INHOUD

STORM EINDHOVEN BEGINT AAN REIS OM DE WERELD

‘GEEF VOLELEKTRISCHE AUTO ALLEENRECHT SPITSSTROOK’

EERSTE ELEKTRISCHE SNELWEGTER WERELD GEPRESENTEERD

‘WIEBES MAG BEST TROTS ZIJN, MET HET STIMULERINGSBELEID IS GESCHIEDENIS GESCHREVEN’

SPECIAL VAKBEURSECOMOBIEL 2016VANAF PAGINA 15

VAKBLAD ELEKTRISCH VERVOEREN SMART GRIDS / SEPTEMBER 2016

INHOUD

www.smartemobility.nl

Staatssecretaris krijgt repliek: ‘Wiebes mag best trots zijn,met het stimuleringsbeleid is onbewust geschiedenis geschreven’ 10

Special vakbeurs Ecomobiel 2016 15

Sector draagt in opmaat naar Ecomobiel alternatieve stimulering aan:‘Geef volledig elektrische auto alleenrecht op spitsstrook’ 16

Ecomobiel:‘Mobiliteit en logistiek onlosmakelijk verbonden met energietransitie’ 16

Plattegrond, programma en exposanten Ecomobiel en Vakbeurs Energie 2016 in beeld 18

Infographic ‘Een blik op de elektrische auto’ Deel 5 20

Column Raymond Vergouwe | Laten we het veilig doen! 23

Innovaties op Ecomobiel | Beursfl itssen 24

Column Suzan Reitsma | Afscheid van de gaskookplaat… 26

Elektrische motorfi ets STORM Wave onderweg: Batterijenpakket en SmeshGear geheime wapens 27

Hogeschool van Amsterdam biedt inzicht in onderzoek: Simuleren van verandering in de vraag naar laadinfra 28

Scania en Siemens presenteren eerste elektrische snelweg 31

‘Lantaarnpaal als laadpunt en antenne voor Internet of Things’ 32

Rexel en EV-Box lanceren gezamenlijk installateursprogramma 33

Ondanks dat de zomer aardig wat zonuurtjes telde, is de zomer voor de elektrische auto in het water gevallen. Een messteek in de rug van staatssecretaris Wiebes, tegenvallende verkopen en het vooralsnog uitblijven van fi nanciële toezeggingen van minister Kamp voor het plan ‘Maak elektrisch rijden groot’. Wie de volle 6 schoolvakantieweken in het buitenland verkeerde heeft de storm misschien wel aan zich voorbij kunnen laten gaan…

Hopelijk wordt bij u het geloof in elektrisch rijden er niet minder om. Wel moeten wij ons als sector beseff en dat het beeld voor elektrisch rijden er bij de buitenwacht niet positiever op wordt. De opmerkingen – al dan niet op waarheid berust (red. zie het openingsartikel van dit magazine op pagina 10 – zijn breed uitgemeten in de diverse landelijke media. Van het Financieele Dagblad tot NU.nl het Algemeen Dagblad en natuurlijk in het blad Autoweek zelf.

Misschien is het daarom goed dat ik – alvorens we als sector gezamenlijk nadenken over nationale promotiecampagnes voor elektrisch rijden à la de befaamde Postbus 51-spotjes en misschien wel in lijn met de anti-vuurwerkcampagnes van SIRE – hier de 10 grootste mythes rond elektrisch rijden opnoem. Ze zijn afkomstig van de Eindhovense hoogleraar Maarten Steinbuch. En natuurlijk: ‘alles hieronder is ONZIN’, aldus Steinbuch.

1. Er is niet genoeg lithium voor de batterijen.2. Er zijn niet genoeg schaarse aardmetalen voor de elektromotoren.3. De CO2-uitstoot van een elektrisch voertuig is groter dan van een zuinige diesel.4. Je kunt beter je oude – reeds geproduceerde – auto helemaal afrijden.5. We moeten kiezen tussen snelladen en parkeerladen.6. We moeten kiezen tussen elektrisch en waterstof.7. Batterijen kunnen niet tegen snelladen.8. Batterijen worden snel ‘te oud’ en belasten daarna het milieu.9. De elektrische auto is alleen voor korte ritten.10. De elektrische auto rijdt als een invalidewagen.

Doe er uw voordeel mee (evenals met de analyse van de door Wiebes gepresenteerde ‘feiten’).

Edwin van Gastel, hoofdredacteur E-Mobility (edwin@smartemobility.nl)

Een in het water gevallen zomer…

I N T E R N A T I O N A A L

5

19 BMW i’s in Engelse Premier LeagueLeicester City-eigenaar Vichai Srivad-dhanaprabha heeft zijn kampioensteam begin augustus een verrassing bezorgd: de Thaise miljardair bestelde voor de 19 spelers die zijn club de eerste titel uit de historie bezorgde 19 elektrische BMW i’s. Het prijskaartje? 2,4 miljoen euro…

Toyota introduceert nieuwe generatie Prius Plug-in Hybrid Toyota heeft de nieuwe generatie Prius Plug-in Hybrid (Prius PHEV) gepresen-teerd. Dankzij een lithium-ionbatterij van 8,8 kilowattuur kan de nieuwe Prius PHEV 50 kilometer volledig elektrisch rijden. Vanaf 2017 zal het voertuig ook met zonnecellen leverbaar zijn in de vorm van een ‘Solar Roof ’.

Wereldpremière elektrische vrachtwagen Mercedes-Benz De Mercedes-Benz Urban eTruck heeft zijn wereldpremière beleefd. De elektrische truck maakt volgens het bedrijf de weg vrij voor alternatieve en emissievrije aandrijving voor zware bedrijfsvoertuigen. Het accupakket, met een capaciteit van 212 kilowattuur, is geïntegreerd in het chassis en heeft een actieradius van 200 kilometer.

Hanergy lanceert 4 elektrische auto’s op zonne-energieHanergy lanceert 4 elektrische auto’s die rijden op zonne-energie dankzij dunne filmzonnecellen. De voertuigen worden zo snel mogelijk gecommercialiseerd. Hanergy, onder meer bekend van de verkoop van dunne filmzonnepanelen bij IKEA-winkels, heeft de auto’s 4 verschillende namen gegeven: Hanergy Solar R, O, L en A.

Wereldrecord elektrische auto: in 1,5 seconde van 0 naar 100 Het Grimsel-team uit Zwitserland heeft een nieuw wereldrecord gevestigd met een elektrische auto. Op een afstand van 30 meter en in slechts 1,513 seconden wist het team een snelheid van 100 kilo-meter per uur te bereiken. Tot voor kort was het record in handen van het Duitse GreenTeam met 1,779 seconden.

‘Nieuwe generatie Nissan Leaf krijgt dubbele actieradius’ Kazuo Yajima, topman van Nissan, heeft

tijdens het World Electric Vehicle Symposium (EVS 29) in Montreal het bericht bevestigd dat de volgende generatie Nissan Leaf een dubbele actieradius krijgt. Met de recent gelanceerde Leaf die uitgerust is met een bat-terij van 30 kilowattuur is de actieradius 150 kilometer. Dit zou dan ook betekenen dat de volgende generatie van de volledig elektrische auto een batterij van 60 kilowattuur krijgt met een actieradius van 300 kilometer.

Volkswagen: elektrische auto’s maken stroomvoorziening stabieler Volkswagen laat weten dat het door het bedrijf uitgevoerde onderzoeksp roject ‘INEES’ belangrijke inzichten heeft opgeleverd met betrekking tot de aansluiting van elektrisch aangedreven auto’s op het openbare stroomnet. Zo is uit het rapport naar voren gekomen dat het technisch mogelijk is om stroomfl uctuaties op te vangen door elek-trische auto’s aan te sluiten op de publieke stroomvoorziening.

Mercedes-Benz geeft alle modelseries elektrische aandrijving Daimler gaat alleen al in de komende twee jaar meer dan 7 miljard euro investeren in ‘groene’ technologie. smart is binnenkort de enige autofabrikant ter wereld die het volledige modelaanbod met zowel verbrandingsmotoren als elektrische aandrijving levert. Bij Mercedes-Benz gaat met de GLC F-CELL de eerste brand-stofcelauto met plug-in-technologie in serieproductie. Bovendien ontwikkelt het bedrijf een eigen voertuigarchitectuur voor elektrische auto’s met accu’s.

Politie Los Angeles bestelt 100 elektrische BMW’s i3Het Los Angeles Police Department (LAPD) heeft bij BMW 300 elektrische i3’s besteld. De voertuigen gaan in de binnensteden voor controleritten ingezet worden. Voorafgaand aan de aanbesteding werd de i3 al uitvoerig door het LAPD getest; samen met een groot aantal andere elektrische voertuigen.

Tesla neemt SolarCity voor 2,6 miljard dollar overTesla Motors lijft defi nitief zonnepanelenma-ker SolarCity in. Met de deal is een bedrag gemoeid van 2,6 miljard dollar, waarmee het de grootste overeenkomst is in de historie van de zonnepanelenindustrie. Opvallend detail is dat Tesla-topman Elon Musk ook aan het hoofd staat van SolarCity.

Europese primeur van Allego in Haarlemmermeer met ChargingPlaza

4

Allego heeft in Haarlemmermeer het eerste ChargingPlaza binnen de EU gerealiseerd dat door Renault gecertifi ceerd is. Het slimme laadplein is geplaatst in de parkeergarage van de gemeente Haarlemmermeer en heeft plek voor 16 elektrische auto’s. De slimme laadoplos-sing, die ChargingPlaza heet, bestaat uit één intelligent systeem waar meerdere laadpunten aan worden gekoppeld. ChargingPlaza maakt slimmer gebruik van de beschikbare stroom-capaciteit; hierdoor hoeft de gemeente geen extra investeringen te doen netverzwaring.

In een essay stellen Eric van Kaathoven en Arjan Wargers van ElaadNL de 3 succesfactoren voor een glansrol van de elektrische auto in de energietransitie vast: voldoende elektrische auto’s, laadinfrastructuur die smart charging mogelijk maakt en regels die deze transitie niet in de weg zitten. Van Kaathoven en Wargers concluderen: ‘Als we in staat zijn op deze drie terreinen winst te boeken, zijn er straks veel meer elektrische auto’s, kunnen deze via Smart Charging opladen op de beste, meest duurzame momenten en wordt de winst die dat de maatschappij oplevert ook eerlijk beloond.’

ElaadNL stelt 3 succesfactoren e-auto vast

NXT Motors lanceert binnenkort een elektrische motor van Nederlandse bodem. Na 2 jaar onderzoek en planning is het bedrijf bezig zijn ontwikkelingsplan tot uitvoer te brengen met de steun van crowdfunding en fi nanciering door investeringsmaatschappijen. De motorfi etsen zullen verkocht worden via een eigen online saleskanaal. De NXT ONE komt in verschil-

lende vermogensvarianten op de markt en het lithium-ionbatterijpakket is in ieder geval goed voor ruim 200 kilometer actieradius. De verkoop van NXT Motors zal voornamelijk online gebeu-ren via een eigen webshop. NXT Motors haalt op dit moment kapitaal op via het crowdfunding-platform Symbid. Hiermee zal het de volgende fase in de ontwikkeling fi nancieren.

NXT lanceert e-motor van Nederlandse bodem

Fastned: groei zet door, snelladen 19 eurocent Fastned meldt in zijn halfj aarbericht dat ‘de exponentiële groei’ van het bedrijf doorzet. In 2016 groeide de afzet in de eerste helft van het jaar met 368 procent en de omzet met 256 procent. Bovendien heeft Fastned bekendgemaakt een ‘Power abonnement’ te introduceren. Dit betekent dat iedereen bij Fastned kan snelladen voor de prijs van groene stroom thuis. Mede-oprichter Michiel Langezaal: ‘Mensen met een elektrische auto én een eigen oprit kunnen thuis groene stroom laden voor 19 cent per kilowattuur. Mensen zonder oprit zijn vaak aangewezen op langzame publieke laadvoorzieningen. Fastned wil dat alle elektrische rijders toegang heb-ben tot snelle en betaalbare laadinfrastructuur.’

MEEST GELEZEN MOBILITY ZOOM

Wiebes’ onbegrijpelijke draai rond elektrische auto’sNederland telt bijna 93.000 auto’s met een stekker. Volgens staatssecretaris Wiebes heeft de 6 miljard euro die de Rijksoverheid heeft geïnvesteerd 0 procent eff ect als het om klimaatwinst gaat. Wiebes deed de opmerkelijke uitspraken in een interview met het tijdschrift Autoweek.

Deutsche Post-onderdeel DHL gaat elektrische bestelwagens verkopenDHL, onderdeel van de Deutsche Post, is voornemens om in 2017 te starten met de verkoop van elektrische bestelwagens. Dit heeft een woordvoerder van het bedrijf bevestigd tegenover Reuters. Deutsche Post ontwikkelde in het verleden al de Streetscooter, een elektrische bestelwa-gen met een actieradius van 120 kilo-meter. Volgens de betrokkenen moeten er straks 10.000 van deze voertuigen per jaar geproduceerd worden en zullen om die reden ‘derde partijen’ vanaf 2017 het voertuig gaan commercialiseren.

Rapport ‘Maak elektrisch rijden groot’ naar Tweede Kamer verstuurdHet Formule E-Team (FET) heeft het actieplan ‘Maak elektrisch rijden groot’ opgeleverd. Centrale boodschap van het actieplan is dat minister Kamp per direct aan de slag moet om de consument aan de elektrische auto te helpen. Minister Kamp heeft het actieplan voorzien van kabinetsbrief en analyse, en deze naar de Tweede Kamer verstuurd. Het actieplan bevat 8 maatregelen om elektrisch rijden voor particulieren bereikbaar en aantrek-kelijk te maken.

Mobility ZOOM is de tweewekelijkse nieuwsbrief over duurzame mobili-teit, een initiatief van Ecomobiel en Smart E-Mobility. Aanmelden voor de nieuwsbrief kan via de website www.ecomobiel.nl/mobility-zoom. De meest gelezen nieuwsberichten van het tweede kwartaal zijn:

Om gemeenten te helpen bij hun zoektocht naar juiste en onafhankelijke informatie heeft het Nationaal Kennisplatform Laadinfrastruc-tuur (NKL) een digitale kennisbank ontwikkeld. Online artikelen bieden praktische informatie over elektrisch vervoer en publieke laadinfra-structuur. De informatie wordt aangeboden in de vorm van een ‘wiki’. De artikelen zijn geor-dend op volgorde van het beleidsproces van gemeenten: van aanleiding naar onderbou-wing, aanpak en uitvoering. Via de zoekbalk is het mogelijk om snel op een specifi ek onderwerp naar een artikel te zoeken.

NKL presenteert wiki publieke Laadinfrastructuur

700.000 euro fi nanciering voor start-up ViriCiti

Schiphol, KLM, TU Delft, NS en Havenbedrijf Amsterdam – samen bekend als Mainport Innovation Fund II – investeren 700.000 euro in ViriCiti. Breesaap Green Link SL voegt zich ook bij deze investeringsronde. De investering volgt op de snelle uitbreiding van ViriCiti in Europa en Amerika, en zal gebruikt worden om de internationale expansie te versnellen. ViriCiti ontwikkelt een monitoringsplatform voor commerciële elektrische voertuigen, zoals bussen en trucks en is al actief in 12 landen, onder andere bij spelers als BYD, Schiphol, Qbuzz en VDL. Het systeem helpt de voertuigen verder te rijden en betrouwbaarder te functioneren tegen lagere kosten.

Eurocross Assistance, alarmcentrale voor onder andere pechhulpverlening, helpt vanaf 1 juli ook bestuurders die problemen hebben bij een laadpaal. Dit doen zij voor Last Mile Solutions, een dienstverlener op het gebied van laadpalen voor elektrische auto’s. Last Mile Solutions beheert een deel van de ruim 17.000 elektrische laadpalen in Nederland. Het bedrijf zorgt ervoor dat de palen goed functioneren. Last Mile Solutions werkt in opdracht van de eigenaren van de palen, vaak overheidsinstanties of bedrijven.

Eurocross start hulpverlening elektrische rijders

Gemeente Den Haag introduceert subsidie voor elektrische autoInwoners en bedrijven in Den Haag kunnen sinds 1 juli een 100 procent elektrische auto kopen met subsidie. Dat mag een tweedehandse of nieuwe auto zijn. Bij aan-koop van een tweedehands auto geeft de gemeente 3.000 euro subsidie, bij aankoop van een nieuwe auto is het bedrag 5.000 euro. Via de regeling kunnen 100 procent elektrische personenauto’s, bestelauto’s of taxi’s met subsidie worden aangeschaft. De subsidie kan vanaf 1 juli worden aange-vraagd. Het totale beschikbare subsidiebe-drag voor personenauto’s is 200.000 euro. Voor bestelauto’s en taxi’s gezamenlijk is er 400.000 euro beschikbaar. De regeling loopt tot eind 2017 tenzij de subsidiepot eerder is uitgeput dan door de gemeente verwacht wordt.

23 procent leasende ondernemers rijdt elektrischDe meeste ondernemers rijden zakelijk in hun privéauto. Dit blijkt uit een onderzoek van Tom (red. de nieuwe bedrijfsnaam van MKB Brandstof), uitgevoerd door Maurice de Hond. 59 procent van de ondernemers rijdt in een privéauto en 7 procent in een

leaseauto. Van de 7 procent die dit doet, rijdt 23 procent een elektrische of hybride auto. Bij ondernemers met een bedrijfsauto is dat 12 procent. Van de ondernemers die hun privéauto gebruiken rijdt 3 procent een elektrische of hybride auto.

EV-Box heeft een belangrijke mijlpaal bereikt: wereldwijd heeft het bedrijf zijn 40.000ste laadpunt uitgeleverd. Niet geheel toevallig is het 40.000ste laadpunt van het Nederlandse bedrijf in Nederland geïnstalleerd. Overigens heeft EV-Box inmiddels niet alleen een kan-toor in Amsterdam, maar ook in Antwerpen, Parijs, Londen en New York.

EV-Box installeert 40.000ste laadpunt

Noord-Brabant en Limburg besteden 2.500 slimme laadpunten aanDe provincie Noord-Brabant organiseert een aanbesteding voor 2.000 slimme laadpunten voor elek-trische voertuigen, te realiseren vanaf begin 2017. Met de aanbesteding groeit het aantal publieke en semipublieke laadpunten in Noord-Brabant naar meer dan 4.340. De provincie start eind juli 2016 de aanbesteding en voert die ook voor de provincie Limburg uit. In Limburg worden 480 laadpunten gerealiseerd, verdeeld over 240 laadpalen. Gezamenlijk gaat het dus om bijna 2.500 laadpunten. De aanbesteding is een onderdeel van het stapsgewijs uitbreiden van de infrastructuur voor elektrisch rij-den in Noord-Brabant. In 2020 moeten er in de provincie 12.000 publieke of semipublieke laadpunten zijn om een groei naar 100.000 elektrische voertuigen mogelijk te maken.

7

VDL Groep ontwikkelt elektrische truck

VDL Groep is gestart met de ontwikkeling van een volledig elektrische truck. In eerste instantie gaat het om een 37 tons trekker, bedoeld voor relatief korte afstanden van ongeveer 100 kilometer op één enkele batterijlading. Daarna kan het voertuig door middel van snelladen in een half uur weer volledig bijgeladen worden. Dat maakt de elektrische truck geschikt voor stadsdistributie, bijvoorbeeld voor het bevoorraden van supermarkten en grootwinkelbedrijven. Voor de ontwikkeling van deze truck maakt VDL gebruik van technieken die het al eerder ontwikkelde voor zijn elektrische bussen zoals e-drive, batterijtechnologieën en energiemanagementstrategieën. Begin 2017 wordt gerekend op de eerste rijdende elektrische trekker.

Cohere Energy Solutions, dat zich onder meer richt op het slim laden van elektrische auto’s, heeft een investering van 300.000 euro opgehaald. Met deze investering wil Cohere zich verder uitbreiden en zich volledig richten op de verdere ontwikkeling van de Energy Manager Maxem. Naast het oorspronkelijke smart-chargen van de elektrische auto stelt het vernieuwde systeem de huisgebruiker in staat zijn huis volledig duurzaam te maken. De microcomputer – die aangesloten is in de meterkast – meet en stuurt alle energiebronnen in huis aan. De elektrische auto, zonnepanelen, warmtebuff er en thuisbatterij worden hiertoe met elkaar verbonden.

