İçindekiler

TKP’nin Tarihi Mirası Sayfa 5

1971 Devrimci Çıkışı ve Leninist Parti AnlayışıSayfa 13

Birlik Devriminin Dersleri, Partinin Kuruluşu ve Gelişimi

Sayfa 33

Komünist Partinin BolşevikleştirilmesiÜzerine Bazı Notlar

Sayfa 53

Eğitim Sorununda Marksist Leninist YöntemSayfa 79

Devrimin OlanaklarıSayfa 101

Der gi mi zin 7. sa yı yla yine birlikte-yiz.

Bu sa yı mız bir ne vi, pa r ti sa yı sı. Bu nun bi ri gün cel, bi ri ta ri hi iki ne de­ni var.

Coğ raf ya mız da, pro le tar ya nın ön­cü kur ma yı ko mü nist par ti si ilk ola rak 10 Ey lül 1920’de ku rul du. Bu ve si ley­le Mus ta fa Sup hi ön der li ğin de ku ru lan TKP’yi bi ze bı rak tı ğı iki zıt mi ra sıy la de ğer len di ren bir ya zı mı zı bu la cak sı­nız.

TKP’den 70 yıl son ra, yi ne 10 Ey lül 1994’te coğ raf ya mız da pro le tar ya nın ön cü kur ma yı, ikin ci kez MLKP adıy­la ku rul du. MLKP iki yıl lık bir par ti. An­cak onun öm rü bu son iki yıl dan iba­ret de ğil. Ken di si ne ta ri hi te mel al dı ğı TKP’nin ilk dö ne mi ve ken di si ni ha zır­la yan ve ku ran ön cel le ri nin 23 yıl lık mi ra sı nı de ğer len di ren, 1971 devrim-ci çıkışı ve leninist parti anlayışını bu formda ele alan, ken di olu şu mu na eş­lik eden sü reç le ri ve bu gü ne ge lir ken ka tet ti ği me sa fe yi; ide olo jik­po li tik ve pra tik bo yut la rıy la ele alan bir ya zı mı zı bu la cak sı nız. Önümüzdeki sayıda da devam edecek olan bu yazı öncelikle leninist parti anlayışı ekseninden ha-reket ediyor.

Par tiy le il gi li bir di ğer ya zı mızda da bir lik sü re ci ele alı nı yor ve bir lik dev­ri mi nin han gi ko şul lar da ger çek leş ti ril­

di ği, bu dev ri min an la mı üze rin de du­ru lu yor.

Mark sist le ni nist par ti nin, ya pı sı ve ça lış ma la rı nın bol şe vik leş ti ril me si, ke­sin ti siz bir sü reç tir. Bir ya zı mız da, par­ti nin ya pı sal ve ça lış ma la rıy la bol şe­vik leş ti ril me si nin te orik esas la rı nı, ana pers pek tif e ri ni ta ri hi de ney le riy le ele al dık. Daha çok SBKP deneylerinden yola çıkarak yazılan bu yazının öğreti-ci olacağını düşünüyoruz.

Mark sist le ni nist ko mü nist kad ro­la rın bi çim len di ril me si, eği ti mi ve do­na nı mı, gü nün acil gö rev le rin den. Bu ne den le bir baş ka ya zı mız da, mark­sizm­le ni nizm bi li mi ve par ti po li ti ka la­rı üze rin de eği ti min te orik te mel le ri ve te mel eği tim yön tem le ri üze rin de du­ru yor, bu alan da ya şa nan olum suz luk­la rın eleş ti ri si ya pı yo ruz.

Ya yın po li ti ka mı zın bir un su ru ola­rak ge çen sü re cin en önem li ola yı ve gün cel po li ti ka nın en önem li so ru nu­nu; dev rim le kar şı dev rim ara sın da ide olo jik­po li tik ve pra tik bo yut la rıy la ya şa nan ölüm oru cu ça tış ma sı nın ge­nel bir bi lan ço su nu içe ren bir bel ge yi, MLKP MYO “Par ti nin Se si”nden al dı­ğı mız bir ya zı yı ya yım lı yo ruz.

Son ola rak, ay nı ko nu üze rin de Ev­ren sel ve Emek Par ti si’yle ya pı dan bir po le mik ya zı sı nı bu la cak sı nız.

8. sa yı da bu luş mak dileğiy le...

SUNU

1971 Devrimci Çıkışı ve Leninist Parti Anlayışı

Pro le tar ya nın bü yük öğ ret me ni Le nin, ezi len ve sö mü rü len sı nıf a rın kur tu lu şu da va sı nın za fe ri için, dev rim ci bir sı nıf par ti si nin ne den li ge rek li ve ya şam sal ol­du ğu nu şu iyi bi li nen söz le riy le an la tı yor­du:

“Pro le tar ya nın ege men li ği ele ge çir me uğ run da ki sa va şı mın da ör güt ten baş ka si la hı yok tur. Bur ju va dün ya sın da anar şik re ka be tin bas kı sı al tın da ay rı lı ğa dü şü rü­len, ser ma ye ye kö le ce si ne ça lış tı rı la rak, ezi len ve sü rek li ola rak ko yu yok sul luk, ge ri lik ve yoz laş ma nın ‘de rin lik le ri ne’ iti­len pro le tar ya, an cak mark sizm il ke le ri­ne da ya nan ide olo jik bir li ği nin mil yon lar­ca emek çi yi iş çi sı nı fı nın or du sun da sı kı sı kı ya top la yan ör gü tün mad di bir li ğiy le per çin le me si sa ye sin de dir ki, ye nil mez bir güç du ru mu na ge lir ve ge le cek tir de.” (Bol şe vik Par ti si Ta ri hi, Syf. 67)

Ge ne o, Ko mü nist En ter nas yo nal’in İkin ci Kong re si’nin Te mel Gö rev le ri Üze ri­ne Tez ler’in de şun la rı söy lü yor du:

“Ka pi ta liz me kar şı za fe rin ka za nıl ma­sı, ön der, Ko mü nist Par ti si, dev rim ci sı nıf ­pro le tar ya­ ve yı ğın lar, ya ni bü tün emek­çi ler ve sö mü rü len ler ara sın da doğ ru kar­şı lık lı iliş ki le ri ge rek ti rir. An cak Ko mü nist Par ti si, eğer o ger çek ten de dev rim ci sı nı­fın ön cü süy se, sı nı fın en iyi tem sil ci le ri ni bağ rın da ba rın dı rı yor sa, ka rar lı dev rim ci sa va şı mın de ne yi mi için de eği til miş ve çe lik leş miş tü müy le bi linç li ve sa dık ko­mü nist ler den mey da na ge li yor sa, eğer bu par ti sı nı fın tüm ya şa mıy la ve bu yol la tüm sö mü rü len yı ğın lar la kop maz bağ lar kur muş ve bu sı nı fın ve bu yı ğın la rın gü­ve ni ni tü müy le ka zan ma yı ba şar mış sa, ­iş te an cak böy le bir par ti, ka pi ta liz min bü tün güç le ri ne kar şı en acı ma sız, ka rar lı

1971 Devrimci Çıkışı ve Leninist Parti Anlayışı

4

ve so nal sa va şım da pro le tar ya ya ön der lik ede bi le cek tir.” (Le nin, The Com mu nist İn­ter na ti onal, Syf. 165)

Marks ve En gels’in gün le rin den bu ya na iş çi sı nı fı nın ve di ğer sö mü rü len ve ezi len kat man la rın de ne yi mi, yu kar da­ki söz ler de an la tım bu lan il ke ve yak la­şım la rın ge çer li li ği ni ye ni den ve ye ni den ka nıt la mak tan baş ka bir şey yap ma mış­tır. Bur ju va zi ve onun az çok uzak gö rüş lü si ya sal tem sil ci le ri şu nu ye te rin ce kav ra­mış lar dır (Hat ta on la rın bu ger çe ği, kü çük bur ju va dev rim ci le ri nin he men he men hep sin den ve ne ya zık ki ba zı ko mü nist­ler den da ha iyi kav ra mış ol duk la rı nı bi le söy le ye bi li riz.) Pro le tar ya nın, mark sizm il ke le ri ne da ya nan ide olo jik bir li ği nin sağ­lam ze mi ni üze rin de ör güt len miş, sı nı fın en ka rar lı, en mi li tan ve en ile ri öğe le ri ni bağ rın da top la yan ve baş ta iş çi sı nı fı gel­mek üze re sö mü rü len ve ezi len yı ğın lar­la sım sı kı bağ la ra sa hip bir dev rim ci sı nıf par ti si nin ol ma dı ğı ko şul lar da ne eme ğin ger çek ve so nal kur tu lu şu sağ la na bi lir, ne de fa şiz me, em per ya liz me, ulu sal zul­me vb. kar şı yü rü tü len sa va şım ka lı cı bir za fer le taç la na bi lir. Bu ne den le on lar, bir yan dan te ori ve ide olo ji pla nın da le ni nist par ti öğ re ti si ne kar şı ­de ma go ji, çar pıt ma ve ka ra çal ma lar la ka rak te ri ze edi len­ ke­sin ti siz bir sa va şım sür dü rür ken, bir yan­dan da pra tik pla nın da ko mü nist par ti ve ör güt le ri çö kert mek, yo lun dan sap tır mak, pro vo ke et mek, böl mek, ken di ajan la rı­nın de ne ti mi ne sok mak için her tür lü yol ve yön te me baş vur mak ta ve bu ko nu da bü yük bir kar şı dev rim ci de ne yim bi ri ki mi oluş tur muş bu lun mak ta dır lar. Ken di le ri ni mark sist­le ni nist ola rak gös te ren kü çük bur ju va dev rim ci ör güt ler ve ki şi ler ko­mü nist par ti ve ör güt ler içi ne sı zan açık ve giz li re viz yo nist ler, li be ral bur ju va zi nin

kuy ru ğun dan ay rıl ma yan re for mist ler ve sos yal de mok rat lar ve dev ri min her tür­lü ge çi ci yol ar ka daş la rıy sa ku ral ola rak, bur ju va zi nin ve onun si ya sal tem sil ci le ri­nin, le ni nist par ti öğ re ti si nin te ori ve ide­olo ji pla nın da çar pı tıl ma sı ve pra tik pla­nın da bo zul ma sı yo lun da ki sis te ma tik ve sü rek li et kin li ği nin bi linç siz ya da bi linç li yar dım cı la rı ko nu mun da dır lar. Do la yı sıy­la, söz cü ğün en ge niş an la mıy la dev rim ci saf ar da, ge nel ola rak bur ju va ide olo ji si­ne ve özel ola rak le ni nist par ti öğ re ti si nin çar pı tıl ma sı ve bo zul ma sı na kar şı ke sin­ti siz sa va şım, sı nıf bi linç li pro le tar ya nın bur ju va zi ye kar şı yü rüt tü ğü sa va şı mın son de re ce önem li bir cep he si, kop maz bir par ça sı ve or ga nik bir öğe si ola rak kav ran mak ve ele alın mak zo run da dır. Bu bağ lam da ge rek mark sizm le ni niz mi kav ra ya ma mış ya da kıs men kav ra mış iç ten lik li dev rim ci le rin ve ge rek se ide olo­jik ve si ya sal ba kım dan ye te rin ce ge liş­me miş ve çe lik leş me miş ko mü nist le rin ken di te ori ve pra tik le rin de an la tı mı nı bu­lan si ya sal ha ta ve za af a rın, opor tü nist alış kan lık ve an la yış la rın bur ju va zi nin önem li ve ba zen de çok önem li bir ye dek gü cü ol du ğu nu söy le mek, hiç de abart ma ol ma ya cak tır. Le nin,

“Ça lı şan yı ğın la rın ha re ket le ri nin sü­re ci içe ri sin de ken di baş la rı na for mü le ede cek le ri ba ğım sız bir ide olo ji den söz edi le me ye ce ği ne gö re, tek se çe nek şu olu yor­ ya bur ju va ide olo ji si ya da sos ya­list ide olo ji. İki si ara sın da bir or ta yol yok­tur (çün kü in san lık “üçün cü” bir ide olo ji ya rat ma mış tır ve ay rı ca da sı nıf kar şıt lık­la rıy la par ça lan mış bir top lum da sı nıf­dı­şı ya da sı nıf­üs tü bir ide olo ji söz ko nu su ola maz.) Öy ley se, her han gi bir bi çim de sos ya list ide olo ji yi kü çüm se me mek, ona bi raz cık ol sun yan çiz mek, bur ju va ide olo­

1971 Devrimci Çıkışı ve Leninist Parti Anlayışı

5

ji si ni güç len dir mek an la mı na ge lir.” (Ne Yap ma lı?, Syf. 53­54)

der ken, tam da bu nu kas te di yor­du. Ko mü nist par ti si, yal nız ca pro le tar ya­nın, bur ju va zi ye ve bağ la şık la rı na kar şı sa va şı mın da ya kın ve uzak he def e ri ne ulaş ma sı ve ken di sı nıf dik ta tör lü ğü yo luy­la sos ya liz mi ve ko mü niz mi kur ma sı nın vaz ge çil mez ara cı ol mak la kal maz; o ay­nı za man da sı nı fın ko lek tif bel le ği, onun bur ju va zi ye ve di ğer sö mü rü cü sı nıf a ra kar şı sü re ge len sa va şı mın da bi rik tir di ği de ne yim le rin ta şı yı cı sı dır da. Mark sist­le ni nist ler; em per ya list ve di ğer bur ju­va zi nin, si ya sal ve ide olo jik ku rum la rı ara cı lı ğıy la ken di kol ek tif bel le ği ni ve kar­şı­dev rim ci de ne yim bi ri ki mi ni mu ha fa za eder ken, ulus la ra ra sı ör güt lü lü ğü da ğı lan pro le tar ya nın bu ola nak tan yok sun kal mış ol du ğu nu ve bu nun dün ya pro le ter dev ri­mi nin ge liş me si ni bü yük öl çü de ya vaş la­tan, hat ta en gel le yen çok önem li bir fren iş le vi ni ye ri ne ge tir di ği ni he sa ba kat maz­lık ede mez ler. On lar, özel lik le 1956’dan son ra Sov yet mo dern re viz yo niz mi baş ta gel mek üze re bir di zi opor tü nist ve re viz­yo nist akı mın ulus la ra ra sı ko mü nist ha­re ke tin saf a rın da ya rat mış bu lun du ğu ve ba şın da En ver Ho ca yol da şın bu lun du ğu şan lı Ar na vut luk Emek Par ti si baş ta gel­mek üze re ve bir di zi ko mü nist par ti ve ör gü tün ça ba la rı na kar şın tam ola rak önü alı na ma yan ve gi de ri le me yen ide olo jik ve ör güt sel ge ri le me ve mev zi yi tir me sü re­ci nin 1989­’90 yıl la rın da ya şa nan çö küş le da ha da ile ri bo yut la ra var dı ğı nı da unu­ta maz lar. Ya şa nan bu sü re cin, ge nel de mark sizm­le ni niz min çok yön lü bir sal­dı rı ya uğ ra ma sı na ve çar pı tıl ma sı na ol­du ğu gi bi, özel de bu öğ re ti nin en önem li ve ya şam sal yan la rın dan bi ri ni oluş tu ran le ni nist pa rti öğ re ti si nin de sal dı rı ya uğ­

ra ma sı na ve çar pı tıl ma sı na yol aç ma sı ka çı nıl maz dı. Son yıl lar da bu uğur suz ça­ba nın, dün ya öl çe ğin de ge li şen tas fi ye ci­lik dal ga sın ın da et ki siy le da ha da yo ğun­laş tı ğı bi li ni yor. Bu dö nem de, ge nel ola rak mark sizm­le ni niz me ve özel ola rak le ni nist par ti öğ re ti si ne kar şı, ge rek dı şar dan, bur­ju va zi nin ve em per ya liz min cep he sin den ve ge rek se “içer den”, her tür ve renk ten opor tü nist ve re viz yo nist akım lar dan ge­len sal dı rı lar gi de rek da ha açık ve sert bir ni te lik ka zan mış bu lu nu yor. Bu nun: ör güt­lü sa va şım dan kaç ma, an ti­sta li nizm, çok ka nat lı ve çok hi zip li par ti dü şün ce si ve pra ti ği, le ga li te fe ti şi z mi, par la men ta rizm, bur ju va de mok ra si si ne tap ma, sı nıf dı şı sos ya lizm ve par ti an la yı şı, de mok ra tik mer ke zi yez çi li ğin yad sın ma sı, çok par ti­li sos ya lizm tü rün den aşı rı re viz yo nist ve bur ju va ide olo jik, si ya sal ve ör güt sel an la­yış la rın yay gın laş ma sın da an la tı mı nı bul­du ğun da Le nin,

“Opor tü nist ler, pro le ter dev ri min bur ju­va düş man la rı dır. On lar, ba rış dö ne min de iş çi par ti le ri ne yer le şe rek bur ju va gö rev le­ri ni giz li ce yü rü tür ler. Bu na lım dö nem le rin­de ise, tu tu cu lar dan en ra di kal ve en de­mok rat la rı na ka dar, öz gür dü şü nür ler den din ci le re ve ki li se yan lı la rı na ka dar bü tün bir le şik bur ju va zi nin açık müt te fik le ri ola­rak ken di le ri ni he men gös te rir ler.” (Ak ta­ran En ver Ho ca, Em per ya lizm ve Dev rim, Syf. 110) di yor du.

Bu gün için den geç mek te bu lun du ğu­muz bu na lım dö ne min de, opor tü nist ve re viz yo nist akım la rın bü yük bir bö lü mü çü rü ye rek tas fi ye ci li ğe ev ril miş ve “bü tün bir le şik bur ju va zi nin açık müt te fi ki” ha li­ne gel miş tir. Do la yı sıy la, mark sist le ni nist güç le rin, dik kat le ri ni ön ce lik le, ge rek ko­mü nist ha re ke tin ve ge rek se de özel lik le ­ulu sal dev rim ci ha re ket de için de ol mak

1971 Devrimci Çıkışı ve Leninist Parti Anlayışı

6

üze re­ dev rim ci de mok ra tik ha re ke tin saf a rın da da et ki si ni art ı ran bu tas fi ye ci eği li me kar şı sa va şım üze rin de yo ğun laş­tır ma la rı, bir yan dan mark sizm­le ni niz me yö ne len ide olo jik sal dı rı la ra kar şı te ori pla nın da uz laş maz bir sa va şım yü rü tür­ken, bir yan dan da bu sa va şı mı dev rim ci pra tik pla nın da sür dür me le ri ve re viz yo­niz min ve re for miz min uğur suz mi ra sı nı dev rim ci pra tik için de de yer le bir et me doğ rul tu sun da ki yö ne lim le ri bü tü nüy le doğ ruy du ve doğ ru ol ma ya de vam et mek­te dir. Bu tas fi ye ci li ğin si ya sal çiz gi si ve prog ra mı nın özü, bur ju va zi ile pro le tar ya, em per ya lizm ile ezi len halk lar ve ge nel ola rak ge ri ci lik ile dev rim ara sın da ki uz­laş maz çe liş me le rin ba rış çı yol la ve bir top lum sal ya da ulu sal uz laş ma te me lin de çö zü le bi le ce ği ya nıl sa ma sı nın yay gın laş­tı rıl ma sı, bur ju va de mok ra si si nin ve ‘ser­best pa zar eko no mi si’ adıy la kut sa nan ka pi ta liz min gök le re çı ka rıl ma sı ve bü tün bun la rın man tık sal so nu cu ola rak dev rim ve sos ya lizm ide ali nin bü tü nüy le yad sın­ma sı ve ka pi ta liz me bü tün alan lar da tes­lim olun ma sı dır. Bu tas fi ye ci akı mın bir dev rim ül ke si olan ve fa şiz me, sö mür ge­ci li ğe, em per ya liz me ve ka pi ta liz me kar şı di re niş ve sa va şım ge le ne ği nin güç lü ve di ri ol du ğu Tür ki ye ve Ku zey Kür dis tan’da bi le önem li bir de je na ras yon ve yı kı ma yol aç mış ve aç mak ta ol du ğu ve ge rek te ori ve ge rek se pra tik pla nın da önü ne güç lü bir set çe kil me di ği tak dir de da ha da bü yük za rar la ra yol aça ca ğı bir ger çek tir. Rus­ya iş çi sı nı fı nın SBKP’nin ön der li ğin de ki dik ta tör lü ğü ne, “19 ki şi den olu şan Mer­kez Ko mi te si’nin ve özel lik le de Le nin’in dik ta tör lü ğü” di ye rek ka ra ça lan M. Ali Ay bar’lar, sos ya list par ti ler de fark lı ka nat­la rın var lı ğı nın ge rek li li ği ni sa vun mak la ye tin me yip sos ya lizm ko şul la rın da bir den

faz la “sos ya list par ti”nin ve hat ta bur ju va par ti le ri nin bi le ol ma sın dan ya na ol du ğu­nu söy le yen D. Pe rin çek ler, yıl lar dır ör­güt süz lü ğün, bur ju va li be ra liz mi nin ve si­vil top lum cu lu ğun pro pa gan da sı nı ya pan ve 12 Ey lül fa şiz mi nin ya rat tı ğı ge ri le me or ta mın da ken di le ri ne bir di zi ye ni çö mez bu lan Bi ri kim’ci ler, on yıl lar dır tas fi ye ci li­ğin, re for miz min ve mül te ci li ğin ve Sov­yet mo dern re viz yo niz mi ne uşak lı ğın te ori ve pra ti ği ni yap tık tan son ra TBKP ha li ne ge tir dik le ri TKP’yi bü tü nüy le or ta dan kal­dı ran Nabi Yağ cı gibiler “kit le le re dı şar­dan ve yu ka rı dan apa rat çik ler le ku man da et me man tı ğı nın” ya ni le ni nist pro le tar ya par ti si nin bir ya na bı ra kıl ma sı nı sa vu nan Ku ru çeş me ci ler ve ken di an la tım la rıy la 1982’yi iz le yen 10 yıl bo yun ca “ör güt süz ve da ğı nık bir du ru ma” kal dık tan son ra 1992’de bir “tar tış ma sü re ci” baş la tan ve ge ne ken di an la tım la rıy la “ka pi ta lizm aca­ba hak lı mı?”, “sos ya lizm bir ütop ya mı?” gi bi sin den so ru la rı tar tış tık tan ve bin ler ce dev rim ci yi dü ze ne ar ma ğan et tik ten son ra ka pa ğı “Aş kın ve Dev ri min Par ti si”ne atan Dev rim ci Yol ön der le ri ve da ha ni ce le ri baş ka bir ül ke de de ğil, Tür ki ye’de ya şa dı­lar ve ya şı yor lar. Ama bel ki de asıl önem li­si, za ten öte den be ri mark sizm­le ni niz min az­çok açık düş man la rı ara sın da yer alan bu akım la rın çıp lak tas fi ye ci li ğin den çok, ya kın za ma na de ğin dev rim ve ko mü nizm cep he sin de yer al mış ve ha li ha zır da da alan gö re ce di ri ve ger çek dev rim ci güç­le rin saf a rın da ya şa nan ve on la rın si ya­sal be den le ri ni ya vaş ya vaş çü rü ten giz­li tas fi ye ci lik tir. TDKP’nin hız la re for mist po zis yon la ra kay ma sı, PKK’nin yıl lar dır sü re ge len ve ade ta si ya sal kim li ği nin kop­maz bir par ça sı ha li ne ge len dü ze ni çi ve “ba rış çı” çö züm ara yış la rı, bu sü re cin ilk ak la ge len ve en çar pı cı ör nek le ri ni oluş­

1971 Devrimci Çıkışı ve Leninist Parti Anlayışı

7

tu ru yor lar. O hal de mark sist le ni nist ko­mü nist ler, iş le ri nin hiç de ko lay ol ma dı ğı nı ber rak bir bi çim de kav ra mak zo run da dır­lar. Ama on lar, Le nin’in de yi şiy le, “pro le ter dev ri mi nin ko lay gö rev ler ta nı ma dı ğı nın” bi lin cin de dir ler.

Dün ya öl çe ğin de bur ju va em per ya list kar şı dev ri min ge çi ci bir za fer ka zan mış, dev ri min ve sos ya liz min güç le riy le ge ri­ci li ğin ve ka pi ta liz min güç le ri ara sın da­ki gö re li oran tı sız lı ğın art mış ve dev rim dal ga sı nın he nüz yük sel me ye baş la ma­mış ol ma sı nın ye ğin leş tir di ği tas fi ye ci li­ğin kay na ğın da ka pi ta liz me ve bur ju va ide olo ji si ne bo yun eğiş ya tı yor. Önü müz­de ki tüm bir ta rih sel sü reç bo yun ca ko­mü nist ve dev rim ci­de mok ra tik ha re ke tin saf a rın da ki baş düş man ola rak kal ma ya de vam ede cek olan tas fi ye ci li ğe ve onun için den çık tı ğı opor tü niz me ve re for miz me kar şı sa va şı mın yaz gı sı, Tür ki ye’de ve di­ğer ül ke ler de ger çek ko mü nist par ti le ri nin ku rul ma sı na, ide olo jik, si ya sal ve ör güt sel plan lar da bol şe vik leş ti ril me si ne, ya ni yal­nız ca kü çük bur ju va re for miz mi ile de ğil, kü çük bur ju va de mok ra tiz mi ile de ara­la rın da ki tüm ide olo jik köp rü le ri ha va ya uçur ma la rı na ve on la rın baş ta iş çi sı nı fı gel mek üze re ge niş sö mü rü len ve ezi len yı ğın la rın ba şın da fa şiz me, em per ya liz me ve ka pi ta liz me kar şı kav ga yı iler let me le ri­ne bağ lı ola cak tır.

***Hem ge nel ola rak dün ya da, hem de

özel ola rak ül ke miz de, le ni nist par ti öğ re­ti si nin açık tas fi ye ci li ğe ve onun kay na ğı nı oluş tu ran sağ opor tü niz me ve re for miz me kı yas la da ha az teh li ke li olan bir baş ka sap ma ya, kü çük bur ju va dev rim ci li ğin de so mut la şan “sol” sap ma ya kar şı da sa vu­nul ma sı ge rek mek te dir. Bu ra da ko nu nun bi zi il gi len di ren ya nı, kö kü 1960’la ra de­

ğin uza nan ve ma oizm le ve ge va rizm le öz deş le şen “ide olo jik ön cü” an la yı şı dır. Ha li ha zır da Tür ki ye dev rim ci­de mok ra tik ha re ke ti nin mi li tan ka na dın da yer alan ör­güt ler ve akım lar ta ra fın dan sa vu nu lan ve bel li öl çü ler de ko mü nist saf ar da ki de ne­yim siz ve ge ri öğe le ri de et ki le me ye de­vam eden bu an la yı şın sa hip le ri, le ni nist par ti öğ re ti si ne cep he den kar şı çık ma­mak ta dır lar. On lar le ni nist par ti öğ re ti si­nin ba zı yan la rı nı sa vun mak ta, hat ta ona gö rü nüş te/bi çim sel ola rak sa hip çık mak ta ya da da ha sı bu öğ re ti yi gü nü mü ze ve/ya da ül ke miz ko şul la rı na uy gu la dık la rı nı ile ri sür mek te dir ler. Bu nun en ti pik ör nek le rin­den bi ri si, dog ma tiz me kar şı çık ma, ya ra­tı cı ol ma, tek tek ül ke le rin öz gün lük le ri ni he sa ba kat ma gö rün tü sü al tın da le ni nist pro le tar ya par ti si öğ re ti si nin ev ren sel li ği­ni yad sı yan (“Rus ya baş ka dır, Çin, Kü ba da ha baş ka dır”, Çö züm, Seç me Ya zı lar, Syf. 612) DHKP­C ve ön ce li Dev rim ci Sol’dur. Ba şa rı lı bir dev rim ger çek leş ti ren ve ken di ken di ne “mark sist­le ni nist” ün va­nı nı ve ren bü tün par ti le ri böy le de ğer len­dir me eği li min de olan bu akı ma gö re Mao Ze dung’un, hi zip çi li ği ve par ti için de kar­şıt çiz gi le rin bu lun ma sı nı te ori ze eden ve bur ju va zi ile ba rış için de söz de sos ya liz mi in şa eden ÇKP’si de, 1959 dev ri min den son ra “ko mü nist” ol ma dık la rı nı, açık ça söy le yen(*), ama ABD em per ya list le ri­nin çok yön lü bas kı sı kar şı sın da Sov yet sos yal­em per ya list le ri ne yak la şan Kü ba lı re viz yo nist ler ce dev ri min za fe rin den beş yıl son ra ku ru lan ve Kruş çev, Brej nev ve di ğer le ri nin kuy ru ğun da sü rük le nen ve hat ta Gor ba çov’u sa vu nan Kü ba KP’si de, Ni ka ra gua dev ri mi ni 1979’da za fe re ulaş­tı ran, ama de mok ra tik dev rim den sos ya­list dev ri me ke sin ti siz ge çiş gi bi bir amaç ta şı ma dı ğı ve ka pi ta liz me kar şı ol ma dı ğı

1971 Devrimci Çıkışı ve Leninist Parti Anlayışı

8

gi bi, şu bat 1990’da ya pı lan se çim le ik ti da­rı ge ri ci bur ju va zi ye ar ma ğan eden San­di nis ta Ulu sal Kur tu luş Cep he si de “mark­sist­le ni nist tir!” (Bkz. “Tür ki ye Halk la rı nın Ye ni Tip Bir Mark sist­Le ni nist Par ti ye İh ti­ya cı Var”, Ay nı yer de, Syf. 608­609.)

Tür ki ye ve dün ya dev rim pra ti ği nin pek çok kez gös ter di ği gi bi, as lın da, le ni nist par ti öğ re ti sin den bu iki fark lı ve “kar şıt” yön de sap ma la rın ay nı sı nıf sal kö ken­den, ya ni, esas ola rak de mok ra tik kü çük bur ju va zi den bes len dik le ri ve bu iki sap­ma nın bir bir le ri nin ters yüz edil miş bi çi mi ol duk la rı ve be lir li ko şul lar da bir bir le ri ne dö nüş tük le ri ve dö nü şe cek le ri söy le ne­bi lir ve söy len me li dir. (12 Ey lül ön ce sin­de dev rim ci de mok ra si nin saf a rın da yer alan Dev rim ci Yol ve Kur tu luş çev re le ri nin bu gün, da ha doğ ru su yıl lar dır re for miz­me ev ril miş ol duk la rı anım san sın.) Kü çük bur ju va dev rim ci çiz gi le ri ni mark sist le ni­nist ola rak gös te ren dev rim ci­de mok ra si­nin he de fe ri, em per ya liz min, iş bir lik çi ka­pi ta liz min ve fe odal ka lın tı la rın ra di kal bir tarz da tas fi ye si, ya ni de mok ra tik dev ri min son sı nı rı na ka dar ya şa ma ge çi ril me siy le, bir baş ka de yiş le de mok ra tik bir ka pi ta­lizm le sı nır lı dır. An ti ka pi ta list bir pers pek­ti fe sa hip ol ma yan bu ör güt ler, bi çim sel ola rak mark sizm­le ni niz mi sa vun ma la rı na kar şın, bur ju va zi ile pro le tar ya ara sın da ki te mel çe liş me nin son de re ce kes kin leş­miş ve de mok ra tik dev rim den sos ya list dev ri me hız lı ve ke sin ti siz ge çi şin ko şul­la rı nın ol gun laş mış ol du ğu ül ke miz de pro le tar ya nın özel ve ta rih sel mis yo nu nu kav ra ma mak ta ya da red det mek te, onu ve onun de mok ra si ve sos ya lizm sa va şı­mı nı ge nel ola rak de ği şik ve çı kar la rı yer yer çe li şen fark lı sı nıf ve kat man lar dan olu şan ‘halk’ın ve onun de mok ra si sa va­şı mı nın için de erit mek için ça ba har ca­

mak ta ve böy le lik le nes nel ola rak onun an ti em per ya list de mok ra tik dev rim de he­ge mon ya sı nı kur ma sı nı ve bu dev ri me ken di pro le ter sı nıf dam ga sı nı vur ma sı nı en gel le me ye ça lış mak ta dır lar.(*) Mark­sist le ni nist sü sü ver dik le ri ken di kü çük bur ju va dün ya gö rüş le ri ni, si ya sal çiz gi le­ri ni, sa va şım ve ör güt len me an la yış la rı nı sı nı fa em po ze et me ye ça lı şan dev rim ci de mok ra si, bu an la yış la rı na bağ lı ola rak pro le tar ya yı ğın la rı nın pro le ter dik ta tör­lü ğü ve ko mü nizm ru hu ve he de fiy le ­te­orik ve pra tik sel­ eği ti mi ni bal ta la mak ta ve onun, si ya sal var lık hak kı nın ken di si ne, ya ni, en de mok ra tik kü çük bur ju va zi de için de ol mak üze re tüm di ğer sı nıf ve kat­man lar dan ba ğım sız ola rak ör güt len me si­ne kar şı çık mak ta dır lar. Do la yı sıy la on lar, ge nel de pro le tar ya nın sos ya list öz lem le ri ve mark sizm­le ni nizm ve özel de pro le tar­ya nın sı nıf sal ba ğım sız lı ğı ve le ni nist par ti öğ re ti si kar şı sın da nes nel ola rak ge ri ci bir ko num da dur mak ta dır lar. Le nin, bol şe viz­min iş çi sı nı fı ha re ke ti için de ki han gi düş­man la ra kar şı sa va şa rak ge li şip güç len di­ği ni sor du ğu bir ya zı sın da, opor tü niz min bol şe viz min iş çi ha re ke ti için de ki baş düş­ma nı ol muş ol du ğu nu, bu nun ulus la ra ra sı öl çek te de öy le ol ma ya de vam et ti ği ni ve bu du ru mun ye te rin ce bi lin di ği ni söy le dik­ten son ra söz le ri ni şöy le sür dü rü yor du:

Bol şe viz min iş çi sı nı fı ha re ke ti için de­ki öte ki düş ma nı için, ay nı şe yi söy le ye­me yiz. Bol şe viz min, anar şiz me ben zer yan la rı bu lu nan ve on dan bir şey ler alan ve tu tar lı bir pro le ter sı nıf sa va şı mı nın ko şul la rı nı ve ge rek le ri ni öl çüp biç me­yen şu kü çük bur ju va dev rim ci li ği ne kar şı uzun yıl lar sü ren bir sa va şım için de güç­len di ği ol gu su yurt dı şın da he nüz ye te ri ka dar bi lin me mek te dir. (Ko mü niz min Ço­cuk luk Has ta lı ğı, “Sol” Ko mü nizm, Syf.

