Immunotherapie bij asbestkanker - Asbestslachtoffer · Speciale ledenvergadering AVN 16 november...
Transcript of Immunotherapie bij asbestkanker - Asbestslachtoffer · Speciale ledenvergadering AVN 16 november...
![Page 1: Immunotherapie bij asbestkanker - Asbestslachtoffer · Speciale ledenvergadering AVN 16 november 2017 Robin Cornelissen Longarts Erasmus MC, Rotterdam Immunotherapie bij asbestkanker](https://reader036.fdocuments.net/reader036/viewer/2022071416/61131c65c16d3f077c258035/html5/thumbnails/1.jpg)
Speciale ledenvergadering AVN
16 november 2017
Robin Cornelissen
Longarts
Erasmus MC,
Rotterdam
Immunotherapie bij
asbestkanker
![Page 2: Immunotherapie bij asbestkanker - Asbestslachtoffer · Speciale ledenvergadering AVN 16 november 2017 Robin Cornelissen Longarts Erasmus MC, Rotterdam Immunotherapie bij asbestkanker](https://reader036.fdocuments.net/reader036/viewer/2022071416/61131c65c16d3f077c258035/html5/thumbnails/2.jpg)
M.Schaar, Amos Milieutechniek B.V.
![Page 3: Immunotherapie bij asbestkanker - Asbestslachtoffer · Speciale ledenvergadering AVN 16 november 2017 Robin Cornelissen Longarts Erasmus MC, Rotterdam Immunotherapie bij asbestkanker](https://reader036.fdocuments.net/reader036/viewer/2022071416/61131c65c16d3f077c258035/html5/thumbnails/3.jpg)
![Page 4: Immunotherapie bij asbestkanker - Asbestslachtoffer · Speciale ledenvergadering AVN 16 november 2017 Robin Cornelissen Longarts Erasmus MC, Rotterdam Immunotherapie bij asbestkanker](https://reader036.fdocuments.net/reader036/viewer/2022071416/61131c65c16d3f077c258035/html5/thumbnails/4.jpg)
Bograd, Cancer Immunol Immunother 2011
![Page 5: Immunotherapie bij asbestkanker - Asbestslachtoffer · Speciale ledenvergadering AVN 16 november 2017 Robin Cornelissen Longarts Erasmus MC, Rotterdam Immunotherapie bij asbestkanker](https://reader036.fdocuments.net/reader036/viewer/2022071416/61131c65c16d3f077c258035/html5/thumbnails/5.jpg)
Mossman, am J of Pathology 2013
![Page 6: Immunotherapie bij asbestkanker - Asbestslachtoffer · Speciale ledenvergadering AVN 16 november 2017 Robin Cornelissen Longarts Erasmus MC, Rotterdam Immunotherapie bij asbestkanker](https://reader036.fdocuments.net/reader036/viewer/2022071416/61131c65c16d3f077c258035/html5/thumbnails/6.jpg)
![Page 7: Immunotherapie bij asbestkanker - Asbestslachtoffer · Speciale ledenvergadering AVN 16 november 2017 Robin Cornelissen Longarts Erasmus MC, Rotterdam Immunotherapie bij asbestkanker](https://reader036.fdocuments.net/reader036/viewer/2022071416/61131c65c16d3f077c258035/html5/thumbnails/7.jpg)
![Page 8: Immunotherapie bij asbestkanker - Asbestslachtoffer · Speciale ledenvergadering AVN 16 november 2017 Robin Cornelissen Longarts Erasmus MC, Rotterdam Immunotherapie bij asbestkanker](https://reader036.fdocuments.net/reader036/viewer/2022071416/61131c65c16d3f077c258035/html5/thumbnails/8.jpg)
JAMA 1919
1943
![Page 9: Immunotherapie bij asbestkanker - Asbestslachtoffer · Speciale ledenvergadering AVN 16 november 2017 Robin Cornelissen Longarts Erasmus MC, Rotterdam Immunotherapie bij asbestkanker](https://reader036.fdocuments.net/reader036/viewer/2022071416/61131c65c16d3f077c258035/html5/thumbnails/9.jpg)
NY Times
1946
![Page 10: Immunotherapie bij asbestkanker - Asbestslachtoffer · Speciale ledenvergadering AVN 16 november 2017 Robin Cornelissen Longarts Erasmus MC, Rotterdam Immunotherapie bij asbestkanker](https://reader036.fdocuments.net/reader036/viewer/2022071416/61131c65c16d3f077c258035/html5/thumbnails/10.jpg)
