IR. 2 Republika Makedonija Dr`aven zavod za statistika ... · Neprofiten sektor 2 7 Godina na...
23
1 Celosen naziv na delovniot subjekt 2 Edinstven mati~en broj na subjektot - EMBS 3 Reden broj na edinicata vo sostav 4 Elektronska po{ta ___________________________________________________________ 5 Vkupno vraboteni vo izve{tajnata edinica (sostojba 31.12) Vkupno @eni 6 Na koj sektor pripa|a izve{tajnata edinica Dr`aven sektor 1 Neprofiten sektor 2 7 Godina na registracija vo Ministerstvoto za obrazovanie i nauka______________ 8 Nau~na oblast (naziv) _________________________________________________________ 9 Dejnost (NKD) _________________________________________________________ (Spored Klasifikacijata na dejnosti) IR. 2 Ulica i broj ___________________________________ Telefon ______________________ GODI[EN IZVE[TAJ Op{tina _______________________ Naseleno mesto ______________________________ Vo pra{aweto 8 vnesete ja {ifrata na nau~nata oblast vo koja ste imale najnogu proekti, odnosno oblasta na naukata vo koja vrabotenite za istra`uvawe i razvoj najgolem del od vremeto rabotele vo taa oblast vo tekot na godinata. (edinicata vo sostav go vpi{uva celosniot naziv na delovniot subjekt vo ~ij sostav e, kako i svojot) ZA ISTRA@UVAWE I RAZVOJ, ZA DR@AVNIOT SEKTOR I PRIVATNITE NEPROFITNI ORGANIZACII VO 2017 GODINA PRED DA PO^NETE SO POPOLNUVAWE NA OBRAZECOT, DETALNO PROU^ETE GI OBJASNUVAWATA ZA SEKOE PRA[AWE ______________________________________________________________________________ ______________________________________________________________________________ Republika Makedonij a Dr`aven zavod za statistika ^len 26 od Zakonot za dr`avnata statistika ("Slu`ben vesnik na RM" br. 54/97, 21/07, 51/11, 104/13, 42/14, 192/15 i 27/16) i Programata za statisti~ki istra`uvawa za periodot 2018-2022 godina ("Slu`ben vesnik na Republika Makedonija" br.22/18). Podatocite {to se pribiraat so ovoj obrazec pretstavuvaat individualni podatoci, za{titeni so Zakonot za dr`avnata statistika i }e se koristat isklu~ivo za statisti~ki celi.
Transcript of IR. 2 Republika Makedonija Dr`aven zavod za statistika ... · Neprofiten sektor 2 7 Godina na...
1 Celosen naziv na delovniot subjekt
2 Edinstven mati~en broj na subjektot - EMBS
3 Reden broj na edinicata vo sostav
4
Elektronska po{ta ___________________________________________________________
5 Vkupno vraboteni vo izve{tajnata edinica (sostojba 31.12)
Vkupno
@eni
6 Na koj sektor pripa|a izve{tajnata edinica
Dr`aven sektor 1
Neprofiten sektor 2
7 Godina na registracija vo Ministerstvoto za obrazovanie i nauka______________
8 Nau~na oblast (naziv) _________________________________________________________
9 Dejnost (NKD) _________________________________________________________ (Spored Klasifikacijata na dejnosti)
IR. 2
Ulica i broj ___________________________________ Telefon ______________________
GODI[EN IZVE[TAJ
Op{tina _______________________ Naseleno mesto ______________________________
Vo pra{aweto 8 vnesete ja {ifrata na nau~nata oblast vo koja ste imale najnogu proekti, odnosno oblasta na naukata vo koja vrabotenite za istra`uvawe i razvoj najgolem del od vremeto rabotele vo taa oblast vo tekot na godinata.
(edinicata vo sostav go vpi{uva celosniot naziv na delovniot subjekt vo ~ij sostav e, kako i svojot)
ZA ISTRA@UVAWE I RAZVOJ, ZA DR@AVNIOT SEKTOR I PRIVATNITE NEPROFITNI ORGANIZACIIVO 2017 GODINA
PRED DA PO^NETE SO POPOLNUVAWE NA OBRAZECOT, DETALNO PROU^ETE GI OBJASNUVAWATA ZA SEKOE PRA[AWE
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
Republika Makedonija Dr`aven zavod za statistika
^len 26 od Zakonot za dr`avnata statistika ("Slu`ben vesnik na RM" br. 54/97, 21/07, 51/11, 104/13, 42/14, 192/15 i
27/16) i Programata za statisti~ki istra`uvawa za periodot 2018-2022 godina ("Slu`ben vesnik na Republika
Makedonija" br.22/18).
Podatocite {to se pribiraat so ovoj obrazec pretstavuvaat individualni podatoci, za{titeni so Zakonot za dr`avnata statistika i }e se koristat isklu~ivo za statisti~ki celi.
2
ma`
i
`en
im
a`i
`en
i(5
+7)
(6 +
8 )
(5 +
9)
(6+
10)
1
23
45
67
89
10
011
01V
KU
PN
O (
02+
08+
09+
10+
11)
02
03A
sist
ent
istr
a`uv
a~
04P
oml
ad a
sist
ent
istr
a`uv
a~
05N
au~n
i so
vetn
ici
06V
i{i
nau~
ni s
orab
otni
ci
07N
au~n
i so
rabo
tnic
i
08S
tru~
ni
so
rab
otn
ic
i
09T
ehn
i~k
i r
abo
tni
ci
10R
ako
vo
dn
i r
abo
tni
ci
(m
enax
eri
)
11D
rug
i r
abo
tni
ci
(p
om
o{
ni
)
012
01V
KU
PN
O (
02+
08+
09+
10+
11)
02
03A
sist
ent
istr
a`uv
a~
04P
oml
ad a
sist
ent
istr
a`uv
a~
05N
au~n
i so
vetn
ici
06V
i{i
nau~
ni s
orab
otni
ci
07N
au~n
i so
rabo
tnic
i
08S
tru~
ni
so
rab
otn
ic
i
09T
ehn
i~k
i r
abo
tni
ci
10R
ako
vo
dn
i r
abo
tni
ci
(m
enax
eri
)
11D
rug
i r
abo
tni
ci
(p
om
o{
ni
)
Ob
jasn
uvaw
e: V
o t
abel
ata
ne
treb
a d
a se
vk
lu~
at v
rab
ote
ni
te v
o s
lu`
bi
te z
a o
bez
bed
uvaw
e i
vo
res
tor
ani
te, o
dr
`uv
a~i
te n
a hi
gien
a, ~
uvar
ite
na
ob
jek
tot,
po
rti
ri
te i
sl
.
ma`
i`
eni
Ak
o n
adv
or
e{n
ite
so
rab
otn
ic
i v
o t
eko
t n
a go
di
nat
a i
maa
t d
va
il
i p
ov
e}e
do
gov
or
i z
a d
elo
so
ist
ra`
uva~
kat
a o
rga
ni
zac
ija
, da
se n
aved
at s
amo
ed
na{
i t
oa
on
amu
kad
e {
to
im
aat
rab
ote
no
po
gol
em v
rem
ensk
i p
eri
od
. Vr
abo
ten
ite
ko
i v
o i
str
a`uv
awe
i r
azv
oj r
abo
tat
po
mal
ku
od
10
% n
e se
zem
aat
pr
edv
id
i n
e se
pr
esm
etuv
aat.
Vr
abo
ten
i n
a n
eop
red
elen
o i
na
op
red
elen
o v
rem
e za
ist
ra`
uvaw
e i
raz
vo
j
Ist
ra`
uva~
i, v
kup
no
(0
3+04
+05
+06
+07
)
Nad
vo
re{
ni
so
rab
otn
ic
i p
o d
ogo
vo
r z
a d
elo
il
i a
vto
rsk
i h
on
or
ar i
vr
abo
ten
i s
o d
op
ol
ni
tel
en r
abo
ten
od
no
s za
ist
ra`
uvaw
e i
raz
vo
j
Ist
ra`
uva~
i, v
kup
no
(0
3+04
+05
+06
+07
)
Pri
pop
olnu
vaw
e na
tab
elat
a ve
mol
ime
da
obrn
ete
vnim
anie
na
sled
nive
rab
oti:
Vo
kol
ona
1 (m
a`i
) tr
eba
da
go v
nese
te z
biro
t od
kol
onit
e 5
+7,
vo k
olon
a 2
(`en
i)
treb
a d
a go
vne
sete
zb
irot
od
kol
onit
e 6+
8. V
o ko
lon
ata
3 (m
a`i
) tr
eba
da
se v
nese
zbi
rot
od k
olon
ite
5+9
, vo
kol
onat
a 4
(`en
i)
treb
a d
a se
vne
se z
biro
t od
kol
onit
e 6+
10. V
o ko
lon
ite
5 (m
a`i)
i 6
(`
eni)
vn
eset
e go
bro
jot
na l
ica
koi
rabo
tat
so p
olno
rab
otno
vre
me
vo i
stra
`uv
a~ko
-raz
vojn
ata
dej
nost
. Vo
kol
onat
a 7
(ma`
i)
i 8
(`en
i)
vnes
ete
go b
rojo
t na
lic
a ko
i ra
botn
oto
vrem
e im
e p
okus
o od
pol
noto
rab
otno
vre
me
, a v
o ko
lon
a 9
(ma`
i)
i 10
(`
eni
) t
reba
da
se p
resm
eta
ekvi
val
ento
t na
pol
no r
abot
no v
rem
e na
ist
ra`
uva~
ite
spor
ed p
rim
erot
vo
Upa
tstv
oto
na s
tran
ica
3.
Rab
otno
vre
me
poku
so o
d p
olno
to r
abot
no v
rem
e
broj
na
lic
abr
oj n
a l
ica
izra
zeno
vo
EP
RV
bro
j na
lic
a iz
raze
no v
o ek
viva
len
t na
ist
ra`
uva~
i so
pol
no r
abot
no v
rem
e
Tab
ela
1. V
rab
ote
ni
za
ist
ra`
uvaw
e i
raz
vo
j vo
per
io
do
t o
d 0
1.01
do
31.
