CM@KMUTT

การพั�ฒนาระบบโครงสร�างพั��นฐาน CVE 619 Infrastructure System Development

ผศ.ดร.ส�นติ� เจร�ญพัรพั�ฒนาโครงการวิ�ศวิกรรมและการบร�หารการก�อสร�าง

ภาควิ�ชาวิ�ศวิกรรมโยธามหาวิ�ทยาล�ยเทคโนโลย�พระจอมเกล�าธนบ�ร�

# 1

CM@KMUTT

2ท� มา:The effects of infrastructure development on growth and income distribution,Calderon, C. and Serven,L. , The World Bank, WPS3400

CM@KMUTT

3

CM@KMUTT

4

CM@KMUTT

5

CM@KMUTT

6

CM@KMUTT

7

โครงการลงท�นขนาดใหญ่� (Mega project)

ท� มา: ข�าวิกระทรวิงการคล�ง 18 พฤษภาคม 2548

CM@KMUTT

8

ประเภทของโครงการภาคร�ฐ Types of Project

Enhancement

Maintenance

Operations

Infrastructure

Strategic Initiatives

25%

65%

10%

OperationalBudget

StrategicBudget

CM@KMUTT

9

อะไรค�อระบบโครงสร�างพั��นฐาน

CM@KMUTT

10

น�ยาม

“… those structural elements of the economy that provide basic services to industry and households” (Smith 1992)

ค(อองค)ประกอบเช�งโครงสร�างของระบบเศรษฐก�จอ�นน+ามาซึ่- งการบร�การพั��นฐานให�ก�บภาคอ�ตสาหกรรมและประชากร

CM@KMUTT

11

น�ยาม “Fixed assets which provide an ongoing stream

of services (often of an essential nature) over a relatively long period of time; and in which the government plays an important role via any combination of the following functions: planning, design, financing, construction, operation, ownership and regulation.” (EPAC, 1995)

ค(อส�นทร�พัย$แบบคงท&'ท� น+ามาซึ่- งการให�บร�การอย�างต�อเน( องเป(นระยะเวลานาน และม�ร�ฐบาลเป/นผู้1�ม�บทบาทส+าค�ญ่ในหน�าท� : วางแผน ออกแบบ จ�ดหาเง�นท,น ก-อสร�าง ปฏิ�บ�ติ�การ เป(นเจ�าของ และก/าก�บด0แล

CM@KMUTT

12

ค,ณล�กษณะของ Infrastructure

ม�ส�วินส+าค�ญ่ในการก�อให�เก�ดก�จกรรมทาง พัาณ�ชย$ อ,ติสาหกรรม และส�งคม

ผู้ลกระทบทางเศรษฐศาสติร$เช�งส�งคม (Socio-economic impact)

การผ0กขาดโดยธรรมชาต� (Natural monopoly) ควิามเป/นโครงข-าย (Network) ต�องการเง�นท,นมหาศาล (Capital intensive) ส�วินมากเป/น Public goods

CM@KMUTT

13

ผู้ลตอบแทนทางเศรษฐศาสตร)เช�งส�งคม

Project

GOV

PrivateInvestor

Socio-economic return

Financial return

Private finance

Public finance

Construction

Financial

Socio-economic

InvestmentReturn

Financial return < Investment

CM@KMUTT

14

โครงสร�างติ�นท,นและผลติอบแทนของโครงการระบบขนส-งมวลชน

Socio-economic

FinancialRolling stockOMA

Construction

Benefit

Cost

เง�นลงท�นท� ต�องใช�เพ( อการก�อสร�างงานโยธาเพ( อให�ได�มาซึ่- งโครงสร�างพ(4นฐาน

ผู้ลประโยชน)จากโครงการท� เก�ดข-4นก�บเศรษฐก�จและส�งคมโดยรวิม โดยท� ไม�ได�เป/นต�วิเง�นท� ช�ดเจน