Cohere haalt 300.000 euro investering op

Vorig jaar maakte de gemeente Rotterdam kennis met BREYTNER: het eerste core business Zero Emission Transportbedrijf van Europa. Toen bestond het bedrijfsplan al-leen nog op papier. Nu, een jaar later, heeft het ook vorm gekregen: met twee 19-tons elektrische vrachtwagens start BREYTNER binnenkort met de bevoorrading van twee

grote Nederlandse retailers. BREYTNER was in Rotterdam al langer nauw betrokken bij, en sinds eind juni is BREYTNER offi cieel partner van Green Deal 010 Zero Emission Stadslogistiek, kortweg Green Deal 010. Met de komst van BREYTNER is de Green Deal ondertekend door zes regionale trans-portbedrijven, TNO en de gemeente.

Meer elektrische vrachtwagens dankzij Green Deal 010

Greencrowd introduceert Evensnelladen

Alle bussen van en naar Schiphol vanaf 2018 volledig elektrisch

Greencrowd heeft een nieuw concept gelan-ceerd: Evensnelladen. Evensnelladen richt zich met AC-snellaadpunten op het gemak van de berijder. De laadpalen beschikken standaard over twee laadpunten, waarvan één met een vaste kabel. Hierdoor hoeft de berijder met

haast niet eerst zijn eigen kabel uit de achterbak en uit de knoop te halen. Beide laadpunten kun-nen minstens 22 kilowatt laden, ook wanneer er twee auto’s tegelijk laden op één paal. De laadcapaciteit van de accu van de auto bepaalt vervolgens hoe snel er kan worden geladen.

Alle bussen die in de nieuwe concessie vanaf 2018 van en naar Schiphol rijden, zullen dit volledig elektrisch doen. Het is een van de meest opvallende eisen die wordt gesteld in aanbestedingsdo-cumenten. Momenteel wordt de concessie in Amstelland-Meerlanden – die in december 2017 afl oopt – uitgevoerd door Connexxion. Logischerwijs wil de stadsregio – net als vrijwel iedere andere regio in Nederland – in 2025 volledig overstappen naar zero-emissiebusvervoer. Omdat het Schipholnet zich volgens de betrokkenen zeer goed leent voor een snelle transitie naar zero emissie wordt hier al direct vanaf de start voor gekozen.

‘3 procent Nederlandse boten is elektrisch’

Op de weg is de opmars van het elektrisch rijden onmiskenbaar. Op het water is de populariteit van ‘elektrisch’ zeker niet minder. Procentueel gezien zelfs groter. Hoewel harde statistiek ontbreekt, stelt het platform elektrisch varen tegenover de NOS dat ruim 3 procent van de pleziervaartuigen alleen accu’s als krachtbron gebruikt.

Charge Controller CC612

RCMB121 AC/DC sensitive Residual Current

Monitoring Module

Combines safe charging with vehicle charging requirements

Electrical safety for safe charging and Wall Boxes

www.benderbenelux.com Tel.: +31 (0) 76-5878713

Electrical Safety for emobility

EMO01-16.001.L1© PHOENIX CONTACT 2016

Voor meer informatie bel (0316) 59 17 20 of kijk op

www.phoenixcontact.nl

Laadkabels en controllersvoor E-mobility

Bouw in No-Time een compacte AC laadpaal met slechts enkele onderdelen!

De EV Charge control Basic is het hart en integreert alle essentiële besturingsfuncties. De robuuste Type 2 laad kabels of outlets zorgen ervoor dat aan alle wereldwijde automotive eisen wordt voldaan.

Makkelijk AC laden

Syntus neemt 50 elektrische Golfs in gebruikSyntus heeft 50 nieuwe Volkswagens e-Golf in ontvangst genomen van Volkswagen-importeur Pon en dealerbedrijf A-Point. De inzet van elektrische auto’s past bij de visie van Syntus op duurzame mobiliteit. Daarom is gekozen voor 100 procent elektrische Volkswagens om de logistiek van chauff eurs en controleurs voortaan emissievrij te laten verlopen.

9VLAANDERENVLAANDERENVLAANDERENVLAANDERENVLAANDERENVLAANDERENVLAANDERENVLAANDERENVLAANDERENVLAANDERENVLAANDERENVLAANDEREN

Kustplaats Oostende krijgt 34 elektrische laadpalen

De populaire Belgische kustplaats Oostende krijgt 34 elektrische laadpalen. De eerste 9 exemplaren komen er al in de periode 2016-2017. De locatie van de oplaadpunten is mo-menteel nog onbekend. Eandis, de bevoegde distributiebeheerder, moet eerst bepalen waar de meest geschikte locaties zijn. Bovendien kunnen eigenaars van een elektrische wagen via het systeem ‘Paal volgt wagen’ een laadpaal in de buurt aanvragen. Zij kunnen er een krijgen binnen een straal van 500 meter rond hun huis. ‘Op die manier proberen we de toegankelijkheid van onze stad voor de elektrische wagen een extra boost te geven’, aldus burgemeester Johan Vande Lanotte.

Vlaams minister Tommelein wil vanaf 2030 alleen nog groene wagens

In 2030 mogen er in Vlaanderen geen vervuilende wagens meer verkocht worden. Dit stelt de Vlaamse minister Bart Tommelein voor. Om de aankoop van elektrische wagens te sti-muleren, zette Vlaanderen eerder al een subsidiesysteem op met een budget van 5 miljoen euro voor 2016. Uit die pot kan afhankelijk van de prijsklasse van de elektrische wagen een premie worden aangevraagd. Na een halfj aar is dat budget ongeveer voor de helft op. Er is nog 2.844.500 euro over. Sinds begin dit jaar werden er 483 aanvragen gedaan. Tommelein wil ook een einde maken aan oude, vervuilende bestelbusjes die de Vlaamse wegen over-spoelen. Door de populariteit van online winkelen hebben er volgens het Vlaamse medium De Morgen nog nooit zo veel rondgereden. Er rijdt momenteel een recordaantal van 431.000 bestelbussen rond. De meerderheid (70 procent) heeft de Europese emissiestandaard Euro IV of lager. Dit zijn bestelwagens van ten minste 7 jaar oud. In veel gevallen loopt de leeftijd volgens De Morgen zelfs op tot 20 jaar of ouder. Het resultaat is dat een kwart van alle schadelijke uitstoot van het vrachtvervoer te wijten is aan bestelbusjes. Tommelein laat, via zijn woordvoerder, weten dat hij volop bezig is met een groene fi scaliteit voor bestelbusjes. ‘Het was altijd onze bedoeling om eerst de personenwagens aan te pakken en daarna de lichte vrachtwagens. Na het zomerreces zullen we een voorstel op tafel leggen.’

België verplicht autoverzekering voor speed pedelecBelgische eigenaren van elektrische fietsen die tussen de 25 en 45 kilometer per uur rijden (red. speed pedelecs) moeten vanaf 1 oktober een autoverzekering hebben en krijgen een kentekenplaatje. VTM Nieuws meldt dit op basis van berichtgeving van de overheid aan verzekeraars. Vorig

jaar kochten in België 130.000 mensen een elektrische fiets. De overheidsdienst Mobiliteit gaat vanaf de genoemde datum bestuurders verplichten hun snelle elektri-sche fiets te laten inschrijven. Bestuurders zullen overigens verplicht worden een helm te dragen.

Elektrische BMW-scooters voor politie in Damme/Knokke-HeistDe Vlaamse politie in Damme/Knokke-Heist heeft 2 elektrische motorscooters van BMW in gebruik genomen. De BMW C evolution wordt ingezet voor parkeertoezicht, toezicht op de zeedijk en bij evenementen. Onder meer de politie van Barcelona heeft ook exemplaren van de motorscooter in gebruik, en wel 30 stuks.

Vlaamse verkoop elektrische auto’s dit kalenderjaar al verzesvoudigdDe verkoop van elektrische voertuigen is in Vlaanderen in de eerste helft van 2016 verzesvou-digd. Aan het begin van het kalenderjaar heeft de Vlaamse regering een aanschafsubsidie ingevoerd die zijn vruchten begint af te werpen. Binnen de elektrische verkopen in de eerste twee kwartalen van 2016, scoort de middenklasse – voertuigen met een prijs tussen de 31.000 en 41.000 euro – het beste, gevolgd door voertuigen tot 31.000 euro. Minst verkocht zijn voertuigen met een waarde van meer dan 61.000 euro. Tot dusver zijn er 497 particulieren die een elektrische auto hebben. Overigens zijn er in de eerste helft van 2016 in Vlaanderen 1.197 elektrische auto’s verkocht door consumenten, overheden en bedrijven; hetgeen een verdubbe-ling betekent ten opzichte van dezelfde periode vorig jaar.

Leuven bevoordeelt elektrische taxi en past reglementen aanLeuven is de tweede stad die toetreedt tot het pilotproject van Bond Beter Leefmilieu (BBL) en de Belgische taxifederatie (GTL) rond elektrische taxi’s in Vlaanderen. BBL en GTL onder-zoeken de mogelijkheden om vanaf 2020 alle taxi’s in Vlaanderen elektrisch te laten rijden. In Leuven past het stadsbestuur het taxireglement aan om het gebruik van elektrische taxi’s te promoten. Hiertoe krijgen de elektrische taxi’s voorrang ten opzichte van gewone voertuigen. En om te vermijden dat een elektrische taxi op termijn vervangen wordt door een gewone auto, stelt het stadsbestuur expliciet in het reglement dat ook de reserve- en/of vervangingstaxi’s elektrisch moeten zijn.

Elektrische koelvoertuigen voor OCMW Halle

OCMW Halle heeft 2 elektrische koelvoertuigen in gebruik genomen. Het gaat om 2 Nissan e-NV200 bestelauto’s die omgebouwd zijn. Het OCMW zet de koelauto’s in om maaltijden aan huis te leveren. Om de actieradius van 170 kilometer te borgen is het batterijpakket van de voertuigen uitgebreid. Het is mogelijk om de koeling op het elektriciteitsnet aan te sluiten zodat de koeling bijvoorbeeld op evenementen continu aan kan blijven. Voorzitter Marie-Rose Harnie over de aanschaf: ‘Met de keuze voor deze voertuigen trekt het OCMW van Halle nog meer de ecologische kaart. Dit is trouwens niet de enige inspanning die wij op dit vlak leveren. Wij hebben een heel project opgestart onder de naam “ECOligent”, als het ware ons eigen label voor ecologisch handelen. Met de elektrische voertuigen zetten wij de volgende logische stap om de uitstoot van broeikasgassen verder in te perken.’

De Lijn: vanaf 2019 enkel bussen met alternatieve aandrijving

De Lijn koopt vanaf 2019 alleen nog bussen met een alternatieve aandrijving, op voorwaarde dat de technologie marktrijp is. Het gaat om hybride bussen, bussen op waterstof en op elektriciteit. Dit betekent het einde van de klassieke dieselbus. Met de beslissing wil de raad van bestuur van de vervoermaatschappij het wagenpark versneld vergroenen en ervoor zorgen dat tegen 2025 alleen nog groene bussen in ste-delijke gebieden rijden. Om de oudste dieselbussen met vervuilende motoren zo snel mogelijk te vervangen door schonere exemplaren, start in september de voorberei-ding van een bestelling van circa 220 bussen voor de periode 2017-2018. De hybride bussen hiervan zullen in stedelijke omgevingen rijden, de moderne dieselbussen komen in de plaats van de oudste exemplaren op de streeklijnen. In de loop van 2018 verschijnen de eerste bussen in het straatbeeld. In 2019 volgt een bestelling voor 120 hybride en/of elektrische bussen, te leveren in 2020 en 2021. Daarnaast wordt in 2017 in enkele steden een project met volledig elektrische bussen in de steigers gezet. Het Klimaatfonds van de Vlaamse overheid zorgt voor extra middelen voor de versnelde vergroening. De toekomstige hybride bussen moeten ook volledig elektrisch kunnen rijden in stadskernen. Zo kunnen de aanvoerlijnen vanuit de streek zonder uitstoot in de steden rondrijden. Daarbuiten rijden ze hybride, dat betekent met een mix van batterijen en een dieselmotor. Omdat ze remenergie recupereren, zijn hybride bussen tot een kwart stiller en zuiniger.

Brussel is vierde locatie met Superchargers TeslaNa Gent, Aartselaar en Nijvel kunnen Tesla-eigenaren ook in het bij Brussel gelegen dorp Diegem terecht voor het opladen van hun voertuig. Sinds begin juni kunnen Tesla-rijders bij het Van der Valk Hotel – dat dicht bij Brussels Airport ligt – terecht voor een snellaadsessie. Superchargers zijn gratis oplaadstations waarmee men een Model S of Model X kan opladen in een aantal minuten in plaats van uren. De stations zijn strategisch geplaatst om het aantal stops tijdens reizen over lange afstanden te minimaliseren en ze zijn geplaatst in de buurt van restaurants, winkelcentra en wifi -hotspots. Elk station bevat meerdere Superchargers. In totaal zijn er nu wereldwijd bijna 700 stations met ruim 4.200 Superchargers.

8

Roy Kleijwegt René Oudshoorn

Na jaren van belastingvoordeel voor auto’s met een stekker draait Eric Wiebes de subsidiekraan hard dicht. “We hebben er zes miljard euro in gestopt en er nul klimaateffect voor teruggekregen.”

‘WE HADDEN ER NOOIT AAN MOETENBEGINNEN’

B egin 2014 trad Eric Wiebes aan als staatssecretaris van Financiën. Hij verving Frans Weekers, die moest aftreden in verband met de aanhoudende problemen bij de Belastingdienst. De her-vormingen bij de fiscus vergden veel van Wiebes’ aandacht, maar er moest ook nog een nieuwe autobrief worden geschreven. In het autobelastingbeleid voor de komende jaren zet Wiebes het mes in de subsidies voor met name de plug-inhybrides, die volgens hem niets hebben bereikt. We spraken uitgebreid met hem over zijn visie en over het beleid van de afgelopen jaren. U werd aangesteld in de loop van de huidige kabinetsperiode. Was u goed op de hoogte van wat u op het gebied van autobelastingen zou aantreffen?

“Ja, ik wist wat er speelde. Vanaf 2008 hebben we alle autobelastingen CO2- afhankelijk gemaakt. De bpm, de bijtelling, de mrb. De accijns was feitelijk al CO2- afhankelijk. Elke Nederlander wist op een verjaardag giechelend te vertellen dat je voor 8,5 mille een Outlander in je tuin had staan als je zzp’er was. Ook vonden veel mensen dat we goed bezig waren, omdat het steeds ‘schoner’ werd op de weg. Nou

STAATSSECRETARIS KRAAKT SUBSIDIEBELEID VOORGANGERS

ja, zei ik dan, het kost vooralsnog zes miljard aan belastinggeld en we zien de hele jaarproductie van de Volvo V60-plug-inhybride en de Outlander PHEV naar Nederland komen, maar heeft het nu eigen-lijk wel effect? Mijn stelling is altijd ge-weest: het heeft géén effect. We hebben er zes miljard euro in gestopt, maar door het waterbedeffect – waarbij autofabrikanten een Europees CO2-doel hebben – hebben we er nul klimaateffect voor teruggekregen. Nul! We hebben alleen de Nederlandse belastingbetaler een heleboel subsidies laten betalen die tot effect hebben gehad dat autofabrikanten in andere delen van Europa meer onzuinige auto’s kunnen verkopen. Dat is wat we hebben bereikt. Zitten we daarop te wachten?”Hoe is dat gekomen? “Je hebt plannen die niet werken, dus dan stel je het beleid bij. Daar is niets mis mee. Hier wist echter elke Nederlander die rond-keek in de straat dat er iets aan de hand was en dat die auto’s helemaal niet zo milieu-vriendelijk waren. Niet iedereen besefte wellicht het gevolg van het waterbedeffect, maar iedereen die deze terreinauto’s zag langskomen, snapte wel dat het niet in de

24 AUTOWEEK 32 • 2016

INTERVIEW

STAATSSECRETARIS VAN FINANCIËN ERIC WIEBES

PASPOORTNaam: Eric Wiebes (Delft, 12 maart 1963)Functie: staatssecretaris van Financiën in het kabinet Rutte II sinds 4 februari 2014Eerder: wethouder verkeer en vervoer van de gemeente Amsterdam

INTERVIEW

WWW.AUTOWEEK.NL 25

van wat u op het gebied van autobelastingen zou aantreffen?“Ja, ik wist wat er speelde. Vanaf 2008 hebben we alle autobelastingen CO2-afhankelijk gemaakt. De bpm, de bijtelling, de mrb. De accijns was feitelijk al CO2-afhankelijk. Elke Nederlander wist op een verjaardag giechelend te vertellen dat je voor 8,5 mille een Outlander in je tuin had staan als je zzp’er was. Ook vonden veel mensen dat we goed bezig waren, omdat het steeds ‘schoner’ werd op de weg. Nou

verkopen. Dat is wat we hebben bereikt. Zitten we daarop te wachten?”Hoe is dat gekomen? “Je hebt plannen die niet werken, dus dan stel je het beleid bij. Daar is niets mis mee. Hier wist echter elke Nederlander die rond-keek in de straat dat er iets aan de hand was en dat die auto’s helemaal niet zo milieu-vriendelijk waren. Niet iedereen besefte wellicht het gevolg van het waterbedeffect, maar iedereen die deze terreinauto’s zag langskomen, snapte wel dat het niet in de

24 AUTOWEEK 32 • 2016

‘6 miljard uitgegeven en nul klimaateff ect’. Het is de boude uitspraak van staatssecretaris Eric Wiebes over de fi scale stimulering van (semi-)elektrische auto’s. De politicus deed de uitspraken recentelijk in het tijdschrift AutoWeek. Maar spreekt Wiebes wel de waarheid? De redactie van Smart E-Mobility heeft een aantal deskundigen gevraagd te reageren op de 6 meest opvallende uitspraken van de staatssecretaris.

‘Wiebes mag best trots zijn, met het stimuleringsbeleid is onbewust geschiedenis geschreven’

10 11

Wiebes deed in AutoWeek al dan niet de volgende feitelijk (on)juiste uitspraken:1. ‘Er is 6 miljard euro subsidie gegeven maar door het

waterbedeff ect – waarbij autofabrikanten een Europees CO2-doel hebben – hebben we er nul klimaateff ect voor teruggekregen.’

2. ‘De meest effi ciënte manier (red. voor een schoner wagenpark) is bronbeleid, waarbij binnen Europa wordt bepaald hoe auto’s schoner en zuiniger moeten worden.’

3. Ten aanzien van een subsidie voor (nieuwe en twee-dehandse) volledig elektrische auto’s: ‘Het gevaar van oversubsidiëring is groter dan van ondersubsidiëring.’

4. ‘Gemiddeld wordt met plug-in hybrides een kwart elektrisch gereden; dan kunnen we wel doen of het 60% is, maar dat is niet zo.’

5. ‘Het is aan de fabrikanten om te zorgen dat er vol-doende aantrekkelijk (red. elektrisch) aanbod is tegen een goede prijs. Ze zullen binnen hun eigen gamma aan CO2-beprijzing moeten doen om het zuinige deel aantrekkelijk te maken.’

6. ‘Volledig elektrische auto’s tellen mee voor de Europese CO2-plafonds, waardoor het in essentie ook elders kan worden gecompenseerd met onzuinige auto’s.’