12.2
017
(izr
azen
o s
o b
ro
j na
fi
zi~k
i l
ic
a i
ek
vi
val
ent
na
po
ln
o r
abo
tno
vr
eme
- E
PR
V)
ma`
i`
eni
ma`
i`
eni
broj
na
lic
a
Vku
pen
broj
na
lic
a ko
i ra
bota
t na
ist
ra`
uva~
ka r
abot
a
Vra
bote
ni
Bro
j na
lic
a vr
abot
eni
so
pol
no r
abot
no v
rem
e vo
is
tra`
uva~
ko-r
azvo
jnat
a d
ejno
st
3
Pojasnuvawe:Istra`uva~i
Stru~ni rabotnici
Tehni~ki rabotnici
Objasnuvawe za popolnuvawe na tabelata (Delovni subjekti)
Primer: Vo Tabela 1, vo Red 01 Zbir od redovite 02+08+09+10+11
1 (3h0,5)
2 (2h0,2)
3 (1h0,5)
4 (2h0,25h0,66)
= 8 = 2.7
. . . . . . . . . . . . . . . 3 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . = 1.5 3 istra`uva~i rabotat vo istra`uva~ko - razvojnata dejnost samo polovina rabotno vreme od polnoto rabotno vreme (50%) . . . .
Vraboteni vo istra`uva~ko - razvojnata dejnost so rabotno vreme pokuso od polnoto rabotno vreme
Broj na rabotnicia)
Ekvivalent na polnoto rabotno vreme
b)
Primer
2 istra`uva~i rabotat vo istra`uva~ko - razvojnata dejnost cela godina samo 20% od polnoto rabotno vreme (20%) . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . 2 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . = 0.4
1 istra`uva~ e vraboten vo istra`uva~ko -razvojnata dejnost polovina godina (6 meseci) so polno rabotno vreme . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . .1 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . = 0.5
Istra`uva~i se stru~waci koi se zanimavaat so iznao|awe na novi znaewa,proizvodi, postapki, metodi i sistemi i/ili rakovodat so nau~no-istra`uva~ki i istra`uva~ko-razvojni proekti.
Vo stru~ni rabotnici spa|aat vrabotenite koi u~estvuvaat vo nau~no-stra`uva~kata i istra`uva~ko-razvojnata dejnost, no sepak ne se nositeli na istra`uva~ko-razvojni proekti.
Vo tehni~ki rabotnici spa|aat onie rabotnici koi vo istra`uva~ko-razvojnite proekti izvr{uvaat tehni~ki raboti pod rakovodstvo na istra`uva~ite i stru~nite rabotnici.Stepenot na stru~no obrazovanie na tehni~kite rabotnici se dvi`i od sredno do visoko obrazovanie,{to zavisi od zada~ite {to gi dobivaat.
Rakovodni rabotnici
Vkupen broj na istra`uva~i
Ekvivalent na istra`uva~i so polno rabotno
vreme
Upatstvo za presmetka na podatokot za ekvivalent na polnoto rabotno vreme (EPR) na istra`uva~ite (koloni 3, 4, 9 i 10) ~ie rabotno vreme vo istra`uva~ko - razvojnata dejnost e pokuso od polnoto rabotno vreme - ekvivalent na istra`uva~i so polno rabotno vreme.
Vo rakovodni rabotnici spa|aat onie vraboteni koi rakovodat, oblikuvaat, planirat i organiziraat sproveduvawe na nau~no-istra`uva~ka i istra`uva~ko-razvojna rabota vo istra~uva~kite organizacii.
Drugi rabotnici (pomo{ni)
Vo drugi vraboteni se vklu~uvaat kvalifikuvanite i nekvalifikuvanite rabotnici, sekretari i drugi rabotnici vo kancelarii, koi u~estvuvaat vo nau~no-istra`uva~ki proekti ili se neposredno povrzani so niv. Vo ovaa kategorija se vklu~uvaat i administrativnite rabotnici koi glavno se zanimavaat so finansiski i kadrovski raboti i op{ta administracija, ako nivnata dejnost e neposredno povrzana so izvr{uvaweto na rabotite za potrebite na nau~no-istra`uva~kata i istra`uva~ko-razvojnata dejnost.
. . . . . . . . . . . . . . . 2 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . = 0.32 istra`uva~i se vraboteni vo istra`uva~ko - razvojnata dejnost 8 meseci samo 25% od polnoto rabotno vreme . . . . . .
Vo istra`uva~i treba da se raspredelat vrabotenite vo istra`uva~ko-razvojnata dejnost koi gi ispolnuvaat uslovite za raspredeluvawe spored Zakonot za nau~no-istra`uva~ka dejnost.
Vo Tabela 1, vo kolonite 7, 8, 9 i 10 (vraboteni koi rabotat pomalku od polnoto rabotno vreme vo oblasta na istra`uvawe i razvoj) se prika`uvaat onie vraboteni koi rabotat vo oblasta na istra`uvawe i razvoj samo del od polnoto rabotno vreme (pomalku od 90% i pove}e od 10%).
4
ma`
i`
eni
ma`
i`
eni
ma`
i`
eni
ma`
i`
eni
ma`
i`
eni
ma`
i`
eni
ma`
i`
eni
ma`
i`
eni
12
34
56
78
910
1112
1314
1516
021
01V
KU
PN
O (
02+
08+
09+
10+
11)
02
03A
sist
ent
istr
a`uv
a~
04P
oml
ad a
sist
ent
istr
a`uv
a~
05N
au~n
i so
vetn
ici
06V
i{i
nau~
ni s
orab
otni
ci
07N
au~n
i so
rabo
tnic
i
08S
tru~
ni
so
rab
otn
ic
i
09T
ehn
i~k
i r
abo
tni
ci
10R
ako
vo
dn
i r
abo
tni
ci
(m
enax
eri
)
11D
rug
i r
abo
tni
ci
(p
om
o{
ni
)
022
01V
KU
PN
O (
02+
08+
09+
10+
11)
02
03A
sist
ent
istr
a`uv
a~
04P
oml
ad a
sist
ent
istr
a`uv
a~
05N
au~n
i so
vetn
ici
06V
i{i
nau~
ni s
orab
otni
ci
07N
au~n
i so
rabo
tnic
i
08S
tru~
ni
so
rab
otn
ic
i
09T
ehn
i~k
i r
abo
tni
ci
10R
ako
vo
dn
i r
abo
tni
ci
(m
enax
eri
)
11D
rug
i r
abo
tni
ci
(p
om
o{
ni
)
Kol
ona
1 (m
a`i)
tre
ba d
a e
edna
kva
na z
biro
t od
kol
onit
e 3+
5+7+
9+11
+13
+15
.
Kol
ona
2(`
eni)
tre
ba d
a e
edna
kva
na z
biro
t od
kol
onit
e 4+
6+8+
10+
12+
14+
16.
spec
ijal
i-
zaci
ja
Ob
jasn
uvaw
e: V
o T
abel
a 2
da
se p
ri
ka`
at s
ite
vr
abo
ten
i s
po
red
ste
pen
ot
na
zav
r{
eno
ob
raz
ov
ani
e i
po
lo
t. P
od
ato
ko
t v
o k
ol
on
ite
1 (
ma`
i)
i 2
(`
eni
) m
or
a d
a e
edn
ako
v s
o p
od
ato
ci
te v
o T
abel
a 1,
ko
lo
ni
1(m
a`i
) i
2 (
`en
i)
vo
si
te r
edo
vi
.
aV
rab
ote
ni
na
neo
pr
edel
eno
i n
a o
pr
edel
eno
vr
eme
za i
str
a`uv
awe
i r
azv
oj
Nad
vo
re{
ni
so
rab
otn
ic
i p
o d
ogo
vo
r z
a d
elo
il
i a
vto
rsk
i h
on
or
ar i
vr
abo
ten
i s
o d
op
ol
ni
tel
en r
abo
ten
od
no
s za
ist
ra`
uvaw
e i
raz
vo
j
Ist
ra`
uva~
i, v
kup
no
(0
3+04
+05
+06
+07
)
Ist
ra`
uva~
i, v
kup
no
(0
3+04
+05
+06
+07
)Tab
ela
2. V
rab
ote
ni
za
ist
ra`
uvaw
e i
raz
vo
j sp
or
ed s
tep
eno
t n
a za
vr
{en
o o
br
azo
van
ie
za p
eri
od
ot
od
01.
01 d
o 3
1.12
.201
7 go
di
na
(izr
azen
o v
o b
ro
j na
fi
zi~k
i l
ic
a)
viso
ka s
tru~
na
pod
goto
vka
vi{
a st
ru~n
a po
dgo
tovk
asr
edna
str
u~na
po
dgo
tovk
ad
rugo
Vku
pno
Ste
pen
na {
kol
ska
pod
goto
vka
dok
tora
tm
agis
trat
ura
5
ma`
i`
eni
ma`
i`
eni
ma`
i`
eni
ma`
i`
eni
ma`
i`
eni
ma`
i`
eni
ma`
i`
eni
ma`
i`
eni
12
34
56
78
910
1112
1314
1516
031
01V
KU
PN
O (
02+
08+
09+
10+
11)
02
03A
sist
ent
istr
a`uv
a~
04P
oml
ad a
sist
ent
istr
a`uv
a~
05N
au~n
i so
vetn
ici
06V
i{i
nau~
ni s
orab
otni
ci
07N
au~n
i so
rabo
tnic
i
08S
tru~
ni
so
rab
otn
ic
i
09T
ehn
i~k
i r
abo
tni
ci
10R
ako
vo
dn
i r
abo
tni
ci
(m
enax
eri
)
11D
rug
i r
abo
tni
ci
(p
om
o{
ni
)
032
01V
KU
PN
O (
02+
08+
09+
10+
11)
02
03A
sist
ent
istr
a`uv
a~
04P
oml
ad a
sist
ent
istr
a`uv
a~
05N
au~n
i so
vetn
ici
06V
i{i
nau~
ni s
orab
otni
ci
07N
au~n
i so
rabo
tnic
i
08S
tru~
ni
so
rab
otn
ic
i
09T
ehn
i~k
i r
abo
tni
ci
10R
ako
vo
dn
i r
abo
tni
ci
(m
enax
eri
)
11D
rug
i r
abo
tni
ci
(p
om
o{
ni
)
Kol
ona
1 (m
a`i)
tre
ba d
a e
edna
kva
na z
biro
t od
kol
onit
e 3+
5+7+
9+11
+13
+15
.