เง�นลงท�นท� ต�องใช�เพ( อระบบเด�นรถท�4งหมด

ค�าใช�จ�ายท� เก�ดข-4นระหวิ�างการปฏิ�บ�ต�การ

ผู้ลประโยชน)จากโครงการในร1ปของต�วิเง�น

CM@KMUTT

15

Socio-economic benefit

Socio-economic

FinancialRolling stockOMA

Construction

Benefit Cost

ผู้1�ไม�ได�ใช�บร�การ

ค�าใช�จ�ายในการยานพาหนะ

เวิลาเด�นทาง

ควิามปลอดภ�ย

ส�ขภาพจ�ต

Socio-economic Impact

ระหวิ�างการก�อสร�าง ระหวิ�างให�บร�การ

บ�คคล ผู้ลกระทบต�อช�มชน

ส� งแวิดล�อม

การขยายต�วิทางเศรษฐก�จ

ผู้ลต�อท+าเลท� ด�น

ผู้ลกระทบต�อช�มชนบ�คคล

ผู้1�ใช�บร�การ ผู้1�ไม�ได�ใช�บร�การ ผู้1�ใช�บร�การ

ค�าใช�จ�ายในการยานพาหนะ

เวิลาเด�นทาง

ควิามปลอดภ�ย

ส�ขภาพจ�ต

ค�าใช�จ�ายในการยานพาหนะ

เวิลาเด�นทาง

ควิามปลอดภ�ย

ส�ขภาพจ�ต

ค�าใช�จ�ายในการยานพาหนะ

เวิลาเด�นทาง

ควิามปลอดภ�ย

ส�ขภาพจ�ต

ส� งแวิดล�อม

การขยายต�วิทางเศรษฐก�จ

ผู้ลต�อท+าเลท� ด�น

CM@KMUTT

16

ผู้ลกระทบต�อช�มชน

ผู้1�ไม�ได�ใช�บร�การ

ค�าใช�จ�ายยานพาหนะ

เวิลาเด�นทาง ควิามปลอดภ�ย ส�ขภาพจ�ต

Socio-economic Impact

ระหวิ�างการก�อสร�าง ระหวิ�างให�บร�การ

บ�คคล

ส� งแวิดล�อม การขยายต�วิทางเศรษฐก�จ ผู้ลต�อท+าเลท� ด�น

ผู้ลกระทบต�อช�มชนบ�คคล

ผู้1�ไม�ได�ใช�บร�การ

ผู้1�ใช�บร�การ

ค�าใช�จ�ายยานพาหนะ

เวิลาเด�นทาง ควิามปลอดภ�ย ส�ขภาพจ�ต

ค�าใช�จ�ายยานพาหนะ

เวิลาเด�นทาง ควิามปลอดภ�ย ส�ขภาพจ�ต

ค�าใช�จ�ายยานพาหนะ

เวิลาเด�นทาง ควิามปลอดภ�ย ส�ขภาพจ�ต

ส� งแวิดล�อม การขยายต�วิทางเศรษฐก�จ ผู้ลต�อท+าเลท� ด�น

ผู้1�ใช�บร�การ

ค�าน+4าม�นเช(4อเพล�ง

ค�าน+4าม�นเช(4อเพล�ง

ค�าน+4าม�นเช(4อเพล�ง

ค�าน+4าม�นเช(4อเพล�ง

CM@KMUTT

17

ระหว-างการก-อสร�าง ระหว-างให�บร�การ

ผลกระทบติ-อช,มชน

ส� งแวิดล�อม (–) ส� งแวิดล�อม (+)

การขยายต�วิทางเศรษฐก�จ (–) การขยายต�วิทางเศรษฐก�จ (+)

ด�านท� ด�นและท+าเลท� ต� 4ง (–) ด�านท� ด�นและท+าเลท� ต� 4ง (+)

ผลกระทบติ-อบ,คคล

ผ0�ใช�บร�การ ผ0�ท&'ไม-ได�ใช�บร�การ ผ0�ใช�บร�การ ผ0�ท&'ไม-ได�ใช�บร�การค�าน+4าม�นเช(4อเพล�ง (-)

