I N F O R M A T I V N I B I L T E NC E N T R A Z A S T R U Č N O O B R A Z O V A N J E

B i l t e n o r a d u C S O - a * G o d i n a I * B r o j 2 * N o v e m b a r / d e c e m b a r 2 0 1 0 . g o d i n e

Riječ urednika

Poštovani/e,

Pred Vama je drugi broj Informativnog biltena o radu Centra za stručno obrazo-vanje (CSO), koji se odnosi na period odr-žavanja aktivnosti od kraja septembra do kraja novembra 2010. godine.

Nakon objavljivanja prvog broja Infor-mativnog biltena, CSO je kontaktiran od strane velikog broja institucija, međuna-rodnih organizacija i pojedinaca koji su izrazili svoje zadovoljstvo njegovim sadr-žajem i kvalitetom. Opšta je ocjena da je prvi broj pružio kompletnu informaciju o aktivnostima CSO-a, i da je doprinio povećanju tran-sparentnosti i kvalitetnijem informisanju o radu naše institucije.

Koristim ovaj uvodnik da Vas uputim na novi Web Portal CSO-a, na adresi: www.cso.gov.me koji dopri-nosi boljoj informisanosti o našim aktivnostima. Nove opcije omogućavaju korisnicima jednostavnije praće-nje njegovog sadržaja.

U ovom broju upoznaćemo Vas sa aktivnostima IX Festivala obrazovanja odraslih, seminarima za obuku nastavnika, studijskim putovanjima, aktivnostima za uspostavljanje saradnje sa međunarodnim instituci-jama i predstavićemo Vam dvije međunarodne orga-nizacije koje realizuju svoje projekte u Crnoj Gori u saradnji sa CSO-om.

Hvala svima koji su nam poslali pohvale i sugestije, uz ohrabrenje da tako nastave jer samo zajedno, udruže-nim snagama i jakom voljom možemo unaprijediti naš cjelokupan rad i komunikaciju.

Srđan Obradović,urednik

IX Festival obrazovanja odraslih

U ovom broju:

Riječ urednika•

IX Festival obrazovanja •odraslih

Vijesti oktobar/novembar•

Međunarodne organizacije: •dvv international i GTZ

IX Festival obrazovanja odraslih

Novembar/decembar 2010. Bilten br. 22

CSO je organizovao manifestaciju IX Festival obrazovanja odraslih od 23. oktobra do 1. decembra 2010. godine, pod sloganom Cjeloživotno učenje je put ka društvu znanja.

Opšti ciljevi ove manifestacije bili su: promovisanje oblasti obrazovanja i učenja odraslih, informisanje građana o obra-zovnoj ponudi u Crnoj Gori, skretanje pažnje stručne i uku-pne javnosti, kao i lokalnih samouprava, na neophodnost ulaganja u obrazovanje.

Suorganizatori IX Festivala su: Zavod za zapošljavanje, Biro rada Podgorica, Privredna komora, Odjeljenje za rodnu rav-nopravnost, Udruženje licenciranih organizatora obrazova-nja odraslih, Centar za razvoj nevladinih organizacija, Fon-dacija za stipendiranje Roma, Crnogorsko društvo za borbu protiv raka, Crveni krst Crne Gore, kao i opštine: Pljevlja, Žabljak, Šavnik, Rožaje, Plav, Andrijevica, Kolašin, Mojko-vac, Bijelo Polje, Berane, Bar, Ulcinj, Kotor, Tivat, Budva, Cetinje, Nikšić, Plužine i Danilovgrad.

Organizaciju IX Festivala posebno su podržali: Ministarstvo prosvjete i nauke, Ministarstvo rada i socijalnog staranja, dvv international, GTZ i KulturKontakt Austrija.

U okviru IX Festivala obrazovanja odraslih realizovana je 31 aktivnost i to:

Sajam licenciranih organizatora obrazovanja odraslih:

IX Festival obrazovanja odraslih otvoren je 23. ok- tobra sajmom licenciranih organizatora obrazovanja odraslih, koji je održan u Delta City centru u Podgori-ci. IX Festival obrazovanja odraslih i sajam, kao prvu festivalsku aktivnost, otvorio je ministar prosvjete i nauke, gospodin Slavoljub Stijepović. Otvaranju Festi-vala prisustvovali su predstavnici nadležnih ministar-stava, relevantnih institucija, organizacija i građani.

Na sajmu su svoju obrazovnu ponudu predstavila 24 licencirana organizatora obrazovanja odraslih iz Crne Gore.

14 okruglih stolovaTri okrugla stola o strateškim pravcima razvoja opštine i značaju ulaganja u ljudske resurse održana su u: Pljevljima (26. oktobra), Žabljaku (27. oktobra) i Bijelom Polju (9. no-vembra).

Na okruglim stolovima diskutovalo se o neophodnosti usklađivanja obrazovne ponude sa prioritetnim oblastima (turizam i poljoprivreda) i strateškim pravcima razvoja lo-kalnih samouprava, neophodnosti uspostavljanja tijesnih veza između tržišta rada na lokalnom nivou i obrazovnih institucija, važnosti usklađivanja upisne politike u srednjim stručnim školama sa potrebama na tržištu rada u lokalnoj samoupravi i okolnim gradovima i sličnim temama značaj-nim za razvoj lokalne samouprave.

IX Festival obrazovanja odraslih

3Bilten br. 2 Novembar/decembar 2010.

Na 10 okruglih stolova o usklađenosti obrazovne ponude sa potrebama razvoja opštine, održanih u: Šavniku (27. okto-bra), Rožajama (2. novembra), Plavu (3. novembra), Andri-jevici (3. novembra), Mojkovcu (5. novembra), Beranama (10. novembra), Baru (12. novembra), Tivtu (17. novem-bra), Plužinama (23. novembra) i Podgorici (30. novembra), razgovaralo se o potrebi širenja obrazovne ponude u Crnoj Gori i stvaranju preduslova za dostupnost različitih obli-ka obrazovanja što većem broju građana, o obezbjeđivanju kvalitetnog kadra za deficitarna zanimanja (priprema novih standarda zanimanja i programa obrazovanja), nužnosti in-tenzivne saradnje na lokalnom nivou između obrazovnih in-stitucija, lokalnih biroa rada, poslodavaca i predstavnika lo-kalne vlasti, potrebi širenja mreže centara za informisanje i profesionalno savjetovanje u svim regijama Crne Gore i dru-gim pitanjima od značaja za lokalnu zajednicu.

