Immuniteit 5H. Introductie • Hoofdverdeling: – Aangeboren (niet-specifiek) en verworven...
-
Upload
philomena-goossens -
Category
Documents
-
view
218 -
download
2
Transcript of Immuniteit 5H. Introductie • Hoofdverdeling: – Aangeboren (niet-specifiek) en verworven...
![Page 1: Immuniteit 5H. Introductie • Hoofdverdeling: – Aangeboren (niet-specifiek) en verworven (specifiek) • Verdeling aangeboren immuniteit: – Eerstelijns en.](https://reader035.fdocuments.net/reader035/viewer/2022070315/5551a0ef4979591f3c8b8609/html5/thumbnails/1.jpg)
Immuniteit
5H
![Page 2: Immuniteit 5H. Introductie • Hoofdverdeling: – Aangeboren (niet-specifiek) en verworven (specifiek) • Verdeling aangeboren immuniteit: – Eerstelijns en.](https://reader035.fdocuments.net/reader035/viewer/2022070315/5551a0ef4979591f3c8b8609/html5/thumbnails/2.jpg)
Introductie• Hoofdverdeling:– Aangeboren (niet-specifiek) en verworven (specifiek)
• Verdeling aangeboren immuniteit:– Eerstelijns en tweedelijns afweer
• Verdeling verworven immuniteit:– In het bloed en cellulair (ook wel derdelijns afweer)
• Noot: Alle witte bloedcellen samen worden leukocyten genoemd. Witte bloedcellen die tot het specifieke deel van het immuunsysteem worden gerekend worden lymfocyten genoemd.
![Page 3: Immuniteit 5H. Introductie • Hoofdverdeling: – Aangeboren (niet-specifiek) en verworven (specifiek) • Verdeling aangeboren immuniteit: – Eerstelijns en.](https://reader035.fdocuments.net/reader035/viewer/2022070315/5551a0ef4979591f3c8b8609/html5/thumbnails/3.jpg)
Bloed
• Leukocyten (witte bloedcellen) – Lymfocyten (zoals B-cellen, plasmacellen en T-cellen)– Monocyten (macrofagen)– Granulocyten (neutrofielen, eosinofielen en de
basofielen)
• Plasma kan buiten bloedvaten en haarvaten: Lymfe
• Lymfocyten kunnen ook buiten bloedvaten en haarvaten: tussen weefselcellen
![Page 4: Immuniteit 5H. Introductie • Hoofdverdeling: – Aangeboren (niet-specifiek) en verworven (specifiek) • Verdeling aangeboren immuniteit: – Eerstelijns en.](https://reader035.fdocuments.net/reader035/viewer/2022070315/5551a0ef4979591f3c8b8609/html5/thumbnails/4.jpg)
Eerste verdediging • Niet-specifieke afweer waarmee ziekteverwekkers in
aanraking komen bij het betreden van het lichaam
• Slijmvliezen– Indringers blijven hangen– Trilhaarcellen voeren dit af naar de maag/darm
• Vagina– Melkzuur
• Maag– Zuur + eiwitverterend enzym
• Traanvocht, speeksel en vocht uit neus– Enzym dat in staat is bacteriën op te lossen
![Page 5: Immuniteit 5H. Introductie • Hoofdverdeling: – Aangeboren (niet-specifiek) en verworven (specifiek) • Verdeling aangeboren immuniteit: – Eerstelijns en.](https://reader035.fdocuments.net/reader035/viewer/2022070315/5551a0ef4979591f3c8b8609/html5/thumbnails/5.jpg)
Eerste verdediging
• Huid:– Dode cellaag (moeilijk om vast te klampen)– Zweet en talg: zuur
![Page 6: Immuniteit 5H. Introductie • Hoofdverdeling: – Aangeboren (niet-specifiek) en verworven (specifiek) • Verdeling aangeboren immuniteit: – Eerstelijns en.](https://reader035.fdocuments.net/reader035/viewer/2022070315/5551a0ef4979591f3c8b8609/html5/thumbnails/6.jpg)
Tweede verdedigingslinie