1971 Devrimci Çıkışı ve Leninist Parti Anlayışı

9

21.) Mark sist­le ni nist ha re ke tin kü çük bur ju va dev rim ci de mok ra si siy le en sı­kı bir ey lem bir li ği ni sür dür me nin ve hat­ta bu nu em per ya liz me ve yer li ge ri ci li ğe kar şı bir cep he bir li ği ne ka dar iler let me nin mut lak ge rek li li ği ko nu sun da en kü çük bir ka rar sız lı ğı nın ol ma dı ğı ve ola ma ya ca ğı açık tır. Bu, Tür ki ye ve Ku zey Kür dis tan ko mü nist ve dev rim ci ha re ke ti nin saf a­rın da de rin kök le re sa hip olan sek te riz­me, dar grup ru hu na, il ke siz ay rı lık la ra kar şı sis tem li bir sa va şı mın sür dü rül me si ve bur ju va zi ye, fa şiz me ve em per ya liz­me kar şı sa va şı mın ate şi için de pe ki şe­cek ve çe lik le şe cek si ya sal dost luk ve da ya nış ma nın ge liş ti ril me si için de ay nen ge çer li dir. Ama, bü tün bun la rın, pro le ter dev rim ci li ği ile kü çük bur ju va dev rim ci li ği ara sın da ki ide olo jik kar şıt lı ğın ve de rin si­ya sal ve ör güt sel fark lı lık la rın unu tul ma sı ve pro le tar ya ile kü çük bur ju va zi ara sın­da ki sı nır la rın be lir siz leş ti ril me si ne onay ve des tek ver me an la mı na ge le me ye ce ği de ay nı öl çü de açık tır. Ko mü nist En ter­nas yo nal’in 6. Dün ya Kong re si’nin 1 Ey lül 1928’de ka bul et ti ği ve te mel il ke le ri ba­kı mın dan bu gün de ge çer li li ği ni ko ru yan ‘Ko mü nist En ter nas yo nal Prog ra mı’nın “Pro le ter Dik ta tör lü ğü Sa va şı mın da Ko­mü nist En ter nas yo nal’in Stra te ji ve Tak ti­ği” bö lü mün de şun lar söy le ni yor du.

“Ka pi ta liz me kar şı pro le ter dik ta tör lü ğü için yü rüt tü ğü kav ga da dev rim ci ko mü­nizm, iş çi sı nı fı için de ken di ni gös te ren bir di zi eği lim le kar şı la şır; bun la rın ba zı la rı az ya da çok em per ya list bur ju va zi ye ide olo­jik bo yun eği şin an la tı mıy ken öte ki ler, za­man za man fi nans ka pi ta lin kö le lik zin cir­le ri ne kar şı ayak la nan, fa kat sa va şı mın da tu tar lı ve bi lim sel bir stra te ji ve tak tik iz le­ye me yen ve bu sa va şı mı pro le tar ya ya öz­gü sı kı di sip lin te me lin de ör güt lü bir tarz da

yü rü te me yen kü çük bur ju va zi nin ide olo jik ba sın cı nı yan sı tır lar.” (The Com mü nist İn­ter na ti onal, 1919,’43, Do cu ments, Cilt. 2, Syf. 513­514.)

Ay nı ya zı da da ha son ra pro le ter dev­rim ci li ği ile re for mist ve dev rim ci ka rak ter­de ki tüm kü çük bur ju va eği lim ler ara sın da ke sin ve ka lın bir çiz gi çe kil mek te ve şun­lar söy len mek te dir:

“Bü tün bu eği lim le rin kar şı sın da pro­le ter ko mü niz mi yer al mak ta dır. Pro le­ter ko mü niz mi, dün ya iş çi sı nı fı nın güç lü ide olo ji si ola rak bun lar dan ve hep sin den ön ce sos yal de mok ra si den, pro le ter dik­ta tör lü ğü için dev rim ci sa va şı mı te ori de ve pra tik te Marks ve En gels’in öğ re ti siy­le tam bir uyum için de yü rüt me siy le ve bu ama ca var mak için pro le ter kit le ey le mi nin bü tün bi çim le ri ni kul lan ma sıy la ayır de dil­mek te dir” (Ay nı yer de, Syf. 519.)

*** O hal de, şim di asıl ko nu mu za gi re bi li­

riz. Ama her şey den ön ce unu tul ma ma sı ge re ken bir şey var: Tüm ya nıl gı la rı na, ço­cuk su luk la rı na ve te mel de kü çük bur ju va dün ya gö rü şü nün çer çe ve si ni aşa ma mış ol mak tan kay nak la nan za af a rı na kar şın, 1971 dev rim ci çı kı şı ge ne de bir ko puş, Tür ki ye dev rim ci ha re ke ti nin ta ri hin de bir dö nüm nok ta sı ol muş tur. TKP’nin nes nel ko şul la ra bo yun eğ me, ken di li ğin den gel­me ha re ke tin kuy ru ğun da sü rük len me, dev rim ci ira de, ka rar lı lık ve ini si ya tif ten yok sun luk la ve kuy ruk çu luk la ka rak te ri ze edi len ve gi de rek de rin le şen opor tü nist le­ga list ve pro­ke ma list çiz gi si nin dam ga sı­nı vur du ğu bü tün bir ta rih sel dö ne mi so na er dir me nin onu ru, 1971 dev rim ci ku şa ğı na ait tir. Söz ko nu su olan, ezi len ve sö mü rü­len yı ğın la ra de ğil, bur ju va zi nin sö zü mo na mu ha lif ve ile ri ci ke sim le ri ne, par ti le ri ne, tem sil ci le ri ne da ya na rak ve her za man

1971 Devrimci Çıkışı ve Leninist Parti Anlayışı

10

bur ju va zi nin izin ver di ği sı nır lar için de si­ya set yap ma yı esas al mış ve pra tik te ke­ma liz min, bur ju va zi nin ve dev let ay gı tı nın “sol” ka na dı nın uzan tı sı ol mak tan ile ri ye gi de me miş olan bir ge le nek ten ilk kök­lü ko puş de ne me siy di. Do la yı sıy la, onun asıl de ğe ri, pra tik te han gi so mut ve el le tu tu lur ba şa rı la ra im za sı nı at tı ğın da de ğil, böy le si bir ta rih sel de ne me ye gi ri şil miş ol ma sı nın ken di sin de yat mak tay dı. Ama, 12 Ey lül 1980 dar be si ni iz le yen ye nil gi ve çö küş, ya rım yüz yıl bo yun ca Tür ki ye dev­rim ci ha re ke ti ne dam ga sı nı vur muş olan ya pı sal za af a rın, tek bir dev rim ci vu ruş­la üs te sin den ge li ne me ye ce ği ni ve 1971 dev rim ci çı kı şı na kar şın esas ola rak aşı­la ma dı ğı nı, 1974 son ra sın da, dev rim dal­ga sı nın ye ni den yük sel di ği ve dev rim ci ha re ke tin ye ni den to par lan dı ğı ko şul lar­da, onun gö rü nüş te güç lü or ga niz ma sı nı iç ten içe ke mir me yi sür dür dü ğü nü bir kez da ha gös te re cek ti. He men he men hep si­nin kö ken le ri nin, 1971 dev rim ci ha re ke ti ni oluş tu ran THKO (Tür ki ye Halk Kur tu luş Or du su), THKP­C (Tür ki ye Halk Kur tu­luş Par ti­Cep he si) ve TKP(M­L) [Tür ki ye Ko mü nist Par ti si (Mark sist­Le ni nist)] gi bi ör güt le re da ya nı yor ol ma sı as la bir rast­lan tı ol ma yan bu gü nün ko mü nist ve mi li­tan dev rim ci­de mok rat akım la rı nın ve tüm ger çek ve iç ten lik li dev rim ci le rin, on la rın, ön le ri ne çok zor ko şul lar da koy duk la rı yü­ce he def er den, gök le ri fet het me ru hun­dan ve dev rim ci cü ret ve öz ve ri le rin den öğ ren me ye ha la ge rek si nim le ri ol du ğu tar tış ma gö tür mez. Ama, on la rın bir ye re ka dar ka çı nıl maz sa yı la bi le cek ha ta ve za af a rı nı yi ne le me mek, te ori ze et me mek ve on la rın dev rim ci mi ra sı nı dev rim ci bir tarz da aş mak kay dıy la.

TKP re viz yo niz mi ne, onun 1960’lı yıl­lar da Tür ki ye’de ki var yant la rı na ve bu

çiz gi nin ulus la ra ra sı kay na ğı olan Sov yet mo dern re viz yo niz mi ne ve esas ola rak da bu sağ opor tü nist akı mın si ya sal sa va şım pra ti ği ne dev rim ci tep ki te me lin de ge li şen 1971 dev rim ci ha re ke ti, bir çok ba kım dan ken di si ni ön ce le yen TKP re viz yo niz mi ne ve onun var yant la rı nın, özel lik le de edim­sel ola rak bu re viz yo niz min çiz gi si ni iz le­yen Mihri Bel li’nin ve onun çö me zi Doğu Pe rin çek’in sağ opor tü nist, men şe vik ve sol ke ma list “Mil li De mok ra tik Dev rim” çiz gi le ri nin me ka nik sel kar şı tı ola rak bi­çim len di. Biz bu ra da, bu sü re ci bir bü tün ola rak in ce le me ye cek, ken di mi zi, 1971 dev rim ci ha re ke ti ni oluş tu ran THKO, TH-KP­C ve TKP(M­L)’nin en önem li or tak pay da la rın dan bi ri olan “ide olo jik ön cü” yak la şı mı nı ve onun da yan dı ğı ar gü man­la rı eleş ti rel bir in ce le me ye ta bi tut mak la sı nır la ya ca ğız. Ay rı ca, za man za man ve ge rek ti ği öl çü de bu ör güt le rin çiz gi le ri­ni gü nü müz de sür dür mek te olan si ya sal akım la rın ben zer an la yış la rı na da gön­der me ya pa ca ğız. Ye ri gel miş ken şu nu da anım sa ta lım: Te ori ve pra tik ala nın da ki dev rim ci bil gi ve de ne yim bi ri ki mi nin bu­gü ne gö re çok da ha ge ri ol du ğu 1960’lı yıl la rın so nu ve 1970’li yıl la rın ba şın da ge nel ola rak, pro le tar ya nın ta rih sel ro lü, dev rim de sı nıf a rın mev zi len me si, pro le­tar ya nın dev rim ci tak tik an la yı şı (sa va şım ve ör güt len me bi çim le ri) ve özel ola rak le ni nist par ti öğ re ti si ko nu sun da ek sik ve yan lış dü şün ce le rin ege men ol ma sı nın ma zur gö rül me si nin ko şul la rı bir ye re ka­dar var dı. Ama, şim di hiç kim se, böy le bir ge rek çe ye sa hip de ğil dir ve ola maz. Ken­di si ne mark sist­le ni nist adı nı ve ren ve ha­la o gün le rin ha ta lı ve an ti­le ni nist par ti an la yış la rı nı sa vu nan par ti, ör güt ya da çev re ler, aşa ğı da 1971 dev rim ci ha re ke­ti nin bi le şen le ri ne yö nel te ce ği miz eleş ti ri­

1971 Devrimci Çıkışı ve Leninist Parti Anlayışı

11

le rin çok da ha faz la sı nı ha ket miş say ma­lı dır lar ken di le ri ni.

THKO, THKP­C ve TKP(M­L) gi bi ör­güt le rin par ti ve par ti in şa sı an la yı şı, 1971 dev rim ci çı kı şı nın kök le ri ne ve için­de oluş tu ğu dün ya ve Tür ki ye or ta mı na de ğin mek si zin an la şı la maz. Bu ne den le ana li zi mi ze 1960’la rın dün ya ve Tür ki ye­si’nin ge nel du ru mu na kuş ba kı şı göz ata­rak baş la ya ca ğız.

1960’lı yıl lar, 1920’le rin baş la rı nı iz le­yen uzun bir ara dan son ra ül ke mi zde ilk kez iş çi le rin, köy lü le rin ve genç li ğin kit le­sel dev rim ci ey lem le ri nin or ta ya çık tı ğı bir dö nem ol du. DP kli ği ni de vi ren 27 Ma yıs 1960 as ke ri dar be si nin ar dın dan, bur ju­va zi nin ve ege men sı nıf a rın fark lı frak si­yon la rı ara sın da ki önem li gö rüş ay rı lık la­rı, ge liş mek te olan sa na yii bur ju va zi si nin ge rek si nim le ri ve sen di ka lar için de ör güt­len miş iş çi ler baş ta gel mek üze re iş çi yı­ğın la rı nın ve ra di kal leş mek te olan bur ju va de mok rat ay dın la rın bas kı sı, ba zı sı nır lı de mok ra tik hak ve öz gür lük le rin ka za nıl­ma sı nı ola nak lı kıl mış tı. Dün ya öl çe ğin de dev rim dal ga sı nın yük sel mek te ol ma sı nın da et ki siy le özel lik le 1960’lı yıl la rın ikin ci ya rı sın da iş çi, genç lik ve köy lü ey lem le­ri nin da ha da yay gın laş ma sı ve ra di kal­leş me siy le ka rak te ri ze ola cak olan bu dö nem, 15­16 Ha zi ran iş çi ey le mi ve onu iz le yen 12 Mart 1971 as ke ri fa şist dar­be siy le ka pa na cak tı. O za ma nın kit le sel dev rim ci genç lik ör gü tü Dev­Genç için de ye ti şen ve da ha son ra THKO, THKP­C ve TKP(ML)’yi oluş tu ra cak olan dev rim ci kad ro lar geç miş ten cid di ye alı na bi le cek bir dev rim ci mi ras dev ral ma mış lar, da ha da kö tü sü olu şum sü reç le rin de bu geç­mi şin re viz yo nist mi ra sı nın ka lın tı la rı nı omuz la rın da ta şı ya rak dev rim ci leş mek zo run da kal mış lar dı. 1960’lı yıl la rı ya şa­

yan lar ya da in ce le yen ler, o gün le rin ye ni mi li tan dev rim ci genç lik ku şa ğı nın, özel­lik le –Şefik Hüs nü­Y. De mir– TKP’si nin ke ma lizm kuy ruk çu lu ğu, pro le tar ya nın ro­lü nün ve he ge mon ya sı nın red di, le ga lizm, Türk mil li yet çi li ği gi bi te mel ya pı sal za af­la rı nı pay la şan– Mihri Bel li re viz yo niz mi­nin oku lun da eği til di ği ni bi lir. 1971 çı kı şı­nı ha zır la yan dev rim ci kad ro lar, baş ta M. Ali Ay bar’ın ve Behice Bo ran ve Saden Aren’in par le men ter opor tü niz mi ne, da­ha son ra la rı ise M. Bel li’nin ve çö me zi Doğu Pe rin çek’in re for mist ve bur ju va ve “sol” as ke ri dar be kuy ruk çu su çiz gi si ne kar şı adım adım ge li şen, san cı lı ve kar­ma şık bir sa va şım yü rü te rek ye tiş miş ler, ulus la ra ra sı alan da re viz yo nist, ma oist, ge va rist, troç kist eği lim le rin ege men ol du­ğu ve oto ri te si ge nel bir ka bul gö ren bir mark sist­le ni nist ön der li ğin bu lun ma dı­ğı, Tür ki ye sol ha re ke ti nin he men he men bü tü nüy le çe şit li re for mist ve re viz yo nist odak la rın ide olo jik ege men li ği al tın da bu­lun du ğu ve pek çok mark sist­le ni nist kla­si ğin he nüz Türk çe’ye ka zan dı rıl ma mış ol du ğu bu kon jonk tür de ken di gö bek bağ­la rı nı ken di le ri kes mek zo run da kal mış­lar dı. Ken di top lum sal kö ken le ri iti ba rıy la ağır lık lı ola rak taş ra kü çük bur ju va zi sin­den ge len dev rim ci üni ver si te genç li ği nin aka de mik is tem ler le baş la yıp hız la AP hü­kü me ti ne, ABD em per ya liz mi ne, MHP’li si vil fa şist le re vb. kar şı mi li tan bir si ya sal kav ga ya dö nü şen ey le mi için den çı kan ve mark sist­le ni nist te ori yi ­ve bu bağ lam da iş çi sı nı fı nın ta rih sel ro lü nü ve le ni nist par­ti öğ re ti si ni­ söz cü ğün ger çek an la mın da özüm se ye me miş olan bu kad ro lar, ge nel­de bur ju va dün ya gö rü şün den ve özel de kü çük bur ju va de mok ra tiz min den he nüz ko pa ma mış lar dı. (Kuş ku suz bu sap ta­ma, 1971 dev rim ci ha re ke ti ni oluş tu ran

1971 Devrimci Çıkışı ve Leninist Parti Anlayışı

12

dev rim ci kad ro la rın, nes nel ko şul la rın da zor la ma sıy la ve özel lik le 1970’in baş la­rın da Mihri Bel li re viz yo niz mi nin et ki le ri­nin kı rıl ma ya baş la ma sıy la bir lik te az­çok hız lı bir bi çim de mark sist­le ni nist ko num­la ra yak laş mak ta ol duk la rı ger çe ğiy le çe­liş me mek te dir. (Öte yan dan, bu ge nel le­me yi ya par ken söz ko nu su üç ana grup ba kı mın dan bu sü re cin eşit siz bir bi çim­de ya şan dı ğı nın, ma oist ni te li ği ne kar şın TKP(M­L)’nin mark sizm­le ni niz me en ya­kın ör güt ko nu mun da dur du ğu nun al tı nın çi zil me si ge re ki yor.) Pro le tar ya, pro le ter dev rim ci li ği ve le ni nist pro le tar ya par ti si adı na ko nu şan TKP’nin ge le nek sel re­viz yo nist çiz gi si ne ve be lir li nü ans lar la bu an la yı şın 1960’lı yıl lar da ki uzan tı la rı du­ru mun da bu lu nan Hikmet Kı vıl cım lı, Mihri Bel li, M. Ali Ay bar, Behice Bo ran, Doğu Pe rin çek klik le ri nin öz de TKP’nin kin den hiç bir far kı bu lun ma yan çiz gi le ri ne du yu­lan iç gü dü sel dev rim ci tep ki de, ger çek bir mark sist­le ni nist for mas yo na sa hip ola­ma mış olan bu kad ro la rı pro le tar ya dan uzak laş tı rı yor, genç lik, ya rı­pro le tar ya ve kü çük bur ju va zi gi bi kat man la ra yak laş­tı rı yor du. TKP ge le ne ğin den ge len M. Ali Ay bar, B. Bo ran, S. Aren gi bi le ri nin ken­di kuy ruk çu, men şe vik ve par la men ta rist çiz gi le ri ni sos ya lizm ve sos ya list dev rim ge ve ze lik le riy le ört me ça ba la rı nın, bu mi­li tan dev rim ci le ri, sos ya lizm ve sos ya list dev rim dü şün ce si, söy le mi ve pro pa gan­da sı na kar şı kuş ku lu ve me sa fe li dur ma­ya it me si nin te me lin de bu lu nan en önem li fak tör ler den bi ri nin ge ne bu tep ki sel yak­la şım ol du ğu nu ek le me li yiz.

Dün ya öl çe ğin de ki ge liş me ler de, Tür­ki ye’de kü çük bur ju va dev rim ci li ği nin öne çık ma sı nı ve ye ni dev rim ci ku şa ğa ken di si ya sal ren gi ni ver me si ni ola nak lı kı lı yor, hat ta bu nu önem li öl çü de özen di ri yor du.

Bu alan da, iş çi sı nı fı nın ta rih sel ro lü nün/dev rim ci mis yo nu nun ve bu na bağ lı ola­rak le ni nist par ti öğ re ti si nin kav ran ma sı nı zor laş tı ran üç bel li baş lı fak tör den sö ze­di le bi lir:

1­ İkin ci dün ya sa va şı nı iz le yen dö­nem de bel li baş lı ge liş miş ka pi ta list ül­ke ler de, ka pi ta liz min gö re ce sa kin bir ge liş me ya şa ma sı na da bağ lı ola rak bu ül ke ler de ki ko mü nist par ti le ri nin gi de rek ar tan öl çü ler de sa ğa kay ma la rı, sos yal dev rim par ti le ri ol mak tan çık ma la rı ve yı­ğın la rın ya şam stan dart la rın da mey da na ge len gö re li yük sel me nin de yar dı mıy la, adım adım, iş çi sı nı fı nı te kel ci bur ju va­zi nin “de mok ra si si”ne bağ la yan ve onun mi li tan dev rim ci ener ji si ni açı ğa vur ma sı nı fren le yen re for mist par ti le re dö nüş me le ri,

2­ SBKP’nin yö ne ti mi nin, Sta lin’in ölü­mün den son ra Kruş çev­Brej nev re viz yo­niz mi nin eli ne geç me si ne ve bu par ti nin kar şı dev rim ci bir odak ha li ne gel me si ne bağ lı ola rak, ulus la ra ra sı ko mü nist ha re­ke tin saf a rın da ye ra lan ko mü nist par ti­le ri nin bü yük ço ğun lu ğu nun ko mü nist ve dev rim ci ni te lik le rin den arın dı rıl ma la rı ve adım adım, bur ju va ziy le ve em per ya liz­mle uz laş ma çiz gi si iz le yen opor tü nist ve sos yal re for mist par ti le re dö nüş tü rül me le­ri.

3­ 1950’ler den iti ba ren kla sik sö mür­ge ci li ğin sü reç için de tas fi ye si ve ye ri ni ye ni sö mür ge ci li ğe bı rak ma sı na pa ra lel ola rak, özel lik le 1960’lar da bir di zi ge ri ve ba ğım lı ül ke de, esas gö v de si ni pro le ter ol ma yan yı ğın la rın (emek çi köy lü lük vb.) oluş tur du ğu an ti em per ya list ve an ti ko lon­ya list dev rim le rin pat lak ver me si ve za fe re ulaş ma sı.

Bu ko şul lar al tın da, sö mü rü ve zul me kar şı aya ğa kalk mak ta olan iş çi, köy lü ve genç lik yı ğın la rı nın ken di le ri ni ezen ve

1971 Devrimci Çıkışı ve Leninist Parti Anlayışı

13

sö mü ren güç ler le, mark sizm­le ni niz min de ğil, baş ka ide olo ji le rin bay rak la rı al tın­da sa va şa tu tuş ma la rı son de re ce do ğal­dı. Le nin’in ve Sta lin’in dev rim ci ve en ter­nas yo na list SBKP’si nin Kruş çev­Brej nev re viz yo nist kli ği nin eli ne ge çe rek yoz laş­tı ğı, pro le tar ya ve halk la rın ka pi ta liz me ve em per ya liz me kar şı ulu sal ve top lum sal kur tu luş sa va şım la rı na sır tı nı çe vir di ği, dün ya halk la rı nın baş düş ma nı ABD em­per ya liz miy le pro le tar ya ve halk la ra kar şı or tak sa va şım te me lin de stra te jik bir uz­laş ma çiz gi si iz le me ye yö nel di ği ve ka pi­ta lizm den sos ya liz me ba rış çı ge çiş, ka pi­ta lizm le sos ya liz min ba rış için de bi ra ra da ya şa ma sı gi bi re viz yo nist po li ti ka la rı te­mel al ma ya baş la dı ğı ko şul lar da, pro le ter dev rim ci li ğin den bo şa lan ye ri, mark sist­le ni nist renk li kü çük bur ju va dev rim ci li ği­nin dol dur ma sı ka çı nıl maz dı. Bu dö ne min dev rim is te yen ama mark sist­le ni nist bir for mas yo na sa hip ol ma yan kad ro la rı nın ve yı ğın la rı nın, re viz yo nist SBKP’nin ve Kruş çev­Brej nev kli ği nin doğ ru dan ya da do lay lı et ki si, yön len dir me si, mü da ha le si so nu cun da dev rim ci ve an ti ka pi ta list ni te­lik le ri ni yi ti ren ve re for mist bir yo la gir miş bu lu nan opor tü nist “ko mü nist” par ti le ri nin pra ti ğin den yo la çı ka rak mark sizm­le ni­niz me me sa fe li dur ma la rı an la şı la bi lir. Bek le ne ce ği üze re, on lar, ken di ara la rın­da ki te orik ve si ya sal dü zey fark lı lık la rın­dan ba ğım sız ola rak, iş çi sı nı fı nı, pro le ter dev rim ci li ği ni ve le ni nist pro le tar ya par ti si öğ re ti si ni, hak sız ye re “ko mü nist” adı nı ta şı ma ya de vam eden bu re viz yo nist par­ti ler le öz deş leş ti ri yor lar dı. Bu ko şul lar da on la rın kah ra man la rı nın, Mao Ze dung lar, Che Gu eva ra lar, Fi del Cast ro lar, Ho Şi Mih ler, Amil car Cab ral lar, Ya ser Ara fat­lar, Do ug las Bra vo lar, Car los Ma rig hel la­lar, Ley la Ha lit ler, Ça ru Ma zum dar lar ol­

ma sı ve re viz yo nist SBKP’den ve Sov yet mo dern re viz yo niz mi nin et ki ala nı için de bu lu nan opor tü nist “ko mü nist” par ti le rin­den çe vir dik le ri yüz le ri ni al ter na tif dev rim­ci odak lar ola rak gör dük le ri ve za ten bir sü re son ra bu sav la or ta ya çı ka cak olan ve çı kan Çin’e ve Kü ba’ya çe vir me le ri de nes ne le rin do ğa sı ge re ğiy di. İş te, iş çi sı­nı fı nın ye ri ne köy lü lü ğü, ya rı­pro le tar ya yı ve genç li ği, kent le rin ye ri ne kır la rı, le ni nist pro le tar ya par ti si ye ri ne “ide olo jik” ön cü­yü ve fo ko’yu, mark sist tak tik an la yı şı nın ye ri ne si lah lı sa va şı mın (“halk sa va şı” ya da ge ril la sa va şı) mut lak laş tı rıl ma sı nı, kit­le le rin ken di de ne yim le ri te me lin de eği ti­mi nin ye ri ne dev rim ci ön cü nün sa va şı nı ge çi ren, te mel esin kay na ğı ma oizm ve ge va rizm olan ve ulus la ra ra sı bo yut lar ka­za nan kü çük bur ju va “sol” sap ma bu mad­di ko şul lar ze mi ni üze rin de yük sel di. Rus­ya’da ki kü çük bur ju va dev rim ci eği lim den (“Sos ya list Dev rim ci ler”) sö ze der ken Le­nin,

“Anar şizm, ço ğu kez, iş çi sı nı fı ha re­ke ti nin opor tü nist gü nah la rı için bir çe şit ce za ol muş tur.” (Ko mü niz min Ço cuk luk Has ta lı ğı, “Sol” Ko mü nizm, Syf. 22)

di yor du. Biz de, 1960’lı yıl lar da dün­ya öl çe ğin de ve Tür ki ye’de or ta ya çı kan ya rı­anar şist kü çük bur ju va dev rim ci li ği­nin, SBKP baş ta gel mek üze re iş çi sı nı fı par ti le ri nin (ya da bir za man lar iş çi sı nı fı­nın dev rim ci par ti si ol muş olan par ti le rin) dün ya da ve Tür ki ye’de iş le di ği opor tü nist gü nah lar, da ha sı içi ne gir di ği re viz yo nist iha net için ve ril miş bir ce za ol du ğu nu söy­le ye bi li riz.

1971 dev rim ci atı lı mı için de yer alan ör güt le rin par ti ve par ti in şa sı so run la rı­na yak la şım la rı nı in ce le me ye baş lar ken, söz cü ğün en ge nel an la mıy la tak ti ğin ala­nı na gi ren sa va şım bi çim le ri so ru nuy la

1971 Devrimci Çıkışı ve Leninist Parti Anlayışı

14

ör güt bi çim le ri ve par ti an la yı şı ara sın da kop maz bir bağ lan tı ol du ğu nu be lirt me­den ede me ye ce ğiz. Le nin, sos yal de mok­rat la rın (ya ni, ko mü nist le rin) ken di le ri ni “iş ve ren le re ve hü kü me te kar şı ik ti sa di mü ca de le” ile sı nır la ma la rı ge rek ti ği ni sa­vu nan eko no mist le ri eleş ti rir ken, böy le bir si ya sal sa va şım an la yı şın dan, “pro­fes yo nel dev rim ci ler den mey da na ge len ve bü tün hal kın ger çek si ya sal li der le ri nin yö ne ti min de bu lu nan bir ör güt”ün do ğa­ma ya ca ğı nı söy lü yor ve şöy le de vam edi­yor du:

“Her han gi bir ör gü tün ni te li ği ni do ğal ve ka çı nıl maz ola rak be lir le yen şey, o ör­gü tün ey le mi nin içe ri ği dir.” (Ne Yap ma lı?, Syf. 125)

Ger çek ten de, na sıl bir can lı or ga niz­ma nın her han gi bir or ga nı nın ya pı sıy la, onun iş le vi ara sın da bir ne den­so nuç iliş­ki si, man tık sal bir bağ var sa, ay nı şe kil de, si ya sal bir or ga niz ma olan bir dev rim ci ör­gü tün ya pı sıy la iş le vi ara sın da da bir ne­den­so nuç iliş ki si, man tık sal bir bağ ola­cak tır.

1971 dev rim ci ha re ke ti nin ko nu mu­nun bu açı dan in ce len me si ne THKO’dan baş la ya ca ğız. Bu ör gü tün te orik ve si ya­sal dü ze yi nin ge ri li ği, söz ko nu su “ide olo­jik ön cü” an la yı şı nın da ha net ve açık bir bi çim de gö rül me si ni ola nak lı kıl mak ta dır. Ama da ha aşa ğı da da gö re ce ği miz gi bi; mark sist­le ni nist söy le mi da ha çok iç sel­leş tir miş ve mark sizm­le ni nizm den da ha faz la et ki len miş ol ma la rı na kar şın, 1971 dev rim ci çı kı şı nın di ğer iki bi le şe niy­le THKO ara sın da ­özel lik le sa va şım ve ör güt bi çim le ri so ru nu nun ele alı nı şı ve par ti ve par ti in şa sı na iliş kin an la yış la rı ba kı mın dan­ öze iliş kin bir fark bu lun ma­mak ta dır. O hal de işi mi ze baş la ya bi li riz. THKO’nun te orik ve si ya sal gö rüş le ri, he­

men he men bü tü nüy le Hüseyin İnan’ın im za sı nı ta şı yan Tür ki ye Dev ri mi nin Yo lu ad lı bro şür de yer al mak ta dır. Esas ola rak, çok kı sa sü ren si ya sal­ör güt sel ya şa mı ön ce sin de ve sı ra sın da her han gi bir cid­di te orik açı lım ya pa ma ma sı ve Tür ki ye dev ri mi nin te mel so run la rı na iliş kin ola rak az çok kap sam lı ve sis te ma tik ana liz ler su na ma ma sı ne de niy le THKO’nun, da­ha son ra ki dev rim ci ku şak lar üze rin de ki et ki si, onun ön der le ri nin dev rim ci kah ra­man lı ğı ve öz ve ri ru huy la sı nır lı kal mış tır. (Bu fak tö rün, THKO’nun kü çük bur ju va dev rim ci çiz gi si nin, onun iz le yi ci le ri ol duk­la rı nı ile ri sü ren ­ve da ha son ra TDKP ve TKEP adı nı ala cak olan­ ör güt ler ce “aşıl­ma sı nı” gö re ce ko lay kıl dı ğı nı da ge çer­ken be lirt me li yiz.) Tür ki ye Dev ri mi nin Yo lu ad lı bro şür de, iş çi sı nı fı nın ve köy lü lü ğün dev rim de ki rol ve ko num la rı ve dev ri min ro ta sı ko nu sun da şun lar söy le ni yor:

“Şe hir le rin; bağ rın da ge ri ci sı nıf a rı da ba rın dır ma sı (kır sal ala na na za ran çok güç lü bir şe kil de) em per ya liz min bü yük bir oran da kont ro lü al tın da bu lun ma la rı ve halk sa va şı nın te mel gü cü nü köy lü ler teş­kil ede ce ğin den; po li tik mü ca de le de kır sal alan la rın te mel alın ma sı stra te jik bir so run ve zo run lu luk tur. Ezi len ge niş köy lü yı ğın­la rı kır sal böl ge ler de ya şa mak ta dır. Ve köy lü ler Sov yet dev rim mo de lin de ol du ğu gi bi ye dek güç de ğil, te mel güç tür.

“…(Köy lü ler­PD.) Halk or du su nun in­san gü cü nü teş kil ede cek ler dir. Sa na yii pro le tar ya sı na ge lin ce, ço ğun lu ğu şe hir­ler de bu lun mak ta dır. Ve üre tim için de­dir. Halk sa va şın da iş çi sı nı fı, halk or du su­na, köy lü ler ka dar ge liş me sin de ve in san gü cü te mi nin de rol oy na ma ya cak tır. Zi ra üre tim için de ki iş çi sı nı fı nın üre ti mi ter ke­de rek uzun dö nem li bir halk sa va şı na ka­tıl ma sı ola nak sız dır… Şa yet bu nun ter si ni

1971 Devrimci Çıkışı ve Leninist Parti Anlayışı

15

dü şü nür ve şe hir le ri te mel alır sak; po li tik mü ca de le de, par ti po li ti ka sı na bağ lı mü­ca de le et me si ge re ken halk or du su, ya­pı sı ge re ği iş çi sı nı fı or du su olur, köy lü ler mü ca de le de ye dek güç du ru mun da ka lır.” (Tür ki ye Dev ri mi nin Yo lu, Syf. 45­46.)