Kol
ona
2(`
eni)
tre
ba d
a e
edna
kva
na z
biro
t od
kol
onit
e 4+
6+8+
10+
12+
14+
16.
Ob
jasn
uvaw
e: V
o T
abel
a 3
da
se p
ri
ka`
at v
rab
ote
ni
te z
a i
str
a`uv
awe
i r
azv
oj s
po
red
ste
pen
ot
na
zav
r{
eno
ob
raz
ov
ani
e i
EP
RV
. Po
dat
ok
ot
vo
ko
lo
ni
te 1
(m
a`i
) i
2
(`en
i)
mo
ra
da
e ed
nak
ov
so
po
dat
oc
ite
vo
Tab
ela
1, k
ol
on
ite
3 (
ma`
i)
i 4
(`
eni
) v
o s
ite
red
ov
i.
Vku
pno
Vr
abo
ten
i n
a n
eop
red
elen
o i
na
op
red
elen
o v
rem
e za
ist
ra`
uvaw
e i
raz
vo
jvi{
a st
ru~n
a po
dgo
tovk
asr
edna
str
u~na
po
dgo
tovk
a
Ste
pen
na {
kol
ska
pod
goto
vka
dru
gosp
ecij
aliz
acij
avi
soka
str
u~na
po
dgo
tovk
a
Ist
ra`
uva~
i, v
kup
no
(0
3+04
+05
+06
+07
)
Tab
ela
3. V
rab
ote
ni
(E
PR
V)
za i
str
a`uv
awe
i r
azv
oj s
po
red
ste
pen
ot
na
zav
r{
eno
ob
raz
ov
ani
e i
ek
vi
val
ento
t n
a p
ol
no
rab
otn
o v
rem
e -E
PR
V
vo
per
io
do
t o
d 0
1.01
do
31.
12.2
017
god
in
a (i
zraz
eno
vo
ek
vi
val
ent
na
po
ln
o r
abo
tno
vr
eme
-EP
RV
)
Nad
vo
re{
ni
so
rab
otn
ic
i p
o d
ogo
vo
r z
a d
elo
il
i a
vto
rsk
i h
on
or
ar i
vr
abo
ten
i s
o d
op
ol
ni
tel
en r
abo
ten
od
no
s za
ist
ra`
uvaw
e i
raz
vo
j
dok
tora
tm
agis
trat
ura
Ist
ra`
uva~
i, v
kup
no
(0
3+04
+05
+06
+07
)
6
040
12
34
56
78
910
1112
1314
1516
1718
1920
2122
2324
2526
2728
2930
3132
ma`i
`eni
ma`i
`eni
ma`i
`eni
ma`i
`eni
ma`i
`eni
ma`i
`eni
ma`i
`eni
ma`i
`eni
ma`i
`eni
ma`i
`eni
ma`i
`eni
ma`i
`eni
ma`i
`eni
ma`i
`eni
ma`i
`eni
ma`i
`eni
01V
KU
PN
O(0
2 -
12)
02D
o 25
god
ini
03 2
6 -
29
04 3
0 -
34
05 3
5 -
39
06 4
0 -
44
07 4
5 -
49
08 5
0 -
54
09 5
5 -
59
10 6
0 -
64
11 6
5 -
69
12 7
0 i
pove
}e
Ist
oto
va`
i i
za
ost
atan
ati
te i
str
a`uv
a~i
(st
ru~
ni
rab
otn
ic
i, t
ehn
i~k
i r
abo
tni
ci
i r
ako
vo
dn
i r
abo
tni
ci
).
-
Po
dat
ok
ot
vo
ko
lo
na
1 =
so
ko
lo
na
5 (m
a`i
), r
ed 0
2 v
o T
abel
a 1.
Nad
vore
{ni
sor
abot
nici
po
dog
ovor
za
del
o il
i av
tors
ki h
onor
ar i
vra
bote
ni
so d
opol
nite
len
rab
oten
od
nos
za i
stra
`uv
awe
i ra
zvoj
vrab
o-te
ni s
o po
lno
ra
botn
o vr
eme
vrab
o-te
ni s
o po
kuso
od
po
lno
to
rabo
tno
vrem
e
vrab
o-te
ni s
o po
lno
ra
botn
o vr
eme
vrab
o-te
ni s
o po
kuso
od
po
lno
to
rabo
tno
vrem
e
vrab
o-te
ni s
o po
lno
ra
botn
o vr
eme
vrab
o-te
ni s
o po
kuso
od
po
lno
to
rabo
tno
vrem
e
-
Po
dat
ok
ot
vo
ko
lo
na
2 =
so
ko
lo
na
6 (`
eni
), r
ed 0
2 v
o T
abel
a 1
.
istr
a`uv
a~i
stru
~ni
rabo
tnic
i
vrab
o-te
ni s
o po
kuso
od
po
lno
to
rabo
tno
vrem
e
vrab
o-te
ni s
o po
lno
ra
botn
o vr
eme
vrab
o-te
ni s
o po
kuso
od
po
lno
to
rabo
tno
vrem
e
vrab
o-te
ni s
o po
kuso
od
po
lno
to
rabo
tno
vrem
e
Ist
oto
se
od
nes
uva
i z
a v
rab
ote
ni
na
nep
red
eln
o r
abo
tno
vr
eme,
kak
o i
za
nad
vo
re{
ni
te s
or
abo
tni
ci
po
do
gov
or
za
del
o i
li
av
tor
ski
ho
no
rar
i v
rab
ote
ni
te s
o
do
po
ln
ite
len
rab
ote
n o
dn
os.
tehn
i~ki
rab
otni
cira
kovo
dni
ra
botn
ici
-
Po
dat
ok
ot
vo
ko
lo
na
4 =
so
po
dat
ok
ot
vo
ko
lo
na
8 (`
eni
), r
ed 0
2 v
o T
abel
a 1
.
istr
a`uv
a~i
stru
~ni
rabo
tnic
ite
hni~
ki r
abot
nici
rako
vod
ni
rabo
tnic
i
vrab
o-te
ni s
o po
lno
ra
botn
o vr
eme
vrab
o-te
ni s
o po
kuso
od
po
lno
to
rabo
tno
vrem
e
vrab
o-te
ni s
o po
lno
ra
botn
o vr
eme
vrab
o-te
ni s
o po
lno
ra
botn
o vr
eme
-
Po
dat
ok
ot
vo
ko
lo
na
3 =
so
ko
lo
na
7 (m
a`i
), r
ed 0
2 v
o T
abel
a 1.
Tab
ela
4. V
rab
ote
ni
za
ist
ra`
uvaw
e i
raz
vo
j sp
or
ed v
ozr
asta
, so
sto
jba
01.0
1-31
.12.
2017
go
di
na,
izr
azen
o v
o b
ro
j na
fi
zi~k
i l
ic
a
Pr
im
er:
Vra
bote
ni n
a ne
opre
del
eno
i na
opr
edel
eno
rabo
tno
vrem
e
vrab
o-te
ni s
o po
kuso
od
po
lno
to
rabo
tno
vrem
e
vrab
o-te
ni s
o po
lno
ra
botn
o vr
eme
Ob
jasn
uvaw
e: V
o T
abel
a 4,
vo
red
01
treb
a d
a go
vn
eset
e zb
ir
ot
od
red
ov
ite
od
02
do
12
za s
eko
ja k
ol
on
a p
ose
bn
o i
vo
red
02
da
se p
ri
ka`
at s
ite
vr
abo
ten
i k
oi
ne
nap
ol
ni
le
26 g
od
in
i, v
o r
edo
t 03
on
ie
ko
i n
apo
ln
il
e 26
go
di
ni
, a n
e n
apo
ln
il
e 30
go
di
ni
itn
.
Po
dat
oc
ite
za
ist
ra`
uva~
ite
, str
u~n
ite
rab
otn
ic
i, t
ehn
i~k
ite
rab
otn
ic
i i
rak
ov
od
ni
te r
abo
tni
ci
ko
i r
abo
tat
vo
ist
ra`
uva~
ko
-raz
vo
jnat
a d
ejn
ost
so
po
ln
o r
abo
tno
v
rem
e m
or
a d
a se
so
vp
a|aa
t so
po
dat
oc
ite
od
Tab
ela
1 k
ol
on
a 5
(ma`
i)
i 6
(`
eni
), p
od
ato
ci
te z
a v
rab
ote
ni
te s
o p
ok
uso
od
po
ln
oto
rab
otn
o v
rem
e m
or
a d
a se
so
vp
a|aa
t so
po
dat
oc
ite
vo
Tab
ela
1, k
ol
on
a 7
(ma`
i)
i 8
(`
eni
) s
oo
dv
etn
o.