12 prezentacijaSedam prezentacija trenutnog stanja i perspektiva razvoja oblasti obrazovanja odraslih u Crnoj Gori održano je u: Ko-lašinu (5. novembra), Podgorici – u organizaciji CRNVO-a (11. novembra), Ulcinju (12. novembra), Kotoru (16. no-vembra), Budvi (17. novembra), Cetinju (22. novembra) i Nikšiću (23. novembra). Nakon prezentacija diskutovalo se o temama od značaja za unapređenje obrazovne ponude u lokalnoj zajednici, povezivanju obrazovnih ustanova sa po-slodavcima i tržištem rada, upisnoj politici u srednje škole i drugim važnim pitanjima.

Prezentacija o obrazovanju odraslih Roma i Romkinja reali- zovana je u saradnji sa Fondacijom za stipendiranje Roma, u Podgorici (29. oktobra), sa ciljem prikaza dosadašnjih aktiv-nosti Fondacije na planu obrazovanja odraslih Roma i Rom-kinja u Crnoj Gori i njenim trenutnim aktivnostima koje re-alizuje u saradnji sa partnerskim institucijama na lokalnom i međunarodnom nivou.

U saradnji sa Crnogorskim društvom za borbu protiv raka održane su tri prezentacije o prikazu rada Savjetovališta za odvikavanje od pušenja u: Ulcinju (12. novembra), Budvi (17. novembra) i Plužinama (23. novembra).

U Podgorici, u saradnji sa Crvenim krstom Crne Gore, 18. novembra održana je prezentacija o realizaciji projekta „Me-đusektorska inicijativa na prevenciji bolesti i posebno obra-zovanje za raseljene Rome i Romkinje na Koniku“, sa ciljem predstavljanja Projekta koji će dati svoj doprinos u rješava-nju problema sa kojim se raseljena populacija Roma sa Ko-sova svakodnevno susrijeće.

Navedenim okruglim stolovima i prezentacijama pisustvo- vali su predstavnici lokalnih samouprava, obrazovnih insti-tucija, organizatora obrazovanja odraslih, poslodavaca, lo-kalnih biroa rada, centara za socijalni rad, crvenog krsta, NVO sektora, medija i drugih relevantnih subjekata.

SeminariU organizaciji Privredne komore Crne Gore, 28. ok- tobra, realizovan je u Podgorici, jednodnevni se-minar na temu „Timski rad“. Za potrebe realizacije seminara koji je bio namijenjen predstavnicima pri-vrede i poslodavaca bio je angažovan strani ekspert.

U saradnji sa Biroom rada Podgorica, CSO je realizo- vao trodnevni seminar „Start up i osnivanje preduze-ća“, u Podgorici (24-26. novembra). Seminar su vo-dili lokalni eksperti za oblast preduzetništva, a bio je namijenjen nezaposlenim licima sa evidencije biroa rada, koja planiraju da započnu svoj vlastiti posao.

Fokus grupa:

„Unapređenje aktivnosti za realizaciju Plana rodne ravno- pravnosti“ bila je tema fokus grupe koja je realizovana u Podgorici, 11. novembra u saradnji sa Odjeljenjem za rodnu ravnopravnost. Fokus grupi su pored predstavnika organi-zatora aktivnosti učestvovali i predstavnici MPN-a, ZZŠ-a i Prosvjetne inspekcije.

Vijesti

Novembar/decembar 2010. Bilten br. 24

Potpisan sporazum između škola Krajem septembra, u organizaciji GTZ-VET projekta, četvo- ročlana delegacija Srednje stručne škole „Emil Posel“ iz Li-beka, na čelu sa direktorom D.Frelihom, posjetila je Građe-vinsko-geodetsku školu „ing. Marko Radević“ iz Podgorice. Gosti su se upoznali sa školom i uslovima rada u njoj, kao i sa sistemom stručnog obrazovanja u Crnoj Gori, koje je predstavio direktor CSO-a, D.Rajković. Tokom svog borav-ka obišli su značajna gradilišta u glavnom gradu. Posljednjeg dana boravka, potpisan je Sporazum o saradnji između dvi-je škole u prisustvu ambasadora SR Njemačke u Crnoj Gori P.Platea, a nakon potpisivanja, delegacija je posjetila MPN gdje ih je primio ministar, gospodin Slavoljub Stijepović, kome je tom prilikom uručen jedan primjerak potpisanog Sporazuma.

Obuka nastavnika/ca za planiranje obrazovno-vaspitnog rada

Na inicijativu Srednje stručne škole „Ivan Uskoković“ iz Pod- gorice i Zavoda za školovanje i rehabilitaciju lica sa poreme-ćajima sluha i govora u Kotoru, predstavnici Odjeljenja za standarde zanimanja i kurikulume: D.Bošković, V.Koprivica, S.Obradović i J.Knežević, krajem septembra održali su obu-ke nastavnika/ca za planiranje obrazovno-vaspitnog rada. Tokom obuke nastavnici/e su se upoznali sa koncepcijom novih obrazovnih programa, popunjavanjem pedagoške do-kumentacije, kao i izmjenama u pisanju i popunjavanju ope-rativnih i godišnjih planova.

Posjeta predstavnika obrazovnih institucija Mađarske

Tokom septembra SMŠ „Mladost“ iz Tivta posjetilo je 50 di- rektora/ica i nastavnika/ca predškolskih ustanova, osnovnih i srednjih škola iz mađarskog grada Sekešfehervara.

Osim predstavnika obrazovnih institucija mađarske delega- cije, posjeti je prisustvovala J.Burmester, predstavnica tima GTZ-a i Ž.Raičević, predstavnik CSO-a.

