In Perspectief nr.012012
-
Upload
esri-nederland -
Category
Documents
-
view
246 -
download
1
description
Transcript of In Perspectief nr.012012
INperspectiefg e o g r a f i s c h d e n k e n e n d o e n
uitgave van Esri Nederland nr.012012
10 jaar
jubileu
meditie
INPERSPECTIEFg e o g r a f i s c h d e n k e n e n d o e n
uitgave van Esri Nederland nr.012012
10 JAAR
JUBILEU
MEDITIE
INPERSPECTIEFg e o g r a f i s c h d e n k e n e n d o e n
uitgave van Esri Nederland nr.012012
10 JAAR
JUBILEU
MEDITIE
ExTRaDIK
J u b i l e u m e d i t i e 1 0 j a a rINPERSPECTIEF
ExTRaDIK
J u b i l e u m e d i t i e 1 0 j a a rINPERSPECTIEF
extraDIK
J u b i l e u m e d i t i e 1 0 j a a rINperspectief
arcgIsactueel uitdagend en inspirerend
uitgave van Esri Nederland nr.012012
Jubileumeditie 5 jaar
5 jaar arcgIsactueel
extraDIK
INperSpec
tief nr.01
2012eSri n
ederla
nd
Ar
CG
ISa
ctu
eel
nr.
01
2012
Colofon
In Perspectief is een uitgave van Esri Nederland. Het magazine brengt actuele ontwikkelingen op het gebied van geografi sche infor-matie in Nederland. De focus ligt op praktijkvoorbeelden, trends en ontwikkelingen.
cONtAct E: [email protected] T: +31 (0)10 217 07 00I : www.in-perspectief.nl
RedActIeHarmen van Doorn, Corine Mep-pelink, Ron Noordhuis, Jurgen ten Siethof, René Voogt, Bas Bijtelaar, Frits van der Schaaf, Alexander Mol-huysen, Arjen Pluim, Evert Verveer.
Naast de redactie en auteurs werkte mee aan deze uitgave:Karen Stultiens.
ONtWeRPKaren Stultiens
FOtOGRAFIeLENS! fotografi e > Marcel Krijger (tenzij anders vermeld)
VORMGeVING eN dRUkLENS! communicatie(www.lenscommunicatie.nl)‘t Papierenhuys
OPLAGe4.500 exemplaren
ABONNeMeNteNOrganisaties met een onderhouds-contract van Esri Nederland krij-gen In Perspectief kosteloos toege-stuurd. Zonder onderhoudscontract is het ook mogelijk om In Perspec-tief te ontvangen. Een jaarabonne-ment kost 25 euro (excl. btw). Voor verzending naar buitenland gelden aanvullende porto- en administra-tiekosten.
AdVeRteReNEsri Nederland biedt partners en relaties de mogelijkheid zich te profi leren in In Perspectief. Vraag naar de advertentiemogelijkheden (voorwaarden, tarieven en aanle-verspecifi caties) via:[email protected].
dIScLAIMeREsri Nederland besteedt de uiterste zorg aan de betrouwbaarheid en actualiteit van de artikelen in In Perspectief. Aan de verstrekte infor-matie kunnen geen rechten worden ontleend. Gebruikt kaart- en beeld-materiaal blijft eigendom van de makers. Artikelen uit In Perspectief mogen alleen openbaar worden ge-maakt na schriftelijke toestemming van Esri Nederland.
cOVeRDe omslag geeft alle covers weer van de In Perspectief-edities die de afgelopen 10 jaar zijn verschenen.
oPINIE
23 Het post-geo tijdperk
42 Open geo-data in de praktijk
51 ‘t Moet anders
57 Dankzij GIS meer tijd over voor ons
werk
NIEUwS
6 ArcGIS Online breekt record na
record
6 Lezersactie In Perspectief en GeoFort
6 Beeldmateriaal vrijgegeven
6 Symposium
7 Nederlandse basiskaarten
7 Media publiceren ‘social map’
7 Veel vraag naar ArcGIS for Home Use
7 ‘Gezichten van GIS’
8 GeoWeb-mijlpalen: 100e klant en
versie 4
oVErIG
5 Voorwoord
8 App in Perspectief: Gebouwenin-
spectie App
9 Verleg ook op GeoFort je grenzen!
15 10 jaar in de spotlights
32 Vruchtbare samenwerking ProRail
en Esri Nederland
48 ‘Een mooie kaart spreekt tot je
verbeelding’
AdVErTENTIES
4 GIS Conferentie
14 ArcGIS Online
56 GeoFort
GIS Voor...
10 OVERHEID
Kaarten maken communicatie krachtig!
20 GEMEENTEN
GeoBasis: actueel, snel en volledig
34 OVERHEID
Publieke data op ArcGIS Online
36 GEMEENTEN
BGT: één Nederland, één bron
38 MAINPORTS
Havenschap moerdijk maakt profes-
sionaliseringsslag met GeoWeb
44 GEMEENTEN
Automatisch verschillen opheffen
tussen bronsystemen
52 OVERHEID
Geo-informatie geeft inzicht op alle
niveaus
54 OVERHEID
Gestandaardiseerde kaartproductie
KrACHT VAN dE KAArT
12 Laat uw kaarten spreken!
16 Populair op ArcGIS Online
18 Fotolocaties delen met een kaart
40 Kennismanagement door betrokken-
heid
46 Slim data publiceren, zoeken en
vinden
10 JAAr IN PErSPECTIEF
24 ‘Ik zie In Perspectief altijd graag
verschijnen’
26 ‘Samen op reis gaan’
28 Toen & Nu
30 ‘Via In Perspectief leg ik mijn werk
uit aan anderen’
31 Op de redactie
Colofon
ArcGIS Actueel is een uitgave van Esri Nederland voor gebruikers van het ArcGIS-platform.
cONtAct E: [email protected] T: +31 (0) 10 217 07 00I : www.esri.nl
RedActIeJoris BakErnst EijkelenboomJeroen van WindenRon NoordhuisMaria Tunnisen
Aan deze uitgave werkten mee:Niels van der VaartJan Willem van EckMarco WagemakersBarend SnellerMartijn DekkersHarald GörtzHarmen van Doorn
cOVeROverzicht 5 jaar ArcGIS Actueel
ONtWeRPKaren Stultiens
VORMGeVING eN dRUkLENS! communicatie(www.lenscommunicatie.nl)‘t Papierenhuys
OPLAGe4.500 exemplaren
ABONNeMeNteNOrganisaties met een onder-houdscontract van Esri Nederland krijgen ArcGIS Actueel kosteloos toegestuurd. Zonder onderhouds-contract is het ook mogelijk om ArcGIS Actueel te ontvangen. Een jaarabonnement kost 25 euro (excl.btw).
dIScLAIMeREsri Nederland besteedt de uiter-ste zorg aan de betrouwbaarheid en actualiteit van de artikelen in ArcGIS Actueel. Aan de verstrekte informatie kunnen geen rechten worden ontleend. Gebruikt kaart- en beeldmateriaal blijft eigendom van de makers. Artikelen uit ArcGIS Actueel mogen alleen openbaar worden gemaakt na schriftelijke toestemming van Esri Nederland.
2 COLOFON EN INHOUDSOPGAVE
3 VOORWOORD
4 GIS-NIEUWS
5 NIEUW PERSPECTIEF OP 3D-GIS MET
CITYENGINE
8 NIEUW: NEDERLANDS ARCGIS ONLINE EN
CONTENT VOOR NEDERLAND
10 IN DRIE STAPPEN VAN DATA NAAR OPEN
DATA
12 MAAK ZELF EEN MOBIELE INSPECTIE APP
16 OPLOSSING VOOR DE ZORGEN VAN
BGT-BRONHOUDERS
19 KIJK EENS IN DE ESRI-BLOGS
20 VERTEL HET VERHAAL MET EEN KAART
22 EENVOUDIGER WERKEN MET
DATABASES IN ARCGIS 10.1
26 SUPERSNEL GIS-APPLICATIES
ONTWIKKELEN
30 VERHOOG UW DATAKWALITEIT MET
ARCGIS DATA REVIEWER
05
16
25
3
Kaarten maken
communicatie
krachtig!
Publieke
data op
arcgiS online
FotolocatieS
delen met
een kaart
‘Samen
op reiS gaan’
INhoudSopgavein perspectief, nummer één, tweeduizend twaalf
‘Een mooie
kaart spreekt tot
je verbeelding’
10 18
48
34 26
www.gisconferentie.nl
Beste lezer,
De eenvoud om informatie te delen en te communiceren via
zogenoemde ‘intelligente’ kaarten heeft met ArcGIS Online een
revolutie doorgemaakt. Iedereen kan nu online kaarten maken
en publiceren door gebruik te maken van templates en eigen data
combineren met kaartlagen (webservices) die online beschikbaar
zijn. Er zijn steeds meer open data-bronnen die worden ontsloten
via ArcGIS Online. In deze In Perspectief vindt u een artikel over open
data. Ook hebben we een concreet voorbeeld beschreven: de nieuwe
Noordzeeatlas die via ArcGIS Online wordt ontsloten.
Erg enthousiast ben ik over het feit dat deze online functies ook
beschikbaar komen binnen Excel via de ‘add-in’ Esri Maps for Office.
Daarmee kun je tabellen geografisch visualiseren. Ook de integratie
met Business Intelligence is een stap dichterbij gekomen met de
komst van Esri Maps for IBM Cognos. Met de onze nieuwe geocoder
(zie ArcGIS Actueel) gebaseerd op de basisregistratie adressen en
gebouwen (BAG) en online kaarten kun je bedrijfsinformatie van een
ander perspectief bekijken, geografische verbanden ontdekken die je
in een tabellen structuur of grafiek niet kunt zien.
Op de website, en in de volgende In Perspectief en ArcGIS Actueel
leest u meer over deze nieuwe producten. Deze editie staan we stil
bij de kracht van de kaart in bijvoorbeeld communicatie (provincie
Noord-Brabant), advies (Kadaster) en data-optimalisatie (gemeente
Rhenen). 10 jaar In Perspectief laat u de kracht van de kaart ervaren.
In veel artikelen komt ArcGIS Online met nadruk terug. Ik nodig u
uit de mogelijkheden te ontdekken door ArcGIS Online zelf te gaan
gebruiken en uw resultaten met ons te delen. Uw data kan in online
kaarten enorm krachtig worden. Doet u mee?
Frits van der Schaaf
directeur business development
Esri Nederland
Voorwoord
5
“Uw datakan inonline
kaarten enorm
krachtig worden.”
6
Op zondag 24 juni opent GeoFort
haar deuren voor het publiek en is
de feestelijke opening van de Vleer-
muisspeurtuin van Staatsbosbeheer.
Kom naar GeoFort voor de speur-
tocht, het vleermuizen theater, leer
het vleermuizenlied of gewoon lek-
ker knutselen en broodjes bakken.
In Perspectief en GeoFort vieren
de opening en het jubileum van
In Perspectief door 100 keer 2 toe-
gangsbewijzen voor de GeoExpe-
rience weg te geven. Kijk snel op
pagina 9 en doe mee met de actie!
In de laatste editie van In Perspectief
(nr. 2 2011) werd een artikel gepubli-
ceerd over Nederland van Boven met
de kop ‘Kijk ook mee naar Nederland,
vanuit een ander perspectief’. Hierin
werden partijen genoemd die mee-
werkten aan het programma, onder
meer voor het leveren van data. Er
stond geschreven dat de Neder-
landse Spoorwegen data leverden
over treinbewegingen op het spoor.
Dit was onjuist. Het was ProRail die
de data heeft geleverd aan het pro-
gramma Nederland van Boven.
In maart 2012 registreerde Esri voor
het eerst meer dan 1 miljard base-
map map requests op ArcGIS Online.
In april dit jaar lag het aantal weer
hoger. In dezelfde maand werden
op één dag 50 miljoen kaarten op-
gevraagd. Dat schrijft Christophe
Charpentier, ArcGIS Content Product
Manager van Esri, op Twitter.
Volg ook @Christophe_Esri
Rectificatie
ArcGIS Online breekt record na record
Symposium Geo-chemische Bodematlasvan Nederland
Lezersactie In Perspectiefen GeoFort
De afgelopen 10 jaar is er door de
Universiteit Utrecht, TNO, Deltares,
Alterra, en het RIVM gewerkt aan
de totstandkoming van een Geo-
chemische bodematlas van Neder-
land. Nu is het dan zover: de atlas
is af en wordt op 4 juni gepresen-
teerd tijdens een symposiummid-
dag bij het RIVM.
Het symposium vindt maandagmid-
dag 4 juni 2012 van 13.30 tot 17.00
vindt bij het RIVM in Bilthoven
plaats. Deelname aan het sympo-
sium is gratis. U kunt zich aanmel-
den door een email te sturen naar
[email protected], onder vermelding van
naam, bedrijf en e-mailadres.
De luchtopnamen die voor Neder-
land van Boven werden gemaakt,
zijn beschikbaar gesteld. De redac-
tie van Nederland van Boven heeft
drie uur ruw materiaal geselec-
teerd, gerangschikt op thema en
ondergebracht in tien verschillende
pakketjes die gratis kunnen worden
gedownload. Hiermee is de VPRO
de eerste publieke omroep die op-
namen ter beschikking stelt aan het
publiek. Iedereen kan zelf met het
materiaal aan de slag. Nederland
van Boven trok per aflevering meer
dan een miljoen kijkers en leidde tot
veel enthousiaste reacties.
Beeldmateriaal Nederland van Boven deels vrijgegeven
Bron: vpro
7
Voortaan kunt u kaarten, gemaakt
met ArcGIS, voorzien van Neder-
landse basiskaarten. Er zijn nu drie
kaarten kosteloos beschikbaar, met
volledige dekking voor heel Neder-
land. Een topografische kaart, een
lichtgrijze canvas-kaart, en de PDOK
BRT-achtergrondkaart. Getailleerde
basiskaarten voor de hele wereld
waren al enige tijd beschikbaar. Veel
organisaties werken echter graag
met een Nederlandstalige basiskaart
die worden aangeboden in het Rijks-
driehoekstelsel. Dat kan nu.
Lees meer in ArcGIS Actueel (maga-
zine andere zijde) over de basiskaar-
ten vanaf pagina 8.
Speciaal voor Konin-
ginnedag en Bevrij-
dingsdag 2012 heeft
Esri Nederland ‘social
maps’ gemaakt. Het
gaat om een kaart
met daarop real-time
berichten van diverse
social media die over
deze feestdagen gaan.
Zo waren onder meer
tweets, foto’s van
Flickr en video’s op
YouTube meteen zicht-
baar. Op de Koninginnedag-kaart
werden ook de vrijmarkten weer-
gegeven, op de Bevrijdingsdag-
kaart de plaatsen waar een festival
plaatsvond. Beiden met klikbare
icoontjes. De social maps zijn door
diverse landelijke media gebruikt
op hun website bij de berichtge-
ving over de twee feestdagen. Ze
werden in korte tijd respectievelijk
33.000 en 5.000 keer bekeken.
Media publiceren ‘social map’
Voor het thuis gebruiken van GIS
heeft Esri ArcGIS for Home Use in het
leven geroepen. Er is veel vraag naar
dit product. ArcGIS for Home Use
is geschikt voor iedereen die thuis
echt aan de slag wil met kaarten.
Het product is een speciale licen-
tie van slechts 100 euro (incl. btw)
ArcView met bijbehorende exten-
sies.
Lees meer op esri.nl/arcgis-home-use.
GISnieuwS
Veel vraag naar ArcGIS for Home Use
Nieuw op ArcGIS Online:Nederlandse basiskaarten
‘Gezichten van GIS’Diverse bezoekers van de GIS Tech
werden gefotografeerd met hun pas-
sies. Bekijk alle foto’s op gistech.nl.
Foto: Karen Stultiens
8
Foto’s: Eric Laycock
WAt kAN de GeBOUWeN-
INSPectIe APP?
Marc Hoogerwerf, leading consul-
tant voor Royal Haskoning: “Deze
app maakt het gebouwinspecteurs
mogelijk om tijdens een inspectie
aantekeningen te maken op hun
iPad over dat wat ze zien. Verras-
send genoeg kan zowel oud als
jong hiermee aan de slag. Het is een
standaard ArcGIS for IOS-app.”
WORdt de APP VeeL
GeBRUIkt?
“Binnen Royal Haskoning wordt de
app inmiddels op diverse plekken
ingezet, niet alleen bij gebouwen-
inspecties, maar ook bij dijk- en
brandinspecties en renovatieprojec-
ten. Er wordt steeds vaker gevraagd
naar deze app; gisteren heb ik de
app nog geconfigureerd voor in-
specties van de flora en fauna langs
de uiterwaarden van de grote rivie-
ren. Er zijn toepassingen genoeg.
Dat komt ook door de ontwikkelin-
gen binnen ArcGIS Server en ArcGIS
Online. De app kan automatisch
steeds meer, zonder dat je daar zelf
veel voor moet doen. Als je een in-
spectie doet, wil je bijvoorbeeld ook
weten wie die waarnemingen heeft
gedaan. In de eerste versies van
deze app konden mensen een naam
kiezen uit een lijst en dat werd op-
geslagen. Nu zorgt ‘Editor Tracking’
ervoor dat de naam van de inspec-
teur en de naam van degene die
iets voor het laatst heeft aangepast
wordt opgeslagen. Een jaar geleden
moest je dat nog programmeren,
nu is het een kwestie van een vinkje
zetten in de database.”
HOe ReAGeReN de GeBRUI-
keRS?
“Eén keer deden we een inspectie
in een gebied waar we geen be-
reik bleken te hebben. Dan baal je.
Verder heb ik vooral enthousiaste
reacties gekregen. Vooral omdat er
soms meer dan twintig procent tijd
bespaard wordt. Een ander voor-
beeld: een klant kon dankzij de app
snel beslissen. Als die beslissing een
dag later was gevallen, had dat hem
anderhalve ton gekost. Daar wordt
een klant dus wel blij van. Kunnen
doorwerken zonder verbinding zou
prettig zijn. We hebben overwogen
daar toch iets voor te programme-
ren, maar we hebben begrepen dat
dit mogelijk in het najaar al een
standaard functie wordt.”
AUTEUR: Wilfred Hermans
E-MAIL: [email protected]
App in Perspectief: Gebouweninspectie App
Foto: Royal Haskoning
Tijdens de GeoWeb Gebruikers-
dag 2012 zette Marcel Steenis van
Grontmij de organisatie Rijkswa-
terstaat in het zonnetje. De orga-
nisatie werd de 100e klant van het
product. Op dezelfde dag werd
GeoWeb 4 grootst gepresenteerd.
In de nieuwe versie is veel beter ge-
keken wat belangrijk en waardevol
is voor de eindgebruiker. Web-GIS
is bedoeld voor iedereen. Het moet
dus voor iedereen makkelijk toe-
gankelijk en eenvoudig te gebrui-
ken zijn. Verschillende configuratie
zijn er mogelijk. Gebruikers bepa-
len zelf als beheerder per webvie-
wer de look en feel en functies.
GeoWeb-mijlpalen: 100e klant en versie 4
GISnieuwS
Foto’s: Eric Laycock
Geofort
Verleg ook jegrenzen, op GeoFort!
GeoFort is dé educatieve attractie op een
spannend fort op het gebied van cartogra-
fie en navigatie. Hier kun je zowel oude
als nieuwe navigatietechnieken uitprobe-
ren en een kijkje nemen bij de bijzondere
selectie kaarten met het thema ‘liegen en
bedriegen met kaarten’. Al met al biedt
GeoFort vele activiteiten voor een verras-
send bezoek. In dit artikel een overzicht.
Vleermuisspeurtuin
GeoFort heeft een ‘publiek’ deel met de
Vleermuisspeurtuin van Staatsbosbeheer
en het 3D Café met ruim terras. In de Vleer-
muisspeurtuin stellen de kinderen hun ori-
entatievaardigheden op de proef in het
klimgrid en ervaren in de vleermuizenremi-
se hoe deze bijzondere dieren op navigeren
met echo.