7
Vk
upn
o
(2 -
11)
Mak
edon
ci
Al
banc
i
Tur
ci
Rom
i
Vl
asi
Srb
i
Bo{
wac
i
Dru
gi
Ne
se
izja
snil
e
Nep
ozna
to
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11061
01
ma`i (03+05+07+09+11)
02`eni
(04+06+08+10+12)
03 ma`i
04 `eni
05 ma`i
06 `eni
07 ma`i
08 `eni
09 ma`i
10 `eni
11 ma`i
12 `eni
062
01 ma`i
(03+05+07+09+11)
02`eni
(04+06+08+10+12)
03 ma`i
04 `eni
05 ma`i
06 `eni
07 ma`i
08 `eni
09 ma`i
10 `eni
11 ma`i
12 `eni
Podatokot vo Tabela 6, red 01, kolona 1, treba da e ednakov so podatocite od Tabela 1, red 01, kolona 1.Podatokot vo Tabela 6, red 02, kolona 1, treba da e ednakov so podatocite od Tabela 1, red 01, kolona 2.
Objasnuvawe:
Vraboteni na neopredeleno i na opredeleno vreme za istra`uvawe i razvoj
Nadvore{ni sorabotnici po dogovor za delo ili avtorski honorar i vraboteni so dopolnitelen raboten odnos za istra`uvawe i razvoj
Drugi rabotnici (pomo{ni)
Istra`uva~i
Stru~ni rabotnici
Tehni~ki rabotnici
Rakovodni rabotnici
Podatocite vo redovite 03, 05, 07, 09, 11 od Tabela 6, kolona 1, treba da se isti so podatocite od Tabela 1, kolona 1, redovi 02, 08, 09, 10, 11.Podatocite vo redovite 04, 06, 08, 10, 12 od Tabela 6, kolona 1, treba da se isti so podatocite od Tabela 1, kolona 2, redovi 02, 08, 09, 10, 11.
Vkupno
Tabela 6. Vraboteni spored izjasnuvaweto za pripadnosta kon etni~ka zaednica vo periodot od 01.01 do 31.12.2017 godina (izrazeno vo broj na fizi~ki lica)
Rakovodni rabotnici
Drugi rabotnici (pomo{ni)
Istra`uva~i
Stru~ni sorabotnici
Vkupno
Tehni~ki sorabornici
050 VkupnoVisoko-
obrazovni ustanovi
Drugi nau~ni
ustanovi
Javni pretpri-
jatija
Delovni subjekti
Drugo Stranstvo
01 Istra`uva~i koi do{le od
02 Istra`uva~i koi zaminale vo
03Planiran broj na istra`uva~i za 2017 godina
Vo redot 03 vneste go planiraniot broj na istra`uva~i za narednata godina.
Vo Tabela 5 red 01 prika`ete gi site istra`uva~i koi do{le od drugi ustanovi,pretprijatija, delovni subjekti ili od stranstvo, vo va{iot subjekt, dodeka vo red 02 prika`ete gi istra`uva~ite koi si zaminale od va{iot deloven subjekt.
Tabela 5. Dvi`ewe na istra`uva~ite vraboteni na neopredeleno i na opredeleno vreme so polno rabotno vreme vo periodot od 01.01 do 31.12.2017 godina
8
vkup
no (
2-9)
Rep
ubl
ika
Mak
edon
ija
od d
r`av
i-~l
enki
na
EU
od d
rugi
evr
opsk
i d
r`av
i
od S
ever
na
Am
erik
a
od S
red
na i
Ju`
na
Am
erik
a
Azi
ja
Af
rika
osta
nati
1 2 3 4 5 6 7 8 9
071
01 ma`i (03+05+07+09+11)
02 `eni (04+06+08+10+12)
03 ma`i
04 `eni
05 ma`i
06 `eni
07 ma`i
08 `eni
09 ma`i
10 `eni
11 ma`i
12 `eni
072
01 ma`i (03+05+07+09+11)
02 `eni (04+06+08+10+12)
03 ma`i
04 `eni
05 ma`i
06 `eni
07 ma`i
08 `eni
09 ma`i
10 `eni
11 ma`i
12 `eni
Podatocite vo redovite 03,05,07,09,11 od Tabela 7, kolona 1, treba da se isti so podatocite od Tabela 1, kolona 1, redovi 02,08,09,10,11.
Podatocite vo redovite 04,06,08,10,12 od Tabela 7, kolona 1, treba da se isti so podatocite od Tabela 1, kolona 2, redovi 02,08,09,10,11.
Drugi rabotnici (pomo{ni)
Nadvore{ni sorabotnici po dogovor za delo ili avtorski honorar i vraboteni so dopolnitelen raboten odnos za istra`uvawe i razvoj
Istra`uva~i
Stru~ni rabotnici
Vkupno
Rakovodni rabotnici
Tabela 7. Vraboteni za istra`uvawe i razvoj spored dr`avjanstvoto, vo periodot od 01.01. do 31.12.2017 (izrazeno vo broj na fizi~ki lica)
Podatocite od Tabela 7 vo kolonata 1 "Vkupno" treba da se sovpa|aat so podatocite vo Tabela 6, kolona 1, vo site redovi.
Od drugi dr`avi
Objasnuvawe:
Istra`uva~i
Vraboteni na neopredeleno i na opredeleno vreme
Vkupno
Stru~ni sorabotnici
Drugi rabotnici (pomo{ni)
Tehni~ki rabotnici
Tehni~ki sorabornici
Rakovodni rabotnici
Vo kolonite od 3 do 9 da se navedat licata so drugo dr`avjanstvo.
9
vo iljadi denari
080 Finansiski sredstva
za istra`uvawe i razvoj vo denari
01
02 od Ministerstvo za obrazovanie i nauka
03 od Ministerstvo za `ivotna sredina i prostorno planirawe
04 od Ministerstvo za ekonomija
05 od Ministerstvo za zemjodelstvo, {umarstvo i vodostopanstvo
06 od Ministerstvo za zdravstvo
07 od Ministerstvo za transport i vrski
08 od Ministerstvo za vnatre{ni raboti i Ministerstvo za odbrana
09 dr. ministerstva i institucii od podra~jeto na javniot sektor
10 od Fond za inovacii i tehnolo{ki razvoj
11 od Agencija za poddr{ka na pretpriemni{tvoto
12
13
14
15 od mali pretprijatija (od 0 do 49 vraboteni)
16 od sredni pretprijatija (od 50 do 249 vraboteni)
17 od golemi kompanii (nad 250 vraboteni)
18
19
20
21
22 sredstva od dogovori za tehnolo{ki licenci
23sredstva od uslugi za istra`uvawe i razvoj izvr{eni za stranski klienti (kompanii)
24 sredstva od zaedni~ki vlo`uvawa vo istra`uvawe i razvoj
25 sredstva za istra`uvawe i razvoj od stranski vladi
26sredstva za istra`uvawe i razvoj od univerziteti,fakulteti i drugi institucii koi pripa|aat na visokoto obrazovanie
27 sredstva za istra`uvawe i razvoj od privatni neprofitni institucii
28 sredstva za istra`uvawe i razvoj od Evropskata komisija
29 sredstva za istra`uvawe i razvoj od me|unarodni organizacii
30 drugi sredstva za istra`uvawe i razvoj
Tabela 8. Izvori na sredstva potro{eni za istra`uvawe i razvoj za 2017 godina
Vkupni (steknati i sopstveni) sredstva za istra`uvawe i razvoj (od 02 do 30)
Odobreni sredstva so buxetot za
istra`uvawe i razvoj
(direktni buxetski sredstva)
Sredstva za istra`uvawe i razvoj od univerziteti,fakulteti, visoki stru~ni {koli i drugi institucii koi pripa|aat na visokoto obrazovanie
Sredstva za istra`uva~ko - razvojna dejnost od organi na lokalnata uprava
Sredstva za istra`uva~ko-razvojna dejnost od dr`avni fondovi, agencii, fondacii
Podatokot vo Tabela 8, red 01 (Vkupni (steknati i sopstveni) sredstva za istra`uvawe i razvoj) mora da e ednakov na podatokot vo Tabela 9, red 01 (Vkupno potro{eni sredstva za istra`uvawe i razvoj).
Drugi
Prihod od stranstvo
Objasnuvawe:
Vo Tabela 8 treba da se prika`at site izvori na finansiski sredstva koi se potro{eni vo 2017 godina za istra`uvawe i razvoj spored izvorite. Odnosno, vo tabelata treba da se prika`at site izvori na finansiski sredstva za napravenite tro{oci za istra`uvawe i razvoj koi se prika`ani vo Tabela 9.
Sredstva za istra`uvawe i razvoj od drugi
delovni subjekti
Sredstva za istra`uvawe i razvoj od privatni neprofitni institucii za op{tokorisni ili dobrotvorni nameni
Sredstva od patenti, licenci i sli~no ( proda`ba vo Republika Makedonija)
Ostanati sopstveni sredstva
10
090
1 2
01 VKUPNO (02+07+12)
02 Tekovni tro{oci (bruto-plati i primawa) - Vkupno (03+05+06)
03Bruto - plati i nadomestoci za bruto-plati za site vraboteni vo istra`uva~kata dejnost
04 Od toa za bruto-plati na istra`uva~ite
05 Tro{oci za obrazovanie, kursevi, stipendii i sl.
06Drugi nadomestoci na vrabotenite za IR (stipendii, pomo{, jubilejni nagradi, otpremnina, dokup na sta` itn.)
07 Drugi tekovni tro{oci - Vkupno (08+09+10+11)
08 Za materijalni tro{oci za IR (surovini, materijali, energija)
09 Za isplati na IR vrz osnova na dogovor i avtorski honorar
10 Dnevnici, tro{oci za pat, reprezentacija i sl.
11 Drugi tro{oci (bez amortizacija)
12 Investiciski tro{oci - Vkupno (12+13+14+15+17+18+19)
13 Za zamji{te
14 Za grade`ni objekti
15 Za ma{ini i oprema
16 Od toa za uvoz na ma{ini i oprema
17 Za softver i hardver
18 Za patenti, licenci, studii i proekti
19 Za drugo
Podatokot vo Tabela 9, red 01 mora da bide ednakov na podatokot vo Tabela 8 red 01.
