Informatie voor familie en naasten van gedetineerden

Informatie voor familie en naasten van gedetineerden

Gevangenis van Berkendael

Een initiatief van de diensten voor justitieel welzijnswerk

Deze brochure is gratis te verkrijgen:☛ bij de diensten voor justitieel welzijnswerk ☛ in de gevangenis van Berkendael.

Deze brochure kan gedownload worden op de website:www.lstb.be/justitieel_welzijnswerk

Cette brochure est également disponible en français.

De redactie van deze brochure werd afgesloten op 15 december 2011.

De informatie in deze brochure kan onderhevig zijn aan wijzigingen door veranderingen in het gevangenisreglement of in de wetgeving.

Gerealiseerd door het Centrum voor Maatschappelijke Documentatie en Coördinatie (www.cmdc-cdcs.be)met de ervaring en de kennis van de medewerkers van de diensten voor justitieel welzijnswerk

Gefinancieerd door de Gemeenschappelijke Gemeenschapscommissie van Brussel-Hoofdstad (www.ggc.irisnet.be)

Verantwoordelijke uitgever: Isabelle Etienne, Coördinatie van de diensten voor justitieel welzijnswerk van de Gemeenschappelijke Gemeenschapscommissie van Brussel-Hoofdstad, p/a la Strada, Louizalaan 183, 1050 Brussel (www.lstb.be)

E en hechtenis roept veel vragen op en leidt tot bezorgdheid. Bij de gedetineerde zelf maar ook

bij jou – echtgenoot, partner, ouder, zoon of dochter,broer of zus, vriend of vriendin …

Je voelt je misschien onzeker tegenover het complexegerechtelijke stelsel. Je ondervindt wellicht problemenbij de vele administratieve formaliteiten die je moet ver-vullen. Je kent de gevangeniswereld waarschijnlijk niet.

De diensten voor justitieel welzijnswerk (waarover jemeer informatie vindt in deze brochure) bieden al jarenhulp en ondersteuning zowel aan de gedetineerden als aan hun familie en naasten. Aan de hand van deze brochure willen ze je informeren en begeleiden tijdensde detentie van je naaste.

Niets gaat echter boven menselijk contact. Blijf dus nietmet je vragen zitten en neem contact op met de profes-sionele hulpverleners van de diensten voor justitieelwelzijnswerk! Je staat er niet alleen voor!

Namens de Coördinatie voor justitieel welzijnswerk

van de Gemeenschappelijke Gemeenschapscommissie

van Brussel-Hoofdstad,

Isabelle Etienne

Voorwoord

3

B E R K E N D A E L

1Deze brochure bestaat uit:

Een VAST GEDEELTE met algemene informatie over:

het hulpverlenings- en begeleidingsaanbod van de 8 diensten voor justitieel welzijnswerk

de sociale en financiële gevolgen van de detentie voor de gedetineerde en haar gezin

de juridische aspecten van de detentie

de organisatie van de gezondheidszorgin de gevangenis

Handleiding

B E R K E N D A E L

☛ p. 6

☛ p. 11

☛ p. 31

☛ p. 61

4

2

3

LOSSE FICHES met praktische informatie over:

- telefonische contacten met de gedetineerde

- briefwisseling met de gedetineerde

- geld overschrijven naar de gedetineerde

- bezoeken van de gedetineerde

Een PLAN VAN BRUSSEL waarop je de 8 dienstenvoor justitieel welzijnswerk en de 3 Brusselsegevangenissen kan terugvinden.

Op de achterkant van het plan vind je per dienst: de contact-gegevens, de permanenties, de talen die de medewerkers spreken,…

5

Je leest deze brochure omdat er een van je naasten gedetineerd werd in de gevangenis van Berkendael. Hebje vragen over de detentie van je naaste of over de gevolgen hiervan? Heb je behoefte aan ondersteuningtijdens deze periode? Aarzel niet om ons te contacteren.

Onze 8 diensten voor justitieel welzijnswerk biedenhulpverlening aan gedetineerden, ex-gedetineerden enaan hun familie en naasten. Ze dragen ook de naam ‘externe diensten’, omdat ze geen deel uitmaken vande gevangenis.

☛ Onze hulpverlening is gratis.

☛ We zijn enkel werkzaam in het Brussels Gewest.

☛ We werken zowel buiten als binnen de Brusselse gevangenissen (Vorst, Sint-Gillis en Berkendael).

☛ Onze diensten zijn erkend door de overheid.

☛ Onze diensten zijn onafhankelijk van de gevangenisen van Justitie.

☛ De gesprekken met onze medewerkers zijn vertrou-welijk, en vallen onder het beroepsgeheim. Wemaken geen verslag over aan de autoriteiten van degevangenis of van Justitie.

B E R K E N D A E L

Hulp en begeleiding: de diensten

6

Wat kunnen we voor jou doen?

Je kunt bij onze externe diensten terecht voor:

- informatie en advies

- praktische vragen

- morele ondersteuning

- begeleiding op administratief vlak

- psychologische begeleiding

- juridische informatie

- …

Wij kunnen je ook in contact brengen met gespeciali-seerde diensten (diensten voor geestelijke gezondheid,begeleiding van de kinderen,...) en de rol van tussen-persoon opnemen tussen jou en je naaste die zich in degevangenis bevindt.

voor justitieel welzijnswerk

7

B E R K E N D A E L

Hulp en begeleiding:de diensten voor justitieel welzijnswerk

8

Juridische vragen- Kan ik haar dossier inkijken? - Mag ik contact opnemen met haar advocaat?- ...

Administratievevragen- Ik krijg veel

papieren, maarweet niet wat ik ermee moet?

- Hoe moet ik de kinderbijslagop mijn naamlaten zetten.

- ...

Ondersteuning nodig- Ik zou graag eens

mijn verhaal kunnendoen, want sinds de opsluiting van mijn naaste voel ik mij verloren.

- Hoe bereid ik me voor de vrijlating van mijn partner?

- …

Praktische vragen- De nieuwe kleren die

ik naar de gevangenisbracht, werden geweigerd, waarom?

- Mijn partner ging mij bellen vandaag, maar ik heb niets gehoord, hoe komt dat?

- ...

Financiële vragen- Sinds de opsluiting van mijn vrouw,

hebben we geen inkomen meer:hoe moeten we nu de huur, eten,kleding, schoolgeld, elektriciteit en verwarming betalen?

- Hoe kan ik een volmacht krijgen op de rekeningen van mijn gedetineerde dochter zodat ik haar huur en facturen verder kan beheren?

- ...

Contacteer de externe diensten

En voor de gedetineerde?

De gedetineerde kan altijd een beroep doen op een vanonze diensten voor sociale of administratieve hulp, juri-dische informatie, morele en psychologische onder-steuning,…

We kunnen eveneens:

- de rol van tussenpersoon opnemen tussen de gede-tineerde en haar familie of tussen de gedetineerdeen de verschillende actoren in de gevangenis;

- haar in contact brengen met gespecialiseerde hulp-verlening (schuldhulpverlening, drugsverslaving,...);

- haar helpen bij het voorbereiden van haar vrijlating(zoeken van een woonst, vorming, werk,…).

B E R K E N D A E L


9

In elke gevangenis is een psycho-sociale dienst(PSD) werkzaam. Deze dienst maakt deel uit van de gevangenis, en hangt af van de Federale Overheidsdienst Justitie. Deze interne dienst staat onder andere in voorhet onthaal en de opvolging van de gedetineerde.Elke gedetineerde heeft, in principe, een vaste sociaal assistent. Deze sociaal assistent kan ook vragen beantwoorden van de familie van de gedetineerde.

Hoe ons contacteren?

Er bevindt zich een plan van Brussel in deze brochure.Onze 8 diensten en de 3 Brusselse gevangenissen wor-den gelokaliseerd op dit plan.