Geoexperience
Een entreeticket koop je voor de GeoExpe-
rience waar onder meer ook het intelligent
doolhof is. Dit is geen standaard doolhof
dat bestaat uit de geijkte hekjes. Er worden
hier verschillende technieken gebruikt om
het doel te bereiken. Het doel is niet alleen
het vinden van de uitgang. Er is namelijk
veel meer mogelijk in het doolhof; het ver-
vullen van opdrachten, het verbinden met
adventure games. In het doolhof maken we
niet alleen gebruik van zintuigen zoals bij-
voorbeeld de neus, maar ook van hulpmid-
delen, sensoren en apps.
De GeoExperience blijft volop in ontwikke-
ling. Maar, neem alvast een kijkje hoe mensen
al jarenlang liegen en bedriegen met kaarten.
GeoZalen
Naast een unieke educatieve attractive is
GeoFort ook voor de zakelijke bezoekers
een inspirerende locatie voor klantendagen,
teambuildingsessies of vergaderingen! Bin-
nen biedt GeoFort meerdere comfortabele
vergaderzalen in het monumentale fortge-
bouw en een auditorium tot 150 personen,
uiteraard voorzien van alle moderne ver-
gaderfaciliteiten en een passende catering.
Buiten nodigt het fortterrein uit tot GeoAc-
tiviteiten, workshops en innovatieve sessies.
AUTEUR: Caroline Mönking
E-MAIL: [email protected]
Doe mee aan de lezersactie en win kaartjes voor GeoExperience.
Gratis naar GeoFort!Esri Nederland en GeoFort vieren 10 jaar In Perspectief én de opening van het fort met een lezersactie! Maak onderstaande
slagzin af, stuur dit naar [email protected] en win voor 2 personen gratis toegang tot de GeoExperience!
De kracht van de kaart betekent voor mij…
Stuur uw slagzin vóór 20 juli 2012 naar [email protected] in en win de kaarten!
Esri Nederland en GeoFort geven 100 x 2 kaarten weg.
esri nederland is al jaren sponsor van GeoFort. Het initiatief om een fysieke locatie te creëren
waar het grote publiek kennis kan maken met de geo-sector, steunt esri graag. na jarenlang
plannen maken en realiseren is het nu zo ver: GeoFort opent op zondag 24 juni haar deuren
voor het publiek!
9
meer informatieVolg GeoFort op:
Facebook:
facebook.com/geofort
Twitter:
twitter.com/geofort
Beelden: GeoFort
10
een kaart is een krachtig communi-
catiemiddel. Het cliché zegt het al:
een beeld (lees: kaart) zegt meer
dan duizend woorden. Gebruikt uw
communicatieafdeling al kaarten
om berichten te ondersteunen en
te verduidelijken? Bij de provincie
Noord-Brabant zijn de eerste stap-
pen gezet. de communicatieafdeling
en geo-afdeling sloegen de handen
ineen. communicatie van de provin-
cie wordt nu ook ondersteund door
kaarten, gemaakt via ArcGIS Online.
Waarom zijn kaarten handig voor
communicatie? Martin Noordzij,
webmanager bij de provincie Noord-
Brabant: “Het is niet raadzaam om
alles op te schrijven. In communica-
tie is het goed om het geschreven
woord beeldend maken. Het is dan
meteen duidelijk waarom of wat
er wordt bedoeld.” Herman Voet,
specialist nieuwe toepassingen
geo-informatie, vult aan: “Kaar-
ten zijn bovendien een integrerend
medium. Je kunt er van alles samen-
brengen. De kracht van de kaart is
heel sterk.”
WeNSeN
De communicatieafdeling en geo-
afdeling zijn geen vreemden van
elkaar. Martin Noordzij en Herman
Voet raakten al zo’n 4 jaar geleden
in gesprek met elkaar over de web-
pagina ‘Brabant in Kaart’ op de pro-
vinciesite.
Noordzij: “Het duurde vrij lang om
een eenvoudig kaartje te maken. En
ik moest zo’n vijf keer klikken voor
het kaartje weergaf wat ik wilde
zien. Eerst moet je per kaart lagen
openen, dan op een knopje klikken
voor in- of uitzoomen. En dan op
een informatie-icoontje om informa-
tie te tonen.” Te ingewikkeld voor
een bezoeker van de site, aldus de
webmanager. “Vanuit communica-
tie-oogpunt kon dat wel wat beter,
vond ik.”
ZeLF kAARteN MAkeN
De communicatieafdeling wilde heel
erg graag hun berichten ondersteu-
nen en verduidelijken met kaarten
die makkelijk te maken en te be-
heren zijn. En makkelijk zijn in ge-
bruik. “Begin 2011 vroegen we ons
af: kunnen wij niet ook zelf kaarten
maken?” En zo waagde Noordzij
zich aan een kaart met actuele in-
formatie over de kwaliteit van het
zwemwater in de zwemplassen. Met
Google Maps. “Zo kon het dus, dach-
ten we toen.”
Voor Noordzij was het avontuur
met Google Maps niet wenselijk: “Ik
ben geen geo-specialist en daarom
voelde het niet goed om zomaar
giS voor
overheid
Kaarten maken communicatiekrachtig!
Communicatieafdeling provincie Noord-Brabant maakt kaarten nu zelf via ArcGIS Online.
11
Kaarten maken communicatiekrachtig!
wat aan te aan de slag te gaan.
Bovendien staan we er - als we prak-
tisch gezien tegen issues aanlopen –
alleen voor.”
‘kRAcHt VAN ARcGIS’
Vanuit de GIS-afdeling is Herman
Voet de aanjager van ‘nieuwe toe-
passingen’. Herman Voet ging in de
zomerperiode op onderzoek uit.
Onder meer om de mogelijkheden
van het destijds nieuw gelanceerde
ArcGIS Online te verkennen. “De
kracht van ArcGIS Online ligt onder
meer in het intuïtief kunnen combi-
neren en ontsluiten van informatie.
Heel laagdrempelig. Ik kwam terug
bij de communicatieafdeling met de
boodschap: ‘Zo kan het ook!’.”
Noordzij en zijn team werden met-
een enthousiast over ArcGIS Online.
“Het maakt gebruik van een aantal
mooie basemaps. Daarboven kun-
nen we bestaande thematische la-
gen toevoegen en daar bovenop een
‘communicatielaag’ maken. Dát was
wat we wilden, dus we zijn helemaal
om. En de gebruiksvriendelijkheid
maakt het makkelijk om er snel mee
aan de slag te gaan.”
INteGReReNd MedIUM
Voor Herman Voet is het wel even
wennen. “Ik zie het als een nieuw
perspectief. Het verschuift grenzen;
het maken van kaarten moeten we
nu een beetje uit handen gaan ge-
ven. Daarmee krijgt onze afdeling
een iets andere rol. In de kaart als
communicatiemiddel naar burgers
worden we nu begeleidend en faci-
literend. Ik geloof dat dat ook een
goede beweging is. Ieder zijn vak!”
Een van de kaarten die nu online
staat gaat over het ‘particulier op-
drachtgeverschap’. Een samenwer-
king tussen burgers die hun eigen
huizen bouwen. Hierbij werd een
kaart geplaatst met alle projecten
in voorbereiding: waar het project
ligt, welke naam het heeft, hoeveel
huizen het om gaat en waar meer in-
formatie is te lezen. Noordzij: “Met
de kaart kun je op een ander manier
naar de informatie kijken.”
GRAdAtIeS
Naast de ArcGIS Online-kaarten voor
communicatie blijven de andere vie-
wers van de provincie gewoon in
bedrijf. Herman Voet legt uit hoe
de drie verschillende type viewers
zich tot elkaar verhouden: “Met
Geocortex worden zware viewer-
toepassingen beschikbaar gesteld;
duidelijk bedoeld voor professionals.
De beleidsvelden kunnen daar prima
mee uit de voeten. Het gaat hier om
koppelingen met andere bedrijfssys-
temen zoals bijvoorbeeld rapporta-
gesystemen. De cultuurhistorische
waardenkaart is er een goed voor-
beeld van.”
De themakaarten, ontsloten via de
Flamingo-viewer, worden vooral
in projecten gebruikt. “De geo-af-
deling ontwerpt deze kaarten zelf.
Via de OTAP-straat (Ontwikkelen,
Testen, Accepteren, Productie)
worden deze online gebracht. Dit
proces duurt ongeveer een week.
Dat geldt overigens ook voor de
zware viewers. Het voordeel van Ar-
cGIS Online is dat een communicatie-
kaart veel sneller online is te bren-
gen. Voor alle 3 de typen viewers
geldt dat de afdeling Geo via ArcGIS
Server de thematische kaarten be-
schikbaar stelt.”
AFWeGINGSkAdeR
Nu het embedden van ArcGIS On-
line-kaarten structurele vormen
aan moet gaan nemen is er een af-
wegingskader nodig: welke toepas-
singsgebieden hebben welke viewer
nodig?
De volgende stappen die Noordzij
en Voet willen zetten is de kaarten
inbedden in een bestaande app,
bijvoorbeeld de Brabant-app. Ook
voor de onlangs beschikbaar geko-
men Roeken-viewer (op basis van
crowdsourcing) vindt het melden en
valideren via ArcGIS Online plaats.
Er zijn nog een hoop ideeën en mo-
gelijkheden. De toekomst gaan de
communicatieafdeling en de geo-af-
deling samen tegemoet. Om zo in de
communicatie de kracht van kaarten
zo goed mogelijk te benutten!
AUTEUR: Harmen van Doorn
E-MAIL: [email protected]
tIPS UIt NOORd-BRABANtHoe krijgt u ook voor elkaar dat de afdeling communicatie van uw organisatie via
ArcGIS Online uw data gaat gebruiken? Martin Noordzij en Herman Voet hebben tips.
Martin Noordzij: “Je moet het gewoon gaan doen. Eerst eens bij elkaar gaan zitten, en
vervolgens elkaar op blijven zoeken.” Herman Voet: “Geo-informatie is van iedereen;
durf bestaande structuren los te laten en vertrouw elkaar.”
12
Om nieuwe gebruikers wegwijs te maken, reist het
AppLab door het land. Marco Wagemakers, product
consultant van Esri Nederland, legt uit wat er tijdens een
AppLab-dag gebeurt. “De dag bestaat uit een deel the-
orie over de veranderende wereld, en een stuk context.
Wat betreft de theorie geven we aan dat de geo-wereld
continu verandert; waar mensen eerst iets voor zichzelf
op hun eigen computer deden, is het nu veel gemakke-
lijker om informatie te delen en toegankelijk te maken
voor anderen.”
Esri heeft allerlei tools gemaakt om resultaten of ana-
lyses mobiel of via het web beschikbaar te maken, ver-
telt Wagemakers. “Alle kaarten die je via het platform
ArcGIS Online beschikbaar maakt, zijn via applicaties
deelbaar. Het mooie van zo’n AppLab-dag is dat je niet
alleen informatie krijgt, maar aan het eind van de dag
heeft de organisatie die de dag bezoekt zelf ook con-
crete resultaten in handen.”
AAN de SLAG Met eIGeN dAtA
Enthousiast vervolgt Wagemakers dat bezoekers tijdens
het praktische deel van de dag hun eigen meegenomen
data online kunnen zetten. “Daarmee kunnen ze appli-
caties configureren, aan de hand van de basisprincipes
die ze die dag hebben geleerd. Alleen demo’s zien is
leuk, maar er zelf mee aan de slag gaan is nog veel leu-
ker. Daarnaast blijft de informatie daardoor beter han-
gen. Wij bieden zelf allerlei basiskaarten aan die je voor
de applicaties kunt gebruiken, zoals topografische data:
hoge kwaliteitskaarten van Nederland die je op de onder-
grond kunt leggen. Daar voeg je je eigen data aan toe.”
Wat maakt zo’n AppLab-dag nu hét middel om GIS bre-
der beschikbaar te maken binnen de organisatie of naar
klanten toe? Wagemakers: “Eerst hadden we onze ei-
gen systemen en nu kunnen we het met dezelfde kaart
integreren in onze website, mobiele devices, Facebook-
pagina et cetera. Dat maakt het heel toegankelijk.”
AUTEUR: Wilfred Hermans
E-MAIL: [email protected]
Wilt u meer weten over het AppLab? Neem contact op
met Marco Wagemakers via [email protected].
kracht
van de
Kaart
Laat uw kaartenspreken!
AppLab helpt organisaties te innoveren met hun geo-informatie.
dat GIS steeds vaker en door steeds meer mensen gebruikt wordt, is geen nieuws. ArcGIS Online en de open API’s
van ArcGIS voor internet, smartphones en tablets, geven dit proces nog stevigere grond onder de voeten. Gevolg:
we mogen steeds meer nieuwe gebruikers welkom heten in de GIS-wereld. de behoefte aan uitwerking van nieuwe
ideeën, concepten en apps neemt hierdoor logischerwijs toe. Op deze manier stoeien met GIS kan nu in het AppLab.
Serieus en snel aan de slag?
Snel uw informatie intern kunnen aanbieden? Met
de JumpStart ArcGIS Online & Apps is uw organisa-
tie in korte tijd in staat online kaarten aan te bieden.
Esri-medewerkers nemen u tijdens deze JumpStart in
een dag mee in de wereld van (mobiele) apps en ArcGIS
Online. Een groot deel van de dag werken we samen aan
uw eigen geo-app. Aan het einde van de JumpStart hebt
u veel kennis opgedaan, bent u geïnspireerd én heeft u
een werkende app voor uw organisatie.
Na de JumpStart kunt u:
• Via het web en mobiele apps toegang bieden tot geo-
informatie.
• Een portaal maken waar uw geo-informatie eenvou-
dig is te benaderen.
• Uw organisatie betere beslissingen laten nemen door
de toegankelijkheid van actuele geo-informatie.
Wilt u meer weten over de JumpStart ArcGIS Online &
Apps? Neem contact op met Marco Wagemakers via
13
Laat uw kaartenspreken!
Wat vinden deelnemers van het AppLab?
Ignaas Bisdom,GIS-analist bij het water-schap Scheldestromen
U heeft meegewerkt aan het Ap-
pLab. Wat vond u het meest opval-
lend?
“Het gemak waarmee een app die
een bepaald proces ondersteunt,
gemaakt kan worden. Dat past in de
kracht van de kaart: informatie snel
inzichtelijk maken. Glashelder!”
Wat is voor u de essentie van het
AppLab?
“Ideeën opdoen en met elkaar
sparren. Zodoende kunnen we nog
betere apps bouwen.”
Alfred Drenth,GIS-specialist bij Water-schap Noorderzijlvest
Wat is u het meest bijgebleven van
die dag?
“Ik vond het een plezierige dag.
Met ArcGIS Online kan een mooie
portal worden gemaakt om de bur-
ger te informeren.”
Wat kunnen we in de toekomst
van uw waterschap verwachten?
“We willen voor ons waterschap
graag een portal ontwikkelen met
services waarmee we de burgers
kunnen informeren over allerhan-
de zaken.”
Joris van Buul,GIS-consultant bij het wa-terschapBrabantse Delta
Hoe heeft u de deelname aan het
Water AppLab ervaren?
“Ik vond het een interessante en
leerzame dag. Mij is het meest bij-
gebleven dat ik met eigen geo-da-
ta plus services van ArcGIS Online
of elders eenvoudig een eigen app
kan bouwen.”
Welke plannen heeft u opgepakt
naar aanleiding van het AppLab?
“We willen als waterschap meer ge-
bruik gaan maken van mapservices
in onze dagelijkse werkzaamheden
met ArcGIS. In de toekomst willen
we ‘simpele’ apps bouwen die snel
toepasbaar en vervangbaar zijn voor
processen van ons waterschap.”
Foto: Elvira Visser
Esri Nederland organiseert AppLab-dagen voor een breed scala aan or-
ganisaties. In Perspectief vroeg deelnemers van het AppLab dat speciaal
gericht was op waterschappen naar hun mening!
ArcGIS Online®
“Onze webredacteurengebruiken zelfstandig ArcGIS Online met onze eigen geo-
informatie voor laagdrempelige communicatie naar de burgers.”
Herman Voet,
Provincie Noord-Brabant
“Door ArcGIS Online kanik nu in één oogopslag zien
hoe het staat met bijvoorbeeld het aantal Wajong’ers
per gemeente.”Lotte Klene,
Belangenbehartiger
“Snel en eenvoudiggegevens beschikbaar stellenin het veld en via het internet?
Wij doen het metArcGIS online!”
Ignaas Bisdom,
waterschap Scheldestromen
geO-INfOrmAtIe VOOr IedereeN!
DelenO
psla
anFu
n, F
ast
& E
asy
Fun
Fast
Easy
Beheren
Beheren
View
en
App
s
Apps
15
De evaluatie van de laatste
GIS Tech laat zien dat Arc-
GIS-gebruikers bij de AGGN
betrokken zijn en willen
worden. Als bestuur willen
we ook gebruik maken van
deze betrokkenheid. Heb
je een goed idee voor een
gebruikersdag, of wil je op
een hands-on middag meer
inzicht krijgen in een onder-
deel van ArcGIS, geef het
door via [email protected].
Wil je een stap verder gaan?
We stellen het zeker op prijs
als je mee wilt helpen om
een middag te organiseren.
Actief worden via de AGGN-
groep op Linkedin kan na-
tuurlijk ook altijd!
10 jaar In Perspectief. Hét moment om alle jaargangen
weer eens door te bladeren. Nu heb ik verleden jaar, na
de aanschaf van een iPad, me aangemeld voor de digi-
tale versie. Alles gaat nu digitaal. Mijn papieren archief,
inclusief oudere In Perspectief-edities, gingen naar het
oud papier. Het gevoel bekruipt me dat ik misschien
wel wat te rigoureus ben geweest. In het vervolg alle
nieuwe uitgaven van In Perspectief maar in mijn Drop-
box zetten? Gelukkig lukt het me met Google en 3 keer
op m’n tablet te tikken nagenoeg alle jaargangen te vin-
den. Ik hoef gelukkig geen digitale hamster te worden.
Het is leerzaam om te lezen waarvoor andere gebruikers
ArcGIS inzetten in hun primaire proces en wat hun inspi-
reert. Zo is het leuk om te lezen welke kansen Rob Bakker
en Bert van Rest van verzekeraar Achmea zien voor GIS in
de verzekeringswereld. Aanstekelijk is het enthousiasme
waarmee beiden hun met hun vak bezig zijn.
Vanaf het eerste nummer is er
in ‘In Perspectief’ aandacht voor
geo-toepassingen in onderwijs
& onderzoek, de overheid en
het bedrijfsleven. De ingrediën-
ten voor de laatste tijd zo veel
aangehaalde gouden driehoek
blijken uit de verhalen van ge-
bruikers al een decennium in
Nederland aanwezig te zijn. Het
verbinden van de punten van die
driehoek is waar het om draait
in de GIS-wereld. Daar gaan we
de komende jaren zeker meer
voorbeelden van zien.
In In Perspectief komen de
ArcGIS-gebruikers, en de (min-
der) bekende koppen uit het
geo-wereldje, aan het woord.
Ook de ArcGIS GebruikersGroep
Nederland (AGGN) richt de spot-
lights op de gebruikers. Dat doen we op de AGGN-ge-
bruikersdagen, maar ook op de GIS Tech waar gebrui-
kers hun successen in de etalage zetten maar ook hun
worsteling laten zien om GIS succesvol in te zetten in
hun primair proces. En ja, soms gaat het ook wel eens
mis. Misschien vervelend om te presenteren, maar voor
andere gebruikers des te leerzaam. Ook de recente
hands-on middagen bij Esri over Python en ArcGIS
Online zijn gezien de opkomst en reacties een succes.