Vo red 01 da se prika`e zbirot od redovite 02+07+12 i da se prika`e vo Tro{oci za istra`uvawe i razvoj realizirani vo 2017.
Tabela 9. Vkupni tro{oci za istra`uvawe i razvoj za 2017 godina
Planirani sredstva za nau~no-istr`uva~ka i
istra`uva~ko -razvojna dejnost za 2018
Tro{oci za nau~no-istra`uva~ka i istra`uva~ko -
razvojna dejnost, realizirani vo 2017
Vo Tabela 9 se prika`uvaat site finansiski sredstva koi se potro{eni za istra`uvawe i razvoj vo 2017 godina, kako i planiranite za 2018 godina. Ne gi prika`uvajte drugite tro{oci koi{to ne se odnesuvaat na istra`uvawe i razvoj.
vo iljadi denari
Objasnuvawe:
11
100
broj na proekti
potro-{eni
fin.sred-stva vo iljadi denari
broj na proekti
potro-{eni
fin.sred-stva vo iljadi denari
broj na proekti
potro-{eni
fin.sred-stva vo iljadi denari
1 2 3 4 5 6 7 8
01Vkupno (od red 02 do red 20)
02
03
04
05
06
07
08
09
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
Eksperimentalni razvojni
istra`uvawaVkupen broj na nau~ni proekti (3+5+7)
Potro-{eni fin.
sredstva (4+6+8)
Fundamentalni istra`uvawa
Primeneti istra`uvawa
Tabela 10. Raspredelba na site finansiski sredstva koi se potro{eni od 01.01 do 31.12.2017 godina za zavr{eni i nezavr{eni istra`uva~ki proekti spored nau~noto podra~je i op{estveno-ekonomskata cel na istra`uvaweto
Kratok naziv na istra`uva~kiot
proekt
Zabele{ka: Vkupno potro{enite finasiski sredstva koi }e gi prika`ete vo kolna 2 mora da se isti so vkupnite potro{eni finansiski sredstva koi }e gi prika`ete vo Tabela 9, red 01 kolona 1.
Brojot na zavr{enite i nezavr{enite proekti treba da se sovpa|a so podatocite vo Tabela 11, odnosno Tabela 12.
[ifrata na oblasta na naukata da se zapi{e spored prilo`enata klasifikacija na nau~ni oblasti koja mo`e da ja vidite na stranica 17.
[ifrata na socioekomomskata cel na proektot da se zapi{e spored prilo`enata klasifikacija na stranicite 21, 22, 23. Dokolku pove}e proekti pripa|aat na ista nau~na granka, a imaat razli~no opredeleni celi, se zapi{uva podatok za sekoj proekt vo poseben red.[ifrata od posebno formiranata grupa na dejnosti da se zapi{e spored prilo`enata klasifikacija na stranicite 18, 19, 20.
Objasnuvawe:
[ifra od
oblasta na
naukata
[ifra na socio-ekonom-
skata cel
12
110
vkupno (2 - 4)
osnovni-funda-
mentalni
prime-neti
razvojni vkupno (6 - 8)
osnovni-funda-
mentalni
prime-neti
razvojni
1 2 3 4 5 6 7 8
01
02 Vo zemjata vkupno (od 03 do 08)
03 Za sopstveni potrebi
04 Delovni subjekti vo Republika Makedonija
05Ministerstvo za obrazovanie i nauka (za nauka)
06Ministerstvo za obrazovanie i nauka (za visoko obrazovanie)
07 Ostanati ministerstva
08 Drugi
09 Stranstvo vkupno (od 10 do 16)
10 Delovni subjekti
11 Stanski vladi
12 Neprofitni organizacii
13 Visokoobrazovni ustanovi
14 Evropska komisija
15 Me|unarodni organizacii
16 Drugi
Zabele{ka:
Nar
a~at
eli
od M
aked
onij
a
VKUPNO ( red 02+red 09)
Tabela 11. Zavr{eni i nezavr{eni istra`uva~ki proekti spored nara~atelot i vidot na istra`uvaweto vo 2017 godina
Zavr{eni Nezavr{eni
Brojot na zavr{eni i nezavr{eni proekti od Tabela 11 treba da e ist so brojot na zav{eni i nezavr{eni proekti vo Tabela 12.
Objasnuvawe: Podatocite vo Tabela 11, red 01 treba da se ednakvi na zbirot od red 02 i red 09.
Nar
a~at
eli
od s
tran
stvo
Podatocite vo kolona 1 treba da se ednakvi na zbirot od kolonite 2, 3 i 4.
Podatocite vo kolona 5 treba da se ednakvi na zbirot od kolonite 6, 7 i 8.
Brojot na zavr{eni i nezavr{eni proekti od Tabela 11 treba da e ist so vkupniot broj na nau~ni proekti od Tabela 10, kolona 1.
13
120
vkupno (2 - 4)
osnovni-funda-
mentalni
prime-neti
razvojni vkupno (6 - 8)
osnovni-funda-
mentalni
prime-neti
razvojni
1 2 3 4 5 6 7 8
01
Vkupno (od red 2 do red 20)
02
03
04
05
06
07
08
09
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
Prika`anite proekti (zavr{eni i nezavr{eni) vo Tabela 12, vo redovite 02 do 20 treba da se ednakvi so {ifrata od oblasta na naukata od Tabela 10, redovi 02 do 20.
Tabela 12. Zavr{eni i nezavr{eni istra`uva~ki proekti spored nau~nata granka i vidot na istra`uvaweto vo 2017 godina
Podatocite vo Tabela 12, red 01, vo kolonite od 1, 2, 3 i 4, treba da se sovpa|aat so podatocite vo Tabela 11, red 01, vo kolonite 1, 2, 3 i 4.
Podatocite vo Tabela 12, red 01, vo kolonite 5, 6, 7 i 8, treba da se sovpa|aat so podatocite vo Tabela 11, red 01, vo kolonite 5, 6, 7 i 8.
Naziv na grankata na naukata{ifra na oblasta
na naukata
Zavr{eni Nezavr{eni
Objasnuvawe:
Nazivot na nau~nata granka i {ifrata vpi{ete gi spored prilo`enata Klasifikacija na stranica 17.
14
130
sopstveni vo Makedonija vo stranstvo
1 2 3
01
Vkupno objaveni (broj na proekti)
Objasnuvawe: Vo redot 01 vnesete go sekoj objaven trud samo edna{, bez ogled kolku pati bil objaven vo navedenite vidovi publikacii. Istoto se odnesuva i za proektite.
Objaveno vo pubikacii
Tabela 13. Objaveni nau~no-istra`uva~ki trudovi/ proekti vo 2017 godina
ZABELE[KA: Zapi{ete gi site zabele{ki {to se korisni za pravilno tolkuvawe na podatocite
Potpis na liceto koe go popolnilo Izve{tajot
Direktor
(ime i prezime so pe~atni bukvi, potpis) M. P.
Broj na telefon na liceto koe go popolnilo Izve{tajot
Vo ______________, _________ 2018Potrebno vreme za popolnuvawe na Izve{tajot
(ime i prezime so pe~atni bukvi, potpis)
140Pronajdoci-
patenti
prijaveni vo Zavodot za
patenti
registrirani vo Zavodot za
patenti
Republika Makedonija
stranstvo
prvpat upotrebeni vo praksa,
vo 2017
1 2 3 4 5 6
01 VKUPNO (02 - 07)
02
03
04
05
06
07
Objasnuvawe: Nazivot na nau~nata granka i {ifrata da se vpi{at spored prilo`enata Klasifikacija na krajot od ovoj obrazec strana 17.
[ifra na nau~nata
grankaOblast na naukata
Tabela 14. Pronajdoci i patenti vo 2017 godina
Ispitani pronajdoci
Patenti Pronajdoci-patenti
prodadeni vo 2017, za koi ima dogovor za licenca
15
OP[TI DEFINICII I METODOLOGIJA ZA POPOLNUVAWE NA OBRAZECOT IR. 2
OPFAT
So ovoj obrazec se pribiraat podatoci za nau~noto istra`uvawe i istra`uvaweto i razvojot (R&D),aktivnosti koi se vr{at vo dr`avniot sektor i privatnite neprofitni organizacii.
Dr`avniot sektor gi vklu~uva site institucii (osven visokoobrazovnite ustanovi) koi vr{at, no neprodavaat, tuku ostvaruvaat vladina ekonomska i socijalna politika.
Tuka spa|aat site neprofitni instituti koi gi finansira vladata.
Javnite pretprijatija se vklu~eni vo delovniot sektor.
Privatniot neprofiten sektor gi vklu~uva site privatni neprofitni institucii koi gi snabduvaatprivatnicite i doma}instvata. Niv gi finansira osnova~ot vo forma na davawe na gotovina, a del odfinansiskite sredstva se dobivaat od delovnite subjekti vo oblasta na stopanstvoto i Vladata.
Spored me|unarodnata konvencija, vo ovoj sektor e vklu~ena i istra`uva~ko-razvojnata dejnost napoedinci.
Od ovoj sektor se izzemaat slednite vidovi na oddelni neprofitni institucii:
- onie koi glavno vr{at stopanska dejnost;
- onie koi primarno í slu`at na Vladata;
- onie koi vo celost ili glavno gi finansira ili nadgleduva Vladata;
- onie koi garantirano deluvaat na podra~jeto na visokoto obrazovanie ili, pak, gi nadgleduvaistra`uva~ki institut vo ramkite na javnite visokoobrazovni ustanovi.
OSNOVNI DEFINICII NA NAU^NO-ISTRA@UVA^KATA I ISTRA@UVA^KO-RAZVOJNATA DEJNOST
Nau~no-istra`uva~ka dejnost se sostoi od kreativna i sistematski tvore~ka rabota {to se prezema zada zgolemi fondot na znaewe, da se otkrijat novi znaewa, vklu~itelno znaeweto na ~ovekot, kulturata iop{testvoto i so koristewe na toa znaewe da se iznajdat novi pronajdoci, so cel podigawe na op{toto nivo narazvoj na op{testvoto i koristewe na ovie ve{tini vo site oblasti na op{testveniot razvoj.