Op de achterkant van dit plan, vind je:

☛ de contactgegevens van onze diensten

☛ onze permanenties

☛ de talen die onze medewerkers spreken

☛ welke tram, bus of metro-lijn je kan nemen om naaronze bureaus te komen

☛ de specifieke dienstverlening waarvoor je bij ons te-recht kan (gesprek met psycholoog of jurist, …)

B E R K E N D A E L


10

B E R K E N D A E L

Sociale en financiële informatie

11

Inleiding . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 12

Het detentie-attest . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 14

Het domicilie-adres van de gedetineerde. . . . . . . . . . . . . . . . . . . 15

1. De gedetineerde had een domicilie-adres en leefde samen met haar gezin . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 16

2. De gedetineerde had een domicilie-adres en woonde alleen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 17

3. De gedetineerde had geen domicilie-adres . . . . . . . . . . 17

Inschrijving op het adres van de gevangenis . . . . . . . . . . . . 18

Het inkomen van de gedetineerde . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 19

1. De gedetineerde werkte . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 19

2. De gedetineerde kreeg een uitkering als werkloze . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 21

3. De gedetineerde kreeg het leefloon . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 23

4. De gedetineerde was arbeidsongeschikt of invalide . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 24

5. De gedetineerde kreeg een financiële tegemoetkoming als persoon met een handicap . . . . 25

6. De gedetineerde kreeg een pensioen of een inkomensgarantie voor ouderen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 26

7. De gedetineerde studeerde . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 28

Het inkomen van de partner van de gedetineerde. . . . . . 29

De kinderbijslag voor de kinderen van de gedetineerde . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 29

De terugbetaling van de gezondheidszorg . . . . . . . . . . . . . . . . . 30


12

B E R K E N D A E L

Inleiding

Een detentie heeft sociale en financiële gevolgen voorde gedetineerde, haar partner en gezin. Deze gevolgenworden hieronder beschreven.

Bij elke situatie vind je praktische informatie en adviezen.We raden aan deze adviezen op te volgen.

De informatie in dit hoofdstuk is vereenvoudigd en beknopt. Je zal hier hopelijk een antwoord vinden opeen aantal van je vragen. Wil je meer informatie, hulp enbegeleiding? Aarzel dan niet om contact op te nemenmet een van de externe diensten. Je vindt onze contactgegevens op de achterkant van het stratenplan.

Heb je door de detentie van je partner financiëlemoeilijkheden?

Ga dan naar het OCMW van je gemeente en leg je situatie uit. Onder bepaalde voorwaarden heb je rechtop materiële en/of financiële hulp van het OCMW.

13

B E R K E N D A E L


Opgelet, de informatie in deze rubriek is niet altijd van toepassing op:a) zelfstandigen en ambtenarenb) personen met een vreemde nationaliteit

(asielzoekers, erkende vluchtelingen, personen zonder verblijfstitel,…)

☛ Vraag in deze situaties best raad aan onze externe diensten.


14

B E R K E N D A E L

Een heel belangrijk document: het detentie-attestWij raden je aan hier een aantal kopies van te nemen.

TIJDENS DE DETENTIE

Tijdens de detentie bewijst het officieel dat de persoongedetineerd is. De gedetineerde moet dit attest aande griffie van de gevangenis vragen.

Bij het begin van de detentie, moet een detentie-attest bezorgd worden aan verschillende uitbetalings-organismen (ziekenfonds, OCMW, vakbond, enz.)om hen hierover te informeren. Indien dit niet gebeurt,kan het zijn dat de gedetineerde en/of haar gezin uit-keringen krijgen waarop ze geen recht meer hebben.Deze moeten dan nadien terugbetaald worden.

NA DE DETENTIE

Na de detentie, bewijst het detentie-attest officieeldat de gedetineerde in vrijheid gesteld werd. Het vermeldt de begin- en einddata van de detentie. De ex-gedetineerde krijgt dit bij haar vrijlating of moetdit vragen aan de centrale administratie van de Federale Overheidsdienst Justitie.

Bij de vrijlating, moet een attest bezorgd worden aandezelfde uitbetalingsorganismen opdat de ex-gedeti-neerde en/of haar gezin hun rechten opnieuw kunnenopenen.

15

B E R K E N D A E L

Het domicilie-adres van de gedetineerde

Het domicilie-adres (de hoofdverblijfplaats) is het adres waarop de gedetineerde officieel is ingeschrevenin het bevolkings-register van haar gemeente. Het is ook de plaats waar ze gewoonlijk verbleef voor haar detentie. Een domicilie-adres hebben is belangrijk voorhet verkrijgen of behouden van allerlei rechten.


Goed om te wetenDe gedetineerde die een domicilie-adres had vóór haar detentie, mag niet geschraptworden van het bevolkings-register van de gemeente. Indien dit toch gebeurt, kan het college van burgemeester en schepenen deze beslissing annuleren.


16

B E R K E N D A E L

1. De gedetineerde had een domicilie-adres en leefde samen met haar gezin

De gedetineerde die deel blijft uitmaken van haar gezin,blijft ingeschreven op het gezinsadres. De gemeente be-schouwt haar als ‘tijdelijk afwezig’ van haar woonplaats.

☛ De gedetineerde of haar gezin kunnen een detentie-attest bezorgen aan de gemeente om de detentie tebewijzen.

Wanneer er een breuk plaatsvindt tussen de gedeti-neerde en haar partner tijdens de detentie, kan de partnerdit schriftelijk verklaren aan de gemeente.

☛ Er moet dan in principe een aanvraag gebeuren totinschrijving op het adres van de gevangenis. Zolangdeze procedure loopt, blijft de gedetineerde ingeschreven op haar oude verblijfsadres. Zie hetkader op pagina 18 voor meer informatie.

Bekijk hieronder enkel de informatie die van toepassing is op de situatie van je naaste.

17

B E R K E N D A E L

2. De gedetineerde had een domicilie-adresen woonde alleen

De gedetineerde die alleen woonde vóór de detentie enhaar woning kan behouden, blijft ingeschreven op ditadres. De gemeente beschouwt haar tijdens de detentieals ‘tijdelijk afwezig’ van haar woonplaats.

Om haar woning te behouden, moet ze:

- de huur blijven betalen;

- haar woning niet onderverhuren en niet uitlenen;

- een detentie-attest bezorgen aan de gemeente;

- iets regelen om de briefwisseling op te laten volgen.

Het is mogelijk dat de gedetineerde tijdens haar detentiehaar woning verliest.

☛ In dit geval moet er in principe een aanvraag gebeu-ren tot inschrijving op het adres van de gevangenis.Zie het kader op pagina 18 voor meer informatie.

3. De gedetineerde had geen domicilie-adres

De gedetineerde die vóór haar detentie geen domicilie-adres had, moet worden ingeschreven in de gevangenis.Zie het kader hierna voor meer informatie.



18

B E R K E N D A E L

Inschrijving op het adres van de gevangenis

> Deze maatregel vereist het akkoord van de directie.

> Ze kan aangevraagd worden door:

- de gedetineerde die geen domicilie-adres hadvóór haar detentie;

- de gedetineerde die haar woning verliest tijdensde detentie (als gevolg van een breuk met haargezin, of als alleenstaande).

> Wanneer de gevangenis de inschrijving van de gedetineerde weigert, kan ze zich wenden tot deFederale Overheidsdienst Binnenlandse Zaken.

> Tijdens de procedure blijft de gedetineerde dienog een domicilie-adres had, op dat adres inge-schreven.

> De interne diensten van de gevangenis en onzeexterne diensten kunnen de gedetineerde bege-leiden bij deze procedure.

Opgelet: indien de gedetineerde naar een andere gevangenis overgebracht wordt, moet er een nieuweaanvraag tot inschrijving opgestart worden.

19

B E R K E N D A E L

Het inkomen van de gedetineerde


Bekijk enkel het kader dat van toepassing is op de situatie van je naaste vóór de detentie.Werkte ze, was ze invalide of op pensioen,… ?

1. De gedetineerde WERKTE

Contactpersoon: werkgever

> Tijdens de detentie

De gedetineerde kan haar werk verliezen. De werk-gever heeft wettelijk het recht om het contract te verbreken tijdens de detentie.

☛ Het is mogelijk dat de detentie niet zo lang duurt.Tijdens de eerste dagen of weken van de detentieprobeert de gedetineerde dan ook het best vakantiedagen op te nemen.

☛ Wanneer de gedetineerde geen vakantiedagen(meer) heeft, is het aangeraden om de werkgeverop de hoogte te brengen van de situatie, en hemeen detentie-attest te geven.

Zonder dit detentie-attest, kan de gedetineerdeontslagen worden voor ongewettigde afwezigheid.

>>


20

B E R K E N D A E L

☛ Een gesprek met de werkgever kan soms helpen.Sommige werkgevers kunnen begrip opbrengenvoor de situatie en ervoor kiezen om het contractniet te verbreken, maar tijdelijk te schorsen. Hetcontract blijft bestaan tijdens de detentie, maarer wordt geen loon uitbetaald.

> Na de detentie

Als je naaste haar werk verloren heeft door de detentie, heeft ze misschien recht op een uitkeringvoor werkloosheid bij haar vrijlating.

Wat moet ze doen?

☛ een werkloosheids-uitkering aanvragen bij deHulpkas voor Werkloosheidsuitkeringen of bij de vakbond van haar keuze;

☛ zich inschrijven als werkzoekende bij de bevoegderegionale dienst voor tewerkstelling (Actiris, Foremof VDAB).