En ja, ook de AGGN heeft een lustrum en bestaat vol-
gend jaar 25 jaar. Dat gaan we met alle ArcGIS-gebrui-
kers ouderwets vieren. Want sommige dingen moet je
niet virtueel doen.
AUTEUR: Kees Schotten | PBL
E-MAIL: [email protected]
ArcGIS Online®
“Onze webredacteurengebruiken zelfstandig ArcGIS Online met onze eigen geo-
informatie voor laagdrempelige communicatie naar de burgers.”
Herman Voet,
Provincie Noord-Brabant
“Door ArcGIS Online kanik nu in één oogopslag zien
hoe het staat met bijvoorbeeld het aantal Wajong’ers
per gemeente.”Lotte Klene,
Belangenbehartiger
“Snel en eenvoudiggegevens beschikbaar stellenin het veld en via het internet?
Wij doen het metArcGIS online!”
Ignaas Bisdom,
waterschap Scheldestromen
geO-INfOrmAtIe VOOr IedereeN!
Delen
Ops
laan
Fun,
Fas
t &
Eas
y
Fun
Fast
Easy
Beheren
Beheren
View
en
App
s
Apps
10 jaar in de spotlights:de gebruiker
een ander
PerSpectief
16
In het nieuws
Anke Vellenga, Informatiespecialist
bij de NOS: “Kaarten kunnen van
toegevoegde waarde zijn bij nieuws-
berichten om mensen op een inter-
actieve manier uit te laten zoeken
wat het nieuws voor henzelf bete-
kent, doordat ze kunnen zien wat er
in hun regio speelt. Daarnaast kan er
extra informatie op kaarten worden
gezet die lastig is te omschrijven in
nieuwsberichten en/of omdat daar
weinig ruimte voor is. Uiteraard is het
vaak ook leuker voor lezers om infor-
matie uit een kaart te halen dan uit
platte tekst.”
Indonesië “Indonesië werd getroffen door een
zware aardbeving op zo’n 500 kilo-
meter voor de westkust van Atjeh
in Noord-Sumatra. Op de kaart zijn
de aardschokken van de laatste 90
dagen zichtbaar en geclusterd social
media-berichten over #earthquake.”
“De kaart is een toevoeging bij het
nieuwsbericht, omdat het duidelijk
laat zien waar de aardbeving heeft
plaatsgevonden, hoe het gebied er-
uit ziet en waar eerdere aardbevin-
gen zijn geweest. Ook is duidelijk te
zien hoe groot de diverse aardbevin-
gen zijn geweest. Daarnaast is het
een leuke toevoeging om de berich-
ten die via sociale platformen zijn
verspreid over de recente aardbeving
real-time bij te houden en later terug
te lezen. De kaart biedt de mogelijk-
heid om op een leuke en interactieve
wijze meer informatie te geven.”
De webmap ‘Public Information Map
Indonesië’ is naar schatting onge-
veer 10.000 keer bekeken.
Ozb“De onroerendezaakbelasting, de
ozb, is dit jaar te hard gestegen. Er
was afgesproken dat de ozb, belas-
ting voor huiseigenaren en bedrij-
ven, maximaal 3,75 procent mocht
stijgen. Gemeenten die hun ozb-
tarief meer hadden laten stijgen
zijn rood gekleurd, in het groen
de gemeenten die binnen de norm
bleven.”
kracht
van de
Kaart
Populair opArcGIS Online
Legger en keur
Ignaas Bisdom, GIS-analist van het
waterschap Scheldestromen: “Deze
webmap hoort bij het besluit voor
het vaststellen van de Legger water-
keringen en het Keur watersysteem
2012. Het waterschap zorgt ervoor
dat de waterkeringen in goede staat
zijn, zodat we veilig kunnen leven.
Duinen en dijken zijn voor Neder-
land belangrijk, daarom stelt het
waterschap eisen aan het gebruik
ervan en aan de ruimte er omheen.
Wat wel en niet mag, staat in de
Keur. De legger bevat een kaarten-
boek waarin zones zijn aangegeven
waar beperkingen gelden voor acti-
viteiten die de stabiliteit en het on-
derhoud van de waterkering van de
dijk zouden kunnen verstoren. Met
andere woorden: in de legger staat
aangeduid waar de regels van de
keur precies gelden.
ArcGIS Online biedt ons heel veel
mogelijkheden. ArcGIS Online ge-
bruiken we voor publicatie naar
buiten, en binnen het waterschap.
Voor inventarisaties hebben al onze
opzichters en een aantal kantonniers
een iPad gekregen met de ArcGIS-
app waarmee ze buiten tijdens in-
specties gegevens vatsleggen, voor
waterbeheer, dijken en wegen. Deze
oplossing is een stuk goedkoper dan
een laptop met randapparatuur,
en bovendien wordt het werken zo
voor jong en oud leuker, gemakkelij-
ker en het levert meer gegevens op.
De webmap ‘Legger en keur’ is ruim
5.000 keer bekeken.
AUTEUR: Wilfred Hermans
E-MAIL: [email protected]
17
canvas-basiskaart
De Nederlandse canvasbasiskaart
vestigt de aandacht op eigen – the-
matische – content dankzij een neu-
trale achtergrond met een minimum
aan kleuren, labels en objecten.
Alleen de belangrijke informatie
wordt weergegeven om een geo-
grafische context te geven. Zo zijn
gegevens duidelijk zichtbaar. Deze
kaart is ontwikkeld door Esri Neder-
land met behulp van data van Esri en
open data van de Nederlandse over-
heid.
De basiskaarten kunnen vrij wor-
den gebruikt voor het inbedden van
webmaps op een website of blog.
De kaarten zijn ook te gebruiken in
ArcGIS for Desktop, ArcGIS for Server
en alle ArcGIS-smartphone en tablet-
applicaties. Ontwikkelaars kunnen
de basiskaarten gebruiken in combi-
natie met ArcGIS Web Mapping API’s
om maatwerkapplicaties te maken,
of de map services met eigen tools
via REST en SOAP aanroepen.
AUTEUR: Joris Bak
E-MAIL: [email protected]
Populator
Benieuwd naar het aantal mensen
dat aanwezig is op een locatie op een
bepaald moment? Er is via ArcGIS
Online een service beschikbaar met
deze informatie. Bridgis en Esri Ne-
derland hebben samen een webmap
gemaakt, waarmee de samenstelling
van mensen op locaties zichtbaar
wordt. De kaart toont populatiege-
gevens in Nederland op verschillende
momenten (doordeweeks overdag/
nacht en in het weekend overdag/
nacht). Voor gebieden van 500x500
meter zijn de gegevens kosteloos op
te vragen. Dankzij de ‘time-enabled’
kaart kunt u de bewegingen ook af-
spelen en de gegevens visualiseren
over verschillende momenten. De
trek van Nederlanders tijdens werk-
tijd naar de randstad en industriege-
bieden is daarmee duidelijk te zien.
Op de webmap kan ook geklikt
worden voor meer informatie. In
de pop-up staat bijvoorbeeld hoe-
veel mensen bij benadering aanwe-
zig zijn op een doordeweekse dag.
Met een grafiek ziet u ook direct hoe
het aantal personen op de locatie
fluctueert gedurende de 4 verschil-
lende momenten in de week. De
data van de kaart is gebaseerd op de
Populator, een online data-service
van Bridgis, onder meer beschikbaar
via www.populator.nl.
Op ArcGIS Online zijn diverse servi-
ces beschikbaar.
De Populator is ruim 2.000 keer ge-
raadpleegd.
AUTEUR: Joris Bak
E-MAIL: [email protected]
“Voor dit soort onderwerpen is een
kaart een mooie toevoeging bij een
nieuwsbericht. Mensen kunnen zelf
hun woonplaats intypen en zo snel
zien hoeveel het ozb-tarief in hun
regio is gewijzigd. Daarnaast wordt
het nieuws in één oogopslag duide-
lijk gemaakt: meer dan de helft van
de gemeenten hebben de onroeren-
dezaakbelasting te veel laten stij-
gen.” De webmap ‘Stijging ozb-ta-
rief 2012’ is ruim 8.500 keer bekeken.
AUTEUR: Harmen van Doorn
E-MAIL: [email protected]
18
19
tijdens de GIS tech werden de hele
dag door in het AppLab live web-
maps gemaakt op ArcGIS Online.
deelnemers namen eigen data mee
en maakte in een halfuur een inte-
ressante webmap. Bart Zwemmer
won. Hij kreeg de ArcGIS Webmap
Award. Zijn webmap, de Loca-
tieScout, was volgens de jury een
toegevoegde waarde voor de foto-
community. In Perspectief wilde er
meer van weten.
Hoe ziet jouw normale werkdag
eruit?
“Vier dagen per week werk ik voor
T&A Survey in Amsterdam, een bo-
demonderzoeksbureau onder meer
gespecialiseerd in explosievenon-
derzoek. Op dit moment maak ik
inventarisatiekaarten met gebeur-
tenissen uit de Tweede Wereldoor-
log. Deze worden gebruikt om te
beoordelen of er in bepaalde gebie-
den nog explosieven aangetroffen
kunnen worden,die een risico vor-
men bij werkzaamheden. Dit is een
onderdeel van een groot landelijke
project waar we met een aantal col-
lega’s aan werken. Met mij zijn er
nog twee mensen met GIS bezig, die
ik ook ondersteun.”
Welke plaats heeft fotografie in
jouw leven?
“Fotograferen is tijdens mijn studie
Aardwetenschappen inderdaad als
hobby begonnen. Met name tijdens
veldwerk ben ik samen met enkele stu-
dievrienden veel gaan fotograferen.
Daarna is het uitgegroeid tot een se-
rieuze hobby. Op het moment werk
ik als freelance fotograaf in zeer
uiteenlopende vakgebieden. Het
mooiste voor mij blijft het documen-
teren en experimenteren met een
camera.”
Je won de ArcGIS Webmap Award
tijdens de GIS Tech met de ‘Loca-
tieScout’. Wat is het idee achter
deze kaart?
“De LocatieScout is bedoeld voor
fotografen, modellen en MUA’s om
locaties te delen waar een foto-
shoot gehouden zou kunnen wor-
den. Door een foto (al dan niet met
GPS-data) op de kaart te plaatsen,
kunnen deze locaties gedeeld wor-
den. Ook is het mogelijk extra infor-
matie, zoals bijvoorbeeld contact-
personen en huur van de locatie,
eraan toe te voegen.”
Hoe is het idee voor de Locatie-
Scout ontstaan?
“Als fotograaf werk ik zonder stu-
dio. Daardoor moet vaak goed
zoeken naar een goede locatie. Ze-
ker als de shoot ergens gepland is
waar ik niet bekend ben. Op diverse
(foto)fora kwam ik erachter dat ik
niet de enige ben met dit probleem.
De gedachte is om de applicatie ook
te gebruiken op deze fora.”
Wat voor ideeën heb je nog voor
de LocatieScout?
“In zijn huidige vorm is de Loca-
tieScout gericht op het delen van
locaties specifiek voor fotoshoots.
Met kleine aanpassingen is het ook
te gebruiken voor bijvoorbeeld
veldwerknotities.”
Wat betekent voor jou de kracht
van de kaart?
“Het inzichtelijk maken van data.
Zonder al te veel moeite moet ie-
mand kunnen begrijpen wat hij ziet
en daar conclusies aan kunnen ver-
binden. Een kaart voorziet data van
een context. Op diezelfde manier
waarop foto’s zorgen voor een con-
text bij een verhaal, kan een kaart
voor context zorgen bij een foto,
of vult een foto de context van de
kaart aan.”
AUTEUR: Harmen van Doorn
E-MAIL: [email protected]
kracht
van de
Kaart
Fotolocaties delen met een kaart
20
giS voor
GemeentenGeoBasis: actueel, snel en volledig
tijdsbesparing is een groot goed. GeoBasis, een standaard geografisch gegevensmagazijn voor de in- en externe
informatievoorziening, draagt hieraan bij en zorgt bovendien voor hogere datakwaliteit. Niet vreemd dus dat steeds
meer gemeenten, waaronder den Helder, kiezen voor GeoBasis. We spreken hierover met Hans Pfaff, adviseur Ict,
Remco Gaastra en Paul Schippers van de afdeling Geo-informatie van de gemeente den Helder. “Onze medewerkers
zien nu in een oogopslag de benodigde en correcte gegevens.”
Wat is voor jullie de toegevoegde
waarde van GeoBasis?
“Met GeoBasis wordt alle data
gekoppeld aan de geografische
component. Hierdoor kunnen ge-
bruikers via GeoWeb per locatie
de beschikbare data bevragen. De
gebruiker hoeft niet meer alle af-
delingen af te gaan om zijn infor-
matie actueel en volledig te krijgen.
Wanneer een afdeling brieven wil
uitsturen naar meerder adressen,
hoeft zij niet meer naar de afdeling
Burgerzaken of Belastingen om
deze adresgegevens op te vragen,
maar kan dit nu zelf doen, via Geo-
Web. Gebruikers doen steeds vaker
een beroep op GeoWeb in plaats
van de afdeling Geo-informatie.”
Waarom hebben jullie gekozen
voor GeoBasis?
“In het kader van de basisregistra-
ties was het gewenst om alle data
te koppelen op een centrale plaats.
De gemeente Den Helder was al
gebruiker van het Esri-systeem.
GeoBasis voldeed in alle opzichten
aan onze eisen en wensen met be-
trekking tot de gebruiksvriendelijk-
heid en geautomatiseerde verwer-
king van gegevens.”
PROceSSeN AUtOMAtISeReN
Werken jullie momenteel al met Ge-
oBasis en GeoWeb, en hoe zetten
jullie het in?
“Ja, sinds december 2011 is door de
afdeling Geo-informatie een start
Bron: beeldbank.rws.nl, Rijkswaterstaat , Simon Warner
GeoBasis: actueel, snel en volledig
gemaakt met het gebruik van Geo-
Basis. GeoWeb is beschikbaar voor
alle medewerkers. De afdeling Pu-
bliekszaken/team Belastingen ge-
bruikt de perceelgegevens, lucht-
foto’s en de BAG om controles op
hun belastingbestand uit te voeren.
De afdeling Publiekszaken/team
Burgerzaken gebruikt Cyclorama,
perceel- en BAG-gegevens om de
huurcontracten te controleren. De
afdeling RWO/team Grondzaken
gebruikt de perceel-, BAG- en WOZ-
gegevens om gemeentelijke eigen-
domsgegevens van gronden en
gebouwen te checken. De afdeling
RWO/team Planontwikkeling ge-
bruikt Cyclorama’s om de hoogte en
ligging van gebouwen te verifiëren.
De medewerkers zien in één oogop-
slag de benodigde gegevens.”
Hoe werkt nu het beheer en wie
zijn de eindgebruikers?
“Tot op heden voert de afdeling
Geo-informatie het beheer nog gro-
tendeels handmatig uit. In de toe-
komst zullen deze processen meer
en meer geautomatiseerd gaan
worden. De medewerkers van de
gemeente zijn momenteel de eind-
gebruikers. In de toekomst zijn dat
mogelijk ook burgers, instellingen,
bedrijven.”
eeRSte PORtAAL
Jullie maken gebruik van een gege-
vensmagazijn inclusief geografie.
Hoe positioneren jullie een apart
geo-gegevensmagazijn ten behoe-
ve van de informatievoorziening?
“Ja, dat klopt. Hiervan maakt de
gemeente Den Helder al deels ge-
bruik. De visie is om het geo-ge-
gevensmagazijn centraal te posi-
tioneren om hiermee een actueel
en volledig informatiebestand te
creëren.”
Welke plannen heeft u om uw
geo-informatievoorzieningen de
komende maanden of jaren verder
te optimaliseren of te professiona-
liseren?
“Het doel van geo-informatie is het
beschikbaar stellen, informeren,
presenteren, beheren en interactief
betrekken van de beschikbare ge-
gevens. Dit willen wij als gemeente
Den Helder in de toekomst graag
realiseren. Gelet op de verande-
rende maatschappij waarbij de
gemeente een van de eerste por-
talen wordt, is het de wens van de
gebruiker om met zo min mogelijk
handelingen alle vereiste data en
brondocumenten te ontvangen.”
In hoeverre wil de gemeente Den
Helder deze plannen laten aanslui-
ten op landelijke ontwikkelingen
en adviezen zoals iNUP, GEMMA,
PDOK, et cetera?
“Een uitgangspunt van de gemeen-
telijke informatievoorziening is het
aansluiten op – wettelijke – lan-
delijke ontwikkelingen zoals deze
binnen het iNUP zijn geformuleerd.
De architectuur baseren we op de
standaarden van NORA en GEM-
MA. Hiermee wordt maximale uit-
wisselbaarheid tussen de landelijke
basisregistraties en onze eigen be-
drijfskritische applicaties bereikt.
De ontwikkelingen in de markt
worden uiteraard ook op de voet
gevolgd om hiermee tijdig in te
kunnen spelen op de veranderende
behoeftes van zowel intern als ex-
tern.”
21
“Organisatie gebruikt GeoWeb steeds vaker.”
22
giS voor
Gemeenten
SAIL 2013
Functioneert de geografische infor-
matievoorziening in de toekomst
als universele component binnen
de mid office-architectuur?
“Jazeker. Bij de meerderheid van de
vragen die wij als gemeente Den
Helder krijgen, is de ruimtelijke
component ‘locatie’ verbonden.
Een heel concreet voorbeeld is het
aankomende evenement Sail 2013.
We zijn nog niet zo ver, maar bij
zulke grootschalige evenementen
met veel publieke belangstelling
denken we bijvoorbeeld aan de
aankondiging van Sail 2013 op de
diverse sociale media, aanrijroutes
en parkeergelegenheden op ArcGIS
Online, ligplaatsen en specifieke in-
formatie van of over de boten via
een app en de aankondiging van de
diverse programma’s op Twitter.”
Waar en op welke wijze denkt u dat
geo-informatie gebruikt kan wor-
den op mobile devices als phones
en tablets?
“Om de openbare ruimte te be-
heren zullen we steeds vaker mo-
bile devices gebruiken. Actuele en
volledige informatie is hiermee
te allen tijde beschikbaar en mu-
teerbaar. Denk bijvoorbeeld aan
wegwerkzaamheden, strooiroutes,
evenementen en parkeervoorzie-
ningen. De wens om met deze ap-
paratuur meldingen door te geven
zal in de toekomst meer aandacht
krijgen. Zo betrekken we externe
gebruikers bij het gegevensproces.”
AUTEUR: Wilfred Hermans
E-MAIL: [email protected]
“Externe gebruikers bij het gegevensproces betrekken.”
In 2007 sprak In Perspectief ook met de gemeente Den
Helder. Sindsdien is er veel veranderd bij de gemeen-
te. Hieronder leest u een korte terugblik over waar de
gemeente toen stond op het gebied van geografische
informatie.
Geografische Informatie is belangrijk voor gemeenten.
Toen al merkte de gemeente dat om deze informatie
steeds vaker gevraagd werd, zowel vanuit diverse af-
delingen als de burger. De afdelingen kunnen nu veel
beter bediend worden met geo-informatie.
De meeste huidige ICT-systemen van de Gemeente Den
Helder waren destijds administratief georiënteerd. Er
was geen of bijna geen koppeling met een GIS. Dat
kwam tot uiting in bijvoorbeeld het verlenen van ver-
schillende vergunningen. Die worden verstrekt door
meerdere afdelingen. De Wet algemene bepalingen
omgevingsrecht (Wabo) wil één omgevingsvergun-
ning bij bouw- of verbouwaanvragen voor burgers en
bedrijven. Er was de behoefte om informatie in te zien
aan de hand van locatie. Onder meer welke vergunnin-
gen nodig zijn voor een gebied en welke beperkingen
erop liggen. De hele aanvraag moet van begin tot eind
gemoniteerd kunnen worden en in geval van proble-
men moeten er direct corrigerende acties uitgezet kun-
nen worden. Dat is nu het geval.