Uprava škole i predstavnici aktiva elektro i mašinske gru- pe predmeta upoznali su goste sa tradicijom obrazovanja u Tivtu, programima koji se u školi realizuju i postignućima učenika.

Tokom posjete razmijenjena su iskustva koja mogu doprini- jeti unapređenju kvaliteta nastavnog procesa. Gosti su navo-dili primjere dobre prakse, načine i metode rada pojedinih škola u Sekešfehervaru.

Kolege iz Mađarske i Crne Gore izrazile su želju da se ovakvi susreti nastave, kako bi ovaj kontakt prerastao u kontinuira-nu stručnu saradnju.

IPA komponenta IV - javna rasprava

Javna rasprava o Nacrtu Strateškog okvira usklađeno- sti (čiji je koordinator Ministarstvo za evropske inte-gracije) i Operativnog programa za IPA komponentu IV „Razvoj ljudskih resursa“ u koordinaciji Ministar-stva rada i socijalnog staranja u čijoj izradi učestvuje i CSO, održana je 1. oktobra. Operativni program IPA komponente IV obuhvata glavne sektore zapošljava-nja i obrazovanja i promoviše održivi razvoj ljudskih resursa kroz modernizaciju i razvoj infrastrukture za obrazovanje i obuku u Crnoj Gori, u skladu sa poli-tikama i standardima EU. Ovaj Operativni program uključuje izvjestan broj projekata koji će podržati ja-čanje aktivnih mjera zapošljavanja. U tom cilju pre-poznata je potreba za obnovom sistema obrazovanja odraslih, povezivanja sistema cjeloživotnog učenja sa stručnim obrazovanjem i obukom uključujući finali-ziranje uspostavljanja Nacionalnog okvira kvalifika-cija, poboljšanje prepoznavanja neformalnog i infor-malnog učenja, jačanje veza između višeg obrazovanja, stručnog obrazovanja i tržišta rada.

Regionalni sastanak zemalja zapadnog Balkana i Turske

Regionalni sastanak zemalja zapadnog Balkana i Turske, na temu „Škole za inkluzivno obrazovanje“, održan je 4–6. ok-

Vijesti

5Bilten br. 2 Novembar/decembar 2010.

tobra u Sanliurfi u Turskoj. Ovom događaju prisustvovali su članovi crnogorske delegacije: D.Rajković, direktor CSO-a, V.Koprivica, savjetnik u CSO-u, predstavnica MPN-a i di-rektori dvije srednje stručne škole iz Plava i Nikšića. Na ge-neralnom zasijedanju govorilo se o inovacijama za socijal-nu uključenost u obrazovanje. Svaka od zemalja učesnica imala je svog predstavnika koji je govorio o dobrim i lošim primjerima socijalne inkluzije u svojoj zemlji. Osim plenar-nog zasijedanja bio je organizovan obilazak srednjih struč-nih škola, kao i posjeta istorijskim znamenitostima provin-cije Sanliurfa.

Obuka nastavnika/ca iz oblasti elektrotehnike

U periodu 6–10. oktobra, u Plavu je održana druga radio- nica, drugog ciklusa obuke nastavnika/ca iz elektrotehni-ke, na temu „Digitalna elektronika i programirano logičko upravljanje sa LOGO! sistemom u nastavi“. Seminar je or-ganizovan pod pokroviteljstvom GTZ-a i CSO-a u okviru projekta „Unapređenje zapošljavanja putem stručnog obra-zovanja“. Petodnevnu radionicu pohađalo je oko 50 nastav-nika/ca iz SEŠ „Vaso Aligrudić“ iz Podgorice, SSŠ iz Pljeva-lja i Srednje elektro-ekonomske škole iz Bijelog Polja, koji su tokom prva dva dana radili na projektovanju digitalnih kola u TINA softveru i njihovoj praktičnoj realizaciji, po-slije čega su bili urađeni projektni zadaci za rad sa učenici-ma u duhu nastave orijentisane ka aktivnostima. U drugom dijelu seminara, nastavnici/e su se upoznali sa Simensovim sistemom LOGO! za programirano logičko upravljanje po-slije čega su uradili projektne zadatke primjenjujući proces učenja koji je bio orijentisan prema individualnom i nezavi-snom učenju (selflearning). Predavači su bili domaći eksper-ti M.Drašković, D.Dubljević i A.Grgurević iz SSŠ – Nikšić, kao i A.Božanović iz SMŠ „Mladost“ – Tivat, koji su ranije prošli istu obuku.

Eksterno utvrđivanje kvalitetaU periodu 11-15. oktobra izvšeno je eksterno utvrđivanje kvaliteta obrazovno-vaspitnog rada u Srednjoj stručnoj školi u Bijelom Polju. Tim savjetnika/ca CSO-a utvrđivao je kva-litet ključnih oblasti rada škole, kvalitet nastave stručno-te-

orijskih predmeta i praktične nastave za oblasti ekonomske, mašinske, turističke, poljoprivredne, hemijsko-tehnološke i saobraćajne grupe predmeta, kao i obuka iz oblasti kulinar-stva i usluživanja. Tim nadzornika ZZŠ-a utvrđivao je kva-litet nastave opšteobrazovnih predmeta. CSO i ZZŠ, u okvi-ru redovnih aktivnosti na eksternom utvrđivanju kvaliteta obrazovno-vaspitnog rada, tokom novembra, obišli su Sred-nju poljoprivrednu školu u Baru i Srednju mješovitu školu „Danilo Kiš“ u Budvi.

Prvi obrazovni program za više stručne škole

Savjet za stručno obrazovanje je, 12. oktobra, usvojio obrazovni program za više stručno obrazovanje u tra-janju od dvije godine za zanimanje Zatvorski policajac/Zatvorska policajka. Inicijativa za izradu ovog progra-ma potekla je od Zavoda za izvršenje krivičnih sank-cija (ZIKS) iz Spuža, a u njegovoj izradi učestvovali su predstavnici: Policijske akademije, ZIKS-a, Pravnog fakulteta, Univerziteta Mediteran, MUP-a Crne Gore, MPN-a i Agencije za nacionalnu bezbjednost. Koor-dinator u izradi ovog programa u ime CSO-a bio je S.Obradović, savjetnik u Odjeljenju za standarde zani-manja i kurikulume.