Ze moet aan beide diensten een detentie-attest metde begin- en einddata van de detentie afgeven.

21

B E R K E N D A E L

2. De gedetineerde kreeg een uitkering als WERKLOZE

Contact : Hulpkas voor Werkloosheids-uitkeringen(HVW – CAPAC) of vakbond (= syndicaat)


Vanaf de 1ste dag van haar detentie krijgt de gede-tineerde geen werkloosheids-uitkering meer.

Om nog een uitkering te krijgen voor de dagen vande maand die voorafgingen aan haar detentie, is hetnodig:

☛ de laatste controlekaart (‘stempelkaart’) correctin te vullen door een ‘A’ (afwezig) te schrijven inde vakjes die overeenkomen met de dagen in detentie;

☛ op het einde van de maand deze ingevulde stem-pelkaart én een detentie-attest aan de Hulpkasof aan haar vakbond af te geven.

>>



22

B E R K E N D A E L

> Na de detentie

De ex-gedetineerde kan opnieuw een uitkering ontvangen als werkloze bij haar vrijlating.

Wat moet ze doen?

☛ een nieuwe aanvraag indienen bij de Hulpkas of haar vakbond;

☛ zich opnieuw inschrijven als werkzoekende bij debevoegde regionale dienst voor tewerkstelling(Actiris, Forem of VDAB).

Ze moet aan beide diensten een detentie-attest metde begin- en einddata van de detentie afgeven.

De gedetineerde wordt vrijgelaten onder elektronisch toezicht?Iemand onder elektronisch toezicht heeft recht op alle uitkeringen of vervangingsinkomens, behalve op het leefloon van het OCMW. In de plaats van het leefloon, is het mogelijk een financiële tussenkomst van de Federale Overheidsdienst Justitie te krijgen.

Voor meer informatie, hulp en begeleiding: neem contact op met een van onze externe diensten.

23

B E R K E N D A E L

3. De gedetineerde kreeg het LEEFLOON

Contact : Openbaar Centrum voor MaatschappelijkWelzijn (OCMW)


De gedetineerde krijgt geen leefloon meer tijdenshaar detentie.

☛ Er moet een detentie-attest bezorgd worden aande sociaal assistent van het OCMW.

> Na de detentie

De ex-gedetineerde kan – onder de normale, wette-lijke voorwaarden –, opnieuw het leefloon krijgen vanhet OCMW bij haar vrijlating.

☛ Ze moet een nieuwe aanvraag indienen bij hetOCMW, samen met een detentie-attest met debegin- en einddata van de detentie.



24

B E R K E N D A E L

4. De gedetineerde was ARBEIDSONGESCHIKT of INVALIDE

Contact : Ziekenfonds (mutualiteit)


Zolang het ziekenfonds de gedetineerde als arbeids-ongeschikte of invalide erkent, blijft de gedetineerdehaar uitkering ontvangen, ook tijdens haar detentie.

- Is de gedetineerde gezinshoofd?Dan krijgt ze het totale bedrag van de uitkeringtijdens haar detentie.

- Is de gedetineerde geen gezinshoofd?Dan krijgt ze slechts de helft van het normale bedrag van de uitkering. Dit geldt zowel voor alleenstaanden, als voor samenwonenden.

☛ In beide gevallen is het nodig een detentie-attestte bezorgen aan het ziekenfonds.

> Na de detentie

De ex-gedetineerde zonder gezinslast van wie de uit-kering gehalveerd werd, kan opnieuw het volledigebedrag van de uitkering ontvangen bij haar vrijlating.

☛ Ze moet een detentie-attest met de begin- en eind-data van de detentie aan het ziekenfonds geven.

25

B E R K E N D A E L

5. De gedetineerde persoon kreeg een financiële tegemoetkoming als PERSOON MET EEN HANDICAP

Contact : Federale Overheidsdienst Sociale Zekerheid– Directie-generaal Personen met een handicap


De gedetineerde krijgt geen tegemoetkoming meerals persoon met een handicap tijdens haar detentie.

☛ Er moet een detentie-attest bezorgd worden aande Directie-generaal Personen met een Handicap.

> Na de detentie

De ex-gedetineerde kan opnieuw een financiële tege-moetkoming krijgen als persoon met een handicap.

☛ Ze moet een detentie-attest geven met de begin-en einddata van de detentie aan de Directie-generaal Personen met een handicap.


Deze administratie is beter bekendonder de naam die verwijst naar haaroude adres: Vierge Noire.


26

B E R K E N D A E L

6. De gedetineerde kreeg een PENSIOENof een inkomensgarantie voor ouderen

Contact : Rijksdienst voor Pensioenen


a. Rustpensioen (werknemers en zelfstandigen)

- Minder dan 1 jaar detentie?

Het pensioen wordt verder uitbetaald.

Maar, kreeg de gedetineerde een pensioen aanhet gezinsbedrag? Dan wordt het pensioen verdeeld tussen de gedetineerde en haar echt-genoot. Zij ontvangen dan beiden, afzonderlijk,50% van het pensioen. Ze worden beschouwdals feitelijk gescheiden.

- Meer dan 1 jaar detentie?

Na 12 maanden detentie krijgt de gedetineerde tij-delijk geen pensioen meer. De betalingen wordengeschorst voor de verdere duur van de detentie.

Maar, kreeg de gedetineerde een pensioen aanhet gezinsbedrag? Dan blijft haar echtgenoot welzijn deel van het pensioen krijgen (50 % van hetbedrag).

27

B E R K E N D A E L

☛ Het is nodig een detentie-attest te geven aan depensioenkas (in vele gevallen: de Rijksdienst voorPensioenen)

b) Inkomensgarantie voor ouderen (IGO)

Tijdens de detentie krijgt de gedetineerde geenIGO meer. De betalingen worden geschorst vanbij het begin van haar detentie. Hierbij wordt geenrekening gehouden met de gezinstoestand.

☛ Het is nodig een detentie-attest te geven aan deRijksdienst voor Pensioenen.

> Na de detentie

De ex-gedetineerde kan opnieuw het rustpensioenof de inkomensgarantie (indien ze nog steeds aande wettelijke voorwaarden voldoet) krijgen.

☛ Ze moet een detentie-attest met de begin- en eind-data van de detentie geven aan de pensioenkas (in vele gevallen: de Rijksdienst voor Pensioenen).



28

B E R K E N D A E L

7. De gedetineerde STUDEERDE

Contacten: Fonds voor kinderbijslag en Directie van de school

De ouders van de studente, of de studente zelf, krij-gen geen kinderbijslag meer tijdens de detentie.

☛ Er moet een detentie-attest bezorgd worden aanhet fonds voor kinderbijslag.

☛ De directie van de school moet geïnformeerdworden over de detentie.

De gedetineerde met wie je samenleefdeheeft schulden?Het is nodig contact op te nemen met de schuldeisers om deze situatie met hen te bespreken. Er moet gezocht worden naar een gepaste oplossing.

Wanneer dit niet lukt, spreek hier dan zekeronze diensten over aan. We kunnen je incontact brengen met een gespecialiseerdedienst voor schuld-bemiddeling.

29

B E R K E N D A E L

Het inkomen van de partner van de gedetineerde

Heb je door de detentie van je partner financiëlemoeilijkheden?

Neem een detentie-attest mee naar het OCMW van jegemeente en leg je situatie uit. Onder bepaalde voor-waarden, heb je recht op materiële en/of financiële hulpvan het OCMW.

Krijg je het leefloon, een uitkering voor werkloosheid,voor ziekte, een tegemoetkoming voor personen meteen handicap, een pensioen of een inkomensgarantievoor ouderen?

Het is mogelijk dat het bedrag moet aangepast worden.Communiceer aan de dienst waarvan je de uitkering ofde sociale bijstand krijgt dat je partner gedetineerdwerd. Geef hen een detentie-attest.

De kinderbijslag voor de kinderen van de gedetineerde

De kinderbijslag zal verder uitbetaald worden. Het ismogelijk dat er administratieve wijzigingen zullen moeten gebeuren. Er moet een detentie-attest bezorgd worden aan het fonds voor kinderbijslag.



30

B E R K E N D A E L

De terugbetaling van de gezondheidszorg

1. De gezondheidszorg voor de gedetineerde

De gedetineerde heeft recht op gratis gezondheidszorgin de gevangenis. Voor meer uitleg, zie pagina 61.

2. De gezondheidszorg voor het gezin van de gedetineerde

- Zijn jij en je kinderen ten laste van de gedetineerde?

