมาตรฐาน ISO 19115
. pass 0 (No)
.DQ_AbsoluteExternalPositionalAccuracy
.measureDescription ระยะคลาดเคลอนของตาแหนงของเสนเทยบกบตนฉบบ
.evaluationMethodType: 002 (directExternal)
.evaluationMethodDescription ซอนขอมลเสนชนความสงกบขอมลอางอง (ในทนคอแผน
ทตนฉบบ) วดระยะคลาดเคลอนระหวางเสนชนความสง
เสนเดยวกนในชดขอมลทงสอง หาคา RMSE ของคา
คลาดเคลอนทวดมาทงหมด
.result:
. DQ_QuantitativeResult
. valueType: Number
. valueUnit เมตร
. value 18.342
+dataQualityInfo
DQ_DataQuality
Scope
.DQ_Scope
.level: 011 (property type) ???
.levelDescription เสนชนความสงทกเสนทมคา attribute ประเภทเสนชน
ความสงเปน “เสนชนความสงปกต”
+report
.DQ_DomainConsistency
.nameOfMeasure: การนบ
.measureDescription นบจานวนเสนชนความสงปกตทมคาระดบไมเขาเกณฑ
.evaluationMethodType: 001 (direct internal)
.evaluationMethodDescription ตรวจสอบคา attribute คาระดบความสง ของเสนชนความ
สงปกต นบวาเสนใดมคาระดบทหารดวย 20 ไมลงตว
.result:
. DQ_QuantitativeResult
. valueType: Integer
. valueUnit เสน
. value 40
มาตรฐานหลกการคณภาพขอมล (ISO 19113: Quality principles) 47
4.4 แนวทางการพฒนาและใชงานมาตรฐานดานหลกการคณภาพขอมลในประเทศไทย
จากผลการศกษามาตรฐานระหวางประเทศ และมาตรฐานขององคกรวชาชพตางๆ ทมเนอหาเกยวกบ
คณภาพขอมลภมศาสตร สามารถตงขอสงเกตดงตอไปน
ขอกาหนดเกยวกบหลกการและวธการประเมนคณภาพขอมลภมศาสตรมกจะถกบรรจอยเปน
สวนประกอบสวนหนงในมาตรฐานประเภทอน เชนในมาตรฐานรปแบบของการแลกเปลยนขอมล
(เชนในมาตรฐาน SDTS) หรอในมาตรฐานวธการอธบายขอมล (เชน มาตรฐาน OGC) เปนตน
ในขณะทมาตรฐานระหวางประเทศ ISO19113 และ ISO19114 นนเปนมาตรฐานสาหรบหลกการ
และวธการประเมนคณภาพขอมลภมศาสตรโดยตรง จงมเนอหาครอบคลมประเดนตางๆ ทเกยวของ
ไวคอนขางครบถวนกวา
มาตรฐานบางฉบบยงเนนเฉพาะรายการคณภาพดานความถกตองเชงตาแหนงเทานน เชนมาตรฐาน
ของ FGDC และมาตรฐานของ OGC
มาตรฐาน ISO19113 จะกาหนดหลกการพนฐานและระบรายการคณภาพทหลากหลายคอนขาง
ครบถวนรวมทงมการกาหนดวธการทจะสามารถเพมเตมรายการคณภาพอนๆ อกได ในขณะท
มาตรฐาน OGC กาหนดรายละเอยดของรายการคณภาพดานความถกตองเชงตาแหนงทครอบคลม
ไปถงขอมลคาพกดจากแบบจาลองภาพคซอน สวนมาตรฐานของ FGDC ซงเปนมาตรฐาน
ระดบประเทศ มเนอหาครอบคลมไปถงขอมลหมดควบคมยโอเดตก และกาหนดเกณฑคณภาพขน
ตาไวดวย
จากการวเคราะหลกษณะของประเดนเนอหาเกยวกบคณภาพขอมลภมศาสตร ทไดมการระบไวใน
มาตรฐานฉบบตางๆ สามารถสรปแนวของเนอหาเปน 6 กลมคอ
1) หลกการ ขอบเขตความหมายของคณภาพขอมลภมศาสตร หลกการในการประยกตใชงาน
2) รายการองคประกอบของคณภาพขอมลภมศาสตร นยามและการอธบายความหมาย รวมทง
อาจมตวอยางประกอบคาอธบาย
3) หลกการ แนวคด และแนวทางขนตอนทวไปสาหรบการประเมนคณภาพขอมล
4) รายละเอยดของตวชวด และเทคนควธการตาง ๆ สาหรบการวดรายการคณภาพขอมล
5) เกณฑขนตาของคณภาพขอมลสาหรบรายการคณภาพขอมลแตละรายการ โดยอาจเปนเกณฑ
ขนตาของคณภาพสาหรบการประยกตใชงานขอมลในกรณตาง ๆ