Wetenschappers, bedrijfsleven en natuurorganisaties dienen staatssecretaris van repliek:

1. ‘Het gaat hier eigenlijk om 3 vragen. Allereerst is er sprake van een Europees wa-terbedeff ect? Hiermee wordt gedoeld op de Europese CO2-normen voor nieuwe auto’s. Fabrikanten zijn daarbij verplicht om de gemiddelde CO2-emissies van hun nieuwe auto’s onder de CO2-norm te houden. In theorie zou een zuinige auto in Nederland het dan mogelijk maken om in een ander land een auto met meer CO2- emissies te laten rijden. Wat blijkt? In de praktijk is er geen waterbedeff ect. De EU-norm voor 2015 was 130 gram per kilometer. Het gemiddelde voor nieuwe auto’s in Europa in 2015 was echter fors lager, te weten 119 gram per kilometer. Dat betekent dat milieuwinst door zuinige auto’s in het ene land niet gecompenseerd wordt door onzuinige auto’s in het andere land. Was dat wel het geval geweest, dan zou het gemiddelde 130 gram per kilometer zijn geweest. Ook de meeste an-dere landen zitten ruim onder de 130 gram per kilometer. Slechts 3 landen zitten (net) boven de norm: Estland, Letland en Bulgarije. Dus Nederlandse maatregelen om auto’s minder CO2 uit te laten stoten, hebben zowel in Nederland als mondiaal een positief eff ect op de CO2-uitstoot. Met de huidige autobelasting en veel minder fi scale vergroening komt Nederland overigens in 2020 uit boven de EU-norm voor nieuwe auto’s van 95 gram per kilometer. Volgens de gedachtenlijn van Wiebes moeten we dan hopen dat andere landen onder de norm duiken… De tweede vraag is: heeft fi scale vergroening geleid tot klimaatwinst? De belastingmaatregelen hebben gezorgd voor veel minder milieubelasting door het Nederlandse wagenpark. De staatssecretaris van Financiën heeft dit zelf ook uitgezocht. Om hier wat gevoel voor te krijgen: de jaarlijkse milieuwinst van fi scale vergroening is daarmee vergelijkbaar met de eff ecten van een kilometerheffi ng voor alle voertuigen of gelijk aan de totale CO2-uitstoot van de stad Utrecht. De laatste vraag is waar is de 6 miljard euro subsidie naar toe gegaan? In de periode 2008-2013 is 6,4 miljard euro uitgegeven aan fi scale vergroening. Daarvan is maar liefst 75 procent gegaan naar zuinige benzine- en dieselauto’s en conventionele hybrides. Vooral rond 2010 was maar liefst 30 procent van de nieuwe auto’s vrijgesteld van BPM en MRB en kreeg een lage bijtelling. Enorme overstimulering! Dat geld is dus niet gegaan naar elektrisch rijden zoals wordt gesuggereerd.’

2. ‘De uitkomst van Europees bronbeleid wordt bepaald door een optelsom van wensen van alle EU-lidstaten en de lobby van met name de automobielindustrie. Per saldo leidt dit tot een lagere ambitie dan Nederland zou wensen.’

3. ‘Met een subsidie heeft het kabinet dit juist zelf in de hand. Het kabinet kan een maximum vaststellen zodat oversti-mulering niet mogelijk is.’

4. ‘Uit TNO-onderzoek blijkt dat het gemiddelde aandeel elektrisch gereden kilometers van alle plug-in hybrides rond de 30 procent ligt. En dat de gemiddelde verbruik in de praktijk van deze auto’s nog steeds 30 procent zuiniger is dan van nieuwe conventionele voertuigen. De onderlinge verschillen zijn echter groot. Er zijn rijders die bijna alle kilometers elektrisch rijden. De 50 procent beste rijders rijdt de helft van de kilometers elektrisch, maar er rijdt ook een beperkt deel rijders rond dat nauwelijks oplaadt.’

5. ‘Dit doen fabrikanten in zekere zin nu al. De meerkosten van elektrisch rijden zijn alleen nog te hoog. Dat blijkt ook uit de gezamenlijke analyse van autopartijen, wetenschap en maatschappelijke organisaties in het rapport ‘Maak elektrisch rijden groot’ dat het kabinet aan de Tweede Kamer heeft gestuurd. De aanschafsubsidie waar in het rapport om wordt gevraagd is vanwege de hogere aanschafprijs voor een elektrisch voertuig en de negatieve total cost of ownership (tco).’

6. ‘Zoals aangegeven treedt dat waterbedeff ect in de praktijk niet op en zijn er bovendien ook andere motieven waarom landen en consumenten zuiniger en elektrisch gaan rijden: schone lucht, afname van de geluidsoverlast, lagere “brand-stofrekening”, klimaatafspraken Parijs en groene economische groei.’

Maarten van Biezen, hoofd mobiliteit bij de stichting Natuur & Milieu

‘Vooropgesteld: Wiebes gaat volledig voorbij aan de andere, voor de Nederlanders schadelijke emissies; dat wil zeggen alle schadelijke uitlaatgassen, onnodig geluid, en schone energieopwekking/distributie. Auto’s zijn de onbetwiste nummer één veroorzakers hiervan in stedelijke gebieden. We mogen aannemen dat ook hij dat onwenselijk vindt. Elektrifi catie en gebruik van schone energie zijn voorlopig de enige oplossing. Wil Nederland in 2050 op dit gebied zero emissie zijn, dan mag je uiterlijk in 2030 geen emitterende auto meer verkopen. We zitten nu nog maar op een paar procent zero-emmissievoertuigen (ZEV’s). De bestandstransitie gaat per defi nitie traag en vraagt dus om het consequent doorzetten van focus en stimulering. Of zoals Engelsen zeggen: “How do you eat an elephant? In small pieces” en blijven dooreten. Wiebes mag ons inziens best trots zijn op het beleid van afgelopen jaren. Zonder de marktstimulans van Nederland, Noorwegen en Californië was elektrisch vervoer niet doorgebroken tot het technisch niveau dat we nu kennen. Sommige bedrijven zijn zelfs specifi ek op deze 3 markten gericht. Dit heeft dus niets met regelgeving te maken, maar meer met kansen bieden. Daardoor is de autotechniek inclusief laadinfrastructuur nu zover dat iedere autofabrikant een goed elektrisch voertuig kan maken als de markt dat vraagt – blijft vragen – of de regelgeving dat eist! Hij heeft onbewust dus mee geschiedenis geschreven.’Steinbuch en Hoekstra over de 6 uitspraken van Wiebes:1. De onjuiste suggestie is dat wij samen 6 miljard euro hebben betaald voor stekkerauto’s. Die suggestie klopt niet. Meer dan

driekwart van dat geld is naar brandstofauto’s gegaan, te weten vooral dieselauto’s. Verder zijn de belastingwijzigingen die nu ingaan budgetneutraal. Dus we geven auto’s nog evenveel belastingkorting, alleen die gaat nu meer naar vervuilende en minder naar elektrische auto’s. De onjuiste bewering is dat ons beleid niets oplevert omdat een zuinige auto in Neder-land tot een onzuinige auto ergens anders leidt. Dat klopt sowieso niet omdat we in Europa minder uitstoten dan de norm; 119 gram om 130 gram. Dus het elders compenseren zie je op dit moment helemaal niet. Verder moet ieder land zijn CO2-doelstellingen halen en deze elektrische auto’s tellen simpelweg mee voor Nederland. Het belangrijkste vinden wij nog wel dat het ouderwets denken is: in de automobielindustrie is er nu een revolutie gaande waarbij elektrische en slimme auto’s razendsnel aan het doorbreken zijn. Wij denken dat we maar tot circa het jaar 2023 hoeven te stimuleren en elektrische auto’s dan vanzelf goedkoper worden dan fossiele auto’s. Als we nog even volhouden kunnen we daarbij vooroplopen, maar door de ondoordachte obstructie van Wiebes is de kans groot dat we ook op dit gebied weer worden ingehaald.

2. De gedachte over Europees bronbeleid is in theorie een goed idee, maar in de praktijk houdt Wiebes hiermee de conventio-nele autofabrikanten de hand boven het hoofd. Het ontbreekt bijvoorbeeld aan onafhankelijk toezicht en uitstoottesten: de slager keurt zijn eigen vlees. Wat dat betreft is de Dieselgate weinig verassend.’

3. ‘Wij snappen niet precies wat Wiebes met oversubsidiëring bedoelt. Het lijkt of hij bang is dat mensen massaal overstappen van diesel op elektrisch. Dat lijkt ons juist goed en het is conform de wens van de Tweede Kamer. Wat je zou kunnen doen is een vast bedrag afspreken en dit bedrag over meer auto’s uitsmeren als het sneller gaat dan gedacht. Zo doen Frankrijk, België en Duitsland het nu immers ook.’

4. ‘De nieuwe fi scale maatregelen gaan over volledig elektrisch rijden. Bovendien zijn er oplossingen te bedenken voor de uitdaging om plug-in hybrides (PHEV’s) zo veel mogelijk kilometers elektrisch te laten rijden.’

5. ‘Wiebes moet niet alles afschuiven naar de Europese politie in Brussel en naar de markt. Als Nederland moeten we onze ei-gen visie hebben en – economisch en sociaal-maatschappelijk – benutten om in deze transitie mee te gaan. Dat betekent niet vasthouden aan oude uitgeholde instrumenten.’

Professor Maarten Steinbuch en Auke Hoekstra, Technische Universiteit Eindhoven

‘Door de ondoordachte obstructie van Wiebes is de kans groot dat we ook op dit gebied weer worden ingehaald’

>>> >>>

13

Verbruikte stroom verrekenen en altijd met maximaal vermogen laden? Als enige in Nederland geeft ICU u de keuze uit verschillende laaddienstverleners en load-balancing opties zoals het aansluiten op een slimme meter.

Meer informatie over ICU’s nieuwste laadstation?Kijk op www.icu-charging-stations.com

ICU Eve Mini TM

De perfecte slimme laadoplossing voor thuis en op de zaak.

160609_advertentie_ICU_E_mobility.indd 1 09-06-16 11:52

1. ‘Van de genoemde 6 miljard euro belastingvoordelen is ongeveer een kwart gerelateerd aan plug-in hybrides (PHEV’s) en volledig elektrische voertuigen (FEV’s). 4,5 miljard euro heeft dus bijgedragen aan meer zuinige brandstofauto’s in Nederland. Mede door deze belastingvoordelen zijn de verkopen van zuinige personenauto’s met een lage CO2-uitstoot in Nederland sinds 2008 sterk toegenomen. De gemiddelde CO2-uitstoot per gereden kilometer van nieuwe auto’s is hierdoor bijzonder sterk gedaald. Ieder land kent een emissiedoelstelling die breder is dan de uitstoot vanuit het wagenpark. Dus als er sprake zou zijn van een waterbedeffect voor het Europese wagenpark, telt een zuinig wagenpark zelfs dan nog mee voor de totale CO2-uitstoot van Nederland en heeft daarmee wel degelijk klimaateffect. Landen met minder zuinige auto’s dienen die hogere CO2-uitstoot te compenseren in andere se ctoren. De belastingvoordelen hebben er bovendien voor gezorgd dat Nederland internationaal koploper is voor elektrisch vervoer. Nederland kent inmiddels een internationaal aansprekende industrie op het gebied van laadinfra voor elektrische voertuigen. Daarnaast hebben we inmiddels enorm veel kennis en kunde opgebouwd op het gebied van elektrisch. We zijn op dat gebied wereldwijd koploper en dat biedt enorme kansen.

2. ‘Een duidelijk kader voor hoe schoon en zuinig de auto’s zijn is van groot belang om een stap te maken naar een zo schoon mogelijk Europees wagenpark. Om autofabrikanten aan te sporen stappen te zetten is een stimulerend Europees bronbeleid wenselijk. Gezien de Dieselgate vraagt dat natuurlijk ook aandacht voor hoe we dat meten. Het is goed om te zien dat er werk wordt gemaakt van een testcyclus die steeds beter over-eenkomt met de rijomstandigheden in de praktijk. Aanvullend op een Europees bron-beleid is het waardevol dat Nederland zelf actief in blijft zetten om zo snel mogelijk emissieloze voertuigen op de weg te krijgen. Nederland heeft de afgelopen jaren voor

stap kan zijn om de elektrische auto steeds meer te verbinden aan duurzame energie. Daarmee blijven we niet alleen koploper in elektrisch vervoer, maar kun-nen we ook het aandeel duurzame energie – waarin we nu nog sterk achterlopen – in de energieproductie fors vergroten.’

3. ‘Onderzoek eind 2015 in opdracht van de Vereniging Elektrische Rijders wijst uit dat ruim de helft van de Nederlanders aanschaf van een elektrische auto overweegt. Voor bijna 40 procent vormt echter de aanschafprijs van een elektrische auto het grootste obstakel om tot aankoop over te gaan. Ruim 20 procent hikt tegen de actieradius aan. Dat laatste is wat mij betreft overigens steeds minder een zorg. Zelf rijd ik zo’n 50.000 kilometer per jaar en met een juiste planning ben ik in staat om dat volledig elektrisch te doen. Dat wordt nog eenvoudiger met de steeds grotere actieradius van de elektrische auto’s die de komende jaren op de markt komen. Alhoewel de aanschafprijzen de komende jaren zeker zullen dalen, zijn die nu nog relatief hoog. Dat geldt niet alleen voor nieuwe elektrische auto’s, maar ook voor tweedehands voertuigen ten opzichte van vergelijkbare brandstofauto’s. Het zou fantastisch zijn als we middels een tijdelijke tegemoetkoming, zoals voorgesteld in het rapport ‘Maak elektrisch rijden groot’, ook de Nederlandse particulier kunnen stimuleren om in een nieuwe of tweedehands elektrische auto te gaan rijden.’

4. ‘Het klopt dat nog lang niet alle kilometers van de plug-in hybrides elektrisch zijn. Dat neemt niet weg dat de plug-in hybrides een belangrijke bijdrage hebben geleverd aan de ontwikkeling van de industrie en laadinfrastructuur in Nederland. Daarbij zou het mooi zijn als laden nog gemakkelijker en toeganke-lijker wordt, waardoor het aandeel elektrische kilometers toe kan nemen. Een belangrijke schakel daarvoor kan liggen bij de auto’s die vanuit de leasemarkt de particuliere markt opgaan. Dat is het moment dat een nieuwe groep mensen kennis gaat maken met elektrisch rijden. Daar ligt ook een grote kans om het aantal elektrische kilometers te vergroten. Zeker omdat voor particulieren het prijsvoordeel om elektrisch te rijden veel directer voelbaar is in de portemonnee.’

5. ‘Het is indrukwekkend om te zien welke elektrische automodellen door talloze fabrikanten zijn aangekondigd. Accu’s worden steeds beter en tegelijkertijd goedkoper, de prijzen van de auto’s dalen en het aanbod wordt aanmerkelijk groter. Autofabrikanten zijn prima in staat om hun aanbod af te stemmen op de Europese regelgeving. Neem als voorbeeld de “ZEV-mandate” in Californië waar grote merken op basis van de duidelijke kaders allemaal een elektrisch voertuig in hun gamma hebben. Met de juiste kaders zullen ook in Europa de autofabrikanten zich steeds meer toeleggen op het aantrekkelijk maken van zero-emissie auto’s.’

6. ‘In Europa en zelfs wereldwijd zijn met het Klimaatakkoord in Parijs internatio-nale afspraken gemaakt. Zelfs al zou een elektrische auto in Nederland leiden tot een onzuinige auto elders, dan nog steeds is het een goede stap. Elders gelden immers ook normen voor de CO2-uitstoot. Volgt de CO2-reductie niet in het wagenpark dan is compensatie in een andere sector nodig. Bovendien draagt elke elektrische auto bij aan de leefbaarheid en economie in Nederland. Luchtkwaliteit verbetert en de Nederlandse industrie heeft er baat bij als de markt in Nederland zich blijft ontwikkelen.’

Harm-Jan Idema, voorzitter van Dutch Organisation for Electric Transport (Vereniging DOET)

1. ‘Onder de Europese CO2-norm voor personenauto’s kan er inderdaad sprake zijn van een waterbedeff ect waarbij lagere emissies van de verkopen in het ene land gecompenseerd worden door emissies boven de norm in een ander land. Dat werkt echter alleen zo als het Europees gemiddelde op de norm zit. In 2015 moest voor de hele Europese Unie een gemiddelde van 130 gram per kilometer gehaald worden. Het Nederlandse gemiddelde lag in 2014 op 107 gram per ki-lometer en in 2015 waarschijnlijk nog wat lager. Maar het Europees gemiddelde was met 119 gram per kilometer ook fors lager dan de norm. Dat betekent dat de lagere emissies in Nederland niet zijn gecompenseerd door hogere emissies in de rest van de Europese Unie. Sterker nog, gegeven het kleine aandeel van Nederland in de Europese markt moeten er nog meer landen onder het target liggen om gemiddeld op 119 gram per kilometer uit te komen. Er is dus geen sprake geweest van een waterbedeff ect. Zelfs als dit waterbedeff ect wel optreedt, dan leidt dat nog niet automatisch tot compensatie van alle in Nederland bereikte CO2-reducties. Alle Europese landen hebben targets voor CO2-reductie en moeten dus eventueel hogere emissies in hun transportsector compenseren door extra maatregelen in andere sectoren. Dat het beleid voor Nederland nul klimaateff ect heeft opgeleverd is ook niet waar. De op de typekeuringstest gerealiseerde reducties vallen in de praktijk weliswaar lager uit, maar ook in de praktijk zijn auto’s in Nederland zuiniger geworden. Dat leidt dus wel tot CO2-reductie. Het is ook de vraag of die 6 miljard euro ge-heel aan de gerealiseerde CO2 moet worden toegerekend. Zeker voor de volledig elektrische voertuigen en plug-in hybrides geldt dat ze pas op lange termijn signifi cant aan CO2-reductie gaan bijdragen, maar dat op korte termijn marktstimulering nodig is om te zorgen dat deze technieken op grote schaal en tegen acceptabele kosten beschikbaar komen.  Ook geldt dat fi scaal stimuleringsbeleid voor zuinige auto’s niet per se belastingderving hoeft op te leveren. Die derving is het gevolg van het feit dat de CO2-diff erentiatie in met name BPM en bijtelling niet budgetneutraal was vormgegeven en er tussentijds door het Ministerie van Financiën voor gekozen is om dat niet te repareren.’ 

2. ‘Europees bronbeleid is een belangrijk instrument voor CO2-reductie in wegtransport. Dat geldt op korte termijn voor zuinigere conventionele auto’s. De normen voor na 2020, waar nu aan gewerkt wordt, kunnen een cruciale rol spelen bij de grootschalige introductie van onder andere elektrische en brandstofcelauto’s. Het betekent niet dat dit het enige is wat je moet doen om de transitie op gang te krijgen. Zeker waar het nieuwe technieken zoals elektrisch rijden betreft, is het ook nodig om de vraag te stimuleren en moet er gewerkt worden aan het ontwikkelen en uitrollen van een energie-infrastruc-tuur en andere randvoorwaardelijke voorzieningen. Daar is nationaal, maar ook lokaal beleid voor nodig.’

3. ‘Als je de tarieven dan wel subsidies voor langere tijd wilt vastleggen, dan hangt de kans op over- of onderstimulering af van hoe goed je de ontwikkeling van de “niet rendabele top” van elektrisch rijden van tevoren kunt inschatten. Je kunt de maatvoe-ring echter ook optimaliseren door de kostenontwikkeling van elektrische voertuigen te monitoren en het beleid zo in te richten dat de mate van stimulering onderweg kan worden bijgesteld op grond van de uitkomsten van die monitoring.’

4. ‘Uit de door TNO uitgevoerde monitoring blijkt dat het gemiddelde aandeel elektrisch gereden kilometers van plug-in hybrides in de praktijk rond de 30 procent ligt. Op de typekeuringstest is dat aandeel inderdaad signifi cant hoger, zelfs rond de 70 procent. Maar de spreiding in de praktijk is groot. De 50 procent “beste” rijders legt bijna de helft van de kilometers elektrisch af.’

5. ‘Fabrikanten hebben door de CO2-normen ruimte om via hun eigen prijsbeleid de verkoop van volledig elektrische voertui-gen en plug-in hybrides te stimuleren. Onder het specifi eke target voor een fabrikant is er sprake van een kostenhefboom. Voor iedere verkochte elektrische auto mogen 130 (nu) of 95 (in 2021) conventionele voertuigen van de fabrikant 1 gram per kilometer meer uitstoten. Dat betekent dat de fabrikant op die auto’s minder besparende techniek hoeft toe te passen. De marginale kosten van de technische maatregelen die nodig zouden zijn om die laatste gram te reduceren zijn orde-grootte 50 euro per auto of meer; dit wordt hoger bij een dalend target. Dat betekent een bedrijfsinterne kruissubsidiëring van ordegrootte 5.000 euro. Door de geldende supercredits voor auto’s die minder dan 50 gram per kilometer uitstoten is dat tijdelijk zelfs nog meer. Voor fabrikanten die nu onder hun target zitten, werkt deze hefboom natuurlijk niet zo, zoals ook uitgelegd bij het “waterbedeff ect”.  Voor de 95 gram per kilometer in 2021 wordt het spannender of fabrikanten hun target gaan halen en zal het wel of niet inzetten van deze hefboom voor veel fabrikanten een belangrijke afweging worden. De werking van de hefboom houdt ook op zodra de targets zo laag worden dat ze niet meer met enkel het zuiniger maken van conventionele voertuigen te halen zijn.’