Seminar za obuku nastavnika/ca u okviru ECO NET projekta

U Podgorici je 12–13. oktobra pod pokroviteljstvom Kul- turKontakt-a, održan drugi seminar za obuku nastavnika/ca koji izvode nastavu iz predmeta Preduzeće za vježbu. Nastavnici/e su se upoznali sa organizacijom rada u sektori-ma, protokom dokumentacije i knjiženjem, kao i sa detalj-nim načinom pripreme za Sajam preduzeća za vježbu. Pre-davači su bili treneri za obuku nastavnika/ca, J.Đikanović i V.Veličković, a prisustvovali su i koordinatori Servis Centra, S.Brkanović i S.Obradović.

Vijesti

Novembar/decembar 2010. Bilten br. 26

Projekat „Međusektorska inicijativa na prevenciji bolesti i posebno obrazovanje za raseljene Rome na Koniku“ (andragoško didaktičko-metodičko osposobljavanje nastavnika i romskih asistenata)

Projekat „Međusektorska inicijativa na prevenciji bolesti i posebno obrazovanje za raseljene Rome na Koniku“, koji su podržali Evropska komisija i Danski Crveni krst, kroz IPA fondove uključuje 30 Roma/Romkinja uzrasta između 18 i 30 godina. Opšti cilj projekta je doprinos izgradnji otvo-renijeg i odgovornijeg crnogorskog društva kroz podršku datu projektima civilnog društva iz oblasti socijalne pomoći i zdravstvene njege. Monitoring projekta vrše predstavnici CSO-a i Crvenog krsta.

Za potrebe realizacije dijela Projekta, koji se odnosi na rea- lizaciju Programa elementarnog funkcionalnog opismenja-vanja, 16-17. oktobra u Podgorici, održan je seminar Uvod-nog andragoškog osposobljavanja nastavnika koji realizuju program kao i romskih asistenata koji pružaju nastavnici-ma/ama i polaznicima/ama adekvatnu pomoć u savladava-nju pojedinih barijera. Cilj seminara bio je da se nastavnici/e i romski asistenti upoznaju sa specifičnostima obrazovanja i učenja u odraslom dobu, načinima komunikacije i rješava-nja konflikata sa odraslim polaznicima/ama, novom ulogom koju nastavnik/ica ima i metodama koje se koriste u obra-zovnom radu sa odraslima. Seminar su vodile predstavnice Odjeljenja za obrazovanje odraslih, Lj.Garić i G.Bošković.

Realizacija MEIS projekta Projekat MEIS (Uspostavljanje jednistvenog informacio- nog sistema u obrazovanju Crne Gore) nalazi se u finalnoj fazi implementacije. Projekat MNE/011 podržava realizaci-ju MEIS-a, finansirajući obuku za korišćenje MEIS-aplika-cija (softverska rješenja za administraciju škola i nastavnog procesa) u pilot školama u šest opština sjeverne regije Crne Gore (Rožaje, Andrijevica, Plav, Berane, Mojkovac i Bijelo Polje). Tim povodom je u Beranama, 18. oktobra održan ini-

cijalni sastanak radnog tima sa direktorima i lokalnim ICT koordinatorima škola, kao i regionalnim ICT koordinato-rima. Pored upoznavanja prisutnih sa konceptom MEIS-a, odnosno MEIS-aplikacijama, na sastanku je dogovoren i na-čin i redosljed predstojećih obuka u tim školama. Sastanku je prisustvovao rukovodilac Sektora za ICT u MPN-u i čla-novi radnog tima za realizaciju obuke: predstavnik Projekta MNE/011 i predstavnik CSO-a, D.Stanić.

Izgradnja kapaciteta CSO-a

U okviru „Plana izgradnje kapaciteta zaposlenih u CSO-u“, sredinom oktobra, realizovan je drugi dio seminara o naci-onalnom kvalifikacionom okviru i stručnom osposobljava-nju kao dijelu Projekta MNE/011. Učesnici/e seminara bili su zaposleni u CSO-u, koji su radili na usklađivanju nivoa postojećih kvalifikacija u tri sektora za dva nivoa sa CKO-om uz upotrebu Metodologije za usklađivanje nivoa, na pri-mjeni metodologije za opisivanje jedinica učenja i kvalifika-cija i na izradi ličnog profila o prednostima i potrebama koje se odnose na razvoj CKO-a. Seminar je, kao i u septembru, vodio ekspert iz Škotske T.Kelly.

Saradnja sa socijalnim partnerima

U periodu od 21. oktobra do 9. novembra u prostorijama Privredne komore CG, održane su sjednice Odbora Udru-ženja Privredne komore Crne Gore po područjima rada: energetike i rudarstva; metalurgije i metaloprerađivačke in-dustrije; šumarstva, drvne industrije, grafičke i izdavačke djelatnosti; tekstila, kože, gume, obuće, hemijske i farma-ceutske industrije; poljoprivrede, prehrambene i duvanske industrije; saobraćaja; pomorske privrede; građevinarstva, industrije građevinskog materijala i komunalne privrede; trgovine; turizma i ugostiteljstva; malih i srednjih preduze-ća i preduzetnika; organizacija bankarstva i drugih finansij-skih organizacija i osiguranja; informacionih i komunikaci-onih tehnologija i špeditera. U okviru sjednica, predstavnici CSO-a su informisali učesnike/ce o organizaciji i aktivnosti-ma svoje institucije, sa posebnim osvrtom na stanje u obla-stima srednjeg stručnog obrazovanju i obrazovanja odraslih, koje su od značaja za predstavnike pomenutih udruženja.

Vijesti

7Bilten br. 2 Novembar/decembar 2010.