• Niet-specifieke afweer waarmee ziekteverwekkers in aanraking komen wanneer ze de eerstelijns verdediging gepasseerd zijn
![Page 7: Immuniteit 5H. Introductie • Hoofdverdeling: – Aangeboren (niet-specifiek) en verworven (specifiek) • Verdeling aangeboren immuniteit: – Eerstelijns en.](https://reader035.fdocuments.net/reader035/viewer/2022070315/5551a0ef4979591f3c8b8609/html5/thumbnails/7.jpg)
Fagocyten
• Macrofagen• Neutrofielen– Via fagocytose ziekteverwekkers uitschakelen
![Page 8: Immuniteit 5H. Introductie • Hoofdverdeling: – Aangeboren (niet-specifiek) en verworven (specifiek) • Verdeling aangeboren immuniteit: – Eerstelijns en.](https://reader035.fdocuments.net/reader035/viewer/2022070315/5551a0ef4979591f3c8b8609/html5/thumbnails/8.jpg)
Infectie
• Bij het doorbreken van de buitenste grenzen van je aangeboren immuunsysteem komt de tweede lijn in actie. Dit gebeurt bijvoorbeeld bij het openhalen van je huid.
• De tweede lijn van het aangeboren afweer komt nu in actie en later ook het specifieke afweersysteem, dit noemen we de ontstekingsreactie.
![Page 9: Immuniteit 5H. Introductie • Hoofdverdeling: – Aangeboren (niet-specifiek) en verworven (specifiek) • Verdeling aangeboren immuniteit: – Eerstelijns en.](https://reader035.fdocuments.net/reader035/viewer/2022070315/5551a0ef4979591f3c8b8609/html5/thumbnails/9.jpg)
Ontstekingsreactie
• Reactie die ervoor zorgt dat het immuunsysteem effectief kan reageren op de infectie.
• Kan zowel plaatselijk als lichaamsbreed zijn.
• Kenmerken: roodheid, opzwelling, warmte, pijn
![Page 10: Immuniteit 5H. Introductie • Hoofdverdeling: – Aangeboren (niet-specifiek) en verworven (specifiek) • Verdeling aangeboren immuniteit: – Eerstelijns en.](https://reader035.fdocuments.net/reader035/viewer/2022070315/5551a0ef4979591f3c8b8609/html5/thumbnails/10.jpg)
![Page 11: Immuniteit 5H. Introductie • Hoofdverdeling: – Aangeboren (niet-specifiek) en verworven (specifiek) • Verdeling aangeboren immuniteit: – Eerstelijns en.](https://reader035.fdocuments.net/reader035/viewer/2022070315/5551a0ef4979591f3c8b8609/html5/thumbnails/11.jpg)
Ontstekingsreactie
• Kapotte cellen scheiden signaalstoffen en histaminen af
• Signaalstoffen lokken macrofagen naar de ontsteking toe
• Histaminen zorgen ervoor dat de bloedvaatjes rond de ontsteking verwijden. Hierdoor ontstaat er ophoping van vocht in het weefsel (zwelling), waardoor de plek warm en rood wordt. Ook de permeabiliteit van de wand van de bloedvaten vergoot: witte bloedcellen kunnen zich gemakkelijk verplaatsen
![Page 12: Immuniteit 5H. Introductie • Hoofdverdeling: – Aangeboren (niet-specifiek) en verworven (specifiek) • Verdeling aangeboren immuniteit: – Eerstelijns en.](https://reader035.fdocuments.net/reader035/viewer/2022070315/5551a0ef4979591f3c8b8609/html5/thumbnails/12.jpg)
Ontstekingsreactie
• Indien deze fagocyten niet genoeg zijn om de infectie te beëindigen komt het specifieke deel van het afweersysteem ook in actie. Dit duurt dagen
![Page 13: Immuniteit 5H. Introductie • Hoofdverdeling: – Aangeboren (niet-specifiek) en verworven (specifiek) • Verdeling aangeboren immuniteit: – Eerstelijns en.](https://reader035.fdocuments.net/reader035/viewer/2022070315/5551a0ef4979591f3c8b8609/html5/thumbnails/13.jpg)