Het gemeentepersoneel was nog niet echt bekend over
wat mogelijk is met een GIS. Over Geoweb, waar per-
soneelsledengegevens en brondocumenten kunnen
raadplegen, zijn de personeelsleden nog steeds heel
enthousiast. De integratie met centrale systemen bin-
nen de Gemeente Den Helder zorgde voor een flinke
verandering binnen de huidige werkzaamheden van
personeelsleden. Taken en functies veranderden deels
door het inzetten van geo-informatie. En in een vol-
gende stap gaat de burger actief betrokken worden
om z’n eigen geo-informatie te controleren en aan te
passen.
10 jAAR IN PeRSPectIeF: GeMeeNte deN HeLdeR
23
Column
10 jaar In Perspectief. Een mooi moment om 10 jaar terug, maar
vooral om 10 jaar vooruit te kijken. In 10 jaar In Perspectief is de
behoefte om kennis te delen een constante factor in GIS-land:
of dat nu ‘old school’ verloopt via een magazine als In Perspec-
tief, een bijeenkomst als de GIS Tech of een gebruiksgroep als de
AGGN; of juist 21e eeuws via social media als LinkedIn of Twitter.
Dat maakt in essentie niet uit. Al ligt de kracht van de social media
juist in de interactie die het biedt: #durftevragen!
Een andere constante factor is de potentie van de geo-toepas-
singen. Sla er 10 jaar In Perspectief op na en de rijkdom aan
toepassingen stroomt je tegemoet. Natuurlijk zitten er in de
loop der tijden verschuivingen in. Onder invloed van maatschap-
pelijke, economische en politieke ontwikkelingen heeft onder
meer openbare orde en veiligheid in de afgelopen jaren meer
geo-aandacht gekregen, terwijl de aandacht voor ruimtelijke
ordening (overigens dé klassieke geotoepassing) is verminderd.
Een verandering die mij enorm aanspreekt is de comeback van de
cartografie. Gedreven door kansen die usability biedt op speci-
fieke mogelijkheden van verschillende soorten en maten devices
als tablet en smartphones merken webdesigners en cartografen
steeds meer dat ze ‘familie’ van elkaar zijn. Beide disciplines zijn
immers allemaal bezig met ‘hoe breng ik de boodschap zo effec-
tief of efficiënt over aan mijn publiek’. Daar gaan nog hele mooie
dingen uitkomen.
Wat vooral verandert is de rol van de geo-afdelingen binnen organi-
saties. “Geo wordt mainstream”, roepen we al jaren, al ruim meer
dan 10 jaar zelfs. Die kreet komt nog te vaak neer op tevreden
constateren dat op 80 procent van de PC’s een geoviewer of desktop
(Arc)GIS aanwezig was. Geo wordt echter pas werkelijk mainstream
als je het niet meer als zodanig herkend. Geo-informatiemanage-
ment bestaat niet, geo is een aspect in generiek informatiemanage-
ment. Dat lijkt op het eerste oog misschien een zwaktebod, maar
het is juist een kracht. Het post-geo tijdperk is begonnen!
AUTEUR: Gert-Jan van der Weijden | Gemeente Den Haag
E-MAIL: [email protected]
TWITTER: @gisnederland
Het post-geo tijdperk
“De rijkdom aan toepassin-gen stroomt je
tegemoet.”
24
‘Ik zie In Perspectiefaltijd graag verschijnen’
Ruben Bruijning, medewerker geo-
informatie, Hoogheemraadschap
van Schieland en de Krimpener-
waard:
Vraag 1: Hoe lang lees je In Perspec-
tief al?
“Al lang. Sinds wij Esri-software ge-
bruiken. Het is fijn om geïnformeerd
te worden over de GIS-wereld die
altijd in beweging is. Wat er voor
mij uitspringt is de uitbereiding qua
mogelijkheden voor het inwinnen
van data, zowel qua techniek als
toepassingen.”
Vraag 2: Wat gaat volgens jou de
komende 10 jaar op GIS-gebied een
grote rol spelen?
“Zonder twijfel 3D. De inwinmo-
gelijkheden zijn enorm toegeno-
men. Verder verwacht ik een groei
in ‘intelligentie’ in de analysemo-
gelijkheden. Zoals nu al gebruikt
wordt in mutatiesignalering op
luchtfoto’s. En mobiel: in tegenstel-
ling tot 10 jaar geleden heeft ieder-
een nu een of meerdere mobiel-
tjes, zijn ze online en gebruiken ze
allerlei apps. Een iPhone heeft meer
rekenkracht dan de NASA toen ze
een man op de maan zette. Als je
die kracht weer gebruikt met geo-
toepassingen, dan zijn we nog maar
net begonnen met ontdekken wat
de mogelijkheden zijn!”
Chantal Melser, projectleider ruim-
telijke statistieken, Centraal Bureau
voor de Statistiek:
Vraag 3: Waarom lees je In Perspec-
tief?
“Ik lees het magazine sinds 2007,
toen ik projectleider Bestand Bo-
demgebruik werd op het CBS. Ik zie
het altijd graag verschijnen. Ener-
zijds om te weten wat er in grote
lijnen speelt, anderzijds om globaal
te zien wat er gebruikt wordt in
GIS-projecten en hoe dat er in de
praktijk uitziet. Zo doe ik zelf ook
nieuwe ideeën op. Bijzonder vind
ik dat elk artikel is geschreven, zo-
dat ook mensen zonder technische
GIS-achtergrond het moeiteloos
kunnen volgen. Selecteren hoeft
niet. En wil je het wél technischer?
Dan draai je het blad om en lees je
de ArcGIS-Actueel.”
Vraag 4: Wat vond je de afgelopen
10 jaar de interessantste GIS-ont-
wikkeling?
“De groei van GIS-zaken zelf. Door
de omarming van de TomTom is er
méér veranderd dan dat automo-
bilisten niet meer de weg hoeven
vragen. Ineens wordt het voor ie-
deréén duidelijk dat de combinatie
van computers en plattegronden
een goudmijn is. Daardoor wordt
het steeds belangrijker om de in-
formatie intuïtief te brengen. Ach-
terliggende data en analyses blijven
belangrijk, maar daarnaast moet
het eindproduct in één oogopslag
duidelijk zijn. De kaart op zichzelf
blijft het verhaal vertellen.”
Maryse Bücking, adviseur informa-
tiemanagement, Oranjewoud
Vraag 5: Wat vind je van het maga-
zine In Perspectief?
“Het is een magazine waarbij het
niet altijd om de praktische toepas-
singen van GIS gaat, maar ook om
de beleidsmatige of procesgerichte
aspecten die GIS met zich mee-
brengt. Ik lees het met name om te
zien wat je nog meer met GIS kunt
doen dan waar je zelf mee bezig
bent.”
10 jaar in
PerSpectief
een 10-jarig jubileum is een mooie mijlpaal, maar een magazine bestaat bij de gratie van lezers. We stellen daarom
deze editie 10 vragen aan een aantal lezers over In Perspectief! Lezer Niek van den Berg: “Ik lees het om te lezen hoe
GIS wordt gebruikt door professionals in andere vakgebieden en om door die vakgenoten te worden geïnspireerd.”
“De iPhone heeft meer reken-kracht dan de NASA toen ze een man op de maan zette.” Ruben Bruijning
Vraag 6: Welke editie of artikel is je bijge-
bleven?
“Een artikel over GIS voor verzekeringen,
juist een zakelijke klant waarvan je niet
verwacht dat die iets met GIS doet. Ik ver-
wacht de komende tijd meer nieuwe web-
toepassingen en apps.”
Niek van den Berg, geo-informatiekundi-
ge, BügelHajema Adviseurs:
Vraag 7: Wat vind je bijzonder aan het ma-
gazine In Perspectief?
“Het is voor iedereen leesbaar, ook voor
niet-techneuten. De kern van veel artike-
len gaat over verandering, omgaan met
informatie en over organisaties. De inter-
views gaan vooral over de beweegredenen
om met ArcGIS aan de slag te gaan. Verder
ziet het er professioneel uit en leest het
makkelijk. Ik lees het al acht jaar om te le-
zen hoe GIS wordt gebruikt door profes-
sionals in andere vakgebieden en om door
die vakgenoten te worden geïnspireerd.”
Vraag 8: Waar verwacht je meer over te
lezen in de komende – zeg – 10 jaar?
“Ik denk dat lokale dataopslag wordt ver-
vangen door opslag in de cloud. Daarmee
vervalt de laatste grote barrière om GIS-ge-
gevens via websites te ontsluiten. Apps die
kaarten produceren worden belangrijker
op internet. Zo wordt GIS bereikbaar voor
iedereen die websites bouwt of beheert.
GIS wordt echt onderdeel van internet en
dat heeft grote impact op het werkveld.”
Tirza Bont, Adviseur GIS, Iv-Infra:
Vraag 9: Heb je een favoriete rubriek?
“Het geheel is praktijkgericht ingestoken,
waardoor het lekker leest en inzicht geeft
wat elders gedaan wordt. De columns zijn
mijn favoriet. Maar, het artikel ‘De hele
stad op je bureau’ uit 2010 is mij het meest
bijgebleven van de 5 jaar dat ik het blad
lees. Het is een mooi artikel, omdat dit het
snelle verloop van de technologie en ook
het weide gebruik van geografische gege-
vens in de huidige samenleving weergeeft.
En ook dat er nog steeds veel nieuwe tech-
nieken bedacht worden.”
Vraag 10: Welke verandering blijft je in-
trigeren?
“10 jaar geleden kwam ik voor het eerst
met GIS in aanraking tijdens mijn studie
Geodesie aan de TU Delft. Toen was GIS
nog niet toegankelijk voor iedereen en
was het een specialistisch onderwerp,
waar mensen buiten het vakgebied niet
veel van konden voorstellen. Nu heeft ie-
dereen een navigatiesysteem en kan men
niet meer zonder Google Maps. Mensen
gaan meer geografisch denken. Ik ver-
wacht dat GIS nog veel meer gebruikt en
ingezet gaat worden door iedereen.”
AUTEURS: Harmen van Doorn en
Wilfred Hermans
E-MAIL: [email protected]
“GIS gaat meer gebruikt worden.”Tirza Bont
“Ik verwacht veel meer web-toepassingen en apps.”Maryse Bücking
25
26
10 jaar in
PerSpectief
In Perspectief bestaat 10 jaar. In die
periode zijn ruim 30 edities gemaakt.
tijd om eens uitgebreid stil te staan
bij dit magazine. We blikken terug
met jan Willem van eck, directeur
strategie bij esri Nederland. jan Wil-
lem, toen nog manager marketing
en communicatie, was erbij toen de
eerste editie vorm kreeg.
Ze liggen er allemaal. Op de tafel
voor ons ligt 10 jaar geschiedenis
beschreven in een reeks In Perspec-
tief-edities. “Dit weet ik nog wel ja,
de eerste In Perspectief”, zegt Jan
Willem. Terwijl hij het eerste exem-
plaar oppakt twinkelt er iets in zijn
ogen. “Het geheel ziet er best goed
uit, voor een kleurenprint”, conclu-
deert hij.
GOed NAdeNkeN
“De eerste uitgave was een experi-
ment. Best een uitdaging voor een
GIS-bedrijf. Een blad maken is im-
mers iets heel anders dan we nor-
maal doen.” Maar leuke ideeën wa-
ren er genoeg. Zo stonden er in het
begin elke keer drie rubrieken op de
cover genoemd die respectievelijk
begonnen met de letters G, I en S:
GIS. “Esri is GIS en GIS is Esri, dat is
wat het is.”
De behoefte aan een eigen maga-
zine ontstond, omdat Esri Nederland
het nieuws op een andere manier
wilde communiceren. “Hoe meer
activiteiten we deden, hoe meer
behoefte we kregen om dat te be-
schrijven.” En zo bracht Jan Willem
‘Samen op reis gaan’
27
een decennium geleden – samen
met collega’s – In Perspectief tot le-
ven. Deze was specifiek gericht op
een bijeenkomst voor mensen van
waterschappen. “We dwongen en
dwingen onszelf met dit blad ook
om goed na te denken over wat
we vinden. Dat moet, als je iets
opschrijft. Wat we daarna vooral
beoogden met het magazine was
klanten aan het woord laten, hen
de ruimte geven om hun ervaringen
te delen met anderen.”
VeRANdeRINGeN?
We bladeren de edities een voor een
door. Wat valt op? “Als ik op hoofd-
lijnen kijk is er niets veranderd. Niet
de technologie staat centraal, maar
wat mensen ermee doen. Verder
blijft inhoudelijk de essentie gelijk.
GIS is data beheren, analyseren, vi-
sualiseren en communiceren. Wel
zijn er nieuwe functies bijgekomen.
De manier waarop we nu met infor-
matie omgaan is totaal anders door
bijvoorbeeld de cloud. Ten slotte
zijn veel gezichten die je voorbij
ziet komen ook gebleven. Collega’s,
klanten. Ze zien er allemaal nog wat
jonger uit.”
Het magazine is in de tijd twee keer
van vorm veranderd. “We kozen in
2005 voor een totaal ander format.
Een kleiner boekje, daardoor ook
dikker en met op de zijkant tekst.
Het is elke keer meegegaan met
de tijd, mooi meegegroeid met de
dingen die klanten, en dus Esri, be-
langrijk vinden.” Er kwamen ook
advertenties in het blad, soms een
themanummer en de cover werd
belangrijker. “Heel indrukwekkend
vond ik de keer dat we naar de grot-
ten onder de Cauberg in Limburg
gingen. Het is aanlokkelijk om het
verhaal in actie te zien en daardoor
mochten we het gangenstelsel erva-
ren.”
ONtWIkkeLINGeN?
Na de tweede restyle werden ArcGIS
Actueel Magazine en In Perspectief
voortaan gecombineerd uitgegeven
en toch gescheiden gehouden. “De
toepassing en techniek in één blad.
Een logische en goede stap, want je
kan het niet los zien van elkaar.”
Jan Willem pakt de meest recente
editie en vergelijkt hem met eentje
uit 2004. “Ik denk dat de persoonlij-
ke factoor meer centraal is komen te
staan. Ook al is de rol van technolo-
gie groter geworden, we staan nog
steeds zelf aan het roer: gebruiken
we een app, of juist niet. Testen of
technologie bij ons past is in de app-
wereld wel erg gemakkelijk gewor-
den. En volhouden dus relatief lastig.
tOekOMStMUZIek
Jan Willem stopt even met bladeren
in de editie van 2004 bij een artikel
over mobiel GIS. “Haha, het ging
toen natuurlijk wel over zo’n koel-
kast, he. Nu praten we in die con-
text over smartphones. Toch wel
weer heel anders.”
Volgt er nog een decennium In Per-
spectief? Jan Willem is voorzichtig:
“Ik denk nog wel zeker 5 jaar. Er zijn
verschillende manieren om mensen
te ontmoeten en kennis over te dra-
gen. Dat kan dus ook in een andere
vorm zijn. Dit is wat het nu is. Ik zie
het als samen op reis gaan met de
klanten. En de IP is een ‘reisbegelei-
der’ of ‘reisdagboek’. Je kunt terug-
kijken en zien hoe het landschap er
in het verleden uit zag en waar we
naartoe gaan.”
AUTEUR: Harmen van Doorn
E-MAIL: [email protected]
‘Samen op reis gaan’
De allereerste editie van In Perspectief.
“Persoonlijke factor meer centraal.”
28
10 jaar in
PerSpectief
Wim Evers, adviseur geografische informatie technolo-
gie en management, Geonaut
“Mijn visie die ik in 2009 in In Perspectief uiteen zette – na-
melijk dat geo-informatie steeds dichter bij de consument
komt te staan – is nog altijd actueel. GIS wordt ongemerkt
in steeds meer toepassingen gebruikt. Terugkijkend op de
afgelopen 3 jaar valt onmiddellijk de exponentiële groei
van geo-informatiegerelateerde toepassingen op location
based services, apps en cloud computing.
De hoeveelheid GIS-gerelateerde data is sterk toegeno-
men. De betrouwbaarheid is niet altijd gevalideerd en
juist daardoor blijven data-integriteit en systeemcom-
plexiteit technische aandachtspunten. Belangrijk hierbij
is dat de overheid zowel op nationaal als Europees ni-
veau in hoog tempo haar (geo)datavoorziening op orde
brengt, onder meer met basisregistraties en ‘plan4all’:
het harmoniseren van ruimtelijke planningsdata en ver-
wante metadata volgens de INSPIRE-principes.
De interessantste GIS-ontwikkeling in de afgelopen 10
jaar vind ik de toegenomen vraag naar geo-informatie
voor allerlei (beleids)toepassingen en maatschappelijke
vraagstukken, en de nieuwe mogelijkheden die internet-
technologie hierbij bood. WebGIS-technologie is de nor-
maalste zaak van de wereld geworden. De geo-informa-
tiesystemen verschuiven steeds meer in de richting van
computer-animated kaarten. De komende 10 jaar gaan
volgens mij sensoren in combinatie met nanotechnologie
een grote rol spelen. Trend hierbij is de toename van de
afhankelijkheid van ICT en GIS.”
Hans Hainje, afdelingshoofd Geo-ICT, MUG Ingenieurs-
bureau
“Ik heb - in die periode als Esri en AQUAGIS-medewerker
- met veel plezier meegewerkt. Ik herinner me vooral het
eerste nummer van In Perspectief, een water-themanum-
mer met de nadruk op INTWIS en Waterschappen. In het
eerste artikel werd de overgang van INTWIS ArcView 3
naar 8, de koppeling met Business Objects en INTWIS be-
sproken.
Er is in de afgelopen 10 jaar weinig veranderd, vind ik.
Veel GIS-onderwerpen van toen zijn nog steeds actueel.
Het verlaten van het specifieke GIS-domein, waarbij met
mobiel-GIS, web-GIS, een geodatabase en de traditionele
desktopomgeving als beheeromgeving een totaal GIS is
ontstaan en waarbij door basisregistraties en standaar-
den het verdergaand inzetten van GIS is versneld.
Ik verwacht in de toekomst veel van de BGT (Basisregis-
tratie Grootschalige topografie), ik hoop dat de energie
rond de BGT gaat komen; een enorme kans voor een geo-
ICT’er.”
toen & Nu
“Veel GIS-onder-werpen van 10 jaar geleden zijn nog steeds actueel.”
29
Jan Heida, business developer, Esri Nederland
“Ik stond in de eerste In Perspectief. Ik werkte bij Wet-
terskip Fryslân en ik denk dat we druk bezig waren met
het implementeren van INTWIS. Vorig jaar stond ik in
een artikel met Noorderzijlvest. Beide artikelen hadden
te maken met data, informatie en de afspraken daarom-
heen. In de processen voor gegevensbeheer is weinig
veranderd. Wel is het gebruik van GIS enorm toegeno-
men, iedere waterschapper heeft ermee te maken. Het
leveren en delen van geo-informatie is versneld, door de
verschuiving van analoog naar digitaal. Opeens hebben
we een iPad in de bestuurskamer in plaats van een stapel
papieren. De druk op het beheerproces neemt daarmee
toe: wat lever je, en kloppen je gegevens? Hoe worden je
gegevens gebruikt en ken je de gebruikers van je gege-
vens nog?
Het digitaal delen van data vind ik de interessantste
GIS-ontwikkeling. Daar zit een hele infrastructuur achter
wat het mogelijk maakt. Het werken met andere tech-
nologieën maakt dat Esri een vooraanstaand GIS-bedrijf
is. Deze houding helpt onze klanten ook deze slag te
maken. Onze basemaps vind ik een schitterende ontwik-
keling; in combinatie met ArcGIS Online kunnen we ge-
makkelijk processen ondersteunen. Daarmee vind ik de
GIS-infrastructuur de meest interessante ontwikkeling.