ค�าน+4าม�นเช(4อเพล�ง (-)

ค�าน+4าม�นเช(4อเพล�ง (+)

ค�าน+4าม�นเช(4อเพล�ง (+)

ค�าใช�จ�ายงานพาหนะ (–)

ค�าใช�จ�ายงานพาหนะ (–)

ค�าใช�จ�ายยานพาหนะ (+)

ค�าใช�จ�ายยานพาหนะ (+)

เวิลาเด�นทาง (–) เวิลาเด�นทาง (–) เวิลาเด�นทาง (+) เวิลาเด�นทาง (+)

ควิามปลอดภ�ย (–) ควิามปลอดภ�ย (–) ควิามปลอดภ�ย (+)

ควิามปลอดภ�ย (+)

ส�ขภาพจ�ต (–) ส�ขภาพจ�ต (–) ส�ขภาพจ�ต (+) ส�ขภาพจ�ต (+)

องค$ประกอบของผลกระทบทางเศรษฐศาสติร$เช�งส�งคมของระบบขนส-งมวลชนสามารถค/านวณหาได�ในการว�เคราะห$ผลติอบแทนโครงการ

CM@KMUTT

18

Farebox Revenues / Operating Costof Mass Transit Systems (Experiences from Other Countries)

0 0.5

1.0

1.5

2.0

2.5

PortoAlgre

MexicoCalcutta

Rio deJaneiro

Sao Paolo

Pusan Seoul

Santiago

Manila HongkongMTR

Annual Subsidy Operating Surplus

Source: Allport, R., 1997. Investment in Mass Rapid Transit, the World Bank

CM@KMUTT

19

ควิามเป/นโครงข�าย

Infrastructure is normally undertaken as network

Highway plan

City 1 City 2

City 3

Project AProject B

Project C

A

B

C

City 4

Project D

Project A Project B

Project C

Railway plan

A

B

C

D

CM@KMUTT

20

ประเภทของ Infrastructure

Economic infrastructureถนน สะพาน ทางด�วินระบบรถไฟโรงงานผู้ล�ตไฟฟ8า

และโครงข�ายส�งไฟฟ8าโทรคมนาคมปะปาระบบบ+าบ�ดน+4าเส�ย

Social infrastructureโรงเร�ยนโรงพยาบาลเร(อนจ+าระบบย�ต�ธรรมแหล�งพ�กผู้�อนระบบร�กษา

ควิามปลอดภ�ย

Human capital infrastructureควิามร1 �งานวิ�จ�ย

CM@KMUTT

21

ประเภทของโครงสร�างพ(4นฐาน โครงสร�างพั��นฐานด�านเศรษฐก�จ ถนน สะพาน รถไฟ การคมนาคม ตลาด–

กลาง โทรคมนาคม สาธารณู1ปโภค สาธารณู1ปการต�างๆ โครงสร�างพั��นฐานด�านส�งคมและค,ณภาพัช&ว�ติ โรงเร�ยน มหาวิ�ทยาล�ย ระบบ–

การศ-กษา โรงพยาบาล ระบบประก�นส�ขภาพ สวินสาธารณูะ ระบบค��มครองผู้1�บร�โภค และอ( นๆ

โครงสร�างพั��นฐานด�านความม�'นคงและย,ติ�ธรรม กองท�พ อาวิ�ธย�ทโธปกรณู) –ระบบต+ารวิจ ระบบร�กษาควิามปลอดภ�ย ระบบอาร�กขาผู้1�น+า ระบบย�ต�ธรรม เร(อนจ+า

โครงสร�างพั��นฐานด�านการจ�ดการทร�พัยากรธรรมชาติ�และส�'งแวดล�อม –ระบบชลประทาน ระบบการจ�ดการแหล�งน+4า ระบบบ+าบ�ดน+4าเส�ย ระบบควิบค�มค�ณูภาพอากาศ และอ( นๆ