Odredena aktivnost za da se smeta za aktivnost za istra`uvawe i razvoj mora da gi ispolnuva slednivepet glavni kriteriumi:
- Nova
- Kreativna
- Neizvesna
- Sistematska
- Prenosliva i/ili reproduktivna
Nova - Aktivnosta treba da bide naso~ena kon novi otkritija. Novite znaewa se o~ekuva da bidatobjektiven I&R proekt.
Kreativna - Novite koncepti i idei go podobruvaat postoe~koto znaewe, gi modificiraat proizvoditeili procesite i, spored toa, ~ove~kiot pridones e nerazdelno povrzan so kreativnost vo I&R.
Neizvesna - Aktivnosta treba da bide neizvesna vo vrska so kone~niot rezultat. Vo princip, vo I&R sesmetaat tro{ocite i vremeto potrebni za da se postignat o~ekuvanite rezultati, isto kako i neizvesnosta,odnosno, dali e mo`no da se postignat site zacrtani celi i do koj stepen.
Sistematska - Aktivnosta treba da bide sistematska i finansirana. I&R e formalna aktivnost kojase vr{i sistematski. Ova zna~i deka toa se vr{i postapno/sistematski i deka se vodi evidencija nasprovedenite postapki i rezultati.
Potrebno e da se definira celta na proektot za I&R i izvorite od koi }e se finansira sproveduvaweto/izvr{uvaweto na aktivnostite za I&R.
Prenosliva i/ili reproduktivna - Aktivnosta treba da dovede do rezultati koi se povtorlivi. I&Rproekt e onoj koj treba da ovozmo`i transfer na novi znaewa i da se obezbedi negova upotreba od drugiistra`uva~i, mo`nost da se povtori rezultatot kako del od aktivnosta za I&R.
Ova gi vklu~uva i I&R aktivnostite koi{to imaat negativni rezultati, ako originalnata hipoteza ne epotvrdena taka {to proizvodot ne mo`e da se razviva kako {to prvi~no bilo planirano. Bidej}i celta za I&Re zgolemuvawe na op{toto znaewe,rezultatite ne treba da ostanat neobjaveni (na pr., vo umot na nau~nicite),bidej}i na toj na~in postoi mo`nost znaeweto da se izgubi.
Vo delovniot sektor, rezultatite }e bidat za{titeni so tajnost i drugi formi na za{tita naintelektualnata sopstvenost, no se o~ekuva deka postapkite i rezultatite se snimeni taka {to tie mo`e dase koristat od strana na drugi istra`uva~i vo biznis-sektorot.
Nau~nata dejnost se ostvaruva preku: osnovni (fundamentalni), primeneti i razvojni istra`uvawa iosposobuvawe na kadri za nau~no-istra`uva~ka rabota.
16
- Osnovno FUNDAMENTALNO istra`uvawe e sistematski kreativna aktivnost naso~ena kon osvojuvawena novi znaewa za potekloto i pri~inite za pojavi i fakti, bez ogled na odredena posebna primena iliupotreba. Rezultatite od fundamentalnite istra`uvawa obi~no se formuliraat kako osnovni principi, teoriii zakonitosti.
- PRIMENETO istra`uvawe se vr{i ili za da se utvrdi mo`nosta za koristewe na rezultatite odfundamentalnite istra`uvawa vo pogled na negovata prakti~na primena, ili da proizlezat novi metodi ilina~ini koi ovozmo`uvaat da se postigne nekoja odnapred odredena cel. Ova istra`uvawe se bazira napostoe~kite znaewa i nivno prodlabo~uvawe, so cel re{avawe na konkretni problemi.
- RAZVOJNO istra`uvawe e sistematski tvore~ka aktivnost vrz osnova na rezultatite odfundamentalnite i primenetite istra`uvawa i prakti~ni znaewa vo nasoka na voveduvawe na novi materijali,proizvodi, uredi, procesi i metodi.
Glavnata razlika na aktivnostite istra`uvawe i razvoj (R & D) i aktivnostite koi ne se, e prisustvotoili otsustvoto na elementite na novinite ili inovaciite vo pogolema mera. Ako nekoja aktivnost pretstavuvazna~itelno podobruvawe na tehni~kite karakteristiki, komponenti i materijali, softver, orientacija konkorisnicite ili na drugi funkcionalni karakteristiki, a toa e primena na nov ili zna~itelno podobrenproizvod, proces ili usluga, kako i nov organizaciski metod vo biznisot i organizacijata na rabotata, trebada bide vklu~ena vo ova istra`uvawe.
Aktivnosti koi ne pripa|aat vo opfatot na istra`uvawe i razvoj (R&D):- Rutinski ispituvawa i analizi na site formi, bez razlika dali tie se koristat za kontrola na
materijali, komponenti ili proizvodi, ili go kontroliraat nivniot kvalitet i kvantitet (sepak bi trebaloda se vklu~at ispituvawata i analizite koi se sostaven del od nekoj istra`uva~ko-razvoen proces);
- Istra`uvawe na pazarot, operativni istra`uvawa, studii na trudot, analiza na tro{oci, upravuvaweso biznis, itn.;
- Eksperimentalno proizvodstvo koe ne e primarna cel za ponatamo{no podobruvawe na proizvodot;- Tro{oci za dizajn koi imaat za cel sledewe na promenite vo modnite trendovi i sledewe na umetni~ki
dizajn;- Pravni i administrativni raboti koi se povrzani so prijavuvaweto i registracijata na patenti, raboti
vo vrska so proda`ba na patenti i licenci, eksperimentalni raboti koi se vr{at samo vo uloga na registracijana patent.
CELI NA NAU^NO-ISTRA@UVA^KATA I ISTRA@UVA^KO-RAZVOJNATA DEJNOST
So vostanovuvaweto na organizacijata na nau~no-istra`uva~kata dejnost se obezbeduva:- kontinuirano unapreduvawe na nau~no-istra`uva~kata dejnost;- zaemna povrzanost na naukata i obrazovanieto;- koordinacija na subjektite za vr{ewe na nau~no-istra`uva~ka dejnost;- unapreduvawe na doma{nata i na me|unarodnata sorabotka vo transferot na znaewa;- istra`uvawe, obuka i primena - unapreduvawe na koristeweto na rezultatite od istra`uvawata;- transparentnost vo istra`uvawata i vo koristeweto na rezultatite;- zgolemuvawe na produktivnosta na trudot i na nacionalnata konkurentska sposobnost vo globalniot
prostor;- zgolemuvawe na individualniot i op{testveniot kvalitet na ̀ iveewe;- ednakvost na ̀ enite vo naukata - ramnomeren regionalen razvoj na Republika Makedonija;- afirmacija na nacionalniot identitet i odr`liv razvoj i za{tita na ̀ ivotnata sredina.FINASIRAWE NA NAU^NO-ISTRA@UVA^KATA I ISTRA@UVA^KO-RAZVOJNATA DEJNOST Sredstvata za finansirawe na nau~no-istra`uva~kata dejnost se obezbeduvaat od:1. Buxetot na Republika Makedonija vo soglasnost so celite i prioritetite utvrdeni vo Nacionalnata
programa;2. razvojni programi od javen interes za Republika Makedonija i od drugi izvori;3. me|unarodni programi i fondovi;4. edinicite na lokalnata samouprava;5. pravni lica;6. sopstveni prihodi;7. legati, podaroci, zave{tanija, prilozi i drugi izvori.So sredstvata steknati od legati, podaroci, zave{tanija i prilozi, subjektite na nau~no-istra`uva~kata
dejnost raspolagaat spored namenata na davatelot.
METODOLO[KI OSNOVI
Metodolo{kite osnovi za ova istra`uvawe se me|unarodnite standardi {to gi postavi OECD, objavenivo prira~nikot FRASCATI 2002. Primeneti se site me|unarodni klasifikacii koi se dadeni vo prilog zapopolnuvawe na Godi{niot izve{taj za istra`uvawe i razvoj.