Het stelt ons in staat om de juiste informatie op de juiste
plek op het juiste moment te leveren.
GIS zal ontwikkelingen via kaarten transparant maken.
Daarnaast wordt omzetten van ruwe data uit radarbeel-
den, satellietdata en luchtfoto’s in informatie belangrijk.”
Bas Bijtelaar, business manager, Esri Nederland
“Het artikel over Staatsbosbeheer ging over in hoeverre
geografie een rol speelt in het werk van boswachters en
terreinbeheerders. Zo’n 600 medewerkers van Staatsbos-
beheer, meer dan de helft, werken met GIS.
Er is sindsdien een bredere inzet van GIS: ook handha-
vers, boswachters, beheerders, vergunningverleners en
beleidsmedewerkers werken nu met GIS. De GIS-afdeling
is veelal een onderdeel geworden van de ICT-organisatie.
Dat zie je in het algemeen ook gebeuren. Bijna iedereen
gebruikt nu digitale kaarten. Of het nu voor het vinden
van de route of de dichtstbijzijnde supermarkt is, of voor
het verkrijgen van een landbouwsubsidie. GIS is onmis-
baar geworden.
Als gevolg van kostenbesparing, complexe vraagstuk-
ken in de samenleving en toenemende roep om transpa-
rantie, werken overheden en bedrijven steeds vaker sa-
men. Dat stelt nieuwe eisen aan de toegankelijkheid van
GIS-software voor de toekomst en data. Standaarden
zijn cruciaal, maar ook beschikbaarheid. GIS zal vanuit de
cloud beschikbaar komen voor allerlei platforms. Gemak-
kelijk, schaalbaar en betrouwbaar.”
toen & Nu
“GIS is onmisbaar geworden.”
30
‘Via In Perspectief leg ik mijn werk uit aan anderen’
Marc Hoogerwerf, consultant geo-
solutions, is één van de personen
uit de GIS-wereld die wat vaker in
In Perspectief verscheen. Met hem
blikken wat uitgebreider terug.
Wanneer stond je in In Perspectief?
“Onder meer met een verhaal over
het Geoloket in 2008 en in 2009
over het overbruggen van de kloof
tussen GIS en ICT.”
10 jaar In Perspectief; wat is je bij-
gebleven?
“Het samenvoegen van ArcGIS
Actueel en In Perspectief.”
Is In Perspectief relevant voor je
werkzaamheden bij Royal Hasko-
ning?
“Zeker. Ik vind het prettig dat de
verhalen in normale mensentaal
zaken beschrijven waar ik dage-
lijks mee bezig ben. Dat maakt het
voor mij gemakkelijker om mijn
werkzaamheden uit te leggen aan
collega’s of klanten die niet in het
wereldje zitten. Ik heb dus geregeld
artikelen eruit gescheurd of een
link doorgestuurd.”
In 2008 stelde je dat de potentie
van webservices nog niet zichtbaar
was. Hoe is dat nu?
“Dat begint te komen. Provincies
hebben nu allemaal een URL waar
je toegang hebt tot hun services
zodat je beschikking hebt over alle
provinciale gegevens, en een geza-
menlijke catalogus, het Provinciaal
Georegister. We staan aan het be-
gin van een nieuwe manier van in-
formatie ontsluiten. En Esri heeft
met ArcGIS Online een enorme stap
gezet om het maken en gebruiken
van services voor een groter publiek
toegankelijker te maken.”
Zullen de ontwikkelingen komende
10 jaar sneller gaan dan het afgelo-
pen decennium?
“Ik denk het wel. Veel organisaties
stellen hun gegevens beschikbaar,
en daar zijn ze trots op. De komen-
de jaren zullen we zien dat mensen
kritischer worden op het aanbod:
wat krijg ik, kan ik er wat mee en
is het relevant? Nu al bepaalt de
actualiteit steeds meer het aanbod.
Je pakt een dataset, je zet het op
ArcGIS Online en de gegevens zijn
beschikbaar voor de hele wereld.
Met de groeiende hoeveelheid be-
schikbare zin en onzin wordt het
een uitdaging om goede informatie
te destilleren uit een enorme hoe-
veelheid gegevens waarvan de kwa-
liteit niet altijd even goed is.”
In 2009 nam je waar dat de kloof
tussen ICT en GIS steeds kleiner
wordt, om te beginnen bij het LNV,
maar ook bij meerdere organisa-
ties. Hoe is die situatie nu?
“Op het gebied van technologie en
standaarden groeien werelden naar
elkaar toe. Geografie gebruikt ook
steeds vaker standaarden die in de
ICT-wereld gemeengoed zijn. Maar
in het begrijpen van elkaars wereld
valt nog veel te winnen.”
Welke ontwikkelingen wat betreft
GIS en Esri hebben je het meest ver-
rast?
“Toen we informatie niet alleen via
SOAP-standaarden aan gingen bie-
den, maar ook via REST, is het ge-
bruik van die services en de manier
waarop mensen daarmee omgin-
gen enorm veranderd. Esri heeft me
aangenaam verrast met het portaal
ArcGIS Online.”
Bestaat In Perspectief nog over 10 jaar?
“Ik hoop het wel. Misschien in
een andere vorm, bijvoorbeeld via
feeds.”
AUTEUR: Wilfred Hermans
E-MAIL: [email protected]
10 jaar in
PerSpectief
31
Op de redactie
Het begint met een goede planning. Wan-
neer willen we dat het magazine uitkomt?
Dan rekenen we terug. Zo’n drie maanden
van tevoren vindt een redactieoverleg
plaats met diverse mensen uit de organisa-
tie. De afdeling Marketing & Communica-
tie gaat hierin in gesprek met de business
managers van alle markten, opleidingen
en teamleider support en projecten be-
trokken bij dit overleg. We bespreken de
invulling. Wat speelt er? Welke thema’s
zijn belangrijk? Welke paralellen kunnen
we trekken? Enzovoort.
Vervolgens ga ik, samen met mijn direc-
te collega van de afdeling Marketing &
Communicatie, Corine Meppelink (mar-
ket developer), aan de slag. Dat houdt in
praten met collega’s om te kijken of de
ideeën die we hebben kunnen worden
uitgevoerd. We willen een onderwerp be-
lichten, maar zit er echt een verhaal in?
We willen meer weten!
Corine en ik nemen vervolgens samen de
mogelijke inhoud door met Ron Noord-
huis, manager marketing en communi-
catie. We kijken specifiek naar de balans
tussen de artikelen. Vervolgens gaan we
de ideeën uitwerken: de organisaties be-
naderen met de vraag of ze mee willen
werken en een briefing opstellen voor
degene die hen gaat interviewen. Of – als
iemand het artikel zelf wil schrijven – een
goede instructie geven.
In de tijd die volgt doe ik zelf diverse inter-
views en review ik de teksten die binnen-
komen. Elk
artikel wordt
kritisch na-
gelezen en
beoordeeld.
Per editie
worden zo’n
25 tot 30 ar-
tikelen ge-
schreven.
Dan begint
het grote
puzzelwerk. Welke foto’s, beelden of
screenshots gaan we waar gebruiken?
Waar sturen we een fotograaf op af?
Hoe moet de foto op de cover eruit zien?
Hebben we alle vaste rubrieken gevuld?
Waar komt welk artikel in het magazine?
Als alles binnen is, goed bevonden is, de
geïnterviewden zijn akkoord, gaat het
vormgevingsbureau Lens Communicatie
de grote uitdaging aan om de tekst van
mooie opmaak te voorzien en het beeld-
materiaal de juiste plek te geven. Hier
volgt een correctieronde op om de punt-
jes op de spreekwoordelijke ‘i’ te zetten.
Het blad kan naar de drukker. Twee we-
ken later valt het magazine bij u op de
mat, of in uw e-mail inbox. U kunt gaan
lezen!
AUTEUR: Harmen van Doorn
E-MAIL: [email protected]
TWITTER: @harmen_vandoorn
10 jaar in
PerSpectief
Hoe wordt In Perspectief gemaakt?
Deze jubileumeditie is ook
voor mijzelf een bijzon-
dere editie. Dit is namelijk
alweer de vijftiende keer
dat ik In Perspectief maak!
Daarmee heb ik bijna de
helft van de totale IP’s –
zoals we het magazine in-
tern noemen – gemaakt.
Toch is het elke keer weer
een enorme uitdaging om
u als lezer een interessant
blad voor te schotelen. Een
enorme bevalling!
We nemen u als lezer op
een toegankelijke manier
mee in de diversiteit die de
GIS-wereld te bieden heeft.
Het brengt het goede werk
van onze klanten en part-
ners onder de aandacht.
Het eindresultaat is altijd
weer de moeite waard.
Uiteindelijk kunnen we de
lezer altijd blij maken met
mooie verhalen. In Perspec-
tief maken we voor de le-
zer, het is dan ook fijn dat
uit de lezersonderzoeken
die we houden het maga-
zine goed wordt gelezen
en wordt gewaardeerd.
Daar gaat het om!
elk halfjaar krijgt u weer een In Perspectief. Op de mat (lees: postvakje) of in uw e-mail
inbox. Om steeds weer een mooie editie van het magazine uit te kunnen brengen moet
er veel werk worden verricht. Aan elke uitgave werken dan ook een hoop mensen mee.
In dit artikel neem ik u in vogelvlucht mee hoe het er bij ons op de redactie aan toe gaat.
giS
dienSten
René den Harder, coördinator van het GIS-applicatiebe-
heerteam bij ProRail.
“We nemen dienstverlening van Esri af, omdat we han-
den en voeten te kort komen. We zouden via allerlei
partijen GIS-mensen kunnen inhuren, maar we hebben
bewust voor Esri gekozen. Eerst kwam Erik Kuipers ons
helpen. Na twee jaar was hij toe aan verandering binnen
Esri en werden zijn werkzaamheden in overleg door Jack
overgenomen. Jack doet van alles bij ons: hij denkt mee,
adviseert en pleegt onderhoud. Bij nieuwe projecten
kijkt hij welke eisen en wensen we hebben. Die vertaalt
hij naar het Esri-platform en hij doet wat nodig is om de
boel werkend te krijgen. Hij weet welke extensies of li-
centies we nodig hebben, waar we moeten uitbreiden,
waar juist niet en wat we kunnen combineren. Het neer-
zetten van een gedegen platform en het operationeel
zijn daarvan is voor ons essentieel.
De meerwaarde van iemand van Esri is voor ProRail over-
duidelijk; op een gegeven moment moesten we om bud-
gettaire redenen met minder mensen gaan werken. Jack
bleef, omdat wij de meerwaarde van zijn werk kunnen
aantonen. Een deskundige in huis, schakelt stukken snel-
ler dan wanneer dat via een supportafdeling moet. Bij in-
cidenten is hij als vraagbaak direct aanwezig. We zijn blij
met een Esri-man die we niet hoeven in te werken. Het
voordeel van het feit dat hij structureel voor ons werkt,
is dat hij zeer snel gedegen adviezen geeft. Jack kent het
ProRail-proces. Als wij hem vertellen welke richting we op
willen, vertelt hij ons wat daarvoor nodig is. We weten
dat we nu het juiste pad gekozen hebben, en structureel
goed bezig zijn. Esri loopt namelijk voorop in de GIS-ont-
wikkelingen. We hoeven dan ook niet voor verrassingen
te komen staan en de hele boel op z’n kop te zetten.
We zien Jack als een echte ProRail’er. We laten hem dan
ook niet geïsoleerd zijn kunstje doen. We willen hem juist
zoveel mogelijk betrekken bij de organisatie. Hij woont
vergaderingen dus gewoon bij, zodat hij weet wat er
speelt en zo goed mogelijk advies kan geven.”
32
Vruchtbare samen-werking ProRail en esri Nederland
Foto: Erik Visser
jack van der Horst is als technisch consultant van esri bij
ProRail ingezet voor structurele dienstverlening in de
vorm van applicatiebeheer. Hoe kijkt jack naar zijn werk-
zaamheden bij ProRail, en wat vindt ProRail van deze
dienstverlening? “de meerwaarde van esri Nederland is
voor ProRail overduidelijk.”
33
“Als wij Jack vertellen welkerichting we op willen, vertelt hijons wat daarvoor nodig is.”
“Er zijn medewerkers diedenken dat ik drie dagen bij ProRail in dienst ben.”
Jack van der Horst, technisch consultant bij Esri Neder-
land.
“Samengevat probeer ik ProRail als klant zoveel moge-
lijk te ontzorgen. Ik ondersteun ze, zodat alles wat bij
ProRail met Esri-software te maken heeft goed blijft
functioneren. Ik assisteer zowel bij het meedenken over
de beste manier, als bij het inrichten zelf. Soms heeft
mijn werk hier te maken met nieuwe wetgeving. Als
ProRail een deadline krijgt opgelegd om voor die tijd
informatie toegankelijk te maken, dan moet daarvoor
vaak een GIS-infrastructuur worden aangelegd.
Als ik een korte opdracht bij een klant doe en ik ken de
organisatie niet, dan is goed meedenken en op de actu-
aliteit inspelen veel lastiger dan wanneer ik ergens lan-
gere tijd werk, zoals nu bij ProRail. Als je langer bij een
klant werkt, voel je je vanzelf steeds meer betrokken bij
de organisatie. Dat is een wisselwerking; er zijn ook me-
dewerkers hier die denken dat ik drie dagen bij ProRail
in dienst ben. ProRail faciliteert en investeert ook in het
betrekken van mij bij de organisatie.
ProRail is professioneel bezig qua gebruik van GIS: de
organisatie gebruikt steeds meer de kracht van GIS om
geografische data te beheren en gebruiken. Ze hebben
de stap gezet naar het WebGIS en 3500 werknemers
toegang gegeven tot geografische data. Dat is een com-
pliment waard. Vroeger bleef het gebruik van geografi-
sche data vaak beperkt tot een select groepje medewer-
kers, nu kan iedereen binnen een organisatie er gebruik
van maken. Het is mooi om een klant te helpen hun soft-
ware zo intensief mogelijk te gebruiken. GIS kan ook bij
ProRail altijd nóg beter benut worden, en ik help ProRail
in dat ‘maximalisatieproces’. Dat is juist het leuke aan dit
werk. Ik ben niet alleen bezig met op verzoek servers
installeren of tabellen registeren in een database, maar
ik help de organisatie écht verder.”
AUTEUR: Wilfred Hermans
E-MAIL: [email protected]
PRORAIL eN GISRené den Harder: “Het GIS-werkveld groeit enorm
binnen ProRail. Met GIS leggen we alle assets vast en
meten we alles in: de spoorrails, bovenleiding, wis-
sels, overgangen en stations, maar we zetten GIS ook
in rondom vergunningen. Verder ontsluiten we via GIS
informatie voor alle medewerkers. Zo kan iedereen via
een viewer bij luchtfoto’s, opnames van treinbeelden
et cetera. Ook laten we in het GIS-systeem zien welke
sporen buiten dienst zijn. Daarnaast hebben we sinds
kort een applicatie die alle storingen op een kaart
weergeeft.
34
Nieuwe digitale Noordzeeatlas van Rijkswaterstaat via ArcGIS Online.
Boorplatforms, vissen, kabels, lei-
dingen, wrakken. Het ligt of leeft al-
lemaal in de Noordzee! Rijkswater-
staat heeft ontzettend veel van dit
soort gegevens over de Noordzee.
de Noordzeeatlas maakt deze infor-
matie beschikbaar voor iedereen.
Om de Noordzee-data toegankelij-
ker te maken is gekozen voor ArcGIS
Online, hét platform voor het delen
van (publieke) geo-informatie. Rijks-
waterstaat is enthousiast.
De overheid heeft in de loop van
de jaren informatie verzameld en
maakt het als ‘open data’ beschik-
baar voor het publiek. Dat gebeurde
ook met informatie over de Noord-
zee. De Noordzeeatlas bestaat al
sinds 1993. Het is ontstaan als na-
slagwerk in papieren vorm en kreeg
in 2004 ook een digitale variant.
cAPAcIteIt
Gerard Poot, opdrachtgever vanuit
Rijkswaterstaat, en Kirsten Culp,
projectleider van Grontmij GIS &
ICT, zijn trots op het resultaat. Wat
direct opvalt aan de nieuwe Noord-
zeeatlas is de eigentijdse look and
feel: de kaarten worden begeleid
door illustrerend beeldmateriaal en
ingeleid door een tekst die uitlegt
wat er in de kaart getoond wordt.
Er waren verschillende aanleidingen
voor het vervangen van de oude
atlas. Enerzijds moest de oude Ar-
cIMS-applicatie vervangen worden
door hedendaagse technologie, an-
derzijds was ook de gebruikersbe-
hoefte uitgebreid. Culp: “De atlas
is een dynamisch en levend iets, er
worden continu nieuwe kaarten aan
toegevoegd. Rijkswaterstaat wilde
de oude atlas behouden, maar dan
in een modern jasje en beschikbaar
maken voor een breed publiek via
pc, smartphone en tablet. Daarom
moesten we migreren.”
Publieke data opArcGIS Online
giS voor
overheid
Bron: beeldbank.rws.nl, Rijkswaterstaat, Joop van Houdt
35
Publieke data opArcGIS Online
BReed PUBLIek
Grontmij GIS & ICT vervult voor Rijkswater-
staat in veel projecten een adviserende rol.
“Ze worden, net als andere klanten over-
laden met technologische mogelijkheden.
Het belangrijkste uitgangspunt is: wie en
wat wil je bereiken?”
Rijkswaterstaat wilde allereerst de beschik-
bare informatie over de Noordzee delen
met iedereen. Er is daarom bewust geko-
zen voor ArcGIS Online. Is er wel zoveel
belangstelling voor de data van de Noord-
zee? “Er zijn stiekem heel veel mensen
die daarin geïnteresseerd zijn. Denk aan
natuurliefhebbers”. Zij kunnen hun hart
nu ophalen met de 120 services op ArcGIS
Online.
FLexIBeL
Alle data is in het project voor een quick
start geüpload naar ArcGIS Online. In
de loop van het jaar worden deze ver-
vangen door eigen webservices, zodat
Rijkswaterstaat het beheer direct kan uit-
voeren vanuit haar eigen infrastructuur.
ArcGIS Online blijft daarbij het portaal voor
het ontsluiten van de Noordzee-kaarten.
In het project heeft Grontmij veel hulp ge-
kregen van Esri Nederland. Dat was prettig,
want voor Grontmij was dit het eerste pro-
ject met ArcGIS Online. “We hebben steeds
veel contact gehad met Esri. De flexibiliteit
van product consultant Joris Bak was heel
erg fijn. Als je druk bezig bent wil je graag
snel antwoord op je vragen krijgen, ook ’s
avonds.” Projectleider Kirsten Culp: “Het
was voor zowel ons als Rijkswaterstaat een
gewaagd project, maar we zijn enorm trots
op het resultaat. De reacties zijn lovend.”
AUTEUR: Harmen van Doorn
E-MAIL: [email protected]
NOORdZeeAtLAS:
de FeIteN
De Noordzeeatlas is ver-
vaardigd in opdracht van
het Interdepartementaal
Directeurenoverleg Noord-
zee (IDON), een samenwer-
kingsverband van minis-
teries die een taak op de
Noordzee hebben.
• Huidige atlas:
www.noordzeeatlas.nl
• Nieuwe atlas: www.rws-
geoweb.nl/Noordzeeatlas
• In de zomer van dit jaar
(2012) vervangt de nieu-
we atlas de bestaande.
• Vanaf 2004 is de digitale
atlas in gebruik (ArcIMS),
in opdracht van Rijkswa-
terstaat RIKZ.
• 1500 – 2000 unieke bezoe-
kers per jaar.
• 130 Engelse en 130 Neder-
landse kaarten.
eFFIcIëNt eN NAUWkeURIGDe Noordzee-data kent diverse gebruikers. Voor het brede
publiek is er de Noordzeeatlas met kaarten en verhalen.