Koorts
• Opgewekt door giftige stoffen die ziekteverwekkers uitscheiden
• Leukocyten scheiden signaalstoffen uit: thermostaat wordt hoger ingesteld– Remming groei micro-organismen– Stimuleert fagocytose– Stimuleert reparatie weefsels
![Page 14: Immuniteit 5H. Introductie • Hoofdverdeling: – Aangeboren (niet-specifiek) en verworven (specifiek) • Verdeling aangeboren immuniteit: – Eerstelijns en.](https://reader035.fdocuments.net/reader035/viewer/2022070315/5551a0ef4979591f3c8b8609/html5/thumbnails/14.jpg)
Septische shock
• Lichaamsbrede ontsteking• Kenmerken:– Extreem hoge en lange koorts– Lage bloeddruk
![Page 15: Immuniteit 5H. Introductie • Hoofdverdeling: – Aangeboren (niet-specifiek) en verworven (specifiek) • Verdeling aangeboren immuniteit: – Eerstelijns en.](https://reader035.fdocuments.net/reader035/viewer/2022070315/5551a0ef4979591f3c8b8609/html5/thumbnails/15.jpg)
Verschil immuniteitAangeboren Verworven
Reactietijd Uren dagen
Specificiteit Niet of nauwelijks Zeer specifiek en wordt nog beter in het verloop van een infectie
Reactie op herhalende infecties van dezelfde ziekteverwekker
Altijd hetzelfde als op eerdere infecties
Veel sterker en sneller dan op de eerste infectie
Bron: Kuby. 2007. Immunology. Freeman press.
![Page 16: Immuniteit 5H. Introductie • Hoofdverdeling: – Aangeboren (niet-specifiek) en verworven (specifiek) • Verdeling aangeboren immuniteit: – Eerstelijns en.](https://reader035.fdocuments.net/reader035/viewer/2022070315/5551a0ef4979591f3c8b8609/html5/thumbnails/16.jpg)
Een aantal termen
• Antistof: eiwit dat aan bacterie bindt en zorgt voor de afweer van het lichaam
• Antigen: eiwit receptor (zit op alle cellen: zowel lichaamsvreemd als lichaamseigen)
• Antilichaam: ziekteverwekker
![Page 17: Immuniteit 5H. Introductie • Hoofdverdeling: – Aangeboren (niet-specifiek) en verworven (specifiek) • Verdeling aangeboren immuniteit: – Eerstelijns en.](https://reader035.fdocuments.net/reader035/viewer/2022070315/5551a0ef4979591f3c8b8609/html5/thumbnails/17.jpg)
Specifieke afweer
• Witte bloedcellen (Lymfocyten!) die hiertoe behoren zijn:– T-lymfocyten (T-helpercellen en T-cytotoxische
cellen) T-geheugencellen– B-Lymfocyten (B-geheugen en B-plasmacellen)
![Page 18: Immuniteit 5H. Introductie • Hoofdverdeling: – Aangeboren (niet-specifiek) en verworven (specifiek) • Verdeling aangeboren immuniteit: – Eerstelijns en.](https://reader035.fdocuments.net/reader035/viewer/2022070315/5551a0ef4979591f3c8b8609/html5/thumbnails/18.jpg)
Specifieke afweer
• Reageert specifiek op afzonderlijke ziekteverwekkers en heeft geheugen
• Twee hoofdlijnen:– In het bloed en cellulair
• De een werkt tegen ziekteverwekkers in het bloed, de ander tegen ziekteverwekkers in cellen
![Page 19: Immuniteit 5H. Introductie • Hoofdverdeling: – Aangeboren (niet-specifiek) en verworven (specifiek) • Verdeling aangeboren immuniteit: – Eerstelijns en.](https://reader035.fdocuments.net/reader035/viewer/2022070315/5551a0ef4979591f3c8b8609/html5/thumbnails/19.jpg)
Typen bloedcellen
• De plaats van ontwikkeling van de bloedcellen bepaalt het type:
• T-cellen (ontwikkelen zich in de thymus)– T-helpercellen• Zijn in staat te binden aan witte bloedcellen die
geïnfecteerd zijn met ziekteverwekker. Activeert hiermee de B-cellen• Zijn in staat te binden aan lichaamscellen die
geïnfecteerd zijn met ziekteverwekker. Activeert hiermee de Cytotoxische T-cellen
![Page 20: Immuniteit 5H. Introductie • Hoofdverdeling: – Aangeboren (niet-specifiek) en verworven (specifiek) • Verdeling aangeboren immuniteit: – Eerstelijns en.](https://reader035.fdocuments.net/reader035/viewer/2022070315/5551a0ef4979591f3c8b8609/html5/thumbnails/20.jpg)
Type bloedcellen
– T-geheugencellen• Zijn in staat bij een volgende besmetting met dezelfde
soort ziekteverwekker het immuunsysteem sneller op gang te brengen
– Cytotoxische T-cellen• Zijn cellen die geactiveerd worden door de T-
helpercellen, binden zich vervolgens aan de geïnfecteerde lichaamscel en schakelen deze cel uit
![Page 21: Immuniteit 5H. Introductie • Hoofdverdeling: – Aangeboren (niet-specifiek) en verworven (specifiek) • Verdeling aangeboren immuniteit: – Eerstelijns en.](https://reader035.fdocuments.net/reader035/viewer/2022070315/5551a0ef4979591f3c8b8609/html5/thumbnails/21.jpg)
Type bloedcellen
• B-cellen (ontwikkelen zich in het beenmerg)– B-plasmacel: Kunnen binden aan ziekteverwekker
in het bloed. Worden vervolgens geactiveerd en maken anti-stoffen.
– B-geheugencel: Herkennen bij een volgende besmetting de ziekteverwekker waardoor het immuunsysteem sneller kan reageren
![Page 22: Immuniteit 5H. Introductie • Hoofdverdeling: – Aangeboren (niet-specifiek) en verworven (specifiek) • Verdeling aangeboren immuniteit: – Eerstelijns en.](https://reader035.fdocuments.net/reader035/viewer/2022070315/5551a0ef4979591f3c8b8609/html5/thumbnails/22.jpg)
Humoraal
• Betrekking op T-helpercellen en B-cellen
• http://www.bioplek.org/animaties/afweer/macrofagen.html
• http://www.bioplek.org/animaties/afweer/Blymfocyten.html
![Page 23: Immuniteit 5H. Introductie • Hoofdverdeling: – Aangeboren (niet-specifiek) en verworven (specifiek) • Verdeling aangeboren immuniteit: – Eerstelijns en.](https://reader035.fdocuments.net/reader035/viewer/2022070315/5551a0ef4979591f3c8b8609/html5/thumbnails/23.jpg)
Cellulair
• Betrekking op T-helpercellen en Cytotoxische T-cellen
• http://www.bioplek.org/animaties/afweer/Tlymfocyten.html
![Page 24: Immuniteit 5H. Introductie • Hoofdverdeling: – Aangeboren (niet-specifiek) en verworven (specifiek) • Verdeling aangeboren immuniteit: – Eerstelijns en.](https://reader035.fdocuments.net/reader035/viewer/2022070315/5551a0ef4979591f3c8b8609/html5/thumbnails/24.jpg)
Lichaamsvreemd/-eigen
• Op elke lichaamscel zitten bepaalde eiwitten in het membraan
• Is specifiek voor elk individu
• Witte bloedcellen herkennen deze eiwitten als lichaamsvreemd en komen in actie
![Page 25: Immuniteit 5H. Introductie • Hoofdverdeling: – Aangeboren (niet-specifiek) en verworven (specifiek) • Verdeling aangeboren immuniteit: – Eerstelijns en.](https://reader035.fdocuments.net/reader035/viewer/2022070315/5551a0ef4979591f3c8b8609/html5/thumbnails/25.jpg)
Antistoffen
• Antistof• 2 antigeen bindingsites• Binding is specifiek!• Zie binas!!
