Il- IL-ĠEOGRAFIJA (Ġenerali) IL-ĦIN: Siegħa u tliet kwarti€¦ · Il-Ġeografija (Ġenerali)...
12
Il-Ġeografija (Ġenerali) – Il-Ħames Sena tas-Sekondarja – Rotta 2 – 2014 Paġna 1 minn 11 ID-DIRETTORAT GĦAL KWALITÀ U STANDARDS FL-EDUKAZZJONI Id-Dipartiment tal-Kurrikulu u t-Tagħlim Elettroniku It-Taqsima tal-Assessjar Edukattiv L-Eżamijiet Annwali tal-Iskejjel Sekondarji 2014 Il-Ħames Sena IL-ĠEOGRAFIJA (Ġenerali) IL-ĦIN: Siegħa u tliet kwarti L-Isem: _____________________________________ Il-Klassi: _______________ Wieġeb il-mistoqsijiet kollha. Din hija lista ta’ kliem ġeografiku użat f’din il-karta tal-eżami u t-tifsira tiegħu bl-Ingliż. Ekwatur Equator Foresta tropikali Tropical rainforest Għeruq riffieda Buttress roots Xagħri Scrub Masġar Woodland Dijossidu tal-karbonju Carbon dioxide Effett serra Greenhouse effect Tisħin globali Global warming Ragħa żejjed Overgrazing Deforestazzjoni Deforestation Graff (f’għamla ta’ linja) Line graph 1. a. X’nifhmu bil-kelma ‘temp’? _________________________________________________ ______________________________________________________________________ (2) b. Disinn 1 turi l-muntanja Kilimanġaro. Issa kompli s-sentenza li ġejja: Il-quċċata tal-muntanja tkun dejjem miksija bis-silġ, allavolja din tinsab qrib ħafna l-Ekwatur. Dan jiġri peress li f’postijiet fil-għoli u muntanjużi ______________________________________________________________________ (2) Disinn 1: Il-Muntanja Kilimanġaro Rotta 2
Transcript of Il- IL-ĠEOGRAFIJA (Ġenerali) IL-ĦIN: Siegħa u tliet kwarti€¦ · Il-Ġeografija (Ġenerali)...
Il-Ġeografija (Ġenerali) – Il-Ħames Sena tas-Sekondarja – Rotta 2 – 2014 Paġna 1 minn 11
ID-DIRETTORAT GĦAL KWALITÀ U STANDARDS FL-EDUKAZZJONI
Id-Dipartiment tal-Kurrikulu u t-Tagħlim Elettroniku
It-Taqsima tal-Assessjar Edukattiv
L-Eżamijiet Annwali tal-Iskejjel Sekondarji 2014
Il-Ħames Sena IL-ĠEOGRAFIJA (Ġenerali) IL-ĦIN: Siegħa u tliet kwarti
L-Isem: _____________________________________ Il-Klassi: _______________
Wieġeb il-mistoqsijiet kollha.
Din hija lista ta’ kliem ġeografiku użat f’din il-karta tal-eżami u t-tifsira tiegħu bl-Ingliż.
Ekwatur Equator
Foresta tropikali Tropical rainforest
Għeruq riffieda Buttress roots
Xagħri Scrub
Masġar Woodland
Dijossidu tal-karbonju Carbon dioxide
Effett serra Greenhouse effect
Tisħin globali Global warming
Ragħa żejjed Overgrazing
Deforestazzjoni Deforestation
Graff (f’għamla ta’ linja) Line graph
1. a. X’nifhmu bil-kelma ‘temp’? _________________________________________________
______________________________________________________________________ (2)
b. Disinn 1 turi l-muntanja Kilimanġaro. Issa kompli s-sentenza li ġejja:
Il-quċċata tal-muntanja tkun dejjem miksija bis-silġ, allavolja din tinsab qrib ħafna
l-Ekwatur. Dan jiġri peress li f’postijiet fil-għoli u muntanjużi
______________________________________________________________________ (2)
Disinn 1: Il-Muntanja Kilimanġaro
Rotta 2
Paġna 2 minn 11 Il-Ġeografija (Ġenerali) – Il-Ħames Sena tas-Sekondarja – Rotta 2 – 2014
2. F’Disinn 2 qed naraw il-belt ta’ Wroclaw fil-Polonja u l-belt ta’ Calais fi Franza. Iż-żewġt ibliet
jinsabu 51°T mill-Ekwatur.