![Page 11: Immunotherapie bij asbestkanker - Asbestslachtoffer · Speciale ledenvergadering AVN 16 november 2017 Robin Cornelissen Longarts Erasmus MC, Rotterdam Immunotherapie bij asbestkanker](https://reader036.fdocuments.net/reader036/viewer/2022071416/61131c65c16d3f077c258035/html5/thumbnails/11.jpg)
![Page 12: Immunotherapie bij asbestkanker - Asbestslachtoffer · Speciale ledenvergadering AVN 16 november 2017 Robin Cornelissen Longarts Erasmus MC, Rotterdam Immunotherapie bij asbestkanker](https://reader036.fdocuments.net/reader036/viewer/2022071416/61131c65c16d3f077c258035/html5/thumbnails/12.jpg)
![Page 13: Immunotherapie bij asbestkanker - Asbestslachtoffer · Speciale ledenvergadering AVN 16 november 2017 Robin Cornelissen Longarts Erasmus MC, Rotterdam Immunotherapie bij asbestkanker](https://reader036.fdocuments.net/reader036/viewer/2022071416/61131c65c16d3f077c258035/html5/thumbnails/13.jpg)
Chemotherapie (cisplatin / pemetrexed)
▪ Gemiddeld bescheiden verlenging leven
▪ Vermindering / uitstel klachten
![Page 14: Immunotherapie bij asbestkanker - Asbestslachtoffer · Speciale ledenvergadering AVN 16 november 2017 Robin Cornelissen Longarts Erasmus MC, Rotterdam Immunotherapie bij asbestkanker](https://reader036.fdocuments.net/reader036/viewer/2022071416/61131c65c16d3f077c258035/html5/thumbnails/14.jpg)
![Page 15: Immunotherapie bij asbestkanker - Asbestslachtoffer · Speciale ledenvergadering AVN 16 november 2017 Robin Cornelissen Longarts Erasmus MC, Rotterdam Immunotherapie bij asbestkanker](https://reader036.fdocuments.net/reader036/viewer/2022071416/61131c65c16d3f077c258035/html5/thumbnails/15.jpg)
IMMUNOTHERAPIE
![Page 16: Immunotherapie bij asbestkanker - Asbestslachtoffer · Speciale ledenvergadering AVN 16 november 2017 Robin Cornelissen Longarts Erasmus MC, Rotterdam Immunotherapie bij asbestkanker](https://reader036.fdocuments.net/reader036/viewer/2022071416/61131c65c16d3f077c258035/html5/thumbnails/16.jpg)
Oude egypte
▪ 2600 BC
▪ Farao Imhotep
▪ Natte lappen op de wond om
ontsteking op te wekken en de tumor
aan te pakken
![Page 17: Immunotherapie bij asbestkanker - Asbestslachtoffer · Speciale ledenvergadering AVN 16 november 2017 Robin Cornelissen Longarts Erasmus MC, Rotterdam Immunotherapie bij asbestkanker](https://reader036.fdocuments.net/reader036/viewer/2022071416/61131c65c16d3f077c258035/html5/thumbnails/17.jpg)
Galuzzi oncotarget 2016
![Page 18: Immunotherapie bij asbestkanker - Asbestslachtoffer · Speciale ledenvergadering AVN 16 november 2017 Robin Cornelissen Longarts Erasmus MC, Rotterdam Immunotherapie bij asbestkanker](https://reader036.fdocuments.net/reader036/viewer/2022071416/61131c65c16d3f077c258035/html5/thumbnails/18.jpg)
afweer respons tegen de tumor
Adapted from: Chen et
al. Immunity, 2013
![Page 19: Immunotherapie bij asbestkanker - Asbestslachtoffer · Speciale ledenvergadering AVN 16 november 2017 Robin Cornelissen Longarts Erasmus MC, Rotterdam Immunotherapie bij asbestkanker](https://reader036.fdocuments.net/reader036/viewer/2022071416/61131c65c16d3f077c258035/html5/thumbnails/19.jpg)
Manieren welke de tumor gebruikt
om dit te voorkomen
No Tumor-Ag
Recognition by DCs
Induction of Tolerance
Inhibition by Tumor
Micro-Environment
Exhaustion Adapted by Dammeijer
from: Chen et al.