Ay nı bro şür de, te mel sa va şım bi çi mi ve par ti ve par ti in şa sı ko nu sun da ise şun­lar söy le ni yor:

“THKO’nun po li tik mü ca de le si, kır­sal böl ge le ri te mel alan ve kır dan şe hi re doğ ru bir ro ta çi ze cek olan stra te ji için de ge li şe cek tir. Or du mu zun si lah lı mü ca­de le ye baş la ma sı ide olo jik bir zo run lu­luk tur… Bu na bağ lı ola rak mü ca de le de ye ni ol du ğu muz ve he nüz halk kit le le riy­le iliş ki le ri mi zin sağ lam ol ma dı ğı bu dö­nem de THKO, par ti ve or du fonk si yo nu­nu bün ye sin de ta şı mak ta dır. Zi ra pra tik so run la rı mız, ör gü tü mü zün, par ti­or du iki le mi ay rı mı na gir me si ne ih ti yaç gös ter­me mek te dir. THKO doğ ru po li tik çiz gi si ışı ğın da si lah lı mü ca de le si ne de vam ede­cek tir. Halk kit le le ri nin ak tif des te ği ni sağ­la yıp, ör güt sel iliş ki le rin hız lan dı ğı or ta ma gi rin ce, mü ca de le de iş çi sı nı fı sa vaş çı sı du ru mu na gel miş sa vaş çı lar, par ti nin ilk kad ro la rı nı oluş tu ra cak lar dır.” (Ay nı yer­de, Syf. 48­49.)

“Ba zı ar ka daş lar, si lah lı mü ca de le ye baş lar ken, par ti ola rak or ta ya çık ma yı şı­mı zı, bir par ti an la yı şı mız ol ma dı ğı, po li­tik mü ca de le de as ke ri so run la rı önp lan da tut tu ğu muz ve ya si la ha in san dan da ha çok önem ver di ği miz şek lin de yo rum la­mak ta dır lar… Fark lı po li tik çiz gi le rin or ta­ya koy du ğu par ti an la yış la rı şu ge nel il ke için de de ğer len dir mek ge re kir. Kır sal böl­ge le ri ve şid det po li ti ka sı nı te mel al ma yan bir ör güt len me ve par ti an la yı şı özün de kü çük bur ju va ide olo ji si ni içe rir, ha tta ör­gü tün için de iş çi ler ço ğun luk ta ol sa lar bi­

le… Halk sa va şı nı in kar eden ve ya onun cid di ha zır lı ğı için de ol ma yan ha ta lı bir gö rü şün ör güt len me ve par ti me se le sin de doğ ru dav ra nış için de ol ma sı dev rim ci te­ori nin ru hu na ay kı rı dır.” (Ay nı yer de, Syf. 50.)

Hüseyin İnan, kent le ri, iş çi sı nı fı nı te­mel alan bir si ya sal ça lış ma tar zı nı ve bu­na da ya lı bir par ti in şa sı nı sa vu nan an la­yış la ra kar şı eleş ti ri si ni şöy le sür dü rü yor:

“Yur du muz da mev cut bir çok frak si yon­la rın or ta ya koy duk la rı par ti an la yış la rı nın or tak ve önem li olan ha ta lı ya nı şu dur: Şe­hir le ri te mel alan ve sa na yii pro le tar ya sı­na yö ne len bir ça lış ma tar zı nı, par ti an­la yı şı ola rak id dia et mek te dir ler. Şid det po li ti ka sı ve dev rim stra te ji miz de zo run lu olan sı nıf ar it ti fa kı (te mel iş çi köy lü) ih­mal et mek te dir ler. Bu du rum pra tik te halk sa va şı nı ih mal et mek ve halk or du su nun dev rim de ki fonk si yo nu nu önem se me­mek tir. Pra tik te böy le bir par ti an la yı şı po­li tik mü ca de le de opor tü nist bir çiz gi ha li ne gel mek te dir. Bu gö rü şün sa vu nu cu la rı ve pra tik te ki uy gu la yı cı la rı par ti me se le si­ni amaç edin mek te (amaç dev rim dir) ve par ti siz dev rim ol maz man tı ğı na in dir ge­mek te dir ler… Kı sa ca açık la dı ğı mız böy le par ti an la yı şı (gö rü şü) ve po li ti ka sı, Sov­yet dev ri min de ki par ti ça lış ma tar zı nın ve ge liş miş ka pi ta list ül ke ler de ge çer li olan par ti an la yı şı nın, yur du mu za tak tik de ği­şik lik ler le it ha li dir… Sov yet ler Bir li ği dev­rim mo de li ile Tür ki ye dev rim mo de li çok fark lı dır ve do ğal ola rak dev rim stra te ji si ve po li tik mü ca de le yön tem le ri de fark lı ola cak tır. Bol şe vik par ti si nin ça lış ma tar­zı nı ve po li ti ka sı nı yur du muz şart la rın da, po li tik bir gö rüş ola rak uy gu la mak, mü ca­de le nin ba şın dan opor tü niz min ba ta ğı na sap lan mak tır.” (Ay nı yer de, Syf. 53­54.)

1971 Devrimci Çıkışı ve Leninist Parti Anlayışı

16

THKO’nun Tür ki ye dev ri mi nin te mel so run la rı nı ele alır ken or ta ya koy du ğu ve ­ana çiz gi le ri ba kı mın dan­ THKP­C ve TKP(M­L) ile de pay laş tı ğı ka rak te ris tik yak la şım la rı şöy le özet le ye bi li riz:

1­ Dev ri min ro ta sı, bü tün bir dö nem bo yun ca bi rin cil sa va şım bi çi mi, dev rim de sı nıf a rın mev zi len me si (ön der güç, ye dek güç vb.) ve pro le tar ya par ti si nin olu şu mu ve bi le şi mi ko nu la rın da ile ri ka pi ta list ül­ke ler le, sö mür ge ve ya rı sö mür ge ül ke ler ve bu ara da Tür ki ye ara sın da esa sa iliş­kin fark lar bu lun mak ta dır. Ekim Dev ri mi mo de li, Tür ki ye gi bi ül ke ler için ge çer li de­ğil dir.

2­ Tür ki ye gi bi ül ke ler de si lah lı sa va­şım, bü tün bir dö nem bo yun ca, ya ni dev­ri min za fe ri ne de ğin, si ya sal sa va şı mın te mel ya da bi rin cil bi çi mi dir. Di ğer bü tün sa va şım bi çim le ri si lah lı sa va şı ma ba ğım­lı ola rak ge li şe cek ler dir. Ezi len ve sö mü­rü len sı nıf ar, Rus dev ri min de ol du ğu gi bi “kla sik” kit le ça lış ma sı yo luy la ör güt le ne­mez ve sa va şı ma ka tı la maz lar. Bur ju va de mok ra si si nin ol ma dı ğı, ege men sı nıf a­rın tüm hak al ma gi ri şim le ri ni zor la bas­tır dı ğı bu ko şul lar da, an cak si lah lı sa va­şım yü rü ten bir dev rim ci ör güt, yı ğın la ra gü ven ve re bi le cek ve on la rı çev re sin de top la ya bi le cek tir.

3­ Tür ki ye gi bi ül ke ler de em per ya liz­min ve iç ge ri ci li ğin yu mu şak kar nı kır­lar dır. Do la yı sıy la dev rim, kar şı dev ri min de ne ti mi nin da ha güç lü ol du ğu kent ler­den kır la ra doğ ru de ğil, kır lar dan kent le­re doğ ru ge li şe cek, köy lü ler ya da yok sul köy lü ler dev ri min te mel gü cü nü, asıl da­ya na ğı nı oluş tu ra cak lar dır. Kent ler de ki iş çi sı nı fı (ve ya rı­pro le tar ya), dev ri min za fe ri açı sın dan be lir le yi ci bir ro le sa hip ol ma ya cak tır. Dev ri min ile ri bir ev re si ne ka dar kar şı dev rim kent ler de da ha güç lü

ola ca ğı için, bu alan lar da gi ri şi le cek bir ge nel ayak lan may la ik ti da rı ele ge çir mek ola nak sız dır.

4­ Tür ki ye gi bi ül ke ler de “pro le tar ya par ti si”nin bi le şi min de köy lü ler ya da yok­sul köy lü ler be lir le yi ci ko num da ola cak­lar dır. Pro le tar ya ide olo ji si ni be nim se miş ol ma la rı kay dıy la, par ti üye le ri nin top lum­sal kö ke ni nin her han gi bir öne mi yok tur. İde olo jik ön cü lük (ya da ön der lik) esas tır. Si lah lı sa va şı mı te mel ala cak olan bu par­ti ler de, si ya sal ve as ke ri ön der lik öğe le ri­nin içi çe ol du ğu ve ola ca ğı bu ül ke ler de par ti, an cak si lah lı sa va şım için de in şa edi le bi lir.

5­ Tür ki ye gi bi ül ke ler de dev ri min ve si lah lı sa va şı mın nes nel ko şul la rı he men he men her za man var dır ve ol gun dur; ezi­len ve sö mü rü len yı ğın lar, ya da en azın­dan on la rın önem li bir bö lü mü, ege men sı nıf a ra ve em per ya liz me kar şı si lah lı sa va şı ma gi ri şe cek dev rim ci güç le ri des­tek le me ye ha zır dır lar. Do la yı sıy la, asıl önem li ve hat ta be lir le yi ci olan, böy le bir sa va şı mı yü rü te cek dev rim ci ira de ve ka­rar lı lı ğa sa hip bir ön cü ör gü tün (par ti nin/or du nun) ku rul ma sı ve si lah lı sa va şı mı baş lat ma sı dır.

THKP­C’nin ön de ri M. Ça yan’a ge çi­yo ruz. Mahir Ça yan; 1970 yı lın da ka le me al dı ğı “Ye ni Opor tü niz min Ni te li ği” ad lı ya­zı sın da şöy le di yor du:

“1905­’17 Rus dev rim le rin de dev ri min te mel ve ön der gü cü pro le tar ya idi. Köy­lü ler va sı ta sız ye dek. Ne den Çin ve Vi­et nam de mok ra tik dev rim le rin de te mel güç pro le tar ya de ğil de köy lü ler ol mak ta­dır? Çün kü Rus ya’da dev rim or du su nun te mel gü cü ge nel lik le bü yük şe hir ler de ya şı yor du. Bu ne den le dev rim şe hir ler­den kır la rın fet he dil me si bi çi min de bir ro­ta iz le di. Oy sa ya rı sö mür ge ve sö mür ge

1971 Devrimci Çıkışı ve Leninist Parti Anlayışı

17

ül ke ler de: 1) İş çi sı nı fı nın ni ce lik ve ni te lik ola rak ge liş miş ka pi ta list ül ke le re oran la za yıf ol ma sı, 2) Şe hir ler de em per ya liz min de ne ti mi nin çok güç lü ol ma sı gi bi baş lı ca iki ne den den do la yı mil li de mok ra tik dev­ri min iz le ye ce ği ro ta, kır lar dan şe hir le re doğ ru dur.” (Tür ki ye Halk Kur tu luş Par­ti­Cep he si, Da va Dos ya sı, Ya zı lı Bel ge­ler, Syf. 176­177.)

Ge ne o, 1971 baş la rın da yaz dı ğı “Dev­rim de Sı nıf a rın Mev zi len me si” ad lı ma ka­le de şun la rı söy lü yor du.

“Le nin ve Sta lin’in for mü las yo nun da te mel güç ola rak sa de ce pro le tar ya dan bah se dil me si nin ne de ni dev rim de sı nıf ka tıl ma sı ola rak, kit le gü cü ola rak, en ener jik ve ak tif ro lü oy na ma sın dan do la yı­dır. Şe hir ler den kır la ra doğ ru bir ro ta iz le­ye cek olan böy le bir dev ri min or du sun da da (Kı zıl Or du da) kur ma yın da da (pro le­tar ya par ti sin de de) pro le ter le rin salt ço­ğun luk ta ol ma sı zo run lu dur. Böy le bir du­rum da, pro le tar ya par ti si sa de ce ide olo jik ve po li tik ba kım dan de ğil, fi zi ki ba kım dan da pro le tar ya nın ön cü müf re ze si dir. Pro­le tar ya bu dev ri min hem te mel gü cü dür, hem de ön der gü cü dür. Bir baş ka de yiş­le bu dev rim de te mel sa vaş ala nı şe hir ler ol du ğu için dev ri min te mel kit le gü cü de pro le tar ya ol mak ta dır. Ama em per ya liz­min iş ga li al tın da olan do la yı sıy la dev rim için kur tu luş sa va şı nın (halk sa va şı nın) zo run lu bir du rak ol du ğu ül ke le rin de mok­ra tik halk dev ri min de sı nıf a rı n mev zi len­me si bu şe kil de de ğil dir. Ül ke iş gal al tın­da dır. (Giz li ve ya açık.) Yö ne tim bü yük şe hir ler de ki bü rok ra si ve mi li ta riz mi ne da ya na rak ayak ta du ran iş gal ci düş ma nın da için de ye ral dı ğı bir ge ri ci it ti fa kın elin­de dir. Em per ya liz me ar ka sı nı da ya mış olan kar şı dev rim cep he si pro le tar ya nın yo ğun bu lun du ğu şe hir le re ve ki lit böl ge­

le re güç le ri nin bü yü ğü nü yığ mış ve çok sı kı bir de ne tim kur muş tur. Bu ha in yö ne­ti min yu mu şak kar nı kır lar dır. Dün ya da ki bü tün kur tu luş sa vaş la rı nın (halk sa vaş­la rı nın) pra ti ği bi ze şu nu söy le mek te dir; za fe re, kır lar dan şe hir le re doğ ru bir ro ta iz le yen, çe şit li aşa ma lar dan ge çen, hal kın ör güt lü sa va şıy la va rı la bi lir.” (Ay nı yer de, Syf. 251­252.)

M. Ça yan söz le ri şöy le sür dü rü yor:“Bun dan do la yı bu tür ül ke le rin pro le ter

si ya si kit le par ti si, şe hir le rin te mel alın dı­ğı, Sov ye tik ayak lan ma ile dev ri min za fe­re ula şa ca ğı ül ke le rin pro le tar ya par ti sin­de ki gi bi, ay nı za man da da pro le tar ya nın fi zi ki ön cü müf re ze si de ğil dir. Bu ül ke ler­de ki pro le ter si ya si par ti ler, ide olo jik ve po li tik ku ru luş lar dır…

“İde olo jik ön cü lük pro le tar ya par ti sin de fa kir köy lü le rin sa yı ca ağır bas ma sı ve bu par ti nin pro le tar ya nın ön cü müf re ze si ola­rak, halk sa va şı nı yön len dir me si dir. Em­per ya liz mi ye ne rek dev rim yap mış olan dün ya da bü tün sö mür ge, ya rı sö mür ge ül­ke le rin pra ti ği, pro le tar ya nın dev rim de ön­cü lü ğü nün ide olo jik ön cü lük ol du ğu nu or­ta ya koy mak ta dır” (Ay nı yer de, Syf. 253.)

As lın da, 1959 yı lın da, ol duk ça öz­gün ko şul lar da za fe re ulaş mış olan Kü ba Dev ri min den ve onun ön der le ri nin stra­te jik dü şün ce le rin den et ki len miş olan M. Ça yan, mark sizm­le ni niz min ya ra tı cı bir tarz da uy gu lan ma sı an la mı na gel di ği­ni dü şün dü ğü bu dev ri min tüm sö mür ge ve ya rı sö mür ge ül ke ler için bir çe şit mo­del oluş tur du ğu ka nı sın da dır. O, “Ke sin ti­siz Dev rim II­III” ad lı ya zı sın da, “3. Ge nel Bu na lım Dö ne mi” (M. Ça yan’ın, II. dün ya sa va şı son ra sı dö ne mi ta nım la mak için kul lan dı ğı kav ram­ P.D.) ko şul la rı nın dev­rim ci çiz gi si ni şöy le an la tı yor:

1971 Devrimci Çıkışı ve Leninist Parti Anlayışı

18

“Kü ba Dev ri mi, ça lış ma tar zıy la, ta­kip et ti ği ro ta iti ba rıy la bu ta rih sel dö ne­min özel lik le ri nin bir so nu cu dur. (Kü ba Pro le ter Dev ri mi ha riç bü tün dev rim ler iki ev ren sa va şı nın al tüst oluş la rı için de ol­muş tur.) Si lah lı pro pa gan da nın te mel mü­ca de le bi çi mi ol ma sı ve de hal kın dev rim­ci ön cü le ri nin bu so mut ta rih sel du ru mun pra ti ği ne uy gu lan ma sı so nu cu or ta ya çık­mış olan, bü tün em per ya list he ge mon ya al tın da olan ül ke le rin pro le ter dev rim ci le­ri nin bol şe vik çiz gi si dir.” (Ke sin ti siz Dev­rim, Syf. 120.)

Par ti si ni, “di ya lek tik ve ta ri hi ma ter ya­liz min ışı ğın da ku rul muş le ni nist bir par ti” ve bu par ti nin ör güt sel il ke si ni “po li tik ve as ke ri li der li ğin bir li ği” ola rak ta nım la yan M. Ça yan; te mel ola rak al dı ğı si lah lı sa­va şım la di ğer sa va şım bi çim le ri ara sın da iliş ki yi şöy le an la tı yor du:

“Si lah lı pro pa gan da yı te mel alan ör­güt, öte ki mü ca de le bi çim le ri ni de gü cü ora nın da ele alır. An cak öte ki mü ca de le bi çim le ri ta li dir. Si lah lı pro pa gan da te mel mü ca de le bi çi mi dir. Bu eko no mik ve de­mok ra tik kit le ha re ket le ri ne se yir ci ka lın­ma sı de mek de ğil dir… Gü cüy le oran tı lı ola rak si lah lı pro pa gan da nın dı şın da ki, bi linç len dir me, si ya si eği tim, pro pa gan da ve ör güt len dir me iş le ri ile uğ ra şır.

“Kla sik po li tik kit le mü ca de le si ile si­lah lı pro pa gan da bir bi ri ni iz ler ve bir bi ri nin için de, bir bi ri ne ba ğım lı dır lar, her bi ri di­ğe ri ni kar şı lık lı et ki ler.

“Si lah lı pro pa gan da nın dı şın da ki öte ki po li tik, eko no mik, de mok ra tik mü ca de le bi çim le ri si lah lı pro pa gan da ya ta bi dir ve si lah lı pro pa gan da ya gö re bi çim le nir ler.(…)

“İş te si lah lı pro pa gan da yı te mel, öte ki po li tik, eko no mik ve de mok ra tik mü ca de­le bi çim le ri ni, bu te mel mü ca de le bi çi mi ne

ta bi ola rak ele alan dev rim ci stra te ji ye po­li tik leş miş as ke ri sa vaş stra te ji si (PASS­P.D.) de nir.” (Ay nı yer de, Syf. 127.)

Son ola rak, TKP(M­L)’nin ön de ri İbra-him Kay pak ka ya’nın gö rüş le ri ni ele ala­ca ğız. Alın tı lar dan da gö rü le bi le ce ği gi­bi, esas ola rak Kü ba’nın (ve di ğer La tin Ame ri ka ül ke le ri nin) dev rim ci de ne yim le­rin den ve Che Gu eva ra’nın te orik, si ya sal ve as ke ri gö rüş le rin den et ki len miş olan M. Ça yan’dan fark lı ola rak İ. Kay pak ka­ya, ka pi ta list ge liş me dü ze yi ba kı mın dan da ha ge ri olan Çin’in (ve di ğer As ya ül ke­le ri nin) dev rim ci de ne yim le rin den ve Mao Ze dung’un te orik, si ya sal ve as ke ri gö rüş­le rin den et ki len miş tir. Kay pak ka ya, ha zi­ran 1972’de ka le me al dı ğı “Şa fak Re viz­yo niz mi ile Ara mız da ki Ay rı lık la rın Kö ke ni ve Ge liş me si” ad lı ma ka le sin de, “Mao Ze­dung Dü şün ce si”nin, —hep si nin de ya rı­fe odal bir sos yo­eko no mik ya pı ya sa hip ol du ğu var sa yı lan— tüm ge ri ve ba ğım lı ül ke ler için ge çer li ol du ğu nu sa vu nur ken şun la rı söy lü yor du:

“Mao Ze dung Dü şün ce si’nin ya rı sö­mür ge, ya rı fe odal ül ke ler de an la mı ne­dir? Mao Ze dung yol daş, mark sist­le ni nist ke sin ti siz ve aşa ma lı dev rim te ori si ni, ya­rı sö mür ge, ya rı fe odal ül ke le rin şart la rı na uy gu la ya rak şu so nuç la ra var mış tır: Bu ül ke ler de fe oda liz me kar şı yü rü tü len mü­ca de ley le, em per ya liz me kar şı yü rü tü len mü ca de le bir bi ri ne kop maz bağ lar la bağ­lı dır. De mok ra tik halk dev ri mi nin özü top­rak dev ri mi dir. Top rak dev ri mi, pro le tar ya ön der li ğin de halk sa va şı yo luy la ba şa rı ya ula şır. Halk sa va şı, özün de bir köy lü sa­va şı dır. Pro le tar ya par ti si, yok sul ve or ta köy lü le re da ya na rak köy lük böl ge ler de si­lah lı mü ca de le ye gi riş me li, bu ra lar da kur­ta rıl mış alan lar ya rat ma lı, bu kur ta rıl mış alan lar uzun sü re li sa vaş için de ge niş le­

1971 Devrimci Çıkışı ve Leninist Parti Anlayışı

19

ti le rek bu ra lar dan bü yük şe hir ler ku şa­tıl ma lı ve en so nun da bü yük şe hir le ri de zap tet mek su re tiy le ül ke ça pın da si ya si ik ti dar ele ge çi ril me li dir.” (Seç me Ya zı lar, Syf. 268­269.)

O, ay nı ya zı da; Tür ki ye iş çi sı nı fı nın gel miş geç miş en gör kem li ve mi li tan ey­lem le rin den bi ri, bel ki de bi rin ci olan 15­16 Ha zi ran di re ni şin den çı ka rıl ma sı ge re­ken ders le ri an la tır ken şun la rı söy lü yor du:

“Dör dün cü sü, 15­16 Ha zi ran di re ni­şi nin bas tı rıl ma sı, dev ri min ilk baş lar da şe hir ler de ba şa rı ya ula şa ma ya ca ğı nı, şe hir ler de za man za man or ta ya çı ka cak iş çi ayak lan ma la rı nın kır lık böl ge le re çe­kil me di ği tak dir de bas tı rıl ma ya mah kum ol du ğu nu gös ter di.” PDA (Pro le ter Dev­rim ci Ay dın lık­ P.D.) kli ği nin be lir siz bir ge le cek te ge nel ayak lan ma ile ik ti da rı ele ge çir me ha yal le ri ne ağır bir dar be in dir di.” (Ay nı yer de, Syf. 274.)

Bu ma ka le nin “Şa fak Re viz yo niz mi ile Ay rıl dı ğı mız Nok ta lar” baş lık lı bö lü mün de ise TKP(M­L)’nin Tİ İKP’den kop ma sın­dan ön ce, ba şı nı D. Pe rin çek’in çek ti ği Tİ İKP (Tür ki ye İh ti lal ci İş çi Köy lü Par ti­si) için de ki dev rim ci mu ha le fe tin oda ğı nı oluş tu ran ve İ. Kay pak ka ya ta ra fın dan yö­ne ti len Do ğu Ana do lu Böl ge Ko mi te si’nin ün lü Şu bat Ka ra rı ak ta rı lı yor. DABK Şu­bat Ka ra rı’nda di ğer şey le rin ya nı sı ra şu sap ta ma lar yer al mak ta dır:

“1­ Ge nel ola rak dün ya da ve özel ola­rak Tür ki ye’de ob jek tif şart lar dev ri me son de re ce el ve riş li dir. Em per ya lizm ve ge ri­ci ler, bü tün dün ya da buh ran dan buh ra na sü rük len mek te, bu nun so nu cu ola rak, iş­çi sı nı fı ve bü tün dev rim ci halk la ra kar şı az gın ca sal dı rı la ra gi riş mek te, iş çi sı nı fı ve dev rim ci halk lar ise Tür ki ye halk la rı da da hil, her ge çen gün da ha bü yük kit le ler ha lin de hı şım la aya ğa kalk mak ta, ge ri ci

şid de te dev rim ci şid det le kar şı koy mak ta­dır. As ya’nın, Af ri ka’nın, La tin Ame ri ka’nın bir çok ezi len halk la rı iş çi sı nı fı ön der li ğin­de si lah lı mü ca de le yü rüt mek te dir.

“2­ Ül ke miz de de iş çi le rin, yok sul köy­lü le rin ve di ğer dev rim ci sı nıf ve ta ba ka­la rın mü ca de le si son yıl lar da hız la bü­yü müş, git tik çe şid det len miş ve yer yer si lah lı ça tış ma la ra ka dar var mış tır. Şim di iş çi sı nı fı mı zın ve yok sul köy lü le ri mi zin bü yük ço ğun lu ğu, kur tu luş la rı nın an cak si lah lı mü ca de ley le ola ca ğı nı kav ra mış du rum da dır. Bu gün kır lık böl ge ler de köy lü kit le le ri nin ba şı na ge çip si lah lı mü ca de le yi ör güt le me yen ve ka rar lı, tu tar lı, azim li bir şe kil de yü rüt me yen bir ko mü nist ha re ket, ko mü nist sı fa tı na la yık ola maz ve dev rim­ci kit le ler den tec rit olur. Bu gün ül ke miz de­ki dev rim ci mü ca de le çok önem li bir nok­ta ya, si lah lı mü ca de le yo lu nu tut ma yan bir akı mın, bu nun adı is ter se ko mü nist ha re ket ol sun, kit le ler den tec rit ola ca ğı bir nok ta ya ulaş mış bu lu nu yor.” (Ay nı yer de, Syf. 319.)

İ. Kay pak ka ya, dev ri min kır la rı te mel al ma sı nın ve kır dan ken te doğ ru bir ro ta iz le me si nin ge rek çe le ri ni ise şöy le ko yu­yor:

“Özet ler sek: ‘şe hir le rin kır lar dan ku şa­tıl ma sı’ stra te ji si ni ta yin eden şey, dev rim­le kar şı dev rim ara sın da ki kuv vet iliş ki si­nin köy ler de şe hir le re nis bet le da ha faz la dev ri min le hi ne ol ma sı dır. Kar şı dev rim zin ci ri nin en za yıf hal ka sı nın köy lük böl­ge ler de ol ma sı dır. Do la yı sıy la, dev rim cep he si nin köy lük böl ge ler de da ha faz la güç ol ma sı dır… Fe oda liz min mev cu di ye­ti, ge nel ola rak köy lü nü fu su nun faz la ol­ma sı ve bir bü tün ola rak köy lü kit le si nin dev rim ci ol ma sı so nu cu nu do ğu rur. Bu du rum, köy lük böl ge ler de ki kuv vet den­ge si ni, dev ri min (de mok rat ik dev ri min)

1971 Devrimci Çıkışı ve Leninist Parti Anlayışı

20

le hi ne ola rak et ki ler. Ay rı ca fe oda li zmin var lı ğı, sa na yi inin ve do la yı sıy la iş çi sı nı­fı nın nis be ten za yıf ol ma sı na yol aça ca ğı için, şe hir ler de kuv vet iliş ki si ni, dev ri min aley hi ne ola rak et ki ler. Bir ül ke nin ya rı­sö mür ge ol ma sı ve ya sö mür ge ol ma sı da, şe hir ler de ki kuv vet iliş ki si ni, dev ri min aley hi ne ola rak et ki ler. Bu iki şart bi ra ra­da, kır lık böl ge le rin esas mü ca de le ala nı ol ma sı nı, ‘şe hir le rin kır lar dan ku şa tıl ma sı’ stra te ji si nin gü dül me si ni ge rek ti rir.” (Ay nı yer de, Syf. 397.)

Kit le le re ön der lik ede cek, gü ven ve­re cek, ka rar lı, ener jik, akıl lı bir ko mü nist ön der li ğin “bu gün ül ke mi zde si lah lı mü­ca de le nin alev le ri için de do ğup ge li şe bi­l”e ce ği ni sa vu nan İ. Kay pak ka ya, da ha iler de de mok ra tik halk dev ri min de ve pro­le tar ya par ti si nin olu şu mun da köy lü lü ğün (ya ni yok sul ve or ta köy lü le rin) ro lü nü an­la ma dı ğı nı ile ri sür dü ğü “Şa fak re viz yo­nist le ri ni”, ya ni D. Pe rin çek ve or tak la rı nı şöy le eleş ti ri yor:

“De mok ra tik halk dev ri min de pro le tar­ya, esas ola rak köy lü le re da yan ma lı dır. Köy lü lü ğün te mel güç ol ma sı so ru nu, Mao Ze dung yol da şın de mok ra tik halk dev ri mi te ori si nin en önem li un sur la rın dan bi ri dir. Bu me se le yi kav ra ma dan, fe oda li zme ve

em per ya liz me kar şı mü ca de le de za fe­re ulaş mak im kan sız dır. Böy le önem li bir ko nu da bi zim bur ju va bay la rın tu tu mu ne­dir? On lar, ön ce, pro le tar ya nın te mel güç ol du ğu saf sa ta sı nı yay dı lar.

“15­16 Ha zi ran Bü yük İş çi Di re ni şi’ni iz le yen sı kı yö ne tim dö ne min de, saf ar da re viz yo niz me kar şı mü ca de le açı lın ca, re viz yo nist ler bu ko nu da da ses siz ce bir ma nev ra yap tı lar ve tam da bir bur ju va hok ka baz lı ğı ile, Tür ki ye’nin özel şart la­rın dan(!) do la yı, pro le tar ya nın ve köy lü le­rin, iki si nin bir den te mel güç ol du ğu nu ile ri sür dü ler.

……“Şim di, re viz yo niz min ba şı olan ki şi ye

gö re; ‘pro le tar ya par ti sin de, iş çi ler mut­lak ço ğun luk ta ol ma lı dır.’ Bu fi kir dev ri­min te mel gü cü me se le siy le doğ ru dan il gi li dir. Dev ri min te mel gü cü nün köy lü ler ol du ğu ya rı sö mür ge, ya rı fe odal ül ke ler­de, pro le tar ya par ti sin de ka çı nıl maz ola­rak köy lü ler ço ğun lu ğu teş kil eder ler. Bu­nu red det mek, ger çek te dev ri min te mel gü cü nün köy lü ler ol du ğu nu red det mek­tir.” (Ay nı yer de, Syf. 399­400.)

Devam Edecek

21

Birlik Devriminin Dersleri, Partinin Kuruluşu ve Gelişimi

GirişTKİH, TKP/ML Ha re ke ti ve TKP(ML)

YİÖ’nün bir leş me le ri ve par ti yi oluş tur ma­la rı, ko mü nist ha re ke tin ta rih sel ge li şi mi sü re cin de bir dev rim dir. Bu dev rim, ko mü­nist le re bir çok ba kım dan yıl la rın ka zan dı­ra ma dı ğı bil gi ve de ne yi mi ka zan dır dı; sa­vaş çı la rı eğit ti ye ni sa vaş çı la rın hız la öne atıl ma sı nın önü nü aç tı.

Bir lik ça lış ma la rı nın ba şa rı sı ve ye ni ör gü tün ila nı, ide olo jik do na nı mın ge liş ti­ril me si ve pe kiş ti ril me si sü re ci ol du. Bu, zo run ba şa rıl ma sı dır.

Çok yön lü, zor lu ve ve rim li bir mü ca de­le nin ürü nü ve ifa de si olan bir li ğin, par ti nin ku ru lu şu nun ve ge liş mi nin ma ter ya list bir ba kış açı sı ışı ğın da an la şıl ma sı ve bu­nun de ney le ri nin iç sel leş ti ril me si önem li­dir. Bu, sa de ce ge ri de bı ra kı lan bir sü reç için de ğil, bun dan son ra sı için de, par ti nin

ge li şi mi ve ge le ce ği için de ge rek li dir, vaz­ge çil mez dir. Kuş ku suz, bir li ğin ders le ri nin kap sam lı bir ana li ze ko nu edil me si ih ti ya­cı ol sa da, bu ça lış ma da bu ders le rin bü­tün lük lü, ama özet bir tab lo su ve ri le cek, özel lik le de par ti nin ge li şi mi en ge nel çiz­gi le riy le ve ril me ye ça lı şı la cak tır.

Bir lik da va sı nın ağır yük ve so rum lu­luk la rı nı omuz la mış mark sist le ni nist ko­mü nist le rin at tık la rı dev adı mın ide olo jik, po li tik ve ör güt sel an la mı bu gün da ha iyi gö rü le bi li yor. Bir lik ve Par ti ila nı, üst le ni­len so rum lu luk ve gö re vin ta ri hi mis yo nu­nun bi lin cin de ola rak ya pı lan da ha üst bir ni tel sıç ra ma dır. Zi ra, bu ra da ya rı nı kur mak tır söz ko nu su olan. Bu bü yük da­va nın en ağır yük le ri ni tam bir ka rar lı lık­la omuz la ma bi linç, ira de ve ka rar lı lı ğı nı gös ter me nin, par ti yi her alan da ön cü ko­num la ra yük selt me nin an la mı, par ti nin ku­

22

1971 Devrimci Çıkışı ve Leninist Parti Anlayışı

ru lu şu nun yıl dö nü mün de da ha da de rin­leş miş bu lu nu yor. Par ti ger çe ği, mu az zam bir iler le me, sıç ra ma ve atı lı mın ifa de si dir.