Voor professionele toepassingen kunnen actuele datasets
opgevraagd worden bij het Noordzee Loket. Voor het com-
bineren en analyseren van data zet Rijkswaterstaat Geo-
Web in. De hosting hiervan wordt verzorgd door Gront-
mij. Voor de locatie van bijvoorbeeld een windmolenpark
of afgifte voor een vergunning voor een zandwingebied
gelden bepaalde regels. Dit mag niet te dicht bij de kust-
lijn of vlakbij broedgebieden worden gepland. De ana-
lyses worden bij Rijkswaterstaat met GeoWeb 4 gedaan.
Via workflows (nieuw in versie 4) kunnen medewerkers
volledig ondersteund worden in hun werkprocessen.
In de Workflow Manager wordt een aantal standaard ta-
ken gekoppeld. Zo’n workflow is herhaalbaar en levert
dus veel efficiency op. Verder wordt het plannen een stuk
nauwkeuriger, en de communicatie wordt makkelijker
doordat een kaartbeeld gedeeld kan worden met een col-
lega, of een situatie eenvoudig afgedrukt kan worden in
een (management)rapportage. Voorheen werd de mede-
werker die handig was met ArcGIS for Desktop zwaar be-
last. GeoWeb geeft alle medewerkers díe tools in handen
die ze nodig hebben voor het uitvoeren van hun dage-
lijkse werkzaamheden.
36
giS voor
GemeentenBGT: één Nederland,één bron
Aan het woord is Peter Keijzer, co-
ordinator vastgoed en geo-infor-
matie voor de gemeente Dronten.
Zijn gemeente heeft een heldere
visie op de BGT, een digitaal be-
stand met actuele gegevens over
de inrichting van Nederland. In het
verlengde daarvan koos Dronten
voor GeoBGT, een applicatie van
Esri die voorziet in de opbouw en
het beheer van de BGT en de in-
tegratie met andere registraties.
Keijzer: “De BGT betekent voor de
gemeente Dronten dat we een ver-
beterslag gaan uitvoeren in onze
data gegevensomgeving.”
GeO-VIeWeR
Geo-informatie wordt al breed in-
gezet in de gemeente Dronten,
legt Keijzer uit. “We gebruiken
het als navigatiesysteem; een kaart
zegt meer dan duizend woorden.
Men vraagt steeds vaker informa-
tie op via geo-informatie. Facilitair
als wij zijn als geo-afdeling aan de
organisatie, hebben we intern bij-
voorbeeld een zogeheten geo-vie-
wer geïmplementeerd. Het gebruik
daarvan neemt enorm toe. Het is
gebruiksvriendelijk, en tegelijker-
tijd verloopt de interpretatie van
geo-informatie over het algemeen
sneller dan die van een lap tekst.
We willen de kracht van de kaart
de komende jaren heeft de invoe-
ring van de Basisregistratie Groot-
schalige topografie (BGt) bij alle
gemeenten hoge prioriteit. Met de
BGt gaat heel Nederland één kaart
gebruiken. Zo ook de gemeente
dronten, die een weloverwogen
keuze voor een product maakte
dat hen hierin ondersteunt. “Met de
applicaties van esri kunnen we via
diepteanalyses meer informatie uit
onze brongegevens halen. Zo kun-
nen we ons werk nog beter en ef-
ficiënter doen.”
Bron: beeldbank.rws.nl, Rijkswaterstaat, Bart van Eyck
37
BGT: één Nederland,één bron
oftewel geo-informatie tonen, en
de behoefte eraan versterken. Me-
dewerkers gebruiken het op steeds
grotere schaal, want we zien dat
men het lastig vindt als de omge-
ving even niet bereikbaar is. Voor
ons als geo-afdeling is dat een
mooie ontwikkeling.”
Toch wordt geo-informatie nog
vooral als specialisme gezien, een
apart soort informatiebron. Keij-
zer probeert dit met zijn afdeling
op gelijk niveau te krijgen met bij-
voorbeeld GBA-gegevens, die vol-
gens hem net zo belangrijk zijn.
“Met geografische informatie kun-
nen we de verschillende bronnen
koppelen, dat is het meest interes-
sante aan geo-informatie. Zo pro-
beren we dat intern ook te vertel-
len: geo-informatie is op zichzelf
niet zo spannend, maar de kracht
ervan is, dat het brongegevens met
elkaar kan verbinden. Het interes-
sante is dat de BGT de geografische
brongegevens compatible maakt
om dat koppelen te laten slagen.”
Als de BGT in 2015 klaar is, is deze
kaart niet alleen bruikbaar voor
gemeenten, maar voor alle over-
heden, als ondergrond voor uit-
eenlopende doelen. Zo wordt het
overkoepelende doel van de BGT
gehaald: de gehele overheid ge-
bruik laten maken van dezelfde ba-
sisgegevens over de grootschalige
topografie van Nederland.
GeOBGt
GeoBGT is gebaseerd op ArcGIS. In
combinatie met ArcGIS kan GeoBGT
de BGT creëren, beheren, integre-
ren en uitwisselen. Keijzer legt uit
dat Dronten niet lang aarzelde
over het inzetten van GeoBGT. “We
zijn van mening dat we met deze
applicaties via diepteanalyses meer
informatie uit onze brongegevens
kunnen halen, op een ge-
makkelijker manier. Zo
kunnen we ons werk nog
beter en efficiënter doen.
Esri sluit hiermee het bes-
te aan bij onze ambitie:
groeien van een registre-
rende gemeente naar een
informerende gemeente.”
De samenwerking met
Esri verloopt heel goed,
ervaart Keijzer. “Esri nam
zelf contact met ons op. Op basis
van een door hen afgenomen in-
terview kwamen ze met het voor-
stel om te participeren in de BGT.
We vinden dat wij gezien de hui-
dige kwaliteit van onze gegevens
een kwaliteitsslag moeten maken;
alles moet BGT-proof worden. Met
Esri-software kan dat het snelst
en meest efficiënt gebeuren. Des
te beter en sneller kunnen we de
burger van informatie voorzien.
En daar doen we het uiteindelijk
voor!”
AUTEUR: Wilfred Hermans
E-MAIL: [email protected]
“Esri sluit het beste aan bij onze ambitie.”
“De kracht van geo-informatie is het verbinden van brongegevens met elkaar.”
38
giS voor
mainportS
Havenschap moerdijkmaakt professionalise-ringsslag met Geoweb
We spreken met een drietal werkne-
mers namens Havenschap Moerdijk.
Rogier Fernhout is manager Ont-
wikkeling & Beheer, en zijn collega’s
Jan Bakker en Erik Smal bemoeien
zich met de GIS-ontwikkeling van
het Havenschap dat in 1968 is opge-
richt en 23 mensen in dienst heeft.
Fernhout: “We beheren en ontwik-
kelen het industrie- en haventerrein
Moerdijk, dat 2600 hectare beslaat.
We hielden onze ondergrond op
orde met het CAD-softwarepro-
gramma MicroStation. Ik kwam hier
5 jaar geleden in dienst en vroeg na
een tijdje waarom er geen gebruik
gemaakt werd van GIS, aangezien
veel data moeilijk vindbaar was.”
VAN cAd NAAR GIS
Documenten zoeken zonder inhou-
delijke betrokkenheid is een hele
klus in het hier aanwezige digitaal
documentensysteem, vond Fern-
hout. “Er ging een tijd overheen
voordat we Esri de opdracht konden
geven om GIS hier te implemente-
ren, onder meer omdat onze ser-
vers niet capabel genoeg waren.”
Afgelopen januari was het zover.
Bakker en Smal gingen op cursus
en begonnen met het maken van
kaarten. “Jan is hier al 37 jaar de
MicroStation-man. Van tekenen
wist hij alles, maar van GIS nog
niet zoveel. Erik is de ICT-man van
het Havenschap. Samen zijn ze met
GIS bezig, maar dat staat nog in de
kinderschoenen; de basis wordt nu
gelegd.”
Jan Bakker: “Er zat veel tijd tussen
de cursus en de implementatie. Ik
heb daarom geopperd om iemand
in te huren die weer een paar da-
gen met ons meekijkt. We krijgen
Intern de zaken op orde krijgen, inzichtelijke communicatie naar de klanten en sneller reageren op calamiteiten. drie be-
langrijke slagen die Havenschap Moerdijk wil maken. dankzij het groeiende gebruik van GIS en GeoWeb is dit mogelijk.
Bron: Havenschap Moerdijk
39
Havenschap moerdijkmaakt professionalise-ringsslag met Geoweb
wel wat op het scherm, maar soms
zitten we nog met de handen in
het haar.” Fernhout: “De dagen dat
productmanager René Colijn van
Esri Nederland hier was, waren erg
efficiënt.”
PORtAL
De aanleiding voor Havenschap
Moerdijk om met GIS te gaan wer-
ken, is tweeledig. Fernhout: “Intern
willen we daarmee onze zaken op
orde krijgen, en extern een betere
service leveren aan onze klanten.
Zij vragen vergunningen aan en zijn
bezig met fijnstof, geluidsoverlast,
risicocontouren en dergelijke. Infor-
matie hierover is bij de verschillende
overheden beschikbaar, maar een-
voudige ontsluiting hiervan is voor
verbetering vatbaar. Ik denk dat wij
over een paar jaar voor die bedrij-
ven een portal zijn om zulke data te
vinden.”
Havenschap Moerdijk gebruikt Geo-
Web intern om alle data beschik-
baar te maken voor iedereen, licht
Fernhout toe. “Als iemand iets wil
hebben, loopt hij bij Jan binnen met
de vraag of hij iets kan tekenen. Dat
tekenen zal blijven, alleen is het
idee dat iemand voor data de deur
uit moet achterhaald. De meer-
waarde van GeoWeb is dat diegene
het straks zelf kan opzoeken.
tABLet
Ook extern zal GeoWeb functioneel
zijn. Bakker. “Vergelijk het met iets
bestellen bij een internetwinkel.
Dat kan bijna iedereen, en onze
klanten kunnen straks met GeoWeb
ongeveer hetzelfde. Een kwestie
van doorklikken. Fernhout: “We
willen straks op een kaart kunnen
zien welke klant waar zit, hoe groot
zijn perceel is, of hij zijn rekeningen
op tijd betaalt, hoeveel havengeld
hij genereert et cetera. In Amster-
dam en Vlissingen werkt dat al pri-
ma, waarom dan niet bij ons?”
“Daarnaast willen we geografische
informatie buiten kunnen vastleg-
gen; dat iemand die met zijn tablet
buiten rondloopt en tekeningen re-
viseert, dit voor iedereen inzichtelijk
kan maken. Met die informatie op de
tablet kunnen we vervolgens weer
aan klanten laten zien hoe de zaken
ervoor staan. Bovendien is de be-
nodigde informatie bij calamiteiten
aanzienlijk sneller beschikbaar.
Onze data is dan beschikbaar voor
het netcentrisch werken bij calami-
teiten.”
Ook voor de organisaties waar-
mee het Havenschap samenwerkt,
is deze GIS-ontwikkeling handig.
Fernhout somt op: “Dat zijn onze
aandeelhouders de gemeente
Moerdijk en de provincie Noord-
Brabant. Daarnaast Leidingenstraat
Nederland. Verder enkele havenbe-
drijven, de Regionale MilieuDienst
en het Kadaster. Met XEIS, een soft-
warepakket van Arcadis, stellen we
onder meer onze beheerbegrotin-
gen op. Die worden straks via GIS
ook inzichtelijk.”
AUTEUR: Wilfred Hermans
E-MAIL: [email protected]
“Het idee dat iemandvoor data de deur uit moet,is achterhaald.”
Bron: Havenschap Moerdijk
40
Altenburg & Wymenga heeft 35 me-
dewerkers in dienst waarvan zes GIS-
specialist zijn. Eén daarvan is Lucien
Davids. Het werken met GIS heeft
binnen de organisatie de afgelo-
pen jaren een vlucht genomen. Toch
duurde het even voordat alles liep.
“Onze datasets werden van oudsher
op projectniveau ingewonnen en
opgeslagen, en nu moet alles cen-
traal worden ontsloten. We moesten
het digitale projectarchief door en
alle geodata verzamelen, controle-
ren, voorzien van metadata conform
ISO 19115/ ISO 19119 en gereed ma-
ken voor centrale ontsluiting.”
BedRIjFSBReed
Deze arbeid loont, meent Davids.
“In 2010 stonden we aan het begin
om ArcGIS breed in te zetten in de
organisatie middels onze eigen Geo-
Kijker op basis van ArcGIS Server-
technologie. Via een bedrijfsbrede
e-mail hebben we iedereen uitge-
nodigd voor een presentatie van de
lancering van GeoKijker. Dat werd
erg goed ontvangen, en tegelijk
hebben we daarmee de hele organi-
satie veel meer bij ons werk betrok-
ken. Iedereen kan nu gebruik maken
van GIS en dat wordt inmiddels flink
gedaan.”
Als een offerteaanvraag binnen-
komt, kan via GeoKijker worden
kracht
van de
Kaart
Kennismanagementdoor betrokkenheid
In 2010 schreef In Perspectief al over ecologisch onderzoeks- en adviesbureau Altenburg & Wymenga. toen lag de
focus op de toepassing van esri’s producten bij het Friese bureau, maar, zonder kennis kun je niet succesvol gebruik
maken van producten. dus ook niet van ArcGIS. Ook kleinere organisaties zoals Altenburg & Wymenga onderkennen
het belang van kennismanagement. “Om onze kennis te waarborgen, zorgen we er voor dat onze kennis altijd met
minimaal één collega van de afdeling Geo-informatie gedeeld is.”
41
Kennismanagementdoor betrokkenheid
gekeken of er al eerder een pro-
ject in de nabije omgeving is uitge-
voerd, en wat er precies gebeurd is,
legt Davids uit. “Dat is voordelig,
omdat we zo een goed overzicht
hebben van wat we al hebben en
wat er nog moet gebeuren. Inhou-
delijk dynamisch bezig zijn is waar
het bij ons om draait, oftewel ken-
nismanagement. Gedurende een
project wordt er ook vaak geo-data
ingewonnen die wij verwerken en
ontsluiten via onze centrale ArcGIS-
omgeving. Aan het eind van een
project kunnen daardoor ook an-
dere collega’s de projectdata inzien
en direct gebruiken. Tegenwoordig
is er steeds meer sprake van een di-
gitale oplevering van de geodata en
daar gaan wij ook in mee. Het wer-
ken met OGC-standaarden is een
must en hier springt ArcGIS Server
mooi op in.”
cOMPLexIteIt, VeRSNeLLING,
keNNISGROeI
Als ecologisch adviesbureau heeft
Altenburg & Wymenga op het ge-
bied van kennismanagement te ma-
ken met drie zaken: complexiteit,
versnelling en kennisgroei. Davids:
“Zo’n 5 jaar geleden had een GIS-
afdeling maar op een beperkt aan-
tal gebieden invloed en waren de
GIS-specialisaties te overzien. Nu
zijn veel meer mensen bezig met
ruimtelijke vraagstukken door het
gebruik van bijvoorbeeld Google
Maps. De specialisaties met betrek-
king tot GIS zijn vandaag de dag
enorm en maakt het werk uitda-
gend en divers.”
Ten tweede hebben we te maken
met versnelling. “Je ziet een enorme
groei als het gaat om smartphones,
tablets en cloud computing. We wil-
len daarin mee, als het bijdraagt aan
een efficiënter werkproces. We zijn
geen specifiek GIS-bedrijf, dus ont-
wikkelingen dienen bedrijfsproces-
sen te ondersteunen.” Het derde
punt, kennisgroei, ziet Davids als
volgt: “Door de hoeveelheid aan
kennis is het belangrijk om deze
goed te ontsluiten. Toegankelijk-
heid is cruciaal. We hebben een
centraal CRM-systeem en daarnaast
sinds de introductie van GeoKijker
een ruimtelijk informatiesysteem.
De twee informatiebronnen en -sys-
temen willen we koppelen. Daar is
veel nieuwe kennis voor nodig. In
onze GeoKijker kan een medewer-
ker ruimtelijk zoeken, maar ook op
onderwerp of op soortniveau. Bij-
voorbeeld: waar hebben we kievi-
ten geïnventariseerd? Je zoomt in
op een gebied en vervolgens kun
je zien welke projecten we in de in
deze omgeving hebben gedaan.
Met één druk op de knop zit je ver-
volgens in ons CRM.”
Om de zaken goed te borgen in onze
organisatie houden we de ontwikke-
lingen nauw in de gaten. Indien no-
dig scholen we ons door middel van
een cursus en/of opleiding, Davids is
momenteel bezig met de afronding
van zijn masterstudie GIMA.
keNNIS deLeN
Hoe zorgt Altenburg & Wymenga
dat er geen kennisproblemen ont-
staan? Davids: “Omdat GIS voor
ons werk zo belangrijk is, kunnen
we ons zes GIS’ers veroorloven. Ie-
dereen heeft een specialisatie. Om
onze kennis te waarborgen, zorgen
we dat we onze kennis altijd met
minimaal één collega van onze af-
deling delen.”
Het bedrijf Altenburg & Wymenga
is over de gehele breedte bekend
met geo-informatie. Daar wordt
bewust aan gewerkt, vertelt Da-
vids. “We hebben een nieuwsbrief,
De Geograaf, waarin we onze col-
lega’s op de hoogte brengen van
nieuwe ontwikkelingen en nieuwe
opgedane kennis. Verder waarbor-
gen we onze kennis bedrijfsbreed
door bijvoorbeeld naar symposia te
gaan. Zo gingen we onlangs naar
de GIS Tech, waar we veel van Ar-
cGIS Online hebben gezien en heb-
ben we zelf kort geleden nog een
presentatie gegeven op een Pro-
vero-congres. Dat brengt ons op
ideeën en geeft nieuwe inzichten.
We werken bovendien met z’n al-
len op één kamer zodat we kennis
snel kunnen delen en problemen
snel zijn opgelost.”
AUTEUR: Wilfred Hermans
E-MAIL: [email protected]
“Iedereen kan nu gebruik maken van GIS en dat wordt inmiddels flink gedaan.”
42
opinie Open geo-data in de praktijk
Overheden wereldwijd nemen open
data-plannen op in het beleid. Als
doelstellingen worden een toe-
name in transparantie, participatie
en efficiency genoemd. De basisge-
dachte: data, die met publieke mid-
delen is verzameld voor een primair
proces van de overheid, is wellicht
waardevol voor anderen.
POSItIeF
Ook de Europese Commissie staat
zeer positief tegenover het herge-
bruik van overheidsdata. Zij ziet
vooral het economische argument:
door de vrijgave van overheidsda-
ta, kan de economische activiteit
rondom overheidsdata verdubbe-
len. De belastingopbrengsten uit
die verdubbeling overstijgt de hui-
dige inkomsten uit overheidsdata.
In verschillende landen heeft dit
geleid tot nationale open data-ini-
tiatieven.
De Nederlandse overheid staat posi-
tief tegenover open data. Meerdere
ministers hebben zich positief over
Open data staat in het middelpunt van de belangstelling. Overheden, bedrijven, burgers en datajournalisten hebben
grote verwachtingen van open data en kijken vanuit verschillende perspectieven naar het onderwerp. Open data
kan vanuit verschillende drijfveren worden voortgeduwd: juridisch, economisch, technologisch, intern (bijvoorbeeld
beleidsmatig) en sociaal-cultureel. Maar ook vanuit een innovatie perspectief kan men naar open data kijken.
43
Open geo-data in de praktijk
data uitgesproken en de daad bij het
woord gevoegd: Rijkswaterstaat zag
een lange wens in vervulling gaan
met het vrijgeven van het nationaal
wegenbestand. Het Kadaster heeft
de basisregistraties topografie en
adressen en gebouwen vrijgegeven.
En ook Satellietdataportaal van het
Netherlands Space Office biedt de
data als open data aan.