Studijska posjeta Holandiji

Centar za obrazovne politike Srbije u saradnji sa ERI SEE (The Education Reform Initiative of South Eastern Europe), u periodu 25–28. oktobra organizovao je studijsku posjetu Holandiji za zemlje jugoistočne Evrope, koje su u procesu sprovođenja reforme u sistemu stručnog obrazovanja i obra-zovanja odraslih. U ovoj posjeti učestvovali su predstavnici CSO-a, direktor D.Rajković, N.Šekarić i I.Mihailović. Prva tri dana, delegacije zemalja jugoistočne Evrope obilazile su obrazovne institucije (Ministarstvo obrazovanja, kulture i nauke Holandije, Inspektorat obrazovanja, stručne škole, centre za obuku, centre za razvoj kvalifikacija...) i upoznale se sa obrazovnim sistemom Holandije. Četvrti dan bio je po-svećen godišnjem sastanku Regionalne mreže institucija za stručno obrazovanje iz jugoistočne Evrope. Direktor CSO-a, izabran je za predsjedavajućeg ovom mrežom. Naredna pla-nirana aktivnost u vezi sa tim jeste potpisivanje Sporazuma o saradnji između institucija nadležnih za stručno obrazova-nje u zemljama jugoistočne Evrope.

Sastanak Radne grupe za Projekat „Reforma tržišta rada i razvoj radne snage“

Sastanak članova Radne grupe za II Komponen- tu projekta „Reforma tržišta rada i razvoj radne sna-ge“ na temu izrade lokalnih projekata zapošljavanja (u skladu sa tipovima projekata i principima Evrop-skog socijalnog fonda) održan je 21. oktobra u Pod-gorici. Na sastanku su predstavljene pripremne aktiv-nosti za upravljanje EU fondovima, pristupi, principi i mehanizmi ESF/IPA IV Komponente i vrste mjera za lokalne projekte zapošljavanja na osnovu primje-ra iz zemalja Evropske unije. Sastanku je prisustvovao predstavnik CSO-a.

Unapređenje profesionalne prakse u turističko-ugostiteljskim školama

U Bečićima je 29. oktobra, održan sastanak predstav- nika CSO-a i Crnogorskog turističkog udruženja, uz podršku KulturKontakt-a, na temu unapređenja pro-fesionalne prakse u turističko-ugostiteljskim škola-ma. Sastanku su prisustvovali: predsjednik i sekretar Udruženja, predsjednik hotelijera u okviru Udruže-nja, predstavnici KulturKontakta, kao i predstavnik CSO-a, D.Bošković. Na sastanku su delegirani članovi radne grupe koja će raditi na razvoju smjernica za rea-lizaciju profesionalne prakse.

Kick-off seminar za nastavnike/ce u okviru ECO NET Projekta

U Budvi je 1–2. novembra, pod pokroviteljstvom Kultur- Kontakt-a, održan Kick-off seminar za sve nastavnike/ce koji predaju predmet Preduzeće za vježbu. Seminaru su pri-sustvovali i direktori škola u kojima se realizuje ovaj pred-met u okviru praktične nastave, a predavač je bio ekspert iz Austrije, J.Lindner. Predstavnici KulturKontakt-a su pred-stavili rezultate projekta u prethodnom periodu i plan ak-tivnosti za narednu fazu koja će trajati sljedeće dvije godi-ne. Nastavnici/e koji realizuju ovaj predmet imali su prilike da iznesu svoja iskustva, probleme sa kojima se suočavaju u toku realizacije kao i da predstave šanse i rizike rada pre-duzeća za vježbu u budućnosti. Učesnici/e seminara iznijeli su svoje predloge o mjestu održavanja II Nacionalnog sajma preduzeća za vježbu koji će biti održan u martu naredne go-dine. Seminaru je prisustvovao i koordinator Servis Centra PZV, S.Obradović.

Vijesti

Novembar/decembar 2010. Bilten br. 28

Studijska posjeta Finskoj

U okviru projekta IPA (2008) „Reforma tržišta rada i ra- zvoj radne snage“, Komponenta III, „Karijerna orijentaci-ja i savjetovanje“ organizovana je studijska posjeta Finskoj za predstavnike MPN-a, ZZZ-a, Ministarstva rada i socijal-nog staranja, CSO-a, Unije poslodavaca, Univerziteta Crne Gore i predstavnike osnovnih i srednjih škola. Tokom po-sjete, učesnici/e su bili u prilici da se upoznaju sa aktivno-stima i ulogama Ministarstva za zapošljavanje, Ministarstva za obrazovanje i kulturu, Lokalne kancelarije za zapošlja-vanje, Instituta za obrazovanje i zapošljavanje, Instituta za obrazovanje i istraživanje, Stručne škole Keuda u Keravi u i Finskog nacionalnog odbora za obrazovanje na polju ka-rijerne orijentacije i savjetovanja. Predstavnica CSO-a bila je J.Knežević.

Posjeta Centru za poklično izobraževanje - Ljubljana, Slovenija

Početkom novembra predstavnici CSO-a, D.Rajković i M.Jovanović, i predstavnici Projekta MNE/011, T.Donovan, P.Reid i A.Čekić, posjetili su Centar za po-klično izobraževanje (CPI) –Ljubljana i održali sasta-nak sa gospodinom E.Bandeljom, direktorom, i vođa-ma pet sektora CPI-a, u cilju dobijanja informacija o modularnom sistemu, kao i o sistemu kreditnog vred-novanja obrazovnih programa u Sloveniji.