I. bö lümZor lu Bir Mü ca de le nin Ka za nı mıMark sist­le ni nist te ori, her önem li si­

ya sal ve top lum sal sıç ra ma dö nem ve an la rı nın, bu sıç ra ma yı ger çek leş ti re cek top lum sal güç ler de ve di na mik ler de bir bü yük ger gin li ği ma ya la dı ğı nı, bu bü yük ger gin li ğin, bu bü yük güç le ri ağır do ğum san cı la rı yla sars tı ğı nı öğ re tir. Bir lik ira­de si ni or ta ya ko yan ko mü nist ler, bu ağır do ğum san cı la rı na ken di le ri ni ha zır la dı, so nuç la rın ve re ce ği acı lar la, sen de le yip bir lik ira de si ni ve ko mü nist sağ du yu yu yi­tir me di ler. Bir lik, bü yük acı lar, kır gın lık lar pa ha sı na el de edil di. Ve sü reç içe ri sin de adım adım ger çek leş ti ril di.

MLKP­K’nın ku ru lu şu bü yük bir mü ca­de le nin ürü nü ve ifa de siy di. Bu mü ca de le, hem ör güt ler ara sın da ve hem de ör güt le­rin ken di için de ya şan dı. Ve yi ne mü ca de­le, hem fark lı dü şün ce ler ve hem de yön­tem so run la rın da sür dü. Sü reç iler le dik çe de, bu mü ca de le dar, sek ter ve grup çu yak la şım la ra kar şı mü ca de le ola rak kap­sa mı da ha da bü yü dü.

TKP/ML Ha re ke ti ve TKİH’in yü rü te­gel di ği bir lik ça lış ma sı ve mü ca de le si nin ‘89 son ba ha rın dan bir li ğin ger çek leş ti ği ‘94 ya zı na de ğin uza nan 5 yı la yak la şan bir ta ri hi var dır. ‘89 son ba ha rın da baş la tı­lan, KBEK ku ru lu şu ile iler le yen ilk ça lış­ma lar, baş lan gıç ta ki aşı rı ya va ran iyim ser yak la şım la rın şe kil len dir di ği bir lik is te ği ve so mut bir bi çim de ka lı ba dö kül me miş de ol sa bir lik ira de si nin var lı ğı na kar şın, ‘90 ilk ya zın da tı kan ma nok ta sı na gel di. Bu du rum dep re şen ön yar gı lar ve yük se len

gü ven ek sik li ği ile bir le şe rek tam bir tı kan­ma ve gü ven bu na lı mı bo yu tu na ulaş tı. Çö züm ve çı kış ara yış la rı ba şa rı lı ola ma­dı. Gü ven bu na lı mı nı aşa cak, tı ka nık lı ğın önü nü aça cak yön tem ler üze rin de bir or­tak ira de oluş tu ru la ma dı.

TKİH’in 1.Kong re si ve TKP/ML Ha­re ke ti’nin 4.GK’sı, ‘91 ya zın da ama cı na ula şa rak, ba şa rı lı ol ma yan bir lik ça lış­ma sı nın ar dın dan top lan dı. İki ör gü tün Kong re ve Ge nel Kon fe ran sı, ge ri ye dö­nük de ğer len dir me ler yap tı lar. An cak bir lik ça lış ma la rı nın önü nü kes me du ru mun da da ol ma dı lar. Ni te kim Ni san ‘94’te ki Bir­lik Ola nak la rı nı De ğer len dir me Top lan tı sı (BODT) bu nun bir ifa de siy di. BODT, özet­le nen sü re cin bir uzan tı sı ve var dı ğı bir ye ni aşa may dı. Böy le bir top lan tı nın ön açı cı ol du ğu pra tik ola rak da ka nıt lan dı.

BODT’in or ta ya koy du ğu dev rim ci ira­de ve in şa et ti ği Bir lik Pla nı de ğer len di ri­lir ken, yü rü tü len man tık ve yak la şı mın an­laş ma sı özel bir önem ta şı yor du. Top lan tı, iki ör güt ara sın da, il ke li bir lik için ge rek li te me lin mev cut ol du ğu nu sap ta mış tı. Ör­güt sel bir lik için ge rek li te me lin var lı ğı­nın sap tan ma sı be lir le yi ci bir önem dey di. Çün kü bu sap ta ma, ör güt ler ba kı mın dan bir lik so ru nu nun çö zü mün de bu lu nu lan aş ma yı ya da ta rih sel “an”ı vur gu lu yor­du. Eğer böy le or tak ide olo jik bir te mel mev cut ol ma say dı, çö zü mü pra tik dev­rim ci ey le min gün de min de ki bir so run ola rak ör güt sel bir lik tar tış ma gün de mi ne bi le alı na maz dı. Ön ce lik le ör güt sel bir li ğe ön ge len te orik ve prog ra ma tik bir li ğin, ör­güt sel bir li ğin üze ri ne yük se le ce ği or tak ide olo jik te me lin ha zır lan ma sı ge re kir di. Bu te me lin var lı ğı bir ger çek ti. Ve bu nun böy le ol du ğu son ra sı sü reç te de açı ğa çık tı. Bir lik pla nı, il ke li bir lik için ge rek li or­tak te me lin va rol du ğu sap ta ma sı na bağ lı

23

1971 Devrimci Çıkışı ve Leninist Parti Anlayışı

ola rak, ay rı lık la rın ve so run la rın aşıl ma sı­nın anah ta rı nı, bir li ği ger çek leş ti re bi le cek sağ lam bir dev rim ci ira de nin oluş tu rul ma­sın da gö rü yor du. Ge ri ye dö nük de ğer len­dir me le rin de de, il ke li bir bir lik için ge rek li or tak te me lin var lı ğı na kar şın bir li ğin ger­çek leş ti ril me miş ol ma sı nı ya da tı kanık lı­ğın aşıl ma sı nı, or tak bir dev rim ci ira de nin ya ra tıl ma mış ol ma sı gi bi ana ve be lir le yi ci bir ne de ne da yan dı rı yor du.

Ba şa rı sız bir lik ça lış ma sı dö ne mi nin önem li bir der si de, bir lik mü ca de le si nin gö rev ve so run la rı nın ör güt le rin kit le si ne ma le dil me me si ve bir lik ça lış ma sı na ve tar tış ma la rı na ör güt le rin kit le si nin et ki li bir bi çim de ka tıl ma sı nın ör güt le ne me miş ol­ma sıy dı. Güç lü bir lik is te ği sağ lam bir bir­lik ira de si ne dö nüş tü rül me di, za yıf bir lik ira de si nin kı rıl dı ğı ve ça lış ma nın tı kan dı ğı dö nem de, bir lik is te ği de hız la za yıf a dı. An cak bü yük ya da kü çük zor luk lar, en gel, prob lem ve ters lik le re da ya nık lı sağ lam bir bir lik po li ti ka sı oluş tu ra rak, bir lik ça lış­ma sı an cak bu şe kil de ba şa rı ya ula şa bi­lir di ve öy le de ol du. Bu zo run lu bir mü­ca de le nin ka za nı mı ol du ğu gi bi, ol ma zın da ba şa rıl ma sıy dı. Ni te lik bir sıç ra may dı söz ko nu su olan. Ser gi le nen ör ne ği az bu­lu nur bir de ne yim di.

Bir li ğin Ta rih sel An la mı ve Öne miMev cut iç ve ulus la ra ra sı po li tik du ru­

mun öz gün lük le ri, bel li baş lı bir kaç ör­güt bi çi min de par ça lan mış olan ül ke miz ko mü nist ha re ke ti nin bir li ği ni her za man­kin den da ha acil bir so run ola rak öne çı­kar mış tı. Mo dern re viz yo niz min em per­ya lizm önün de diz çö ke rek hav lu at ma sı, ka pi ta list res to ras yo nu n va ra bi le ce ği en ile ri nok ta ya ulaş ma sı nın dün ya ça pın da­ki yı kı cı et ki le ri ge li şen Kürt ulu sal kur tu­luş mü ca de le si ve ‘89 ba ha rın da ve da ha son ra ‘90 so nu ve ‘91 ba şın da yük se len

iş çi kit le grev dal ga sı nın ob jek tif kar şı ko yu şu ile ge ri atıl mış tı. Dün ya ça pın da, “el ve da pro le tar ya” şi arıy la mark sizm­le­ni niz me, dev rim ve sos ya lizm ide al le ri ne, dün ya ko mü nist ve dev rim ci ha re ke ti ne kar şı ba şı nı em per ya liz mi n çek ti ği dün ya ge ri ci li ği nin yü rüt tü ğü sa va şım, mo dern re viz yo niz min tü müy le ve apa çık bir bi­çim de on la rın saf a rı na geç me siy le da­ha da bo yut la nan bir kar şı dev rim ci dal ga ola rak ge liş miş ti. De ni le bi lir ki, dün ya ko­mü nist ha re ke ti nin son 30 kü sür yıl lık ta­ri hin de ya şa dı ğı par ça lan ma, kü çül me ve kan kay bı da bu dö nem de en alt dü ze ye var mış ve ade ta di be vur muş tu.

İş çi ha re ke tin de ki gö re li du rak sa ma ve dü şüş, ulu sal kur tu luş mü ca de le sin de ki yor gun luk be lir ti le ri ve PKK’nin re for miz­me yö nel di ği ko şul lar da ye ni ulus la ra ra sı kar şı dev rim ci dal ga nın yı kı cı et ki le ri ge­cik me li bir bi çim de ül ke miz dev rim ci ve ko mü nist ha re ke tinde ken di ni gös ter miş, ye ni bir tas fi ye ci dal ga yı ma ya la mış ve bu du rum kök lü ola rak de ğiş me miş ti. Ül ke­miz so lun da ko mü nist ha re ke tin, bu ye ni ulus la ra ra sı kar şı dev rim ci dal ga ya kar şı ko run ma ve sa vun ma çiz gi sin den çı ka rak ile ri ye doğ ru dev rim ci ham le ler yap ma sı mo ral üs tün lü ğü nü ele al ma sı ve dev rim­ci le re ye ni bir ufuk aç ma sı acil pra tik bir gö rev ola rak ken di si ni da yat mış tı. Bir lik, bu ko şul lar al tın da, da ha bü yük mü ca­de le le re gir me is tek, ka rar lı lık ve ira de si ola rak mev cut du ru ma dev rim ci bir ya nıt ola rak bü yük bir önem ka zan mış tı.

Ba sit an ti fa şist ey lem bir lik le ri ne bi le ya ban cı olan coğ raf ya mız da, böy le si bir bir li ğin ger çek leş ti ril miş ol ma sı öv gü ye de ğer dir. Zi ra bu ge liş me, ye ni bir ge le ne­ğin ifa de siy di ve öy le ol du ğu ge çen iki yı­lın pra ti ği ta ra fın dan da doğ ru lan dı.

24

Dev rim ci ha re ke tin dur ma dan par ça­lan dı ğı, dev rim ci ve ko mü nist ha re ke tin kit le sel leş me si nin ve bü yü me hı zı nın za­yıf ol du ğu, bir tür bü yü ye me me kri zi ya şa­dı ğı, yı ğın ha re ke tin de dev rim ci leş me nin za yıf ol du ğu, pro le tar ya ha re ke tiy le Kürt ulu sal kur tu luş çu ha re ke ti dev rim ci te mel­de bir bağ laş ma ger çek leş ti re me di ği, tas­fi ye ci bas kı lan ma nın coğ raf ya mız da da gi de rek et ki le ri nin de ği şik bi çim ler de da ha faz la gö rül dü ğü, tas fi ye ci bas kı lan ma nın ye ni ara yış la ra sü rük len me de da ha faz la et ki li ol du ğu ko şul lar da, atı lan bu adı mın an la mı ve ro lü bu gün da ha iyi de ğer len­di ri le bi lir.

Böy le ol du ğu için dir ki, bu bir lik; ko mü­nist ha re ke ti da ha ile ri ta şı ma ça ba sıy­dı; çı kış sı zlı ğa kar şı ye ni ve da ha üst bir ham ley di; ay nı la rın ay nı yer de, ay rı la rın ay rı yer de yer al ma sı ge rek ti ği nin bir ifa­de siy di; il ke sel ve gün cel si ya sal önem de­ki bir gö re vi ba şa rıy la çöz me gi ri şi miy di. Uzun sö zün özü, bu bir lik, Sup hi TKP’si­nin bir leş ti ri ci li ği nin dev ra lın ma sı ve sür­dü rül me siy di.

Doğ ru dan bir bir lik ça lış ma sı de ne­yi mi ne sa hip ol ma yan iki ör gü tün (da­ha son ra bu na bir üçün cü ör güt ola rak TKP(ML) YİÖ’de ka tıl dı) böy le si bir bir li ği ba şa rıy la ger çek leş tir me si son de re ce önem li ve an lam lı dır. Di ğer şey le rin ya­nı sı ra, bu, si ya sal dar lı ğa, ufuk suz lu ğa, grup çu lu ğa, kü çük he sap lar pe şin de koş­ma ya, kü çük bur ju va re ka bet çi li ği ne, vb. vb. kar şı da dev rim ci bir çı kış tı. Ta rih sel ola rak ba kıl dı ğın da bu ye ni bir ge le ne ği ya ra ta rak, zor ola nı ba şar mak, bir lik yo­lun dan par ti ye yü rü mek ti. Ko mü nist ler bu yol dan ken di ta rih sel var lık bi çim le ri ne mü da ha le et ti ler. Pro le tar ya dev ri mi nin ön der li ği ni ya rat mak yo lun dan; te ori nin ve ulus la ra ra sı de ney le rin ışı ğın da, eleş ti­

rel ak lın süz ge cin den ge çi re rek ayık la yıp, arın dı ra rak zen gin leş tir me ye yö nel me, öz de ne yim le rin gös ter di ği iler le me yo­lun dan de rin leş mek ge rek ti ği ni kav ra dı­lar. Uzun sö zün özü, bir li ğin ete, ke mi ğe bü rün me si, can lı ger çek ler ha li ne gel me si için, yal çın dağ la rın ula şıl maz do ruk la rı na eriş mek için ne ge re ki yor sa o ya pıl dı. Bü­tün bun lar, de va sa bir öz gür leş me yi da ya­tı yor du.

De rin Bir En ter nas yo na list İçe rikKo mü nist le rin üst le ni len so rum lu luk ve

gö re vin ta ri hi mis yo nu nun bi lin cin de ola­rak bir li ği gerç ek leş tir miş ol ma sı nın en­ter nas yo na list önem ve an la mı da bü yük­tür. Bu, ‘89 son ba ha rın dan be ri yü rü tü len bir lik mü ca de le si ve ça lış ma sı nın, ge ri de ka lan, öğ ren mek ve ders ler çı kar mak zo­run da olu nan, ka za nım, za af, ek sik ve ha­ta la rı na kar şın, bü tün bu sü re cin bir uzan­tı sı, de va mı, ye ni ve ile ri bir aşa ma sıy dı. Ye ni bir sü re ci be lir le yi ci ta rih sel bir adım­dı. Ko mü nist ler yak la şık beş yıl lık bir bir­lik ça lış ma sı ve mü ca de le si ni yü rüt tü ler. An cak, dün ya ko mü nist ha re ke ti ba kım­ın dan ele alın dı ğın da, Sta lin’den son ra ki bir kaç on yıl lık bü tün bir dö nem de mo dern re viz yo nist iha ne tin aç tı ğı ağır tah ri bat ne de niy le ko mü nist ha re ket par ça la nıp, bö lü nü rek, kü çü le rek gel miş, dün ya öl çe­ğin de de vam lı ola rak kan kay bet miş ti. Bir­lik le bir lik te, ül ke miz ze mi nin de bu ter si ne dön dü rül me ye ça lı şıl dı ve bu ba kım dan gös te ri len dev rim ci ira de, de rin en ter nas­yo na list bir içe ri ğe sa hip ti. MLKP’nin or ta­ya koy du ğu bir lik ira de sin de so mut la şan dev rim ci en ter nas yo na list eği li min, di ğer ül ke ler de de be lir gin le şe ce ği ger çe ği, ay­nı za man da bu ge liş me nin de ifa de si dir. Coğ raf ya mız da ko mü nist ler bu adı mı ba­şa rıy la at tı lar ve baş ka ül ke ler de ki ko mü­nist le rin bir li ği eği li mi ni de güç len dir di ler.

25

Bu dev rim ci ira de ye sa hip çık mak, bu en ter nas yo na list eği li mi güç len dir mek gün cel bir gö rev dir. Dün ya da bur ju va zi ve ge ri ci li ğin şah lan dı ğı, ye ni bir kar şı­dev rim ci dal ga nın bas kı lan ma sı nın ha la güç lü bir şe kil de et ki li ol du ğu, dün ya ko­mü nist ha re ke ti nin ala bil di ği ne kü çül dü­ğü, tam an la mıy la bir eroz yo na uğ ra dı ğı, ko şul lar da bu bir li ğin ger çek leş ti ril me si nin en ter nas yo na list yö nü an la şı lır dır.

Dün ya da ko mü nist ha re ke tin eroz yo na uğ ra dı ğı, güç kay bet ti ği, bö lü nüp par ça­lan dı ğı bir dö nem de, ye ni tas fi ye ci dal­ga kar şı sın da Tür ki ye ko mü nist ha re ke ti sağ lam bir ide olo jik tu tum ta kın dı, bur ju­va­re viz yo nist ko ro kar şı sın da ide olo jik sağ lam lı ğı nı sür dür dü. Kar şı dev rim ci Alia re viz yo niz mi nin ha in ce sal dı rı sı na kar­şı da il ke li ve sağ lam bir tu tum ta kın ma ka rar lı lı ğı nı gös ter di. Bir lik le bir lik te, bu sağ lam ide olo jik ko num, da ha da güç len­di ril di.

Bir li ğin ger çek leş ti ril di ği ko şul lar da (ve bu gün de) ulus la ra ra sı ko mü nist ha re ket or ga nik bir ha re ket ol mak tan çok, ör güt­süz ve da ğı nık tı. Ala bil di ği ne bö lün müş ve par ça lan mış tı. Et ki si son de re ce za yıf tı. Ulus la ra ra sı ko mü nist ha re ke tin ye ni den ya pı lan dı rıl ma sı, gün cel en ter nas yo na list bir gö rev ola rak ken dis ini da yat tık ça da­ya tı yor du. Bu gö re vin ye ri ne ge ti ril me sin­de dün ya ko mü nist ha re ke ti nin bir par ça sı ve önem li bir öğe si ola rak MLKP önem li ve ak tif bir rol oy na ya bi lir di, oy na ma lı dır. Bir li ğin de rin en ter nas yo na list içe ri ği özel­lik le ve ön ce lik le bu ra da so mut lan mak ta­dır.

Bu ba kım dan, ulus la ra ra sı öne mi açı­sın dan ba kıl dı ğın da;

Bir lik; dün ya ça pın da ya şan mak ta olan çı kış sız lı ğa kar şı bir ya nıt tı. MLKP, sa hip ol du ğu sağ lam ide oloj ik te me le, is tik rar lı

ve sı nan mış yö ne ti ci kad ro la rı na, dev rim­ci ge le nek le ri ne, önem li bo yut lar da ki de­ne yim bi rik imi ne ve ulus la ra ra sı bağ lan­tı la rı na da ya na rak, bu alan da önem li bir sıç ra ma ya pa bi lir ve ulus la ra ra sı ko mü­nist ha re ke tin ye ni den ya pı lan dı rıl ma sın­da bir kal dı raç iş le vi gö re bi lir.

Bir lik; dün ya da ki da ğı nık ko mü nist güç le ri bir leş tir me ça ba sı dır. Bu gün dün­ya da ki ko mü nist ör güt ler son de re ce kü­çül müş ler dir. Ve et ki le ri de son de re ce cı lız dır. Çe şit li ül ke ler de ye ni ko mü nist grup lar, çev re ler do ğa bi lir. Bu nun ko­şul la rı dü ne gö re da ha da ol gun laş mış­tır. Mark sizm­le ni nizm den güç lü ola rak et ki le nen grup lar, çev re ler vb. ile iliş ki ye ge çe rek on la rı ko mü niz me ka zan ma nın öne mi da ha da art mış tır. Bir lik eği li mi nin dün ya ça pın da ki gün cel bir ih ti yaç ol du ğu gö rül me li dir. MLKP’nin ila nı, bu eği li min bir par ça sı ve ifa de si dir.

Bir lik; dün ya ko mü nist ha re ke ti nin so­run la rı na da ha ak tif mü da ha le et me, dün­ya ko mü nist ha re ke ti nin ye ni den ya pı­lan dı rıl ma sın da, ken di ne bel li bir mis yon biç me ça ba ve ka rar lı lı ğı nın bir ifa de si dir. Ulus la ra ra sı ko mü nist ha re ke tin tek tek öğe le ri nin bu gün da ha çok eleş ti ri ci ve to­par la yı cı ol ma sı ge re ki yor. Bu ba kım dan, bir çe kim mer ke zi nin oluş tu rul ma sı na du­yu lan ih ti yaç da ha da art mış tır.

Bir lik; mark sizm­le ni niz me ıs rar la bağ lı kal ma ve onu her tür den sap ma ve sal­dı rı kar şı sın da ta viz siz ce sa vun ma ve ya­ra tı cı tarz da ge liş tir me ça ba sı dır. Tür ki ye ko mü nist ha re ke ti ba kı mın dan, dün ya ko­mü nist ha re ke ti nin so run la rı nı ve önün­de ki gö rev le ri de rin le me si ne kav ra ma, mark sizm­le ni niz mi an la ma ve uy gu la ma ye te ne ği ba kı mı ndan bu gün da ha el ve riş li ko şul lar mev cut tur.

Bir li ğin En İle ri Ör güt sel Bi çi mi

26

Ko mü nist le rin bir li ği, en ile ri ör güt sel bi çim de ol du. Bir lik, Kong re plat for mun da sağ lan dı. Bir lik kong re si ay rı lık nok ta la rı nı ve so run la rı çö ze cek en el ve riş li, en yet­ki li ve ye te nek li araç ya da bir lik plat for mu ola rak gö rül dü ve öy le de ol du.

Ni san ‘93’te BODT’de ka bul edi len Bir lik Pla nı, ör güt sel bir lik için mer ke zin­de Bir lik Kong re si du ran or tak bir pla nı oy bir li ğiy le ka rar laş tır mış tı. Bu plan, ör­güt ler ve TKİH’in 2. Kong re si ve TKP/ML Ha re ke ti’nin 5. Kong re si ta ra fın dan da onay lan mış tı. Ki bu, bir lik için or ta ya ko nan or tak dev rim ci ira dey di. Bir il ke so­ru nu ve gün cel si ya sal bir gö rev ola rak mü ca de le yi ile ri çe ke cek, ko mü nistl e ri da ha bü yük mü ca de le le re ha zır la ya cak, ih mal edi le mez bir dev rim ci ola na ğın de­ğer len di ril me si için oluş tu rul muş bu or­tak dev rim ci ira de yi sa hip len mek ve i le ri gö tür mek ge re ki yor du. En ni ha ye tin de, bir lik sü re ci, bir bi çim de ör güt le rin ken di ha ya ti yet le ri ne son ver me le ri de mek ti. Ya­ni ay rı ör güt le r ola rak ta rih sel ve si ya sal mis yon la rı nı ta mam la dık la rı nı bir le şe rek ile ri ye sıç ra mak her bi rin den da ha güç lü ve ge liş kin bir ön cü yü şe kil len di re rek da­va yı ve mü ca de le yi omuz la mak id dia ve ka rar lı lı ğın day dı lar. Bu id dia ve ka rar lı lı­ğın, bu ör güt le rin ya pı taş la rı ve atom la­rı ola rak bü tün ko mü nist le re mal edil me si ve on la ra bu ta rih sel an da sağ lık lı bir bi­çim de ka rar ver me, bir lik le ri ni en el ve riş li ör güt plat form la rın da et ki le me ola na ğı nın ta nın ma sı, ken di ba şı na önem li ol du ğu gi bi, bir lik ça lış ma sı nın ba şa rıy la yü rü tül­me si nin ve so nuç lan dı rıl ma sı nın da te mel bir ko şu luy du.

So run lar ör güt le re, bu ör güt ler de­ki bü tün ko mü nist le re ma le di le rek, ör güt kit le le riy le bir lik te yü rün dü ve hat ta bu tar tış ma ya ça lış ma grup la rın da ki sem pa­

ti zan lar da ka tıl dı. Bir lik ira de si, ör güt le rin or tak ira de si ola rak şe kil len di. Bu ra dan ola rak, bir lik an la yı şı ve yön te mi ba kı mın­dan şu iki ana un su run ba şa rıy la bir leş ti­ril di ği özel lik le vur gu lan ma lı dır.

İl ki; ör güt le rin bir lik için or tak bir ira de oluş tur ma la rı ve bu nu Bir lik Kong re si’ne bağ lı so mut bir plan ola rak ka rar laş tır­ma la rı ve ör güt le rin ça lış ma la rı nı bu plan ek se nin de dü zen le me ve yön len dir me le ri ge rek ti ği te mel fik ri dir. Bü tün bun lar için be lir le yi ci olan ör güt le rin or tak ira de siy di. İkin ci un sur; ay rı lık lar ve so run la rın ör güt­ler ve ör güt le rin ön der lik le ri ara sın da ki prob lem ler ol mak tan çı ka rı lıp, ör güt ler de bir leş miş, ör güt len miş tek tek ko mü nist­ler ara sın da ki ay rı lık ve so run lar dü ze yi ne in dir gen me si, ay nı ör güt te bir le şe cek tek tek ko mü nist ler ara sın da ki so run lar ola­rak ele alın ma sı te mel yak la şı mıy dı. Kuş­ku suz bu te mel fi kir, ön der lik un su ru nu, ko lek ti viz mi red det mi yor du ve üze rin de tar tı şı la rak ge liş ti ri le cek kong re gün de mi­ne da ir ma ter yal le rin, ön der lik le rin oluş tu­ra ca ğı ko mis yon ta ra fın dan ha zır lan ma­sı ve bu ma ter yal ler üze rin de, bi rey le rin ay rı lık la rı tar tış ma sı, tar tış ma ya yal nız ca bi rey le rin ka tı lı mı nın sağ lan ma sı ön gö­rü lü yor du. Bir lik Kong re si’nin, so run la rın çö zü mü için en ile ri araç ola rak gö rül me si bu nu ta mam lı yor du.

Ge nel ola rak ay rı lık la rın çö zü mü, özel ola rak ‘72­’79 dö ne mi ay rı lı ğı ve bu ay­rı lı ğın ele alı nış tar zı ko nu su, ya da; a) ‘72­’79 dö ne mi nin de ğer len di ril me si, b) bu nun par ti bir li ği açı sın dan tut tu ğu yer ve ge nel ola rak par ti bir li ği so ru nu nu ele a lış tar zı ko nu la rı nın ha li ne, Bir lik Kong re­si ön ce sin de, sa de ce ör güt le rin ira de siy­le çöz me ye ça lış mak yön te mi nin ye ri ne, ha zır lık sü re cin de ya pı la cak tar tış ma la­ra da ya lı ola rak, Bir lik Kong re si’ne, ya ni

27

Kong re’ye ka tı la cak de le ge le rin ira de si ne bı ra kıl mış tı. Bi rey ler ola rak Kong re de le­ge le ri her han gi bir şe kil de bağ la yı cı ör güt ka ra rı ol mak sı zın ken di öz gür ira de le riy le bu so run la rı ve di ğer ko nu la rı ka rar laş tı­ra cak lar dı.

‘90­’91 dö ne mi nde ay rı lık lar üze rin de ör güt le rin res mi gö rüş le ri çer çe ve sin de ve ön der lik le rin bir tar tış ma sı bi çi min de yü rü­tül müş, bu yol la iler le me sağ lan ma sı bir ya na inat laş ma ve ka tı laş ma lar, kar şı lık lı sa vun ma psi ko lo ji si öne çık mış tı. Bu yön­tem, ay rı lık la rı gi der me ve bir lik ça lış ma­sı nı ge liş tir me de ba şa rı lı ve iler le ti ci ola­ma mış tı, ter si ne grup çu lu ğu kö rük le miş ti. Grup bağ la rı nı güç len di ri ci, ara da ki açı yı ko ru yan ya da ar tı ran yön tem ler le bir lik ça lış ma sı nın ba şa rı ya ulaş tı rıl ama ya ca ğı ger çe ği bir lik po li ti ka sın da bu ba kım dan bir zen gin leş tir me yi ge rek tir miş ti.

Bu ra dan ola rak; te ori, prog ram, stra­te ji, ör güt len me ve tak tik so run la rın da ki yak la şım ve dü şün ce ay rı lık la rı nın ör­güt ler ara sın da ki, ör güt ler ve ön der lik le ri kar şı kar şı ya ge ti ren, ya rış tı ran ay rı lık lar ol mak tan çı ka rıp bir li ğe ka rar ver miş ör­güt ler de ki bir leş miş olan tek tek ko mü nist­ler ara sın da ki ay rı lık la ra in dir ge me yak la­şı mı be nim sen di.

Bir lik ça lış ma la rın da ör güt le rin ira de ve ka rar ver me yön te miy le, tek tek ko mü­nist le rin ira de ve ka rar ver me yön te mi nin uy gun bi çim ler de bir leş ti ril me si şu bü tün içe ri sin de de ğer len di ril di:

a) Bir lik pla nı ve bir lik ka ra rı ör güt le rin ko lek tif ira de siy le alın dı.

b) Bir lik Kong re si, ör güt le rin ko lek tif ira de siy le ka rar laş tı rıl dı.

c) Tar tış ma ma ter yal le ri, ör güt le rin ira­de si doğ rul tu sun da MK’la rın ata dı ğı ko­mis yon ta ra fın dan ha zır lan dı.

d) Önem li ay rı lık ko nu la rın da tek tek bi rey ler ken di gö rüş ve tez le ri ni tar tış ma­ya sun du.

e) Ay rı lık lar üze rin de tar tış ma, ön der­lik ler, res mi ku rum lar ara sın da ki tar tış ma ola rak de ğil, ör güt ler de ki ko mü nist ler ara­sın da ki tar tış ma lar ola rak BK’da so nuç­lan dı rıl dı.

f) Bu tar tış ma lar or tak ka rar plat for mu ola rak BK’da so nuç lan dı rıl dı.

g) BK’ya ka tı lan se çil miş de le ge le rin ira de si ni bağ la yı cı her han gi bir ör güt ka­ra rı söz ko nu su ol ma dı.

Ge nel çer çe ve si çi zi len bu bü tü nün gös ter di ği gi bi, ör güt le rin bir li ği po li ti ka sı, sı nır la rı çi zi le rek; a) ay rı lık la rın bi rey ler ara sın da ki ay rı lık la ra in dir gen me si, bi rey­ler ara sın da ki tar tış ma lar ola rak sür dü rül­me si ve b) se çil miş de le ge le ri bağ la yan ör güt ka rar la rı nın ol ma ma sı, ya ni de le­ge le rin tam yet ki li ol ma sı yak la şım la rıy la zen gin leş ti ril di.

Böy le ce ay nı za man da, ve rim li, so nuç alı cı bir tar tış ma sü re ci ya şan dı. De ği şik dü zey ler de söz lü tar tış ma plat form la rı dü zen len di, bu top lan tı lar da bir lik ve ay­rı lık yan la rı da ha iyi gö rül dü ve ön yar gı sız bir şe kil de de ğer len di ril di. Tar tış ma ya yın or ga nı yak la şık 30 sa yı çık tı ve bun la rın top la mı 1200 say fa yı bul du. Tar tış ma lar­da pro le ter de mok ra si ge niş bir şe kil de uy gu lan dı, bi rey sel ini si ya tif ve ya ra tı­cı lık, güç lü bir ko lek ti vizm le bir leş ti ril di. Ay nı za man da, güç lü bir mer ke zi yet çi lik de ser gi len di, or tak bir lik ira de si nden ve ka rar la rın dan sa pıl ma dı. Ko mü nist le rin Bir lik Kong re si’nin ha zır lık ça lış ma la rı na et kin ve ener jik bir bi çim de ka tıl ma la rı, bu yol dan ön ce lik le ay rı lık la rı yol daş ça tar tış ma lar la, bir bi rin den öğ ren me ve ya­nıl gı lar dan ders çı kar ma ve dü zelt me ye­te ne ği gös te re rek, çö zü mü yo lun da, da ha

28

güç lü ve sağ lam ide olo jik bir li ğe ulaş mak ça ba sı üze rin de yo ğun laş ma la rı hem sü­re ci olum lu yön de hız lan dır dı ve hem de ba şa rı lı bir şe kil de so nuç lan dı rıl ma sı nı sağ la dı.