โครงสร�างพั��นฐานด�านการบร�หารก�จการบ�านเม�อง ระบบจ�ดซึ่(4อจ�ดจ�าง ระบบ–ข�าวิสารข�อม1ลภาคร�ฐ การส( อสารมวิลชน ระบบต�ดตามและประเม�นผู้ลการด+าเน�นงาน ระบบตรวิจสอบ ระบบองค)กรอ�สระ

CM@KMUTT

22

บทบาทของร�ฐบาลในการพั�ฒนาระบบฯ

CM@KMUTT

23

ใครควิรเป/นผู้1�ด+าเน�นการพ�ฒนาระบบโครงสร�างพ(4นฐาน

ภาคเอกชนม�ประส�ทธ�ภาพัในการท/างานมากกว-าภาคราชการ เพราะท+าตามว�ติถ,ประสงค$ ไม�ใช�ว�ธ&การม�กจะม�ขนาดองค$กรท&'เล7กจ-งปร�บต�วิง�ายระบบบ�ญ่ช�งบประมาณู ระบบบร�หารงานบ�คคลท�

คล�องต�วิม�ความเป(นเจ�าของช�ดเจน จ-งม�การโครงสร�างผล

ประโยชน$ท� เหมาะสม แล�วิท+าไมจ-งต�องให�ร�ฐบาลเป/นผู้1�พ�ฒนาระบบฯ ?

CM@KMUTT

24

“ประส�ทธ�ภาพ”

Productive efficiencyการท� ม�การใช�ทร�พัยากรท� ม�อย1�ให�เก�ดผู้ลอย�างค��มค�าท�

ส�ด หร(อการเล(อกทางเล(อกท� ให�ผู้ลด�ท� ส�ด (ประส�ทธ�ภาพัเช�งการผล�ติ)

Allocative efficiencyการจ�ดสรรทร�พัยากรเพ( อให�ระบบโดยรวิมม�

ประส�ทธ�ภาพท� ส�ด (ประส�ทธ�ภาพัเช�งการจ�ดสรร)คล�ายก�บควิามเสมอภาค ควิามเป/นธรรม (Social Equity)

CM@KMUTT

25

The Prisoners’ dilemma

ในคด�หน- งม�ผู้1�ต�องหาสองคน แต�เจ�าหน�าท� ต+ารวิจไม�ม�หล�กฐานมากน�ก จ-งต�องการค+าให�การท� เป/นประโยชน)จากผู้1�ต�องหา

ต+ารวิจสอบสวินโดยแยกผู้1�ต�องหาออกจากก�นคนละห�อง

หากใครให�หล�กฐานหร(อค+าให�การเพ( อจ�บก�มอ�กฝ่>ายจะถ1กก�นให�เป/นพยาน และอ�กคนจะถ1กจ+าค�กสถานหน�ก 10 วิ�น

ถ�าไม�ม�ใครยอมร�บเลยท�4งสองคนจะถ1กลงโทษสถานเบาค(อจ+าค�ก 3 วิ�น

ถ�าให�หล�กฐานท�4ง 2 คน ก?จะถ1กจ+าค�กคนละ 5 วิ�น

-3 , -3

0 , -10

-10 , 0

-5 , -5

ให�ไม-ให�

ไม-ให

�ให

�

น�กโทษ ก

น�กโท

ษ ข

CM@KMUTT

26

ร�ฐบาลม&หน�าท&'แทรกแซง เพัราะเหติ,ใด?

