ZZ ee nn bb aa kk ii aa kk ,, dd aa tt aa kk ee ttaa oo rrdd uu aa kk

Gogoan izatekoak1. 13 zenbakiak bi hatxe ditu:

2. 18 eta 19 zenbakiek he- dute hasiera: edo

,

3. Hogei eta ehun bitarteko zenbakietan -ta lehen atalari

lotuta idazten da: , ...

4. Hiru eta lau zenbakiek -r- hartzen dute atalen bat gehitzean:

, ; baina , ...

5. Ehunekoen ostean eta idazten da, bereiz:

, ...

6. Milako zenbakietan, laburrak badira eta idazten da:

7. Zifra luzeetan hasieran ez da eta idazten, ez errepikatzeko:

8. Datak idazteko ordena: urtea - hilabetea - eguna. Adib.:

9. Datak eta kopuruak esateko eta behar-beharrezkoa da:

10. Datetan, urteari ko edo eko eransten zaio, azken

zenbakia bokalez edo kontsonantez amaitzearen arabera:

11. Datetan, egunari an edo ean eransten zaio, zenbakiaren

amaiera bokala edo kontsonantea den:

Salbuespena, 11 zenbakia:

12. Zenbakien eta atzizkien tartean, arrazoi berezirik egon

ezean, ez da marrarik jarri behar.

1.500 pertsona (mila eta bostehun pertsona)

zazpiak

hemeretzihemezortzi

2001 - 03 - 16

1211n, 1991n...

9an, 5ean, 16an...

1606ko, 1545eko...

2003ko neguan (bi mila eta hiruko neguan)

mila berrehun eta hogei

mila eta berrehun

berrehun eta hogeita hamarehun eta hamar

seiehunlaurakhirurehun

berrogeita hamarhogeita bat

hamazortzi

hamahiru

11 22 33

68 hirurogeita zortzi

• Idatzi letraz hurrengo zenbakiak, zein bere lekuan. Marratxo bakoitzean letrabat eta urdinetan eta idatzi behar duzu.

85

1. Sei, zazpi, zortzi eta bederatzi zenbakiei atalen bat gehituz gero, -r- bat tartekatzen da; adibidez: zazpirehun.

2. Hiru eta lau zenbakiei atalen bat gehituz gero, -r- bat jartzen da tartean; adibidez: hirurak.

3. 80 zenbakia larogei da letraz idatzita. 4. Zenbaki bakarra hasten da bokalez: ehun.

5. Ehun zenbakia izan ezik, bokalezko hasieraz ahoskatzen ditugun guztiek h- dute idaztean: hiru, hamar, hemeretzi, hogei...

6. Eta askotan idatzi edo esan behar izaten da zenbaki batzuetan.

• Aurreko ariketa kontuan harturik, markatu arau zuzenak.86

he_ _ _ _ _ _ _ _ 1. se_ _ _ _ _2.

ho_ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _3.

zor_ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _4.

lau_ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _6.

lau_ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _5.

mi_ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _10.

zor_ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _7.

mi_ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _

e_ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _11.

be_ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _12.

ha_ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 9.

8.

18

33600

801

8.100.000

1.960

87403

1.700

13.000.011

105.105

999

• Idatzi zenbaki erromatar horien balioak letraz. Marratxo urdinetan: eta.87

V 5

x 10

L 50

C 100

D 500

M 1.000

L_ _ _ _ _ _ _ _ _ _ b_ _ _ _ _ _ _ _ _ h_ _ _ _

B_ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ l_ _ _ _ _ _ _ _ _ h_ _ _ _ _ _

CMXCIX❹ CCXCIX❺ DCCLXX❻

2.

L_ _ _ _ _ _ _ _ _ _ b_ _ _ _ _ _ _ _ _ s_ _3.

1.

B_ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ l_ _ _ _ _ _ _ _ _ h_ _ _ _ _ _ _ _

B_ _ _ _ _ _ _ _ _ _ l_ _ _ _ _ _ _ _ _ h_ _ _ _ _ _ _ _5.

Z_ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ h_ _ _ _ _ _ _ _ _ _ h_ _ _ _6.

4.

MDCLXVI❼ LIVCDXXVIII❽ LXXCXIII❾

M_ _ _ s_ _ _ _ _ _ _ _ _ h_ _ _ _ _ _ _ _ _ _ s_ _

B_ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ l_ _ _ _ _ _ _ _ _ _ h_ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _8.

H_ _ _ _ _ _ _ _ _ _ h_ _ _ _ _ _ _ _ e_ _ _ _ _ _ h_ _ _ _ _ _ _9.

7.

