IMPACT VAN DE GDPR OP HET SOCIAAL WERK - UVCW · over toepassing GDPR •Voorbereiding voor deze...

Jos Dumortier

Studiedag « Het sociaal werk en de GDPR: welke verbindingen? »

Brussel, 12 maart 2019

IMPACT VAN DE GDPR OP HET SOCIAAL WERK

VOORAF

• Spreker is een buitenstaander en zeker geen specialist in OCMW-wetgeving

• Adviseert doorgaans (internationale) private bedrijven over toepassing GDPR

• Voorbereiding voor deze studiedag: wat lectuur en consultatie rechtspraak over sociaal onderzoek

• Bijzonder treffend voor een outsider is uiteraard de dubbelzinnige positie van de sociaal werker in het kader van het OCMW (tegelijk hulpverlener én controleur)

12/03/2019Het sociaal werk en de GDPR: welke verbindingen? / Travail

social et RGPD: quelles articulations?2

INLEIDING

• Inzake privacy en gegevensbescherming is er niet enkel de GDPR

• Deze fundamentele rechten zijn ook en vooral “grondrechten”

• Van deze grondrechten mogen ook wetgevers niet afwijken tenzij ze daarvoor goede redenen kunnen aantonen en hun afwijkingen “voorzienbaar” zijn

• Die principes zijn in de rechtspraak o.m. getest in verband met fiscale wetgeving (zie bijv. het arrest van het Grondwettelijk Hof in de zaak van het echtpaar De Gucht)

• Helaas bestaat er niet veel rechtspraak waarin de regels en de praktijk van het sociaal onderzoek getoetst worden aan de grondrechten van de steunvragers





JURIDISCHE BASIS VOOR EEN SOCIAAL ONDERZOEK (1)

Art.60.- § 1. De tussenkomst van het centrum is, zo nodig, voorafgegaan van een sociaal

onderzoek dat besluit met een nauwkeurige diagnose nopens het bestaan en de omvang van

de behoefte aan dienstverlening en de meest passende middelen voorstelt om daarin te

voorzien.

De betrokkene is ertoe gehouden elke nuttige inlichting nopens zijn toestand te geven, alsmede

het centrum op de hoogte te brengen van elk nieuw gegeven dat een weerslag kan hebben op de

hulp die hem wordt verleend.

Het verslag van het sociaal onderzoek opgesteld door een maatschappelijk werker geldt tot

bewijs van het tegendeel wat betreft de feitelijke vaststellingen die daarin op tegensprekelijke

wijze zijn opgetekend.

Dus: zeer “ruime” onderzoeksbevoegdheid!



JURIDISCHE BASIS VOOR EEN SOCIAAL ONDERZOEK (2)

Art. 19 (Wet maatschappelijke integratie)

§ 1. Met het oog op de toekenning van maatschappelijke integratie in de vorm van een leefloon, of een

tewerkstelling, met het oog op de herziening of de intrekking van een beslissing dienaangaande of met het

oog op een beslissing tot schorsing van de uitbetaling van het leefloon, verricht het centrum een sociaal

onderzoek.

Voor het sociaal onderzoek moet het centrum een beroep doen op maatschappelijk werkers, volgens de

kwalificatievoorwaarden bepaald door de Koning.

Omzendbrief van 14/3/2014 bevat meer details (?)

https://www.mi-is.be/sites/default/files/documents/circulaire_enquete_sociale_ndls.doc

ENKELE TYPISCHE GDPR-BEGRIPPEN

• GDPR is van toepassing op “persoonsgegevens”: al dan niet inclusief “persoonlijke nota’s” van de maatschappelijk werker?

• GDPR is van toepassing op “verwerkingen” (geautomatiseerd of in de vorm van een – papieren -“bestand”): terug naar gebruik van papier?

• GDPR legt verplichtingen op aan de “verwerkingsverantwoordelijke” en aan “verwerkers”: waar situeert zich de maatschappelijk werker?

• GDPR verbiedt in principe de verwerking van “gevoelige” en strafrechtelijke persoonsgegevens: ook bij sociaal onderzoek?