ในบางกรณู�ระบบเศรษฐก�จเก�ด productive efficiency แต�ไม�เก�ด allocative efficiency

ร�ฐบาลจ-งต�องม�มาตรการท� ท+าให�เก�ด Allocative efficiency ให�ได�

เหต�ผู้ลท� ร �ฐบาลต�องม�หน�าท� แทรกแซึ่งระบบเศรษฐก�จค(อ

1. Public goods2 .การผู้1กขาด (Monopoly)3. Externalities4. ควิามไม�พร�อมของภาคเอกชน

CM@KMUTT

27

Public goods ค(อส�นค�าท� เม( อเม( อม�ผู้1�ใช�แล�วิ ผู้1�ใช�คนอ( นย�ง

สามารถใช�ได�อ�กโดยไม�ม�ค�าใช�จ�ายเพ� มเต�มถนน สะพานประภาคารสวินสาธารณูะพยากรณู)อากาศระบบร�กษาควิามปลอดภ�ย

ป@ญ่หา “Free riding”

CM@KMUTT

28

การผ0กขาด (Monopoly)

การผู้1กขาดจะเก�ดข-4นเม( อการลงท�นบางอย�างต�องใช�ท,นมหาศาลซึ่- งท+าให�ม�ผู้1�ม�

ศ�กยภาพในการลงท�นจ+าก�ดธ�รก�จน�4นไม-เหมาะสมท&'จะม&การแข-งข�น การม�ผู้1�

ด+าเน�นธ�รก�จรายเด�ยวิจะให�ประส�ทธ�ภาพท� ด�กวิ�า ร�ฐสามารถให�เอกชนด+าเน�นก�จการท� ผู้1กขาดได�ในร1ป

แบบการร-วมท,น การให�ส�ทธ�9 หร(อการให�ส�มปทาน โดยเอกชนจะต�องจ�ายค�าส�ทธ�A หร(อค�าส�มปทานให�แก�ร�ฐบาลให�สมด�ลก�บผู้ลประโยชน)ท� ได�ร�บ

CM@KMUTT

29

Externalities Externalities เก�ดเม( อการกระท+าของบร�ษ�ท

หร(อ บ�คคล หน- งใด ท+าให�ผ0�อ�'นท&'ไม-เก&'ยวข�องใดๆก�บก�จกรรมน�4นได�ร�บผลกระทบ (ท�4งทางด� และทางไม�ด� ) และบร�ษ�ท หร(อ บ�คคล เหล�าน�4นม�ได�ค+าน-งถ-ง หร(อ ม�ได�รวมผู้ลกระทบเหล�าน�4นไวิ�ในการต�ดส�นใจรถต�ดมลภาวิะบ�หร� บนท�องถนน

CM@KMUTT

30

ว�ธ&ท&'ร�ฐบาลสามารถใช�แทรกแซงระบบเศรษฐก�จ

มาตรการทางภาษ� (Taxation)

การอ�ดหน�น (Subsidization)

การก+าก�บควิบค�ม (Regulation)

ด+าเน�นการเอง (Direct provision of services)

CM@KMUTT

31

Circular flow in mixed economy

GOV Firms

InputMarket

House-hold

OutputMarket

Goods and service

Money

Goods and serviceMoney

MoneyMoneyResources Resourc

e

Support Support

Taxes TaxesGov. service Gov. service

Mo

ne

y

Go

od

s a

nd

s

ervi

ce

Mo

ne

y

Re

so

urc

e

CM@KMUTT

32

ว�ธ&การพั�ฒนาระบบฯ

CM@KMUTT

33

Delivery matrix

หน�วิยงานราชการ ร�ฐวิ�สาหก�จ

PPP แบบService

purchase PFI

PPP แบบ BOT

จ-ายโดยร�ฐบาล จ-ายโดยประชาชน

ภาคร�ฐ

ภาคเอกชน

ด/าเน�นการโดย

CM@KMUTT

34

Spectrum of PPP Model

Service

Asset Usage

Ownership

Partial

Short-term

Long-term

PPP Model

Ser

vice

C

ontr

act

Leas

ing Jo

int

Ven

ture

Con

cess

ion P

rivat

izat

ion

Pri

vate

In

volv

emen

t In

crea

sin

g

CM@KMUTT

35

ลงท�นโดยภาคร�ฐ

หน�วิยงาน

ร�ฐบาล

เง�นงบประมาณู (เง�นภาษ�)