1 Zifra baten eskuinean jartzen dena metatu egiten da: VII (5 + 2 = 7)2 Zifra baten ezkerrean jartzen dena kendu egiten da: IV (5 – 1 = 4)3 Bi zifraren tartean balio txikiagoa duen bat egonez gero, eskuinekoari kenketa egiten zaio.4 Zifra bat osatzeko, letra bat ez da hiru aldiz baino gehiagotan idatzi behar.5 V, L eta D ezin dira bikoizturik erabili.6 Zifren gaineko marratxoak 1.000ko balioa du: (200.000)

Zenbaki erromatarrak idazteko

C

––

hirurogeita bederatzi 69

CDL❶ CMXCIV❷ CDXLVI❸ I 1

• Irudi moreetan dauden bikoteetan aukeratu eta jarri esaldietan. Lauki txo bakoi -tzean letra bat edo zenbaki bat edo zeinu bat jarri behar da.

11 22 33

70 hirurogeita hamar

88

1. alde daudela diote inkestek.

2. baino ez zen salbatu ahal izan.

3. k ez zuen ezer esan.

4. , , eta orrialdeetan dago.

5. mendetik hona aldaketa handiak izan dira.

6. ko mendekoa da eliza.

7. - mendeetan gertatu zen.

8. ko mendekoa da.

9. Euskal Herria herrialdek osatzen dute.

10. Patxi urtez egon zen Ameriketan.

11. Eleberrian pertsonaia nagusi daude.

12. Gaur gradu izan ditugu.__

___

_____

_____

_______

_ ___

_______

___

________

__________

______

___

• Testuetan zenbakiz idazten dira: adina, data, ehunekoak, helbide-etako zenbakiak, mendeak, errepideen zenbakiak, graduak.

• Testuetan kopuru batzuk letraz idazten dira: 1-20 bitartekoak,ordinalak (bigarrena...) eta erdia, herena... tankerakoak.

Ehuneko hogeitasei

%26

Kristo aurreko 3.K.a. III.

Kristo osteko 2.K.o. II.

II. XIV. XX.2. 14. 20.

Herena 1/3

Bosgarrenak 5.

Seigarren VI.

zazpi 7

10-11. X-XI. hamar 10

lau 4

hogei 20

71hirurogeita hamaika

89

90 • Bete esaldi horietako hutsuneak.

• Esaldi horiek osatzeko konbinatu behar bezala zutabeetako atalak eta idatzi.

XVI1896K.a.19819611662

ekoko.

koan

apirilapirilurri

arenarenaren

11612

• mendean Jakako merkatuan euska-raz egitea debekatu egin zuten.

• an egin zuen Gagarin-ek gizakiarenlehen hegaldia espaziora.

• an erromatarrak etorri ziren EuskalHerrira.

• n zapaldu zuen Frantziak Matalasenmatxinada.

• an hasi ziren Atenasen lehen JokoOlinpiko modernoak.

1. ....................................................................................................................

2. ....................................................................................................................

3. ....................................................................................................................

4. ....................................................................................................................

5. ....................................................................................................................

1937 - 03 - 5

1945 - 06 - 6

1977 - 05 - 20

XI

1969 - 06 - 17

1871

05 - 21 / 06 - 21

–776 - 07

1. 1937 martxo 5 izan zen Matxitxakoko itsa-sontzi bataila.

_ _ __ _ _ __ _

2. 1977 maiatz 20 hil zen Groucho Marx._ _ _ _ _ __ _

3. 1945 ekain 6 bota zuten Hiroshiman lehe-nengo bonba atomikoa.

_ _ _ __ _ _ _ _

4. XI mendean eraiki zuten Leireko Monastegia. _

6. 1871 aldatu zituen aduanak Ebrotik Bidasoara Espainiak._

5. 1969 ekain 17 zapaldu zuten lehenengoz per - tsonek ilargia.

