Insulti cerebrovaskular (ICV)

Insulti cerebrovaskular (ICV) dhe Insulti cerebrovaskular (ICV) dhe Ataku Iskemik Transient (AIT)Ataku Iskemik Transient (AIT)

Insulti cerebrovaskular (ICV) është gjendje që ndodhë për shkak të ndryshimit të qarkullimit të gjakut në tru dhe furnizimit shumë të ulët me oksigjen dhe materie ushqyese të disa pjesëve të trurit që ka për pasojë dëmtimin e atyre pjesëve dhe funksioneve që varen nga ato.


Insulti cerebrovaskular dhe AIT duhet Insulti cerebrovaskular dhe AIT duhet konsideruar emergjencë mjekësorekonsideruar emergjencë mjekësore

Vlerësimi klinik,ekzaminimet dhe Vlerësimi klinik,ekzaminimet dhe trajtimi duhet filluar shpejtëtrajtimi duhet filluar shpejtë

Insulti cerebrovaskular (ICV) Insulti cerebrovaskular (ICV)

Insulti cerebrovaskular ( Ictus apoplecticus Insulti cerebrovaskular ( Ictus apoplecticus cerebri) është në vendin e tretë të cerebri) është në vendin e tretë të shkaktarëve të vdekjes në SHBA, Australi, shkaktarëve të vdekjes në SHBA, Australi, Britani të MadheBritani të Madhe

Rreth 1/3 e pacientëve me ICV vdesin Rreth 1/3 e pacientëve me ICV vdesin brenda një muaji, 1/3 mbesin invalid.brenda një muaji, 1/3 mbesin invalid.

Afro 50% të ICV i paraprinë AITAfro 50% të ICV i paraprinë AIT Tromboembolizmi nga sëmundjet Tromboembolizmi nga sëmundjet

vaskulare jashtë trurit shkakton rreth 70% vaskulare jashtë trurit shkakton rreth 70% të ICV dhe 90% të AITtë ICV dhe 90% të AIT

Insulti cerebrovaskular (ICV)Insulti cerebrovaskular (ICV)

Insulti cerebrovaskular Insulti cerebrovaskular është deficit fokal neurologjik është deficit fokal neurologjik që zgjatë më shumë se 24 orë dhe shkaktohet nga që zgjatë më shumë se 24 orë dhe shkaktohet nga hemoragjia intracerebrale ose infarkti.hemoragjia intracerebrale ose infarkti.

Dy tipe:Dy tipe:

1. Iskemik - tromboza dhe tromboembolia 1. Iskemik - tromboza dhe tromboembolia

(85%)(85%)

2. Hemoragjik – gjakderdhjet intracerebrale 2. Hemoragjik – gjakderdhjet intracerebrale

dhe subarahnoidale (15%)dhe subarahnoidale (15%)


Tipet dhe incidenca e ICVTipet dhe incidenca e ICV

Nëntipi i ICV Frekuenca %Nëntipi i ICV Frekuenca % Hemoragjia Hemoragjia

- primare intracerebrale 10- primare intracerebrale 10

- subarahnoidale 5- subarahnoidale 5 Infarkti cerebralInfarkti cerebral 85 85

- i thjesht 20%- i thjesht 20%

- kardioembolik 40%- kardioembolik 40%

- vazot e mëdha 40%- vazot e mëdha 40%

Insulti cerebrovaskular (ICV) Insulti cerebrovaskular (ICV)

Sëmundja kardiake është burim Sëmundja kardiake është burim shumë i njohur i embolisëshumë i njohur i embolisë

Ekzaminimi me CT i të gjithë Ekzaminimi me CT i të gjithë pacientëve të dyshimt për Insult pacientëve të dyshimt për Insult cerebral dhe AITcerebral dhe AIT

Duhet patur parasysh sëmundjen Duhet patur parasysh sëmundjen aterosklerotike të harkut të aortës si aterosklerotike të harkut të aortës si burim i embolisë cerebraleburim i embolisë cerebrale


Faktorët kryesor për ictusin Faktorët kryesor për ictusin cerebral janëcerebral janë: :

fibrilacioni atrialfibrilacioni atrial HTAHTA tymosja e duhanittymosja e duhanit mosha mosha Diabetes mellitusDiabetes mellitus


Faktorët modifikues të riskut për ICVFaktorët modifikues të riskut për ICV Faktorët kryesor:Faktorët kryesor:

-- hipertensioni arterialhipertensioni arterial

-- sëmundjet kardiovaskularesëmundjet kardiovaskulare

-- fibrilacioni atrialfibrilacioni atrial

-- Diabetes mellitusDiabetes mellitus


Faktorët e tjerë të riskutFaktorët e tjerë të riskut

-- dislipidemiadislipidemia

-- obezitetiobeziteti

-- sasit ekscesive të alkoolitsasit ekscesive të alkoolit

-- kontraceptivët oralkontraceptivët oral

-- migrenamigrena

-- stresistresi


Kontrolli i faktorëve të riskut Kontrolli i faktorëve të riskut është çelësi i menaxhimit të ICV!është çelësi i menaxhimit të ICV!