Regionalna konferencija u Bugarskoj

U Bugarskoj je 2-4. novembra, u organizaciji bugarskog Mi- nistarstva ekonomije, energetike i turizma u saradnji sa GTZ-om, organizovana regionalna konferencija na temu „Izazovi Evropske unije - Načini i pravci održivog i sveobuhvatnog razvoja u jugoistočnoj Evropi“, u okviru koje je održana i radionica „Stručno obrazovanje, kao pogon hitrog održi-vog i sveobuhvatnog razvoja u jugoistočnoj Evropi“. Kvali-

tativno poboljšanje evropskog sistema stručnog obrazovanja posmatra se kao jedan od ključnih prioriteta za poboljšanje konkurentske snage institucija stručnog obrazovanja i kao podrška ekonomskom razvoju u Evropi. Na radionici je bila otvorena rasprava između učesnika, predstavnika instituci-ja stručnog obrazovanja iz okruženja sa akcentom na ključ-na pitanja: kako prioriteti u okviru evropske strategije 2020, odgovaraju nacionalnim prioritetima zemalja jugoistočne Evrope i kako se ti ciljevi mogu zajednički postići. Diskuto-valo se o stanju zapošljivosti u stručnom obrazovanju u ze-mljama učesnicama, saradnji sa privredom, a predstavljena je trenutna slika srednjeg stručnog obrazovanja. Moderator radionice je bila J.Burmester, koordinator projekta GTZ u Crnoj Gori, a predstavnica CSO-a, kao učesnica u dikusiji, bila je S.Brkanović.

Socijalna inkluzija u srednjem stručnom obrazovanju

U saradnji CSO-a i MPN-a, započet je projekat „VET treneri u inkluzivnom obrazovanju“ pod pokroviteljstvom Kultur-Kontakt-a. U prostorijama CSO-a, 4. novembra, organizo-van je okrugli sto na temu: „Uslovi za socijalnu inkluziju u srednjem stručnom obrazovanju“, kome su prisustvovali au-strijski eksperti: H. Manhartsberger, E. Tepperberg i M. Ka-stenhuber-Jakopeh, i po tri predstavnika 7 stručnih škola. Na okruglom stolu razmatrani su uslovi za socijalnu inklu-ziju u srednjem stručnom obrazovanju i potrebe nastavnog kadra za obukom. U cilju procjene dosadašnjeg iskustva in-tegrativnog pristupa djeci sa smetnjama u razvoju od strane austrijskih eksperata, organizovan je obilazak Osnovnoj ško-li „Štampar Makarije“ i Srednjoj medicinskoj školi u Podgo-rici, Dnevnom centru i Srednjoj stručnoj školi u Pljevljima. U organizaciji okruglog stola i posjeti srednjim stručnim školama učestvovala je i predstavnica CSO-a, J.Knežević.

Obuka trenera u sklopu realizacije MEIS projekta

U Podgorici su održane obuke trenerskih timova u sklopu realizacije MEIS projekta. Timovi će u periodu od 10. no-vembra do 10. decembra sprovesti inicijalne obuke za ko-rišćenje MEIS-aplikacija u pilot školama na sjeveru Crne Gore. U jednom od trenerskih timova se nalazi i predstavnik CSO, D. Stanić. Same aplikacije, koje su razvijane u sklopu Projekta, su web-client tipa i budućim korisnicima će omo-gućavati jednostavan unos i održavanje baza podataka preko web-pretraživača, na svojim lokalnim računarima, kao i do-bijanje odgovarajućih izvještaja bez instalacije i upotrebe na-mjenskih softvera. Nosilac razvoja cjelokupnog softverskog rješenja MEIS-a je PMF iz Podgorice kome je uloga povjere-na od strane MPN-a.

Prvi ciklus obuka trenerskih timova održan je na PMF-u u periodu 22-25. oktobra, a drugi u OŠ „Maksim Gorki“ u pe-riodu 5-8. novembra. Predavači na ovim inicijalnim obuka-ma su bili sa PMF-a, prof. dr G. Šuković i dr A. Popović.

Vijesti

9Bilten br. 2 Novembar/decembar 2010.

Okrugli sto na temu „Izlazak iz krize: izazovi, pouke i budući koraci“

U organizaciji programa UNDP-a 12. novembra održan je okrugli sto na temu „Izlazak iz krize: izazovi, pouke i bu-dući koraci“ na kojem je, pored predstavnika međunarod-nih institucija, državnih institucija, poslovnih udruženja i predstavnika opština, prisustvovala i predstavnica CSO-a, N.Šekarić. Jedan od zaključaka ovog okruglog stola bio je taj da se način prevazilaženja krize u crnogorskoj privredi najbolje ogleda u usklađivanju potreba tržišta rada sa obra-zovnim sistemom, kako bi se stimulisao upis u škole koje nude deficitarne obrazovne profile, a samim tim ograničio upis đaka i studenata u oblastima za kojima postoji manja tražnja.

Program osnovne škole za odrasle

Radna grupa, sastavljena od predstavnika ZZŠ-a i CSO-a, izvršila je prilagođavanje programa osnov-ne škole za odrasla lica. Predmetni programi su raz-matrani na Savjetu za opšte obrazovanje i Komisiji za programe, organizaciona i normativna pitanja obrazo-vanja odraslih. Program je usvojen 19. novembra, na X sjednici drugog saziva Savjeta za obrazovanje odra-slih.

Seminar za nastavnike stručno-teorijskih predmeta iz mašinstva

U organizaciji GTZ-a, u Srednjoj stručnoj školi „Ivan Usko- ković“ u Podgorici je 11–13. novembra održan seminar za nastavnike iz područja rada mašinstvo i obrada metala na temu iz automehatronike „Direktno i indirektno ubrizgava-nje goriva kod dizel motora“. Seminar je vodio D. Hars, ek-spert za automehatroniku iz Hamburga, a prisustvovalo je 25 nastavnika iz pet srednjih stručnih škola kao i predstav-nik CSO-a, V.Koprivica.

Obuka nastavnika/ca za razvoj ključne kompetencije „Učiti kako se uči“

Promotivnom radionicom Obuka nastavnika/ca za ra- zvoj ključne kompetencije „Učiti kako se uči“, koja je održana 11. novembra u CSO-u, završen je projekat „Razvoj ključnih kompetencija u obrazovanju“, reali-zovan od strane ETF-a, CSO-a i ZZŠ-a.

Nastavnici/e iz devet srednjih stručnih i srednjih mje- šovitih škola iz sve tri regije Crne Gore koji su pohađa-li obuku na ovu temu tokom septembra, prezentovali su uspješno urađene projekte, nakon čega su im uru-čena uvjerenja.