Di ğer yan dan, Bir lik Kong re si, tü müy­le se çim il ke si ne uy gun ola rak top lan dı. İki ör gü tün bü tün üye kit le si nin Kong re’de tem si li ve yi ne TKP(ML)YİÖ’nün de bir bi çim de yer al ma sı sağ lan dı ve böy le ce TKP(ML)YİÖ ile bir li ğin önü de açıl dı. So­run lar, ay rı lık lar, BK he de fi ne bağ la na rak, bu ör güt ler de ki bü tün ko mü nist le re ma­le di le rek, tar tış ma la rın ör güt le rin res mi­ye ti ara sın da ki tar tış ma şek lin de dar laş­tı rıl ma sı na izin ve ril me di. Bu ör güt ler de bir le şen ko mü nist ler, hem bi rey ler ola rak ken di le ri ne ve hem de bu ör güt ler de ki ko mü nist le re gü ven di ler, bu ra dan yo la ko yul du lar. Bu ise, bir lik ça lış ma sı na ve bir lik po li ti ka sı na ufuk ka zan dır dı, anar şi ve ka osa mey dan ver mek si zin, ko mü nist di sip lin ko ru na rak, ör güt le rin ira de si ne da ya na rak, Bir lik Kong re si sü re cin de es­ki bağ la rın, iliş ki le rin çö zül me si ni ve bu yol dan ira de si ne Bir lik pla nı dı şı nda her­han gi bir kı sıt la ma ge ti ril me yen ko mü nist­le rin bi rey ler ola rak bir lik sü re ci ne et kin ve öz gür ce ka tıl ma la rı te me lin de, ye ni iliş ki ve bağ la rın ha zır lan ma sı ve ya ra tıl ma sı­nı sağ la ya rak, bir lik ça lış ma sı nın sağ lık lı bir bi çim de iler le til me si ne önem li ola nak­lar ya rat tı. Bu yak la şım, bir li ğin örül me si sü re cin de her ko mü nis te önem li rol ve gö rev ler yük le di, sü re cin iler le til me si ve so run la rın üze rin de dik kat ve ener ji si ni yo ğun laş tır mak la yü küm lü ol du ğu ger çe­ği ni da ha de rin den kav rat tı. Bir lik sü re ci, komp le bir ça lış ma ola rak kav ran dı, atı lan her adım di ğer le ri ni ko şul lan dır dı.

Ay rı lık la rın ve so run la rın aşıl ma sı nın anah ta rı nın, bir li ği ger çek leş ti re bi le cek

sağ lam bir dev rim ci ira de nin oluş tu rul­ma sın da gö rül me si işin püf nok ta sı dır. Bu özel lik le ye ni sü re cin sağ lam bir te me le da yan dı rıl ma sı ba kı mın dan da önem ta­şı yor du. Ta raf a rın or tak bir bir lik ira de si oluş tur ma is te ği, bir li ği el de et me ka rar lı­lı ğı nın bir gös ter ge si ola rak öne çık tı. Ve bu te mel yak la şım, bir lik mü ca de le sin de ko mü nist le rin ke sin bir bi çim de he de fe ulaş ma sı na, ön yar gı ve gü ven siz lik ler in gi de ril me si ne, bir lik ar zu su nun ve ira de­si nin güç len me si ne, yol daş ça gü ven duy­gu su nun ge liş ti ril me si ne hiz met et ti. Kı sa­ca sı, il key le es nek lik bir leş ti ri le rek, güç lü bir dev rim ci ira de ser gi len di. İl ke so run la rı hiç bir şe kil de ge çiş ti ril me di. Fark lı dü şün­ce ler opor tü nist çe uz laş tı rıl ma dı. Bu açı­dan yo ğun bir mü ca de le sür dü. Yön tem so run la rın da es nek dav ra nıl dı. Ta raf ar çö züm öne ri le rin de da yat ma cı dav ran ma­dı, yön tem so run la rı uz laş maz lık ko nu su ha li ne ge ti ril me di.

Ay rı lık la rın ve so run la rın doğ ru bir gö­rüş açı sıy la ele alın ma sı, sü re cin olum lu bir yön de ge liş ti ril me si ve so nuç lan dı rıl­ma sın da bir di ğer fak tör dür. Ay rı lık lar ne ge re ğin den çok bü yü tül dü ve ne de dar, grup çu, sek ter ve bö lü cü bir açı dan ele alın dı. Tar tış ma lar, BK he de fi ne bağ lan dı, böy le ce he def siz, amaç sız bir tar tış ma­ya dö nü şe rek, boş ve umut suz bir ma­ce ra ha lin de yoz laş ma sı ön len di. Yer siz ve abar tı lı iyim ser lik ler, ye ni ha yal kı rık­lık la rı nın, sav sak la ma ve sü rün ce me de bı rak ma, ya da ace le ye ge tir me vb. gi bi geç miş sü reç te ya şa nan la ra ben zer ha­ta lar dan sa kı na bil mek için ge ri ye dö nük sap lan tı sız ve ön yar gı sız de ğer len dir me­le rin ya pıl ma sı, ders ler çı kar ma ve öğ ren­me ye te ne ği gös te ri le rek, bir lik ira de si ni so mut laş tı ran plan, pla nın ar dar da ge len, bir bi ri ni iz le yen ve ta mam la yan adım la rın

29

ve aşa ma la rın nes nel kri ter le de ğer len di­ril me si önem li dir. Bir li ğin ar tık so mut bir ger çek ha li ne gel di ği Bir lik Kong re si’ne de ğin uza nan sü re cin, atı la cak adım la rın, ger çek leş ti ri le cek gö rev le rin, kul la nı la cak araç ve yön tem le rin ay rın tı lan dı rı lıp ge­liş ti ril me si, sü re ci zen gin leş ti ren di ğer un­sur lar dı. Ni te kim, bir lik ça lış ma sın da, bu sü re cin her be lir li anı nın gö rev le ri za ma­nın da ye ri ne ge ti ril me ye ça lı şıl dı, adım lar ye rin de atıl dı. Güç lü bir bir lik ira de si nin oluş tu rul ma sı ve bu nun or tak bir bir lik pla­nı ve po li ti ka sı ha li ne ge ti ril me siy le, atı­lan adım lar da ha et ki li ve so nuç alı cı ol­du. Bu ra da gös te ri len her ka rar sız lık, her te red düt, bir lik ça lış ma sı nın ge liş ti ril me si­ne za rar ver di, ile ri ye doğ ru gi di şi olum­suz ola rak et ki le di.

So mut bir lik ça lış ma sı na gi ri şil dik ten ve bir or tak bir lik pla nı oluş tu rul duk tan son ra, bu ra dan iti ba ren, bir lik ça lış ma sı­nı ke sin ti le re uğ rat mak sı zın, ara ya ça lış­ma yı tav sa ta cak, gev şe te cek bir za man sok mak sı zın peş pe şe ge le cek, bir bi ri ni ta mam la ya cak, bir lik ça lış ma sı nı so mut ola rak iler le te cek adım la rın tam bir ka rar­lı lık la, ye rin de ve za ma nın da atıl ma sı nın ge rek li ve zo run lu ol du ğu ya şa na rak gö­rül dü.

Bir lik pla nı nın yü rür lü ğe gir di ği ye ni du rum da, her dü zey de ve bü tün alan lar da gün lük po li tik fa ali yet ler de or tak ça lış ma bi çim le ri nin ge liş ti ril me si, ola nak lı ol du ğu öl çü de gün dem le rin ay nı laş tı rıl ma sı için bi linç li ve sis tem li bir ça lış ma içe ri sin de olun du. Bu ra da bi rin ci nok ta yı, her alan da ve her dü zey de, ça lış ma la rın bü tün dal­la rın da dü zen li bağ ve iliş ki le rin in şa edil­me si oluş tur du. Bu bağ lar, yu ka rı dan aşa­ğı, gü ven lik li bir bi çim de dü zen len me ye, te pe den ya pı lan çağ rı ve plan la rın ya nı­sı ra, her ka de me ken di ko nu mu ve öz gül

du ru mu içe ri sin de or tak ça lış ma ve ey lem bir li ği im kan la rı nı ti tiz bir şe kil de de ğer­len di r me ye ça lı ştı. Böy le ce üç ör güt te ki ko mü nist ler biz zat pra tik mü ca de le nin ih­ti yaç la rı nı omuz la ma sü re cin de bir bir le ri ni doğ ru dan ta nı ma ola na ğı nı ya ka la dı, gü­ven or ta mı adım adım örül dü.

Or tak ve güç lü bir bir lik ira de si nin in şa edil me si, ön yar gı ve gü ven siz lik le rin gi­de ril me si ne, bir lik ar zu su nun ve is te ği nin güç len me si ne, yol daş ça gü ven duy gu­su nun ge liş ti ril me si ne de hiz met et ti. Tar­tış ma sü re ci, kay naş ma sü re ciy le bir lik te gö tü rül dü, gü ven or ta mı nın sü rek li ola rak ge liş ti ril me si sağ lan dı. Geç miş te ör güt ler ara sın da gü ven siz lik ko nu su olan so run­lar özel bir bi çim de ele alı na rak gi de ril me­ye ça lı şıl dı ve böy le ce ön yar gı lı, grup çu ve sek ter duy gu ve dü şün ce le re kar şı yol daş ça te mel de bir mü ca de le ke sin ti siz ola rak sür dü rül dü, bun la rın Kong re or ta­mı nı kir let me si ne izin ve ril me di. Bu sü reç Kong re or ta mın da da ha da iler le ti le rek, de le ge ler grup bağ la rı nı bir ya na ite rek, ye ni ör gü tün ku ru cu üye le ri ola rak, bu ye­ni kim lik le ha re ket et ti ler. Ör güt le rin fes hi ve bir li ğin ila nı ka rar la rı oy bir li ğiy le alın dı ve böy le ce ola sı bir bö lün me nin önü ne de ge çil di. BK’da, ko mü nist sağ du yu bu açı­dan da ağır bas tı. Sert, ama yol daş ça/dü­zey li bir tar tış ma or ta mı BK’da da ege men ol du.

BK’da so run lar tar tı şıl dı, oy la ma yön­te miy le çö zül dü ya da çö züm yön te mi be lir len di. Bu açı dan, BK’nın oluş tu ru cu­la rı nın grup kong re le rin den özel fark lı bir ya nı ol ma dı. So run la rın ele alın ma sı ve çö zü mü sözko nu su ol du ğun da, ke sin lik le or ta la ma nın üze rin de bir ide olo jik dü zey ya ka lan dı. Kür dis tan’ın sta tü sü ve ‘72­’79 dö ne mi ne iliş kin de ğer len dir me dı şın da­ki he men tüm so run lar da ka rar lar oy bir li­

30

ğiy le alın dı. Bir li ğin bu ka dar sağ lam bir ze min de ya şan ma sı, ay rı lık la rın ol ma dı­ğı an la mı na gel mi yor du. Kuş ku suz ay rı­lık lar da var dı, an cak bun lar ikin cil di. Bu ay rı lık lar yo ğun ola rak tar tı şıl dı, cid di ve yol daş ça bir mü ca de le ye ko nu edil di, an­cak gi de ri le me di. Bu ay rı lık lar, bir ör güt te ola bi le cek dü şün ce ay rı lık la rı ol du ğu için, ör güt sel bir li ğin önün de en gel gö rül me di.

Bü tün bun lar, bir li ğin en ile ri ör güt sel bi çim de ya pı lan dı rıl dı ğı nı gös ter di ği gi bi, ay nı za man da sağ lam bir ze min de, il ke li ve mü ca de le ci bir te mel de ger çek leş ti ril­di ği ni de açık ve ke sin bir şe kil de gös ter­mek te dir. Bir lik, geç miş dö nem de, bir lik ça lış ma la rı nın tı kan ma sı na yol aç mış so­run ya da so run la rın, en gel ya da en gel­le rin ko run ma sıy la de ğil, ter si ne bun la rın aşıl ma sı ve gi de ril me si sü re cin de adım adım el de edil di, bir li ğin ge rek tir di ği de­ği şim/dö nü şüm güç lü ola rak ger çek leş ti. Tü müy le işin ge rek le rin den ha rek et edil­di, ko mü nist le re bir lik il ke si yol gös ter di ve ko mü nist ler ara sın da ki gü ven or ta mı esas ol du. Bir lik, mark sist­le ni nist il ke ler, an la yış ve tez ler te me li üze rin de şe kil len­di. Or ta la ma nın üs tün de sağ lam ve gü ven ve ri ci bir ide olo jik, si ya sal ve ör güt sel bir­lik te lik ya ka lan dı. Ula şı lan so nuç lar, or ta­ya kon muş gö rev ler, be lir le nen si ya sal ve ör güt sel doğ rul tu tü müy le mü ca de le ci bir yön de ol du. Ül ke miz de ko mü nist ha re ke­tin ve iş çi sı nı fı nın mü ca de le si nin ge li şi­mi nin so mut bir ih ti ya cı ve ge re ğiy di bu. Bu ra da söz ko nu su olan ge le ce ğin, ko­mü nist ha re ke tin ge li şim yö nü nün ka ra ra bağ lan ma sıy dı.

Kı sa Ba zı So nuç larBu ra ya ka dar an la tı lan lar dan ko mü­

nist le rin ör güt sel bir li ği ne iliş kin ola rak şu so nuç lar çı ka rı la bi lir:

a) Ko mü nist le rin ör güt sel bir li ği de ği­şik yol lar dan ger çek le şe bi lir. Ör ne ğin bir­lik, ön der le rin eliy le yu ka rı dan aşa ğı ya doğ ru ger çek le şe bi lir. Ya da ön der lik le rin bir lik kar şı sın da ge ri ci bir rol oy na dı ğı ko­şul lar da, bir lik aşa ğı dan yu ka rı ya doğ ru ger çek le şe bi lir. Ve ya ör güt le rin üye kit le­si nin gö rüş le ri nin alı na rak re fe ran dum la se çil miş ler den olu şan Kon fe rans yo luy la da bir lik ger çek le şe bi lir. Ve yi ne Kong re yo luy la da bir lik ger çek le şe bi lir. Bu so­nun cu su, ko mü nist le rin bir li ği nin en ile ri ör güt sel bi çi mi dir.

b) İl ke li ve mü ca de le ci ol du ğu sü re ce bu yol la rın tü mü de ka bul edi le bi lir. Ko mü­nist le rin bir li ği nin ör güt sel bi çim le rin den hiç bi ri mut lak laş tı rı la maz. Ay nı za man da bi ri, öte ki nin al ter na ti fi de de ğil dir. Her bi ri­nin ken di ko şul la rı içe ri sin de öne mi ve an­la mı var dır. Her bi ri nin ken di var lık ko şu lu içe ri sin de de ğer len di ril me si ge re kir.

c) Bu bi çim ler, iç ve ulus la ra ra sı ko­şul la ra, ko mü nist ha re ke tin do ğuş ve ge­li şim ko şul la rı na, bir lik ça lış ma sı nın öne çı kar dı ğı so run la ra, ko mü nist ör güt ler ara sın da ki iliş ki ye, bir lik ça lış ma la rı de ne­yim le ri ne vb. gö re fark lı lık lar gös ter mek­te dir. Bu nun her du rum da, ve ri li ko şul lar içe ri sin de de ğer len di ril me si ge re kir. Bir lik ça lış ma sı son de re ce so mut bir ça lış ma­dır. Tem sil so ru nu fark lı lık lar gös ter mek te­dir. Tem si lin bel li bir bi çi mi mut lak de ğil dir.

d) Tüm bir lik ça lış ma la rı so run lu bir sü reç ol muş tur. So run lar aşıl dık ça bir lik ça lış ma la rı olum lu bir yön de ge liş miş ve so nuç lan mış tır. Her du rum da, il key le es­nek li ğin bir leş ti ri le rek or tak bir bir lik ira­de si nin gös te ril me si, bir lik ça lış ma sı nın anah ta rı dır. Yön tem ler de da ya tı cı olun du­ğu sü re ce, so run lar da ha da ağır laş mış, iş ler sar pa sar mış tır.

31

e) So run lar, ay rı lık lar doğ ru bir şe kil de ele alın dı ğın da bir lik çi bir gö rüş açı sıy la ha re ket edil di ğin de bir li ğe doğ ru gi dil miş, ak si du rum day sa ay rı lık lar da ha da bü yü­müş ve hat ta so run lar da ha da ağır laş­mış tır. Ay rı lık lar, ör tü lüp giz len mek si zin, her bi ri nin ko mü nist le rin tek bir ko mü nist par ti sin de bir leş me le ri ba kı mın dan na sıl bir öne me sa hip ol du ğu or ta ya ko na rak bir lik yan la rı nın, özel lik le de ko mü nist le rin bir lik için de ol du ğu ger çe ği nin öne çı kar­tıl ma sı şart tır. Bu ol mak sı zın bir adım iler­le ne mez.

f) Ko mü nist le rin bir tek par ti de bir li ği zor lu bir sü reç tir; bu sü reç ağ rı sız, san­cı sız ola rak iler le ti le mez. Bir lik için mü ca­de le bü yük bir so rum lu luk ge rek tir mek te­dir. Bu ra da sa bır ve ka rar lı lık şart tır. İşin ge rek le rin den ha re ket et mek her du rum­da esas alın ma lı dır.

g) Ko mü nist le rin bir li ği nin ör güt sel bi­çi mi her na sıl ger çek le şir se ger çek leş sin, bu prog ram, tü zük, stra te ji ve tak tik ler te­me li üze rin de ci sim leş mek te dir. Bu ba­kım dan, bir lik için sa va şan ko mü nist ler, el de et tik le ri ka za nım la ra, olum lu olan her şe ye sım sı kı sa rı la rak yo la de vam et mek, ile ri ye, ge le ce ğe, par ti ye doğ ru yü rü mek du ru mun da dır lar.

h) Ko mü nist le rin ör güt sel bir li ği ne gi­den yo lun te mel di na mi ği, ko mü nist ha­re ket ger çe ği nin açık la na rak, ay rı lık la rın ide olo jik müc ade le ye ko nu edil me si ve kay naş ma sü re ci nin doğ ru ve sağ lık lı te­mel de sür dü rül me si dir. Bir lik ça lış ma la rı­nın bu iki di na mi ği bir bi ri ni ta mam lar. Bir­lik ça lış ma sı komp le bir iş tir.

i) Ko mü nist le rin bir li ği, hem il ke so ru­nu ve hem de gün cel si ya sal bir so run­dur. Bir li ğe kar şı mü ca de le et mek, ka çı­nıl maz ola rak bir dev rim ci lik aşın ma sı na, ge ri ci leş me ye yol aç mak ta dır. Bir lik eği li­

mi nin kö tü bir dar lık ha lin de yoz laş ma sı bir çü rü me dir. II. Bö lüm

Par ti Ge li şi mi ni Ateş Al tın da Sür dür düBir lik dev ri min den MLKP­K’ya, ora dan

1. (Par ti ve Bir lik) Kon fe ran sı’na uza nan sü reç, MLKP’nin ku ru lu şu ve ila nı ta ri hi­dir. Par ti nin ku ru lu şu ve yük se li şi, “es­ki”den çok te mel bir ko pu şu, ko mü nist ha­re ke tin bu gün kü ger çe ği ni ve ge le ce ği ni ifa de et mek te dir.

Ül ke miz ko mü nist ha re ke ti nin ge li­şim ta ri hi gö zö nün de tu tu lur sa, kuş ku­suz MLKP’nin ila n ye ni bir baş lan gıç tı. MLKP grup bağ la rı nın aşıl ma sı, grup ru hu kar şı sın da par ti ru hu nun yük sel til me si da­ha ile ri gö rev ve so rum lu luk la ra so yun ma, her dü zey de ön der ko num la ra yük sel me ça ba sı; da ha bü yük bir di na mizm ve yö­ne lim, kı sa ca sı her ba kım dan ye ni ve da­ha güç lü bir atı lım dı. Öy le ol du ğu, olay la­rın çok be lir gin bir bi çim de hız la nan akı şı, par ti nin biz zat iki yıl lık pra ti ği ta ra fın dan doğ ru la nmış tır. Bu iki yı lın pra ti ği, te ori ve il ke ba kı mın dan ta ma men doğ ru olan ko­mü nist le rin bir li ği mü ca de le si nin, dev rim ci ge liş me nin en ya şam sal ih ti ya cı ol du ğu nu da pra tik bi çim de ka nıt la dı.

Bu ay nı za man da, ye ni bağ la rın ve de ğer le rin şe kil len di ri lip in şa edil di ği bir dö nem ol du. Da ha bü yük çap lı mü ca de­le le re gi riş me ye ola nak sağ la ya cak da ha güç lü ve ge liş kin bir ara cı, pro le tar ya nın mark sist le ni nist ko mü nist par ti si ni ya­rat ma, in şa et me sü re ci ola rak özel lik­le baş lar da, es ki ya pı lar, bağ ve iliş ki ler, alış kan lık lar yer le rin den oy na dı. Ye ni yi ve ge le ce ği, kap ris ler, kü çük he sap lar, ken­di ne yont ma lar, baş ka la rı nı önem se me­me ler, ha fi fe al ma lar vb. gi bi tu tum lar la kur ma ola na ğı yok tu. Da ha ge liş kin ve

32

da ha güç lü bir sa vaş ara cı in şa ede rek, da ha bü yük mü ca de le le re gir me ye ha­zır la nır ken, her ke sin bü yük dü şün mek ve ör nek dav ra nış lar ser gi le mek gi bi bir gö re vi ve so rum lu lu ğu var dı. Çün kü ye ni dö nem en ni ha ye tin de bü tün ko mü nist le­ri öz gün ve özel bir sı nav dan ge çi re cek ti. Asıl olan şu üç nok ta nın iyi an la şıl ma sı­dır. İl kin; bi rey ler ken di ken di le ri hak kın­da ki de ğer len dir me le rin de sap lan tı için de ol ma ma lı, eleş ti ri ler den ve baş ka la rı ndan öğ ren me ko mü nist al çak gö nül lü ğü ne, bu ye ni dö nem de da ha çok sa hip ol ma­lıy dı lar. İkin ci si; her ko mü nist, dev rim ci eleş ti ri si la hı nı özen li, so rum lu ve eği ti ci bir bi çim de kul lan ma lı, yan lış kar şı sın da, yan lı şın sa hi bi kim olur sa ol sun, han gi kö­ken den ge lir se gel sin mü ca de le ci dav ran­mak zo run day dı. Özel lik le en faz la ih ti yaç du yu lan şey, bir leş ti ri ci, ya pı cı bir gö rüş açı sı na sa hip ol mak ve bu na uy gun bir pra tik ser gi le mek ti. Üçün cü sü; bir lik zor lu bir mü ca de le nin so nu cun da ba şa rıl mış tı. Gü nün ya kı cı gö re vi, ye ni ör güt te, MLKP­K’da bir leş miş güç le ri, ko mü nist le ri kay­naş tır mak tı. MLKP­K’da ör güt len miş ko­mü nist ler bu nun bi linç ve so rum lu lu ğuy la ha rek et et mek zo run day dı lar. Ye ni dö ne­min ken di ne öz gün so run la rı nın, zor luk la­rı nın, uyum suz luk la rı nın ol ma sı do ğal dı. An cak bun lar, MLKP’li ol ma bi linç, azim ve ka rar lı lı ğıy la çö zü le cek ti. Öy le de ol du. Ni te kim, her dö nem de bir le şi ri ci ve kay­naş tı rı cı olun muş, yük sek bir lik ira de si bu ye ni dö nem de de yol gös ter me ye de vam et miş, bir lik te krar ve tek rar ya ra tıl mış ve en üst dü zey de sür dü rül müş tür.

Es ki dö ne min has ta lık la rı nın, re ka bet çi duy gu la rın, kır gın lık la rın, ben cil, sek ter ya da grup çu kay gı la rın, tu tum la rın, vb. bu ye ni dö nem de uç ver me si ne ve yol daş ça iliş ki le ri ve ör güt içi or ta mı ze hir le me si ne

hiç bir şe kil de izin ve ril me di. Bu şe kil de, geç mi şin bü tün kir ve pas la rın dan arın dı­rıl mış, pı rıl pı rıl bir ör güt or ta mı ge liş ti ril­me ye ça lı şıl dı ve bun da ba şa rı lı da olun­du.

Bir lik le bir lik te, TKİH ve TKP/ML Ha re­ke ti’nde ifa de si ni bu lan ko mü nist öz, da ha ni te lik li, da ha güç lü bir form da, ye ni den ka lı ba dö kül müş ve bir yıl son ra ger çek­leş ti ri len 1. (Par ti ve Bir lik) Kon fe ran sı’yla TKP(ML) YİÖ ile sağ la nan bir lik le bu sü­reç da ha da ol gun laş mış ve böy le ce ko­mü nist ha re ket par ti ye da ha faz la ya kın­laş mış ve par ti ilan edil miş tir. Es ki dö nem, grup lar dö ne mi, bu ör güt le rin şah sın da aşın dı, ka pan dı. Geç miş dö nem de grup­lar ara sın da ve içe ri sin de ya şan mış so­run lar aşıl mış, ge ri de kal mış so run lar ola rak gö rü lüp ilan edil di ve bu açı dan da ye ni bir tarz ge liş ti ril di. Böy le ce par ti, geç miş te ya şan mış so run la ra ta kı lıp kal­ma dı, ken di ken di siy le oya lan ma dı. Çün­kü par ti, dün kü sü reç te ya şan mış hiç bir so ru nun mu ha ta bı de ğil di, ol ma ya cak tı. Zi ra, o her ba kım dan ye ni bir ör güt tü. O, ku rul du ğu gü nden be ri, ken di saf a rın da is tis mar cı lı ğa, grup çu duy gu ve dü şün ce­le re hiç bir şe kil de izin ver me di; yü zü hep ile ri ye, ge le ce ğe dö nük ol du. MLKP ru hu en baş ta bu dur. MLKP’nin yük sek ve yü ce bir ira de nin ürü nü ve ifa de si ol du ğu hiç bir za man unu tul ma dı. O, ip lik ba ğıy la bağ lı bir in san lar top lu lu ğu de ğil di. Sa hip ol du­ğu bir lik çi ruh ve ge le ne ği ne uy gun ola rak her zor lu ğu ye ne bi le cek güç ve ye te nek te ol du ğu nu biz zat ken di pra ti ğiy le gös ter di. “Bu bir lik faz la git mez, en faz la 6 ay son­ra da ğı lır” di yen ler ya nıl dı lar. O uğur suz ön gö rü ger çek leş me di. Grup çu lu ğun alık­laş tır dı ğı küf ü be yin le rin bu işin sır rı nı an­la ma la rı dü şü nü le mez bi le!

33

Ye ni dö ne min anah tar so ru nu, de ği şim ve dö nü şüm dü. Her kes de ği şi mi/dö nü­şü mü ken din den ba şa lat mak zo run day­dı. Bir lik, de ği şim, dö nü şüm için ge rek li di na mik le ri ya rat mış tı. Bu de ği şim is te ği, MLKP’nin ide al le riy le ve bü yük id di ala rıy­la bağ lı dır ve ge li şi min yö nü nü ve ge le ce­ği ifa de edi yor du. MLKP’nin ge li şen pers­pek tif e ri nin, bü yü yen mü ca de le azim ve ka rar lı lı ğı nın ci sim leş me si dir. De ği şi min yö nü ve he de fi ör gü tü/par ti yi her ba kım­dan ön der ko num la ra yük selt me si, ye­ni dö ne min so run la rı nı ve öz gün lük le ri ni iç sel leş tir me te me lin de, her ka de me de, kad ro ve or gan la rın gö rev ve so rum lu­luk la rı nın ge rek le ri ne gö re ko num lan dı rıl­ma sı ve iş lev sel leş ti ril me siy di. Ne var ki, ba zı la rı bu nu an la ya ma dı. Par ti nin ken­di le ri ne sun du ğu bu de ğer li ola na ğı de­ğer len di rip, ken di le ri ni ye ni le ye me di ler. Bun lar, ya par ti den kop tu, ya da par ti nin sıç ra ma lı ge li şme si ni ya ka la ya ma dı lar, do la yı sıy la ge liş me le ri za yıf kal dı. Yurt­dı şın da ol du ğu gi bi, di ğer ba zı la rı da bir hi zip tas la ğı ola rak ör güt le ne rek, par ti nin ya sa la rı nı ve par ti nin ken di le ri ne sun du ğu oa nak la rı par ti ye kar şı kul lan dı lar ve çü rü­müş lük le ri ni giz le me ye ça lış tı lar.

Bir lik, ya da MLKP, oluş tu ruc ula rı nın ay rı ay rı ve ya bir lik te ba sit bir tek ra rı ya da arit me tik bir top la mı de ğil di. Ak si ne he­men her ba kım dan da ha ile ri bir sen tez ol du ğu pra tik te de gö rül dü. MLKP, oluş tu­ru cu la rı nın bü tün dev rim ci ve mark sist­le­ni nist de ğer ve bi ri kim le ri nin, bü tün doğ­ru la rı nın ta viz siz ve do lay sız sa vu nu cu su ol ma, bu ra dan işe ko yul ma ro ta sın dan mi lim sap ma dı. Zi ra o kök süz bir ağaç de ğil di. MLKP te ori ve pra ti ği, yük sek bir dev rim ci ira de göst re mek ten; dev rim ci yı­ğın ha re ke ti ni ör güt le yip ge liş tir mek ten; bu ça lış ma nın ide olo jik, po li tik ve ör güt­

sel ih ti yaç la rı nı ya nıt la ya rak, iş çi sı nı fı nın de rin lik le rin de par ti nin ör güt sel te mel le ri ni ge liş tir mek ten ve her ge çen gün da ha çok pro le tar ya nın sa va şı mı nın ön cü ko num la­rı na yük sel mek ten; ön cü par ti den ön der par ti ye geç mek için ça lış mak tan ve mü ca­de le et mek ten baş ka an la ma gel mi yor du. Böy le ol du ğu için dir ki, bü tün cep he ler­de ki mü ca de le le riy le, tüm ça ba ve ça lış­ma la rıy la, MLKP’nin, pro le tar ya nın ön cü sa vaş çı bir li ği nin mü ca de le için de ge liş ti ği ve he men her ba kım dan ye ni bir mo men­ti ya ka la dı ğı, ge liş me si ni ke sin ti siz ola rak bu yön de sür dür dü ğü çıp lak bir ger çek tir.

MLKP, her ba kım dan ye ni bir ham le dir. Ör güt sel ça lış ma da ve po li ti ka yap ma tar­zın da kök lü de ği şik lik le re yö ne lim, ko mü­nist le rin ye ni dö nem de ki en bü yük avan­ta jıy dı. Bü tün sor un bu nu ola nak lı olan en iyi bi çim de de ğer len di re bil me ye te ne ği ni gös te re bil mek ti. Bu ba şa rıl dı. Ye ni dö­nem de, so run la rı ele al ma da, ye ni bir tar­zı ge liş tir mek, söz ile ey lem ara sın da güç­lü bir uyum gös ter mek, yü zü hep ile ri ye, ge le ce ğe dö nük bir güç ola rak ko num lan­mak, vb. bü tün bun lar par ti nin ya pı lan dı­rıl ma sı nın te me li ol du. Bir lik ön ce si, geç­mi şin ken di ta ri hi için de var olan öz gün dev rim ci tar z ve zih ni yet tek rar edil me di. Bu ba kım dan sağ lık lı bir dev rim ci dö nü­şüm ve ge liş me çiz gi si ne gi ril di.

Par ti, ulus la ra ra sı alan da ye ni bir tar­zı ege men kıl ma ya ça lış tı. Özel lik le, Bir lik Kong re si’nden son ra baş la yan bu ça lış­ma, gi de rek kı sa sü re de ge liş ti. Bu ça lış­ma nın he def e ri; dün ya ko mü nist ve dev­rim ci ha re ke ti nin bu gün kü du ru mu ve var olan çe şit li ko mü nist ve dev rim ci par ti le ri ta nı mak; MLKP’nin si ya sal çiz gi si ni ve ça­lış ma la rı nı ve Tür ki ye ve Kür dis tan’da ki si ya sal du ru mu di ğer ko mü nist ve dev­rim ci par ti ve ör güt le re ak tar mak ve ulus­

34

la ra ra sı alan da ki de ne yim den par ti nin ve Tür ki ye ve K. Kür dis tan ko mü nist ve dev­rim ci ha re ke ti nin öğ ren me si ni sağ la mak; her tür ve renk ten opor tü niz me ve re viz­yo niz me kar şı sa va şı mı ulus la ra ra sı alan­da da yay gın laş tı ra rak ye ni bir Ko mü nist En ter nas yo nal’in olu şu mu nun ko şul la rı nı ha zır la ma ya kat kı da bu lun mak bi çi min de özet le ne bi lir. Ye ni dö nem de, par ti, en ter­nas yo nal iliş ki le ri ge liş tir me de tu tuk dav­ran ma dı. Es ki dö ne min dar, tu tuk ve id di­alı ol ma yan dü şü nüş tar zı ve pra ti ği aşıl dı. Ulus la ra ra sı ko mü nist ha re ke tin ye ni den ya pı lan dı rıl ma sın da, par ti, ak tif bir rol oy­na ma, da ha faz la so rum lu luk üst len me gö rüş açı sın dan ha re ket et ti. Bir çok ile ri ci, yurt se ver, dev rim ci ve ko mü nist ku rum ve ku ru luş la iliş ki ye ge çil di, sis tem li bağ lar ge liş ti ril di ve par ti güç le ri pro le tar ya en ter­nas yo na liz mi te me lin de bir di zi et kin lik te ak tif ola rak yer al dı.

Te orik ça lış ma ve ide olo jik mü ca de le gö re v le ri söz ko nu su ol du ğun da, par ti ye­ni bir tar zı ge liş tir me ye ça lış tı. Dün ya ça­pın da bü yük çal kan tı la rın ya şan dı ğı, her cep he den mark sizm­le ni niz me, dev rim ve sos ya lizm ide al le ri ne sal dı rı la rın yo ğun ve sis tem li ola rak sür dü ğü bir dö nem de, par ti nin te orik te mel le ri nin ve prog ra ma tik yak la şım la rı nın de rin leş ti ril me si, bu yo ğun ide olo jik bom ba rdı ma na kar şı ko yu şun özel bir bi çim de ör güt len di ril me si ya şam­sal öne mi ni ko ru yor du. Bu ay nı za man da, te orik ça lış ma ve ide olo jik mü ca de le nin yö nü ve ön ce li kle ri ni de be lir li yor du.

