et uitbesteden van productiewerk aan Azië en verre-gaande automatisering hebben een einde gemaaktaan de kennismaatschappij waarin wij leven. Hetverwerken van kennis is een vaardigheid van de lin-kerhersenhelft. Willen we onze welvaart behouden,dan zullen we andere vaardigheden moeten cultive-ren: die van onze rechterhersenhelft...” Dit zegtDaniel Pink, auteur van ‘A whole new mind’.Om te bepalen of je met een beroep je brood kuntverdienen, moet je je afvragen:Kan dit werk goedkoper gedaan worden in Azië (ofelders)?Kan een computer het sneller doen?Is er vraag naar wat ik te bieden hebben in deze tijdvan overvloedig aanbod?Wanneer je antwoord op vraag 1 of 2 ‘ja’ is of jeantwoord op vraag 3 ‘nee’, dan ga je het moeilijkkrijgen. Het is dus maar de vraag of het geld dat hetnieuwe kabinet in rekenen en taal wil steken onsiets gaat opleveren. Als maatschappij kunnen we inplaats daarvan beter de focus verleggen naar de cre-atieve en probleemoplossende vaardigheden van derechterhersenhelft. Want daar ligt de toekomst.

Zes zintuigen Laten we die toekomst eens verkennen. Op welkewijze kunnen we deze creatieve vaardigheden ont-

wikkelen? Daniel Pink spreekt van de zes zintuigenvan het rechterbrein: design, verhalen, symfonie,empathie, spel en betekenis. Design behelst de kunstom in een aantrekkelijk ontwerp iets functioneels tepresenteren dat de zintuigen op plezierige manierprikkelt. Verhalen zorgen voor een persoonlijke ver-binding met mensen, voorwerpen en diensten (waar-onder ook vakken in het onderwijs) en gaan eenstap verder dan logisch argumenteren. Symfonie ishet samenbrengen van ogenschijnlijk niet-gerela-teerde ideeën en vanuit deze mix tot nieuwe ideeënen uitvindingen komen. Empathie is het vermogenmet emoties om te gaan en ook het ontwikkelen vanintuïtie. Spel begint bij regels leren, en evolueertvervolgens in regels breken om je eigen nieuweregels te kunnen bedenken. Dit alles bij voorkeurmet humor en in een luchtige sfeer. Betekenis is hetdoel van de levensreis; je geeft betekenis aan hetleven vanuit jezelf.

Hoe overleef ik het onderwijs?Wanneer kinderen onderworpen worden aan regelsen aan leerstof die volwassenen bedenken, en geenruimte krijgen voor eigen inbreng en eigen talent,zullen ze hun creatieve potentieel vooral inzettenom te kunnen overleven binnen het huidige onder-wijssysteem. Bovendien geeft dit stress waardoor er

e d u c a r e[ pagina 14 ] 1/2011

“H

We leiden onze kinderen op voor de toekomst. Maar hoe ziet die toe-

komst eruit? Als je naar de arbeidsmarkt kijkt, zie je dat veel werk door

computers wordt overgenomen of naar Azië verplaatst. Wat betekent

dat voor het soort werk dat we hier blijven doen en wat onze kinderen

op school moeten leren?

Patricia Ritsema van Eck

Veranderende samenleving vraagt nieuwe vaardigheden

© AV

ENTU

RIJ

N

Leren van het leven zelfVoorbeeld 1Enkele jaren geleden wonnen scholieren van StichtingAventurijn in Loenen (Gld) de tweede prijs bij de nationaleschoolwedstrijd van ThinkQuest: wie maakt het leukstecomputerspel. De jongens namen de geschiedenis vanNederland als uitgangspunt voor een game waarbij diversevolken en rijken met elkaar de strijd aangingen om landenen steden. Level-up betekent vooruitgaan in de tijd, waar-door je als speler beschikking krijgt over steeds beteretechnieken qua bouwen, smeden en vervoer. Je hebt uiter-aard geen wedstrijd nodig om het verwerken van kennis inmulti-mediatoepassingen te stimuleren.

Voorbeeld 2Op Basisschool De Vallei in Renkum zijn de kinderen zelfverantwoordelijk voor het beheren van de geldpotjes. Aanhet begin van het schooljaar bespreken de kinderen onder-ling hoe het budget verdeeld wordt en wat er maandelijksbeschikbaar is. Zo kan er bijvoorbeeld € 100,- per maanduitgegeven worden voor de keuken. Wil je pannenkoekenbakken? Dan moet je een boodschappenlijstje samenstel-len, uitrekenen wat alle ingrediënten kosten en vervolgensoverleggen met de groep of je dit kunt en mag uitgeven.Verschillende vaardigheden worden hierbij moeiteloosgeleerd en het is nog lekker ook!

Patricia Ritsema van Eck is

auteur van ‘Mijn blijde Hart’

en ‘Dromen voor het paradijs’.

Haar vier kinderen genieten

democratisch onderwijs met

veel ruimte voor creatieve ont-

wikkeling bij Stichting

Aventurijn.

Is de leerstof van je kind

e d u c a r e 1/2011 [ pagina 15 ]

letterlijk minder zuurstof en voedingstoffen naar dehersenen gaan. Het ontwikkelen van nieuwe vaar-digheden wordt hierdoor ernstig belemmerd.Wanneer we onze kinderen een kans willen biedenop een geslaagde toekomst, dan zullen we zo snelmogelijk onze methodes van onderwijs moeten her-zien.