☛ In dit geval kunnen jullie ingeschreven blijven tenlaste van de gedetineerde tijdens de detentie.

☛ Jullie moeten wel de aanvullende bijdragen betalen.

- Ben je zelf als titularis ingeschreven bij het zieken-fonds, en zijn de kinderen ten laste van je partner?

☛ Dan moet je zelf de kinderen ten laste nemen.

Geef in beide gevallen een detentie-attest aan de mutualiteit.

Heb je graag meer uitleg? Zit je nog met vragen? Aarzel niet om een van onze diensten te contacteren. Je vindt hun contactgegevens op de achterkant van het stratenplan.

31

Inleiding . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 32

1. De start van het gerechtelijk onderzoek. . . . . . . . . . . . . . . 34

2. De voorlopige hechtenis . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 36

2.1. Verschijning voor de raadkamer . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 362.2. Hoger beroep bij de kamer van

in beschuldigingstelling . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 37

3. Einde van het gerechtelijk onderzoek . . . . . . . . . . . . . . . . . . 39

3.1. Buiten vervolging stellen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 393.2. Verwijzing naar de bevoegde rechtbank

of hof. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 403.3. Internering . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 403.4. Procedure van inbeschuldigingstelling. . . . . . . . . . . . . 40

4. Het proces . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 42

4.1. Het proces voor de politierechtbank en de correctionele rechtbank. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 42

4.2. Het proces voor het het hof van assisen . . . . . . . . . . 43

5. De uitspraak van de vonnisgerechten . . . . . . . . . . . . . . . . . . 44

5.1. Veroordeling . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 445.2. Vrijspraak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 455.3. Internering . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 45

6. Beroepsmiddelen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 46

6.1. Hoger beroep . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 466.2. Cassatieberoep . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 476.3. Verzet . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 48

7. De gevangenisstraf . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50

8. De internering . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 52

9. De bijstand van een advocaat . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 58

B E R K E N D A E L

Juridische informatie

Inleiding

De informatie in deze rubriek is vereenvoudigd en beknopt.

Wil je graag meer informatie en details?

Aarzel niet om:

- informatie te vragen aan de advocaat van de gede-tineerde;

- een van onze externe diensten te contacteren;

- de website van de Federale Overheidsdienst Justitiete raadplegen http://justitie.belgium.be (Klik eerst opThema’s en dossiers, vervolgens op Strafrechtelijkeuitspraak en gevolgen).

32

B E R K E N D A E L

De informatie in deze rubriek is niet altijd van toepassing op gedetineerdenmet een vreemde nationaliteit (asielzoekers, erkende vluchtelingen,personen zonder verblijfstitel,…).Neem contact op met de SAB (externe dienst gespecialiseerd in dehulpverlening aan migranten) voor meerinformatie. Je vindt de contactgegevensvan deze dienst op de achterkant van het stratenplan.


De drie categorieën van misdrijven

Het strafwetboek voorziet in 3 categorieën van mis-drijven naargelang de ernst van de feiten: overtredingen,wanbedrijven en misdaden.

Voor elke categorie is in principe één type gerecht bevoegd.

De wet legt per categorie ook vast welke minimum- enmaximumstraf er mogelijk zijn bij een veroordeling.


33

B E R K E N D A E L

De drie categorieën van misdrijven

OVERTREDING WANBEDRIJF MISDAAD

Wat? De lichtste De tussen- De zwaarste

categorie categorie categorie

Straf? Gevangenisstraf Gevangenisstraf Gevangenisstraf

OF werkstraf* OF werkstraf* (opsluiting)

EN/OF geldboete EN/OF geldboete EN eventueel geldboete

Rechtbank? Politie- Correctionele Hof van

rechtbank rechtbank assisen

Voorbeelden? Vandalisme, Diefstal, Moord; slagen en

sommige verkeers- brandstichting verwondingen met

misdrijven dood tot gevolg

Bron: BEL-Vue Democratie en Geschiedenis Educatieve Dienst, Alles wat je ooit wilde weten over … Justitie - infofiches Recht-vaardig (pdf-document), p. 10, bereikbaar vanaf www.belvue.be

* De veroordeelde met een werkstraf moet een aantal uren onbetaald werk uitvoeren ten voordele van de gemeenschap.

1. De start van het gerechtelijk onderzoek

Het gerechtelijk onderzoek heeft als doel elementen te verzamelen die bewijzen dat een verdachte schuldigis, evenals elementen die bewijzen dat ze onschuldig is,aan het plegen van een wanbedrijf of misdaad.

De onderzoeksrechter opent het gerechtelijk onderzoekop vraag van het parket * of ten gevolge van een klacht

34

B E R K E N D A E L

1. Start

gerechtelijkonderzoek

Onderzoeks-rechter

- Inverdenking-stelling enaanhoudings-bevel

2. Voorlopigehechtenis

Raadkamer&

Kamer vaninbeschuldiging

stelling(bij beroep)

3.Einde

gerechtelijkonderzoek

Raadkamer

- Buitenvervol-gingstelling

- Verwijzing naar rechtbank

- Internering

- Inbeschuldi-gingstelling(kamer vaninbeschuldi-gingstelling)

4. Het proces

Rechtbank of hof van

assisen

- Vrijspraak- Veroordeling- Internering

* Het parket (of het Openbaar Ministerie), vervolgt misdadigers in naam van de maatschappij. De procureur des Konings staat aan het hoofd van het parket.

Van het gerechtelijk onderzoek tot het proces


met burgerlijke partijstelling van het slachtoffer. Hij heeftde leiding over het onderzoek.

Bij ernstige aanwijzingen van schuld gaat de onder-zoeksrechter over tot de inverdenkingstelling van deverdachte.

Daarna kan de onderzoeksrechter onder bepaaldevoorwaarden beslissen om de verdachte van haar vrij-heid te benemen.

Hij vaardigt een bevel tot aanhouding uit tegen de ver-dachte. Deze wordt dan naar de gevangenis gebracht.Dit is de start van de voorlopige hechtenis.

Het bevel tot aanhouding van de onderzoeksrechter ismaximum 5 dagen geldig. De raadkamer beslist of deaanhouding verlengd wordt of niet.

35

B E R K E N D A E L

De onderzoeksrechter kan de verdachte in de psychiatrische annex laten plaatsen. Hij neemt dezedeze beslissing wanneer hij oordeelt dat de verdachteeen ernstige geestesstoornis heeft die haar onge-schikt maakt tot het controleren van haar daden.


De verdachte krijgt dan de juridische naaminverdenking gestelde. Om de leesbaarheid te bevorderen, blijven we echter spreken over de verdachte.

2. De voorlopige hechtenis

2.1. Verschijning voor de raadkamer

De raadkamer is een onderzoeks-gerecht. De familiekan de zittingen van de raadkamer niet bijwonen.

De verdachten die in voorlopige hechtenis geplaatstzijn, verschijnen een 1ste keer voor de raadkamer bin-nen de 5 dagen volgend op het aanhoudingsbevel.

Wat kan ze beslissen?

☛ De raadkamer kan beslissen dat de verdachte in vrij-heid gesteld moet worden (soms onder voorwaardenof onder borgsom).

☛ De raadkamer kan beslissen dat de verdachte invoorlopige hechtenis moet blijven. De voorlopigehechtenis wordt dan met 1 maand verlengd.

Nadien beslist ze van maand tot maand of de voor-lopige hechtenis verlengd moet worden, en dit zolanghet gerechtelijk onderzoek loopt.

36

B E R K E N D A E L

5 dagen + 1 maand + 1 maand ...

Onderzoeks- Raadkamer Raadkamer rechter

De raadkamer kan de voorlopige hechtenis maandelijks verlengen.


Uitzondering: de gedetineerde die beschuldigd wordtvan een misdaad, verschijnt 3-maandelijks voor deraadkamer.

2.2. Hoger beroep bij de kamer van inbeschuldigingstelling

De kamer van inbeschuldigingstelling (KI) is ook een onderzoeksgerecht. De familie kan de zittingen van dekamer van inbeschuldigingstelling niet bijwonen.

De verdachte of haar advocaat, of het parket kunnen beslissingen van de raadkamer in hoger beroep (zie p. 46) aanvechten bij de kamer van inbeschuldiging-s telling. De gedetineerde kan beroep aantekenen vanuitde gevangenis via de griffie.

Opgelet: er zijn zeer strikte termijnen om beroep aan te tekenen.

De kamer van inbeschuldigingstelling moet binnen de15 dagen na de aantekening van het beroep, uitspraakdoen. De verdachte blijft zolang opgesloten

Wanneer de kamer van inbeschuldigingstelling beslistom de aanhouding te handhaven, verlengt dit de duurvan de voorlopige hechtenis met 1 maand.