6) รปแบบ วธการรายงานขอมลเกยวกบคณภาพของขอมลภมศาสตร
มาตรฐานหลกการคณภาพขอมล (ISO 19113: Quality principles) 48
ขอเสนอแนวทางการพฒนาและใชงานมาตรฐานดานหลกการคณภาพขอมลในประเทศไทย ดงน
1. สงเสรมการศกษาพฒนามาตรฐานเกยวกบหลกการ ขอบเขตความหมายของคณภาพขอมล
ภมศาสตร รวมทงรายการและคานยามขององคประกอบของคณภาพขอมลภมศาสตร ใหเกด
ความเขาใจทตรงกนในหมผพฒนาและผใชงานกอนเปนอนดบแรก โดยเหนควรนาเอาเอกสาร
มาตรฐานระหวางประเทศ ISO19113: 2002 มาใชเปนกรอบอางองในการ ประกาศใช
มาตรฐานของประเทศไทย ทงนเนองจากเปนมาตรฐานระหวางประเทศซงพฒนาโดย ISO และ
ประเทศไทยเองกเปนสมาชกของคณะกรรมการเทคนค ISO/TC211 และไดมสวนรวมในการ
พฒนามาตรฐานดงกลาวดวย
2. สงเสรมการศกษาพฒนามาตรฐานเกยวกบหลกการ แนวคด และขนตอนแนวทางในการ
ดาเนนการประเมนคณภาพขอมลภมศาสตร เปนการสรางขอตกลงเพมเตมในหลกการเกยวกบ
การวดคณภาพขอมล ซงควรจะรวมถงประเดนเรองการเลอกใชแหลงขอมลสาหรบอางองในการ
วดคณภาพของชดขอมล การสมตวอยาง การวดความคลาดเคลอน การเลอกและคานวณ
ตวชวดคณภาพ และการคานวณคาคณภาพรวมจากรายการคณภาพหลายรายการ ซงเอกสาร
มาตรฐาน ISO19114: 2003 ควรถกประกาศใชเพอเปนกรอบอางองในการพฒนามาตรฐาน
ดานนในประเทศไทย รวมถงประเดนเกยวกบการเลอกใชแหลงขอมลอางอง ซง ISO/TC211
ไดประกาศมาตรฐานดานขอกาหนดผลตภณฑขอมล (ISO 19131:Data Product Specifications)
ซงจะตองมการศกษาในรายละเอยดของมาตรฐานขอกาหนดดงกลาวเพอการนามาใชงานตอไป
3. สงเสรมการศกษาพฒนามาตรฐานทเกยวกบรายการคณภาพขอมลตางๆ ไดแกรายการ
องคประกอบยอยของแตละรายการคณภาพ ประเภทของตวชวดตางๆ ทสามารถนามาใชในการ
อธบายคณภาพขอมลแตละรายการได ทงนโดยการศกษาจากเอกสารมาตรฐานอนๆ ทมการ
ระบรายละเอยดดงกลาวไว เชน มาตรฐานของ OGC มาตรฐานของ FGDC รวมทงเอกสารทาง
วชาการอนๆ เชนตารา บทความทางวชาการ เปนตน
4. สงเสรมการศกษาพฒนามาตรฐานรปแบบ วธการอธบาย รายงานคณภาพขอมล โดยอาศย
หลกการ วธการทกาหนดไวในมาตรฐาน ISO 19115 เปนหลก เพอความสอดคลองกบ
หลกการของการอธบายคณภาพขอมลทกาหนดไวในมาตรฐาน ISO 19113 และ ISO 19114
5. ศกษาพฒนามาตรฐานเกณฑคณภาพขนตาของขอมลภมศาสตรรายการพนฐานทมการใชงาน
โดยกลมผใชจานวนมาก เชนเกณฑคณภาพขนตาของขอมลแผนทฐานของประเทศไทย
6. ศกษาพฒนามาตรฐานหลกการแนวทางในการกาหนดเกณฑคณภาพของการเลอกใช หรอจดทา
ขอมลภมศาสตรสาหรบการประยกตใชงานดานตาง ๆ
มาตรฐานหลกการคณภาพขอมล (ISO 19113: Quality principles) 49
เอกสารอางอง (References)
International Organization for Standardization (ISO) ISO 19113: 2002 (E). ISO 19113 Geographic
information – Quality principles.
สานกงานพฒนาเทคโนโลยอวกาศและภมสารสนเทศ (องคการมหาชน) (2544). รายงานฉบบสมบรณ
โครงการศกษามาตรฐานคณภาพและการประเมนคณภาพขอมล จดทาโดยศนยบรการวชาการแหง
จฬาลงกรณมหาวทยาลย
มาตรฐานหลกการคณภาพขอมล (ISO 19113: Quality principles) 50
ภาคผนวก ก
International Standard ISO 19113 (First Edition 2002-12-01)