Socio-economic benefits

ผู้1�ใช� (ประชาชน)

บร�การค�าใช�บร�การ$

ผู้1�ร �บเหมาก�อสร�าง

$

ผู้1�ให�เง�นก1�

จ�ายค(นเง�นก1�

เง�นก1�

การประก

�นเง�นก1�

$

CM@KMUTT

36

Leasing

หน�วิยงาน ผู้1�ให�เง�นก1�SPV

ผู้1�ถ(อห��น

ผู้1�ใช�บร�การ

ร�ฐบาล

ส�ทธ�การสน�บสน�น

จ�ายค(นเง�นก1�

เง�นก1�

•เง�นงบประมาณแผ-นด�น• ท&'ด�น• Earmarked tax• Revenue bond

บร�การค�าใช�บร�การ

Socio-economic benefits

ท�นผู้ลก+าไร

$

$

$$$

$

แบ�งรายได�$

ค�าก�อสร�าง ค�าระบบเด�นรถ

CM@KMUTT

37

ส�มปทาน / BOT

หน�วิยงาน ผู้1�ให�เง�นก1�SPV

ผู้1�ถ(อห��นร�ฐบาล

ส�ทธ�การสน�บสน�นทางการเง�น

เง�นก1�

Socio-economic benefits

ท�น ผู้ลก+าไร

ผู้1�ใช�บร�การ

จ�ายค(นเง�นก1�

บร�การค�าบร�การ$$

$

$

$

ส�วินแบ�งรายได�$

งานก�อสร�างและระบบเด�นรถ

•เง�นงบประมาณแผ-นด�น• ท&'ด�น• Earmarked tax• Revenue bond

CM@KMUTT

38

Joint Venture

หน�วิยงาน ผู้1�ให�เง�นก1�JV

ผู้1�ถ(อห��นร�ฐบาล

เง�นก1�

Socio-economic benefits

ท�น ผู้ลก+าไร

ผู้1�ใช�บร�การ

จ�ายค(นเง�นก1�

บร�การค�าบร�การ$$

$

$

ผู้ลก+าไร

ท�น$

งานก�อสร�าง + งานระบบเด�นรถ

•เง�นงบประมาณ•ท&'ด�น• Earmarked tax• Revenue bond

$

CM@KMUTT

39

Features

ความเส&'ยง Gov. Contributions

Leasing แยกก�น ให�ส�ทธ�ในการใช�ส� งก�อสร�าง

Joint Venture แบ�ง ท�น

Concession (BOT)

ให�เอกชนท�4งหมด การสน�บสน�นทางการเง�น

CM@KMUTT

40

ว�ธ&การท&'ใช�อย0-ในป:จจ,บ�น

กทม. เอกชน(BTSC)

ผู้1�โดยสารส�มปทาน บร�การ

ค�าโดยสาร$ $

Infrastructure +Rolling

stock

โครงการในความร�บผ�ดชอบของ กทม.

revenue sharing

รฟม. Private(BMCL)

ผู้1�โดยสารส�มปทาน

revenue sharing(excessive return)

บร�การ

ค�าโดยสาร$ $

Rolling stock

Infrastructure

$$

โครงการในความร�บผ�ดชอบของ รฟม.

รฟท. Operator ผู้1�โดยสาร

? บร�การ

ค�าโดยสาร$

$

โครงการในความร�บผ�ดชอบของ รฟม.Infrastructure +Rolling

stock

?

CM@KMUTT

41

เล(อกอย�างไร?

1 . สถานะทางการเง�นของโครงการ2. ควิามสามารถในการระดมท�นของร�ฐบาล3. นโยบายแบ�งร�บควิามเส� ยงของร�ฐบาล4. ควิามพร�อมของภาคเอกชน5. ประส�ทธ�ภาพของการท+างาน6. ต�นท�นทางการเง�น7. ควิามต�องการการก+าหนดท�ศทางของโครงการ