VRIjGeGeVeN
Wat is open data? In een relatief
nieuwe omgeving is de definitie van
een onderwerp vaak nog in bewe-
ging. Open data wordt soms in ruw
formaat ter beschikking gesteld als
puntjes op een kaart of als een Ex-
cel-bestand met coördinaten. Soms
wordt open geo-data gezien als
een website waarin in het openbaar
naar digitale kaarten kan worden
gekeken, terwijl de data zelf niet
beschikking wordt gesteld.
Wat Esri betreft omschrijft de vol-
gende definitie open data het best:
“Data, die in het publieke domein
is vrijgegeven, en die voor iedereen
ter beschikking staat.” Het ‘publiek
domein’ betekent dat data vrij is
van auteursrechten. Hiervoor moet
de uitgever van de data een verkla-
ring leveren, die tevens goed bij de
data te vinden is.
WAARdeVOLLe OPeN dAtA
Of open data voor anderen waar-
devol is, is vaak lastig te boordelen
voor een bronhouder. Zo kan open
data in analoge vorm ook waarde
hebben, zeker als het handgeschre-
ven notities van een bestuurder zijn,
die in de zijlijn van een onderzoeks-
rapport zijn geplaatst.
Bepaalde kernmerken van open
sets kunnen de waarde voor an-
dere organisaties verhogen. Denk
aan kenmerken als kwaliteit (wat
is de kwaliteit van de dataset, aan
welke voorwaarden voldoet deze?);
actualiteit (van wanneer is deze da-
taset?); continuïteit (wordt de data
jaarlijks of maandelijks geüpdatet?);
metadata (een beschrijving van de
dataset zelf); contactpersoon (wie is
aanspreekbaar?).
ARcGIS ONLINe
Esri is een groot voorstander van
open data en ondersteunt de ge-
bruikers van Esri-technologie op het
open data-pad. Esri daagt u uit om
na te denken over de betekenis van
open data voor uw organisatie.
Heeft u data die u aan het publieke
domein beschikbaar wilt stellen?
Kunt u open data goed gebruiken
in uw werk? ArcGIS Online biedt u
een aantal nationale basiskaarten,
die dankzij open data zijn verrijkt.
U kunt gemakkelijk uw data toevoe-
gen en deze ter beschikking stellen
aan anderen.
AUTEUR: Jan Willem van Eck
E-MAIL: [email protected]
TWITTER: @jwvaneck
Meer weten?
Ga naar esri.nl/opengeodata en
download de whitepaper.
In ArcGIS Actueel (magazine aan
andere zijde) vindt u op pagina 10
een korte beschrijving voor een
stappenplan om geodata ‘open te
maken’.
Foto: Stock
44
kracht
van de
Kaart
Automatischverschillen opheffentussen bronsystemen
Wat begon als een vraag van de gemeente Rhenen vanuit de wet Waardering Onroerende Zaken (WOZ) werd een
heel ander en leuk traject. de resultaten waren verbluffend en gemeente Rhenen was blij verrast. de visualisatie van
informatie op een kaart maakte relaties tussen de systemen in één oogopslag duidelijk. een mooi praktijkvoorbeeld
dat andere gemeenten inspireert.
Gemeente Rhenen legt relaties tussen WOZ en BAG.
Foto: ‘Pepijntje’
45
In eerste instantie wilde de ge-
meente de carports en dakkapellen
vanuit de WOZ op een kaart tonen.
Maar dit traject veranderde als
snel. Jetteke Boekschoten, WOZ/
BAGbeheer en René Weeseman,
ICT adviseur van gemeente Rhe-
nen leggen het vraagstuk uit dat
de gemeente had. ”De gemeente
wilde graag een kaart met daarop
aangegeven welke panden volgens
de WOZ-administratie al een dak-
kapel of een carport hebben. Daar-
mee kunnen we een specialistisch
bedrijf op pad sturen om de gege-
vens van dakkapellen en carports
te controleren en daar waar nodig
aan te vullen. Daarvoor hebben wij
de hulp ingeschakeld van Esri Ne-
derland.”
Barend Sneller, business consultant
van Esri Nederland, vertelt: “Om
deze kaart te kunnen maken is het
goed te beseffen dat dakkapel-
len een deelobject in de WOZ zijn
en daarmee gekoppeld aan een
WOZ-object. Door het WOZ-adres
te matchen met het BAG-adres
(Wet Basisregistraties Adressen en
Gebouwen) kan de locatie van de
dakkapel bepaald worden. Als je
de locatie weet kan je een kruisje
op de kaart zetten waar een dakka-
pel in de WOZ bekend is. Het bleek
dat 92% van alle WOZ-adressen van
de gemeente Rhenen matchen met
de BAG. 99% van de dakkappellen
zijn direct automatisch te positio-
neren.”
Er zijn natuurlijk meer deelobjec-
ten die, net als dakkappellen, on-
derdeel van een pand zijn en op
dezelfde manier te positioneren
zijn. Andere deelobjecten, zoals
parkeerplaatsen en grond, zijn niet
direct aan een adres te koppelen.
Daarvoor is gebruik gemaakt van
de kadastrale percelen. Het kruisje
op de kaart wordt dan geplaatst op
het centrum van het perceel.
De groep deelobjecten die dan
overblijft zijn de bijgebouwen. Dit
zijn panden waar zich geen ver-
blijfsobject in bevindt. Op het mo-
ment dat er slechts één bijgebouw
bij een WOZ-object bekend was en
bovendien maar één bij pand van-
uit de BAG op een perceel stond,
kan dat pand automatisch gekop-
peld worden aan het WOZ-deelob-
ject. In alle andere gevallen waar er
meer bijgebouwen zijn of meerde-
re panden op één perceel staan is
er geen automatische koppeling te
maken. Het bleek dat 37% van de
bijgebouwen automatisch gekop-
peld kon worden aan bijpanden in
de BAG. De rest zal de gemeente
met de hand moeten koppelen.
Boekschoten vertelt: “Het resultaat
van deze analyse bleek verbluf-
fend! Er is nu een heel interessante
kaart, die de kwaliteit van de WOZ
én de BAG in een ander daglicht
zet. Leek in de BAG een pand uit
één object te bestaan, bleken er in
de WOZ twee vrij gebouwde schu-
ren te zijn. En andersom, bleek er
in de WOZ geen vrijstaande schuur
te staan, was dat wel zo in de BAG.”
Sneller: “Nu ervaar je de kracht van
de kaart! Alleen door een kaart te
maken zijn dit soort tegenstrijdige
relaties in één oogopslag duidelijk
te maken.”
De gemeente Rhenen werkt nu aan
de beide gegevensbronnen om de
overige verschillen op te heffen.
AUTEUR: Corine Meppelink
E-MAIL: [email protected]
Ook voor uw gemeente of organi-
satie is het mogelijk om verschillen
tussen bronsystemen op te heffen
met GIS-analyses. E-mail voor meer
informatie naar Barend Sneller via
ReSULtAteN OP eeN RIj
De gemeente Rhenen boekte de volgende resultaten:
• 72% van de BAG-panden direct voorzien van WOZ-nummer, deelcode
en deelnummer.
• 92% van de WOZ-adressen direct voorzien van BAG-nummer- en
verblijfsobject-identificatie.
• 84% van de WOZ-deelobjecten gepositioneerd in de kaart.
• < 1000 adressen nog te matchen aan de BAG.
46
IMPLeMeNtAtIeSMetadata is voor veel organisaties
een belangrijk thema. De Geoportal
Server zorgt er onder meer voor dat
de beheerlasten van de metadata
binnen werkprocessen flink vermin-
dert.
De provincie Noord-Holland en het
waterschap Groot Salland kunnen
hierover meepraten. Beide organi-
saties gebruiken Geoportal Server
om ruimtelijke informatie naar een
breder publiek te ontsluiten via in-
ternet. Niet alleen de gedachte om
hun data met breder publiek te de-
len speelt hierbij een rol, beide orga-
nisatie geven aan dat zij hiermee ef-
ficiënter hun geogevens aan externe
partijen kunnen aanbieden.
Johan Buitenkamp van waterschap
Groot Salland vertelt over waarom
zij een geoportaal op basis van Geo-
portal Server moeten maken. “Dit
product sluit naadloos aan op de ar-
chitectuur van ons waterschap. Daar-
naast leunt Geoportal Server op een
aantal open source-componenten,
als overheidsorganisatie hechten
wij hier waarde aan. Het portaal
bespaart het waterschap niet alleen
tijd en geld, maar het portaal is ook
gemaakt vanuit de gedachte dat be-
schikbare data vrij beschikbaar moet
zijn.” Naast het toepassen van de
huisstijl binnen het geoportaal (zie
afbeelding) heeft het waterschap
ervoor gekozen om het geoportaal
met een extra tabblad (‘Meer kaar-
ten’) uit te breiden. Het geoportaal
vormt hiermee de toegangspoort
tot de ruimtelijke informatie van het
waterschap, zowel voor datasets, als
voor ‘kant-en-klare kaarten.”
De provincie Noord-Holland ontsluit
sinds 2009 gegevens via de Geoportal
Server. Waar het waterschap Groot
Salland ervoor koos om het default
portaal in de huisstijl te zetten, koos
de provincie Noord-Holland voor een
compleet nieuw uiterlijk. Beleidsad-
viseur Arny Plomp legt uit: “Eigenlijk
willen we geen tijd meer besteden
aan het leveren van geo-informatie
aan derden, dankzij een geoportaal
kunnen zij die zelf uitzoeken. Dit
bespaart ons ongeveer 1000 uur per
jaar. Als organisatie hebben wij een
eigen uiterlijk door Esri Nederland
laten ontwikkelen. Uitgangspunten
hierbij waren het toe kunnen pas-
sen van een ‘winkelmandje’ en de
mogelijkheid om externe partijen
een beveiligde
toegang, naast
de publiekelijke
toegang, te kun-
nen bieden voor
de bestanden die
niet openbaar
kracht
van de
KaartSlim data publiceren, zoeken en vinden
de behoefte om veel data en servi-
ces te ontsluiten groeit overal. Pro-
vincies, gemeentes en waterschap-
pen beschikken over veel data. deze
data zijn vaak opgeslagen in de in-
terne geodatabases. Uit deze data
zijn er vaak mapservices gemaakt
die verder gebruikt zijn in verschil-
lende viewers. Hoe kun je hier slim
mee omgaan?
Met een groeiende aantal datasets
en services die verspreid zijn door
veel organisaties komt er vaak van-
uit de gebruikers een vraag: ‘hoe
kan ik de data of services die ik no-
dig heb vinden?’. De organisaties
die deze data of services in huis heb-
ben stellen vaak een andere vraag:
‘hoe maak ik mijn eigen data vind-
baar?’. Door op één plek een brede
set van data en services aan te bie-
den, kunnen de meeste organisaties
veel tijd en kosten besparen.
Om de aanbieders van data en servi-
ces en potentiele gebruikers te ver-
binden, moet een organisatie die
de data aanbiedt gebruik maken
van metadata. Dit bevat informa-
tie over de data, zoals titel van de
bron, samenvatting van de inhoud,
actualiteit, potentieel gebruik, etc.
De gebruikers zoeken binnen de
Een standaard geoportaal Geoportaal met huisstijl
47
WAt IS GeOPORtALSeRVeR?De Esri Geoportal Server is een com-
plete, open source-oplossing om een
GIS-portaal op te kunnen zetten. De
architectuur van de Esri Geoportal
Server bestaat uit een aantal com-
ponenten rond een centrale Catalog
Service.
Centrale Catalog Service
De Catalog Service is een webser-
vice-component voor het afhande-
len van metadata zoekopdrachten
(discovery), publiceren, harvesting
en validatie. Het is de motor van het
GIS-portal. Geoportal server voor-
ziet ook in een ‘site starter’. De site
starter is een aanpasbare set van
webpagina’s waarmee een orga-
nisatie een eigen GIS-portaal kan
inrichten. De ‘site starter’ voorziet
in functies voor de ondersteuning
van Spatial Data Infrastructure (SDI)
workflows.
Geoportal Server voorziet ook in
een synchronisatie mechanisme met
de metadata bronlocatie. De syn-
chronisatie kan handmatig of au-
tomatisch (bijvoorbeeld dagelijks,
wekelijks, maandelijks) uitgevoerd
worden. Daarmee wordt de me-
tadata beheerder zeker dat de actu-
aliteit van metadata in de geoportal
altijd overeenkomt met de actuali-
teit van de bron metadata. Door de
mogelijkheid van de automatische
synchronisatie worden ook de be-
heerlasten van de metadata binnen
de organisatie werkprocessen flink
verminderd.
Slim data publiceren, zoeken en vinden
metadata naar data die past binnen
hun kaders. Bij de metadata staat
ook informatie over hoe de dataset
gedownload kan worden of hoe de
service kan worden benaderd. Maar
hoe tref je de metadata aan?
Het publiceren van metadata door
de bronhouders en het zoeken bin-
nen metadata door de gebruikers
gebeurt in een geoportaal: een
catalogus met metadata waar de
geïnteresseerde gebruikers op ver-
schillende manieren naar de infor-
matie over de beschikbare data en
services kunnen zoeken. De bron-
houders kunnen hun metadata daar
publiceren.
Het geoportaal is een centrale cata-
logus waar metadata van verschil-
lende bronnen gepubliceerd zijn en
vindbaar gemaakt. Een catalogus
is een zeer veilige manier om data
beschikbaar te stellen, want de data
wordt gepubliceerd zonder de ech-
te data, alleen door de beschrijving
(de metadata).
AUTEUR: Harald Görtz en
Lucasz Grus
E-MAIL: [email protected] en
zijn. Bijvoorbeeld een externe partij
die in opdracht van provincie aan de
slag en daarbij over de kadastrale
gegevens moet kunnen beschikken.”
Winkelmandje,
provincie
Noord-Holland
Via het, dataportaal, zoals de provin-
cie hun geoportaal noemt, kunnen
externe partijen hun data ‘bijelkaar
shoppen’ en van elke gewenste da-
taset aangeven van welk gebied en
in welk formaat zij de data willen
aanvragen. Vervolgens kunnen zij
deze data bestellen. Deze bestelling
wordt via een geautomatiseerd pro-
ces afgehandeld.
48
49
‘een mooiekaart spreekt totje verbeelding’
Interview
“Een kaart met de binnenstad van
Deventer erop; het is één van de
mooiste kaarten die ik gezien heb.
Braun & Hogenberg maakte in 1572
de kaart. Het centrum van de stad
ziet er nu nog steeds uit zoals hij het
heeft getekend. Ik heb als kind in de
stad Deventer gewoond en ken de
plekken.
Een oude kaart heeft iets mystieks.
Als ik deze kaart bekijk, stel ik me
voor hoe het leven in die tijd was.
Met mijn voorliefde voor geschiede-
nis, tradities en symbolen vraag ik
mij af wat de elementen op de kaart
allemaal betekenden in het leven
van de mensen. De kracht van de
kaart zit dan ook in de verbeelding.
Het vertelt een verhaal.
PRAcHtIGe kAARteN
Kaarten roepen bij mij echt een
stukje sentiment naar boven. Ik heb
gewerkt als bibliothecaris en archi-
varis en gewerkt bij een antiquariaat
in Deventer. Ik werkte er 7 jaar en
beschreef de boeken en landkaarten
die we verkochten. Eens per maand
brachten we een catalogus uit. Daar
stonden ze dan in: de prachtige
kaarten van Mercator, Braun & Ho-
genberg en zelfs de Altas van Blaeu.
Ik vind oude kaarten erg bijzonder.
Mensen konden zich lopend op één
dag 50 kilometer verplaatsen, ze
kleurden de kaarten met de hand in,
en ze wisten niet eens hoe groot de
wereld precies was! Maar met een
mooie kaart spreken ze tot onze ver-
beelding. Dat is voor mij dan ook de
kracht van de kaart. Op een speciale
manier personen verbinden met een
locatie, een activiteit en de tijd.
ActUALIteIt
De kaart zie je in het dagelijks leven
steeds vaker voorbij komen. Mensen
vinden het al heel normaal dat bijna
alle informatie plaatsgebonden is.
Dat levert grote voordelen op: het is
efficiënter en kostenbesparend. De
afnemers van onze kaarten en data-
bases zijn diverser geworden – waar-
onder veel meer particulieren.
Er zijn daardoor nieuwe en andere
eisen. Een kaart moet bijvoorbeeld
actueel zijn. Voorheen werd de
kaart elke 8 jaar geüpdatet. Nu is dat
verkort naar elke 2 jaar. De manier
waarop wij de kaarten maken moest
hiervoor drastisch veranderen. Im-
mers, real-time actualiteit in 3D is
onze uitdaging!
LeAN
We hebben in een half jaar onze or-
ganisatie totaal anders ingericht met
de Lean-methodiek en mutatiege-
richt werken. De kern hiervan is dat
een goede kaart begint met een goede basiskaart. Het kadaster is verantwoordelijk voor het leveren van een actuele
en betrouwbare basiskaart. de organisatie is het afgelopen jaar ingrijpend veranderd. dat was nodig om een speler
van betekenis te blijven in de dynamische wereld van nu. We spreken met Ulrike Schild-kamlah, Hoofd Geo-Informa-
tie van het kadaster, over haar liefde voor kaarten en over het ‘nieuwe’ kadaster.
50
Interview
we het proces geen vertraging laten
oplopen en alle medewerkers ver-
antwoordelijk maken voor de eigen
processen. Nederland is verdeeld
in bladen (vlakken, red.). Per week
moeten we er 7 à 8 in een flow ver-
werken.
Samen met Ben Bruns, productma-
nager BRT en het MT Geo-Info zijn
wij het LEAN-traject gestart om dit
te realiseren. Een kopgroep van seni-
oren en medewerkers was enthousi-
ast en heeft heel veel energie gesto-
ken in deze verandering. We hadden
dit ook niet kunnen doen als die me-
dewerkers niet stonden waar ze nu
staan. In de afgelopen 4 jaar vond
er al een grote cultuurverandering
plaats. Intern en extern werden we
transparanter en de klant staat nu
veel meer op de eerste plaats.
de ‘kAdASteR-SteMPeL’
Het is mooi dat er zoveel informatie
beschikbaar is, maar dat is niet al-
leen goed. Een mens krijgt in onze
maatschappij per dag meer indruk-
ken en informatie te verwerken dan
iemand drie eeuwen geleden in zijn
leven! We kunnen daardoor niet al-
les meer beoordelen. Waar komt het
vandaan? Is het betrouwbaar? Klopt
het juridisch gezien? Hoe staat het
met de privacy?
Ik vind dan ook dat er kritischer ge-
keken mag worden naar informatie.
Met zo’n informatie-overload ont-
staat snel een laconieke houding.
De jongere generatie slikt veel en
vindt veel normaal. Er kleven dus ook
gevaren aan onze informatiemaat-
schappij. Het is dan belangrijk dat er
organisaties zijn die een kwaliteits-
stempel dragen zoals het Kadaster.
BetROkkeNHeId
Als Kadaster zijn we steeds nadruk-
kelijker aanwezig in de maatschap-
pij. Dat is leuk voor ons, want we
zien ons logo, en dus ons werk, vaker
verschijnen. We vinden het belang-
rijk om een partij te zijn waar organi-
saties in de maatschappij op kunnen
bouwen en mee kunnen samenwer-
ken. Een belangrijk fundament ligt
in de 180 jaar ervaring die we heb-
ben.
Als overheid beseffen we heel goed
dat we informatie één keer moeten
inwinnen en dat veelvuldig moeten
gebruiken. De brongegevens moe-
ten er altijd bij blijven. We ontplooi-
en nieuwe activiteiten met partijen
zoals de Dienst Landelijk Gebied en
initiatieven als Publieke Dienstverle-
ning op de Kaart en het Geo Dien-
sten Collectief.