• GDPR is verder samen te vatten in een zestal basisprincipes, die in de verordening nader zijn uitgewerkt: zie volgende slides



BASISPRINCIPE 1: TRANSPARANTIE

• GDPR geeft aan de steunvrager vrijwel absoluut recht op volledige transparantie

• Uitgebreide schriftelijke informatie vereist zowel wanneer gegevens bij de betrokkene, als wanneer gegevens van elders (bijv. authentieke bron, buren, familieleden, etc. ) worden bekomen

• Absoluut recht op inzage en recht op mededeling van een kopie (uitzonderingen enkel mogelijk via wettelijke bepalingen – voorlopig onbestaand – of ter bescherming van de rechten van derden)



BASISPRINCIPE 2: DOELBINDING

• Vraag u steeds af: wat is het wettelijk bepaald doelvan mijn onderzoek (met de rest “hebt u geen zaken”)

• Doelbinding betekent ook: zeker nooit de ingewonnen informatie voor iets anders gebruiken

• Probleem voor wetgevers: hoe kunnen wij verantwoorden dat gegevens die voor andere doeleinden werden verzameld (bijv. bankrekening, belastingaangifte, KSZ, …) gebruikt worden voor een sociaal onderzoek?

• GDPR, in combinatie met de Belgische wetgeving voorziet daarvoor in een regeling die bestaat uit algemene of individuele autorisaties (door de wet zelf of door de authentieke bron)


social et RGPD: quelles articulations? 8

BASISPRINCIPE 3: GEGEVENSMINIMALISATIE

• Hoe minder gegevens, hoe beter

• Enkel wat strikt nodig is (“alle gegevensmoeten “noodzakelijk”)

• Gegevens die niet meer nodig zijn:opkuisen!

• Recht op gegevenswissing (= “op vergetelheid”)?

• Recht op verwerkingsbeperking?

• Recht van bezwaar!

• “De betrokkene heeft het recht niet te worden onderworpen aan een uitsluitend op geautomatiseerde verwerking, waaronder profilering, gebaseerd besluit waaraan voor hem rechtsgevolgen zijn verbonden of dat hem anderszins in aanmerkelijke mate treft”.



BASISPRINCIPE 4: JUISTHEID



Alle gegevens moeten “juist zijn en zo nodig worden geactualiseerd”

“Alle redelijke maatregelen moeten worden genomen om de persoonsgegevens die, gelet op de doeleinden waarvoor zij worden verwerkt, onjuist zijn, onverwijld te wissen of te rectificeren”

Art. 16: “De betrokkene heeft het recht om van de verwerkingsverantwoordelijke onverwijld rectificatie van hem betreffende onjuiste persoonsgegevens te verkrijgen. Met inachtneming van de doeleinden van de verwerking heeft de betrokkene het recht vervollediging van onvolledige persoonsgegevens te verkrijgen, onder meer door een aanvullende verklaring te verstrekken”.

BASISPRINCIPE 5: VERTROUWELIJKHEID

• Technische en organisatorische maatregelen bij verwerking van persoonsgegevens zodat:

• “een passende beveiliging ervan gewaarborgd is, en dat zij onder meer beschermd zijn tegen ongeoorloofde of onrechtmatige verwerking en tegen onopzettelijk verlies, vernietiging of beschadiging” („integriteit en vertrouwelijkheid”).

• Art. 24: “Die maatregelen worden geëvalueerd en indien nodig geactualiseerd”

• GDPR suggereert uitwerking van gedragscode: een goed idee?



BASISPRINCIPE 6: VERANTWOORDINGSPLICHT

• De verwerkingsverantwoordelijke is verantwoordelijk voor de naleving van de GDPR en moet deze kunnen aantonen

• In dat kader past o.m. het “register van verwerkingsactiviveiten”

• Rol van de onafhankelijke “functionaris voor gegevensbescherming” (de DPO)

• “aangewezen op grond van zijn professionele kwaliteiten en, in het bijzonder, zijn deskundigheid op het gebied van de wetgeving en de praktijk inzake gegevensbescherming”



SAMENGEVAT:

1. Transparantie

2. Doelbinding

3. Gegevensminimalisatie

4. Juistheid

5. Vertrouwelijkheid

6. Verantwoording



VRAGEN?

Jos Dumortier

[email protected]

www.timelex.eu



IMPACT VAN DE GDPR OP HET SOCIAAL WERK - UVCW · over toepassing GDPR •Voorbereiding voor deze...

Documents

Transcript of IMPACT VAN DE GDPR OP HET SOCIAAL WERK - UVCW · over toepassing GDPR •Voorbereiding voor deze...