Ne var ki, par ti, po li tik ve ör güt sel alan­da ger çek leş tir di ği atı lım la rı, ide olo jik­te­orik alan da sağ la ya ma dı. Te orik ça lış ma ve ide olo jik mü ca de le de ku rum laş ma ya da ir atı lan adım lar, be lir le nen gö rev ler ya son de re ce et ki siz ve za yıf kal dı, ya da iş bü yük öl çü de olu ru na bı ra kıl dı. Oy sa,

dö ne min öz gün lük le ri, par ti nin, te orik ça­lış ma ya ve ide olo jik mü ca de le ye ge rek li önem ve ağır lı ğı ver me si ni ge rek ti ri yor­du. Ve da ha sı, güç ler ve rim li ve et ki li bir şe kil de de ğer len di ril me li, ön gö rü len ku­rum laş ma nın ro lü nü oy na ma sı ve be lir le­nen he def e rin tut tu ru la bil me si için ge rek li dev rim ci ira de ke sin bir şe kil de gös te ril­me liy di.

Ku ru cu ça lış ma ne de niy le de, ça lış­ma lar da, te ori ye kar şı il gi ve du yar lı lı ğın bir öl çü de za yıf a ma sı, te orik ça lış ma nın öne mi ni nin pra tik ola rak kü çüm sen me­si, te orik ça lış ma ve ide olo jik mü ca de le gö rev le ri ne güç ve kad ro tek si fi ni do ğal ola rak et ki le di. Te orik ça lış ma ya ge rek li öne min ve ril me yi şi ve ide olo jik mü ca de le­de ki ye ter siz lik önem li bir teh li ke ya rat tı ğı gi bi, ay nı za man da bu nun, tu tuk lu ğu ve es ki tar zı bes le di ği de bir ger çek tir. Bü­tün bun lar dik ka te alı na rak, ça lış ma la rın ge liş ti ril me sin de te ori nin öne mi nin pra tik ola rak kü çüm sen me si du ru mu gi de rek aşıl ma lı dır. Po li tik ça lış ma la rın ge liş ti ri lip güç len di ril mes in de bu ça lış ma la rın önü­nü aça cak po li ti ka la rın in şa sı nın ta şı dı ğı önem açık tır. Ve yi ne, öz gül, so mut po li ti­ka la rın in şa sı ve de ney ler ışı ğın da ge liş ti­ril me si ol ma dan, gün lük po li tik ça lış ma nın yö ne ti mi nin ba şa rıy la sür dü rü le me ye ce ği de bi li ni yor. Bu nu, par ti nin iki yıl lık pra ti ği de faz la sıy la gös te ri yor.

Ku ru luş la bir lik te, ge le nek sel ça lış ma, po li ti ka yap ma ve ör güt len me tar zı nı ame­li yat ma sa sı na ya tır ma sı, par ti nin bü yü me so ru nu nu çöz me de, ön cü par ti den, ön der par ti ye doğ ru ev rim leş me de yü rü ne cek hat tı gös te ri yor du. 1. (Par ti ve Bir lik) Kon­fe ran sı ön ce si, par ti nin ön ce lik li ve en ya­kı cı so ru nu, ku ru cu ça lış ma yı ba şa rıy la sür dür mek, güç le ri ak tif eş tir mek, mi li tan bir doğ rul tu tut tur mak iken; son ra sı na ön­

35

der par ti ye doğ ru ev rim leş mek öne geç ti. Baş ta ön der lik gel mek üze re par ti ör güt le­ri nin ça lış ma la rı nı gün cel po li tik du ru mun öne sür dü ğü he men ger çek leş ti ril me si ge re ken gö rev ler üze ri ne yo ğun laş tır ma­da, her gün kü du ru mun öne sür dü ğü ör­güt, mü ca de le ve ça lış ma bi çim le ri ni an la­ma ve la yı kıy la ye ri ne ge tir me de, ça lış ma tar zı nı gü nün ön cü lük gö rev le ri ne ya nıt ve re cek şe kil de de ğiş ti rip dü zelt me de bir atı lım ol du ve par ti ye ni bir tar zı tut tur du.

Par ti, çö zü mü gün de me gel miş, ya da hız la gel mek te olan dev ri me ak tif ve et ki­li bi çim de mü da ha le ede rek, si ya sal ge­liş me le rin ta nı ğı de ğil, ya pı cı sı ola cak ve ön cü lük sa vı nı ka ğıt üze rin de ya zı lı bir ka rar ol mak tan çı ka rıp bir ger çek ha li ne ge ti re cek se, es ki nin mut la ka her dü zey de aşıl ma sı ge re ki yor du. Ge le nek sel leş miş ça lış ma, si ya set yap ma ve ör güt len me tar zıy la, Tür ki ye’de ve Kür dis tan’da ha­re ket ha lin de bu lu nan güç le re ulaş ma da, ko mü nist et ki yi ge niş kit le le re yay ma da önem li bir me sa fe ka te di le me ye ce ği açık­tı. Par ti bu yol dan iler le ye mez, bi li ne ni tek rar la ya maz dı.

MLKP­K’dan, par ti ilan edil di ği 1. (Par ti ve Bir lik) Kon fe ran sı’na ve bu gü ne ka dar uza nan iki yıl lık dö ne me ba kıl dı ğın da, ön­cü par ti nin sa vaş al tın da adım adım oluş­tu rul du ğu, örs le çe kiç ara sın da dö vü le rek ta vı na var dı ğı, ön der bir par ti ye doğ ru ev rim leş ti ği gö rü le cek tir. Par ti, ne sağ cı, re for mist ve uz laş ma cı ve ne de sek ter, sol cu ve ma ce ra cı vb. bir yol da de ğil, tam ter si ne le ni nist sa vaş hat tın da, ateş al tın­da, mi li tan dev rim ci bir çiz gi de ge li şi mi ni sür dür dü. Par ti nin po li tik hat tı gi de rek bu yön de da ha faz la be lir gin le şi yor.

Par ti nin ete, ke mi ğe bü rün dü ğü ve ge­li şi mi ni ka rar lı lık la sür dür dü ğü bu iki yıl lık dö nem, çok açık bi çim de gös ter di ki, ko­

mü nist le rin bir li ği için har ca nan emek ve ça ba la rın en kü çük bir par ça sı bi le bo şa git me miş, bu uğur da ya pı lan lar la ne za­man ve ne de ener ji kay be dil miş tir. Bir­lik dev ri mi ne da ya nan par ti, ken di ni kı sa sü re de or ta ya koy du. Pra tik ça lış ma la rı nı da ha faz la mi li tan laş tır ma yo lun dan iler le­di. Po li tik ça lış ma la rı, be lir gin, ko lay lık la sap ta na bi lir bir iler le me ve ge liş me gös­ter di. Par ti nin po li tik olay la ra sis tem li ve ak tif tarz da mü da ha le ye te ne ği, et ki ve ey lem gü cü ve kam pan ya lar pra ti ği ge liş­ti. Par ti, ye ni ça lış ma bi çi mi ve araç la rı nı ya ra tı cı tarz da de ğer len di re rek, var olan la ye tin me di ve her dü zey de sta tü ko cu luk la; bü yük amaç lar için risk al ma ma psi ko lo ji si ve alış kan lı ğıy la; tu tuk, han tal, bü rok ra tik, ken di ne gü ven siz ve edil gen ya pı, sağ cı ve ken di li ğin den ci ha ta ve za af ar la açık bir he sap laş ma ya gi riş ti. Ge le nek sel ça­lış ma, si ya set yap ma ve ör güt len me tar­zı ame li yat ma sa sı na ya tı rıl dı. Par ti tar zı ege men kı lın ma ya ça lı şıl dı, bir li ğin sun­du ğu ola nak lar ve bu nun ürün le ri top la­na rak, ye ni bir tar zın mo men ti ya ka lan dı ve kı sa sü re de da ha ak tif ve da ha mi li tan bir ör güt şe kil len di. Par ti, ba şa rı ve ka­za nım la rıy la, pra ti ğiy le, oluş tu ru cu la rı nın ay rı ay rı ya da bir lik te ba sit bir tek ra rı ya da arit me tik bir top la mı ol ma dı ğı nı, ak si ne he men her ba kım dan da ha ile ri bir sen tez ol du ğu nu gös ter miş tir.

Par ti, ken di ken di siy le uğ ra şan bir ör­güt ol ma dı, ak si ne yü zü hep ile ri ye, ge­le ce ğe dö nük ol du ve ken di si için de ğil, yı ğın lar için po li ti ka yap ma da ye ni bir hal­ka yı ya ka la dı. Ku ru lu şu nun har cı dev rim­ci irad eye güç lü bir şe kil de sa rıl mış, söz ile ey lem ara sın da güç lü bir uyum gös­ter miş tir. Par ti güç le ri, Ga zi ayak lan ma sı, Üm ra ni ye di re ni şi, ka yıp lar kam pan ya sı, 1 Ma yıs lar, Ulus la ra ra sı Gö zal tın da Ka­

36

yıp lar Ku rul ta yı, ölüm oru cu di re ni şi, va­roş lar da ki so kak ve ba ri kat sa vaş la rı, bir­çok iş çi, emek çi me mur ve öğ ren ci ey lem ve di re ni şi vb. an ti fa şist sa va şım da en ön de ol du lar. Par ti, Ga zi ayak lan ma sıy la ve ölü mü ne di re niş ler le, ye ni ham le ler­le ve bir çok alan da ilk ler le öz deş leş ti ve böy le ol du ğu içi ndir ki, gü cü çok ge çme­den dost, düş man her kes ta ra fın dan tes­lim edil di. Bü tün bun lar, kuş ku suz par ti nin yük sek ide al le riy le ve bü yük id di ala rıy la bağ lı dır. Ge li şi mi nin yö nü nü ve ge le ce ği ifa de et mek tir ve ge li şen pers pek tif e ri nin ve bü yü yen mü ca de le azim ve ka rar lı lı ğı­nın bir if ade si dir. De mek ki, de ği şen, dö­nü şen ve dö nüş tü ren bir güç ola rak par­ti nin kı sa sü re de cid di bir güç, önem li bir çe kim mer ke zi ol ma sı bir rast lan tı ol ma­dı ğı gi bi, he ves kar bir gi ri şim de de ğil dir.

Özel lik le ‘95 Mart­Ma yıs dö ne mi ve son ra sı bü tün bir sü reç de ğer len di ril di ğin­de, par ti nin iki yıl lık ge li şi mi nin, si ya sal ve ör güt sel bir sıç ra yı şa te ka bül et ti ği ra hat­lık la sap ta na bi lir. Si ya sal sıç ra yı şın bek le­ni len den da ha hız lı ger çek leş ti ği bir ger­çek tir. Ön cü par ti, ge nel ola rak kuv vet le rin ör güt sel dü zen le ni şi ve si ya sal sa va şım da ile ri sü rül me si ni kap sa mak ta dır. Par ti bü­tün ça lış ma alan la rın da ken di si ni or ta ya koy ma ya ça lış mış tır. Fa kat İs tan bul baş­kö şe de yer tut muş tur. Özel lik le, ‘95 Mart­Ma yıs dö ne mi nin ne fes ne fe se pra ti ğiy le ba şa rı lan si ya sal sıç ra ma, par ti genç li ği­nin za fer yü rü yüş le ri, ‘96 1 Ma yıs cü re ti, Ulus la ra ra sı Gö zal tın da Ka yıp lar Ku rul ta­yı ve son ola rak ölüm oru cu za fe ri, ye ni tar zın ge liş me si ve kök leş me si eği li mi­nin, par ti nin grup lar dö ne mi nin tar zın dan esas lı bir şe kil de ko pu şu nun bir ifa de si ve an la tı mı dır. Po li tik mü ca de le de cü ret le ile­ri atıl ma, her ça lış ma yı bü yüt mek için kuv­ve tle rin hız la se fer ber edil me si, dev rim ci

şid det ve ba rış çıl bi çim ler da hil de ği şik, ola nak lı tüm ara çla rın mu ha re be nin ay nı anın da dev re ye so kul ma sı, ay nı sü reç te ke si şen bir çok po li tik gö re vin bir lik te yü­rü tül me si, düş ma nın doğ ru dan doğ ru ya par ti ye yö ne len sal dı rı la rı nın ak tif bir kar şı ko yuş la önü nün ke sil me si, ka yı pla rın ye­ri nin ye ni güç ler le dol du rul ma sı vb. ka mu­oyu nez din de ol du ğu ka dar, ken di ger çek­li ği içe ri sin de de MLKP’yi, MLKP ya pan ör güt sel ve si ya sal pra ti ği dir.

Par ti nin ge li şi mi ni ateş al tın da sür dür­me si, ay nı za man da par ti nin ba zı ko puş­la rı ya şa ma sıy la da iç içe geç ti. Bun lar dan il ki is ti fa lar ko nu su dur. Bu so run, ör güt sel bir li ği sı nav dan ge çi ren, test eden ni te li­ğiy le özel lik le önem ta şı yor du. Kuş ku suz so ru nun bir ta ri hi var dır, ol gun laş tı ğı aşa­ma da du rak sa mak sı zın ta vır alın mış, ge­ri ye doğ ru bir yak la şım or ta ya çık ma dı ğı gi bi, ör gü tün içe dön me si, ken di ken di siy­le uğ raş ma sı gi bi bir du rum da söz ko nu su ol ma mış tır. Esa sen sü re ge len bir mü ca­de le ol gun laş tı ğı aşa ma da ta mam lan mış­tır.

Bu so run ay nı za man da, ge çiş sü re ci­nin ol gu nlaş tı ğı nın te mel gös ter ge si ka bul edil me si, bu açı dan di ğer fak tör le ri de he­sa ba ka ta rak bu ra dan ha re ket le ör güt sel dü zen le me ler de, do ğan so run la rın üze­ri ne gi dil me si ve ira di tarz da çö zül me­si, oto ri te nin yer leş ti ril me si ba kı mın dan önem liy di. Ger çek te par ti nin ge li şi mi ba­kı mın dan ya şam sal bir öne me sa hip tir.

Bu bağ lam da, ge çiş sü re ci nin ol gun­laş tı ğı tes pi ti ve bu nun la bağ lı ola rak, çif te kim lik ta şı mak ta, ör güt sel norm la rı boz mak ta ıs rar eden le rin üze ri ne gi dil­me si gö re vi nin or ta ya kon ma sı, yurt dı şı söz ko nu su ol du ğun da özel lik le önem liy di. Zi ra, yurt dı şı ör gü tü nün so run la ra ge be ni te li ği, ön ce ki sü reç le rin bı rak tı ğı bir mi­

37

ras tı. Ör güt sel bir lik ikin ci bir sı nav la kar şı kar şı yay dı. Bir lik mü ca de le si ne en bü yük di ren cin gös te ril di ği yurt dı şı ala nın da, bu ze min üze rin de BK son ra sı, özel bir iç mü ca de le ve ay rı şma ön gö rül me di, “giz­li”, “ya rı giz li” bir lik düş man lı ğı nın ba şı nı çe ken le re da hi ye ni dö nem de ken di le ri ni ka zan ma, ken di özel ta rih le rin den kop ma, dö nüş me ve sıç ra ma şan sı ta nın dı. Bu­nun ger çek leş me me si, ta ma men on la rın ya şa dı ğı çü rü me nin da ha da hız lı bir de­rin leş me sü re ci ne gir me siy le; bir li ği haz­met me ye, sin dir me ye ya naş ma ma la rı ve da ha da bü yük bir di renç gös ter me le ri ne­de niy le, ge ri ye sav ru lup ge ri ci leş me le ri, dev rim ci gö rüş açı la rı nı ve dev rim ci enerj­i le ri ni iyi ce tü ket me le riy le il gi liy di. Ya par ti­yle öz deş le şi le cek ya da git gi de da ha çok çü rü yüp ko ku şan “bi çim sel bir lik” kar şı­sın da par ti ge re ke ni ya pa cak tı. Gi ri len yol buy du ve bir ko pu şun ger çek leş me si ar tık ka çı nıl maz dı. Par ti, net ve ke sin bir ira de koy du. Bir li ği ve par ti yi sa hip le nen güç ler, çi zi len ro ta da hi zip tas la ğı nı ezip geç ti ler. Ya şa nan eroz yon, çü rü me bü tün bo yut la­rıy la açı ğa çı ka rıl dı, bu mü ca de le için de par ti li ler ve par ti çe pe ri ha re ke te ge çi ril di; ger çek bir bir lik ve mi li tan bir par ti ör gü tü in şa edil di. Yü rü tü len kap sam lı ve ener jik mü ca de le, par ti nin ya şa dı ğı zih ni yet dev­ri mi ni o alan da çi çek len dir di. O alan da da, par ti yi par ti ya pan, sü re cin bir ko pu şa, bir sıç ra ma ya, bir zih ni yet dev ri mi ne ve arın­ma ya da yan dı ğı ger çe ği böy le ce açık ça gö rül dü.

Par ti, ile ri ci, yurt se ver ve dev rim ci güç­ler le iliş ki le ri ni dü zen le me de ye ni bir iliş­ki, üs lup ve dav ra nış çiz gi si ni ge liş tir di.

Geç mi şin grup çu, re ka bet çi, so rum suz ve bö lü cü tar zı nı aşa rak, sü rek li bir leş ti ri ci ve ka za nı cı dav ran ma yo lun dan yü rü dü. Fa­şiz me, em per ya liz me ve şo ve niz me kar­şı, ile ri ci, yurt se ver, dev rim ci ve ko mü nist güç le rin or tak sal dı rı hat tı nı ge liş tir me ye, or tak ça lış ma ola nak la rı nı so nu na ka dar de ğer len dir me ye ça lış tı. El bet te par ti, sü­rek li ken di ne gü ven di ve ken di güç le ri ni se fer ber et me yi esas al dı. Ama bu nu hiç­bir za man güç ve ey lem bir li ği nin kar şı sı­na koy ma dı. Ter si ne iki si ni bir ara da ve bir bi ri ni ta mam la ya cak, bü tün le ye cek bir şe kil de ele al dı. Da ha sı, güç ve ey lem bir­li ği ne gi der ken gü cü nü or ta ya koy du, bir çe kim mer ke zi ol du ve ör nek bir dav ra nış çiz gi si ser gi le di. Bir leş ti ri ci lik, ka za nı cı ol­mak ve gü nün ya kı cı gö rev le ri nin ge rek­tir di ği dev rim ci ira de yi gös ter mek, il key le es nek li ği bir leş tir mek, par ti nin har cın da var. Par ti dost la rıy la iliş ki le ri ni dü zen le­me de, or tak düş ma na kar şı bir le şik ve da­ha üst bir sal dı rı yı ör güt le me de bu nu hep ge li şim çiz gi si nin te mel bir un su ru ola rak gör dü.

Evet, par ti bi li nen yol dan ta rih sel yü­rü yü şü nü sür dü re cek tir. Par ti, bu gü ne ka dar ki ge li şi mi ni ateş al tın da sür dür dü. Fa şiz min, bur ju va zi nin ve ge ri ci li ğin bü tün sal dı rı, ez me ve yo ket me ça ba la rı na, ide­olo jik ve po li tik bom bar dı man la rı na, re for­miz min bü tün iha ne ti ne, opor tü niz min ve re viz yo niz min bü tün bas kı ve sap tır ma la­rı na rağ men, par ti bu hat tan hiç bir şe kil de uzak laş ma ya cak tır. Be lir gin le şen po li tik hat tı, par ti nin son ra ki ge li şi mi nin de en bü yük te mi na tıdır.

Komünist Partinin Bolşevikleştirilmesi Üzerine Bazı Notlar

Neden böy le bir baş lık, ye te ri ka dar bol şe vik de ğil mi yiz di ye bir so ru ak la ge­le bi lir. Böy le bir so ru, yan lış ya da eksiktir. Çün kü bol şe vik leş me bir sü reç tir, ye ter li­lik sözko nu su ola maz ve biz ler bu sü re ci yaşıyoruz.

Di ğer ta raf tan, bu ya zı da ele alı nan ko­nu la rın ör nek le mey le açık lan ma sına çok az yer ve ril miş tir. Bu yazı esasen sosya-list Sovyetler Birliği dönemine ait bazı de-neyleri okura taşımayı, özgün yanlarıyla bugünün pratiğiyle karşılaştırıp, yaşanmış deneylerden öğrenmeyi ve öğretmeyi he-defiyor. Yazının bu bilinçle okunmasında fayda görüyoruz.

(I)Ko mü nist Par ti de Ka rar la rın Uy gu lan ma sı Ör güt len me si ve De ne ti mi

Ko mü nist Par ti si, ay nı dü şün ce de olan la rın; ko mü nist le rin gö nül lü ola rak oluş tur duk la rı bir mü ca de le bir li ği dir. Bu bir lik iş çi sı nı fı nın, emek çi köy lü lü ğün ve emek çi ay dın la rın ile ri, mü ca de le ci un sur­la rı nı bir leş ti rir.

Ko mü nist par ti si, hiç bir ko şul al tın da, saf a rın da pa sif, ka yıt sız, par ti ka rar la­rı nın ger çek leş ti ril me si için mü ca de le ye ak tif ola rak ka tıl ma yan üye ye ta ham mül ede mez. Böy le si un sur la rın par ti üye si ol­ma sı du ru mun da bu, par ti nin önem li bir ha ta sı nın ifa de si olur. Pa sif un sur her şe­yi olu ru na bı ra kır. On da mü ca de le ate şi, sı nı fın da va sı nı bir adım ile ri ye gö tür me duy gu su yok tur. O, bir sa vaş çı nın, bir ko­mü nis tin özel lik le ri ne sa hip de ğil dir. Ger­çek ko mü nist ise ke li me nin tam an la mıy­la, mü ca de le in sa nı dır. Bir ko mü nist in san için par ti nin çı kar la rı, onun ya şa mı nın ta­

Komünist Partinin Bolşevikleştirilmesi Üzerine Bazı Notlar

39

ma mı nı oluş tu rur. Ger çek ko mü nist için par ti nin çı kar la rı par ti ka rar la rı nın uy gu­lan ma sı an la mı na da ge lir. Par ti ka rar la­rı nın uy gu lan ma sı için mü ca de le, ger çek ko mü nist açı sın dan en önem li gö rev, en yük sek ve kut sal par ti yü küm lü lü ğü dür.

Ko mü nist par ti , mü ca de le ci ola bil mek ve ama cı na ula şa bil mek için her ka de me­de ör güt sel ve si ya si yö ne ti mi nin se vi ye­si ni sü rek li yük selt mek zo run da dır. Ko mü­nist par ti mü ca de le gü cü nü art ı ra bil mek için ör gü t i çi de mok ra si yi, ob jek tif ko şul­la rın el ver di ği oran da uy gu la ma lı dır. Par ti di sip li ni ni her ko şul da ve ta viz siz ola rak uy gu la ma lı dır. Kad ro la rın se çi mi ni doğ ru yap ma lı ve ka rar la rın uy gu la nma sı nı de­net le me li dir.

Ko mü nist par ti nin ve ya ko mü nist par ti­de le ni nist ön der li ğin be lir le yi ci bir özel li ği te ori ile pra ti ğin bir li ği dir. Te ori ve pra ti ğin bir li ği ay nı za man da ka rar al ma (te ori) ile ka ra rın uy gu lan ma sı (pra tik) bir li ği dir. Bu an lam da ko mü nist par ti si, al dı ğı ka rar la­rın ger çek leş ti ri lip ger çek leş ti ril me di ği ni de net ler ken ken di ni de net le miş olur.

Le nin ve Sta lin’in par ti si doğ rul tu sun­da ge li şen ko mü nist par ti si ve onun ön­der li ği ken di si ni sa de ce slo gan lar la ve ya ge nel si ya si di rek tif er le as la sı nır lan dı­ra maz. Bir slo gan tes pit edi li yor ve ya bir di rek tif ve ri li yor sa, der hal ya pıl ma sı ge­re ken, tes pit edi len slo ga nın ve ya ve ri len di rek ti fin ye ri ne ge ti ril me si ve ya ge re ği nin ya pıl ma sı için ya ni ör güt sel fa ali ye te ge­çi l me si için pra tik plan lar tes pit et mek ve par ti ör güt le ri nin bu a lan da ki fa ali ye ti ni de net le mek tir. Ko mü nist par ti nin bolşe-vikleştirilmesinin en önem li ifa de le rin den bi ri de, al dı ğı ka rar la rın ger çek leş ti ril me si için der hal pra tik ör güt le me ve uy gu la ma­yı de net le me ye te ne ği ne sa hip olup ol ma­dı ğı dır.

a­ Par ti Ka rar la rı nın Uy gu lan ma sı nın De net len me sin de Te mel İl ke ler

– Ka rar la rın uy gu lan ma sı nın, anın­da ve fi ili de net imi

Ka rar la rın uy gu lan ma sı nın de net len­me si, par ti ör güt le ri nin en önem li, en et kin si lah la rın dan bi ri si dir. Ka rar la rın uy gu lan­ma sı nın de net len me sin de ge cik me mek, de net le me nin et ki li olup ol ma ma sın da ol duk ça önem li dir. Öy ley se par ti ka rar la­rı nın uy gu lan ma sı nın de netim de ilk il ke; za ma nın da de net le me dir. De net le me, dö­nem dö nem başvurulan, ola ğa nüs tü bir ted bir, du rum dan du ru ma gündeme gelen bir ol gu ola rak gö rül me me li dir. De netim, par ti ör güt le ri nin gün be gün, sis te ma tik ola rak ye ri ne ge tir me le ri ge re ken bir gö­rev dir.

Alı nan ka rar la rın ye ri ne ge ti ri lip ge ti ril­me di ği der hal de net le mez se, par ti, ola sı ha ta la rı dü zelt me, ge liş me nin sey ri ni iz­le me ve so nuç lar çı kar ma ola na ğın dan mah rum ka lır. Ka rar la rın uy gu la ma sı nın za ma nın da ve sis te ma tik de net len me si ha ta la rı ve ek sik lik le ri anın da gi der me­yi, par ti nin ör güt le ri ne yar dım cı ol ma sı­nı sağ lar. Böy le bir pra tik ay nı za man da kad ro la rın so rum lu luk bi lin ciy le, bi linç li, de mir den di sip lin le eği til me le ri ni de be ra­be rin de ge ti rir.

Bü tün ko mü nist par ti ler de yay gın pra­tik, de net le me nin ge cik me li, ya ni “iş iş ten geç tik ten son ra”, ha ta lar, ba şa rı sız lık lar or ta ya çık tık tan son ra ya pıl ma sı dır. Böy­le bir de net le me nin par ti ye hiç bir fay da sı yok tur. Böy le bir de net le me bü rok ra tiz­min, biçimsel planda gö re vi ni ye ri ne ge tir­mek için de net le me tavrının açık ifa de si­dir. Böyle bir de net le me de so nuç iti ba riy le suç lu ara nır ve bu lu nur. Oysa bu tarz bir de netime ko mü nist par ti nin ih ti ya cı yok­

Komünist Partinin Bolşevikleştirilmesi Üzerine Bazı Notlar

40

tur. Ka rar la rın uy gu lan ma sı nın de net­len me sin de amaç, ne bir ta kım ha ta lar bul mak, ne de o alan da ki kad ro la rı, par ti gö rev li le ri ni teş hir et mek tir. Amaç, ola sı ha ta la rın önü nü al mak ve ka rar la rın et ki li ol ma sı nı sağ la mak tır.

Sis te ma tik de netim, sa de ce ha ta ya­pan par ti ör güt le ri nin ve ya par ti gö rev li­le ri nin, kad ro la rı n fa ali ye ti ni gö z le mek, iz le mek an la mın da yo rum la na maz. De­vam lı ve ya ço ğun luk la ba şa rı lı, ye te nek li olan gö rev li ler ve par ti ör güt le ri de ha ta ya pa bi lir ler. Ger çek ten fa ali yet yü rü ten, hiç bir par ti gö rev li si ve ör gü tü ha ta ve ek sik lik ler den mu af ola maz. Do la yı sıy la bu tür den gö rev li ler ve par ti ör güt le ri de sis te ma tik ola rak de net len me li dir ler. Ak­si tak tir de “ba şa rı dan kay nak la nan baş dön me si” boy verebilir ya da bü rok ra tizm, ken di ni be ğen miş lik vb. mü ca de le ye za­rar ve ren eği lim ler ge li şe bi lir.

Par ti ka rar la rı nın uy gu lan ma sı nın de­net len me si, ay rı, ba ğım sız bir ör güt len­me yi be ra be rin de ge tir mez. İyi bir ön der lik et ki li bir de ne ti mi za ten içe rir ve Le nin’in ta lep et ti ği gi bi, uy gu la ma nın de net len me­siy le par ti ör güt le ri yö ne ti ci le ri doğ ru dan il gi len mek zo run da dır lar. Ke za, bir üst or­ga nın ka rar la rı nın uy gu la ma sı nı de net le­mek de yö ne ti ci le rin te mel gö rev le rin den bi ri si dir. Bu, par ti ör gü tü yö ne ti ci le ri nin önem li bir gö re vi dir. Ka rar la rın za ma nın­da alın ma sı da önem li dir. “Uy gu la ma nın iyi ör güt len miş bir de ne ti mi, bir me ka niz­ma nın her han gi bir dö nem için de ça lış ma du ru mu nu ay dın lat mak ve bü rok rat la rın ışı ğa çe kil me si için bi ze yar dım eden bir pro jek tör dür. Ek sik lik le ri mi zin on da do ku­zu nun, uy gu la ma nın doğ ru ör güt len miş bir de net len me si nin ol ma ma sın dan kay­nak lan dı ğı ke sin lik le söy le ne bi lir. Uy gu la­ma nın böy le bir de net len me si du ru mun da

ek sik lik le rin ke sin lik le önü nün alın mış ola­ca ğın dan şüp he du yul ma ma lı dır”. (“Sta­lin, “Fra gen Des Le ni nis mus”, s. 583, Le­ni niz min So run la rı)

– Ka rar la rın uy gu lan ma sı nın de net len me si yö ne ti ci le rin te mel bir gö re vi dir.Yu ka rı da da be lirt ti ği miz gi bi par ti ka­

rar la rı nın uy gu lan ma sı nın de ne ti mi, yö­ne ti ci ko nu mun da olan par ti gö rev li le ri nin te mel gö rev le rin den bi ri si dir. De net le me da ha alt se vi ye de gö rev li le re dev re di le­mez. Bu du rum, par ti ka rar la rı nın uy gu­lan ma sı nın de net len me sin de ikin ci te mel il ke yi oluş tu rur.

SBKP(B) tec rü be le ri nin doğ ru ola rak ka nıt la dı ğı gi bi, ko mü nist par ti de ka rar­la rın uy gu lan ma sı nın de net len me si ör güt yö ne ti ci le ri; ye ter li tec rü be ve oto ri te ye sa hip yö ne ti ci ler ta ra fın dan ya pıl ma lı dır. Ka rar la rın uy gu lan ma sı nın de ne ti mi ni ay­rı bir gö rev, ek bir gö rev ola rak kav ra yan bir par ti ör gü tü yö ne ti ci si iyi bir yö ne ti ci de ğil dir. Yö ne ti ci, uy gu la ma nın de net len­me si ni, gö re vi nin vaz ge çil mez bir par ça sı ola rak gör me li dir.

Han gi alan da ve ne tür den gö rev üst­len miş olur sa ol sun ko mü nist par ti nin her bir gö rev li si ve yö ne ti ci si, par ti nin tem sil­ci si ola rak onun ira de si ni ve di rek tif e ri­ni pra ti ğe ge çir mek le yü küm lü ol du ğu nu as la gö zar dı ede mez. O, sa de ce bun dan dol ayı da par ti ka rar la rı nın uy gu lan ma sı­nın de net len me si ni ta li bir gö rev, ek bir yük ola rak gö re mez. O, alı nan ka rar la rın, ve ri len di rek tif e rin sa de ce doğ ru olup ol­ma yı şın dan de ğil, on la rın ha ya ta ge çi ri lip ge çi ri le me yi şin den de so rum lu ol du ğu nun bi lin cin de dir.

Le nin, si ya si yö ne ti ci sa de ce na sıl yö­net ti ği için de ğil, ay nı za man da onun ta­

Komünist Partinin Bolşevikleştirilmesi Üzerine Bazı Notlar

41

ra fın dan yö ne ti len le rin ne yap tı ğın dan da so rum lu dur der. Sa de ce ve sa de ce Le­nin’in öner di ği tip ten par ti gö rev li le ri; gö­re vi ni, so rum lu lu ğu nu, hak la rı nı bi len ve bun la rın ger çek leş me si için ka rar lı, ener­jik, ini si ya tif i, sı kı di sip lin li bir şe kil de mü­ca de le eden par ti gö rev li le ri, ger çek bol­şe vik kad ro ola bi lir ler.

– Ka rar la rın uy gu lan ma sı nın de net­len me si ka ğıt üze rin de kal ma ma lı, fi­ilen ger çek leş ti ril me li dir

Ko mü nist par ti, ka rar la rı nın ka ğıt üze­rin de kal ma sı nı is te mi yor sa, sa de ce uy­gu la ma yı de net le mek le ye ti ne mez. O, ay nı za man da ka rar la rı pra ti ğe ge çi ren ör güt len me le ri ne yar dım cı ol mak ve uy­gu la ma nın de net len me si ni, uy gu la ma nın ör güt le nme siy le kay naş tır mak zo run da­dır. Bu nun için esas olan ve ya uy gu la­ma nın doğ ru ör güt len miş bir de ne ti mi, ka rar la rın alın ma sın dan, di rek tif e rin ve­ril me sin den he men son ra bun la rı pra ti ğe ge çi re cek olan ted bir le rin de alın ma sı dır.

Par ti ka rar la rı nın ka ğıt üze rin de kal­ma ma sı ve fi ilen ger çek leş ti ril me si, kad­ro lar la, alt or gan lar la doğ ru dan ça lış mak, ya şa mı n, mü ca de le nin bü tün can lı lı ğı ve zor luk la rı için de be ra ber ol mak de mek­tir. Böy le bir iliş ki bir ta raf tan kad ro la rın ve alt ör güt le ri n ge liş me le ri ne ve eği til me le ri­ne yar dım cı ola ca ğı gi bi, par ti nin kit le le rin nab zı nı sü rek li elin de tut ma sı na, kit le le­rin par ti yi na sıl kav ra dı ğı nı gör me si ne de yar dım cı ola cak tır. Böy le bir sü reç için de kad ro lar, alt ör güt ler yö net me sa na tı nı da öğ re ne cek ler dir.