37

B E R K E N D A E L


Nadien verschijnt de verdachte opnieuw maandelijksvoor de raadkamer tot het gerechtelijk onderzoek aanzijn einde komt.

38

B E R K E N D A E L

5 dagen + 1 maand

+ 1 maandOnderzoeks-

rechterRaadkamer

+ 1 maand

Raadkamer

...

...

Kamer van inbeschuldiging stelling

Verlenging van de voorlopige hechtenis na beroep voor de kamer van inbeschuldigingstelling

Beroepmax

15 dagen

De raadkamer of de kamer van inbeschuldiging-stelling kunnen tijdens de hele duur van het gerechtelijk onderzoek beslissen om een verdachte in de psychiatrische annex te plaatsen.Ze doen dit wanneer ze oordelen dat de verdachte een ernstige geestesstoornis heeft die haar ongeschikt maakt tot het controleren van haar daden.


3. Einde van het gerechtelijk onderzoek

Wanneer het gerechtelijk onderzoek klaar is, beslist deraadkamer welk gevolg ze zal geven aan het rapportvan de onderzoeksrechter. Ze spreekt zelf geen straf uit.

De raadkamer beslist welk gevolg ze geeft aan het onderzoek

3.1. Buiten vervolging stellen

Wanneer de raadkamer oordeelt dat er niet voldoendeschuld-aanwijzingen zijn, beslist ze om de verdachtebuiten vervolging te stellen.

Dit betekent dat de voorlopig gehechte opnieuw in vrijheid wordt gesteld. Het onderzoek wordt dan aanzien als afgesloten. Opgelet: bij het vinden vannieuwe bewijzen, kan het onderzoek heropend worden.

39

B E R K E N D A E L

Buiten vervolging-

stelling

Verwijzing naarde politierecht-

bank of correctionele

rechtbank

Internering

Procedure van

inbeschulding -stelling

Raadkamer


3.2. Verwijzing naar de politierechtbankof de correctionele rechtbank

De raadkamer verwijst de verdachte naar de bevoegderechtbank (de politierechtbank of de correctionele rechtbank) wanneer ze oordeelt dat er voldoendeschuld-aanwijzingen zijn ten laste van de verdachte.

3.3. Internering

De raadkamer kan de internering bevelen van een verdachte die lijdt aan een ernstige geestesstoornis.Deze maatregel wordt meer in detail beschreven op depagina 52.

3.4. Procedure van inbeschuldingstelling

De raadkamer maakt de zaak over aan de kamer vaninbeschuldigingstelling wanneer ze oordeelt:

- dat het gaat om een misdaad die onder de bevoegd -heid van het assisenhof valt

- én dat er voldoende schuldaanwijzingen zijn tenlaste van de verdachte.

De kamer van inbeschuldigingstelling beslist op haarbeurt of ze de verdachte verwijst naar het hof van assi-sen. Ze kan ook een andere beslissing nemen: verwij-zing naar de bevoegde rechtbank, internering of buitenvervolgingstelling.

40

B E R K E N D A E L


Blijft de gedetineerde in de gevangenis in afwachting van haar proces?

☛ De raadkamer en de kamer van inbeschuldigings-telling kunnen beslissen dat de verdachte in voor-lopige hechtenis moet blijven in afwachting vanhaar proces.

☛ De raadkamer en de kamer van inbeschuldigings-telling kunnen ook beslissen om de gedetineerdein vrijheid te stellen. Ze zal dan opgeroepen wor-den om te verschijnen voor het vonnisgerechtwanneer het proces van start gaat.


41

B E R K E N D A E L

4. Het proces*

4.1. Het proces voor de politierechtbank of voor de correctionele rechtbank

De politierechtbank en de correctionele rechtbank zijnvonnisgerechten. De verdachte die verwezen wordtnaar een van deze rechtbanken, krijgt de juridischenaam ‘beklaagde’.

De beklaagde verschijnt op de zitting voor een rechter,die beslist over haar schuld en over de eventueel op teleggen straf.

Hoe verloopt het proces?

- Het verhoor van de verdachte.

- Het verhoor van de getuigen.

- De vordering van de burgerlijke partij : pleidooi vande advocaat van het slachtoffer.

- De vordering van het Openbaar Ministerie: het vordert een straf / maatregel ten aanzien van de verdachte, of de vrijspraak.

- De verdediging krijgt het woord: pleidooi van de advocaat van de beklaagde.

42

B E R K E N D A E L

* Bron: Federale Overheidsdienst Justitie, U bent gedagvaard en Het hof van assisen (pdf-documenten), bereikbaar vanaf: www.justitie.belgium.be

** Het slachtoffer van de feiten kan een vordering instellen om het herstel te vragen van de schade die zij geleden heeft. Hiertoe stelt het slachtoffer of zijn advocaat zich burgerlijke partij.


4.2. Het proces voor het hof van assisen

Het hof van assisen is een vonnisgerecht. Een ver-dachte die verwezen wordt naar het hof van assisen,krijgt de juridische naam ‘beschuldigde’.

Het hof van assisen bestaat uit beroepsmagistraten eneen jury (burgers die door het lot aangewezen zijn).

Hoe verloopt het proces?

- Lezing van de akte van beschuldiging (een samen-vatting van het gerechtelijk onderzoek).

- Verhoor van de beschuldigde.

- Verhoor van de getuigen, de politieambtenaren ende deskundigen.

- Debatten: interventie van de advocaat van de burger-lijke partij (zie voetnoot p. 42), vordering van hetOpenbaar Ministerie (zie voetnoot p. 34) en pleidooienvan de advocaat van de verdediging. De beschul-digde of haar advocaat krijgt altijd het laatste woord.

- De jury delibereert over de schuldvraag.

- Lezing van het verdict: antwoorden van de jury opde vragen van de voorzitter van het hof van assisen.

- Indien de beschuldigde schuldig verklaard wordt,delibereert de jury samen met de beroepsmagistra-ten over de op te leggen straf.


43

B E R K E N D A E L

5. De uitspraak van de vonnisgerechten

Eenmaal de debatten gesloten zijn, volgt de uitspraakvan de vonnisgerechten (ofwel onmiddellijk, ofwel opeen latere datum).

☛ De uitspraak van de correctionele rechtbank of politierechtbank wordt een ‘vonnis’ genoemd.

☛ De uitspraak van het hof van assisen wordt een ‘arrest’ genoemd.

Uitspraak van de vonnisgerechten aan het eind van het proces

44

B E R K E N D A E L

Veroordeling Vrijspraak Internering

Vonnis / Arrest

5.1. Veroordeling

Wanneer de rechtbank of de jury van het hof van assisenoordeelt dat de beklaagde of de beschuldigde schuldigis, wordt deze veroordeeld tot een gevangenisstraf en/oftot een geldboete, of tot een werkstraf. Het is mogelijkdat er ook nog bijkomende straffen opgelegd worden.

Veroordeling bij verstek: De uitdrukking veroordelingbij verstek wijst op de veroordeling van een persoondie niet aanwezig was (en niet vertegenwoordigdwerd door een advocaat) op de terechtzitting.


5.2. Vrijspraak

Wanneer de rechtbank of de jury van het hof van assi-sen niet overtuigd is van de schuld van de beklaagdeof de beschuldigde, kan zij de betrokkene vrijspreken.Er wordt geen straf opgelegd. De betrokkene kan laterniet meer berecht worden voor dezelfde feiten.

5.3. Internering

De onderzoeksgerechten kunnen de internering bevelenvan een beklaagde of beschuldigde die aan een ernstige geestesstoornis lijdt. Deze maatregel wordtmeer in detail besproken op pagina 52.

Een interneringsmaatregel kan worden aangevochtenvia de beroepsmogelijkheden die hieronder beschrevenworden.

45

B E R K E N D A E L


46

B E R K E N D A E L

- Hoger beroep aantekenen is mogelijk bij eenvonnis van de correctionele rechtbank en van de politierechtbank.

- Het is niet mogelijk hoger beroep aan te tekenentegen een arrest van het hof van assisen.


6. Beroepsmiddelen

Opgelet: deze beroepsmiddelen kunnen slechts gebruiktworden binnen welbepaalde termijnen.

6.1. Hoger beroep

Alle betrokken partijen (het parket, de beklaagde, hetslachtoffer) die niet akkoord zijn met het vonnis van depolitierechtbank of de correctionele rechtbank, hebbende mogelijkheid om in hoger beroep te gaan.

De zaak zal dan voorkomen voor een hoger vonnisge-recht. In hoger beroep, beraadslagen de rechters een2de keer over de feiten en doen ze uitspraak in laatsteaanleg. Tegen uitspraken in laatste aanleg kan geen beroep meer aangetekend worden.