NIeUW
Meer dan eens word ik verrast door
nieuwe technologie. Ik denk dan:
‘Kan dat ook al?’ Het is veel bre-
der dan ik kan verwachten. Onze
afdeling GIS Maatwerk en Advies
richt zich hier specifiek op. Dorine
Burmanje, voorzitter van de Raad
van Bestuur, zei onlangs: ‘Nieuwe
ontwikkelingen kunnen en willen we
niet alleen oppakken.’ We zoeken
– binnen onze kaders – dus nadruk-
kelijk samenwerking als het gaat om
innovatie.
Zo organiseren we ID in a day-events.
Mensen vinden het leuk om met
onze data en eigen data te experi-
menteren. Dit zijn succesvolle activi-
teiten. We zien daar een bevestiging
in van de mooie dingen die we doen.
Dat geeft ons een trots gevoel.
tecHNOLOGIe
Ook ik blijf graag op de hoogte van
nieuwe ontwikkelingen. Ik vind het
altijd inspirerend om deel te nemen
aan de Esri International User Confe-
rence in de Verenigde Staten. In één
week word ik deze zomer weer hele-
maal ondergedompeld in de wereld
van GIS. Met alle informatie en ener-
gie die ik daar opdoe kan ik weer
een jaar verder. Prachtig!
Een kaart maken was vroeger anders
dan nu. Toen alleen besteed aan de
professional. Nu kan iedereen via on-
line tools een kaartje maken. Er blij-
ven wel gradaties; sommige kaarten
kunnen bijvoorbeeld alleen worden
gemaakt met veel kennis en erva-
ring. Maar de rode draad blijft altijd
een mooie kaart.”
AUTEUR: Harmen van Doorn
E-MAIL: [email protected]
51
Column
40 jaar. Prachtige leeftijd. Jong genoeg om nieuwe uitdagingen
aan te gaan en oud genoeg om dat weloverwogen te doen. Tijd
voor een groot feest met familie en vrienden. Leuk, maar wat een
werk! Uitnodigingen, inkopen, extra glazen, tafels, enzovoorts.
Op de dag van het feest waren we al vroeg op. Het regende, dus
op het laatste moment nog een extra partytent gekocht en op-
gezet. De slager vergat hapjes te leveren, dus nog even snel zelf
naar de winkel. Rond 4 uur – wij liepen inmiddels beiden met
een verhit gezicht rond – arriveerden de eerste gasten. De hele
avond liepen we rond met in de ene hand een dienblad drankjes
en in de andere hand cadeaus en bloemen. Om 2 uur ’s nachts –
de laatste gasten waren vertrokken – ploften wij uitgeput neer
op de bank met uitzicht op een half verwaaide partytent. Om
ons heen lege glazen… “Wat was ook alweer het idee van dit
feest?”, mompelde mijn man. “Iets met herinneringen ophalen
met goede vrienden? Dat moet volgend jaar echt anders!”
Schetst dit beeld hoe u uw bedrijfsprocessen regelt? Het is vaak
flink aanpakken om uiteindelijk voor de buitenwereld mooie re-
sultaten te boeken. Een soepel werkend GIS-platform, geen bar-
rières vanuit IT en gegarandeerde beschikbaarheid. Dit zijn maar
een paar van de zaken die allemaal moeten worden geregeld.
Managed services zijn dan interessant: de verantwoordelijkheid
voor (een deel van de) taken overlaten aan een externe partij.
De focus blijft dan liggen op uw kerntaken. Simpel, eenvoudig
en doeltreffend.
Een week na het feest sprak ik Edwin, één van de gasten. Ook hij
heeft binnenkort iets te vieren. Bij hem organiseert een bedrijf
zijn hele feest. Op basis van zijn gastenlijst kreeg hij een offerte
met een vast bedrag en wordt zijn feest tot in de puntjes ver-
zorgd. Wat een verschil! Edwin is 41… Nog een jaar en dan heb
ik ook die wijsheid.
AUTEUR: Lisette Verzijl
E-MAIL: [email protected]
Meer lezen over managed services van Esri? Ga naar
esri.nl/managed-services
‘t moet anders
“Bedrijfs-processen
overlaten aan een externe
partij.”
52
giS voor
overheid Geo-informatie geeft inzicht op alle niveaus
cOMPActe OVeRHeId
Een speerpunt van het afgelopen kabinet was de ‘Com-
pacte Overheid’. Ministeries moeten krimpen en meer
taken moeten aan de markt worden overgelaten waar-
bij de overheid regievoerder is. Regievoering kan enkel
met juiste (geo-)informatie. Bij uitvoering van projec-
ten aan de Rijkswegen is het belangrijk dat na opleve-
ring de juiste informatie wordt geleverd, met betrek-
king tot het vastleggen van de nieuwe situatie (van
het areaal). Dit kan door fysieke controles, maar in het
kader van Compacte Overheid kan deze datacontrole
ook automatisch worden uitgevoerd. Het proces wordt
daarmee veel efficiënter, wat past bij goed opdracht-
geverschap.
Een mooi praktijkvoorbeeld hiervan is de DTB Contro-
le-tool van Rijkswaterstaat. Rijkswaterstaat heeft een
portaal ontwikkeld waar aannemers hun data in kun-
nen plaatsen, waar vervolgens de data automatisch
gevalideerd kan worden. Het rapport kan vervolgens
automatisch naar de aannemer worden gestuurd.
De trend Compacte Overheid heeft ook invloed op
de organisatie. De kennis over geo-informatie is meer
gecentraliseerd. Ten eerste komt dit tot uitdrukking
in de oprichting van PDOK (Publieke Dienstverlening
op Kaart). De naam doet vermoeden dat de doel-
groep vooral het Publiek (burgers) is. PDOK is echter
een Competence Center geworden op het gebied van
(ontsluiting van) geo-informatie. Data is van nationaal
belang, INSPIRE-datasets en basisregistraties worden
vanuit dit programma ontsloten. Het bieden van een
gedegen infrastructuur is dus de doelstelling.
Esri haakt aan bij deze ontwikkeling door gezamenlijk
met Rijkswaterstaat een PDOK-extensie te ontwikkelen
in een open source-project. Met deze extensie voor Ar-
cMap kan in het NGR (en PDOK) gezocht worden naar
data. Deze data kan via services (TMS en WMS) worden
gepresenteerd en (via WFS) met één druk op de knop
de huidige economische en politieke crisis heeft grote
impact op de Rijkoverheid. daadkrachtig optreden is cru-
ciaal, maar kan alleen op basis van juiste informatie. Het
beschikbare geld moet besteed worden aan zaken die de
politieke keuzes ondersteunen. en natuurlijk moet de over-
heid samenwerken – intern en met het bedrijfsleven – om
efficiënter te worden en innovatie te stimuleren. dit artikel
schetst kort de belangrijkste trends die passen binnen het
huidige Rijksoverheid-beleid en die grote invloed hebben
op de geo-informatie voorziening.
53
Geo-informatie geeft inzicht op alle niveaus
worden gedownload. Deze extensie is zowel beschik-
baar voor ArcGIS 9.3 als ArcGIS 10 en is als free open
source beschikbaar.
Meer weten? Ga naar www.gistech.nl en download de
presentatie ‘PDOK in de praktijk’.
PUBLIek PRIVAte SAMeNWeRkING
Een ander belangrijk thema is Publiek Private Samen-
werking: bijvoorbeeld het meedenken en ontwikkelen
van een oplossing hoe PDOK succesvol kan worden.
Samenwerking tussen overheid, wetenschap en be-
drijfsleven is overigens ook geborgd in de Topsecto-
ren-programma’s. Esri werkt al enige tijd aan een infra-
structuur die deze samenwerking kan ondersteunen op
ICT-gebied. ArcGIS Online is bijvoorbeeld een ‘global’
infrastructuur waar informatie, tools en applicaties ge-
deeld kunnen worden. Zo is er een PDOK-groep waar
alle PDOK-services en tools geregistreerd zijn en daar-
door makkelijk vindbaar en bruikbaar. Bij maatschap-
pelijke vraagstukken kan dit in de groep worden ge-
deeld en actie worden ondernomen.
OPeN dAtA
De open data-awareness is groot. Het ministerie van
Economische zaken, Landbouw & Innovatie stelt dat
over 3 à 4 jaar satellietdata ter beschikking, het ministe-
rie van Infrastructuur & Milieu stelt de BasisRegistratie
Topografie ter beschikking en provincies en gemeenten
houden diverse open data-sessies. Esri heeft ook een
open data-programma. Een voorbeeld hiervan is het
creëren en kosteloos aanbieden van basiskaarten uit
onder meer PDOK-data (TOP50NL, TOP10NL, DTB) en
GBKN. Esri verrijkt de data, zodat het als goede onder-
grond kan dienen. Ten tweede wordt een eenvoudig
framework aangeboden om applicaties te ontwikkelen
om (open) data makkelijker te kunnen gebruiken.
Het doel van Esri met open data is open innovatie. Esri
gebruikt data van derden en verrijkt deze. Vervolgens
wordt deze gratis aangeboden, zodat andere partijen
deze data kunnen gebruiken om verder te kunnen in-
noveren. Innovatie binnen één bedrijf is praktisch on-
mogelijk en de kracht ligt in het toevoegen van meer-
waarde in de keten met andere partners (bedrijven,
wetenschap of overheden).
Meer weten? Ga naar www.gistech.nl en download de
presentatie ‘Open geodata in de praktijk’.
VeRANtWOORdING
Het is lastig om te controleren waar overheden hun
budget aan besteden en welke doelstellingen dit on-
dersteunt. Er is behoefte om dit verantwoord te zien.
Gezien de versnippering van gelden in diverse bestuur-
slagen is het belangrijk om hierbij onderling goed sa-
men te werken en te weten welke projecten in welke
gebieden worden uitgevoerd. Denk aan projecten in
natuur en infrastructuur.
Esri ziet dat het essentieel is dat financiële en verant-
woordingsinformatie breder ontsloten worden. Een
ander actueel onderwerp waar verantwoordingsinfor-
matie wordt ontsloten is ontwikkelingshulp bij rampen
vanuit de Verenigde Naties. Hiermee wordt zichtbaar
of bijvoorbeeld het gedoneerde geld vanuit Nederland
efficiënt wordt besteed.
De genoemde ontwikkelingen schetsen een volwas-
sen geworden positie van geo-informatie. Niet alleen
operationeel wordt geo-informatie ingezet, maar ook
geeft de kaart krachtig inzicht op tactisch en strate-
gisch vlak. De primaire processen en ondersteuning van
de speerpunten van het Rijksoverheidsbeleid worden
daarmee gegarandeerd.
AUTEUR: Marcel de Rink
E-MAIL: [email protected]
TWITTER: @mderink
54
giS voor
overheid
Met gestandaardiseerdekaartproductie maakt hetPBL snel goede kaarten
GeoView begon 15 jaar geleden
als een simpel maar slim program-
maatje (aml-formaat) zodat mede-
werkers van het Planbureau voor
de Leefomgeving (PBL) snel en ef-
ficiënt kaarten konden maken. In
GeoView wordt het concept van
de meta-kaart gebruikt: een schei-
ding tussen wat wordt afgebeeld
en hoe het wordt afgebeeld. De
eerste versies waren gebaseerd op
ArcInfo Workstation en draaiden
alleen onder Unix. Het produceren
van een kaart werd gedaan vanaf
een commandoregel, via het editen
van tekstbestanden met info over
metadata en layout.
In de huidige grafische omgeving
van ArcGIS 10 is het maken van
kaarten veel gebruiksvriendelijker
geworden. De cartografische mo-
gelijkheden van ArcGIS zijn einde-
loos, maar juist daarin is GeoView
voor het PBL nog steeds van grote
toegevoegde waarde.
GeBRUIkeRSGeMAk
Het huidige GeoView is nog steeds
gebaseerd op het oorspronkelijke
concept, maar het tekstbestand is
vervangen door een tabblad. Het
tabblad toont informatie over de
metadata van de kaart en de in-
stellingen van lay-out elementen
in een boomstructuur (figuur 1).
Items kunnen worden toegevoegd
(aangevinkt), onzichtbaar gemaakt
(uitgevinkt) of verwijderd (uitge-
grijsd). De meeste functies zijn
ook instelbaar via diverse ArcMap-
menus, maar het voordeel van Ge-
oView is dat deze in het GeoView-
tabblad overzichtelijk bij elkaar
staan. Daardoor hoeft er niet tot
in diep liggende menu-niveaus in
ArcMap te worden doorgeklikt. De
meest voorkomende handelingen
voor het opmaken van een kaart
kunnen via dit tabblad worden
ingesteld. Voor meer complexe in-
stellingen moet alsnog gebruik ge-
maakt worden van de standaard-
ArcMap-functies.
LAy-OUt eN tekSt
Bij het maken van kaarten gebruikt
het PBL templatefiles. Deze files
kunnen worden gebruikt als basis-
kaart, maar ook toegepast op een
bestaande kaart via de ArcMap-
functie ‘Change layout’. Door het
toepassen van deze functie wordt
de locatie van lay-out-elementen
weliswaar overgenomen uit het
templatefile, maar de inhoud van
de elementen (bijvoorbeeld titel,
subtitel, onderschrift) wordt niet
overgenomen door ArcMap. Als de
GeoView-extensie aan staat, kan
gebruik gemaakt worden van een
andere functie voor het wisselen
van de layout. Niet alleen de plaats
van de kaartelementen wordt
overgenomen uit het templatefile,
maar ook worden ze automatisch
ingevuld met de waarden, zoals ze
in het GeoView-tabblad staan.
exPORteReN NAAR AdOBe
ILLUStRAtOR
In het kaartproductieproces van
het PBL is het eindproduct meestal
Het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL) maakt veel kaarten om hun strategische beleidsanalyses op het gebied
van milieu, natuur en ruimte te ondersteunen. een verzorgde en herkenbare stijl in de beleidsrapporten is daarom
van groot belang. Om dit te waarborgen en om het cartografisch productieproces te ondersteunen gebruikt het
planbureau een speciale applicatie. GeoView, ontwikkeld door adviesbureau ARIS, is een extensie voor ArcGIS waar-
mee een medewerker op relatief eenvoudige wijze een kaart kan maken. dit artikel neemt u mee in de wereld van
gestandaardiseerde kaartproductie…
55
Met gestandaardiseerdekaartproductie maakt hetPBL snel goede kaarten
een ai-bestand (Adobe Illustrator).
Kaarten kunnen eventueel wor-
den bewerkt en er kunnen alsnog
afgeleide producten voor boek,
web of presentaties (pdf, jpg, png)
gemaakt worden. Om een kaart in
Adobe Illustrator te kunnen bewer-
ken moet het bestand vectoren be-
vatten. Een bekend probleem is dat
grids veelal geëxporteerd worden
als image, waarvan kleuren in de
nabewerking niet meer aangepast
kunnen worden. GeoView voorziet
in de mogelijkheid om integer-
grids, ten behoeve van de export
naar Adobe Illustrator, automatisch
om te zetten naar polygonen (Ras-
ter to Polygon).
RGB OF cMyk?
Bij het PBL worden kaarten voor di-
verse media gemaakt. Afhankelijk
van het doel zal bij het maken van
een kaart gekozen moeten worden
voor een RGB-colormodel (printen,
web, presentaties) of een CMYK-
colormodel (drukwerk).
De wens is om altijd met RGB-kleu-
ren te werken bij de kaartopmaak,
en pas daarna – indien gewenst –
een vertaalslag te maken naar de-
zelfde kaart in CMYK-opmaak. Een
voordeel daarvan is dat de kaart
in RGB, zoals die er op het beeld-
scherm uitziet, gelijk is aan de te
exporteren jpg of png. Een tweede
voordeel is dat het proces helder en
eenduidig is wanneer mxd’s alleen
nog maar in RGB hoeven te worden
opgemaakt. Bovendien zijn er niet
twee verschillende mxd’s nodig als
een kaart zowel voor het web als
voor druk bestemd is.
GeoView werkt met een exportmo-
dule waarbij kleuren via een kruis-
tabel kunnen worden omgezet van
RGB naar CMYK (en eventueel ook
andersom). Het resultaat is een
Adobe Illustrator-bestand. Bij de
conversie wordt gecontroleerd of
alle gebruikte kleuren voorkomen
in de kruistabel. Als er afwijkende
kleuren voorkomen gaat de kleur-
conversie niet door en bevat de ex-
port de oorspronkelijke kleurwaar-
den van de mxd.
GeStROOMLIjNd PROceS
Met behulp van GeoView kan PBL
op een gestandaardiseerde manier
kaarten produceren. Tools voor
het opmaken van kaarten staan
overzichtelijk bij elkaar, waardoor
ook minder ervaren GIS-gebruikers
kaarten kunnen maken. Op een-
voudige wijze kan naar voorgedefi-
nieerde lay-outs gewisseld worden,
waarbij kaartelementen mèt hun
inhoud behouden blijven. Door
het gebruik van kleurenstylesets
en geautomatiseerde kleurcon-
versie tussen RGB en CMYK wordt
kleurbeheer een stuk eenvoudiger.
GeoView draagt bij aan een ge-
stroomlijnd proces waarin snel kan
worden ingesprongen op de vraag
naar kaarten voor diverse media.
AUTEURS:
Jan de Ruiter
Planbureau voor de Leefomgeving
Eddy Scheper | ARIS
E-MAIL: [email protected]
57
dankzij GIS meer tijd over voor ons werkEr is in de archeologie altijd behoefte geweest om op-
gravingsgegevens geografisch te kunnen bevragen. Elk
archeologisch artefact (voorwerp, red.), elk grondspoor
heeft immers een locatie. Dit ging lange tijd op een nu
ondenkbaar ouderwetse manier (met potloodtekenin-
gen en papieren administratieve lijsten). Innovaties op
het gebied van de digitalisering van gegevens werden
langzaam opgepikt.
Inmiddels zijn we in de archeologie, zo ook bij BAAC,
gelukkig al verder en is de data flow voor een groot deel
geautomatiseerd. In deze automatisering neemt GIS een
steeds belangrijkere plek in. Het is het ultieme instru-
ment voor een archeoloog om zijn vragen
te kunnen beantwoorden, bij wijze van
spreken met één druk op de knop. Met be-
hulp van GIS kunnen we namelijk vondst-
verspreidingen, structuren en faseringen
op het niveau van een opgraving bevragen
en weergeven; of op regionaal niveau ar-
cheologische verwachtingen of waarderin-
gen vaststellen.
Bij het archeologisch veldwerk wordt de
opgraving tegenwoordig meestal digitaal
ingetekend met een robotic total station.
Daarnaast worden de beschrijvingen van
de grondsporen direct ingevoerd in een
database. Met behulp van GIS kunnen de
digitale tekeningen zodoende gekoppeld
worden aan de gegevens uit de database.
In de nabije toekomst hopen we de op-
gravingsdatabase en de GIS-data te kun-
nen integreren in één systeem, zodat we
niet met tussenstappen hoeven te werken.
Deze ontwikkelingen binnen het archeo-
logisch bedrijf hebben als groot voordeel
een tijdwinst in het veld en tijdens de uit-
werking van de gegevens.
In de toekomst zal het stoffige imago, dat de archeo-
logie geruime tijd kenmerkte, geheel verdwijnen.
Archeologisch erfgoed kan op het moment dat het
wordt herontdekt met behulp van GIS direct digitaal
ontsloten en thematisch gevisualiseerd worden. Hier-
door kunnen de onderzoeksresultaten steeds eenvou-
diger en op een meer publieksvriendelijke manier, in
de vorm van fraaie afbeeldingen en representaties, ge-
deeld worden met de samenleving.
AUTEUR: Maarten Leenders
E-MAIL: [email protected]
mijn
PerSpectief
INpe
rSpe
cti
efge
ogra
fisc
h de
nken
en
doen
Ar
CG
ISa
ctu
eeluitdagend en inspirerend