Kontrolli i HTA (edhe HTA Kontrolli i HTA (edhe HTA sistolik) dhe ndërprerja e tymosjes së sistolik) dhe ndërprerja e tymosjes së duhanit janë faktorë vital për uljen e duhanit janë faktorë vital për uljen e incidencës së ICV!incidencës së ICV!


Prevenca e ICVPrevenca e ICV Primare:Primare:

- zbulimi i hershëm i HTA- zbulimi i hershëm i HTA

- zbulimi i hershëm i D. mellitus- zbulimi i hershëm i D. mellitus

- zbulimi i hershëm i hiperlipoproteinemisë- zbulimi i hershëm i hiperlipoproteinemisë

- zvogëlimi i peshës së tepërt trupore- zvogëlimi i peshës së tepërt trupore

- ushqyerja e rregulltë- ushqyerja e rregulltë


Prevenca e ICVPrevenca e ICV

SekondareSekondare

- Kontrolli dhe trajtimi i faktorëve të - Kontrolli dhe trajtimi i faktorëve të riskutriskut


Hulumtimet kanë treguar se ulja Hulumtimet kanë treguar se ulja e TA për 14/8 mm Hg është në lidhje e TA për 14/8 mm Hg është në lidhje të ngushtë me rënien e incidencës së të ngushtë me rënien e incidencës së insulteve cerebrovaskulare për 50%.insulteve cerebrovaskulare për 50%.


Paraqitja klinike e ICV:Paraqitja klinike e ICV: paraliza/pareza të ekstremiteteve pengesa në të folur pengesa në shiqim çrregullim i vetëdijes paraqitja e formave të ndryshme

të sulmeve epileptike

Insulti cerebrovaskular (ICVInsulti cerebrovaskular (ICV

Mbështjellsit e SNQMbështjellsit e SNQ


Gjakderdhja subarahnoidaleGjakderdhja subarahnoidale

Aneurizmat e pjesëve të circulus Aneurizmat e pjesëve të circulus arteriosus Wilisi janë shkaktarët më arteriosus Wilisi janë shkaktarët më të shpeshtë.të shpeshtë.


Circulus arteriosus WilisiCirculus arteriosus Wilisi


Hemoragjia subarahnoidale Pasqyra klinike:- kokëdhembja e fortë si “goditje ose

eksplodim” (80-90% të rasteve) - fotofobia- mundim (nauzea)- vjellje (vomitus)


Hemoragjia subarahnoidale Pasqyra klinike:

- shtangimi/rigiditeti i qafës- çrregullimi i vetëdijes në formë të

konfuzionit, letargjisë deri te koma e

thellë


Shpeshë paraqiten edhe:Shpeshë paraqiten edhe:

-- konfuzionikonfuzioni

-- shqetësimishqetësimi

-- temperatura e ngritur truporetemperatura e ngritur trupore

-- djersitjadjersitja

-- oscilimi i TAoscilimi i TA


Diagnostifikimi i ICVDiagnostifikimi i ICV Insulti i përnjëhershëm është tipik Insulti i përnjëhershëm është tipik

për embolipër emboli Pasqyra klinike varet nga vazot e Pasqyra klinike varet nga vazot e

involvuarainvolvuara Hemiplegjia motorikeHemiplegjia motorike


Diagnostifikimi i ICVDiagnostifikimi i ICV Deficiti neurologjik mund të Deficiti neurologjik mund të

progredoj brenda 24-36 orëveprogredoj brenda 24-36 orëve


Diagnostifikimi i ICVDiagnostifikimi i ICV

-- metodat neurologjike metodat neurologjike

-- CT (TC)CT (TC)

-- panangeografia cerebralepanangeografia cerebrale

-- RM e truritRM e trurit


Menaxhimi i ICVMenaxhimi i ICV I menjihershëmI menjihershëm

-- stabilizimi i ventilimit (në stabilizimi i ventilimit (në konsideratë konsideratë

intubimi dhe oksigjeni)intubimi dhe oksigjeni)-- eliminimi i traumës së kokëseliminimi i traumës së kokës-- sigurimi urgjent i CT/RMsigurimi urgjent i CT/RM-- trajtimi i shtangimit eventualtrajtimi i shtangimit eventual-- trajtimi i hipoglikemisëtrajtimi i hipoglikemisë


Menaxhimi i ICVMenaxhimi i ICV I përgjithshëmI përgjithshëm

-- trajtimi i HTA dhe faktorëve të tjerë trajtimi i HTA dhe faktorëve të tjerë të të

riskutriskut-- dhënja IV e fluidit, elektroliteve dhe dhënja IV e fluidit, elektroliteve dhe

nutrientëve (asgjë nutrientëve (asgjë per osper os derisa të derisa të vlerësohet gëlltitja)vlerësohet gëlltitja)

-- fizioterapia dhe terapia e të foluritfizioterapia dhe terapia e të folurit


Menaxhimi i ICVMenaxhimi i ICV I përgjithshëmI përgjithshëm

-- hemoragjia subarahnoidale kërkon hemoragjia subarahnoidale kërkon referim urgjent (vazospazmi dhe referim urgjent (vazospazmi dhe rigjakosja janë shkaqet kryesore të rigjakosja janë shkaqet kryesore të