Le nin, yö net me sa na tı na in san la rın do ğuş tan sa hip ol ma dık la rı nı, bu sa na tın tec rü be ler le el de edil di ği ni be lir tir. Bu nun ger çek le şe bil me si için de net le me ve de­ne ti mi nin ya pıl ma sı için dü şün ce ler/plan­

lar so yut ola maz. Bu fi ili bir ça lış ma yı, ye­rin de de net le me yi ka çı nıl maz kı lar.

Ka rar la rın uy gu lan ma sı nın ger çek, doğ ru, bol şe vik de net imi par ti nin, par ti ör­güt le ri nin gün lük ya şa mın dan ha ber dar ol ma sı nı, şu ra da bu ra da olup­bi ten le r, ge liş me ler hak kın da so mut bil gi sa hi bi ol­ma sı nı be ra be rin de ge ti rir. Böy le si iliş ki le­ri, de net le me an la yı şı nı pra tik leş ti ren par­ti, ola sı ha ta la rı ön le mek ve mü ca de le nin sey ri ni anın da mü da ha le ile be lir le mek du ru mun da dır.

Ka rar la rın uy gu lan ma sı nın fi ili, ye rin­de de net len me si aşa ğı dan yu ka rı ya de­ne ti min de fi ili ol ma sı nı be ra be rin de ge ti­rir. Sta lin şöy le di yor:

“De net le me nin baş ka bir türü de var, aşa ğı dan de net le me; kit le le rin, yön len di ri­len le rin ön der le ri de net le me le ri, ha ta la rı nı açı ğa çı kar ma la rı ve on la ra, ha ta la rın or­ta dan kal dı rıl ma sı nın yo lu nu gös ter me le­ri. Böy le bir de net le me, in san la rın de net­len me si için en et ken araç lar dan bi ri si dir.” (Sta lin; “Über die Män gel der Par tei ar be­it und Maß nah men zur Li qu idi erung der trotz kis tisc hen und sons ti gen Dop pel­züng ler”, s. 38)

De mek olu yor ki, ko mü nist par ti si de­net le me nin her iki türünü de; üs ten al ta, alt tan üs te denetimi ger çek leş tir mek zo­run da dır. Bu tür den bir de net le me an la­yı şı par ti ve yö ne ti ci le riy le kit le le rin kay­naş ma sı nı, par ti nin kit le ler ta ra fın dan ta nı nan, ko ru nan, sa hip çı kı lan ve saf a­rın da mü ca de le edi len bir ger çek lik ol ma­sı nı mut lak ve mut lak be ra be rin de ge ti re­cek tir.

b­ Par ti Ka rar la rı nın Uy gu lan ma sı­nın De net le me Biçim ve Me tod la rı

Ka rar la rın uy gu la ma sı nın na sıl de­net le ne ce ği üze ri ne her yer de ve her

Komünist Partinin Bolşevikleştirilmesi Üzerine Bazı Notlar

42

za man ge çer li olan her han gi bir re çe te yok tur. Bu ra da önem li olan, de net le yen par ti yö ne ti ci si nin ya ra tı cı bir dü şün ce ye ve ini si ya ti fe sa hip ol ma sı dır. Bol şe vik bir de netimin ger çek leş ti ri le bil me si için de­net le yen yö ne ti ci nin, ne yi, ni çin de net len­di ği ni çok iyi bil me si ge rek mek te dir. Ör ne­ğin so yut bir di rek ti fin, ge nel ve han gi par ti ör gü tü ne yö ne lik ol du ğu pek bi lin me yen bir ka ra rın uy gu lan ma sı nın de ne ti min de or ta ya çı kan ha ta lar; bu tür den di rek tif ve ka rar la rın ger çek leş ti ri le me me si gi bi ba­şa rı sız lık lar par ti ör güt le ri ne ma le di le mez. De mek olu yor ki, de net le yen yö ne ti ci, de­ne ti me ön ce, ka ra rın, di rek ti fin ken di sin de baş la ma lı dır.

Uy gu la ma nın de net len me si nin biçim ve me to du hak kın da Le nin, sis te ma tik ve yo lun dan şaş ma yan bir ça ba yı, tek rar­la ma yı, sık sık de ne me yi, kı yas la ma yı, araş tır ma yı ve bu yol lar la el de edi len tec­rü be le re da ya na rak ha re ket et me yi öne rir. SBKP(B), ken di tec rü be le ri ne da ya na rak ka rar la rın uy gu la ma sı nı de net le me biçim ve me tod la rı hak kın da önem li bir kaç yol tes pit et miş tir:

De net le me nin bi rin ci ve en yo ğun bi-çim, fi ili, ye rin de kont rol dür.

De net le me nin ikin ci biçim, ye rel ör güt gö rev li le ri nin “mer kez”e çağ rıl ma sı dır.

De net le me nin üçün cü biçim de böl ge­ler den, alan lar dan ge len bil gi le rin, ra por­la rın tah lil edil me si dir.

Han gi biçimde olur sa ol sun ka rar la rın uy gu lan ma sın da de netimin doğ ru ör güt­len me si, de net le yen yö ne ti ci ve ya ku ru­mun ele alı nan so run la ra ne den li ob jek tif yak la şıp yak laş ma dı ğı na bağ lı dır. De net­le me, he sap sor mak, bur nu nu sürt mek, mut la ka ha ta bul mak de ğil dir ve ya ki şi sel sür tüş me nin fır sa tı ola rak de ğer len di ri­le mez. De net le me, san sas yon pe şin de

koş mak ve ya pi re yi de ve ya pa rak san­sas yon ya rat mak ve bu nun “kah ra ma nı” ol mak için bir fır sat de ğil dir. De net le me yi böy le al gı la yan bir par ti yö ne ti ci si ger çek bir yö ne ti ci, ko mü nist ola maz. O bir ka ri­ye rist tir, bü rok rat tır.

Han gi biçimde olur sa ol sun de net le­me de esas olan, sa de ce ha ta tes pi ti de­ğil dir. Bu işin ta li yö nü dür. Önem li olan, ka rar la rın pra ti ğe ge çi ril me si ve bu nun ya pı la bil me si için de ye rel ör güt le re yar­dım edil me si, on la rın önü nün, ola sı ha­ta lar ön le ne rek açıl ma sı dır. De net le me görev ve amacını böy le kav ra ma yan bir yö ne ti ci, hak et me di ği bir sta tü ye sa hip de mek tir.

‘Han gi biçimde olur sa ol sun de ne tim de esas olan, sa de ce ha ta tes pi ti de ğil dir’ den an la şıl ma sı ge re ken, de net le me de di kka­tin ön ce lik le ek sik lik le ri tes pi te ve on la rı yok et me ye yö nel me me si ol ma ma lı dır. Biz bu ra da, de net le ye nin “mut la ka ha ta bul ma lı yım” an la yı şıla hareket etmeme-sini, bu an lam da de net le me nin mut la ka ha ta ara mak, ce za lan dır mak ol ma dı ğı nı vur gu la mak is ti yo ruz.

Sta lin, par ti ka rar la rı nın uy gu lan ma­sın da de ne ti min ger çek leş ti ril me siy le il gi li ola rak şöy le der: “Han gi ko num da olur sa ol sun hiç kim se nin gö zü nün ya şı na ba kıl­ma ma lı dır ve da ima da va, da va nın çı kar­la rı gö zö nün de tu tul ma lı dır.” (C. 3, s. 323, Alm.)

Bir di zi ka ra rın ha ya ta ge çi ril me di ği, de netim sü re cin de açı ğa çı kı yor sa bu, her ko şul da ye rel ör güt le rin bir ha ta sı ola­rak gö rü le mez. Ka rar la rın ha ya ta ge çi ri­le me me si ne, ön ce lik le bu ka rar la rın her bir ko mü nis te, par ti kit le si ne, par ti çev re­si ne ger çek ten kav ra tı lıp kav ra tıl ma dı ğın­dan, sözko nu su alan da par ti ör güt le ri nin ve et ki le di ği miz kit le nin ha re ke te ge çi ri lip

Komünist Partinin Bolşevikleştirilmesi Üzerine Bazı Notlar

43

ge çi ri le me di ğin den ve bun da ka rar la rın kav ra nıp kav ran ma yı şı nın ro lü nün olup ol ma dı ğın dan baş lan ma lı dır. So ru na, de­net le me ye böy le baş la ma yan bir ön der lik, iyi bir ön der lik ola maz.

Di ğer ta raf tan, ka rar lar ne den li doğ ru olur lar sa ol sun lar, za ma nın da, uy gu la yan güç le re ulaş tı rıl maz lar sa, ör güt le yi ci, ha­re ke te ge çi ri ci güç le ri ni yi ti rir ler.

Son ola rak şu nu da be lir te lim:İs ter yu ka rı dan aşa ğı ya is ter aşa ğı dan

yu ka rı ya ve han gi biçimde olur sa ol sun de net im, ay nı za man da bir ko mü nist ah­lak, bol şe vik eleş ti ri ve öze leş ti ri me se le­si dir.

(II)Par ti de Bil gi Akı şıBir or du, is tih ba rat ol mak sı zın her han­

gi bir ha re ka ta gi ri şe mez. Par ti de, iyi ör­gü len miş bil gi akı şı na sa hip ol mak sı zın fa ali ye ti yö ne te mez. Ya şam, ger çek du­rum hak kın da bil gi nin ol ma dı ğı ko şul lar­da par ti yö ne ti mi nin sa ğır laş tı ğı nı ve kör­leş ti ği ni, yö ne te mez du ru ma düş tü ğü nü, aya ğı nın al tın da ki ze mi nin kaydığını ve ni ha yet can lı pra tik ten kop tu ğu nu gös ter­mek te dir.

Şu ra da ve ya bu ra da sözko nu su olan bir çok ha ta, bil gi akı şı nın sağ lan ma mış ol ma sın dan kay nak lan mak ta dır. Par ti ye bil gi akı şı sağ lan mış ol sa, şu ra da ki ve ya bu ra da ki ge liş me ler den anın da, ob jek tif, çok yön lü bil gi le ndi ril miş ol sa bir çok ha ta­ya dü şül me miş olur, bir çok ek sik lik tes pit edi le rek gi de ril miş olur. De mek olu yor ki bir bü tün ola rak par ti nin ve onun ör güt le ri­nin fi ili ola rak ha re ket ede bil me le ri, ge liş­me le re mü da ha le edip yön ve re bil me le ri ve güç le ri ha re ke te ge çi re bil me le ri için iyi ör güt len miş bir bil gi akı şıy la bes len me le ri ka çı nıl maz dır. Bu nun için dir ki iyi ör güt­

len miş bir bil gi akı şı ol mak sı zın, iyi bir yö­ne tim de sözko nu su ola maz.

İyi ör güt len miş bir bil gi akı şın da ne tür­den özel lik ler aran ma lı dır?

a­ Par ti nin bil gi top la ma sı ob jek tif ol ma lı dır.Bu ra da an la şıl ma sı ge re ken, sözko nu­

su alan da ger çek du ru mun ne ol du ğu nun bü tün çıp lak lı ğıy la or ta ya kon ma sı dır; hiç­bir ek sik lik, hiç bir ha ta giz len me me li dir, önem siz leş ti ril me me li dir. An cak so ru nu bü tün çıp lak lı ğıy la or ta ya ko yan bir bil­gi len dir me, ön der li ğin doğ ru so nuç lar çı­kar ma sı na, doğ ru ka rar lar al ma sı na ve so ru nun or ta dan kal dı rıl ma sı na ka tkı da bu lu nur. Ger çe ği tam an la mıy la yan sıt ma­yan bil gi len dir me, par ti mer ke zi nin ve ör­güt le ri nin yan lış so nuç la ra var ma sı na ne­den olur. Ob jek tif bil gi len dir me ger çek le re da ya nan bil gi len dir me dir. Ak si bir du rum, tah min , de di ko du, spekülasyondur.

b­ Bil gi akı şı anın da sağ lan ma lı dır.Bil gi akı şı, her han gi bir alan da olup bi­

ten anın da ile til mez se par ti mer ke zi nin ve de ör güt le ri nin si ya si ya şa ma, ge liş me le­re doğ ru mü da ha le si sözkonusu ola maz. Anın da bil gi akı şı nın sağ lan ma ma sı du ru­mun da par ti, sub jek tif, so yut de ğer len dir­me ya pa bi lir, si ya si ge liş me le rin ge ri sin de ka lır, ini si ya tif ko ya maz, güç le ri ni se fer ber ede mez. Doğru bilgi akışı geciktirilirse amacına ulaşamaz.

c­ Bil gi akı şı ve gün cel so run lar.Bil gi len dir me nin içe ri ği bel li ka lıp la ra

sığ dı rı la maz; bil gi len dir me nin içe ri ği şöy le ol ma lı dır, böy le ol ma lı dır de ne mez. Böy­le ha re ket edil me si du ru mun da ger çe ğin, ya şa mın çok yön lü lü ğü nün ge ri sin de ka­lmış olunur. Şüp he siz ki par ti nin, top lum­

Komünist Partinin Bolşevikleştirilmesi Üzerine Bazı Notlar

44

sal­si ya si ge liş me yi et ki le yen her tür den bil gi len dir me ye ih ti ya cı var dır. Ama bu, bil gi akı şın da bel li ön ce lik le rin gö zö nün de tu tul ma ya ca ğı an la mı na gel mez.

Bil gi len dir me nin –ay nı za man da par­ti ba sı nı nın da– içe ri ği ni, o an da ki so mut du rum, par ti nin te mel gö rev le ri be lir le me­li dir. Gün cel so run la rı ya ka la ya ma yan bil­gi akı şı, par ti yi so yut laş tı rır, ha ya tın ge ri­si ne iter, bi ti rir, yok eder.

Bu kon uda şu söylenebilir; içe rik ba­kı mın dan bil gi len dir me gün cel ol ma lı dır. Bil gi akı şı, ge nel par ti fa ali ye ti ne, par ti ör­güt le ri nin o an da ki gö rev le ri ne uy gun luk arz et me li dir.

d­ Bil gi akı şı dü zen li ol ma lı dır.Her par ti li bi lir ki, bil gi akı şı özel lik le

kam pan ya ve “ola ğan”ın öte sin e ge çen du rum lar da yo ğun la şır. Ak si du rum lar­da ise bil gi akı şın da ra hat sız edi ci, mü­ca de le yi ge ri le ti ci, du ra ğan lı ğa yol açı cı de re ce de bir ge ri le me, dü zen siz lik olur ve par ti, an cak ye ni bir ge liş me sözkonu-su ol du ğun da bil gi len di ri lir. Böy le bir bil gi akı şı, ta bii ki yan lış tır. Dü zen siz bil gi akı şı par ti yi si ya si ola rak şa şı ya par, hat ta kör­leş ti rir. Bel li alan lar dan, böl ge ler den dü­zen li bil gi len dir me nin, bel li alan lar dan ve böl ge ler den de dü zen siz bil gi len dir me nin gel di ği ni dü şü ne lim. Bu du rumda par ti ba­sı nı nı izleyen okur sa nacaktır ki, par ti sa­de ce o alan lar da ve böl ge ler de mü ca de le edi yor, di ğer alan lar da ve böl ge ler de mü­ca de le et mi yor. Böy le bir ima jın uyan ma­sı nın ye ga ne ne de ni bir ta raf tan dü zen li, di ğer ta raf tan da dü zen siz bil gi akı şı nın ol ma sı dır.

Bil gi akı şın da ki dü zen li lik ve yo ğun­lu luk bel li dö nem ler le (kam pan ya vs.) sı­nır lan dı rı la maz. Ön der li ğin ve par ti ör güt­le ri nin sis te ma tik ve doğ ru ça lış ma sı nı,

ön der lik et me si ni is ti yor sak, bil gi akı şı nın da sis te ma tik/dü zen li ol ma sı nı sağ la mak zo run da yız. Sis tem li ve dü zen li bil gi akı şı ol mak sı zın doğ ru bir par ti ça lış ma sı söz-konusu ola maz.

e­ Bil gi len dir me çok yön lü ol ma lı dır.Bil gi len dir me olum lu ve olum suz ge liş­

me le rin top la mı ve ya bir ta kım ge liş me le­rin, ör nek le rin alt al ta sı ra lan ma sı de ğil dir. Bil gi len dir me, sa de ce ba şa rı la rı mı zın ve­ya sa de ce ha ta la rı mı zın da an la tı mı de ğil­dir. Çün kü ya şam, sa de ce bi zim bil gi di ye sı ra la dı ğı mız olum lu­olum suz ge liş me le­rden, ba şa rı la rı mız dan ve ya ha ta la rı mız­dan iba ret de ğil dir. Bil gi, ay nı za man da, te sad üfen, ge li şi gü zel se çil miş olay la rın bir top la mı da de ğil dir.

Bil gi, par ti nin fa ali ye ti ni tah lil eden bir dö kü man dır. Bil gi nin böy le bir dö kü man ola bil me si için onun, ana li ze, ge nel leş­tir me ye, so nuç lar çı kar ma ya, ka rar lar al­ma ya mad di te mel teş kil eden olay la rı/ger çek le ri, ge liş me le ri içer me si ge re kir. Bu an lam da Le nin şöy le der: “tam ve şüp­he gö tür mez ger çek ler den olu şan, des tek alı na bi le cek, her han gi bir ‘ge nel’ ve ya ‘ör­nek’ bir araş tır ma nın kar şı sı na çı kar tı la­bi le cek bir te mel (da ya nak­çn) el de edil­me li dir. Ama bu nun ger çek ten bir te mel ola bil me si için mün fe rit ger çek ler de ğil, sözkonusu so run la il gi li olan ger çek le rin bü tü nü, is tis na sız bü tü nü ele alın ma lı dır. Ak si tak tir de ka çı nıl maz ola rak, ger çek­le rin key fi se çil dik le ri… bü tün lü ğü için de ta ri hi gö rü nüm le rin ob jek tif bağ la mı ve kar şı lık lı ba ğım lı lık la rı ye ri ne, bel ki de kö­tü bir şe yin hak lı çı kar tıl ma sı için sub jek tif bir ka rı şı klık ya pı lı yor şüp he si do ğar. Bu sık ça sözkonusu olu yor.” (“Sta tik der So­zi olo gie”, C. 23, s. 286, Alm)

Komünist Partinin Bolşevikleştirilmesi Üzerine Bazı Notlar

45

Bu na gö re bil gi len dir me, par ti nin ön gö­rü lü ha re ket ede bil me si ni sağ la ma lı dır.

f­ Bil gi len dir me et ki li ol ma lı dır.Bil gi len dir me nin an la mı, ön der li ği ve

par ti ör güt le ri ni sa de ce ge liş me ler üze ri­ne bil gi len dir mek le sı nır lı ola maz. Bil gi­len dir me ay nı za man da ye ni görevler ve yönelimler gün de me ge tir me li dir, par ti nin fi ili ola rak ha re ket et me si ni; ge liş me le re doğ ru bir şe kil de mü da ha le et me si ni sağ­la ma lı dır. Bil gi len dir me, par ti nin bü tü nü nü et ki le yen, uf ku nu açan bir dö kü man ola­rak gö rül me li dir. Par ti nin fi ili ha re ket et­me si ni, ge le ce ğin so run la rı nı tar tış ma sı nı sağ la ma yan bir bil gi len dir me et ki li de ğil­dir. Ör ne ğin bir fab ri ka hüc re si nin bil gi len­dir me ça ba sı, yal nız ca o an da o fab ri ka­da olan bi te ni, ge çi ci ola nı sun mak ola rak ka lır sa, bu ara da par ti ça lış ma sı nın ge liş­me si ni en iyi ih ti mal le ge cik ti rir. Ya ni bil­gi len dir me, ya rı nı, ge le ce ği ve gele ce ğin so run la rı nı da içer me li dir, içe re bil me li dir. Bir son ra ki sür ecin, mü cade le hat tı nın ve­ri le ri ni de su na bil me li dir. Dev ri mi ha zır la­mak la gö rev li par ti mer ke zi ve ye rel ör güt, bu ha zır lı ğın ge nel sey ri üze rin de ege­men ol ma yı an cak bu şe kil de sağ la ya bi lir.

g­ Bil gi akı şı yu ka rı dan aşa ğı ya da ol ma lı dır.Bu ra ya ka dar hep aşa ğı dan yu ka rı ya

alt par ti ör güt le rin den üst par ti ör güt le ri­ne, par ti mer ke zi ne bil gi akı şın dan bah­set tik. Bil gi akı şı yu ka rı dan aşa ğı ya doğ ru da sağ lan ma lı dır. Böy le bir bil gi akı şın da amaç, alt par ti ör güt le ri ni ge rek li gö rü len kap sam da mer ke zi ça lış ma üze ri ne bil gi­len dir mek tir. Böy le bir bil gi akı şı nın sağ­lan ma dı ğı du rum da, alt par ti ör güt le ri , par ti kit le si ve ya ge nel bir ifa dey le ye rel par ti ör güt le ri, ge liş me le ri, par ti nin du ru­

mu nu, ak tü el so run la rı ve çö züm yol la rı nı bü tün bo yut la rıy la kav ra ya maz lar. Böy le bir bil gi akı şı na ge rek li öne mi ver me yen par ti, ye rel ör güt le rin den kop ma, tec rit ol­ma, ye rel ör güt le ri ni ken di li ğin den ci li ğe it­me teh li ke siy le kar şı kar şı ya ka lır.

Yu ka rı dan aşa ğı ya bil gi len dir me ye rel ör güt le re pers pek tif, yön ve rir, on la rı eği­tir. Her bir ye rel ör gü tün, dö nem dö nem de ğil, dü zen li, sis te ma tik ola rak yu ka rı­dan gön de ri len bil gi le re ih ti ya cı var dır. Mer kez den ya da yu ka rı dan bil gi len dir me sa ye sin de bir ye rel ör güt, alt ta ki bir bi rim, ken di fa ali ye tiy le ge nel par ti fa ali ye ti ara­sın da ki fark la rı, olum suz luk la rı da ha ra hat gö rür ve ken di fa ali ye ti ni, par ti fa ali ye ti nin ge ne liy le uyum lu ha le ge tir mek için iti lim ka za nır.

Par ti nin Bil gi Kay nak la rıPar ti bil gi el de et mek için bir çok kay­

nak tan ya rar la nır. Bu kay nak la rın için de en önem li ola nı, par ti ör güt le ri nin top lan­tı tu ta nak la rıdır. Par ti ör güt le ri nin dü zen li gön der mek zo run da ol duk la rı ra por lar da önem li bil gi kay na ğı dır.

Par ti, ken di ne öz gü bil gi kay nak la rı da oluş tu ra bi lir. Bun la rın ne tür den kay nak­lar ola ca ğı ta ma men so mut ve doğ ru dan par ti yi il gi len di ren bir me se le dir. Ör ne ğin ye rel ör güt len me le ri de net le me ye gön­de ri len par ti gö rev li si bir bil gi kay na ğı dır. Ama ay nı za man da ye rel par ti ör güt le rin­den, üye ler den ve ya par ti çev re sin de yer alan; dev rim ci ler den, par ti ba sı nı nı ta kip eden sı ra dan iş çi ler den alı nan mek tup lar, ol duk ça önem li bi rer bil gi kay na ğı dır lar. Le nin’in iş çi mek tup la rı na ver di ği öne mi unut ma ya lım. O, bu mek tup lar dan, ger­çek du rum hak kın da, kit le le rin ruh ha li hak kın da, par ti nin, po li ti ka sı nın yı ğın lar ta ra fın dan kav ra nıp kav ran ma dığı hak­

Komünist Partinin Bolşevikleştirilmesi Üzerine Bazı Notlar

46

kın da ve ya ye rel par ti ör güt le ri nin ça lış­ma la rı hak kın da bel li de ğer len dir me ler ya pa bi le cek so nuç la ra va rı yor du.

Bun la rın öte sin de par ti gö rev li le ri bu­lun duk la rı alan lar da ve ya gi ttik le ri yer ler­de sı ra dan in san lar la ko nu şa rak, on la ra bi linç li so ru lar yö nel te rek, hem ge nel an­lam da ve hem de bel li ko nu lar üze ri ne çok de ğer li bil gi el de ede bi lir ler.

Par ti bil gi kay nak la rı nın çok yön lü, çe­şit li ol ma sı onun si ya si ge liş me le re mü­da ha le et me, yön ver me gü cü nü de ele ve rir. Bil gi kay nak la rı nın çe şit li li ği, par ti ye du ru mun en ger çek tab lo su nu el de et me ola na ğı ve re ce ğin den, du ru ma uy gun en doğ ru pra tik, ör güt sel po li ti ka la rı ge liş tir­me si ni de ola nak lı kı lar.

(III)Ga ze te ve aji tas yon

I­ Ko mü nist Par ti nin En Güç lü, En Kes kin Si la hı Ola rak Ba sın

Top lum la rın, dev let le rin, par ti le rin ve baş ka ku rum la rın ya şa mın da ba sı nın, baş ta da ga ze te nin fev ka le de önem li rol oy na dı ğı, tar tı şıl maz bir ger çek tir. Bu an­lam da Le nin şöy le der: “Ga ze te ler, bro­şür ler, açık la ma lar pro pa gan da, aji tas yon ve ör güt len me nin zo run lu bir fa ali ye ti ni ye ri ne ge ti rir ler. Bir ga ze te ci lik me ka niz­ma sı ol mak sı zın hiç bir kit le ha re ke ti şu ve ya bu öl çü de me de ni bir ül ke de bir şey ya pa maz” (“Der ‘Ra di ka lis mus’, die Kin­derk rank he it im Kom mu nis mus,C. 31, s. 101).

Ka pi ta list top lum da bur ju va ba sın, ha kim sı nıf a rın elin de önem li bir si lah­tır. Bur ju va zi bu si la hı, ken di ha ki mi ye ti­ni ebe di kıl mak için kul la nır. Ka pi ta lizm de bur ju va ba sın, ba sın te kel le ri nin elin de dir. Ga ze te ler, der gi ler, te le viz yon lar vb. bi rer

kar kay na ğı dır ve ge niş yı ğın la rı al dat ma­nın, dü şün me le ri ni en gel le me nin öte sin de bir içe rik le ri yok tur.

Bur ju va zi, ken di dü ze ni le hi ne pro pa­gan da ve aji tas yon için akıl al maz bo yut­la ra va ran har ca ma lar ya par. Onun elin de en mo dern tek no lo jiy le do na tıl mış ba sı­mev le ri, re dak si yon me ka niz ma sı var dır. Plazalara doldurduğu sa tın al dı ğı ya zar la­rı, ga ze te ci le ri var dır.

Sa de ce bu bir kaç söz den de an la şı­la ca ğı gi bi, bur ju va ba sın an ti de mok ra tik, halk düş ma nı bir ba sın dır. Onun gö re vi, yı ğın la rın bey ni ni, bi lin ci ni ze hir le mek tir, on la rın dik ka ti ni önem li eko no mik ve si ya­si so run lar dan baş ka yön le re çek mek tir, ya la nı ger çek di ye an lat mak tır.

De mok rat, dev rim ci ve sos ya list ba sı­nın ama cı ta ma men baş ka dır. Bu ba sı nın ama cı mil yon lar ca iş çi ye, emek çi ye, bü­tün halk yı ğın la rı na hiz met et mek tir, on­la ra top lum sal ger çe ğin ne ol du ğu nu ve sö mü rü den kur tul ma nın yo lu nu gös ter­mek tir.

Dev rim ci ba sı nın ta ri hi ne bak tı ğı mız­da, bol şe vik le rin ye ni tip te bir ba sın ge liş­tir dik le ri ni gö rü yo ruz; ger çek ten dev rim ci, pro le ter ve de mok ra tik bir ba sın. Bu ko nu­da Sta lin şöy le der;

“Sos yal de mok rat la rın (ko mü nist le rin ­çn) or ga nı ola rak ga ze te, iş çi ha re ke ti ne ön der lik et me li dir, ona yo l gös ter me li ve onu ha ta lar dan ko ru ma lı dır… Ga ze te nin en önem li gö re vi, iş çi kit le le ri nin müm­kün ol du ğun ca ya nın da ol mak tır, on la rı et ki le me ola na ğı na sa hip ol mak tır, on la­rın bi linç li ve yö ne ten mer ke zi ol mak tır… Ga ze te, iş çi ha re ke tiy le bağ la m için de ki bü tün so ru la ra açık ce vap ver me li dir, il­ke sel so run la ra açık lık ge tir me li dir, iş çi sı nı fı nın mü ca de led eki ro lü nü te orik ola­rak açık la ma lı dır ve iş çi nin kar şı laş tı ğı her

Komünist Partinin Bolşevikleştirilmesi Üzerine Bazı Notlar

47

ola yı bi lim sel sos ya liz min ışığ ıy la ay dın­lat ma lı dır” (“Ge le it wort der Re dak ti on”, C. 1, S. 7­8, Alm.)

Sı nıf mü ca de le sin de ga ze te nin öne mi ve ro lü hak kın da da Le nin şöy le der:

“Ga ze te nin ro lü, sa de ce dü şün ce le­rin yay gın laş tı rıl ma sıy la, sa de ce si ya si eği tim ve si ya si ola rak ay nı dü şün ce de olan la rın ka za nıl ma sıy la sı nır lı de ğil dir. Ga ze te, sa de de ko lek tif bir pro pa gan da cı ve aji ta tör de ğil, bi la kis ko lek tif bir ör güt le­yi ci dir de.” (c. 5, s. 11)

De mek olu yor ki, ga ze te nin ko lek tif aji­ta tör lü ğü, pro pa gan da cı lı ğı ve ör güt le yi ci­li ği, onun kit le sel aji tas yon ba kı mın dan ne den li el zem ol du ğu nu gös te ri yor.

Ga ze te ve aji ta tör! Ga ze te va sı ta sıy la ça lış mak bir aji ta tö rün en önem li gö re vi­dir. Aji ta tör bu gö re vi ni ne den li ba şa rı lı ola rak ye ri ne ge ti rir se, ko mü nist par ti nin ge niş yı ğın lar la olan ba ğı o den li sağ lam­la şır, pe ki şir. Aji ta tör, par ti nin en ko lay, en yay gın bir şe kil de ga ze te va sı ta sıy la ge niş yı ğın la ra ses len di ği ni as la ve as la unut ma ma lı dır.

O hal de aji ta tö rün yap ma sı ge re ken ne dir? Aji tas yon ça lış ma sı için aji ta tö rün her şey den ön ce yap ma sı ge re ken, onun te mel gö re vi, ma ter yal ola rak ga ze te nin yo rum lan ma sı nı kap sam laş tır mak ve mü­kem mel leş tir mek tir. Aji ta tör, sa de ce ken di ga ze te si ni de ğil, baş ka ga ze te le ri de, bur­ju va ba sı nı da aji tas yon ama cıy la kul lan­ma sı nı be cer me li dir. Bu nun için her se fe­rin de baş ka bir ya yın kul lan mak ye ri ne, her za man kul la na bi le ce ği, ama ca uy gun ma ter ya lin bol ol du ğu, her yer de bu lu nan (bur ju va) ga ze te le ri ve der gi le ri tes pit et­me li dir. Aji ta tör, ken di ga ze te sin de ve seç­ti ği bur ju va ba sın da aji tas yon ça lış ma sı için önem li olan nok ta la rı tes pit et me li dir. Bu nu ya pa bil mek için aji ta tör her şey den

ön ce ga ze te yi doğ ru oku ma sı nı öğ ren­me li dir. Ga ze te yi, doğ ru oku mak, gün cel, il ginç ola nı; önem li ola nı kav ra mak ve bu­nu aji tas yon ça lış ma sı nın mer ke zi ne koy­mak tır.

Ga ze te nin doğ ru okun ma sı na sıl olur? Aji ta tör, ga ze te yi oku ma ya başyazı ile baş la ma lı ve kö şe ya zı la rıy la de vam et­me li dir. Bu nun ne de ni açık tır: Başyazı ve kö şe ya zı la rın da ge nel lik le en önem li, en te mel si ya si ve eko no mik so run lar, ül ke­de ki ve dün ya da ki en önem li ge liş me ler ele alı nır.

Baş yazı ve kö şe ya zı la rın da iş le nen ko nu lar, aj ta tö rün ön ce lik le han gi so run­la rı ça lış ma sın da ön pla na çı kart ma sı ge­rek ti ği ni gös te rir ler.

Bu nun öte sin de aji ta tör, ga ze te nin, o sa yı sın da özel bir ko nu yu kap sam lı bir şe­kil de ele alıp al ma dı ğı na, be lli dö kü man­la ra, par ti du yum la rı na/açık la ma sı na yer ve rip ver me di ği ne bak ma lı dır.