6. ‘Dit is een onduidelijk statement. Als met “Europese CO2-plafonds” het EU-ETS (red. het Europese systeem voor emis-siehandel) wordt bedoeld dan geldt volgens mij het volgende: De directe emissies van verkeer vallen niet onder het ETS-plafond, die van elektriciteitsopwekking wel. De inzet van elektrische auto’s verlaagt de directe emissie van transport, tenzij dit inderdaad gecompenseerd wordt door hogere emissies van conventionele auto’s. In theorie, als het EU-ETS goed werkt, leidt de extra vraag naar elektriciteit niet tot extra CO2-emissies; maar dat werkt dus in de praktijk niet helemaal zo. De hogere vraag drijft in ieder geval de prijs van CO2-credits onder het EU-ETS op, wat het voor bedrijven die onder het ETS vallen rendabeler maakt om CO2-reducerende maatregelen te nemen. Daarmee draagt elektrisch vervoer ook indirect bij aan het behalen van klimaatdoelen.’

Richard Smokers, principal Advisor Sustainable Transport & Logistic bij TNO

elektrisch vervoer laten zien dat door de snelle introductie een markt is ontstaan en nieuwe producten en diensten worden ontwikkeld. Hierdoor staat Nederland bekend als internationaal koploper en innovatieland voor onder andere elektri-sche voertuigen. Tijdelijke instrumenten zoals fiscale stimulering, subsidies en een aanjagende rol van de overheid helpen om deze koploperspositie te behouden. Dit draagt weer bij aan groene groei en natuurlijk ook aan het verbeteren van de luchtkwaliteit in Nederland. Een mooie

12

Sommige vrezen verandering, anderen lezen het...

www.smartstoragemagazine.nl

NIEUW VAN EG MEDIASMART STORAGE MAGAZINE!

88% TEGEN SUBSIDIE ENERGIEOPSLAG • BATTERIJ IN ZONNEPANEEL • ‘WARMTEBATTERIJ VEROORZAAKT REVOLUTIE’

EDITIE 1 JUNI 2016

IS LEAD CRYSTAL DE UITDAGER? HYBRID: MET NIEUWE TECHNIEK DE WERELD VEROVERENNieu

w!

TESLA POWERWALL

HÉT MULTIMEDIALE PLATFORM VAN DE BENELUX OVER ENERGIEOPSLAG

EN ALLE ANDERE OPSLAGSYSTEMEN IN WOORD EN BEELD

Smart Storage Editie 1-2016.indd 1 7-6-2016 10:47:25

INHOUD

EXPOSANTEN EN PLATTEGROND ECOMOBIEL & VAKBEURS ENERGIE

‘GEEF VOLELEKTRISCHE AUTO ALLEENRECHT OP SPITSSTROOK’

DE WORKSHOPS DIE NIEMAND MAG MISSEN

ECOMOBIEL ALS JAARLIJKS MOMENT VAN BEZINNING EN INSPIRATIE

SPECIAL ECOMOBIEL 20164-5 OKT | BRABANTHALLEN‘S-HERTOGENBOSCH

SPECIAL ECOMOBIEL 2016 SEPTEMBER 2016

17

Verlate groeiWaar er in 2015 6.137 (semi-)publieke (snel)laadpunten werden verwelkomd, zijn er dit jaar al 5.884 (semi-)publieke (snel)laad-punten geplaatst. De laadinfrastructuurmarkt lijkt zich daarmee te onttrekken aan de neerwaartse spiraal, waarbij ook niet uitge-sloten moet worden dat de groei nog verlaat optreedt, doordat laadpunten voor de in december massaal aangeschafte plug-in hybrides in het eerste kwartaal van 2016 zijn geplaatst. De meeste respondenten van de enquête lijken dit beeld te bevestigen.’‘De groei van de laadinfrastructuur zal in de komende 12 tot 18 maanden iets afzwakken’, is Van Belleghem (Bals Nederland) van mening. ‘Maar als de grote merken met volledig elektrische voertuigen komen, zullen er automatisch ook weer meer laad-palen verkocht en geïnstalleerd worden.’ Van Voorden (Last Mile Solutions) vult aan: ‘De markt voor laadpalen is op gang gebracht, maar men moet zich realiseren dat er nog veel uitbreiding van de laadinfra noodzakelijk is om de groei van het elektrische wagen-park bij te benen. De Green Deal laadinfrastructuur (red. waarmee gemeenten subsidie kunnen krijgen voor publieke laadpunten) draagt helaas in beperkte mate bij aan groei, omdat de overheden deze in de tenders op een verkeerde wijze verwerken en het voor-deel zodoende niet wordt gerealiseerd. Toch verwacht ik dat er in Nederland een enorme doorgroei van (semi-)publieke laadinfra zal ontstaan en inmiddels gaan andere Europese landen “los”.’Van der Putten is het roerend eens met Van Voorden dat er drin-gend behoefte is aan extra laadpunten voor elektrisch vervoer. ‘Als elektrisch rijder ervaar ik dagelijks dat het nog zoeken is naar een laadstation. In de openbare ruimte – maar ook bij bedrijven – zijn de laadpunten erg dun gezaaid. Veel van de laadpunten zijn “thuisladers” die nabij woningen staan. Zij staan wel in de openbare ruimte, maar staan dus niet strategisch voor rijdend Ne-derland. De Green Deal Laadinfrastructuur is een stap in de goede richting, hiermee wordt een gedeelte van de vraag ingevuld. De laadinfrastructuur zal de komende anderhalf jaar verder groeien. Mits de overheid daarbij de juiste keuzes maakt, blijft Nederland een vooruitstrevend land als het om duurzaam vervoer gaat.’

Ecomobiel:‘Mobiliteit en logistiek onlosmakelijk verbonden met energietransitie’

De Brabanthallen in ’s-Hertogenbosch vormen op 4 en 5 oktober 2016 opnieuw het toneel van de vakbeurs Ecomobiel, hét platform voor duurzame innovatie en mobiliteit. ‘Mobiliteit en logistiek zijn onlosmakelijk verbonden en een cruciaal onderdeel van de energietransitie’, stelt Fedde van der Woude van beursorga-nisator 54 Events. ‘Een en ander is ook bekrachtigd in het Energieakkoord. Als beursorganisatie zien wij een trend dat de grote bedrijven – evenals de gemeenten – mobiliteit voor het eerst ook als een wezenlijk onderdeel van hun duurzaamheids- of mvo-beleid zien.’

Niet voor niets is Ecomobiel in 2015 voor de eerste keer georganiseerd in samenwerking met de Vakbeurs Energie, iets wat ook dit jaar het geval is. De Vakbeurs Energie schenkt namelijk aandacht aan alle denkbare vormen van duurzame energieopwek-king en -besparing. Door de co-hosting met Ecomobiel is een gezamenlijk platform ontstaan van ruim 110.000 geregistreerde gebruikers, met afgelopen jaar ruim 15.000 zakelijke bezoekers voor beide evenementen.

Van der Woude vervolgt: ‘Voor de grote audit-plichtige bedrijven is het ook niet langer een vrijblijvendheid om met de energietransitie bezig te zijn. Hun aandeelhouders en klanten eisen het, met als direct gevolg dat zij het van hun eigen leveranciers verwachten. Bovendien zijn er steeds meer wettelijke kaders, waarbij opgemerkt moet worden dat het bevoegd gezag nog worstelt over hoe dit alles te controleren. Niet voor niets kondigde staatssecretaris Sharon Dijksma in mei aan 20 extra inspecteurs aan te stellen om hen te laten controleren of bedrijven energiebesparingsmaatregelen die zich binnen 5 jaar terugverdienen wel uitvoeren.’

De beursorganisator ziet ook een parallel tussen steden en bedrijven. Van der Woude: ‘Utrecht heeft bijvoorbeeld een transitieplan dat samen met burgers is vormgegeven en waarin naar alle aspecten wordt gekeken. Van het isoleren van de bestaande woningvoorraad tot het opwekken van energie via zonnepanelen op zo veel mogelijk daken en het verbeteren van de luchtkwaliteit met een milieuzone. Bedrijven die vallen onder de Europese Energy Effi ciency Directive (EED) zijn vergelijkbaar met steden. Zij zijn op zichzelf al groot genoeg om te kijken wat zij integraal kunnen doen op het gebied van energiegebruik en –opwekking. Daar komt ook het mobiliteitsvraagstuk in voor. Voor veel bedrijven is het zelfs laaghangend fruit om te gaan kijken naar hoe zij hun logistiek en zakelijk vervoer georganiseerd hebben en verder te verduurzamen. Met Ecomobiel spelen wij daar logischerwijs op in. Wij spelen daar dit jaar op de beursvloer dan ook extra op in. Op de stands van de exposanten, maar ook tijdens de verschillende workshops in de theaters.’

Geïnteresseerd geraakt in een bezoek aan Ecomobiel en/of de V akbeurs Energie? Via de websites www.ecomobiel.nl en www.energievakbeurs.nl kunt u zich gratis registreren voor een bezoek aan beide vakbeurzen.

In de eerste 7 maanden van dit kalenderjaar werden er in Ne-derland 1.753 volledig elektrische personenvoertuigen verkocht. In diezelfde periode werden er 4.723 plug-in hybrides verkocht. Het aantal in 2015 verkochte volledig elektrische voertuigen (red. 2.543 stuks) lijkt daarmee in 2016 wel behaald te worden. Anders is dat natuurlijk bij de plug-in hybrides waarvan er door een eindejaarsrun – voortkomend uit het per 1 januari gewijzigde bijtellingstarief – 41.226 stuks verkocht werden. Een aantal dat dit jaar bij voorbaat niet gehaald zal worden.

Busbanen‘Bij plug-in hybrides kun je terecht vraagtekens hebben of de aanschaf enkel gedaan is voor de lagere bijtelling’, stelt Guido van Belleghem, directeur van Bals Nederland dat actief is in de laadinfrastructuurmarkt. ‘Het is mijns inziens om die reden ook belangrijk volledig elektrisch rijden extra te stimuleren. Buiten de gunstige bijtellingen is het raadzaam om ook aan andere stimu-leringsinstrumenten te denken. Een voorbeeld is een alleenrecht voor volledig elektrische auto’s om te rijden op de busbanen of spitsstroken. In veel binnensteden van de grote Nederlandse

gemeenten is de CO2-uitstoot nog steeds te hoog. Daar kan je niet om elektrisch rijden heen, waarom zou je dat juist daar niet extra stimuleren? Daarbij kun je ook overwegen om plug-in hybrides in de binnensteden verplicht elektrisch te laten rijden. Overigens verwacht ik dat met de komst van meer betaalbare auto’s – die ook een redelijk bereik kennen – de markt vanaf eind 2017 weer een sterke vlucht zal nemen.’ De recente opmerkingen van Wiebes over de in zijn ogen ‘verspilde miljarden’ aan fi scale stimulering schieten veel bedrijven uit de sector in het verkeerde keelgat. ‘De opmerkingen zijn kortzichtig’, stelt Eric van Voorden van Last Mile Solutions. ‘Nederland is dankzij deze regeling voortrekker in elektrisch vervoer en infrastructuur. Wereldwijd hebben wij een voorsprong qua kennis en ervaring. De export van Nederlandse kennis en producten leveren veel werkgelegenheid op en leveren daarmee niet alleen aan de economie maar ook aan een wereld-wijd beter milieu een wezenlijke bijdrage.’

OvergangssituatieDat de verkopen van elektrische voertuigen dit jaar tegenvallen zorgt weliswaar voor minder optimistische vooruitzichten voor de

‘Geef volledig elektrische auto alleenrecht op spitsstrook’

De tijd dat de elektrische auto enkel verkocht moest worden op fi scale bijtelling is defi nitief voorbij. Het is zowel voor de overheid als voor het bedrijfsleven zaak om uit een ander vaatje te gaan tappen. Dit is de belangrijkste uitkomst van een enquête door Smart E-Mobility. De redactie legde exposanten in opmaat naar de vakbeurs Ecomobiel (red. die op 4 en 5 oktober in de Brabanthallen te ’s-Hertogenbosch plaatsvindt) een zestal vragen voor. De bedrijven werd gevraagd naar de Haagse kritiek op (semi-)elektrische auto’s, de ontwikkeling van de laadinfrastructuur en de marktverwachtingen voor de nabije toekomst.

Sector draagt in opmaat naar Ecomobiel alternatieve stimuleringsmaatregelen aan:

korte termijn, maar over de toekomstige successen van elektrisch vervoer is er voor de exposanten geen discussie. ‘De trend die elek-trisch vervoer heet is niet meer te stoppen’, vervolgt Van Voorden (Last Mile Solutions). ‘Een beperkte stimulering door de overheid is voldoende, waarbij het wel mooi zou zijn als de aanschaf van elektrische auto’s voor particulieren aantrekkelijk gemaakt wordt. ‘De plug-in hybrides markeren een overgangssituatie en de markt voor volledig elektrisch rijden groeit. Onder andere doordat de actieradius toeneemt en de prijzen dalen.’ ‘Dat er een verandering nodig was, zullen velen met staatssecretaris Wiebes eens zijn, ondanks dat de genomen maatregelen een regelrechte ramp zijn voor de verkopen’, stelt Peter van der Putten van Ecotap. ‘Er zijn tal van betere mogelijkheden om het stimuleringsstelsel eerlijk te verdelen, onder andere door berijders per kilometer te belonen als zij op stroom rijden. De markt wordt momenteel gekenmerkt door complete stagnatie. De bijtellingsregeling baseren door op stroom gereden kilometers kan een aanvulling zijn voor de verkoop. Als er maar elektrisch gereden wordt, want over de positieve invloed op het milieu en de leefomgeving van volledig elektrisch rijden bestaat geen discussie.’

16

18 19

Solar

Bio brandstoffen

Geothermie

Labeling, Certificering & Advies

Isolatie

Verlichting

Binnenklimaat

Light Electric Vehicles (LEV)

Laden & Infrastructuur

PassiefBouwen

Stoom

Isolatie

Koude

Industrie

Smart Mobility

Energie Management Systemen, Smart Metering & Data

R&D & beleid

Stadsdistributie en transport

Personenvoertuigen en bedrijfswagens

R&D & beleid

Energie Opslag

Solar

Bio brandstoffen

Geothermie

Labeling, Certificering & Advies

Isolatie

Verlichting

Binnenklimaat

Light Electric Vehicles (LEV)

Laden & Infrastructuur

PassiefBouwen

Stoom

Isolatie

Koude

Industrie

Smart Mobility

Energie Management Systemen, Smart Metering & Data

R&D & beleid

Stadsdistributie en transport

Personenvoertuigen en bedrijfswagens

R&D & beleid

Energie Opslag

Solar

Bio brandstoffen

Geothermie

Labeling, Certificering & Advies

Isolatie

Verlichting

Binnenklimaat

Light Electric Vehicles (LEV)

Laden & Infrastructuur

PassiefBouwen

Stoom

Isolatie

Koude

Industrie

Smart Mobility

Energie Management Systemen, Smart Metering & Data

R&D & beleid

Stadsdistributie en transport

Personenvoertuigen en bedrijfswagens

R&D & beleid

Energie Opslag

Hoofdentree

Entree Energie & Industrie

Energie Theater

Theater Ecomobiel

TheaterBinnenklimaat

Theater Duurzaam Industrie Theater

Theater Opwekking

TheaterPassiefBouwen

TheaterEnergieTransitie

Test & Drive Parcours Automotive - naar de openbare weg

Test & D

rive Parcours 1, 2 en driew

ielers (LEV)

54events

i f t yo u r

4 & 5 oktober 2016 4, 5 & 6 oktober 20164, 5 & 6 oktober 2016

4, 5 & 6 oktober 2016

Dit is een impressie van de beurs. Wijzigingen onder voorbehoud.

SeminarsVakbeursEnergie

SeminarsVakbeursEcomobiel

Plattegrond, programma en exposanten Ecomobiel en Vakbeurs Energie 2016 in beeld

Naam StandnummerA.O. Smith Water Products Company 06.B084ABL Sursum 03.F010Adurolight 06.C030Airview Luchtbehandeling 06.B059Alius Energy 05.A014Alklima B.V./Mitsubishi Electric LivingEnvironment Systems 04.C030AL-KO Luchttechniek B.V. 06.C009Allego 03.D035Ambrava B.V. 06.A013Anode Energie 05.D007Ateps 06.E030Atonex B.V. 04.D005Autarco B.V. 05.C043Autoleasewereld 03.E002Avf Water 05.D025B&B Humidification BV 05.A074BaiyiLed Europe B.V. 06.C052Bals Nederland 03.G011BaOpt Benelux BV 06.C084Belpa 06.E032Bender Benelux 03.C034Biral Pompen 05.D025BodemenergieNL 06.A069Bosch Thermotechniek BV 06.C094Bossche Energiecoalitie Van Gogh ZaalBouwcenter 06.A025BRControls / MVComfort 05.A038Brinck Meettechniek 05.B053Brink Climate Systems B.V. 06.B026Btwteruggaafzonnepanelen.nl 06.E107BuildingLabel 05.B036BuyRely ING 06.E082Carlo Gavazzi B.V. 05.C048Cast4All N.V. 06.D023Climarad 04.D029Climasol International BV 06.D090Coateq bv 06.B039Condair B.V. 04.B001Croonwolter&dros 05.C038Cumulus Nederland B.V. 06.C014Daikin Nederland 06.C029De Cirkel Bouwgroep 06.A095DeeneD 04.B028DencoHappel 06.B019DMEGC 05.B012DNV GL 06.E040Dreizler Benelux B.V. 05.E036Duco Ventilation & Sun Control 05.A027

Ebretti bv 03.C002E-ccountant BV 05.B041Eco Steam and Heating Solutions 05.D055EcoCompany 06.D044Econnetic 05.B031Ecorus Projects BV 06.D094Ecotap 03.F017Ecovat 06.E034Elco Burners BV 05.D048Electro Drive B.V. 05.A059emco Benelux BV 03.E017E-milers group B.V. 03.A027Energiemedia 05.E017Energiemissie B.V. 05.C068Enexis 03.F023Enphase Energy 05.A007E-One BV 03.C025E-Trucks Europe 03.A048Eurotronic 06.D035EV-Box 03.F015Exasun 06.D079F&B 05.C066FedEC Federatie van Energieconsulents 05.B037Feilo Sylvania 06.C036Fietsdiensten.nl 03.B020Flamco 05.B017Fluke Nederland B.V. 05.E026FME 06.D035Fortega Benelux B.V. 06.C103Fortes Import Installatie Agenturen 06.B009Frank GmbH 06.A063Friand Elektrotechniek B.V. 06.D010Fullriver Europe 06.E073Gas Natural Fenosa 06.C101Gasengineering GHP 06.B082Gasunie 06.B093Geo Holland 06.A080Geothermica 06.A080Geveke Besturingstechniek 05.E008GfE Benelux 06.A091GlenDimplex 04.C033GMC-Instruments Nederland B.V. 05.A062Grondboorbedrijf Haitjema 06.A069Hateha BV 03.D032Hiab Benelux B.V. 03.A040HoCoSto BV 06.E078Holland Solar 06.D065Home-NRG BV 04.D013HSF 05.B017Hyundai Motor Netherlands b.v. 03.C042

IBC Solar 04.B009IndiEco Group BV 06.E066Industrial Energy Experts 05.D011INDUTECC 06.D036Intergas Verwarming B.V. 06.B063Inventum 06.A019I-Real BV 05.C054IsoBouw 06.B046Isolatiebedrijf CJ van Waas 06.A058Isolatiebedrijf Pluimers B.V. 06.A045Jaga Nederland B.V. 05.A045Jaro Power Quality 05.B064Jowitherm Nederland BV 06.D104Jules Energy 06.E036Jupiter Vloerverwarming Benelux BV 06.A080

Kader BV 05.B028Kara Energy Systems B.V. 06.D055Kenter B.V. 05.B059KIC InnoEnergy 06.D041Kingspan Insulation B.V. 06.A033Kingspan Unidek B.V. 06.B029Klein Comfort Techniek B.V. 06.B013KSB Nederland B.V. 06.B001Kuijpers 06.A069kWh People 05.D033Last Mile Solutions 03.F037LEDSGOGREENER 06.C048Lek/Habo 05.D017Libra Energy 05.C013Masterwatt B.V. 06.C080