Mb Mb dhe Mt)dhe Mt)

-- hemoragjia intracerebrale: evakuimi hemoragjia intracerebrale: evakuimi urgjent kirurgjik i hematomësurgjent kirurgjik i hematomës

Ataku Iskemik Transient Ataku Iskemik Transient (AIT)(AIT)

Ataku Iskemik TransientAtaku Iskemik Transient (AIT)(AIT) është është deficit fokal neurologjik për shkak të deficit fokal neurologjik për shkak të iskemisë cerebrale dhe zgjatë më pak se iskemisë cerebrale dhe zgjatë më pak se 24 orë.24 orë.

Ataku Iskemik Transient (AIT)Ataku Iskemik Transient (AIT)

Paraqitja klinikeParaqitja klinike Shfaqja e përnjëhershme/papriturShfaqja e përnjëhershme/papritur Përmirësimi komplet klinik për më Përmirësimi komplet klinik për më

pak se 24 orëpak se 24 orë Kohëzgjatja mesatare 5 minutaKohëzgjatja mesatare 5 minuta Vetëdija është zakonisht e ruajturVetëdija është zakonisht e ruajtur AIT i arteriesë vertebrobazilare ka AIT i arteriesë vertebrobazilare ka

paraqitje bilateraleparaqitje bilaterale


Paraqitja klinikeParaqitja klinike Verbëria transiente monokulare Verbëria transiente monokulare

(amaurosisi fugax)(amaurosisi fugax) Diplopia dhe turbullimi i të pamuritDiplopia dhe turbullimi i të pamurit Verbërimi bilateralVerbërimi bilateral


Diagnoza diferenciale e AITDiagnoza diferenciale e AIT-- migrena klasike (me aurë)migrena klasike (me aurë)-- migrenat e pazakonta (hemiplegjike, migrenat e pazakonta (hemiplegjike,

retinale)retinale)-- shtangime fokale (parciale) epileptikeshtangime fokale (parciale) epileptike

-- amnezioni transient globalamnezioni transient global-- çrregullimet vestibulare, vertigoçrregullimet vestibulare, vertigo-- lezioni i nervit periferik – paraliza Belllezioni i nervit periferik – paraliza Bell


DiagnozaDiagnoza Historia klinikeHistoria klinike Elektro-encefalografiaElektro-encefalografia Punkcioni lumbalPunkcioni lumbal CT skanimi- do të identifikoj: CT skanimi- do të identifikoj:

– HematomënHematomën– Hapësirën e infarktitHapësirën e infarktit


Ekzaminimet e duhuraEkzaminimet e duhura

Pasqyra e gjakutPasqyra e gjakut Glikemia, kreatinina, kolesteroliGlikemia, kreatinina, kolesteroli Testi i funksioneve tireoide Testi i funksioneve tireoide


Ekzaminimet e duhuraEkzaminimet e duhura

Dopleri i karotiodeveDopleri i karotiodeve EKGEKG CTCT


Pesë vite pas AIT në 22-51% të Pesë vite pas AIT në 22-51% të rasteve ose mesatarisht 1 nga 3 pacientë që rasteve ose mesatarisht 1 nga 3 pacientë që nuk janë trajtuar mund të paraqitet insulti nuk janë trajtuar mund të paraqitet insulti cerebrovaskular. Risku më i madh për të cerebrovaskular. Risku më i madh për të ndodhur kjo është në 6 muajt e parë.ndodhur kjo është në 6 muajt e parë.


Trajtimi i AITTrajtimi i AIT Qëllimi është minimizimi i riskut nga Qëllimi është minimizimi i riskut nga

ICV i përmasave më të mëdhaICV i përmasave më të mëdha Determinimi i shkakut dhe trajtimi i Determinimi i shkakut dhe trajtimi i

tijtij Trajtimi i HTATrajtimi i HTA


Trajtimi i AITTrajtimi i AIT

Rekomandimi për ndërprerje të Rekomandimi për ndërprerje të tymosjes së duhanittymosjes së duhanit

Aspirina 100-300 mg/ditëAspirina 100-300 mg/ditë Endarterektomia karotide te stenozat Endarterektomia karotide te stenozat

mbi 70%mbi 70%


PrognozaPrognoza Sëmundja mund të jetë fataleSëmundja mund të jetë fatale Mund të ndodhin sulmet e tjera brenda 24-28 Mund të ndodhin sulmet e tjera brenda 24-28

orët e ardhshmeorët e ardhshme Mund të rezultoj me komë të thellëMund të rezultoj me komë të thellë


PrognozaPrognoza

Mund të ndodhë shërim mjaft i shpejtëMund të ndodhë shërim mjaft i shpejtë Mund të ketë përmirësime pas disa muajveMund të ketë përmirësime pas disa muajve

Insulti cerebrovaskular (ICV)

Documents

Transcript of Insulti cerebrovaskular (ICV)