Wanneer alleen de beklaagde beroep aantekent, kan destraf die werd uitgesproken bij de eerste veroordeling nietverzwaard worden. Wanneer ook het parket beroep aan-tekent (wat vaak gebeurt na beroep van de beklaagde),is het wel mogelijk dat de straf verzwaard wordt.

6.2. Cassatieberoep

Cassatieberoep is enkel mogelijk tegen uitspraken diein laatste aanleg gewezen zijn. Dit wordt aangetekendbij het hoogste gerechtshof, het Hof van Cassatie.

Het controleert de eerbiediging van het recht door hovenen rechtbanken. Het spreekt zich niet uit over de feitenof de inhoud van de zaak, maar controleert enkel hetrespecteren van de rechtsregels door de rechtbankenen hoven. Het spreekt zich uit over procedurele foutenen verkeerde interpretaties of toepassingen van de wet.

Het Hof van Cassatie kan beslissingen vernietigen (ge-heel of gedeeltelijk). Het kan een zaak verwijzen naareen ander vonnisgerecht om de feiten opnieuw te latenbeoordelen.


47

B E R K E N D A E L

- Een uitspraak in hoger beroep is vatbaar voor cassatieberoep.

- Arresten van het hof van assisen zijn alleen vatbaar voor cassatieberoep.

6.3. Verzet

De beklaagde die bij verstek veroordeeld werd (zie pagina 44), en die niet akkoord is met deze beslissing,kan verzet aantekenen tegen deze beslissing. De zaakwordt dan een 2de keer voor dezelfde rechtbank gebracht. Na het verzet, kan de beklaagde ook nog beroep aantekenen.

48

B E R K E N D A E L

Hoe hoger beroep, verzetof cassatieberoep aantekenen?- De gedetineerde kan hoger beroep of

cassatieberoep aantekenen vanuit de gevangenis, via de griffie.

- De advocaat van de betrokkene kan ook beroep aantekenen bij de griffie van het bevoegde vonnisgerecht.


49

B E R K E N D A E L

Overzicht van de gerechtelijke procedure gaande van het gerechtelijk onderzoek tot het proces

- Opent en leidt het gerechtelijk onderzoek- Gaat over tot de inverdenkingstelling van

de verdachte- Neemt de verdachte in voorlopige hechtenis via een

aanhoudingsbevel dat maximum 5 dagen geldig is

- Beslist maandelijks of de voorlopige hechtenis van deverdachte verlengd wordt (3-maandelijks bij misdaden)

- Beslist welk gevolg er gegeven wordt aan het onder-zoek: verwijzing naar de politierechtbank of de correctionele rechtbank, buitenvervolgingstelling, internering of procedure van inbeschuldigingstelling

- Behandelt het hoger beroep tegen beslissingen van de raadkamer

- Beslist, in het geval van misdaden, of de verdachtenaar het hof van assisen verwezen wordt

- Kan de volgende beslissingen nemen ten aanzien van de beklaagde of de beschuldigde: vrijspraak,veroordeling (tot een gevangenisstraf, en/of een geldboete, of een werkstraf) of internering

Onderzoeks-rechter

Raadkamer

Kamer vaninbeschuldi-gingstelling

Rechtbank of Hof


7. De gevangenisstraf

Algemeen principe : het aantal dagen dat de veroordeeldein voorlopige hechtenis heeft gezeten, wordt afgetrokkenvan de duur van de uitgesproken gevangenis straf.

> De veroordeelde verkeert in vrijheid op het moment van de veroordeling

De veroordeelde die in vrijheid verkeerde, wordt na hetverstrijken van de beroepstermijnen, per brief (gevan-genisbriefje) opgeroepen om zich aan te melden in degevangenis.

> De veroordeelde die in voorlopige hechtenis zat op het moment van de veroordeling

De gevangenis van Berkendael is een arresthuis. Dit wil zeggen dat het een penitentiaire inrichting is diehoofdzakelijk bedoeld is voor voorlopig gehechten. Bijeen definitieve veroordeling tot een gevangenisstrafkomt de gedetineerde in principe op een wachtlijst vooroverbrenging naar een gevangenis voor strafuitvoering(strafinrichting) buiten het Brussels Gewest.

50

B E R K E N D A E L


Uitvoeringsmodaliteiten van de gevangenisstraf

Er bestaan een heel aantal uitvoeringsmodaliteitenvan de gevangenisstraf: elektronisch toezicht, be-perkte detentie, uitgangsvergunning, penitentiairverlof, enz.

Ze kunnen een (gedeeltelijk) vrijheid inhouden vankortere of langere duur.

Deze modaliteiten worden vooral toegepast in de gevangenissen voor strafuitvoering buiten het Brussels Gewest. Om deze reden worden ze nietverder gedetailleerd in deze brochure.

51

B E R K E N D A E L


8. De internering

> Wie kan geïnterneerd worden?

Een gerecht beveelt de internering van een beklaagdeof beschuldigde wanneer het oordeelt dat de 3 volgendevoorwaarden gezamenlijk vervuld zijn:

- de betrokkene heeft een wanbedrijf of misdaad gepleegd;

- ze lijdt aan een ernstige geestesstoornis die haar ongeschikt maakt tot het controleren van haar daden;

- ze vormt een gevaar voor de maatschappij en / ofvoor zichzelf.

Om tot de interneringsbeslissing te komen, winnen degerechten het advies in van psychiatrische of psycho-logische deskundigen (gerechtsexperten).

52

B E R K E N D A E L

De internering is geen straf, maar een maatregelvoor personen die lijden aan een ernstige geestesstoornis. Deze maatregel heeft tot doelom hen te verzorgen en niet om hen te straffen.


> Wie kan de internering bevelen?

De onderzoeksgerechten (de raadkamer of de kamervan inbeschuldigingstelling) of de vonnisgerechten (decorrectionele rechtbank of het hof van assisen).

> Is er beroep mogelijk tegen deze beslissing totinternering?

De verdachte of haar advocaat kunnen beroep aante-kenen (zie pagina 46) wanneer ze niet akkoord gaan metdeze beslissing.

> Plaatsing in de psychiatrische afdeling (annex)

Na de uitspraak tot internering worden de personen diein voorlopige hechtenis zaten, overgebracht naar depsychiatrische afdeling (annex). Ze wachten er op hunverschijning voor de commissie tot bescherming van de maatschappij. Er kunnen verschillende maandenverlopen tussen de uitspraak tot internering en de 1steverschijning.


53

B E R K E N D A E L

54

B E R K E N D A E L

De commissie tot bescherming van de maatschappij

Wanneer een interneringsmaatregel wordt uitgespro-ken, komt het dossier van de geïnterneerde in handenvan de commissie tot bescherming van de maat-schappij. De geïnterneerde hangt van deze commis-sie af voor de hele duur van de internering.

Deze commissie is samengesteld uit een magistraat(voorzitter), een advocaat en een geneesheer-psychiater. De procureur, de geïnterneerde, haar advocaat en de directeur van de gevangenis wonende debatten bij wanneer de commissie samenkomt.De familie van de geïnterneerde kan deze debattenin principe niet bijwonen. Ze kan wel gehoord wor-den voor de commissie, op vraag van een van debetrokken partijen.

De commissie beslist over de plaats en de andere-modaliteiten van de internering. De geïnterneerdekan alle 6 maanden voor de commissie verschijnenzodat zij haar vragen (vrijlating, verlof,…) kan evalu-eren. Deze verschijningen moeten aangevraagd worden door de geïnterneerde of haar advocaat.


> De eerste verschijning voor de commissie

Tijdens de eerste verschijning van de geïnterneerdevoor de commissie tot bescherming van de maatschap-pij, beslist de commissie over de plaats en/of de anderemodaliteiten van de internering.

Ze kan beslissen om de geïnterneerde in een specialeafdeling van een penitentiaire inrichting te plaatsen buiten Brussel (regime tussen een gevangenis en eenpsychiatrisch ziekenhuis) of om haar op proef vrij telaten (zie hieronder). Deze vrijlating op proef kan plaats-vinden in een aangepaste instelling (ziekenhuis, thera-peutische gemeenschap) of binnen haar gezin.

In afwachting van het vinden van een instelling die bereid is de geïnterneerde op te nemen, en/of gedurende de tijd die nodig is om andere voorwaardente volbrengen, kan de geïnterneerde verschillendemaanden in de psychiatrische annex blijven.