Monarch Nederland B.V. 05.D049Morgo Folietechniek BV 06.A030MuoviTech Benelux BV 06.A081Nedelko B.V. 06.B047Nederland ELED Factory B.V. 06.C038Nederlands Platform Warmtepompen 06.C099NEHO Speciaal Techniek BV 05.A003NKL Over Publiek Laden van Elektrisch Vervoer 03.F002Numan & Kant 06.D078NVDE 06.D065NVDO 05.D029Open Univesiteit 06.C076Optisolar PVT 06.E079OptiVolt Systems 05.B052

OSH BV 06.B064P.X.A. Nederland 06.A037Paans Installatiebedrijven 06.A092Passiefbouwblok 06.A048Peutz 05.B027Platform Duurzame Huisvesting Energie TheaterPON / FLEETWISE 03.F020PONAST 06.D044Poujoulat bv 06.D047PSA Groupe 03.D051Purnot Energietechniek 06.C001QIES B.V. 06.E101R&R Systems B.V. 06.A016Recticel Insulation 06.A007

Regio Brabant, powered bij BrabantStad en partners 04.A018Renault Nederland N.V. 03.F034RIHO Climate Systems 06.C043Rijksdienst voor Ondernemend Nederland (RVO.nl) 04.A010Rofianda B.V. 06.C032Samenwerkend Isolatie Bedrjif BV 05.D027Sensor BV 05.A056Sergun Solar 06.D103Shanghai Chiko Solar 04.D005SIM Holland 05.A051Socomec 05.B047Solar Magazine (EG Media) 05.A001Solarclarity 05.C027SolarEdge Technologies 04.C009SOLIDpower GmbH 06.D095Spirax-Sarco Netherlands B.V. 05.D056St Middelkoop & Zn 06.A052Stelrad BV 06.B071Stichting KIEN 04.D040Stichting PassiefBouwen 06.A004Stint 03.G018Stoomplatform 05.D064StreetPlug B.V. 03.E016Stroomop bvba 06.E056Subvention 05.C028Sun Solutions B.V. 05.C060Tebodin 05.E012Techcomlight 06.C020Techneco Energiesystemen 04.C031Tecnolimit 06.D031Test & Drive parcours langzaam 03.A018Test & Drive parcours snel 03.F048Theater Binnenklimaat 06.C113Theater Duurzaam 06.E085Theater Ecomobiel 03.C024Theater EnergieTransitie 06.A057Theater Opwekking 05.A002Theater PassiefBouwen 06.A002

Thermatras 05.E029Tonzon B.V. 06.B002Top Systems 05.C055Total Energy Solutions 06.C024TRAYCO B.V. 06.E017Trenton BV 05.B041TRITEC 06.D069TROX Nederland B.V. 05.B070TVVL 04.D040Ubbink BV 06.C071UNETO-VNI 04.D040Vaillant / AWB 06.B075Vamat B.V. 05.A011Van den Tempel B.V. 05.E026Van Dorp Energie 04.D032Vasco 06.B115Vereniging Meetbedrijven Nederland (vmned) 05.B060Vereniging voor Zonnekracht Centrales 06.E110VIB 05.E041Viessmann Nederland B.V. 06.C049Vindo Solar 06.E104Voestalpine Sadef N.V. 04.C001Volgroen B.V. 06.C078VWV Group 04.B028WakaWaka Foundation 06.C028Watts Water Technologies 06.C019Webeasy 05.A030Weijers Waalwijk BV 05.C069Wes Wood Drying & Energy Systems B.V. 06.D051Wolf Energiesystemen 04.C023WTH 04.C022XEMEX 06.D023Youen 06.E097Zantingh b.v. 05.D044Zeversolar GmbH 06.D012

Status per 6 september 2016

EEN

BLI

K O

P D

E EL

EKTR

ISCH

E AU

TO D

EEL

5

© S

mar

t E-M

obili

ty, e

en p

ublic

atie

va

n EG

Med

ia (b

ron:

rapp

orta

ge D

uurz

aam

la

den

op d

e Zo

n, R

VO.n

l | fo

to: K

iesZ

on)

?D

e m

ark

t in

cijfe

rs

?A

uto

’s e

n z

on

nep

an

ele

n

?E

ige

nd

om

of

hu

ur?

Bedr

ijfBe

drijf

1

Bedr

ijf 2

Bedr

ijf 3

Bij h

et p

laat

sen

van

zonn

epan

elen

en

laad

punt

en is

het

va

n be

lang

te w

eten

of h

et g

ebou

w w

aar d

e zo

nnep

anel

en

geïn

stal

leer

d w

orde

n in

eig

endo

m is

, of g

ehee

l of g

edee

l-te

lijk

wor

dt g

ehuu

rd. D

e ei

gena

ar v

an e

en g

ebou

w k

an z

elf

besl

issen

ove

r de

aank

oop

van

zonn

epan

elen

en

laad

punt

en

(� gu

ur li

nks)

. In

som

mig

e ge

valle

n he

eft d

e ei

gena

ar v

an

een

bedr

ijfsp

and

toes

tem

min

g no

dig

van

de V

eren

igin

g va

n Ei

gena

ren.

Een

huu

rder

van

een

geb

ouw

zal

de

eige

naar

van

he

t geb

ouw

om

toes

tem

min

g m

oete

n vr

agen

om

zon

nepa

-ne

len

en la

adpu

nten

te m

ogen

pla

atse

n (�

guur

rech

ts).

2009

2010

2011

2012

2013

2014

2015

2020

0

50.0

00

100.

000

150.

000

200.

000

250.

000

0500

1.00

0

1.50

0

2.00

0

2.50

0

3.00

0

3.50

0

4.00

0

4.50

0

Aan

tal E

V’s

(#)

Opg

este

ld v

erm

ogen

zon

nest

room

(MW

p)

Opgestelde zonnevermogen in MW

Aantal elektrische voertuigen in NederlandTyp

e vo

ertu

igBi

jvoo

rbee

ldG

emid

deld

aa

ntal

ben

odig

d ki

low

attu

ur p

er ja

ar

Beno

digd

aan

tal

zonn

epan

elen

per

el

ektr

isch

e au

to

Plug

-in h

ybrid

e el

ektr

isch

e au

to

(acc

u 10

kilo

wat

tuur

) - 1

0.00

0 el

ektr

isch

e ki

lom

eter

s per

jaar

Mits

ubis

hi O

utla

nder

, Vo

lvo

V60

, Ope

l Am

pera

, Vo

lksw

agen

Gol

f2.

000

kilo

wat

tuur

9

Volle

dig

elek

trisc

he a

uto

(acc

u 20

kilo

wat

tuur

) - 1

5.00

0 el

ektri

sche

kilo

met

ers p

er ja

ar

Nis

san

Leaf

, Ren

ault

Zoe,

BM

W i3

, Nis

san

eNV2

00,

Rena

ult K

ango

o 3.

000

kilo

wat

tuur

13

Volle

dig

elek

tris

che

auto

(acc

u >8

0 ki

low

atuu

r) -

20.0

00

elek

tris

che

kilo

met

ers p

er ja

arTe

sla

4.00

0 ki

low

attu

ur17

Ee

n z

on

ne

pan

ee

l in

ee

n n

ote

nd

op

Form

aat e

n ve

rmog

en: 1

bij

1,7

met

er e

n 25

0-30

0 w

attp

iek

Opb

reng

st: 2

30-2

70 k

ilow

attu

ur p

er ja

ar, i

n 20

16 9

30 k

ilow

attu

ur p

er k

ilow

attp

iek

Prijs

per

zonn

epan

eel:

300

tot 4

00 e

uro

(incl

usie

f ins

talla

tie e

n om

vorm

er)

Tech

nisc

he le

vens

duur

: 25-

30 ja

ar

UITN

EEM

BAAR

Laten we het veilig doen!

Voor het laden van elektrische voertuigen zien we in ons straatbeeld steeds meer laadpunten verschijnen. Voor zowel personenvoertuigen als voor elektrische stadsbussen en vrachtwagens middels laadsystemen met een pantograaf. Waar eerst alleen nog werd aangegeven dat een parkeerplaats bestemd was voor een elektrisch voertuig, wordt nu ook aangegeven hoe snel er geladen kan worden met het aantal kilowattuur (kWh).

Met de eigen laadpaal of wallbox thuis is het bij een standaard huisaansluiting mogelijk om het voertuig langzaam op te laden. Maar wat als we onderweg zijn? We hebben geen tijd om lang te wachten, we hebben het immers altijd druk. Dan willen we het voertuig sneller laden door middel van snelladen. Zo kan men overgaan van een laadmodus van 16 ampère (A) / 11 kilowatt (kW) naar 32A / 22kW of nog een stap hoger naar 63A / 43.5kW. Hierbij spreken we dan over verschillende laadmodi van 1 tot en met 4. Bij charge mode 4 spreken we over DC-charging; dit gaat tot een vermogen van 170 kW.

Ook bij de opmars van elektrisch openbaar vervoer en vrachtvervoer worden dermate hoge vermogens gebruikt dat daar andere netstelsels voor worden toegepast. Een elektrische stadsbus heeft bij een halte immers niet een kwartier de tijd om zich weer op te laden maar slechts enkele minuten. Het vaste grid zal op verschillende momenten hierdoor extra belast worden en deze belasting zal in de nabije toekomst ook alleen maar toenemen naarmate we meer en sneller willen laden. Ook hier staat de innovatie niet stil en zijn er inmiddels opslagsystemen beschikbaar die een kortstondige piekbelasting kunnen opvangen, waardoor het vaste grid niet direct wordt belast.

Hoe zit dat dan met de veiligheid? Hoe gaan we deze aan elkaar gekoppelde systemen monitoren? Deze grotere vermogens en netstelsels hebben aangepaste beveiliging nodig om voor de gebruiker, maar ook voor de fabrikanten in deze markt, de veiligheid en de continuïteit van de systemen te garanderen. Al deze veiligheden en omschrijvingen zijn vastgelegd in normeringen van respectievelijk het IEC, het VDE en de NEN. In de normeringen staat duidelijk

aangegeven waar rekening mee gehouden moet worden per charge mode. Zo moet men DC-foutstromen monitoren. Indien er DC-foutstromen aanwezig zijn bestaat er immers het risico dat de standaard aardlekschakelaar verzadigd raakt en niet meer zal functioneren indien er een grotere aardfout ontstaat, met alle gevolgen van dien.

Een voorbeeld: bij het laden van elektrische bussen en vrachtwagens wordt gebruikgemaakt van Mode 4 DC-snelladen. Hierin wordt een zwevend netstelsel gecreëerd waarbij een isolatiewachter dient te worden toegepast voor beveiliging, omdat een standaard aardlekschakelaar hierin niet functioneert. Ook dat staat omschreven in de normering. Het heeft de voorkeur om een actieve isolatiebewaking hierin toe te passen zodat niet alleen de Ohmse waarden worden gemeten, maar er ook rekening wordt gehouden met de aanwezige afl eidcapaciteiten gedurende een continu bewakingsproces.

In de elektrische voertuigen zijn het in het algemeen geen standaard 12 Volts accu’s meer, maar pakketten die met een veel hoger spanningsniveau van 200 tot 1000 Volt werken.  Bij deze hoge DC-spanningen zijn er serieuze risico’s met betrekking tot de veiligheid van het voertuig en personen zoals explosiegevaar, brandgevaar en elektrische schok. 

Tijdens het gebruik van het voertuig zal het elektrische netstelsel bewaakt moeten worden. Ook hierbij geldt dat we te maken hebben met een zwevend netstelsel en daarbij hoort actieve isolatiebewaking. Isolatiefouten kunnen immers gemakkelijk ontstaan door bijvoorbeeld verontreiniging, vocht, foutieve aansluiting, enzovoorts. Deze moeten uiteraard worden vermeden en zo snel mogelijk worden opgespoord als deze worden gesignaleerd. Elektrisch vervoer, transport en laden, laten we het veilig doen!

Raymond Vergouwe Bender Benelux

2322

Dinsdag 4 oktober Tijd Titel Locatiez

08.30 – 10.30 uur Smart Mobility: het voertuig of de infrastructuur? Van Gogh Zaal

10.15 - 10.30 uur Opening Energie Theater, hal 4

10.30 - 11.15 uur Openingsdebat Energie Theater, hal 4

11.00 – 12.30 uur Seminar NVDO: ‘Maintenance for Energy’ Industrie Theater, hal 5

11.30 - 12.00 uur Uitreiking Awards 2016 Energie Theater, hal 4

12.00 – 17.00 uur Windcongres 2016: Hernieuwde connecties in de windenergie Hertog Zaal

12.15 - 13.15 uur Energietransitie in NL vanuit Duits perspectief Energie Theater, hal 4

14.00 - 16.30 uur De toekomstige energiemarkt: Roadmap, Meten = weten Energie Theater, hal 4

14.30 – 16.30 uur Industrie debat Industrie Theater, hal 5

Woensdag 5 oktoberTijd Titel Locatie

10.15 – 10.45 uur Opening Energie theater, hal 4

10.30 - 12.00 uur Seminar stadsdistributie Van Gogh Zaal

10.30 – 12.30 uur Industrial Morning 2016 Industrie Theater, hal 5

14.00 – 16.30 uur Energy Storage Day 2016 Hertog Zaal

11.00 - 11.30 uur Financiering van energietransitie Energie theater, hal 4

11.45 - 13.45 uur Mobiliteitsparagraaf SER Energieakkoord; op koers? Energie theater, hal 4

13.00 – 19.00 uur KIEN Technodag Van Gogh Zaal

14.00 – 15.00 uur Studentenprogramma De koepel

14.30 – 16.30 uur Utilities congres: Nieuwe energie voor de industrie Industrie Theater, hal 5

14.45 - 15.30 uur Gas in transitie Energie theater, hal 4

15.45 - 16.30 uur Energy audits en handhaving Energie theater, hal 4

Donderdag 6 oktoberTijd Titel Locatie

10.15 - 10.45 uur Opening Energie theater, hal 4

11.00 - 11.30 uur Seminar VIB: Comfort in de gebouwde omgeving, het belang van sociale duurzaamheid

Energie theater, hal 4

11.00 – 14.00 uur Congres Energie & ICT Hertog Zaal

11.30 - 12.00 uur Seminar VIB: Optimalisatie van ketensamenwerking Energie theater, hal 4

12.30 – 14.00 uur Seminar Stoomplatform: Vakbekwaam Persoon Stoominstallaties (VPS), iedereen specialist!

Industrie Theater, hal 5

13.00 - 14.30 uur Seminar Platform Duurzame Huisvesting: Voorbij de barrières van verduurzaming!

Energie theater, hal 4

14.30 – 16.30 uur Seminar Women in Power Hertog Zaal

15.00 – 15.45 uur Kennissessie Platform Duurzame Huisvesting; WTC Schiphol Energie theater, hal 4

15.45 - 16.30 uur Kennissessie Platform Duurzame Huisvesting; CFP Energie theater, hal 4

14.30 - 15.10 uur Seminar VIB: Isolatie en andere besparingsmogelijkheden bij verwarmde tankopslag

Industrie Theater, hal 5

15.20 - 16.00 uur Seminar VIB: Isoleren in de industrie. Praktische vragen, praktische oplossingen

Industrie Theater, hal 5

24 25

Uitlevering Streetplug gestart

De Streetplug, een volledig in Nederland ontwikkeld ondergronds laadsysteem voor elektrische auto’s, werd afgelopen kalenderjaar op de vakbeurs Ecomobiel gelanceerd. De eerste pilot in Venlo is inmiddels succesvol afgerond en heeft volgens het bedrijf geleid tot nieuwe inzichten en kleine aanpassingen om de werking te optimaliseren. Op dit moment werkt het bedrijf toe naar de eerste pre-productieserie van 25 exemplaren. Deze laadsystemen zijn al afgenomen door verschillende gemeenten en bedrijven en zullen in het eerste kwartaal van 2017 geplaatst worden. Naar verwachting zal de serieproductie medio 2017 van start gaan. Bovendien is Streetplug gestart met het exporteren van zijn producten. In de loop van 2017 wordt een pre-productieserie in Zuid-Frankrijk voor een grote energieleverancier uitgeleverd.

Segway Nederland is al ruim 10 jaar de enige importeur van Segway in Nederland. Nu de laatste jaren het producten- en dienstenpakket van het bedrijf sterk is uitgebreid met andere merken en producten zoals Ninebot, Genny Mobility, Segwaybooking en Silence (Scutum), is besloten de verschillende merken en producten voortaan onder te brengen in de E-Milers Group. Voor de communi-catie naar de buitenwereld zal de naam E-Milers.com worden gebruikt. Het bedrijf presenteert zich op de vakbeurs Ecomobiel voor het eerst in deze hoedanigheid aan de buitenwereld. E-Milers.com is verder sinds kort de exclusieve distributeur voor Silence Scooters in de Benelux. Deze elektrische scooter onderscheidt zich vooral door de grote actieradius van zo’n 150 kilometer op één acculading. Naast de Catalaanse overheid zijn ook oliebedrijf Repsol en CaixaBank investeerders in het bedrijf Scutum. De Silence e-scooter, die wordt geproduceerd in Spanje, is vooral gericht op de business-to-businessmarkt.

Segway Nederland verders al E-Milers.com

Rijksdienst voor Ondernemend Nederland presenteert nieuwe EV-WijzerHet Formule E-team heeft samen met de Rijksdienst voor Ondernemend Nederland (RVO.nl) de vernieuwde EV-wijzer ‘Sturen op Stekkeren’ uitgebracht. Doel is dat werknemers plug-in hybrides gebruiken zoals ze zijn bedoeld: zo veel mogelijk kilometers elektrisch rijden. Dit bespaart brandstofkosten en levert een lagere CO2-voetafdruk op. Waar het in de uitgave van 2014 vooral ging om het verantwoord opnemen van de toen nieuwe technologie van plug-in hybrides in het wagenpark, is de nieuwe versie meer toegespitst op de fl eetowner die al plug-in hybrides in het wagenpark heeft en zoekt naar de mogelijkheden om te sturen op verbruik. ‘Sturen op Stekkeren’ toont voorbeelden en best practices en geeft antwoord op vragen als: voor welke werknemers is een PHEV geschikt? Welke laadfaciliteit is nodig - thuis en op het werk? Welke afspraken kan een werkgever maken over brandstofverbruik en monitoring? Hoe kunnen werknemers gestimuleerd worden zo veel mogelijk elektrisch te rijden? Aan deze versie hebben Fleet Support en The New Motion bijgedragen met input en onderzoeksresultaten. De Rijksdienst voor Ondernemend Nederland ondersteunt het Formule E-Team bij het uitvoeren van zijn taken en is met een eigen standruimte aanwezig op de vakbeurs Ecomobiel.

Nieuwe ABL-laadstations met afrekenoptie

ABL lanceert een nieuwe serie laadstations die voorzien zijn van een afrekenmodule. Het bedrijf is vanaf de eerste dag aanwezig op deze groeiende markt voor elektrisch vervoer en werkt samen met diverse grote partners in de automobielindustrie. De laadstations die het bedrijf vervaardigt zijn voor privaat en publiek gebruik. Deze nieuwe ‘slimme laadpalen’ zijn onder meer handig voor mensen die een leaseauto hebben en hun elektrische auto thuis laden. Zij hoeven enkel een pasje langs de slimme laadpaal te halen. Dankzij het geïntegreerde backoffi cesysteem wordt de rekening daarna automatisch gedeclareerd bij de werkgever. De nieuwe eMH3 wallbox valt volgens het ABL verder op door zijn ‘stijlvolle design’. Het laadstation is uitgevoerd met een zwart spiegelend voorpaneel, waarin oplichtende kleursymbolen de laadstatus aangeven. De wallbox is leverbaar met 1 of 2 aansluitingen en een laadcapaciteit die oploopt tot 44 kilowattuur. Daardoor is de laadtijd voor sommige voertuigen minder dan één uur. Voor openbaar gebruik is er de EMC2 laadzuil met een laadvermogen van maximaal 44 kilowatt. De IP54 gepoedercoate behuizing geeft voldoende bescherming en binnenin is voldoende ruimte om de bedrading aan te sluiten. Er zijn verschillende sokkels beschikbaar om de zuil eenvoudig op te installeren.