Disinn 2: Calais u Wroclaw Tabella A: It-temperaturi (°C) fil-bliet ta’
Wroclaw u Calais
a. Agħmel sing taħt il-kelma t-tajba fil-parentesi.
Fis-sajf Wroclaw hija aktar (sħuna / kiesħa) minn Calais.
Fix-xitwa Wroclaw hija aktar (sħuna / kiesħa) minn Calais. (2)
b. Imla l-vojt bil-kliem t’hawn taħt.
baħar aktar kesħin aktar sħan it-temperatura
____________________ tiġi affettwata minn kemm post ikun qrib jew ’il bogħod mill-baħar.
Fis-sajf postijiet interni u ’l bogħod mill- ____________________ huma ġeneralment
____________________ minn postijiet qrib il-kosta. Fix-xitwa jiġri bil-kontra u għalhekk
postijiet interni huma ____________________ minn postijiet qrib ix-xatt. (4)
Xahar Wroclaw Calais
Jannar -3 6
Lulju 19 17
Diċembru 0 7
Il-Ġeografija (Ġenerali) – Il-Ħames Sena tas-Sekondarja – Rotta 2 – 2014 Paġna 3 minn 11
3. Ittikkja () biss is-sentenzi li huma vera dwar il-veġetazzjoni naturali tal-foresti tropikali.
Il-Veġetazzjoni Tropikali
a. Il-veġetazzjoni tropikali għandha x-xewk minflok il-weraq.
b. Siġar tropikali għandhom il-weraq miksi bix-xema’ biex jirrifletti s-sħana
tax-xemx.
c. Is-siġar jitwalu sa 40m biex ifittxu d-dawl tax-xemx.
d. Il-weraq ġej għall-ponta biex jeħles mill-ilma żejjed waqt xi maltempata xita
qliel.
e. Iż-żrieragħ jibqgħu reqdin fuq il-ħamrija għal ħafna snin għax ftit tagħmel xita.
f. Għeruq kbar riffieda ’l fuq mill-art iżommu u jipproteġu s-siġar milli jegħlbu.
g. Fil-parti t’isfel tagħhom is-siġar huma dritti mingħajr friegħi biex jogħlew aktar
’il fuq.
(4)
4. Aqta’ linja taħt il-kelma t-tajba f’kull parentesi.
Il-klima ta’ deżert sħun hija (kiesħa / sħuna) ħafna fis-sajf u matul (il-jum / il-lejl).
Matul (il-jum / il-lejl) it-temperatura tkun ferm aktar kiesħa. Ikun hemm ukoll
(ħafna / ftit) sħab u xita.
5. a. F’Malta nsibu nħawi sħaħ miksija bix-xagħri u ftit irqajja’ bl-imsaġar. Spjega x’ifissru
dawn il-kelmiet:
Xagħri ___________________________________________________________________
_________________________________________________________________________
Masġar __________________________________________________________________
_________________________________________________________________________
(4)
b. Liema tnejn minn dawn l-erba’ speċi ta’ siġar insibu jikbru fir-reġjun tal-Mediterran?
Aqta’ linja taħt it-tajbin.
Ċipress Baobab Siġra tal-gomma Żnuber
(2) c. Semmi żewġ pjanti tipiċi li jikbru fix-xagħri.
______________________________________________________________________ (2)
Paġna 4 minn 11 Il-Ġeografija (Ġenerali) – Il-Ħames Sena tas-Sekondarja – Rotta 2 – 2014
6. Is-sentenzi li ġejjin dwar il-veġetazzjoni naturali tal-Mediterran huma żbaljati. Irranġa l-iżbalji
li fihom billi tiktibhom mill-ġdid.
a. Ħafna pjanti tal-Mediterran għandhom weraq kbar.
_________________________________________________________________________
b. Ħafna pjanti li jikbru fil-Mediterran għandhom għeruq li jibqgħu fil-wiċċ.