Nastavak saradnje između ETF-a i CSO-a u cilju pro- movisanja trenera za ključnu kompetenciju „Učiti kako se uči“, najavljen je za početak naredne godine.

Posjeta predstavnica Bugarske Centru za stručno obrazovanje

Predstavnice bugarskog Servis Centra preduzeća za vjež- bu u okviru MPN-a Bugarske, posjetile su CSO u periodu 15-18. novembra i tom prilikom razgovarale sa direktorom, D.Rajkovićem i koordinatorima Servis Centra PZV Crne Gore u okviru CSO-a, S.Brkanović i S.Obradovićem. Tokom trodnevnog boravka u Crnoj Gori, gošće su posjetile Sred-nju ekonomsku školu u Podgorici, Srednju elektro-ekonom-sku školu i Srednju stručnu školu u Bijelom Polju i razgova-rale sa direktorima, nastavnicima/ama i učenicima/ama tih škola. Organizovan je i susret sa ambasadorkom Bugarske, g-đom M.Dobrevom, predstavnikom trgovinske misije u Crnoj Gori, D.Dobrevim kao i gradonačelnikom Bijelog Po-lja, T.Miloševićem. Između Servis Centara Crne Gore i Bu-garske potpisan je Sporazum o saradnji, razmjeni iskustava kao i učestvovanju u zajedničkim projektima vezanim za ra-zvoj preduzetničkog učenja u srednjim stručnim školama.

Vijesti

Novembar/decembar 2010. Bilten br. 210

Početak realizacije novog projekta „Andragoško osposobljavanje kadra koji radi u obrazovanju odraslih“

CSO započinje realizaciju projekta „Andragoško osposo- bljavanje nastavnog kadra koji radi u obrazovanju odraslih“, koji finansira dvv international i koji je namijenjen nastav-nicima/ama i instruktorima/kama, koji rade kod licencira-nih organizatora obrazovanja odraslih i u stručnim škola-ma. Projekat će se realizovati kroz organizaciju seminara i radionica u četiri regije Crne Gore: južnoj, centralnoj, sje-verozapadnoj i sjeveroistočnoj, a sastoji se iz sedam modula: Specifičnosti odraslih u procesu obrazovanja i učenja, Ko-munikacija u obrazovanju odraslih, Organizacija, planiranje i programiranje u obrazovanju odraslih, Moderacija obra-zovnog procesa i grupna dinamika, Metode obrazovanja odraslih, Evaluacija i samoevaluacija obrazovnog procesa, Savremeni modeli obrazovanja i učenja odraslih.

U okviru Projekta, u Podgorici je 19. i 20. novembra 2010. god. realizovan prvi dvodnevni seminar čiji je opšti cilj bio unapređenje znanja i vještina polaznika/ca o specifičnosti-ma obrazovanja i učenja u odraslom dobu, značaju razu-mijevanja i primjene pravilne komunikacije u obrazovnom radu sa odraslima kao i primjena stečenih znanja i vješti-na u procesu planiranja i programiranja obrazovnog rada sa odraslim polaznicima/ama. Seminar su realizovale Lj.Garić i G.Bošković, iz Odjeljenja za obrazovanje odraslih.

Uspostavljanje i unapređenje saradnje između škola u regionu

Crnogorska delegacija, sačinjena od četiri direkto- ra škola, predstavnika CSO-a i GTZ-a, u periodu 16-19. novembra, posjetila je tri zanatske škole u Hrvat-skoj (Zagreb, Slavonski Brod i Nova Gradiška) i jednu srednju stručnu školu u Bosni i Hercegovini (Bosan-ska Gradiška). Cilj ove posjete bio je uspostavljanje saradnje i razmjena iskustava iz područja mašinstva i obrade metala, sa posebnim akcentom na obrazov-ne programe Automehatroničar i Instalater sanitarnih uređaja grijanja i klimatizacije. Predstavnik CSO-a u ovoj delegaciji bio je V.Koprivica.

Metodologija Interne evaluacije u srednjim stručnim školama - Sastanak Fokus grupe

Sastanak Fokus grupe, koja je razmatrala predložene modele za Internu evaluaciju u srednjim stručnim školama, održan je 18. novembra u CSO-u uz podršku Britanskog savjeta. In-terna evaluacija predstavlja sistemsko i transparentno preis-pitivanje prakse sa opštim ciljevima unapređivanja rada ško-le. U radu Fokus grupe učestvovali su predstavnici/e sedam stručnih škola.

Nova metodologija treba da omogući očuvanje dobre prakse i prednosti, otklanjanje nedostataka, povećanje nivoa odgo-vornosti učesnika/ca u procesu, uočavanje razvojnih priori-teta i najefikasnijih načina za podršku učenicima, itd. Proces konačnog definisanja metodologije za internu evaluaciju će se nastaviti narednih mjeseci.

Konferencija o uključivanju neformalnog obrazovanja u nacionalni okvir kvalifikacija

Evropska konferencija „Uključivanje neformalnog obrazovanja u nacionalni okvir kvalifikacija“, odr-žana je u Briselu, 25. i 26. novembra. Konferenci-ju je organizovala Evropska asocijacija za obrazova-nje odraslih (EAEA). Na konfereciji, koja je imala za cilj isticanje značaja prepoznavanja ishoda uče-nja stečenih kroz neformalno obrazovanje u kvali-fikacionom okviru, predstavljanje iskustava drugih zemalja članica EU i šire na ovu temu, kao i isti-canje značaja prepoznavanja ključnih kompeten-cija, učestvovale su predstavnice CSO-a, Lj.Garić i G.Bošković.

Najava aktivnosti za decembar/januarRegionalni sastanak koordinatora Servis Centara u Beču; Regionalna radionica na temu unapređenja profesionalne prakse u turističko-ugostiteljskim školama u Beču;Izrada priručnika za profesionalnu orijentaciju; Usaglašavanje obrazovnih programa sa novim zakonskim i metodološkim rješenjima;Realizacija projekta „Bezbjedonosna kultura mladih u Cr- noj Gori“;

Eksterno utvrđivanje kvaliteta vaspitno-obrazovnog rada u Srednjoj ekonomsko-ugostiteljskoj školi u Nikšiću i Srednjoj građevinsko-geodetskoj školi u Podgorici;Realizacija drugog andragoškog seminara za centralnu re- giju;Realizacija prvog i drugog andragoškog seminara za južnu regiju.