_ _ _ _ _ __ _

7. Udaberria martxo 21 ekain 21izaten da.

_ _ _ __ _ _ __ _ _ _ _ _ _

8. K.a. 776 uztail hasi ziren Olinpiar Jokoakantzinako Grezian.

_ _ __ __ _

11 22 33

72 hirurogeita hamabi

• Lerro bakoitzean aukera bakar bat dago zuzen. Azpimarra ezazu. 91

1996ko irailak 5ean 1996ko irailaren 5ean 1996ko iraileko 5ean1

uztailatik irailera uztailatik irailara uztailetik irailera2

1931an 1931n 1931ean3

1225-ean 1225ean 1225 ean4

31-VI-1999 1999-31-VI 1999-VI-315

1998 / 06 / 25 1998, 06, 25 1998 06 256

maiatzaren 4-an maiatzaren 4.an maiatzaren 4an7

2003ko irailaren 5a 2.003ko Irailak 5ean 2003-ko irailaren 5-a8

1.527tik aurrera 1527-tik aurrera 1527tik aurrera9

2.000. urtean 2000. urtean 2000 urtean10

XVII mendean XVII. mendean XVII-garren mendean11

1985era arte 1985ra arte 1985-era arte12

2002 - 05 - 12 2.002.05.05 2002, 05, 0513

1956ko urriaren 16ean 1956ko urriaren 16an 1956ko Urriak 16an14

2010eko otsailaren 11n 2010-ko otsailaren 11-n 2010ko otsailaren 11n15

A B C

• Hilabeteen izenak minuskulaz edo letra xehez idazten ditugu.

• Datak ematean, zenbakiak eta atzizkiak marra gabe lotzen dira.

• Urteak edo datak direnean, milakoetan ez da punturik jartzen.

• Garren adierazteko: puntua; baita zenbaki erromatarrekin ere.

73

13:45ean

hirurogeita hamahiru

92

Zeinetatik zeinetara joan zara?

5:35etik5:45era 8:05ean 11:05an Lauretatik

bostetara

6:25-tatik6:30-etara 3:30etan

Lauak eta er-dietan

20:00etatik22:00etara

15:15-tanHamaikak

etabostean

22:25-tan

Ordu bataterditan

17:00etan Ordu biaketa hogeian

15:00etan

46:10ean

23:10etik23:30etara 11:45ean

Seiak etabost

20:00etatik20:00etara

Ordu bataeta hamar

7:10-raarte 20:40an

2:40-tara Laurak etalaurden

Bederatziaketa bostetan 7:45-tan 6:30tan 14:15ean

1:10-tik1:15-ra 3:05-tan 23:50ean

Hirurakhamar

gutxitan3:00etan

8:30-tatik15:00-ra

24:00-tatikaurrera

Lehen mugimendua: ; bigarrena: ;

hirugarrena: ; laugarrena: ;

bosgarrena: ; seigarrena: ......................

.....................

.....................

.....................

C2 ➞ ...........A1 ➞ C2

Zortziaklaurden gutxiago

5:00-etan 17:22-etan Hiruak etabost

5:05ean 18:15-tan 1:30an11:00-tatik11:30-tara

6:30ean 4:10etan 7:30ean 19:33-etan

bederatziak

4:00-tan Seirak etahamarretan

12:00etatik16:00etara

3:00-retan 5:08an

10:25-tan Ordu bataketa hogeitan

15:00tan 2:45-tan Zazpirak etahogeietan

A

B

C

D

E

F

G

H

1 2 3 4 5 6 7 8

• Xake taula horretan zaldi saltoak egin behar dituzu (zaldiak hiru lauki saltatzenditu, L forma osatuaz, edozein norabidetan) goiko zaldi bel tza dagoen tokitikbeste beltza dagoenera joateko, baina beti ere ondo ida tzirik dauden laukitxoe-tatik igaro behar duzu.

11 22 33

74

Minutuei singularra eransten zaie: an / ean / n. Orduei, berriz, etan.Oharra: orduen zenbakia eta atzizki horien tartean ez da marrarik jarri behar.

hirurogeita hamalau

• Irakur itzazu arauak eta bete hurrengo kartelak eta ariketak. 93

Oharra: Lanak direla eta ARGIA _ _ _

ITZALIKO DA eta

_ _ _PIZTUKO DA

11:45

11:15 KONTZERTUA

_ _ _ _ _ _ _ ETA

_ _ _ _ _ _ _ _

HONDARTZAN

LARUNBATARRATSALDEETANZABALIK

_ _ _ __ _ _ _ _

12:008:30

11:30

BIHAR

12:35 _ _ _ _

aurrera ITXITA12:35

• Orduen minutuak esateko bi modu ditugu. Adib. 8:45Irakurketa LINEALA: «Zortziak eta berrogeita bostEAN»

Irakurketa ANALITIKOA: «Bederatziak laurden gutxi(ago)TAN»

➩Atzizkiak idazteko, baina, LINEALAREN arabera egin behar da: 8:45ean• ORDU ERDIAK: «terdiak” ahoskatu, «eta erdiak” idatzi.

1. Hamarrak eta hogeian hasiko da.2. Hirurak _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ .3. Zazpiak eta hamarrean heldu zen.4. Gaueko hamaika _ _ _ _ _ _ _ _ _ esan zuten.5. Istripua zazpiak eta hogeita hamaikan jazo da.