Maar in welke relatie tot Ecomobiel, dé jaarlijkse vak-beurs voor elektrische en andere duurzame mobiliteit, moet het nieuwe rapport nu eigenlijk gezien worden? Ecomobiel kan inmiddels bestempeld worden als het moment van bezinning en inspiratie. Traditiegetrouw zijn er altijd wel bedrijven die soms, door niet onfortuinlijke omstandigheden, niet meer terugkeren op de beursvloer. Bekende namen als All Green Vehicles, Ecars Europe en Spijkstaal vonden in de afgelopen jaren al hun Waterloo en startten al dan niet door. Ecomobiel staat ook symbool voor inspiratie. Ieder jaar zijn er immers nieuwe start-ups die zich voor het eerst aan de buitenwereld presenteren tijdens de vakbeurs.

Batterij als middelpuntDe onderzoekers van de Rabobank zijn er in hun rapport in ieder geval duidelijk over: wil het elektrisch vervoermiddel een massaproduct worden en de BV Nederland een sector van formaat bezorgen, dan moet de batterij goedkoper worden en beter functioneren. Of zoals het in het rapport verwoord staat: ‘Batterijen zijn nog te duur, de capaciteit is te laag en het laden duurt te lang. Dit leidt bij de consu-ment tot een zekere mate van range anxiety. Daarnaast is de levensduur van de batterijen nog te laag, is het gewicht te hoog en verminderen de prestaties bij lagere tempe-raturen. Om van de elektrische auto een succes te maken zullen deze technische beperkingen grotendeels moeten worden verholpen.’En dat is volgens de Rabobank exact wat er in de komende jaren lijkt te gaan gebeuren. ‘Barrières worden sneller geslecht dan tot voor kort voor mogelijk werd gehouden. Zo zal de prijs van Li-ion batterijen waarschijnlijk nog voor 2020 onder de 200 dollar per kilowattuur duiken en voor 2025 zelfs onder de 150 dollar per kilowattuur. Hiermee zal het omslagpunt worden bereikt waarbij elektrische voertui-gen – waarschijnlijk zo rond 2023 – even duur zullen zijn en vervolgens zelfs goedkoper dan conventionele benzine- of dieselauto’s; kijkende naar de total cost of ownership.’

‘De elektrische auto: a convenient truth’. De Rabobank gaf recentelijk een onderzoeksrapport uit met deze titel die ongetwijfeld een kwinkslag is naar de door Al Gore gemaakte Amerikaanse documentaire An Inconvenient Truth over de opwarming van de aarde. Maar welke gemakkelijke waarheid ziet de boerenleenbank dan voor de elektrische auto?

Ecomobiel als jaarlijks moment van bezinning en inspiratie

Rabobank vertelt zijn gemakkelijke waarheid over de elektrische auto:

De hype cycle van GartnerDe elektrische auto bleek en blijkt volgens de Rabobank bij uit-stek een onderwerp voor ideologische strijd en fi jnslijperij. ‘De elektrische auto volgde het patroon van de “klassieke” Gartner hype cycle met een snel groeiende interesse en aandacht eerder deze eeuw, gevolgd door toenemende twijfels en cynisme en daarna dalende populariteit. De laatste jaren lijkt de aandacht zich voornamelijk te richten op de problemen en nadelen van elektrisch rijden. Wij geloven echter dat de elektrische auto zich nu op de “slope of enlightenment” bevindt op de Gartner’s hype cycle. De elektrische auto lijkt nu door te breken. Gandhi had in de vorige eeuw al zijn eigen “law”: “fi rst they ignore you, then they laugh at you, then they fi ght you, and then you win”; en dat lijkt te gaan gebeuren met de elektrische auto.’Kritische kanttekeningen plaatst de Rabobank ook. ‘Tegelijk is er de aarzeling tot grote investeringen door de onzekerheid of de consument wel massaal voor de elektrische auto zal kiezen. Maar de tijd dringt en de impact zal groot zijn: andere technologie, andere marges, minder after sales en parts en andere businessmodellen’, is te lezen in het rapport. Maar de onderzoekers sluiten unaniem positief af: ‘Binnen 5 tot 7 jaar zal het punt worden bereikt waarop de elektrische auto het in kosten gemeten gaat winnen van de conventionele auto met verbrandingsmotor. Technische belemmeringen

De dieselmotor wordt door de Rabobank gebruikt om 6 – of eigenlijk 5 – lessen te trekken waar elektrisch vervoer zijn voordeel mee kan doen. ‘Het diesel-succes ontstond doordat een aantal seinen op groen stond, aan een aantal voorwaarden was voldaan. Er was een overcapaciteit in diesel, prijzen waren laag en de fi scale behandeling was uitermate vriendelijk, de technologie was bewezen, motoren waren relatief zuinig. Autofabrikanten wilden grote aantallen auto’s bouwen voor de thuismarkt’, aldus de onderzoekers alvorens zij de volgende 6 lessen presenteren:1. een technologie kan worden gepusht en doorbre-

ken als verschillende factoren in samenhang de goede kant uitgaan;

2. vaak gaat het daarbij om een combinatie van grote ondernemingen en marktwerking enerzijds, en over-heidsingrijpen en fi scaliteit anderzijds; de consument moet een deel van de benefi ts krijgen om mee te blijven spelen, waarbij prijs een machtig wapen is;

3. tempo en schaalgrootte zijn cruciaal om de ‘kip of ei’-vraag te ontlopen; in investeringen, productie, onderzoek en ontwikkeling en aanpassing in infra-structuur is snelle opschaling belangrijk;

4. niets is wat het lijkt. De wereld is vol goede intenties maar ‘money makes the world go round’;

5. de defi nitie van ‘schoon’ blijkt nogal rekbaar;6. de elektrische auto moet leren van de 5 eerdere lessen.

Diesel als success story

en beperkingen worden voortvarend aangepakt en een passende laadinfrastructuur wordt uitgerold. We lijken dan ook aan de vooravond te staan van de grote doorbraak van de elektrische auto. En wie geen Kodak-momentje wil beleven kan de elektrische auto dan ook maar beter serieus nemen. Hij komt eraan, of je het nou wilt of niet...’

Segway Nederland is al ruim 10 jaar de enige importeur van Segway in Nederland. Nu de laatste jaren het producten- en dienstenpakket van het bedrijf sterk is uitgebreid met andere merken en producten zoals Ninebot, Genny Mobility, Segwaybooking en Silence (Scutum), is besloten de verschillende merken en producten voortaan onder te brengen in de E-Milers Group. Voor de communi-catie naar de buitenwereld zal de naam E-Milers.com worden gebruikt. Het bedrijf presenteert zich op de vakbeurs Ecomobiel voor het eerst in deze

Afscheid van de gaskookplaat…

Dit magazine valt in de bus in de aanloop naar Ecomobiel en de Energievakbeurs. Dat die combinatie logisch is wordt mij steeds duidelijker. Afgelopen zomer ben ik verhuisd naar een huis uit 1935. Een mooi huis, maar nog wel een energetisch rampgebied, met een energielabel ver in het alfabet.

Ik heb mezelf tot dit najaar gegeven om de muren en kruipruimte te laten isoleren. Heel nuttig, maar verder rechttoe rechtaan. Spannender wordt het bij de voorbereidingen van een nieuwe keuken. Het huis heeft gas, maar niet in de keuken. We moeten het nu redden met een oude keramische kookplaat, wat bij ons leidt tot overkokende pannen en aangebrand eten. Gaan we straks de gasleiding naar de keuken doortrekken om weer te koken zoals we deden of maken we dan nu de stap naar inductiekoken? Dat laatste past wel meer in mijn toekomstbeeld, maar het vergt toch lef om van de oude vertrouwde gaskookplaat af te stappen.

Bij de aankoop van het huis hebben we ook gekeken naar de ligging van het dak: kunnen er wel zonnepanelen op? Ons schuine dak ligt op het zuiden, dus dat moet lukken. Maar hoeveel zonnepanelen moeten we kiezen? Gelijk een ruim aantal, zodat we ook klaar zijn voor een elektrische auto? Of toch een zonneboiler erbij? En wanneer komt de elektrische auto er dan? Op dit moment vind ik de aanschaf van een elektrische auto nog een te grote aanslag op de portemonnee; we moeten immers ook nog isoleren en zonnepanelen op het dak leggen. Ik wacht op het aanbod van tweedehands elektrische auto’s dat vanaf volgend jaar waarschijnlijk zal ontstaan en zal groeien de komende jaren. Ook die overstap zal lef vergen, want hoe mooi en fijn elektrische auto’s ook zijn en rijden, in de praktijk is vooral het laden anders dan wat we gewend zijn.

Gelukkig zie ik om mij heen steeds meer mensen die overstappen op een elektrische auto. Ik spreek collega’s, vrienden en buurtgenoten die tot voor kort weinig wisten over elektrische auto’s en nu zelf elektrisch rijden. Voordat de auto er is komen ze mij vragen stellen over het opladen en de actieradius. Met informatie over laden, laaddienstverleners en apps die beschikbaar zijn probeer ik ze zo goed mogelijk op weg te helpen. Maar een maand later, na de eerste ervaringen, zijn zij het die mij van alles kunnen vertellen over de auto, goede snelladers en de actieradius in verschillende omstandigheden.

Een collega vertrok zelfs met een grote kano op het dak van haar volledig elektrische auto naar Zuid-Italië. Met een rek op de trekhaak en twee steunpunten op het dak werd de kano bevestigd. Van tevoren vond ze het wel spannend, zou het allemaal goed gaan en hoeveel sneller is de batterij leeg met zo’n gevaarte op het dak? Bij terugkomst bleek alles vlot verlopen te zijn. En was het spannend? Nee, dat bleek erg mee te vallen, behalve dat iedereen haar aanstaarde op de snelweg, nog een geluk dat dat niet tot ongelukken heeft geleid. S mart charging op de camping was er in de eerste basis ook al bij: als de buren de elektrische kookplaat aanzetten stopte de auto met laden en als de buren klaar waren kon er weer geladen worden.

Je komt nu nog met een smeuïg verhaal thuis als je met een volledig elektrische auto op vakantie gaat, maar het kan al wel. En over een paar jaar zijn er zoveel van dit soort verhalen dat het normaal begint te worden. Dat zal particulieren helpen om te kiezen voor een elektrische auto. Want net als bij het achterlaten van een gaskookplaat is ook voor die beslissing weer wat lef nodig.

Suzan Reitsma

DE 2WIELER27

Batterijenpakket en SmeshGear geheime wapensIn de rubriek de tweewieler spreekt Smart E-Mobility ieder kwartaal met een Nederlandse producent van elektrische scooters, fi etsen of andersoortige twee- en driewielers. In deze editie misschien wel de meest bijzondere 2Wieler die ooit in Smart E-Mobility heeft gestaan: STORM Wave, een zelfvoorzienende elektrische motor van een studententeam…

26

De studenten van STORM Eindhoven zijn inmiddels een maand onderweg. Technische problemen op de eerste dag met de omvormer – het onderdeel dat vermogen naar de motor levert – leverde direct al een fl inke spanning en uitda-ging op. Na nachtelijke werkzaamheden kon op dag 2 de weg van München naar Wenen vervolgd worden. Inmiddels liggen landen als Roemenië, Bulgarije, Turkije, Iran en Oezbekistan achter het team. De komende maand wordt Azië doorgetrok-ken waarna het team begin oktober met luchttransport Amerika zal betreden. Maar wat zijn nu de kritische (succes)onderdelen van de STORM Wave?

Technische specifi catiesEerst maar eens beginnen met de technische specifi caties van de elektrische motor. Binnen 5 seconden accelereert de tweewieler van 0 naar 100 kilometer. De topsnelheid is 160 kilometer per uur en de actieradius is gebaseerd op de gangbare NEDC-testen 380 kilometer. Eenmaal op de motor weet de bestuurder een gewicht van 340 kilogram onder zich. Volledig leeg – dus zonder batterijen – weegt het voertuig minder dan de helft, te weten 160 kilogram. De (reserve)voor- en achterbanden zijn geleverd door Dunlop. Het door het team zelf ontwikkelde frame van aluminium is geproduceerd door Soltech Fijnmetaal. De eveneens zelf

ontwikkelde voorwielophanging Hossack is gerealiseerd met een bijdrage van CoMaTech en Innometaal. De ‘dubbele swingarm’, oftewel de achterwielophanging is met hulp van de AMT Group gemaakt. De schokdempers ten slotte zijn afkomstig van TFX Suspension.

BatterijpakketOm 23.000 kilometer in 80 dagen af te leggen had STORM Eindhoven niet 1, maar 2 motoren te bouwen. Bovendien ma-ken de studenten voor een van de meest kritische onderdelen, het batterijpakket, gebruik van een modulaire uitvoering. Dit leidt er toe dat de batterijen verwisselbaar zijn in een tijdsbe-stek van 7 minuten. Laden van de batterijen neemt 8 uur in beslag, tenzij gekozen wordt voor snelladen. Dan worden de batterijen in 38 minuten van 0 naar 80 procent geladen.

Geheim wapenHet tweede echte geheime wapen – het batterijpakket ziet het studententeam eveneens als een uniek instrument – is de SmeshGear. De SmeshGear maakt het voor het team mo-gelijk veel energie te besparen. De SmeshGear is een bedie-ningssysteem voor een planetair tandwielstelsel met een rendement van 100 procent. SmeshGear is volgens het team en Smesh (red. het bedrijf achter de vinding) het beste uit

3 bestaande transmissies: de eenvoud van een handge-schakelde transmissie, het gemak van een automatische transmissie en het rendement alsof er geen transmissie is. SmeshGear kan vertragen, versnellen en/of omkeren onder vollast met behoud van rendement. Daardoor kunnen er een veel kleinere motor en lichtere infrastructuur gekozen worden. Zo kan de SmeshGear onder andere toegepast worden in de industrie op aandrijfl ijnen, draaibanken, een shovel, een windmolen, een auto, elektrische fi ets of zoals nu de elektrische motorfi ets. Daarmee lijkt ook de bedrijvigheid van STORM Eindhoven na het extreem succesvolle Solar Team Eindhoven direct zijn vruchten af te werpen. Of zoals Carlo van de Weijer, director Strategic Area Smart Mobility bij STORM’s broedplaats TU Eindhoven (TU/e), het eerder al in Smart E-Mobility verwoordde: ‘Het is niet voor niets dat het gros van de nieuwe bedrijven ontstaat vanuit een universitaire wereld; kijk naar Google, Microsoft en Facebook. De doorbraak van morgen is het rare idee van gisteren.’

De laatste ontwikkelingen in de 80 Day Race en de vorderingen van STORM Eindhoven zijn bij te houden via de dagelijkse blog en wekelijkse videoverslagen van het team op de website van het team: www.storm-eindhoven.com.

Elektrische motorfi ets STORM Wave onderweg:

2928

Gemeenten in Nederland investeren samen met de Rijksover-heid in een openbaar netwerk van laadpalen voor elektrisch rijders. De vier grootste gemeenten en de Metropoolregio Amsterdam Elektrisch (red. G4: Amsterdam, Rotterdam, Den Haag en Utrecht, MRA-e: Noord-Holland, Flevoland, Utrecht) hebben de afgelopen 6 jaar een netwerk van meer dan 2.700 openbare laadlocaties uitgerold. Om het gebruik van deze laadinfrastructuur te kunnen monitoren, hebben de G4 en MRA-e in samenwerking met de Hogeschool van Amsterdam (HvA) een unieke database gebouwd met informatie over de openbare laadpalen op laadsessieniveau. Deze database maakt diepgaand onderzoek mogelijk naar het gebruik van de openbare laadinfrastructuur.

Simulatie- en voorspelmodellenHet aantal ev-rijders en het aanbod van openbare laadpalen gingen tot nu toe gelijk op. Echter, de openbare ruimte in de grote stad is schaars. Een antwoord op de vraag waar op welk moment extra laadcapaciteit moet worden gerealiseerd wordt voor zowel gemeenten als voor de providers van laadinfrastructuur steeds belangrijker. In samenwerking met de HvA zijn hiervoor monitoringrap-portages ontwikkeld. Deze rapportages tonen op basis van de meest recente laaddata een aantal key performance indicators voor het gebruik van de laadinfrastructuur. Naast de monitoring, waarbij ‘alleen maar’ gekeken wordt naar de performance in het verleden, wordt binnen onderzoekspro-ject IDO-laad gewerkt aan simulatie- en voorspelmodellen. Wiskundige algoritmen vormen de basis voor deze modellen. Marieke Glombek, studente aan het Amsterdam University

Simuleren van verandering in de vraag naar laadinfra

Ze schieten als paddenstoelen uit de grond: openbare laadpalen voor rijders van elektrische voertuigen (ev). Maar hoe bepaalt men of er voor een nieuwe ev-rijder ook een nieuwe paal moet worden geplaatst? En vanaf welk moment kan de laadinfrastructuur de behoefte van ev-rijders om openbaar te laden niet meer vervullen? Binnen het onderzoeksproject IDO-laad zocht Marieke Glombek een antwoord op deze vragen. Zij simuleert op basis van de meest recente laaddata wat er gebeurt als er een nieuwe ev-rijder gebruik gaat maken van een laadlocatie of wat er gebeurt als een laadlocatie in storing gaat. Een bijdrage van Marieke Glombek.

Hogeschool van Amsterdam biedt inzicht in onderzoek:

College, heeft in samenwerking met de Hogeschool van Amsterdam binnen IDO-laad algoritmen ontwikkeld waar-mee het eff ect van verandering in de vraag naar laadpalen zichtbaar wordt gemaakt. Ook wordt zichtbaar gemaakt wat er gebeurt als een laadlocatie niet beschikbaar is. Deze algo-ritmen maken het mogelijk om weloverwogen beslissingen te nemen wat betreft de uitrol en het optimaliseren van het gebruik van bestaande laadpalen.

Laadinfra als netwerkGlombek beschouwde in haar thesis de laadinfrastructuur als een netwerk, waarbij laadlocaties de ‘knopen’ zijn en de ‘verbindingen’ tussen de in de buurt liggende laadlocaties de zogenaamde ‘edges’. Met een dergelijk netwerk kan men simuleren hoe nieuwe gebruikers het gebruik van de laadinfrastructuur door al aanwezige gebruikers beïnvloe-den. Het maakt het ook mogelijk om de dichtheid te meten van de laadinfrastructuur in de openbare ruimte en hoe die verandert in de tijd.Als een nieuwe rijder gebruik gaat maken van de openbare laadinfrastructuur, is het zeer goed mogelijk dat hij/zij op hetzelfde moment wil laden als een al aanwezige rijder. Als meer rijders van een laadlocatie gebruik willen maken dan dat er connectoren beschikbaar zijn, zal een (of meerdere) rijder(s) op zoek gaan naar een alternatief in de buurt. In het model van Glombek wordt een laadlocatie op 300 meter loopafstand beschouwd als een alternatief. Deze verplaatsing kan vervolgens leiden tot ‘concurrentie’ op de alternatieve laadlocatie et cetera, et cetera. Dit eff ect wordt aangeduid als ‘cascading failure’. Door het algoritme te

draaien op de laadsessies van de voorgaande maand wordt de ‘cascading failure’ van een laadlocatie zichtbaar.

Gevoeligheid laadlocatieGlombek heeft 2 nieuwe indicatoren gedefi nieerd die een indicatie geven van de gevoeligheid van een laadlocatie. De eerste maatstaf – ‘Service Failure Vulnerability’ – betreft de fractie van laadsessies die in het geval van ‘concurrentie’ niet door het netwerk kunnen worden ondergebracht. De tweede maatstaf – ‘Inconvenience Vulnerability’ – telt het aantal laadsessies dat verplaatst moet worden naar een alternatieve locatie als gevolg van ‘concurrentie’ op een enkele initiële laadlocatie. Hoe hoger de ‘Inconvenience Vulnerability’, hoe meer rijders op een alternatieve laadlocatie moeten gaan laden als gevolg van een nieuw op het netwerk toetredende rijder.

Service Failure Vulnerability Service Failure Vulnerability is vanzelfsprekend hoog op plek-ken waar de dichtheid van het netwerk laag is. Daar zijn dus weinig of geen alternatieve laadlocaties binnen 300 meter aanwezig. De indicator wordt echter wel genormaliseerd met het aantal laadsessies en het aantal unieke gebruikers. Op deze manier wordt rekening gehouden met het aantal mensen dat gebruikmaakt van een laadlocatie. De gele en rode stippen in de linkerfi guur indiceren laad-locaties met een hoge ‘Service Failure Vulnerability’ in een willekeurige maand in het verleden. Met andere woorden, als een nieuwe – reguliere - rijder gebruik gaat maken van een van deze laadlocaties, is het zeer waarschijnlijk dat

iemand anders niet of minder vaak zijn of haar auto op het gewenste tijdstip in de buurt kan opladen.