![Page 26: Immuniteit 5H. Introductie • Hoofdverdeling: – Aangeboren (niet-specifiek) en verworven (specifiek) • Verdeling aangeboren immuniteit: – Eerstelijns en.](https://reader035.fdocuments.net/reader035/viewer/2022070315/5551a0ef4979591f3c8b8609/html5/thumbnails/26.jpg)
Functie antistoffen
• Blokkeren van functie ziekteverwekker• Signaal voor fagocystose• Klontering
![Page 27: Immuniteit 5H. Introductie • Hoofdverdeling: – Aangeboren (niet-specifiek) en verworven (specifiek) • Verdeling aangeboren immuniteit: – Eerstelijns en.](https://reader035.fdocuments.net/reader035/viewer/2022070315/5551a0ef4979591f3c8b8609/html5/thumbnails/27.jpg)
![Page 28: Immuniteit 5H. Introductie • Hoofdverdeling: – Aangeboren (niet-specifiek) en verworven (specifiek) • Verdeling aangeboren immuniteit: – Eerstelijns en.](https://reader035.fdocuments.net/reader035/viewer/2022070315/5551a0ef4979591f3c8b8609/html5/thumbnails/28.jpg)
Immuunreacties
• Actief vs passief• ABO-bloedgroepen• Rhesusfactor• Afstoting van organen• Allergie
![Page 29: Immuniteit 5H. Introductie • Hoofdverdeling: – Aangeboren (niet-specifiek) en verworven (specifiek) • Verdeling aangeboren immuniteit: – Eerstelijns en.](https://reader035.fdocuments.net/reader035/viewer/2022070315/5551a0ef4979591f3c8b8609/html5/thumbnails/29.jpg)
Allergie
• Overgevoelige reactie op allergenen (stoffen van buitenaf)
• Na eerste ontvangst van allergeen worden IgE aangemaakt. Na tweede ontvangst: plasmacellen geprikkeld door allergeen: histamines vrij
• Antihistamine• Vb: bijensteek, pollen, penicilline, pinda, enz.
![Page 30: Immuniteit 5H. Introductie • Hoofdverdeling: – Aangeboren (niet-specifiek) en verworven (specifiek) • Verdeling aangeboren immuniteit: – Eerstelijns en.](https://reader035.fdocuments.net/reader035/viewer/2022070315/5551a0ef4979591f3c8b8609/html5/thumbnails/30.jpg)
Auto-immuun
• Lupus: lichaam produceert antistoffen tegen heel veel typen lichaamseigen moleculen. Vb DNA, histonen.– Jeuk, koorts, artritis, nier disfunctioneren
• Reuma: Ontstekingsreacties op kraakbeen rondom de gewrichten
![Page 31: Immuniteit 5H. Introductie • Hoofdverdeling: – Aangeboren (niet-specifiek) en verworven (specifiek) • Verdeling aangeboren immuniteit: – Eerstelijns en.](https://reader035.fdocuments.net/reader035/viewer/2022070315/5551a0ef4979591f3c8b8609/html5/thumbnails/31.jpg)
Auto immuun
• MS: T-cellen reageren op de cellen van de myelineschede.
• Diabetes type 1: aanval op eilandjes van Langerhans
![Page 32: Immuniteit 5H. Introductie • Hoofdverdeling: – Aangeboren (niet-specifiek) en verworven (specifiek) • Verdeling aangeboren immuniteit: – Eerstelijns en.](https://reader035.fdocuments.net/reader035/viewer/2022070315/5551a0ef4979591f3c8b8609/html5/thumbnails/32.jpg)
Milt• Vormt plasmacellen uit B-lymfocyten• Breekt rode bloedcellen af en slaat
vrijkomende ijzer op• Bevat een reservoir aan bloed• Verwijdert afvalstoffen uit het bloed• Kan operatief verwijderd worden– Wel is zonder milt de afweer tegen gekapselde bacteriën zoals de meningokok slechter. Hiertegen wordt dan gevaccineerd