ESATEKO MODUA IDAZTEKO MODUA

1. 10:20_ _ hasiko da.

2. 14:45ean izan zen.

3. 19:10_ _ _ heldu zen.

4. 23:30ean esan zuten.

5. 7:31_ jazo da.

• Eskutitz horretako hutsuneetan zuzen idatzi behar dituzu kopuruak: kasuba tzuetan letraz, beste kasu batzuetan, zenbakiz. Koloreetan laguntza duzu.

75hirurogeita hamabost

94

2001eko irailaren .................

Jaun-andere agurgarria:

Gutun honen bidez gure kexa azaldu nahi dizugu berrizta -tzera bidali genituen ..................... piezekin egindako lan trake -tsagatik. ............. hilabetetan izan dituzue esku artean eta....................................... baino ez zaigu iritsi konponduta.Gainera, heldu zaizkigun ............................. pieza horietatikaskok eta askok akatsak dituzte.

Kontuan eduki behar da, bestalde, .................. eta................................ mendeetako pieza damaskinatuekin ezduzuela batere lan txukunik egin.

Orain arte ................. fax inguru bidali dizkizuegu, baina...........tan baino ez diguzue behar den moduan erantzun. Es-pero dugu, geratzen diren ...................................................piezekin esku hobea izango duzuela, bai eta profesionaltasunhandiagoa ere.

Amaitzeko, gutun hau aprobetxatu nahiko nuke ............egun barru bidaliko dizkizuegun beste .................................piezaren ezaugarriak jakinarazteko:

Piezak: burdin landuzkoak

Noizkoak: ................................. mendekoak

Lana: berriztatzea

Epea: ........................... egun

Besterik gabe, agur t’erdi.Endika Mardaras

5bost

3hiru

6.seigarren

10ahamarra

200berrehun

3Hiru

%25ehuneko hogeita bost

50berrogeita hamar

XVIIIhamazortzi

XIX.hemeretzi garren

10hamar

3hiru

3hiru

18hamazortzi

XVIII.hamazortzi garren

60hirurogei

150ehun eta berrogeita hamar

OXIPLASTADA

Produkzio arduraduna

Lerun Poligonoa, .................,

................ pabiloia

28100 ELGOIBAR

Berriztain - Berriztatze Zerbitzuak

Amezti Bide, ................., behea

32210 AGURAIN

• Gutun horretan markaturik daude ortografi errakuntzak. Idatzi bakoitzarenondoan zein arau hautsi den.

11 22 33

76

➞

➞

➞

➞

➞

➞

➞

➞

➞

➞

➞

➞

➞

➞➞

➞

➞

hirurogeita hamasei

95

1.987ko uztailaren seia

Andere agurgarria:

Dakizunez, 6 hilabete daramagu Aritxuloko aztarnategian,

A-zortzi autobideko XVI. kilometroan, ikerketak egiten. Hemen gau-

den 100 ikasle eta ikertzaileen artean IV mendeko hainbat tresna eta

objektu aurkitu dugu: bi mila berrehun eta hamabi, hain zuzen. Horie-

tatik portzentaje handi bat, ehuneko hirurogei inguru, balio historiko

handikoa da eta asko egoera txarrean daude. Izan ere, al txor hau

ondo mantendu ahal izateko hamabi-hamazortzi gradutan egon

behar du eta, arrazoi horregatik, zeure zuzendaritzapean dagoen mu-

seoko 4 gela eskatu beharrean gara, aurkitu duguna hor gorde ahal

izateko.

Objektuak sailkatzeko 6 bekadun joango lirateke, 2 gizonezko

eta 4 emakume. Gazteak izan arren (hogeita hiru-hogeita lau urte-

koak), oso ikertzaile kualifikatuak dira.

Hil honen hamabosterako dena prest izango dugu.

Ordura arte, gure eskaria onartuko duzulakoan, agur t’erdi.

Endika Mardaras

Irene Arroita andereaArrantzaleen Museoa

Zugatzarte, bi, bigarrena48991 GETXO

A Data, helbidea eta adina zenbakiz idazten dira.

B 1-20 bitartekoak eta ehun, mila gisakoak letraz idazten dira.C Gainerako kopuruak zenbakiz adierazten dira.D Erromatar zenbakiak mendeak edo kapituluak adierazteko soilik.

E Graduak, ehunekoak, autobide-izenak zenbakiz ematen dira.F Mendeak atzean puntua dutela idazten dira.G Datetako urteetan ez da punturik erabiltzen.

✌ Orain, nahi baduzu, 21-23 ebaluazio ariketak egin ditzakezu.