55

B E R K E N D A E L


> Toelatingen tot beperkte vrijheid

De commissie heeft als doel om de geïnterneerdelangzaamaan opnieuw te integreren in het maat-schappelijk leven. Ze kan haar dus uitgangsvergun-ningen (alleen, of onder begeleiding), verloven, ofweekends toekennen. Via deze verschillende moda-liteiten kan de geïnterneerde haar vrijlating op proefvoorbereiden (zoeken van een woonst of werk, volgen van een therapie, tijd doorbrengen met haargezin, enz.).

> Vrijlating op proef

De commissie kan beslissen om de geïnterneerdeop proef vrij te laten voor een minimumduur van 3 jaar. Ze moet op voorhand een reclasseringsplankunnen voorleggen.

De geïnterneerde die op proef wordt vrijgelaten, komtonder medische voogdij (ze wordt opgevolgd dooreen psychiater) en onder sociale voogdij (van eenjustitie-assistent(e) van het justitiehuis).

56

B E R K E N D A E L

De externe diensten kunnen de geïnterneerdehelpen bij het voorbereiden van haar vrijlatingop proef.


Zij rapporteren op regelmatige basis aan de commis-sie over de evolutie van de geïnterneerde. De com-missie kan ook andere voorwaarden opleggen.

> Definitieve invrijheidstelling

Na een proeftijd van minimaal 3 jaar, kan de geïnter-neerde vragen aan de commissie om definitief in vrijheid gesteld te worden. De psychiater en dejustitie-assistent(e) geven een advies.

> Is er beroep mogelijk tegen de beslissingen van de commissie tot bescherming van de maatschappij?

Wanneer een invrijheidsstelling (op proef of definitief)geweigerd wordt, kan de advocaat van de geïnter-neerde hoger beroep aantekenen bij de Hoge Commissie tot bescherming van de maatschappij.

Opgelet: in de loop van de volgende jaren zal er eennieuwe wet rond internering in werking treden. De informatie in deze brochure kan dus onderhevig zijnaan verandering. Vraag extra informatie aan de ad-vocaat van de geïnterneerde of aan de externediensten.


57

B E R K E N D A E L

9. De bijstand van een advocaat

De advocaat verdedigt zijn cliënt doorheen heel de juridische procedure. Hij kan ook tussenkomen bij degevangenisadministratie en bij de commissie tot bescherming van de maatschappij.

☛ Gratis bijstand

De ‘juridische tweedelijnsbijstand’ (vroeger bekendals ‘pro-Deo advocaat’) houdt de bijstand in van eenadvocaat wiens honoraria geheel of gedeeltelijk gratis zijn (naargelang de situatie van de recht-hebbende). De advocaten die deelnemen aan detweedelijnsbijstand doen dit uit vrije keuze.

De gedetineerde wordt geacht zonder inkomen te zijntijdens haar opsluiting (tenzij het tegendeel bewezenwordt). Ze heeft dus recht op gratis juridische bijstand van een advocaat.

Alleen de gedetineerde kan de juridische bijstandaanvragen. Deze mogelijkheid zal haar meerderemalen aangeboden worden. De gedetineerde wordtdan ingeschreven op de lijst van het bureau voor juridische bijstand (BJB) van de balie van Brussel.Het BJB wijst haar vervolgens een advocaat toe. Defamilie kan deze aanvraag niet in haar plaats doen.

58

B E R K E N D A E L


Het is altijd mogelijk om te vragen om te veranderenvan advocaat. Vraag inlichtingen aan onze externediensten of aan een bureau voor juridische bijstand.Zij zullen de procedure uitleggen die gevolgd moetworden.

☛ Bijstand tegen betaling

De gedetineerde kan er voor kiezen om zich te latenbijstaan door een advocaat tegen betaling. De gede-tineerde en/of haar familieleden of naasten contac-teren in dit geval een advocaat naar keuze en betalenzijn honoraria.

59

B E R K E N D A E L

Voor meer informatie en contactgegevensvan advocaten, surf je naar de website vande Balie van Brussel: www.baliebrussel.be

Je kan ook telefonisch contact opnemenmet het bureau voor juridische bijstand van de Balie van Brussel: tel. 02 519 84 68



60

B E R K E N D A E L

Commissies van toezicht

De commissies van toezicht zien toe op de behandeling van de gedetineerden (geïnterneerdeninbegrepen) en op de naleving van de regels rondhet gevangeniswezen.

Aan elke gevangenis is er in principe een commissie van toezicht verbonden. Ze zijn onafhankelijk van de directies van de gevangenissen, van de penitentiaire administratieen van de minister van Justitie.

Gedetineerden kunnen hun klachten over de gevangenis aan deze commissie bezorgen via de brievenbus van de commissie (met de naam‘commissie van toezicht’), die zich aan de ingangvan elke vleugel van de gevangenis bevindt. Alleen de leden van de commissie hebben hier de sleutel van en kunnen er kennis van nemen.

Soms volgt er een vertrouwelijk gesprek (zondertoezicht) tussen de gedetineerde en een lid van de commissie, in haar cel of op de strafcel. Alle klachten worden vertrouwelijk behandeld.

De commissies rapporteren de overtredingen vande weten regelgeving waarvan zij kennis nemen.Ze brengen verslag uit bij de minister van Justitieen de penitentiaire administratie.

1. Gezondheidszorg georganiseerd door de gevangenis

De gezondheidszorg die georganiseerd wordt door degevangenis is gratis voor de gedetineerde. De kostenervan worden gedragen door de Federale Overheids-dienst Justitie.

Het 1ste medisch onderzoek

Elke gedetineerde ondergaat een 1ste medisch onder-zoek bij een dokter van de gevangenis. Dit vindt plaatstijdens de eerste dagen van haar detentie.

Gezondheidszorg in de gevangenis

61

B E R K E N D A E L

1.Gezondheidszorg

georganiseerddoor de

gevangenis

2.Dokter vanhaar keuze (van buiten

de gevangenis)

- Gratis voor de gedetineerde- Dokters, verpleging, specialisten

verbonden aan de gevangenis- Genees- en Heelkundig Centrum

in de gevangenis van Sint-Gillis

- De kosten zijn volledig voor gedetineerde- Het ziekenfonds komt niet tussen

Daarna: consultaties op vraag van de gedetineerde

Telkens wanneer zij het vraagt, kan de gedetineerde opconsultatie gaan bij een dokter (generalist) verbondenaan de gevangenis.

Deze dokter kan de volgende beslissingen nemen:

1. de interventie vragen van de dienst verpleging vooreen medische opvolging van de gedetineerde, hettoedienen van medicatie, enz.;

2. de gedetineerde inschrijven voor een consultatie bijeen van de specialisten (tandarts, oogarts,…) verbon-den aan de gevangenis waar ze is gedetineerd in hetGeneesheelkundig Centrum (in de gevangenis vanSint-Gillis);

3. de gedetineerde laten hospitaliseren in het Genees-heelkundig Centrum in de gevangenis van Sint-Gillis,of buiten de gevangenis (in een ziekenhuis, of in eenandere inrichting voor gezondheidszorg).

Gezondheidszorgin de gevangenis

62

B E R K E N D A E L

63

B E R K E N D A E L


Dokter-generalist van de gevangenisStelt een diagnose,

schrijft een behandelingvoor, en kan de volgende

beslissingen nemen:

Hospitalisering in het Geneesheelkundig

Centrum (GHC) in degevangenis van Sint-Gillis

Medischeopvolging,toedienen

van medicatie,… door de

verpleegdienst

Onderzoek en behandeling door

specialisten:- tandarts,- oogarts,

- ...

2. Gezondheidszorg door een dokter naar keuze

De gedetineerde kan toelating vragen aan de directievan de gevangenis om een consultatie te krijgenvan een dokter naar keuze (niet verbonden aan de gevangenis).

De kosten van deze consultatie zijn dan volledig voorrekening van de gedetineerde.

Opgelet: het ziekenfonds komt nooit tussen (zelfs nietwanneer de gedetineerde nog aangesloten is bij eenziekenfonds).


64

B E R K E N D A E L

Nota’s

65

PRAKTISCH: OPSLUITINGSNUMMER

Noteer hier het opsluitingsnummer van je naaste.

Je hebt dit nodig om geld over te schrijven naar haar,

om informatie te bekomen, enz.