Immunity, 2013
![Page 20: Immunotherapie bij asbestkanker - Asbestslachtoffer · Speciale ledenvergadering AVN 16 november 2017 Robin Cornelissen Longarts Erasmus MC, Rotterdam Immunotherapie bij asbestkanker](https://reader036.fdocuments.net/reader036/viewer/2022071416/61131c65c16d3f077c258035/html5/thumbnails/20.jpg)
Nivolumab
Durvalumab
Avelumab
Pembrolizumab
![Page 21: Immunotherapie bij asbestkanker - Asbestslachtoffer · Speciale ledenvergadering AVN 16 november 2017 Robin Cornelissen Longarts Erasmus MC, Rotterdam Immunotherapie bij asbestkanker](https://reader036.fdocuments.net/reader036/viewer/2022071416/61131c65c16d3f077c258035/html5/thumbnails/21.jpg)
Presented By Arnaud Scherpereel at 2017 ASCO Annual Meeting
18% 25%
![Page 22: Immunotherapie bij asbestkanker - Asbestslachtoffer · Speciale ledenvergadering AVN 16 november 2017 Robin Cornelissen Longarts Erasmus MC, Rotterdam Immunotherapie bij asbestkanker](https://reader036.fdocuments.net/reader036/viewer/2022071416/61131c65c16d3f077c258035/html5/thumbnails/22.jpg)
Slide 20
Presented By Arnaud Scherpereel at 2017 ASCO Annual Meeting
![Page 23: Immunotherapie bij asbestkanker - Asbestslachtoffer · Speciale ledenvergadering AVN 16 november 2017 Robin Cornelissen Longarts Erasmus MC, Rotterdam Immunotherapie bij asbestkanker](https://reader036.fdocuments.net/reader036/viewer/2022071416/61131c65c16d3f077c258035/html5/thumbnails/23.jpg)
Bijwerking: ontsteking
![Page 24: Immunotherapie bij asbestkanker - Asbestslachtoffer · Speciale ledenvergadering AVN 16 november 2017 Robin Cornelissen Longarts Erasmus MC, Rotterdam Immunotherapie bij asbestkanker](https://reader036.fdocuments.net/reader036/viewer/2022071416/61131c65c16d3f077c258035/html5/thumbnails/24.jpg)
![Page 25: Immunotherapie bij asbestkanker - Asbestslachtoffer · Speciale ledenvergadering AVN 16 november 2017 Robin Cornelissen Longarts Erasmus MC, Rotterdam Immunotherapie bij asbestkanker](https://reader036.fdocuments.net/reader036/viewer/2022071416/61131c65c16d3f077c258035/html5/thumbnails/25.jpg)
Manieren welke de tumor gebruikt
om dit te voorkomen
No Tumor-Ag
Recognition by DCs
Induction of Tolerance
Inhibition by Tumor
Micro-Environment
Exhaustion Adapted by Dammeijer
from: Chen et al.
Immunity, 2013
![Page 26: Immunotherapie bij asbestkanker - Asbestslachtoffer · Speciale ledenvergadering AVN 16 november 2017 Robin Cornelissen Longarts Erasmus MC, Rotterdam Immunotherapie bij asbestkanker](https://reader036.fdocuments.net/reader036/viewer/2022071416/61131c65c16d3f077c258035/html5/thumbnails/26.jpg)
Situatie in meerderheid mesothelioom tumoren
Brown: CD206 macrophagesBlue CD8+ T-cells
Borghaei et al, NEJM 2015
![Page 27: Immunotherapie bij asbestkanker - Asbestslachtoffer · Speciale ledenvergadering AVN 16 november 2017 Robin Cornelissen Longarts Erasmus MC, Rotterdam Immunotherapie bij asbestkanker](https://reader036.fdocuments.net/reader036/viewer/2022071416/61131c65c16d3f077c258035/html5/thumbnails/27.jpg)
Meer commandanten !
No Tumor-Ag
Recognition by DCs
Induction of Tolerance
Inhibition by Tumor
Micro-Environment
Exhaustion Adapted by Dammeijer
from: Chen et al.