Međunarodna saradnja

Bilten br. 2 Novembar/decembar 2010. 11

DVV INTERNATIONALDvv institut za međunarodnu saradnju (u daljem tekstu: dvv international) pruža podršku strukturama obrazovanja odraslih širom svijeta, s ciljem borbe protiv siromaštva, na-ročito u manje razvijenim regionima u Aziji, Južnoj Ame-rici, istočnoj Evropi i jugoistočnoj Evropi. Prilično stabil-na finansijka podrška njemačkog Ministarstva za razvojnu saradnju i njemačkog Ministarstva inostranih poslova, za-jedno sa uspješnom strategijom mobilizacije finansijskih resursa Evropske unije, omogućili su organizaciji izgrad-nju održivog partnerstva za uspješnu borbu protiv siromaš-tva. Ubrzo nakon političkih promjena u ranim devedesetim, dvv international otvorio je nekoliko kancelarija u zemljama istočne Evrope, koje su počele sa radom 2000. godine iz re-gionalne kancelarije u Sofiji, Bugarska. Vodeći principi dvv international-a su: podrška zapošljivosti, promovisanje tole-rancije i doprinos integracijama.

Umrežavanje u regionu

Dvv international uspostavlja radna partnerstva sa velikim brojem partnerskih institucija u različitim zemljama regio-na. Trenutno postoji jaka veza dvv international-a i partner-skih organizacija u Bosni i Hercegovini, Kosovu, Makedoni-ji, Crnoj Gori i Srbiji. Ova mreža podržava modernizovanje lokalnih struktura stručnog obrazovanja i obuke, kao i ši-renje informacija o politikama Evropske unije o cjeloživot-nom učenju.

Saradnja u Crnoj Gori

Od proglašenja crnogorske nezavisnosti 2006. godine, dvv international posluje sa nekoliko partnerskih organizacija u Crnoj Gori. Kroz tijesnu saradnju sa CSO-om, Fondacijom za stipendiranje Roma, Evropskim pokretom u Crnoj Gori i Međunarodnom školom za ugostiteljstvo u Crnoj Gori, dvv international doprinosi: unapređenju prilika za razmje-nu iskustva među trenerima, nastavnicima i zaposlenim, u oblasti obrazovanja odraslih u regionu; razvijanju pisme-nosti, osnovnog obrazovanja za etničke i socijalno margi-nalizovane grupe (naročito uključivanje Roma/Romkinja) i podsticanju zapošljavanja mladih ljudi i žena između 18 i 26 godina, koje najviše pogađa nezaposlenost.

GTZ-VETNjemačko društvo za tehničku sardanju, GTZ, uz finansij- sku podršku Ministarstva za ekonomsku saradnju i razvoj SR Njemačke, započelo je u septembru 2006. godine spro-vođenje projekta „Reforma stručnog obrazovanja u prav-cu unaprijeđenja zapošljavanja“ (GTZ-VET) kroz partner-ski odnos sa MPN-om i CSO-om. Cilj projekta je poboljšati sposobnost za zapošljavanje maturanata stručnih škola, kao i učesnika programa za obuku odraslih. Vođa projekta u Cr-noj Gori je Jeanette Burmester.

GTZ daje doprinos reformi stručnog obrazovanja u Crnoj Gori u četiri poručja rada: elektrotehnika, mašinstvo i obra-da metala, turizam i ugostiteljstvo, arhitektura, geodezija i građevinarstvo, u okviru kojih zajedno sa CSO-om učestvu-je u izradi strateških dokumenata, standarda zanimanja, no-vih obrazovnih programa, opremanju učionica i radionica za praktičnu nastavu modernom didaktičkom i tehničkom opremom, uvođenju elemenata evropskog modela za una-pređenje kvaliteta upravljanja školama i izgradnji partner-skih odnosa sa obrazovnim institucijama iz Njemačke i re-giona. Kontinuirano usavršavanje nastavnog kadra je jedna od prioritetnih aktivnosti GTZ-a u okviru kojih se nastavni-ci osposobljavaju za korišćenje savremenih metoda u nasta-vi koja je orijentisana ka aktivnostima kao i za unapređenje znanja iz struke.

GTZ je u devet osnovnih škola započeo i projekat profesi- onalne orijentacije sa ciljem da omogući mladima da se na pravi način informišu i prepoznaju svoje sposobnosti u pro-cesu donošenja odluke o izboru zanimanja i skladu sa tim organizovao je obuke trenera, nastavnika, predstavnika pe-dagoško-psihološke službe i uprave škola.

U okviru projekta, za koji je predviđeno da traje do 2011. god., GTZ doprinosi i razvoju kapaciteta CSO-a i stručnom usavršavanju kadra.

Međunarodna saradnja

Novembar/decembar 2010. Bilten br. 212

ETF(Evropska fondacija za stručnu obuku)

GTZ(Njemačko društvo za tehničku saradnju)

KulturKontakt

dvv international(Institut za međunarodnu saradnju Udruženja za obrazovanje odraslih Njemačke)

Delegacija Evropske unije

LuxDevelopment(Luksemburška agencija za razvojnu saradnju)

Britanski savjet

Glavni i odgovorni urednik: Duško Rajković Urednik: Srđan Obradović Redakcija: Ivana Mihailović, Sandra Brkanović, Gordana Bošković, Jadranka Radunović Lektura: Magdalena Jovanović

Tehnički urednik: Dejan Stanić* * *

Izdavač: Centar za stručno obrazovanjeAdresa: Vaka Đurovića bb, 81000 Podgorica Telefon: +382 20 664 713 Faks: +382 20 664 714 e-mail: cso@gov.me Website: www.cso.gov.me

* * *Podgorica, novembar 2010.