_________________________________________________________________________
c. Peress li l-klima hija sħuna ħafna u xotta, jikber ħafna ħaxix.
_________________________________________________________________________
d. Ħafna pjanti tal-Mediterran jikbru b’rata mgħaġġla fis-sajf.
_________________________________________________________________________
(4)
7. Ħares sewwa lejn il-mappa tal-Ewropa f’Disinn 3 li ssib f’paġna 5.
a. Semmi l-pajjiżi mmarkati bin-numri 1, 2, 3, 4, 5 u 6 fuq il-mappa. Agħżel minn:
Spanja l-Ingilterra is-Slovakkja il-Polonja l-Italja il-Portugall
id-Danimarka l-Awstrija il-Finlandja ir-Rumanija il-Greċja Franza
1 2
3 4
5 6
(6)
Il-Ġeografija (Ġenerali) – Il-Ħames Sena tas-Sekondarja – Rotta 2 – 2014 Paġna 5 minn 11
Disinn 3: Mappa tal-Ewropa
b. Fit-tabella t’hawn taħt, ikteb il-belt kapitali tal-pajjiżi. Agħżel minn:
Ruma Liżbona Berlin Madrid
Varsavja Munich Pariġi Milan
Il-Pajjiż Il-Belt kapitali
L-Italja
Franza
Il-Portugall
Il-Polonja
Spanja
(5)
c. Semmi żewġ pajjiżi fl-Unjoni Ewropea li jmissu mal-Baħar Mediterran.
______________________________________________________________________ (2)
Paġna 6 minn 11 Il-Ġeografija (Ġenerali) – Il-Ħames Sena tas-Sekondarja – Rotta 2 – 2014
8. Ħares sewwa lejn tabella B li turi l-livelli ta’dijossidu tal-karbonju (CO2) fl-arja bejn l-1750 u
l-2050.
Is-Sena Il-Livell
1750 100
1800 102
1850 104
1900 108
1950 112
2000 120
2050 160 *
* tbassir
Tabella B: Livelli ta’ dijossidu tal-karbonju fl-arja (CO2).
Disinn 4
a. Uża l-istatistika ta’ Tabella B biex tpinġi graff (f’għamla ta’ linja) f’Disinn 4 biex turi
l-livelli ta’ dijossidu tal-karbonju fl-atmosfera mill-1750 sal-2050. (7)
b. Agħti raġuni waħda biex tispjega għaliex il-livell ta’ CO2 fl-atmosfera qiegħed jogħla.
______________________________________________________________________ (2)
100
110
120
130
140
150
160
1750 1800 1850 1900 1950 2000 2050
Is-Sena
Il-L
ivel
l
Il-Ġeografija (Ġenerali) – Il-Ħames Sena tas-Sekondarja – Rotta 2 – 2014 Paġna 7 minn 11
c. Disinn 5 juri l-effett serra li qed iwassal għat-tisħin globali. Uża disinn 5 biex tispjega l-
effett serra.
Disinn 5: L-effett serra
_________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________ (5)
9. a. L-attivitajiet ekonomiċi jinqasmu f’dawk Primarji, Sekondarji u Terzjarji.
Poġġi dawn ix-xogħlijiet taħt il-kategorija t-tajba.
bennej, avukat, sajjied, ħaddiem f’fabbrika, bidwi, tabib.
Settur Primarju Settur Sekondarju Settur Terzjarju
(6)
b. Semmi tliet raġuniet għalfejn it-turisti jiġu Malta.
_________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________
______________________________________________________________________ (3)
Paġna 8 minn 11 Il-Ġeografija (Ġenerali) – Il-Ħames Sena tas-Sekondarja – Rotta 2 – 2014
c. It-turiżmu ġab benifiċċji kbar għal pajjiżna. Semmi tnejn minn dawn il-benefiċċji.
_________________________________________________________________________
______________________________________________________________________ (2)
d. Semmi żewġ problemi kkawżati min-numru dejjem jikber ta’ turisti li jżuru pajjiżna b’mod
speċjali fix-xhur tas-sajf.
_________________________________________________________________________
______________________________________________________________________ (2)
10. Ħares sewwa lejn Disinn 6 u wara wieġeb dawn il-mistoqsijiet.