Immunity, 2013
![Page 28: Immunotherapie bij asbestkanker - Asbestslachtoffer · Speciale ledenvergadering AVN 16 november 2017 Robin Cornelissen Longarts Erasmus MC, Rotterdam Immunotherapie bij asbestkanker](https://reader036.fdocuments.net/reader036/viewer/2022071416/61131c65c16d3f077c258035/html5/thumbnails/28.jpg)
Dendritische cel immunotherapie
Hegmans Am J Respir Crit Care Med 2005
Hegmans Am J Respir Crit Care Med 2010
Cornelissen Am J Respir Crit Care Med 2016
Aerts, submitted 2017
![Page 29: Immunotherapie bij asbestkanker - Asbestslachtoffer · Speciale ledenvergadering AVN 16 november 2017 Robin Cornelissen Longarts Erasmus MC, Rotterdam Immunotherapie bij asbestkanker](https://reader036.fdocuments.net/reader036/viewer/2022071416/61131c65c16d3f077c258035/html5/thumbnails/29.jpg)
Verkrijgen van dendritische cellen
![Page 30: Immunotherapie bij asbestkanker - Asbestslachtoffer · Speciale ledenvergadering AVN 16 november 2017 Robin Cornelissen Longarts Erasmus MC, Rotterdam Immunotherapie bij asbestkanker](https://reader036.fdocuments.net/reader036/viewer/2022071416/61131c65c16d3f077c258035/html5/thumbnails/30.jpg)
Kweken van dendritische cellen en
“trainen” tegen tumorcellen
![Page 31: Immunotherapie bij asbestkanker - Asbestslachtoffer · Speciale ledenvergadering AVN 16 november 2017 Robin Cornelissen Longarts Erasmus MC, Rotterdam Immunotherapie bij asbestkanker](https://reader036.fdocuments.net/reader036/viewer/2022071416/61131c65c16d3f077c258035/html5/thumbnails/31.jpg)
Toedienen van dendritische cellen
![Page 32: Immunotherapie bij asbestkanker - Asbestslachtoffer · Speciale ledenvergadering AVN 16 november 2017 Robin Cornelissen Longarts Erasmus MC, Rotterdam Immunotherapie bij asbestkanker](https://reader036.fdocuments.net/reader036/viewer/2022071416/61131c65c16d3f077c258035/html5/thumbnails/32.jpg)
Patiënt uit MM02 studie
▪ Complete remissie > 8 jaar na gecombineerde behandeling
chemotherapie/chirurgie/dendritische celtherapie
▪ september 2017
Cornelissen, The American Journal of Respiratory and Critical Care Medicine , 2016
Cornelissen, blue journal, 2015
![Page 33: Immunotherapie bij asbestkanker - Asbestslachtoffer · Speciale ledenvergadering AVN 16 november 2017 Robin Cornelissen Longarts Erasmus MC, Rotterdam Immunotherapie bij asbestkanker](https://reader036.fdocuments.net/reader036/viewer/2022071416/61131c65c16d3f077c258035/html5/thumbnails/33.jpg)
![Page 34: Immunotherapie bij asbestkanker - Asbestslachtoffer · Speciale ledenvergadering AVN 16 november 2017 Robin Cornelissen Longarts Erasmus MC, Rotterdam Immunotherapie bij asbestkanker](https://reader036.fdocuments.net/reader036/viewer/2022071416/61131c65c16d3f077c258035/html5/thumbnails/34.jpg)
Mogelijk probleem bij dendritische celtherapie
No Tumor-Ag
Recognition by DCs
Induction of Tolerance
Inhibition by Tumor
Micro-Environment
Exhaustion Adapted by Dammeijer
from: Chen et al.
Immunity, 2013
![Page 35: Immunotherapie bij asbestkanker - Asbestslachtoffer · Speciale ledenvergadering AVN 16 november 2017 Robin Cornelissen Longarts Erasmus MC, Rotterdam Immunotherapie bij asbestkanker](https://reader036.fdocuments.net/reader036/viewer/2022071416/61131c65c16d3f077c258035/html5/thumbnails/35.jpg)
IMMUNOTHERAPIE OP MAAT
![Page 36: Immunotherapie bij asbestkanker - Asbestslachtoffer · Speciale ledenvergadering AVN 16 november 2017 Robin Cornelissen Longarts Erasmus MC, Rotterdam Immunotherapie bij asbestkanker](https://reader036.fdocuments.net/reader036/viewer/2022071416/61131c65c16d3f077c258035/html5/thumbnails/36.jpg)
Immunotherapie op maat
No Tumor-Ag
Recognition by DCs
Induction of Tolerance
Inhibition by Tumor
Micro-Environment
Exhaustion Adapted by Dammeijer
from: Chen et al.
Immunity, 2013
![Page 37: Immunotherapie bij asbestkanker - Asbestslachtoffer · Speciale ledenvergadering AVN 16 november 2017 Robin Cornelissen Longarts Erasmus MC, Rotterdam Immunotherapie bij asbestkanker](https://reader036.fdocuments.net/reader036/viewer/2022071416/61131c65c16d3f077c258035/html5/thumbnails/37.jpg)
Immunotherapie op maat
No Tumor-Ag
Recognition by DCs
Induction of Tolerance
Inhibition by Tumor
Micro-Environment
Exhaustion Adapted by Dammeijer
from: Chen et al.