OngemakkenNiet alleen de beschikbaarheid van een alternatieve laad-locatie moet worden overwogen, maar ook de vraag óf en zo ja hoeveel andere rijders worden beïnvloed door het niet kunnen uitvoeren van een sessie op de gewenste laadlocatie. Dit wordt gemeten door de ‘Inconvenience Vulnerability’. De resultaten van deze indicator zijn voor een willekeurige maand weergegeven in de rechterfi guur.De rode en gele stippen in deze fi guur indiceren laadlo-caties met een hoge ‘Inconvenience Vulnerability’. Dat wil zeggen dat bij het toetreden van een nieuwe reguliere rijder op deze locaties 5 of meer rijders ‘ongemak’ kunnen

ervaren. Het ongemak bestaat eruit dat zij hun auto op een alternatieve laadlocatie binnen 300 meter van de gewenste laadlocatie moeten uitvoeren.Om dit op te lossen en de ‘Inconvenience Vulnerability’ te reduceren, is het niet perse nodig om extra laadcapaciteit te realiseren. Het gaat immers niet om te weinig laadcapaciteit, maar om het ongemak voor gebruikers. Een mogelijkheid zou kunnen zijn om simulatiealgoritmen te implementeren in bestaande softwareapplicaties, zoals apps van laadpaal-providers die helpen bij het vinden van een beschikbare laadlocatie. Als de gebruikelijke laadlocatie bezet is, kan de app vertellen welke alternatieve laadlocatie gekozen moet worden om het ongemak zo klein mogelijk te maken: voor de gebruiker en voor andere rijders. Dit in plaats van het sturen van de gebruiker naar ieder beschikbaar alternatief.

Een simulatiealgoritme als dat van Glombek levert niet alleen inzicht op in het gebruik van de laadin-frastructuur, maar maakt eff ecten van verandering in het gebruik van de laadinfrastructuur zichtbaar. Simulatiealgoritmen maken het bovendien mogelijk om veranderingen en verbeteringen van de laadinfra-structuur door de tijd te vergelijken en toekomstsce-nario’s door te rekenen.Onmisbare voorwaarde voor dergelijk onderzoek en het bouwen van simulatiealgoritmen is de unieke da-tabase die G4, MRA-e en de Hogeschool van Amster-dam hebben gerealiseerd en up-to-date houden. Het onderzoek wordt uitgevoerd aan de faculteit Techniek van de Hogeschool van Amsterdam in samenwerking met het consortium, dat gevormd wordt door de vier grote steden, MRA-e, de Hogeschool van Amsterdam, de Universiteit van Amsterdam, NUON Vattenfal, Engie, EV-Box, Enexis en Overmorgen. Zij werken sinds september 2015 samen binnen IDO-laad. Het onderzoeksproject IDO-laad is mede gefi nancierd door Regieorgaan SiA, onderdeel van de Nederlandse Organisatie voor Wetenschappelijk Onderzoek (NWO).

Kracht van simuleren

Rechts: Service Failure Vulnerability scores in Amsterdam, december 2015. Elke stip staat voor een van de 764 laadlocaties. Hun service failure vulnerability scores zijn weergegeven in kleur.Links: Inconvenience Vulnerability scores in Amsterdam, december 2015. Elke stip staat voor een van de 764 laadlocaties. Hun service failure vulnerability scores zijn weergegeven in kleur.De weergegeven afbeeldingen geven niet de actuele situatie voor de stad Amsterdam weer, maar zijn op een willekeurige maand in het verleden gebaseerd.

OVER DE GRENS

De eerste elektrische snelweg ter wereld ligt in Gävle, vlak ten noorden van Stockholm in Zweden. Het Scandinavische land heeft daarmee een we-reldprimeur in handen. Het land beschikt als eerste ter wereld over een elektrische snelweg. Op het 2 kilometer lange traject kunnen vrachtwagens aan een bovenleiding gekoppeld worden. De vrachtwa-gens rijden er 90 kilometer per uur.

Scania en Siemens, de initiators van het project dat 2 jaar duurt, willen het traject uiteindelijk vergroten tot 110 kilometer. De bovenleiding van de elektrische snelweg is vergelijkbaar met de geleidesystemen van trams en treinen. De 2 hybride dieselvrachtwagens die Scania inzet op het traject zijn speciaal gemodifi ceerd en maken gebruik van een pantograafmechanisme. Dit verbindt de vrachtwagens aan de bovenleiding. De voertuigen zijn bovendien uitgerust met een regeneratief remsysteem. De 2 vrachtwagens zijn – mits onderling verbonden – ook in staat om energie uit te wisselen. De maximumsnelheid

die de voertuigen op het traject kunnen behalen is 90 kilometer per uur. Aan het einde van het traject kunnen ze overschakelen op een hybride dieselmotor.

OverdrachtDe effi ciency die bereikt wordt bij de energieoverdracht tus-sen het voertuig en de bovenleiding is meer dan 80 procent. Dat dit ook gedurende een langere periode bereikt wordt, wordt volgens Siemens bewezen door trams en trolleybus-sen – zoals in Amsterdam en Arnhem – die al tientallen jaren functioneren. Dit bevestigt bovendien ook de veiligheid van het systeem. Verder meldt Siemens dat de technologie eenvoudig geïntegreerd kan worden in bestaande infrastruc-tuur. Het eHighway-project heeft overigens de nodige ambi-tie aangewakkerd binnen het Siemens-concern. Momenteel onderzoekt het bedrijf de mogelijkheden om in de Verenigde Staten een soortgelijk project uit te rollen. Hiertoe wordt samenwerking gezocht met Volvo om zo begin 2017 in de Amerikaanse staat Californië het project op te leveren. Het traject Los Angeles-Long Beach is de beoogde locatie .

Scania en Siemens presenteren eerste elektrische snelweg

31

Gespecialiseerde congressen, lezingen en workshops, o.a.:• Smart Mobility: het voertuig of de infrastructuur?Smart Mobility: het voertuig of de infrastructuur?• Mobiliteitsparagraaf SER Energieakkoord; op koers? Mobiliteitsparagraaf SER Energieakkoord; op koers? • Seminar Stadsdistributie• Financiering van energietransitie

Segmenten:• Automotive & bedrijfswagens• Light Electric Vehicles• Laden en InfrastructuurLaden en Infrastructuur• StadsdistributieStadsdistributie

Mobiliteit als USP?Kennis, netwerk & noviteiten

tijdens Ecomobiel

4 & 5 October 2016

www.ecomobiel.nl

NederlandElektrisch

Registreer direct voor Registreer direct voor gratis toegang via toegang via www.ecomobiel.nlwww.ecomobiel.nlwww.ecomobiel.nl

Ecomobiel is uitsluitend Ecomobiel is uitsluitend Ecomobiel is uitsluitend

toegankelijk voor professionals.toegankelijk voor professionals.toegankelijk voor professionals.toegankelijk voor professionals.toegankelijk voor professionals.

Toegang is Toegang is Toegang is Toegang is Toegang is Toegang is Toegang is gratis bij

voorregistratie t/m 3 oktober 2016voorregistratie t/m 3 oktober 2016voorregistratie t/m 3 oktober 2016voorregistratie t/m 3 oktober 2016voorregistratie t/m 3 oktober 2016voorregistratie t/m 3 oktober 2016voorregistratie t/m 3 oktober 2016

Registratie en toegang tijdens Registratie en toegang tijdens Registratie en toegang tijdens Registratie en toegang tijdens Registratie en toegang tijdens Registratie en toegang tijdens

de beursdagen kost €25,- excl BTW.de beursdagen kost €25,- excl BTW.de beursdagen kost €25,- excl BTW.de beursdagen kost €25,- excl BTW.de beursdagen kost €25,- excl BTW.

Samenwerkende partners o.a.:Samenwerkende partners o.a.:Samenwerkende partners o.a.:

Co-locatie:Vakbeurs Energie, hét platform voor duurzame Vakbeurs Energie, hét platform voor duurzame energieopwekking en energiebesparingenergieopwekking en energiebesparing

4 & 5 oktober 2016 Brabanthallen, Den Bosch

Rexel en EV-Box lanceren gezamenlijk installateursprogrammaDe Nederlandse markt voor elektrisch vervoer staat niet langer in de kinderschoenen en het is tijd voor de volgende stap. Met deze gedachte hebben Rexel en EV-Box hun samenwerking geïntensiveerd en lanceren zij een gezamenlijk installateursprogramma. Een gesprek met Jeroen Franken (EV-Box) en Peter Huisman (Rexel Nederland).

EV-Box, sinds 2010 actief, heeft wereldwijd meer dan 40.000 actieve laadpunten aan bijna 850 steden geleverd. Rexel Nederland is al tientallen jaren actief in de distributie van elektrotechnische materialen. Beursgenoteerd aan de Euronext in Parijs haalde het bedrijf afgelopen jaar een omzet van 13,5 miljard euro. Veel van de omzetgroei komt daarbij uit de bekende duurzaamheidshoek, van zonne-energie tot led-verlichting en laadpunten. Voor deze laatste productgroep sloot het bedrijf enkele jaren geleden al een samenwerkingsverband met EV-Box. De band wordt met het nieuwe installateurspro-gramma dus verder versterkt.

Overtuigen‘Waar in het verleden 1 laadpunt per bedrijf voldoende was om aan de vraag te voldoen, is er nu in veel gevallen behoefte aan meerdere laadpunten’, opent Huisman het gesprek. ‘Dit vraagt om slimmere laadoplossingen waardoor er geen verzwaring van de elektrische aansluiting nodig is.’ ‘Ook service, monitoring op afstand en het verrekenen van laadbeurten zijn nu en straks noodzakelijk’, vult Franken aan. ‘Uiteraard moet wel eerst “eventjes” de facilitair manager overtuigd worden. Al dit soort zaken vragen om specifi eke expertise van de installateur die wij via het installateursprogramma gaan aanbieden.’‘Hiermee willen wij de samenwerking met de installateurs ver-

der professionaliseren en ontwikkelen’, vervolgt Franken. ‘Door gerichte training in de techniek en ondersteuning geven in het creëren van verkoopkansen zal het programma voorzien in deze behoefte. De afgelopen jaren is gebleken dat de installateurs die bereid zijn te investeren, proactief de markt te benaderen en technisch goed opgeleid zijn de “overwinnaars” zijn.’

Nieuwe verkoopkansenNu het aantal elektrische auto’s in de afgelopen jaren sterk gegroeid is, is het volgens Huisman en Franken tijd om door te pakken. ‘De volgende stap is om winkellocaties, verenigingen van eigenaren (VvE’s) en kantoren bewust te maken van de vraag naar laadpunten en deze op de juiste manier te onder-steunen. Hier liggen nog veel mogelijkheden. Door in dit proces achter onze installateur te gaan staan en deze waar nodig bij te staan, zijn wij ervan overtuigd hierin grote stappen te kunnen maken. Dit programma biedt handvatten voor de installateur om de eindklant met de juiste services te kunnen overtuigen en ondersteunen. Een mooi voorbeeld is de verlengde productga-rantie van 5 jaar in plaats van 2 jaar.’‘Het programma biedt zoals gezegd onze installateurs de kans om hun expertise te vergroten en geeft hen mogelijkheden om zich te onderscheiden in de markt om daarmee nieuwe verkoopkansen te genereren’, vervolgt Huisman. ‘Dit vertaalt

zich in uitgebreide marketing- en verkoopondersteuning in combinatie met extra garanties voor de installateur.’

Latente behoefteRexel Nederland en EV-Box hopen dat in het komende jaar zo’n 200 installateurs zich bij dit nieuwe programma gaan aansluiten. Deze dekken dan geheel Nederland af als het om de installatie van laadpunten gaat. ‘Daarbij gaan wij ervan uit dat het aanbod van elektrische voertuigen de aankomende jaren sterk blijft groeien. De verwachting is dat in 2020 meer dan 7 procent van alle verkochte auto’s in Nederland elektrisch zal zijn’, aldus Huisman. ‘Dit zullen alleen nog maar volledig elektrische auto’s zijn. De “hybrides” zullen op termijn uit het straatbeeld gaan verdwijnen’, stelt Franken. ‘Deze vertegenwoordigen nu nog het grootste gedeelte van de markt. Met de verdere ontwik-kelingen van de accu’s zal de actieradius van de elektrische auto sterk gaan toenemen en zal de prijsontwikkeling een dalende trend laten zien. Dit zullen twee grote pijlers zijn in de ontwikkeling van de markt. Ook zal de vraag naar, en het besef dat er een latente behoefte is, laadpunten bij (semi-)publieke en zakelijke parkeerlocaties sterk toenemen. Dit biedt enorme kansen voor de installateur en hierop sluit het installateursprogramma naadloos aan.’

32 33

‘Lantaarnpaal als laadpunt en antenne voor Internet of Things’LightMotion. Het is de titel van een van de innovatieprojecten die plaatsvinden binnen de TKI Switch2SmartGrids. Smart E-Mobility belicht in iedere editie een of meerdere innovatieprojecten waarin bedrijven aan elektrische voertuigtechnologie of smart grids werken. Ditmaal spreekt de redactie met Henk Janssen, directeur van Lightwell dat in het project samen met The New Motion werkt aan de slimme lantaarnpaal LightMotion, met onder meer een geïntegreerd laadpunt voor elektrische auto’s.

Design en intelligentie zijn twee van de uitgangspunten bij de ontwikkeling van de verlichtingsproducten van Lightwell. Het bedrijf zag in 2007 het levenslicht en heeft sindsdien onder anderen de erkende ontwerper Friso Kramer aan zich weten te binden. Het resultaat – het openbare verlichtingsarmatuur Friso Kramer LED – is onder meer in Rotterdam toegepast. In de openbare verlichting is Lightwell vaste leverancier van de havenstad, maar bijvoorbeeld ook van Venlo en Leiden. Maar daar houdt het niet op. ‘Onze andere voornaamste tak van sport is design en smart lighting’, aldus Janssen. ‘De LightMotion is daar een voorbeeld van.’

Universeel bruikbaarVolgens Janssen waren het de inspirerende woorden van professor Matthias Wissmann die Lightwell en The New Motion bij elkaar brachten. ‘Hij stelde dat er behoefte was aan onafhankelijke laadinfrastructuur die universeel bruikbaar is en tevens voor iedereen beschikbaar. Samen met The New Motion brengen wij de wereld van verlichting en elektrisch vervoer samen in één product. Er zit een ongekende hoeveelheid technieken in: van radiofrequency (RF) tot 4G, WiFi en het communicatiesysteem Laura. Alle verschillende mogelijkheden zijn dus geïntegreerd in één pakket.’ ‘Een complexe toepassing als deze kun je bijna niet zonder veelbelovende en technologisch goed ontwikkelde partners realiseren’, duidt Janssen het belang van het Topsectoren-project en de samenwerking met The New Motion. ‘Zoals

bekend is The New Motion de specialist op het gebied van elektrisch vervoer. Zij maken het mogelijk dat de lantaarnpaal met laadpunt aan een betaalsysteem gekoppeld wordt en monitoren het laadpunt. Op afstand kunnen zij zodoende zien of de lantaarnpaal functioneert en ev-rijders op de hoogte houden of de paal beschikbaar is.’

PatentDe grootste technologische uitdaging bij de ontwikke-ling van LightMotion is volgens Janssen de integratie van verschillende functies en de bijbehorende beveiliging op het niveau van software en hardware. ‘De beveiliging kent zowel programmatisch als fysiek een groot aantal aandachtspunten. Je moet je v oorstellen dat lantaarnpalen nogal eens worden aangereden. 1 procent van de lantaarn-palen in de openbare ruimte sneuvelt jaarlijks in meer of mindere mate. Dit betekent dat je maatregelen moet nemen op fysiek gebied of op programmaniveau, zoals het automatisch uitschakelen van de lantaarnpaal.’Ondanks dat Janssen er niet te veel over wil vertellen om de concurrentie niet wijzer te maken, wil hij wel mededelen dat er voor de LightMotion patent is aangevraagd en toegekend. ‘Maar logischerwijs is het voor de beheerders van de openbare ruimte vele malen belangrijker dat zij op deze manier laadpunt, lantaarnpaal, camerapaal en parkeermeter in 1 mast geïnte-greerd zien. Het zorgt niet alleen voor lagere investeringskos-ten, maar maakt het straatbeeld ook veel rustiger.’

Van New York to BeijingHet commercialiseren van de LightMotion gaat Lightwell overigens zelf voor zijn rekening nemen. ‘Wel zullen installa-tiebedrijven in de toekomst ook een gedeelte van het beheer kunnen overnemen. Anderzijds kan ik me ook voorstellen dat een groot reclamebureau de commercialisatie gaat verzorgen om bijvoorbeeld straatreclame mogelijk te maken. Als de elektrische auto de hoge vlucht gaat nemen die marktana-listen voorspellen, krijgt Nederland in de toekomst tussen de 500.000 en 700.000 laadpunten in de openbare ruimte. De marktpotentie van de LightMotion is dus gigantisch. Daarbij zullen wij in de toekomst natuurlijk nieuwe mogelijkheden blijven toevoegen aan dit product.’Overigens zijn er volgens Janssen inmiddels orders uit een groot aantal wereldsteden. Van Shanghai tot New York van Los Angeles tot Beijing. ‘Maar ook diverse Europese landen hebben interesse getoond. Er zijn dus kansen te over. Mijns inziens is het belangrijk dat de Nederlandse industrie zowel op het gebied van smart charging voor elektrische voertuigen als het internet of things veel meer gaat samenwerken. Ook de Nederlandse overheid zal daarbij investeringen moeten doen om aanpassing van het elektriciteitsnet te faciliteren. Dit kun je vergelijken met investeringen die in het verleden zijn gedaan om mobiel bellen en internetten mogelijk te maken. Dat geldt dus ook voor de laadinfrastructuur voor elektrisch vervoer: het moet aangelegd worden met mede-werking en onder druk van de overheid.’

Publiek laden in Nederland is slim schakelen tussen vraag en aanbod, nu en straks

Nationaal Kennisplatform Laadinfrastructuur ondersteunt de ontwikkeling van betaalbaar en tegelijk toekomstbestendig publieke laden voor personenauto’s. Dit doen wij door samen met markt, overheid en kennisinstellingen innovatieve projectideeën te faciliteren, om te zetten in concrete projectplannen en te begeleiden in de uitvoering.

Behoud van de unieke voorsprong van Nederland als gidsland met name op het gebied van interoperabiliteit, vraagt om gerichte samenwerking tussen de Nederlandse partners. De uitrol van laadinfrastructuur in Nederland bevindt zich in een tussenfase. De aanvraag en levering van publieke laadpunten voor langzaam laden, leidt tot een forse groei van het aantal laadpunten in grootstedelijk gebied. De landelijke dekking wijkt hier echter van af en bevindt zich nog in de startfase. De ontwikkelsnelheid gaat verder uit elkaar lopen en het tempo van de nationale uitrol is te laag. Nederland als geheel is maar een regio in Europa. Dit zijn constateringen die vragen om een aangepaste koers. Wat moet er gebeuren?

Allereerst is het noodzakelijk inzicht te krijgen in de opbouw van de kostenontwikkeling van publieke laadinfra. De uitkomsten van de breed gedragen NKL-workshop ‘Kostenanalyse’ geven inzicht in de kostenopbouw. Ten opzichte van 2013 zijn de kosten voor publieke laadinfrastructuur met circa 30% gedaald. Dit is met name veroorzaakt door drie elementen: 1. standaardisatie van het plaatsingsproces én de specifi caties van de laadpaal 2. schaalvergroting door grote aanbestedingsprojecten en 3. lagere onderhoudskosten aan de paal. Voor de kerst wordt als toolkit een dashboard ontwikkeld waarmee individuele (commerciële) organisaties, door toevoeging van eigen opbrengsten, een sluitende businesscase kunnen berekenen. Daarnaast moet de stroomafname per laadpunt omhoog. Meer laadpunten en een betere bezetting per laadpunt zijn kritische succesfactoren.

