Interkulturowość w edukacji

Elżbieta Gajek

28.03 2007

TI jako narzędzie w edukacji międzykulturowej i medialnej

Polska strona projektuhttp://ictime.oeiizk.waw.pl/index.html

Europejska strona projektuhttp://ictime.cfruigracio.net/

Konkurs fotograficzny

Materiały – przykłady dobrej praktyki

Metody pracy

Języki etniczne w edukacji

Rocznik statystyczny 2005 str. 11

Definicja kultury 1

Kultura – kształt życia ludzkiego, związany z osobowością człowieka historycznie uformowaną i zmieniającą się w procesie historycznym.

Człowiek identyfikuje się z wartościami kultury, które są jednocześnie osobowe i grupowe. (Chałasiński 1973)

Kultura jest dorobkiem ludzkości: m.in. mitologia, literatura, dzieła sztuki, dynastie itd...(Kopaliński 2001)

Definicja kultury 2

Kultura przez duże K: historia, geografia, literatura, muzyka, styl życia ( kultura wysoka)

Małe k: postrzeganie świata, przekonania i uwarunkowania wyrażone w językowym obrazie świata.

Elementy kultury: produkty, idee, zachowania. (Tomalin, Stempleski 1993)

Kultura to wzorce myślenia, odczuwania i zachowania, które przyswajamy w ciągu życia – to co odróżnia członków jednej grupy od innej. (Hofstede 2000)

Kultury różnią się

Podejściem do:indywidualności/ kolektywności czasu: przeszłe, teraźniejsze, przyszłewładzy: dystansakceptacja niepewności: mocne, słabe (kody i

prawdy)

gender: kobiecość i męskość kulturowa

Typowe problemy w komunikacji międzykulturowej

Odmienne rozumienie czasu

Dosłowne rozumienie pytań

Niewłaściwie lub niewystarczające użycie form grzecznościowych

Styl rozmowy, cisza

Niewłaściwa odległość od rozmówcy

Dotyk – podawanie lub niepodawanie ręki, inne rodzaje dotyku

Prezenty – wartość i symbolika

Typowe problemy w komunikacji miedzykulturowej

Wspólne jedzenie, zapraszanie, maniery, obfitość

Styl spożywania alkoholu

Styl relacji z przełożonymi i kolegami

Formy adresatywne

Niewłaściwe tematy rozmów: pieniądze, religia, polityka

Sposób ubierania się

Humor

Narzekanie i komplementowanie

Kompetencja międzykulturowa 1

Świadomość odrębności innych grup:

Kompetencje umożliwiające udane porozumienie się z przedstawicielami innych kultur

Kompetencja międzykulturowa 2

Savoir-etre - pozbycie się postaw etnocentrycznych

Savoir-apprendre – umiejętność analizowania nieznanych wcześniej zjawisk kulturowych

Savoir - realioznawstwo

Savoir-faire – umiejętność zachowania się

Kompetencja międzykulturowa 3

•Wiedza o kulturze własnej i rozmówcy

•Postawy – ciekawość, otwartość, gotowość do powstrzymania się od krytyki innej kultury i bezkrytycznego podejścia do własnej

•Umiejętność interpretacji, objaśniania przejawów obcej kultury i odnoszenia ich do własnej

•Umiejętność zdobywania wiedzy o kulturze

•Krytyczna świadomość kulturowa – ocena wartości i poglądów w kulturze własnej i rodzimej (Byram, 1997)

Kultura w podstawie programowej

Cele edukacyjne: Lepsze poznanie kultury i spraw życie codziennego kraju nauczanego w celu interpretowania zjawisk kulturowych w porównaniu z własną kulturąUmiejętność właściwego nawiązywania i podtrzymywania kontaktów z cudzoziemcamiZadania szkoły:Rozwijanie w uczniach postawy ciekawości, otwartości i tolerancji wobec innych kulturPogłębianie poczucia własnej tożsamości kulturowej

Szkoły ponadpodstawowe

Nauczanie kultury - Środowisko

Kontakty bezpośrednie w naturalnym środowisku innej kultury

Poprzez medium

Słowo, obraz, dźwięk

druk, radio, telewizja, internet: materiały i komunikacja

Monokulturowa klasa nie zapewnia warunków do nauki interkulturowości

Nauczanie kultury

Etapy:

1. Informacje o kulturze – znajomość faktów

2. Umiejętność kojarzenia faktów

3. Interpretacja zjawisk kulturowych

Podejście etnograficzne

Wiedza kulturowa Świadomość kulturowa

Uczeń jest badaczem - etnografem

Nauczanie kultury – umiejętności w podejściu

etnograficznym

•krytycznego czytania i słuchania – aby odróżnić fakty od opinii

•porównywania – aby rozpoznać podobieństwa i różnice pomiędzy kulturami

•Etnografa – aby obserwować zjawiska kultury

•Badacza – aby analizować i wyciągać wnioski

Nauczanie kultury – rola kultury rodzimej

•Rozwijanie świadomości kultury rodzimej i wykorzystanie wiedzy o niej

•Odróżnianie wypowiedzi indywidualnych od reprezentujących grupę narodową

•Próba spojrzenia na siebie oczami cudzoziemca

•Zapewnienie bezpośrednich kontaktów kulturą obcą

Nauczanie kultury – treści

•Nauczanie zintegrowane z wykorzystaniem treści innych przedmiotów: geografia, historia, biologia

•Zabawy i gry symulacyjne

•Materiały autentyczne: media, internet

•Treści zgodne z zainteresowaniami ucznia

Nauczanie kultury - komunikacja

Wymiana uczniów – program Comenius-Socrates

Wycieczki szkolne

Kontakty elektroniczne: E-Twinning, Globalgateway

Role nauczyciela

Pomaganie uczniom w zrozumieniu:

jak widzą ich inni

jak sami pozostają pod wpływem uproszczeń i stereotypów

jak przynależność do grup społecznych wpływa na systemy wartości i przekonań

własnego przedstawiania samych siebie

pojęcia tożsamości

Role nauczyciela - problemy

Chętnie uczą kultury w sposób niejawny

Nie chcą poruszać drażliwych tematów

Nie potrafią planować zajęć z kultury w języku nauczanym, a nie chcą po polsku

Nie potrafią ustosunkować się do etnocentryczności podręcznika i ideologizacji w nim zawartej

Uczniowie nie lubią lekcji o kulturze – echa imperializmu kulturowego

Nauczanie kultury – ocenianie

Test wiedzy faktograficznej

Esej

Projekt przedmiotowy

Portfolio

Czy jest możliwe?

Nauczanie kultury – ocenianie

Autentyczność sytuacji komunikacyjnej – test sytuacyjny, projekt w ramach wymiany szkolnej

Poziom zaawansowania – poziomy biegłości interkulturowej ?? (Byram 1997)

Kryteria oceny (wyrażenie chęci, wybór materiałów, uzasadnienie)

Obiektywność oceny (aspekty etyczne i emocjonalne)

Ocena wkładu pracy ucznia

Trudności

Konsekwencje braku przygotowania

międzykulturowego

Częste lub stałe nieporozumieniaUczucie niezadowolenia z pobytu zagranicą lub kontaktu z cudzoziemcamiObniżone poczucie własnej wartościPrzedłużający się szok kulturowyZałamanie negocjacji biznesowychApatia lub agresywnośćProblemy finansowe, utrata pracyProblemy emocjonalne: alkoholizm, narkotykiProblemy zdrowotne wynikające ze stresu

Dziękuję