Stressvrij leren, het kanIn een groep van dertig kinderen kom je een rijkdomaan talenten en interesses tegen, die allemaal inge-zet kunnen worden om het onderwijs plezierig enstress-vrij te maken voor zowel deze kinderen als

hun docenten. Het verwerven van kennis en het ont-wikkelen van creatieve vaardigheden kan vrijwelmoeiteloos verlopen, wanneer het kind de kanskrijgt te leren waar hij zin in heeft. Onderwijspioniers als Alexander Neill en John Holthebben aangetoond dat vrijheid van leren, zoals diegeboden wordt door de democratische scholen, kin-deren de kans geeft zich te ontplooien tot gelukkigevolwassenen, die voldoening vinden in de door hengekozen beroepen en die prima in staat zijn zich tehandhaven in de huidige maatschappij. De zes zin-tuigen van het rechterbrein zijn bij deze volwasse-nen opvallend goed ontwikkeld. Toekomstgericht

Meer lezen?

Daniel H. Pink, ‘A Whole New

Mind; Why right-brainers will

rule the future’

Maaike van Mourik, ‘Leren?

Natuurlijk!’

Informatie:

www.danpink.com

www.democraticeducation.com

Waardering voor beelddenkersDaniel Pink geeft in ‘A Whole New Mind’ enkele voor-beelden van de nieuwe rol van de zes zintuigen inonderwijs en ondernemingen. Zo heeft design een pro-minente rol gekregen in diverse middelbare scholen.Hier is de waardering voor beelddenkers enorm toege-nomen – beelddenkers hebben vaak moeite met traditi-onele leervormen, maar komen helemaal tot hun rechtin creatieve designvakken. Als neveneffect zien dezescholen een afname in spijbelaars, vroegtijdig schoolver-laters en in geweld en agressie. Op medische faculteiten krijgen studenten tegenwoordigcollege in verhalen vertellen en empathisch luisteren.Artsen die patiënten hun verhaal laten vertellen in plaats

van alleen hun klachten op te sommen, blijken veel nauw-keuriger diagnoses te stellen. Soms heeft dit zelfs het ver-schil uitgemaakt tussen leven en dood voor de patiënt.Een ander hot item is games: verpesten of verrijken dezenou het leven van onze kinderen? Aan de universiteitvan Wisconsin geloven ze het laatste. “Leren is niet het-zelfde als het memoriseren van geïsoleerde feiten. Echtleren vindt plaats wanneer je feiten kunt verbinden envervolgens manipuleren. Dit zijn vaardigheden die je bijuitstek leert van gamen,” aldus prof. James Paul Gee. En had je ooit kunnen bedenken dat multinationalstegenwoordig liever een dichter dan een econoom inhu-ren om hun personeel te managen?

onderwijs vraagt van vol-wassenen om te vertrou-wen dat een kind leert wathet nodig heeft en wanneerhet dit nodig heeft. Ken jeéén gezond kind dat nietheeft leren lopen of spre-ken? En hebben ze eenonderwijsmethode nodiggehad om dit te leren? Noudan...

wel toekomstbestendig?

Dit artikel kreeg je van Educare! Educare is een tijdschrift over opvoeden en onderwijzen vanuit verbondenheid. Het wordt uitgegeven door Stichting Universele Opvoeding en verschijnt 5x per jaar. Ieder nummer bevat een uitneembaar katern met praktische oefeningen en informatie die je thuis en/of in de klas kunt uitvoeren. Wanneer je op de hoogte wilt blijven van nieuws over opvoeding en onderwijs in verbondenheid, dan kun je je inschrijven op onze digitale nieuwsbrief. We sturen je dan ook bericht wanneer de nieuwe Educare (het tijdschrift) uitkomt. We gebruiken de nieuwsbrief tevens voor nieuws wat niet in het tijdschrift gedrukt kon worden en om je op de hoogte te houden van ontwikkelingen op onze websites. Schrijf je nu in op de nieuwsbrief en ontvang direct 6 Educare katernen (pdf):

1. Leren met Hart Focus 2. Schatgraven in jezelf 3. Verrassend tekenen 4. Opgroeien in verbondenheid 5. Leren kun je leren 6. De rol van spiegelneuronen

Je vindt het inschrijfformulier op onze homepage op www.educare.nl Op onze website kun je ook een abonnement afsluiten op het tijdschrift zelf of ter kennismaking een proefnummer aanvragen. De websites van Stichting Universele Opvoeding:

www.educare.nl – alles over het tijdschrift Educare www.opvoedingsboek.nl – wekelijks een boekbespreking... www.opgroeieninverbondenheid.nl – wekelijks een praktische tip... opvoedingenonderwijs.ning.com – digitale ontmoetingsplaats voor leden

Copyrights van alle teksten en foto’s in deze pdf berusten bij Stichting Universele Opvoeding en de respectievelijke auteurs en fotografen. Je mag er niets uit kopiëren zonder hier vooraf toestemming voor te vragen. Je mag wèl deze pdf in zijn geheel doorgeven aan vrienden en/of collega’s van wie je denkt dat ze belangstelling hebben voor de inhoud ervan. St. Universele Opvoeding – Hendrik Marsmanweg 16 – 4103 WS Culemborg – redactie@educare.nl