17
1.1 Matematika
1.2 Kompjuterska i informati~ka nauka
1.3 Fizi~ki nauki
1.4 Hemiski nauki
1.5 Zemjata i srodni nauki za `ivotnata sredina
1.6 Biolo{ki nauki
1.7 Drugi prirodni nauki
2.1 Grade`ni{tvo
2.2 Elektrotehnika, elektronski
in`enering, informati~ki in`enering
2.3 Ma{instvo
2.4 Hemiski in`enering
2.5 Materijali
2.6 Medicinski in`enering
2.7 In`enerstvo na `ivotnata sredina
2.8 Biotehnologija na `ivotnata sredina
2.9 Industriska biotehnologija
2.10 Nanotehnologija
2.11 Drugo in`enerstvo i tehnologija
3.1 Osnovna medicina
3.2 Klini~ka medicina
3.3 Zdravstveni nauki
3.4 Zdravstvo- biotehnologija
3.5 Drugi medicinski nauki
4.1 Zemjodelstvo, {umarstvo i ribarstvo
4.2 Dobitok i mleko
4.3 Veterinarna nauka
4.4 Zemjodelski nauki-biotehnologija
4.5 Drugi zemjodelski nauki
5.1 Psihologija
5.2 Ekonomija i biznis
5.3 Obrazovni nauki
5.4 Sociologija
5.5 Zakon
5.6 Politi~ki nauki
5.7 Socijalna i ekonomska geografija
5.8 Mediumi i komunikacija
5.9 Drugi op{testveni nauki
6.1 Istorija i arheologija
6.2 Jazici i kni`evnost
6.3 Filozofija, etika i veronauka
6.4 Umetnost (umetnost, istorija na umetnost, izveduva~ki umetnosti, muzika)
6.5 Drugi op{testveni nauki
5.Op{testveni nauki
6.Humanisti~ki nauki
KLASIFIKACIJA NA NAU^NI OBLASTI I GRANKI NA ISTRA@UVAWE
1. Prirodni nauki
2. In`enerstvo i tehnologija
4. Zemjodelski nauki
3. Medicinski i zdravstveni nauki
18
[ifra na dejnost (koja se vnesuva
vo obrazecot)
[IFRARNIK ZA NACIONALNATA KLASIFIKACIJA NA DEJNOSTITE PRILAGODENA ZA POTREBITE NA ISTRA@UVA^KO-RAZVOJNATA DEJNOST
Soodvetni odeli, grupi i klasi -
NKD
1 ZEMJODELSTVO, [UMARSTVO I RIBARSTVO 01, 02, 03
2 RUDARSTVO I VADEWE NA KAMEN 05, 06, 07, 08
3 PRERABOTUVAЧKA INDUSTRIJA I PROIZVOSTVO NA PIJALACI 10,11
4 Proizvodstvo na tutunski proizvodi 12
5 Proizvodstvo na tekstil 13
6 Proizvodstvo na obleka 14
7 Proizvodstvo na ko`a i sli~ni proizvodi od ko`a 15
8Prerabotka na drvo i proizvodi od drvo i pluta, osven mebel, proizvodstvo na predmeti od slama i pletarski materijal
16
9 Proizvodstvo na hartija i proizvodi od hartija 17
10Pe~atewe i reprodukcija na snimeni mediumi (zapisi), Izdavawe na knigi, periodi~ni izdanija i ostanati izdava~ki dejnosti
18, 58.1
11 Proizvodstvo na proizvodi od pe~ka za koksirawe 19.1
12 Proizvodstvo na rafinirani nafteni proizvodi 19.2
13 Proizvodstvo na hemikalii i hemiski proizvodi 20
14 Proizvodstvo na osnovni farmacevtski proizvodi i farmacevtski preparati 21
15 Proizvodstvo na proizvodi od guma i proizvodi od plasti~ni masi 22
16 Proizvodstvo na drugi nemetalni mineralni proizvodi 23
17Proizvodstvo na surovo `elezo, ~elik i feroleguri, Proizvodstvo na cevki, {uplivi (izdlabeni) profili i sli~ni proizvodi od ~elik, Proizvodstvo na drugi proizvodi so primarna prerabotka na ~elik ,Leewe na `elezo, Leewe na ~elik
24.1, 24.2, 24.3, 24.51, 24.52
18Proizvodstvo na blagorodni i drugi oboeni metali, Leewe na lesni metali, Leewe na drugi oboeni metali
24.4, 24.53, 24.54
19 Proizvodstvo na fabrikuvani metalni proizvodi, osven ma{ini i oprema 25 (OSVEN 25.4)
20 Proizvodstvo na motori i turbini, osven motori za avioni i motorni vozila 28.11
21Proizvodstvo na ma{ini za zemjodelstvoto i {umarstvoto,Proizvodstvo na drugi ma{ini za specijalni (posebni) potrebi
28.3, 28.9
22Proizvodstvo na alatni ma{ini za obrabotka na metali i ma{inski sredstva (alati)
28.4
23 Proizvodstvo na oru`je i municija 25.4
24Proizvodstvo na kancelariski ma{ini i oprema (osven proizvodstvo na kompjuteri i periferna oprema), Proizvodstvo na kompjuteri (smeta~ki ma{ini) i periferna oprema
28.23, 26.2
25 Proizvodstvo na elektromotori, generatori i transformatori 27.11
26 Proizvodstvo na aparati za distribucija i kontrola na elektri~nata energija 27.12
27 Proizvodstvo na kabel i elektroinstalaciski materijal 27.3
28 Proizvodstvo na baterii i akumulatori 27.2
29 Proizvodstvo na elektri~na oprema za osvetluvawe 27.4
30 Proizvodstvo na druga elektri~na oprema 27.9
19
[ifra na dejnost (koja se vnesuva
vo obrazecot)
[IFRARNIK ZA NACIONALNATA KLASIFIKACIJA NA DEJNOSTITE PRILAGODENA ZA POTREBITE NA ISTRA@UVA^KO-RAZVOJNATA DEJNOST
Soodvetni odeli, grupi i klasi -
NKD
31 Proizvodstvo na elektronski sostavni delovi (komponenti) i elektronski plo~i 26.1
32 Proizvodstvo na oprema za komunikacija 26.3
33 Proizvodstvo na elektronika za {iroka potro{uva~ka 26.4
34Proizvodstvo na oprema za zra~ewe, elektromedicinska i elektroterapevtska oprema,Proizvodstvo na medicinski i stomatolo{ki instrumenti
26.6, 32.5
35 Proizvodstvo na instrumenti i aparati za merewe, ispituvawe i navigacija 26.51
36 Instalirawe na industriski ma{ini i oprema 33.2
37 Proizvodstvo na opti~ki instrumenti i fotografska oprema 26.7
38 Proizvodstvo na saati i ~asovnici 26.52
39 Proizvodstvo na motorni vozila, prikolki i poluprikolki 29
Popravka i odr`uvawe na ~amci i brodovi
Izgradba na ~amci i brodovi,
41Proizvodstvo na `elezni~ki lokomotivi i {inski vozila , Popravka i odr`uvawe na drugi prevozni sredstva
30.2, 33.17
42Proizvodstvo na vozduhoplovni i vselenski letala kako i srodna ma{inerija, Popravka i odr`uvawe na vozduhoplovni i vselenski letala
30.3, 33.16
43 Proizvodstvo na prevozni sredstva, nespomnato na drugo mesto 30.9
44 Proizvodstvo na mebel 31
45Proizvodstvo na nakit, bi`uterija i srodni proizvodi, Proizvodstvo na muzi~ki instrumenti, Proizvodstvo na sportska oprema, Proizvodstvo na igri i igra~ki
32.1-32.4
46 Obnovuvawe na materijali 38.3
47Snabduvawe so elektri~na energija, gas, parea i klimatizacija, Sobirawe, obrabotka i snabduvawe so voda
35, 36
Specijalizirani grade`ni dejnosti
Izgradba na zgradi, Niskogradba
49
Trgovija na golemo i na malo so motorni vozila i motocikli i popravka na motorni vozila i motocikli, Trgovija na golemo, osven trgovija so motorni vozila i motocikli, Trgovija na malo, osven trgovija so motorni vozila i motocikli, Popravka na predmeti za li~na upotreba i za doma}instvata
45, 46, 47, 95.2
50 Objekti za smestuvawe, Dejnosti za podgotovka na obroci i slu`ewe na hrana 55, 56
51 Telekomunikacii 61
TRANSPORT I SKLADIRAWE, Po{tenski i kurirski dejnosti,
Turisti~ki agencii, organizatori na patuvawa (turoperatori) i ostanati rezervaciski uslugi, kako i dejnostite povrzani so niv
53
Finansisko-uslu`ni dejnosti, osven osiguruvawe i penziski fondovi,Osiguruvawe, reosiguruvawe i penziski fondovi, osven zadol`itelno socijalno osiguruvawe,Pomo{ni dejnosti kaj finansiskite uslugi i dejnostite vo osiguruvaweto
64, 65, 66
54Dejnosti vo vrska so nedvi`en imot, Dejnosti na iznajmuvawe i davawe pod zakup (lizing)
68, 77
55Kompjutersko programirawe, konsultantski i srodni dejnosti, Obrabotka na podatoci, hostirawe i sli~ni dejnosti; internet portali, Popravka na kompjuteri i periferna (dopolnitelna kompjuterska) oprema
62 (osven 62.02), 63.1,95.11
52 49-53, 79
40 30.1, 33.15
48 41, 42, 43
20
[ifra na dejnost (koja se vnesuva
vo obrazecot)
[IFRARNIK ZA NACIONALNATA KLASIFIKACIJA NA DEJNOSTITE PRILAGODENA ZA POTREBITE NA ISTRA@UVA^KO-RAZVOJNATA DEJNOST
Soodvetni odeli, grupi i klasi -
NKD
56 Izdavawe na softver, Kompjuterski konsultantski dejnosti 58.2, 62.02
57 Nau~no istra`uvawe i razvoj 72
58
Pravni i smetkovodstveni dejnosti, Upravuva~ki dejnosti; sovetuvawe vo vrska so upravuvaweto, Marketing (reklama i propaganada) i istra`uvawe na pazarot, Ostanati stru~ni, nau~ni i tehni~ki dejnosti, Veterinarni dejnosti, Dejnosti na vrabotuvawe, Za{titni i istra`ni dejnosti, Uslugi povrzani so odr`uvawe na zgradi i dejnosti na ureduvawe i odr`uvawe na `ivotnata sredina i prirodata, Kancelarisko-administrativni i pomo{ni dejnosti i delovno-pomo{ni dejnosti
69, 70, 73, 74, 75, 78, 80, 81, 82
59 Arhitektonski dejnosti i in`enerstvo; tehni~ko ispituvawe i analiza 71
60
Otstranuvawe na otpadni vodi, Dejnosti za sobirawe, obrabotka i otstranuvawe na otpad; obnovuvawe na materijali, Dejnosti za sanacija i ostanati uslugi na upravuvawe so otpad, Filmska dejnost, produkcija na video i televiziska programa i dejnosti na snimawe na zvu~ni zapisi i muzi~ko izdava{tvo, Emituvawe na programa, Javna uprava i odbrana; zadol`itelno socijalno osiguruvawe, Obrazovanie, Dejnosti za zdravstvena za{tita, Dejnosti na socijalnata za{tita so smestuvawe, Dejnosti na socijalnata za{tita bez smestuvawe, Kreativni, umetni~ki i zabavni dejnosti, Biblioteki, arhivi, muzei i ostanati kulturni dejnosti, Dejnosti na kockawe i oblo`uvawe, Sportski, zabavni i rekreativni dejnosti, Dejnosti na organizacii vrz baza na za~lenuvawe, Drugi li~ni uslu`ni dejnosti, Dejnosti na doma}instvata koi vrabotuvaat posluga (doma{en personal), Dejnosti na privatnite doma}inastva koi proizveduvaat raznovidna stoka i vr{at razli~ni uslugi za sopstveni potrebi, Dejnosti na ekstrateritorijalnite organizacii i tela
37-39 (osven 38.3),59, 60,84-99
(osven 95)
21
KLASIFIKACIJA NA OP[ESTVENO-EKONOMSKITE CELI
01. Istra`uvawe i eksploatacija na zemjata
Ovaa grupa gi opfa}a istra`uvawata i eksploatacijata na Zemjinata kora i pokrivka, moriwata, okeanite
i atmosferata. Ne e opfateno ispituvaweto na zagadenosta, studiite na zemji{teto za zemjodelski celi i
ribarstvoto. Opfateni se meteorolo{kite istra`uvawa, osven koga se vr{eni so pomo{ na sateliti.