Voor de korte termijn tot 2020 staat voor EV-Nederland de bundeling van krachten centraal. Samenwerking nationaal maar zeker ook op regionaal en gemeentelijke niveau. Samenwerking door kennisdeling tussen partners, het bundelen en standaardiseren van protocollen. Ketenoptimalisatie verkort de doorlooptijd en eenduidige afspraken versnellen besluitvormings- en uitvoeringsprocessen met betrekking tot aanvraag en plaatsing van laadpunten. Kortom de ‘koek’ groter maken in plaats van anders te verdelen waardoor regionale ontwikkelingen

snel profi teren van de grootstedelijke kennis en ervaring. Hoe kunnen partijen dit gezamenlijk bereiken? 1. Door het delen van geanonimiseerde data om inzicht te

krijgen in gebruik en gedrag van EV-rijders. 2. Door de kennis over laadinfrastructuur en de

organisatiegraad bij gemeenten en provincies te vergroten. 3. Door bundeling van inkoopkracht langs economische

regionale gebieden.4. Door standaardisatie en eenduidig uitlegbare protocollen

nu collectief in te voeren.

Als marktpartijen investeren in publieke laadinfrastructuur dan moet er voor de lange termijn duidelijkheid zijn over aantallen en soorten laadpunten (snel versus langzaam laden) en verwerving-, beheer- en afschrijvingskosten. De opkomende markt van elektrisch personenvervoer is grillig en van veel factoren afhankelijk. De toename van het aantal elektrische auto’s en de plaats en het gebruik van laadpunten zijn naast fi scale maatregelen en aanpassingen in de wetgeving (energiedossier) kritische succesfactoren. Dit vraagt om scenario-ontwikkeling rond energievoorziening en mobiliteitsontwikkelingen met relevante inrichtings- en investeringsvraagstukken zoals:• Waar gaan wij laden? • Hoe gaan wij laden? Snel – langzaam – combinatie?• Integratie van duurzame energiebronnen in het

huidige energiesysteem• Ontstaan van regionale initiatieven t.a.v. het opwekken

van energie , - opslag en – gebruik• Inzet elektrisch vervoer wordt dominant in het

mobiliteitsdossier (deelauto’s en zelfrijdende auto’s)• De markt wordt volwassen en de overheid trekt zich terug;

overheidsfi nanciering is niet meer nodig. De kracht van een samenhangend scenario levert inzichten om te kunnen anticiperen op de mogelijke toekomst in EV.

Conclusie? Er is veel te doen. Bovenstaande onderwerpen geven een indicatie van de fundamentele vraagstukken die van belang zijn bij het realiseren van een betaalbare publieke laadinfrastructuur. Het vraagt om een krachtige bundeling van onderzoek, ondernemerschap en overheid. Als koploper van Europa kunnen we gezamenlijk de koek groter maken.

Ivo WeekenborgDirecteur NKL – Nationaal Kennisplatform Laadinfrastructuur

3534

Hyundai heeft met de Ioniq immers de eerste productieauto op zijn naam staan die zowel als hybride, plug-inhybride en volledig elektrische uitvoering te verkrijgen is. De plug-in hybride komt in de loop van 2017 op de markt, de hybride en volelektrische variant zijn al te bestellen. Tijdens de vakbeurs Ecomobiel – op 4 en 5 oktober 2016 in de Brabanthallen te ’s-Hertogenbosch – wordt het voertuig voor het eerst aan het grote publiek getoond.

In de aanval…De Koreanen winden er geen doekjes om: met de Ioniq openen ze vol de aanval op de Prius van Toyota. Meer dan 10 jaar kende de Prius geen echte concurrenten, maar daar komt volgens Hyundai nu defi nitief verandering in. Hyundai heeft de afgelopen jaren een ware inhaalrace gevoerd op de rest van de automobielindustrie. De Ioniq is daarbij de kers op de taart. Het ontbrak de Koreaanse fabrikant immers nog aan een hybridemodel. De hybride Hyundai Ioniq combineert een klassieke verbran-dingsmotor met een elektromotor; een 1.6 GDI-benzinemotor van 105 pk en een elektromotor van 43,5 pk en 32 kilowatt. De volledig elektrische Ioniq heeft een 120 pk elektromotor van 88 kilowatt. Ioniq heeft bij zijn batterijkeuze het oog la-ten vallen op de lithium-iontechnologie. Een ander belangrijk verschil met de Prius is de zestrapsautomaat met dubbele koppeling die de Ioniq kent.

StilistischDat de Koreanen ook stilistisch naar hun zuiderburen hebben gekeken, is in één oogopslag duidelijk. Vrijwel overal zijn er afgeronde hoeken, fraaie verlichtingselementen en een spoiler achterop mocht ook niet ontbreken. De elektrische va-riant is daarbij ook nog eens voorzien van koperen accenten; wereldwijd immers geassocieerd als drager van elektriciteit. Op papier heeft de volledig elektrische uitvoering overigens een reikwijdte van 280 kilometer, gemeten volgens de New European Driving Cycle (NEDC). De Ioniq Electric beschikt over drie regeneratiemodi om remenergie om te zetten in stroom en de actieradius te vergroten; van licht naar zwaar. Is de laatste optie ingeschakeld, dan is het loslaten van het pedaal voldoende om fors vaart te minderen. De volledig elektrische variant kent een gunstige wegligging door het batterijpakket dat keurig over de bodem is verspreid. Het zwaartepunt ligt laag en dat heeft een gunstig eff ect op het weggedrag.

Grille als onderscheidVanuit de bestuurdersstoel ziet de gebruiker het digitale dashboard. Rechts in de nis vindt men de energiemeter, op-gedeeld in een eco-, power- en oplaadband. Zowel voor- als achterin is de beenruimte prima. Alleen de hoofdruimte op de achterbank is door de sterk afl opende daklijn aan de krappe kant. Aan bagageruimte is er 550 liter voorhanden bij de Hybrid en 455 liter bij de Electric. Of men te maken heeft met een hybride of een elektrische Ioniq kan eenvoudig afgeleid worden van de grille. Die is gesloten bij de elektrische versie en heeft actieve fl appen op de hybride. Het meest opvallende verschil met de Toyota Prius is de reguliere automaat die de Ioniq kent. De Prius heeft tot op de dag van vandaag een traploos exemplaar en die drijft het toerental van de brandstofmotor nadrukkelijk op bij het invoegen of inhalen van medeweggebruikers. De automaat van de Ioniq kent een dubbele koppeling. Deze schakelt zoals iedere normale auto en heeft niet het dreunerige neveneff ect van veel collega-hybrides. Geen instapmodelDe Ioniq kent overigens geen instapmodel. De koper beschikt direct over een ‘premium’-uitvoering omdat de active crui-secontrol, het navigatiesysteem, inductieladen voor mobiele telefoons, rijvakwaarschuwing en xenonkoplampen tot het standaardpakket behoren. Wie een lederen interieur, dodehoek-sensoren en een waarschuwingssysteem voor kruisend verkeer moet wel bijbetalen. De elektrische variant valt voor zakelijke rijders in de bijtellingsklasse van 4 procent. Voor deze groep is de aanschaf van de hybride variant dit jaar fi scaal nog aantrek-kelijk: tot 31 december aanstaande geldt dan een bijtelling van 15 procent, volgend jaar stijgt deze naar 22 procent.

In de rubriek EVFocus test de redactie van Smart E-Mobility ieder kwartaal elektrische voertuigen die op de Nederlandse wegen geïntroduceerd worden. Deze maand bericht de redactie van Smart E-Mobility over de ervaringen met de Hyundai Ioniq, het is als wedden op 3 paarden...

EVFOCUSEVFOCUS

Koreanen van Hyundai wedden met Ioniq op 3 paarden

37

Smart E-Mobility Activiteitenkalender

1e Light Electric Vehicle Summit – 20-21 september 2016 – Barcelona, SpanjeBarcelona is het toneel van de eerste wereldwijde Light Electric Vehicle Summit. Het evenement wil uitgroeien

tot een platform waar alle kennis en kunde over light electric vehicles wordt uitgewisseld. www.levs.mobi

IAA 2016 – 22-29 september 2016 – Hannover, DuitslandSinds 1951 wordt om het jaar in Frankfurt de autobeurs Internationale Automobil-Ausstellung (IAA) georganiseerd.

Inmiddels is het met bijna 1 miljoen bezoekers en dit jaar meer dan 1.000 exposanten de grootste autoshow van Europa. Tijdens de 66e editie van de International Auto Show traditiegetrouw veel aandacht voor elektrisch vervoer.

www.iaa.de

Ecomobiel / Energie – 4-6 oktober 2016 – ’s-Hertogenbosch, NederlandEcomobiel, de vakbeurs voor duurzame mobiliteit, vindt dit jaar op 4 en 5 oktober plaats in de Brabanthallen.

Gelijktijdig – en één dag langer, te weten tot en met 6 oktober – vindt de vakbeurs Energie plaats, gericht op energiebesparing en -opwekking.www.ecomobiel.nl en www.energievakbeurs.nl

World of Energy Solutions – 10-12 oktober 2016 – Stuttgart, DuitslandDeze internationale vakbeurs en conferentie is een van de voornaamste platformen voor de thema’s nieuwe energie en nieuwe mobiliteit.

In 2015 namen meer dan 100 exposanten deel aan de beurs en kwamen er bijna 3.000 vakbezoekers naar het evenement. www.world-of-energy-solutions.de

eCarTec München – 18-20 oktober 2016 – München, DuitslandDe eCarTec trok afgelopen jaar 400 standhouders uit de elektrisch vervoerssector. Ruim 12.000 bezoekers bezochten de Duitse vakbeurs.

www.ecartec.de

Congres WaterstofNet – 25 oktober 2016 – Antwerpen, BelgiëAntwerpen is het toneel van het vierde congres van WaterstofNet. Vlaams minister van Innovatie Philippe Muyters werpt

een blik op de toekomst van waterstof. P rominente Vlaamse en Nederlandse industriële spelers lichten hun resultaten en ambities toe. Verder is het een kick-off moment voor het Interreg-project ‘Waterstofregio 2.0’.

www.waterstofnet.eu

Geen integraalhelm voor speed pedelecSpeed pedelecs gaan vanaf 1 januari aanstaande offi cieel als bromfi ets verder door het leven. Vanaf dat mo-ment wordt het dragen van een helm verplicht. DOET is voorstander van een comfortabele, goed ventilerende, veilige helm die toegespitst is op de fi etservaring. De onlangs uitgebrachte NEN-normering voldoet in die zin aan onze voorwaarden.

Het probleem echter is dat er op 1 januari 2017 naar verwachting nog geen geschikte helm op de markt is, waardoor vanaf 2017 de integraalhelm het enige wettelijk toegestane alterna-tief wordt. Wij sluiten ons aan bij het pleidooi van de Fietsersbond dat de nieuwe helmplicht pas moet ingaan indien er daadwerkelijk een geteste helm bestaat die toegespitst is op de speed pedelec-rijder.

Veel speed pedelec-eigenaren gebrui-ken al een fi etshelm en zouden na de jaarwisseling plots een integraalhelm moeten aanschaff en. Dit terwijl in België de fi etshelm wél wordt toegestaan voor het gebruik van deze fi ets. Daarnaast ventileren integraalhelmen niet en zijn oren vaak bedekt waardoor het fi etsen zelfs mogelijk gevaarlijker wordt.

De overheid zou innovaties als lichte elektrische voertuigen (lev’s) zoveel mogelijk moeten ondersteunen. Nu al blijkt uit onderzoek van Hendriksen en Engbers (2008) dat e-fi etsritten voor 39 procent de auto kunnen vervangen. Met de ontwikkeling van speed pedelecs en het scala aan andere lev’s kan dit percentage nog fl ink oplopen. Daarmee verminderen we de fi ledruk en con-gestieproblemen. Bijkomend voordeel is dat het stimuleren van lev’s stukken voordeliger is dan de uitbreidingen van snelwegen zoals die van de A1.

Word lid van DOET! DOET is de branchevereniging op het gebied van elektrisch vervoer in Nederland. DOET vertegenwoordigt de gehele waardeketen. De leden zijn ondernemers en par-tijen die een centraal deel van de bedrijfsvoering richten op elektrisch vervoer. Voor hen ontwikkelt DOET activiteiten op het gebied van netwerken, lobby, kennisdeling en subsidies en internationale (samenwerkings)mogelijkheden.

Vul op www.doetdoet.nl een aanvraagformulier in en u ontvangt meer informatie over het lidmaatschap!

Dutch Organisation for Electric Transport

Agenda20-21 september 2016 | Light Electric Vehicle Summit | Barcelona

4-5 oktober 2016 | Ecomobiel | ’s-Hertogenbosch

10-12 oktober 2016 | World of Energy Solutions | Stuttgart

23-24 november | Verkeer en Mobiliteit | Houten

Houd elektrisch rijden groot!

Vereniging DOET was nauw betrokken bij het rapport ‘Maak elektrisch rijden groot’, een adviesrapport met een stappenplan om de particuliere markt voor elektrische auto’s te stimuleren. Toen het rapport afgelopen juni aan de Tweede Kamer werd aangeboden reageerde Minister Henk Kamp positief. In navolging van de aangenomen motie Vos, de motie die ernaar streeft vanaf 2025 alleen nog zero-emissievoertuigen te verkopen, leek het glas in de Tweede Kamer halfvol. In de zomer sloeg deze positieve tendens bij de VVD plots om. Staatsecretaris Wiebes gaf aan geen subsidieregeling voor de particuliere markt te willen en verwees naar het Europees bronbeleid als de oplossing.

Ondertussen zijn er in meerdere Eu-ropese landen wél aanschafsubsidies en btw-kortingen gestart, waardoor Nederland vanuit meerdere richtingen wordt bijgebeend. Als er niets gebeurt is de kans groot dat de (ph)ev’s die vanaf komend jaar uit de leasemarkt vrijkomen naar het buitenland ver-dwijnen, waardoor het aantal ev’s signifi cant terugloopt. Dat zou een gemiste kans zijn, want deze auto’s zijn het perfecte transitievoertuig voor de particulier. Daarnaast dragen deze tweedehandsauto’s bij aan de verdere ontwikkeling van de laadinfrastructuur en het doel van het Formule E-Team om in 2020 75.000 particulieren elek-trisch te laten rijden. In de wetenschap dat de elektrische aandrijfl ijn wereldwijd de toekomst heeft, heeft de BV Nederland er al het belang bij de koploperspositie te behouden. Als dit thema op 13 oktober in de Tweede Kamer behandeld wordt, dan hebben politici de kans deze kop-loperspositie te prolongeren.

Kick-off LEVV LOGIC projectNaast personenvervoer bieden lichte elektrische voertuigen (lev’s) ook in goe-derenvervoer in toenemende mate een antwoord op de groeiende congestie en parkeerproblematiek in steden. Zo zien we het gebruik van elektrische bakfi etsen, bezorgscooters en kleine bestelbussen voor de ‘last mile’ distributie toenemen. Vereniging DOET ondersteunt deze tran-sitie en is daarom consortiumlid van het project LEVV LOGIC. Een project waarin onderzoek gedaan wordt naar de inzet van lichte elektrische vrachtvoertuigen (LEVV’s) voor de levering van goederen in steden. Samen met de Hogeschool van Amsterdam en Rotterdam, logistieke dienstverleners, verladers, voertuigaan-bieders, netwerkorganisaties, kennis-instellingen en gemeenten bouwen we nieuwe kennis op over logistieke concep-ten en businessmodellen met LEVV. Met als doel een rendabele inzet van LEVV voor stadslogistiek. Het onderzoek zal onder andere leiden tot experimenten met nieuwe LEVV-concepten in de praktijk.

38

COLOFON

Jaargang 7 – Nr. 3 September 2016Smart E-Mobility is een onafhankelijk vakblad over elektrisch rijden en smart grids en verschijnt vier keer per jaar in een oplage van 5.000 exemplaren in Nederland en Vlaanderen.

Uitgever & HoofdredacteurEdwin van Gastel (EG Media)(E). edwin@ smartemobility.nl

VormgevingBette van Loenen (EG Media)(E). bette@egmedia.nl

Eindredactie Els Stultiens

Fotografi eSTORM Eindhoven

ColumnistenSuzan Reitsma Raymond Vergouwe (Bender Benelux)

DrukVeldhuis Media

Abonnementen & Advertentieswww.smartemobility.nl of info@smartemobility.nl

RedactieadviesraadledenGodfried Puts (AutomotiveNL), Michel van Lindert (DOET), Anton Wolthuis (AW Projects), Marc de Haas (BOM), Suzan Reitsma (RVO.nl) en Eric Beers (NWBA)

Partners

Ambassadeurs

© EG Media 2016 - Niets uit deze uitgave mag worden overgenomen zonder toestemming

van de uitgever. Redactie en uitgever zijn zich volledig bewust van hun taak een zo

betrouwbaar mogelijke uitgave te verzorgen. Niettemin kunnen zij geen enkele

aansprakelijkheid aanvaarden voor eventueel in deze uitgave voorkomende onjuistheden.

Smart E-Mobility Industry Register

AutomotiveNLBranchevereniging automotive industrieSteenovenweg 1, 5708 HN HelmondT. 0492-562500 / E. info@automotivenl.com

APPM management consultantsSpicalaan 8, 2132 JG HoofddorpT. 023-5621630 I. www.APPM.nl

Bender BeneluxTakkebijsters 54, 4817 BL BredaT. +31-(0)76-5878713www.benderbenelux.com

Brabantse Ontwikkelings MaatschappijOntwikkelingsmaatschappij van de provincie Noord-BrabantGoirleseweg 15, 5026 PB TilburgT. 088-8311120 / I. www.bom.nl

Vereniging DOETBranchevereniging voor elektrisch rijden E. info@doetdoet.nlI. www.doetdoet.nl

Advies- en ingenieursbureau MovaresActief op het raakvlak van energie, mobiliteit, ruimte en infrastructuur / I. www.movares.nl/elektrischrijden T. 030-265 5500 / E. e-rijden@movares.nl

Door uw bedrijf en bedrijfsactiviteiten op te laten nemen in het Smart E-Mobility Industry Register wordt u voor slechts 500 euro per jaar ieder kwartaal onder de aandacht gebracht bij duizenden elektrisch rijden professionals, van autofabrikanten, tot it-bedrijven, materi-alenleveranciers, fi nanciële instellingen, onderzoekers en investeerders. Vul het ‘E-Mobility Register’ formulier digitaal in via www.smartemobilitye.nl/industrieregister

Dutch Organisation for Electric Transport

Dutch Organisation for Electric Transport

Nederlandse Waterstof en Brandstofcel Associatie Vereniging ter bevordering van toepassing van waterstof- en brandstofceltechnologieT. 06-5145 2034 / E. secretariaat@nwba.nl

Rexel NederlandElektrotechnische materialenT. 088-5007180E. bs@rexel.nl / I. www.rexel.nl

Nederland mooier maken

ELEKTRISCH RIJDEN

hoofddorp breda zoetermeer appm.nl

Autorijden geeft ons vrijheid. Elektrisch rijden houdt onze steden leefbaar en schoon.

Daarom zijn we er al jaren mee bezig. We weten ondertussen alles over (nieuwe)

standaarden, slimme contracten, effectieve technieken en belangrijke partnerships.

We helpen u bij het ontdekken van de kansen en mogelijkheden, ontwikkelen

actieplannen en zorgen voor succesvolle implementatie. Natuurlijk in samenwerking

met alle relevante partijen. Kortom, volop kennis en ervaring waar u uw voordeel

mee kunt doen. En de rest van de wereld trouwens ook.

Meer weten? Bel Mark van Kerkhof 06-5582 5874 of mail kerkhof@appm.nl

JA. JA. JA.

www.rexel.nl

VOLG DIE AUTO! OVERHEIDSDOELSTELLING 2025: 1 MILJOEN ELEKTRISCHE AUTO’S De snelgroeiende markt van E-mobiliteit: elektrisch autorijden, vraagt alerte aandacht! Zowel aan de technische kant als waar het gaat om het benutten van de talrijke verkoopkansen. Bij Rexel komt alle kennis over technische mogelijkheden en innovaties samen. Onze relaties worden permanent geïnformeerd en ondersteund bij hun nieuwe projecten en kansen.

Cecil Nieuwenhuis, Product Group Manager: “Wij praten liever over nul-emissie dan over mooie velgen!”

Samen de toekomst bouwen

REX 160109 Adv laadstations.indd 1 26-01-16 15:21