Disinn 6: Graff tal-klima tar-reġjun tal-Mediterran.
a. Liema hu x-xahar fi fih tinżel l-aktar xita? ____________ (1)
b. Liema hu l-aktar xahar xott? ____________ (1)
c. Kemm niżlet xita fix-xahar ta’ Ottubru? _____________ (1)
d. L-aktar xahar sħun hu ___________________. It-temperatura kienet ______ °C. (2)
e. ___________________ kien l-aktar xahar kiesaħ tas-sena b’temperatura medja ta’
______ °C. (2)
Ix-xahar
Tem
per
atura
(º
C)
Xita (m
m)
Il-Ġeografija (Ġenerali) – Il-Ħames Sena tas-Sekondarja – Rotta 2 – 2014 Paġna 9 minn 11
f. Kalifornja, Iċ-Ċili Ċentrali, l-Afrika t’Isfel, il-ponot t’isfel tal-Awstralja u l-pajjiżi ta’
madwar il-Baħar Mediterran kollha għandhom klima Mediterranja.
Immarka l-postijiet imsemmija hawn fuq bl-iskur fuq il-mappa tad-dinja f’Disinn 7. (5)
Disinn 7: Mappa tad-dinja
g. Il-pajjiżi bi klima Mediterranja jsofru minn perjodi ta’ ‘nixfa’. X’nifhmu meta ngħidu
‘nixfa’ u xi problemi toħloq lill-bidwi?
_________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________
______________________________________________________________________ (3)
Paġna 10 minn 11 Il-Ġeografija (Ġenerali) – Il-Ħames Sena tas-Sekondarja – Rotta 2 – 2014
11. a. Disinn 8 juri sezzjoni ta’ ħamrija mill-wiċċ sal-blat.
Din tissejjaħ ___________________. (Imla l-vojt) (1)
(1)
Disinn 8
b. Fuq Disinn 8, immarka dawn li ġejjin:
• is-sodda ta’ blat
• il-fond tal-ħamrija
• ħaxix u weraq niexef (3)
c. Għaliex il-ħamrija nqisuha bħala riżors rinovabbli?
_________________________________________________________________________
______________________________________________________________________ (2)
d. X’inhu humus?
_________________________________________________________________________
______________________________________________________________________ (2)
e. Ikteb veru jew falz fl-aħħar kolonna tat-tabella t’hawn taħt.
a. Mingħajr ħamrija la l-bniedem u lanqas l-annimali ma jkunu
jistgħu jgħixu fuq din l-art.
b. Il-humus ifaqqar il-ħamrija.
c. Il-ħamrija magħrufa bħala Tal-Ħamri hija mġebbla u baxxa.
d. Il-ħamrija taflija li nsibu f’pajjiżna għandha lewn skur u fiha
ħafna humus.
(4)
Il-Ġeografija (Ġenerali) – Il-Ħames Sena tas-Sekondarja – Rotta 2 – 2014 Paġna 11 minn 11
f. It-telf tal-ħamrija huwa proċess naturali iżda r-rata ta’ telf titħaffef bl-użu ta’ prattiċi
ħżiena fil-biedja. Spjega fil-qosor kif kull waħda minn dawn l-attivitajiet tal-bidwi tista’
tikkawża telf ta’ ħamrija.
Ragħa żejjed ______________________________________________________________
______________________________________________________________________ (2)
Deforestazzjoni ___________________________________________________________
______________________________________________________________________ (2)
Geography General (Maltese Version)
Paġna 3 Mistoqsija 4
Trid titniżżel il-marka (4)
Pagna 6 Mistoqsija 8b
Din il-mistoqsija għandha marka
Trid titneħħa (2) u trid tiġi (1) minflok
Pagna 7 Mistoqsija 8c
Il-mistoqsija trid tinqara:
Disinn 5 juri: l-effett serra li qed iwassal għat-tisħin globali.
Uża disinn 5 biex tispjega x’qed jikkawża t-tisħin globali.
Pagna 10 Mistoqsija 10a
Il-marka ġiet imniżżla darbtejn
Trid titneħħa l-marka ż-żejda (1)