02.@ivotna sredina
Ova poglavje sodr`i I&R povrzani so:
- kontrola na zagaduvaweto vo nasoka na identifikacija i analiza na izvorite na zagaduvawe i nivnite
pri~ini, i site zagaduva~i, vklu~uvaj}i go i nivnoto {irewe vo `ivotnata sredina i efektite vrz ~ovekot,
vidovite (faunata, florata, mikroorganizmite) i biosferata;
- razvoj na monitoring objekti za merewe na site vidovi na zagaduvawe;
- eliminirawe i spre~uvawe na site formi na zagaduvawe vo site vidovi na ̀ ivotnata sredina.
Ovaa glava, isto taka, vklu~uva I&R vo vrska so:
- za{tita na atmosferata i klimata;
- za{tita na ambientniot vozduh;
- za{tita na vodata;
- za{tita na po~vata i podzemnite vodi;
- bu~ava i vibracii;
- za{tita na zagrozeni (retki) vidovi na ̀ ivotni i nivnite ̀ iveali{ta;
- za{tita od prirodni nepogodi;
- radioaktivno zagaduvawe.
03.Istra`uvawe i eksploatacija na prostorot
Ova poglavje gi sodr`i site I&R koi se odnesuvaat na dr`avniot prostor. Ova poglavje sodr`i I&R vo
vrska so:
- nau~no istra`uvawe na vselenata;
- primeneti istra`uva~ki programi;
- sistemi za lansirawe;
- prostor za laboratorii.
Vo ova poglavje ne se vklu~eni soodvetnite I&R vo oblasta na odbranata. Treba da se napomene deka
I&R, vo dr`avniot prostor, vo princip, se zanimava so konkretni celi kako {to se zgolemuvawe na op{toto
znaewe (na primer, astronomijata), ili se odnesuva na odredeni aplikacii (na primer, telekomunikaciski
sateliti).
04. Transport, telekomunikacii i drugi infrastrukturi
Vo ovaa grupa se vklu~eni istra`uvawata {to se naso~eni kon podobruvawe i zgolemuvawe na kvalitetot
i bezbednosta na soobra}ajno-transportnite sistemi (osven koga tie sistemi se vo ramkite na urbanoto i
ruralnoto planirawe), kako i site istra`uvawa i razvoj za planirawe i organizacija na telekomunikaciskata
mre`a.
Vklu~eni se istra`uvawa i razvoj {to se odnesuvaat na vkupnoto planirawe vo urbanata i ruralnata
okolina, podobruvawe na uslovite na ̀ iveewe i ureduvawe na okolinata (na pr., izgradba na bolnici, zvu~na
izolacija itn.), a so cel da se sozdadat osnovi za integrirano planirawe koe treba da gi povrze razli~nite
elementi vo celina.
22
05. Energija
Tuka se opfa}aat istra`uvawata {to se odnesuvaat na snabduvaweto, proizvodstvoto, ~uvaweto i
distribucijata na site vidovi energija, vklu~uvaj}i ja i vodata, osven istra`uvawata {to se odnesuvaat na
pogonskite sredstva za vozila i raketi. Tuka spa|aat i istra`uvawata vo oblasta na nuklearnata energija.
06. Industrisko proizvodstvo i tehnologija
Ovaa grupa gi opfa}a istra`uva~kite programi {to pridonesuvaat za razvoj na stopanstvoto i toa
prerabotuva~kata industrija, grade`ni{tvoto, trgovijata na golemo i na malo i ugostitelstvoto - restorani i
hoteli, bankarstvoto, osiguruvaweto i drugi delovni uslugi, kako i stopanstvoto voop{to.
Ne se opfa}a nau~no-istra`uva~kata aktivnost {to se ostvaruva vo ramkite na stopanstvoto, a slu`i za
drugi nameni, na primer, istra`uvawa na prostorot, odbrana, soobra}aj i telekomunikacii, iako takvata
aktivnost ima va`no posredno vlijanie vrz razvojot na pogore spomenatite stopanski granki.
07. Zdravstvo
Ovaa grupa ja so~inuvaat istra`uva~kite proekti naso~eni kon za{tita i podobruvawe na ~ovekovoto
zdravje. Opfateni se: higiena na hranata i ishranata, koristewe na radioaktivni materii vo medicinski celi,
biohemisko in`enerstvo, medicinsko informirawe, racionalizacija na lekuvaweto i farmakologija (vklu~uvaj}i
i primena na testovi vo medicinata i odgleduvawe na laboratoriski `ivotni za medicinski celi),
epidemiolo{ki istra`uvawa, za{tita od profesionalni zaboluvawa i zavisnost od lekovi.
08. Zemjodelstvo
Ovaa grupa gi opfa}a istra`uva~kite programi {to pridonesuvaat za razvoj i unapreduvawe na
zemjodelstvoto, {umarstvoto, eksploatacijata na {umite, lovot i ribolovot, vklu~uvaj}i ja i rabotata so
hemikalii i mahanizacijata na navedenite dejnosti. Ne se opfa}aat istra`uvawata vo vrska so proizvodstvoto,
skladiraweto i distribucijata na hrana i pijalaci .
09.Obrazovanie
Ova grupa sodr`i I&R povrzani so:
- op{to obrazovanie, vklu~uvaj}i obuka, pedagogija, edukacija, specijalni programi (za nadareni lica i za
onie so pre~ki vo u~eweto);
- pred i osnovno u~ili{te;
- sredno u~ili{te;
- poslesredno ne visoko obrazovanie;
- visoko obrazovanie;
- pomo{ni uslugi za obrazovanie.
10. Kultura i rekreacija, religija i mediumi
Ova poglavje sodr`i I&R povrzani so op{testvenite pojavi od tipot na kulturni aktivnosti, religija i
rekreativni aktivnosti, so cel da se definiraat nivnite vlijanija na ̀ ivotot vo op{testvoto.
Konceptot na „kultura" se odnesuva na sociologija na naukata, religijata, umetnosta, sportot i
rekreacijata, a, me|u drugoto, i od istra`uvawe i razvoj na mediumite, vladeewe na jazikot i socijalna
integracija, biblioteki, arhivi i nadvore{na kulturna politika. Ovaa glava, isto taka, vklu~uva I&R koi se
odnesuvaat na:
- kulturni uslugi;
- rekreativni i sportski uslugi;
- za radiodifuzija i izdava{tvo;
- verski i drugi uslugi na zaednicata;
- javna administracija.
23
11.Politi~ki i socijalni sistemi, strukturi i procesi
Ova poglavje sodr`i I&R povrzani so:
- politi~kata struktura na op{testvoto;
- pra{awa od javnata administracija i ekonomskata politika;
- regionalni istra`uvawa i upravuvawe na pove}e nivoa;
- socijalni promeni, op{testveni procesi i socijalni konflikti;
- razvoj na socijalnata za{tita i socijalni sistemi za pomo{;
- socijalni aspekti na organizacijata na rabotata.
Ovaa glava, isto taka, vklu~uva I&R povrzani so:
- razvoj na metodi za borba protiv siroma{tijata na lokalno, nacionalno i me|unarodno nivo i za{tita
na odredeni kategorii na naselenie na op{testveno nivo (imigranti, delikventi itn.), na socijalno nivo, odnosno
vo odnos na nivniot na~in na `ivot (mladi, vozrasni, penzioneri, hendikepirani, itn.) i na ekonomsko nivo
(potro{uva~i, zemjodelci, ribari, rudari, nevrabotenite i sl.);
- metodi za obezbeduvawe na socijalna pari~na pomo{, nenadejni promeni (prirodni, tehnolo{ki i
socijalni) koi se javuvaat vo socijalata. Ovaa glava ne vklu~uva I&R vo vrska so industriskoto zdravje,
kontrolata na zdravjeto na zaednicite, od organizaciski i sociomedicinski aspekt, zagaduvaweto na rabotnoto
mesto, spre~uvaweto na havarii i medicinskite aspekti na pri~inite za industriskite nesre}i.
12.Op{ti unapreduvawa na znaeweto
Ovaa grupa gi opfa}a site rashodi nameneti za istra`uvawe i razvoj koi pridonesuvaat za op{tite
unapreduvawa na znaeweto, a koi ne mo`e da se priklu~at kon nekoja druga odredena cel.
13.Odbrana
Tuka se opfateni istra`uva~kite programi {to se izveduvaat prvenstveno za voeni potrebi, bez ogled
na nivnata sodr`ina i dali imaat sekundarna civilna primena. Se opfa}aat nuklearnite i istra`uvawata vo
prostorot, prezemeni za voeni potrebi. Ne se opfa}aat civilnite istra`uvawa {to gi finansira Ministerstvoto
za odbrana, na pr., istra`uvawata vo oblasta na meteorologijata i telekomunikaciite.