Immunity, 2013
![Page 38: Immunotherapie bij asbestkanker - Asbestslachtoffer · Speciale ledenvergadering AVN 16 november 2017 Robin Cornelissen Longarts Erasmus MC, Rotterdam Immunotherapie bij asbestkanker](https://reader036.fdocuments.net/reader036/viewer/2022071416/61131c65c16d3f077c258035/html5/thumbnails/38.jpg)
Immunotherapie op maat
Adapted from: Chen et
al. Immunity, 2013
![Page 39: Immunotherapie bij asbestkanker - Asbestslachtoffer · Speciale ledenvergadering AVN 16 november 2017 Robin Cornelissen Longarts Erasmus MC, Rotterdam Immunotherapie bij asbestkanker](https://reader036.fdocuments.net/reader036/viewer/2022071416/61131c65c16d3f077c258035/html5/thumbnails/39.jpg)
IS IMMUNOTHERAPIE DE
OPLOSSING?
![Page 40: Immunotherapie bij asbestkanker - Asbestslachtoffer · Speciale ledenvergadering AVN 16 november 2017 Robin Cornelissen Longarts Erasmus MC, Rotterdam Immunotherapie bij asbestkanker](https://reader036.fdocuments.net/reader036/viewer/2022071416/61131c65c16d3f077c258035/html5/thumbnails/40.jpg)
Zaretsky et al., 2016, NEJM
![Page 41: Immunotherapie bij asbestkanker - Asbestslachtoffer · Speciale ledenvergadering AVN 16 november 2017 Robin Cornelissen Longarts Erasmus MC, Rotterdam Immunotherapie bij asbestkanker](https://reader036.fdocuments.net/reader036/viewer/2022071416/61131c65c16d3f077c258035/html5/thumbnails/41.jpg)
Jak2 mutatie maakt ongevoelig voor interferon gamma
![Page 42: Immunotherapie bij asbestkanker - Asbestslachtoffer · Speciale ledenvergadering AVN 16 november 2017 Robin Cornelissen Longarts Erasmus MC, Rotterdam Immunotherapie bij asbestkanker](https://reader036.fdocuments.net/reader036/viewer/2022071416/61131c65c16d3f077c258035/html5/thumbnails/42.jpg)
![Page 43: Immunotherapie bij asbestkanker - Asbestslachtoffer · Speciale ledenvergadering AVN 16 november 2017 Robin Cornelissen Longarts Erasmus MC, Rotterdam Immunotherapie bij asbestkanker](https://reader036.fdocuments.net/reader036/viewer/2022071416/61131c65c16d3f077c258035/html5/thumbnails/43.jpg)
Conclusies
▪ Immunotherapie is in ontwikkeling bij patiënten met een mesothelioom
▪ Resultaten tot nu toe zijn hoopvol genoeg om de ontwikkeling door te
zetten
▪ Effectiviteit deel van de patiënten
▪ Meerwaarde op dit moment nog onduidelijk studies
▪ Toewerken naar immunotherapie op maat
▪ Immunotherapie zal niet voor iedere patiënt effectief zijn
![Page 44: Immunotherapie bij asbestkanker - Asbestslachtoffer · Speciale ledenvergadering AVN 16 november 2017 Robin Cornelissen Longarts Erasmus MC, Rotterdam Immunotherapie bij asbestkanker](https://reader036.fdocuments.net/reader036/viewer/2022071416/61131c65c16d3f077c258035/html5/thumbnails/44.jpg)
Erasmus MC – Thoracale Oncologie
▪ Clinic
▪ Prof J Aerts
▪ Dr O Birim
▪ Dr R Cornelissen
▪ J van Dijke
▪ Dr W Dinjens
▪ Drs D Dumoulin
▪ Dr M de Jonge
▪ B van de Kolck
▪ B Koning
▪ Drs A Maat
▪ Drs E Mahtab
▪ Dr A Odink
▪ Drs R Peric
▪ Dr M van der Pol
▪ Drs J Praag
▪ Drs M Rossius
▪ Drs C Steendam
▪ E Stuyts
▪ Dr J von der Thüsen
▪ Dr R Valkema
▪ Preclinic research
▪ K Bezemer
▪ F Dammeijer
▪ P de Goeie
▪ Prof R Hendriks
▪ M Kaijen
▪ Dr(s)S Lievense
▪ L Noordam
▪ M Poncin
▪ S Sittig
Clinical research
L Cavazza
A Geel
M Gerrits
A van der Giessen
E van Helden
L van Hove
T Winter