66

Een gezamenlijke publicatie van

APO, Autrement, Dienst Sociale Reïntegratie,

Justitieel Welzijnswerk, SAB (Siréas),

Service Laïque d’Aide aux Justiciables,

Stichting voor Morele Bijstand aan Gevangenen,

Werk voor Sociale Wederaanpassing,

diensten erkend door de Gemeenschappelijke

Gemeenschapscommissie van Brussel-Hoofdstad,

de Vlaamse Gemeenschap en de Franse Gemeenschap

Gefinancierd door

de Gemeenschappelijke Gemeenschapscommissie

van Brussel-Hoofdstad (GGC)

www.ggc.irisnet.be

Gerealiseerd door

het Centrum voor Maatschappelijke

Documentatie en Coördinatie

www.cmdc-cdcs.be

Verantwoordelijke uitgever: Isabelle Etienne, Coördinatie van de diensten voor justitieel welzijnswerk van de Gemeenschappelijke Gemeenschapscommissie van Brussel-Hoofdstad – p/a la Strada, Louizalaan 183, 1050 Brussel D

atum

van

uitg

ave

: 30

dec

emb

er 2

011

1. Geen contant geld in de gevangenis

Gedetineerden mogen in de gevangenis geen contantgeld bij zich hebben.

2. De individuele rekening

De gevangenis opent een individuele rekening voorelke gedetineerde.

Hoe kan je geld storten op deze rekening?

1. via een bankoverschrijving

2. met contant geld kan je in een postkantoorterecht (de gevangenis-rekening is een rekeningvan de Bank van de Post). Vraag meer info aanhet loket.

☛ Bij een overschrijving duurt het meerdere dagenvoor het geld op de rekening staat.

Geld & Kantine

VOOR

BEEL

D

B E R K E N DA E L

Verantwoordelijke uitgever: Isabelle Etienne, Coördinatie van de diensten voor justitieel welzijnswerk van de Gemeenschappelijke Gemeenschapscommissie van Brussel-Hoofdstad – p/a la Strada, Louizalaan 183, 1050 Brussel

fiches BERKENDAEL A4-NL_Mise en page 1 15/12/11 09:34 Page1

In beide gevallen (bankoverschrijving en via eenpostkantoor), heb je de volgende gegevens nodig:

RekeningnummerIBAN : BE78 6792 0092 4786BIC : PCHQBEBB

Naam en adres begunstigdeEPI BerkendaelBerkendaelstraat 42-44 - 1190 Brussel

MededelingSchrijf hier de voornaam en de familienaam vande gedetineerde én haar opsluitings-nummer(of haar geboortedatum)

☛ Zonder deze gegevens, gaat het geld verloren!

Wat mag je niet doen :- Je mag geen contant geld opsturen per brief-

wisseling.- Je mag geen contant geld bezorgen aan je naaste

via het bezoek.- Je mag geen contant geld geven aan de gevange-

nis om het op de rekening van een gedetineerde telaten storten.

3. Het geld van de gedetineerde

Het contant geld (enkel de euro’s) dat de gedetineerdeop zak heeft wanneer ze binnenkomt in de gevangenis,wordt op de rekening gezet die de gevangenis voorhaar opent.

Wanneer ze vóór haar detentie al een bankrekening had,kan ze haar bank schriftelijk vragen geld van deze zicht-rekening over te schrijven naar de rekening die de gevangenis voor haar opent. Dit vereist dat ze de naam enhet adres van haar bank, en haar rekeningnummer kent.

☛ De gedetineerde (met voldoende geld op haar gevangenis-rekening) kan de dienst boekhoudingvragen geld over te schrijven op een rekening buiten de gevangenis (om een factuur te betalenbijvoorbeeld).

4. De kantine

Wanneer de gedetineerde voldoende geld heeft ophaar individuele rekening, kan ze via de kantine in degevangenis:- een tv huren;- allerlei producten kopen die op de lijst staan van de

kantine: snacks, fruit, drankjes, tijdschriften, post-zegels, elektrische apparaten, enz.;

- of bel-krediet aankopen.

Sociale kantine : De gedetineerde zonder inkomenkan maandelijks een klein financieel voorschot vragenom gebruik te kunnen maken van de kantine.Opgelet : de gevangenis recupereert deze voorschot-ten zodra de gedetineerde geld krijgt van buiten, of zodra ze geld verdient met gevangenis-arbeid.


1. Geen contant geld in de gevangenis

Gedetineerden mogen in de gevangenis geen contantgeld bij zich hebben.

2. De individuele rekening

De gevangenis opent een individuele rekening voorelke gedetineerde.

Hoe kan je geld storten op deze rekening?

1. via een bankoverschrijving

2. met contant geld kan je in een postkantoorterecht (de gevangenis-rekening is een rekeningvan de Bank van de Post). Vraag meer info aanhet loket.

☛ Bij een overschrijving duurt het meerdere dagenvoor het geld op de rekening staat.

Geld & Kantine

VOOR

BEEL

D

B E R K E N DA E L



Je kan niet zelf naar de gedetineerde telefoneren. Zij kan wel telefonisch contact opnemen met jou.

☛ De gedetineerde heeft recht op 1 telefoongesprekper dag (op eigen kosten).

☛ Opgelet : in bepaalde situaties, kan de gevangenis -directie beslissen om dit recht in te trekken (hele-maal of gedeeltelijk).

☛ Concreet :

- De gedetineerde moet het telefoongesprek 1 dag op voorhand mondeling aanvragen.

- Ze communiceert het uur waarop ze wenst te telefoneren (tussen 08.00 en 20.30 uur). In de mate van het mogelijke, zal ze kunnen bellenop het gevraagde tijdstip.

- Het telefoongesprek duurt maximum 10 minuten.

De gedetineerde heeft bel-krediet nodig. Ze kan dit aankopen in de gevangenis (zie fiche ‘geld enkantine’).

☛ + 1 telefoongesprek per dag met haar advocaat:de gedetineerde kan daarnaast, ook op eigen kos-ten, 1 keer per dag telefoneren naar haar advocaat.Dit recht kan haar niet ontnomen worden.

Telefoon

B E R K E N DA E L

fiches berkendael A5 NL_Mise en page 1 15/12/11 09:50 Page1

De gedetineerden hebben het recht post te ontvangenen te verzenden volgens de volgende regels.

1. Post sturen naar de gedetineerde

☛ Wat mag er in de enveloppe?

- Alleen de volgende papier-waren: brieven, kaarten(geen muzikale kaarten), tekeningen, postzegels(maximum 10), boeken of foto’s (geen polaroid-foto’s).

- Opgelet : elke gedetineerde mag maximum 10boeken en 10 foto’s hebben op haar cel.

Briefwisseling

Gevangenis van BerkendaelTer attentie van . . . . . . . . . . . . . . . .Berkendaelstraat 42-441190 BrusselBelgië

. . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . .

. . . . . . . . . . . .POST-ZEGEL

Schrijf de naam van de gedetineerde op de enveloppe

Frankeer de enveloppe met een postzegel

Schrijf altijd je naam en adres op de voor- of achterkant van de enveloppe

B E R K E N DA E L


☛ Wat mag er NIET in de enveloppe?- geen cash geld

- geen telefoonkaarten

- geen tijdschriften, geen kranten

- geen muzikale kaarten

- geen polaroid-foto’s

- geen CD’s, geen DVD’s, geen cassettes

☛ Post-pakketten : De gedetineerde die geen bezoekkrijgt, kan schriftelijk toelating vragen aan de directievan de gevangenis om een postpakket te ontvangen.

> Vraag meer uitleg aan de gevangenis.

2. Controle van de briefwisseling

De post die naar de gedetineerde verstuurd wordt,kan gecontroleerd worden. Het personeel van de gevangenis opent de enveloppe om te kijken of ergeen verboden voorwerpen of substanties in zitten.

De directie kan de binnenkomende post ook lezen,wanneer er aanwijzingen zijn dat deze controle nodigis voor het behoud van de orde en de veiligheid in degevangenis.

De post die de gedetineerde verzendt, wordt niet gecontroleerd door het personeel.

Tijdens het weekend is er geen postbedeling in de gevangenis.



Wil je informatie over de regels rond het bezoeken van gedetineerden

in de gevangenis van Berkendael ?

Contacteer de dienst bezoeken van degevangenis op het nummer : 02 349 32 11.

De fiches betreffende het bezoek zijn nog niet beschikbaar. Wij hopen ze in een nabije toekomst te kunnen toevoegen aan deze brochure.

De gevangenis is immers haar reglement aan het afstemmen op de bepalingen van de ‘basiswet betref-fende het gevangeniswezen en de rechtspositie van de gedetineerden’ die op 1 september 2011 in werkingzijn getreden.

Deze bepalingen handelen vooral over de contactenvan gedetineerden met de buitenwereld (het bezoekvan hun naasten, de mogelijkheid tot telefonische contacten, enz.).

Bezoek

B E R K E N DA E L


Informatie voor familie en naasten van gedetineerden

Documents

Transcript of Informatie voor familie en naasten van gedetineerden