Aji ta tö rün, aji tas yon fa ali ye ti için en önem li ma ter yal le ri top la mış ve aji tas yon fa ali ye ti ne ha zır lan mış ol ma sı so ru nun sa de ce bir yö nü dür. Bu du rum da aji ta tör, yar dım cı araç la ra da ya na rak aji tas yon fa­ali ye ti ne ha zır lan mış olur. Pro fes yo nel bir aji ta tör için her şe yin üze rin de be lir le yi ci öne mi ha iz olan nok ta, bü tün ha zır lık la rı nı par ti po li ti ka sı ışı ğın da ya pıp ya pa ma dı­ğı dır, eko no mik, top lum sal, si ya si vb. bir ta kım gün cel ve ge le ce ğe yö ne lik so ru­la ra ce vap ve rip ve re me di ği dir. Aji ta tör, sa de ce ken di ba sı nı, ga ze te si te me lin de aji tas yon fa ali ye ti ne nis pe ten ko lay ha zır­la nır. Çün kü ele ala ca ğı so run la rın ce va bı ga ze te de de var dır. So run, bur ju va ba sın, baş ka ba sın aji tas yon ma ter ya li ola rak kul la nı lır ken or ta ya çı kar. Ge nel ye ter li ol ma nın öte sin de bu ne den den do la yı da aji ta tör her şey den ön ce dü zen li bir şe kil­

Komünist Partinin Bolşevikleştirilmesi Üzerine Bazı Notlar

48

de ken di si ni her alan da (eko no mi, po li ti­ka, fel se fe vs) sü rek li ye tiş tir me li dir, sü­rek li oku ma lı ve bi linç dü ze yi ni ve ala nı nı ge liş tir me li ve de rin leş tir me li dir. Sis te ma­tik bir oku ma ve araş tır ma; ken di ni si ya si, ide olo jik, kül tü rel ge liş tir me pro fes yo nel bir aji ta tör için “ol maz sa ol maz” ku ral dır.

II. Ga ze te ile Ça lış ma nın Biçim ve Me tod la rı

Aji tas yon fa ali ye ti için ga ze te nin de­ğer len di ril me si nin, ma ter yal ola rak kul la­nıl ma sı nın bir çok biçim ve me to du var dır. Ba sın öz gür lü ğü nün, şu ve ya bu şe kil de de mok ra si nin (bur ju va) ge çer li ol du ğu ül­ke ler de müm kün olan her alan da, uy gun ör güt len me ler le bu iş ya pı la bi lir. Ama fa­şist dik ta tör lük le rin ha kim ol du ğu ül ke­ler de, her şe yin de ne tim al tın da ol du ğu, in san la rın bi ra ra ya gel me le ri nin suç sa­yıl dı ğı, ile ri ci, dev rim ci, sos ya list ba sı nın sü rek li bas kı gör dü ğü Tür ki ye gi bi ül ke­ler de aji tas yon fa ali ye ti için ga ze te ile ça lış ma nın form ve me tod la rı ol duk ça sı­nır lı dır. Ta bii ki ko mü nist ler ken di le ri ni bu­nun la sı nır la maz lar ve bu lun duk la rı ala nı, her ola na ğı, mü ca de le yi bir adım da ha ile­ri ye gö tür mek için mev zi ola rak de ğer len­di rir ler. Bu her bir mev zi, ay nı za man da aji tas yon ça lış ma sı nın ya pıl dı ğı alan lar ­dır. Biz bu ra da işin ör güt len me so ru nu nu bir ke na ra bı ra ka rak, aji tas yon fa ali ye ti için ga ze te nin ma ter yal ola rak kul la nı lı şı­nın en yo ğun, en ge çer li biçim ve me to du­nu ele ala ca ğız.

Yük sek ses le oku makBaş ka la rı na ga ze te oku mak si ya si kit le

aji tas yo nu nun en yay gın biçimidir. Le nin, “Isk ra”nın iş çi top lan tı la rın da okun ma sı nı çok önemser ve bu nu bir aji tas yon fa ali­ye ti ola rak de ğer len di rir di:

“Çok kı sa bir za man ön ce bir… as ker­den, mer ke zi Rus ya’nın üc ra bir… fab ri ka ka sa ba sın da ‘Isk ra’nın bir çok çev re de 10­15 ki şi lik top lan tı lar da okun du ğu nu duy­muş tum. (Ama) ko mi te ve alt ko mi te her sa yı yı da ha ön ce biz zat oku yor lar ve her ma ka le nin aji tas yon açı sın dan na sıl de­ğer len di ri le ce ği ni be ra ber ce be lir li yor lar. … Her ha ber, aji tas yon öne mi açı sın dan tar tı şıl ma lı, her ha ber iş çi çev re sin de söz-konusu şe hir de top lan ma alış kan lı ğı olan bü tün iş çi le rin bü tün çev re sin de okun ma­lı.” (Bü tün Eser le r, C. 6, s. 309)

Le nin, Rus ya’ya gön der di ği mek tup la­rın dan bi rin de de (1903) Isk ra’nın iş çi top­lan tı la rın da oku nup okun ma dı ğı nı, ma­ka le le rin tar tı şı lıp tar tı şıl ma dı ğı nı, han gi tür den ma ka le le rin da ha büyük bir is tek le okun du ğu nu so rar.

Bol şe vik par ti nin dev rim ön ce si ta ri hi; il le gal ça lış ma dö ne mi bol şe vik ga ze te le­rin na sıl aji tas yon araç la rı ola rak de ğer­len di ril dik le ri ni gös te rir. Özel lik le Le nin ve Sta lin, bol şe vik ga ze te le ri n iş çi top lan tı la­rın da okun ma sı nı, aji tas yon ça lış ma sı nın önem li bir me to du ola rak gör müş ler dir.

Aji ta tör, böy le bir ça lış ma ya na sıl ha­zır la nır? Gazete oku ma top lan tı la rı dü­zen le yen aji ta tö rün han gi amaç la rı ola bi­lir? Böy le si top lan tı lar da aji ta tö rün ama cı, din le yi ci le re okun ma sı nı plan la dı ğı ya zı­la rı kav rat ma ya ça lış mak tır. Amaç ga ze­te nin, en azın dan oku nan kıs mı nın ve ya aji ta tö rün iş le di ği ko nu la rın doğ ru kav ran­ma sı nı sağ la mak tır.

Birlikte sesli oku mak, ga ze te nin ta ma­mı nın or tak la şa okun ma sı an la mı na gel­mez. Bu, hem im kan sız dır, hem de ama ca uy gun de ğil dir. Birlikte oku mak, aji ta tö rün seç miş ol du ğu, okun ma sı nı is te di ği ma­ter ya lin din le yi ci le re ta nı tıl ma sı dır.

Komünist Partinin Bolşevikleştirilmesi Üzerine Bazı Notlar

49

De mek olu yor ki pro fes yo nel bir aji ta­tör, ga ze te yi top lan tı dan ön ce in ce le mek zo run da dır. Ak si tak tir de o iyi bir aji ta tör ola maz. Bu nun öte sin de pro fes yo nel bir aj i ta tör, din le yi ci le ri nin si ya si kav ra yış se­vi ye si ni ve top lan tı ya ka tı lan la rın il gi sa­ha sı bi le şi mi ni bi lmek zo run da dır. Böy le bir top lan tı ya 8 ki şi ka tı lı yor ve bun la rın 6’sı be le di ye de, 2’si teks til de ça lı şı yor sa ve aji ta tör ge rek siz bir şe kil de teks til iş çi­le ri nin so ru nu nu ön pla na çı ka rı yor ve di­ye lim ki, be le di ye iş çi le ri nin de vam eden gre vi ni ta li bir so run ola rak ele alı yor sa ta­ma men yan lış bir iş ya pı yor de mek tir. Di­ğer bir ifa dey le; pro fes yo nel bir aji ta tör top lan tı ya ka tı lan la rın han gi iş yer le rin de ça lış tık la rı nı, ne gi bi so run la rı (iş ye ri­sek­tör) ol du ğu nu çok iyi bil mek zo run da dır. Din le yi ci le rin si ya si ve kül tü rel se vi ye si ni, ça lış ma du rum la rı nı bi len aji ta tör, ha zır­la dı ğı/ha zır lan dı ğı ko nu nun de rin li ği ni ve kap sa mı nı be lir ler. Böy le lik le top lan tı nın yü zey sel ol ma sı ve ya si ya si­te orik ola rak ağır ol ma sı en gel len miş olur.

Aji tas yon fa ali ye ti için ya pı lan ha zır­lık, bir aji ta tö rün ba şa rı lı olup ol ma dığ ını ve ya olup ol ma ya ca ğı nı ele ve rir. Bir aji­ta tör dü şü ne lim; ga ze te ye ve ya aji tas yon ma ter ya li ola rak seç ti ği ya zı la ra şöy le bir göz at mış ol sun ve bu ara da da “bun la­rı bi li yo rum” di ye mı rıl dan sın. Ve “bun la rı bi li yo rum”a gü ve ne rek gö re vi ni ic ra ya ko­yul sun. Şim di baş ka bir aji ta tör dü şü ne­lim. Bu aji ta tör, dün ya nın ve ül ke nin eko­no mik­si ya si kon jonk tü rü nü, top lan tı ya ka tı lan la rın kül tü rel­si ya si se vi ye le ri ni, il gi alan la rı nı dik ka te ala rak ma ter yal seç sin. Bu aji ta tör, ay nı za man da ka fa sı na ve ya not def te ri ne ya ban cı ke li me le rin an la mı­nı, ya ban cı isim le ri, bran şa öz gü de yim le­ri ni not et sin. Bun lar dan han gi si ba şa rı lı olur? Bun lar dan bi rin ci si, gö re vi ni ha fi fe

alı şın dan do la yı sa de ce yapmış ol maz, o par ti ye kar şı bir suç iş le miş olur. İkin ci si ise gö re vi ni ba şa rıy la ye ri ne ge ti rir.

Aji ta tör, oku ma sü re si ni uzun tut ma­ma lı dır. Okun ma sı nı ve tar tı şıl ma sı nı doğ ru bul du ğu ma ter ya lin okun ma sü re si bir saati aşmamalıdır.

Oku ma aşa ma sıAji ta tör, oku ma ya baş la ma dan ön ce,

han gi ko nu nun ele alı na cağ ını, ni çin böy­le bir se çi min ge rek li ol du ğu nu top lan tı ya ka tı lan la ra açık la ma lı dır. Böy le ce, dik kat­le rin ele alı nan ko nu ya çe kil me si da ha baş tan sağ lan mış olur.

Oku ma gö re vi ni biz zat aji ta tö rün ye­ri ne ge tir me si en doğ ru ve en et ki le yi ci yön tem dir. Açık­se çik, harf e ri, ke li me le ri yut ma yan, nok ta sı na, vir gü lü ne, vur gu la­ma sı na dik kat eden bir oku yu cu ge rek li­dir. Bu özel lik le re dik kat et me yen, akı cı, ne re dey se bü yü le yi ci ol ma yan bir oku yu­cu, sı kı cı olur, il gi yi da ğı tır ve oku ma ey­le mi ba şa rı sız olur. Aji ta tör, bu özel lik le re sa hip de ğil se, oku ma sı nı en iyi be ce ren bi ri si oku ma lı dır. AArdı sıra gelen sorular, yanıtlar ve tartışma bölümü ise aji tas yon fa ali ye ti nin bu bö lü mü, ça lış ma nın en zor ve en çok so rum lu luk ge rek ti ren bö­lü mü dür. Bu bö lüm de aji ta tö rün ye te ne ği, so ru na ne de re ce ha kim ol du ğu ve ay nı za man da –zor lan ma du ru mun da– so rum­lu lu ğu nun ne de re ce bi lin cin de olup ol ma­dı ğı açı ğa çı kar. Bu bö lüm de aji ta tör, ko­nuy la il gi li yö nel ti len bü tün so ru la ra ce vap ver mek le, tar tış ma yı yön len dir mek le kar şı kar şı ya dır. So ru lan so ru la ra, top lan tı ya ka tı lan baş ka la rı nın da ce vap ver me le­ri ni sağ la mak böy le lik le ka tı lan la rı tar tış­tır mak us ta, mes le ği ni bi len bir aji ta tö rün işi dir. Ta bii ki son söz aji ta tö rün dür. O, du­

Komünist Partinin Bolşevikleştirilmesi Üzerine Bazı Notlar

50

ru ma gö re ce va bı to par la yı cı ola rak, so­mut laş tı ra rak vs. ve rir.

Öy le du rum lar olur ki, aji ta tör şu ve ya bu so ru ya ce vap ve re mez. Bu du rum da ya pıl ma sı ge re ken açık lık tır. “Bu so ru nun ce va bı nı ve re cek du rum da de ği lim, bir da ha ki se fe re ce vap lan dı rı rım” de mek tir. So rum lu lu ğu nun bi lin cin de olan bir aji ta­tör böy le ha re ket eder. Di ğer yol; ce vap ve ri yor muş ha va sıy la laf ka la ba lı ğı, de­ma go ji dir.

Oku ma ey le mi bit tik ten son ra aji ta tö­rün ilk işi –ilk so ru su– tar tış ma yı baş lat­mak için “so ru la rı nız var mı yol daş lar?” ola cak tır. “Ha yır so ru muz yok” di ye ce­vap la rın gel me si aji ta tö rün, gö re vi ni ye­ri ne ge ti re me di ği nin ifa de si dir. Ya yan lış ko nu se çi min den ve ya baş ka ne den ler­den do la yı oku nan ko nu ya il gi gös te ril me­miş tir ve din le yi ci ler, bir an ön ce git mek için, “hep si ni an la dık, tar tış ma ya ge rek yok” de mek is te miş ler dir.

Oku ma ey le min den son ra, so ru la rın so rul ma sın da ve can lı bir tar tış ma nın ya­pıl ma sın da aji ta tö rün önem li bir ro lü var­dır. Ajit atör, o an da, oku nan ko nu üze ri ne can lı, top lan tı ya ka tı lan her ke sin ka tıl dı ğı bir tar tış ma yı ör güt le mek, yön len dir mek zo run da dır. Ak si tak tir de o, gö re vi ni oku­mak la sı nır la mış ve ya ya rım yap mış olur.

Seç kin bol şe vik pro pa gan da cı ve aji ta­tör olan Ka li nin’in şu söz le ri so ru na açık lık ge ti ri yor:

“40 yıl ön ce biz zat oku yu cuy dum. İl le­gal çev rem 15 in sa nı kap sı yor du. Sa de ce oku muş ol say dım hiç bir so nuç alın maz dı. Oku ma ey le mi o za man için 15­20 da ki­ka sü rü yor du, son ra tar tı şı yor duk. So­ru yo rum; ‘söy le yin, bu nu ve ya şu nu an­la dı nız mı?’, ‘Ha yır, bu nu an la ma dık’… ‘Ta mam, me se le ye açık lık ge ti re lim’. Ve tar tış ma baş lar; bir sa at, 1,5 sa at (ba zen)

da ha da uzun sü rer. Oku du ğum müd det­çe din le yi ci ler uyu maz lar dı. Çün kü oku­ma dan son ra tar tış ma nın baş la ya ca ğı nı bi li yor lar dı. Gö rü yor mu su nuz yol daş lar, aji ta tör ol mak hiç de ko lay de ğil. Ga ze te­nin okun ma sı, ne re dey se baş lı ba şı na bir pro pa gan da fa ali ye ti. Bu çok us ta ca, dü­şü nü le rek ya pıl ma lı dır. Oku yan ve tar tış­ma yı yö ne ten din le yi ci le rin il gi si ni çek me­yi an la maz sa ve din le yi ci ler, her şe yi da ha ön ce ez ber le di ği ni zi bi li yor lar sa, na sıl bir tar tış ma ola bi lir ki? Din le yi ci ler, böy le bir oku ma sa ati ni, ders sa ati –es ki din der­si cin sin den– ola rak ka bul le nir ler.” (Si ya­si Aji tas yon Üze ri ne, 21 Ni san 1942, Alm. 1952, s. 10, Bro şür ola rak).

Bu ra da ör nek alın ma sı ge re ken, Ka­li nin’in an lat mak is te di ği aji tas yon me to­du dur. Aji ta tör, aji tas yon fa ali ye ti üze ri ne bü tün tec rü be le ri de ğer len dir me li dir.

Biz bu ra da öz gür ba sı nı ve açık ba sı nı gö zö nün de tu ta rak bu ba sın lar la grup sal aji tas yon ça lış ma sın da aji ta tö rün dik kat et me si ge rek ti ği bel li baş lı nok ta la rı be lirt­tik.

Ko mü nist par ti nin aji ta tör le ri, fa ali­yet alan la rın da; fab ri ka lar da, okul lar da, semt ler de dü zen le dik le ri bu tür den kü­çük grup sal aji tas yon –aji ta tör ge nel lik le kü çük grup lar la ça lı şır– fa ali ye tiy le ve re­bi le cek le ri nin hep si ni, en an la şı lır bir şe­kil de ver mek le; par ti nin çiz gi si ni kav rat­mak la, ka tı lan la rı si ya si ola rak eğit mek le kar şı kar şı ya ol duk la rı nın bi lin cin de ol­ma lı dır lar. Ko mü nist par ti nin aji ta tör le ri, ge le ce ğin sa vaş çı la rı nın, mi li tan la rı nın, ko mü nist le ri nin ken di el le rin den (eği tim­le rin den) geç ti ği nin bi lin cin de ol ma lı dır lar. (IV)

Kad ro la rın se çi mi, ter fi si ve gö rev­len di ril me le ri

Komünist Partinin Bolşevikleştirilmesi Üzerine Bazı Notlar

51

1) Bol şe vik le rin Kad ro So ru nu na Yak­la şım la rı

Bol şe viz min ta ri hin de, ör güt len me so­ru nun da bir bü tün ola rak kad ro ol gu su na ol duk ça önem ve ril miş tir. Bol şe viz min ta­ri hi, Le nin ve Sta lin’in bir çok ya zı sı, bu so ru nun ne den li önem li ol du ğu nu gös­ter mek te dir. Le nin ve de Sta lin şu nu öğ­re ti yor lar; ta rih te hiç bir sı nıf, ha re ke ti ni ör güt le me ve yön len dir me ye te ne ği ne sa­hip olan ön der le ri ni ye tiş tir me den ha ki mi­ye ti ni ku ra maz. Le nin ve Sta lin, kad ro yu, kad ro la rı, par ti nin en de ğer li ha zi ne si ola­rak gör müş ler dir. On lar, kad ro la rı, par ti nin be lir le yi ci, ni hai so nuç alı cı güç le ri ola rak de ğer len dir miş ler dir. On lar, par ti nin po li ti­ka sı nın, par ti nin ör güt sel ön der li ği nin kad­ro lar ta ra fın dan ger çek leş ti ril di ği ni çok iyi bi li yor lar dı.

Po li tik ön der lik, par ti nin ve onun her bir ör gü tü nün en baş ta ge len fa ali ye ti nin esas bö lü mü nü oluş tu rur. Si ya si çiz gi nin ge le ce ği, bu çiz gi nin de va mı ve ya ye nil gi­si ör güt sel fa ali ye te, in san la rın doğ ru se­çi mi ne, par ti ka rar la rı nın uygulanmasının denetlenmesine ve de bu denetlemenin ör güt len me si ne bağ lı dır. Sta lin’in de yi miy­le in san se çi mi, kad ro lar be lir le yi ci olu yor .

Sta lin, SBKP(B)’nin XVI II. Kong re­si’nde par ti nin o za ma na ka dar olan zen­gin tec rü be si ne da ya na rak so run la il gi li ade ta kla sik leş miş yo ru mu nu ya par.

“Doğ ru po li tik çiz gi ha zır lan dık tan ve pra tik te de nen dik ten son ra par ti kad ro la­rı, par ti ön der li ği nin be lir le yi ci gü cü olur. Doğ ru si ya si bir çiz gi ye sa hip ol mak ta­bii ki ön ce lik le ve en önem li olan dır. Ama bu ye ter li de ğil dir. Doğ ru si ya si bir çiz gi, açık la mak için de ğil, pra ti ğe ge çir mek için zo run lu dur. Ama doğ ru si ya si çiz gi yi pra­ti ğe ge çir mek için kad ro ya ih ti yaç var dır, par ti nin si ya si çiz gi si ni an la yan, bu çiz­

gi yi ken di çiz gi si ola rak ka bul eden, onu pra ti ğe ge çir me ye ha zır olan, onu pra tik­te ger çek leş tir me yi kav ra yan, bu çiz gi nin so rum lu lu ğu nu ta şı ma, onu sa vun ma, mü ca de le si ni ver me ye te ne ği ne sa hip olan in san la ra ih ti yaç var dır. Ak si tak tir de doğ ru si ya si çiz gi nin ka ğıt üze rin de kal ma teh li ke si ne ma ruz ka lı nır.” (C. 14, s. 216, Alm).

Bol şe vik par ti, ku ru lu şun dan be ri yö­ne ti ci kad ro la rı n eği ti mi ne/ye tiş ti ril me si ne fev ka la de önem ver miş tir. Ör ne ğin Le nin, bol şe vik par ti nin in şa sı na gi riş ti ğin de “Bi­ze dev rim ci le rin bir ör gü tü nü ve rin Rus­ya’yı ye rin den oy na tı rız” di ye rek kad ro la­rın öne mi ni ve ro lü nü be lir ti yor du. Par ti nin in şa sı için mü ca de le dö ne min de te mel gö rev, iş çi sı nı fı nın en can lı/di na mik, en dü rüst, en açık, en onur lu un sur la rı nı par ti için ka zan mak, on la rı kad ro ola rak ye tiş­tir mek, ön cü yü ya rat mak tı.

Bol şe vik par ti, bü yük bir inanç ve ka­rar lı lık la, mes le ği dev ri mci lik olan kor ku­suz ön der le ri ni ye tiş tir di. Bu ön der le rin her bi ri çar lı ğa kar şı mü ca de le nin ate şiy­le, her tür den opor tü niz me (eko no mizm, men şe vizm, tas fi ye ci lik vs.) kar şı mü ca­de le nin ate şiy le yetişti ve çelikleşti.

Opor tü nist ler iş çi sı nı fı nın ya ra tı cı gü­cü ne inan maz lar. Do la yı sıy la on lar, iş çi sı nı fı nın ken di ön der le ri ni ye tiş ti re ce ği ne de inan maz lar. Le nin ve Sta lin opor tü nist­le rin iş çi sı nı fı na olan inanç sız lık la rı nı, iş çi sı nı fı nın ken di ön der le ri ni ye tiş ti re me ye­ce ği an la yış la rı nı teş hir et miş ler dir. Le nin, bu an la yış ta olan la rı, “ağaç lardan or ma nı gö re me yen ler” ola rak ta nım la mış tır.

Le nin ve Sta lin, par ti den pro fes yo nel kad ro lar ye tiş tir me si ni ta lep et miş ler dir, her fır sat ta belirli düzeyde ye te ne ği olan, ye te ne ği açı ğa çı kan iş çi le rin kad ro ola rak ye tiş ti ril me le ri ni teş vik et miş ler dir.

Komünist Partinin Bolşevikleştirilmesi Üzerine Bazı Notlar

52

Le nin iş çi sı nı fı nın ve genç li ğin ya ra tı cı gü cü ne inan cı nı ve kad ro la ra olan ih ti ya cı şöy le ifa de edi yor du. “Genç güç le re ih ti­yaç var. Böy le güç ler yok de me id di asın da bu lu nan la rın kur şu na di zil me si ni öne ri rim. Rus ya’da sa yı sı z in san (bu tür den –çn) var. Sa de ce, genç ler ara sın da, on lar dan kork mak sı zın ge niş yürekli ve atıl gan ola­rak, da ha ge niş yürekli ve da ha atıl gan ola rak ve bir da ha ge niş yürekli ve atıl gan ola rak pro pa gan da ya pıl ma lı dır.” (C. 8, s. 134, “H.H. Bog da now ve S. I. Gus sew’e Mek tup” Alm.).

Le nin, bir or du için sa vaş dö ne mi na sıl­sa, par ti için de dev rim ci dö ne mi öy le gö­rü yor du: Na sıl ki, sa vaş dö ne min de or du­ya ye ni as ker al mak önem liy se, sa va şan par ti için de kad ro or du su nu ge niş let mek, ye dek le ri ni ha re ke te ge çir mek o den li önem li dir. Le nin ve Sta lin, il le ga li te nin en ağır ko şul la rın da kad ro la rın ye tiş ti ril me­si için dur mak sı zın mü ca de le et miş ler dir. On la rın tü ken mez ener ji le ri nin, doğ ru ön­der lik le ri nin so nu cu ola rak çar lı ğa kar şı mü ca de le nin ate şi için de bol şe vik par ti pro le tar ya nın ön cü sü ola rak güç len miş, sö mü rü dü ze ni ni yı ka rak, sos ya list dü ze ni kur ma ye te ne ği ni ser gi le miş tir.

Türkiye ve Kürdistan coğ raf ya sın da sı­nıf mü ca de le si nin ate şi için de pi şen, çe­lik le şen ve bol şe vik le şen ko mü nist par ti si, kad ro la rın se çim, ter fi ve gö rev len di ril me­sin de bol şe vik, le ni nist, sta li nist il ke le ri ka rar lı bir şe kil de kıs tas al ma ya de vam edecektir.

2) Kad ro la rın Se çi min de, Ter fi sin de ve Gö rev len di ril me sin de

Te mel İl ke lerLe nin ve Sta lin’in eser le rin de kad ro

se çi min de han gi il ke le rin kıs tas alın ma la rı ge rek ti ği üze ri ne bir di zi not la ra, an la yış­

la ra rast la nır. Bir ör nek ve re cek olur sak, Le nin, 5 Ağus tos 1921’de N. M. Kni po­viç’e gön der di ği telg raf ta bir yö ne ti ci de ol­ma sı ge re ken özel lik le ri şöy le sı ra lı yor du; a­gü ve nir lik, b­si ya si du ru mu, c­uz man lık du ru mu, d­yö net me/ida ri ye te ne ği (Mek­tup lar. C. VI II. 1921, s. 100, Alm.)

Sta lin de kad ro la rın se çi min de so ru ­na si ya si ve uz man lık ye te ne ği açı sın dan yak la şıl ma sı nı öğ re tir. Ya ni esas olan, sözko nu su kad ro ada yı nın si ya si gü ve ne sa hip olup ol ma dı ğı, ken di si ne ve ri le cek so mut gö re vi ye ri ne ge ti re cek ye te nek te olup ol ma dı ğıdır. Tec rü be ler, özel lik le bol­şe vik par ti tec rü be si, gös ter mek te dir ki, kad ro se çi mi ne tek yan lı, tek kıs tas ışı­ğın da yak la şım doğ ru ola maz; kad ro se çi­min de kıs tas ola bi le cek bü tün yak la şım lar gö zö nün de tu tul ma lı dır.

Kad ro la rın se çi mi, on la rın ter fi siy le sı kı bağ için de dir. Kad ro, olu şu mu ta mam lan­mış, so nuç lan mış bir sü reç ola rak gö rü le­mez. Bu gün iyi olan ya rın da ha iyi ola cak­tır. Bu gün tec rü be siz olan ya rın tec rü be li ola cak tır. Da ha iyi ve tec rü be li ol mak, da­ha iyi ve tec rü be li ol ma nın son sı nı rı na var mış ol mak an la mı na gel mez. Çün kü da ha iyi ol ma nın ve tec rü be nin sı nı rı yok­tur. O hal de kad ro kap sa mı, adım adım ye ni ye ti şen kad ro lar la ge niş le ye cek tir ve par ti nin da ha iyi, tec rü be li kad ro la rı nın ya­nı sı ra genç, ye ni ye ti şen, tec rü be siz kad­ro la rı ola cak tır. Bu du rum da par ti ken di ni han gi kad ro la ra da yan dır ma lı dır? Sa de ce yaş lı, tec rü be li olan la ra mı yok sa, sa de ce genç ve tec rü be siz olan la ra mı? Par ti nin böy le bir ayı rı m yap ma sı ve ken di ni sa de­ce şu ve ya bu tür den kad ro la ra da yan dır­ma sı baş lı ba şı na bir ha ta dır. Bu, le ni nist kad ro po li ti ka sı nın kav ran ma dı ğı nı ifa de eden bir ha ta dır. Bu ko nu da Sta lin şöy le der, “… Gö rev, ken di ni ne yaş lı ve ya ne

Komünist Partinin Bolşevikleştirilmesi Üzerine Bazı Notlar

53

ye ni kad ro la ra gö re yön len dir mek de ğil­dir… Gö rev, ko or di nas yon dur, yaş lı ve genç kad ro la rın par ti nin… yö ne ti ci fa ali­ye ti nin or tak or kest ra sın da bir leş ti ril me si­dir…(C. 14, s. 218)

Yaş lı/es ki kad ro la rın şüp he siz ki de rin tec rü be le ri var dır; on lar mark sist le ni nist il ke le re sı kı ca bağ lı dır lar, alan la rın da bi rer uz man dır lar, yön ta yin et me, ge liş me le rin yö nü nü/içe ri ği ni kav ra ma özel lik le ri var­dır. Bu özel lik ler, es ki kad ro la rı ye ni olan­lar dan ayı rı yor lar. Ama mü ca de le eden ve ger çek ten mü ca de le eden bir par ti de bu tür den kad ro lar sa yı sal ola rak az dır. Bu do ğal dır. Çün kü bü yü yen par ti nin genç kad ro or du su da bü yür. Di ğer ta raf tan bazı es ki/yaş lı kad ro lar da es ki ye bağ lı kal ma, ye ni ola nı gö re me me eği li mi var­dır. Bu eği lim, önü alın maz sa bu kad ro la rı pra tik ten, ya şam dan ko pa ra bi lir.

Yaş lı/es ki kad ro la rın özel lik le ri ne sa hip ol ma sa lar da genç kad ro la rın ken di le ri ne öz gü özel lik le ri var dır. “Genç kad ro la ra ge lin ce, ta bii ki on lar, yaş lı kad ro lar gi bi tec rü be ye, çe lik leş miş ol ma ya, bil gi ye ve yön len me ye te ne ği ne sa hip de ğil ler. Ama genç kad ro lar, bi rin ci si, ezi ci ço ğun lu ğu oluş tu ru yor lar. İkin ci si genç tir ler ve işten (gö rev den –çn) ay rıl ma teh li ke siy le kar şı kar şı ya de ğil ler dir. Üçün cü sü ye ni ola na du yu lan his le ya nıp tu tu şur lar; bu bol şe­vik gö rev li nin de ğer li bir özel li ği dir ve dör­dün cü sü, se ri bir tem po için de bü yür ler ve eği tim gö rür ler. Fır tı na lı bir şe kil de ge li şir­ler…” (Sta lin, C. 14 s. 217/218. Alm.)

“Bu işi ya pa bi le cek, şu işi ya pa bi le cek in san yok” vb. söz ler sık sık du yu lur. Bu ve ben ze ri söz ler doğ ru yu ifa de eden de­ğil, bu an la yış ta olan la rın ek sik li ği ni ifa de eden söz ler dir. Bu söz ler, par ti gö rev li le ri­nin özel lik le ri ne, zamanında yükseltilme-lerine ge rek li öne mi ver me me nin; işe ya­

rar in san la rın az ol ma sın dan ya kın ma nın ifa de si dir. Ta nı ma dığ ımız, gör me di ği miz için bil gi sa ya rcı ara rız. Ko nuş ma dı ğı mız, tar tış ma dı ğı mız için birta kım in san la rı mı­zın aji ta tör ve pro pa gan da cı özel lik le ri ni bil me yiz. Ken di miz tek nik işi an la ma dı ğı­mız için, her ke sin de öy le ol du ğu nu sa­nı rız. Bu lis te uza tı la bi lir ve çok uzun bir lis te nin or ta ya çı ka ca ğın dan da şüp he et mi yo ruz. Bu lis te bi zim ek sik li ği mi zi di­le ge ti ri yor. Et ra fı mı za bak tı ğı mız za man, bak ma sı nı öğ ren di ği miz za man, in san la rı­mı zı bü tün yön le riy le ta nı ma sı nı öğ ren di­ği miz za man, ara nan ye te nek te, özel lik te in san la rı mı zın ol du ğu nu gö rü rüz. Önem li olan, on la rı ta nı mak, za ma nın da gö rev­len dir mek tir.

Öy ley se kad ro az lı ğın dan ya kın ma an­la yı şı nı li te ra tü rü müz den çı kart ma lı yız. İn san la rı mı zı ta nı ma yı, on la rı gö rev len­dir me yi, yük selt me yi bil me li yiz. Mü ca de­le eden par ti, her mü ca de le ala nın da ge­li şen par ti dir. Na sıl ki, par ti ile ri ye doğ ru her adı mıy la ye ni bir mev zi el de edi yor sa, bü yü yor sa, ge liş i yor sa, kad ro lar da ay nen öy le dir. Ge li şen, iler le yen, kad ro lar ye ni gö rev le rin, ile ri, kap sam lı gö rev le rin ada­yı dır lar, on la rın ye ri ni de ar ka dan ge len ler ala cak tır.

Kad ro la rın yükseltilmesinde ne ye dik­kat edil me li dir?

F. En gels şöy le di yor:“On lar… ‘aka de mik eği tim le ri nin ken­

di le ri ne, par ti için de uy gun gö rev için hak sa hi bi kı lan bir su bay pa ten ti ver me di ği ni gör me li dir ler, on lar gör me li dir ler ki, par ti­miz de her kes çe kir dek ten ye ti şe rek’ hiz­met et mek zo run da dır, par ti miz de gö rev (mü ca de ley le) el de edi lir; bu, şüp he siz ki mev cut ol sa da ede bi ye te nek le, te­orik bil giy le de ğil, bi la kis bu nun için par ti mü ca de le si nin ko şul la rı nı bi lip bil me mek

Komünist Partinin Bolşevikleştirilmesi Üzerine Bazı Notlar

54

ve bu mü ca de le nin form la rı na alı şıp­alış­ma mak, sı nan mış ki şi sel gü ve ni lir lik ve ka rak ter ya pı sı ve ni ha ye tin de mü ca de le eden le rin saf a rı na gö nül lü ka tı lı mla” elde edilir. (C. 22, s. 69/70. Alm.)

Böy le lik le En gels, kad ro la rın se çim, yükseltme ve gö rev len di ril me sin de aka­de mik bi ri ki me gü ven me nin, bu nu ye ter li kıs tas ola rak gör me nin yan lış ol du ğu nu be lir ti yor ve bu na gü ve nen le ri de yu ka rı ya ak tar dı ğı mız şe kil de bil gi len di ri yor.

Yük sel ti len kad ro ya yar dım et mek ilk iş ve esas tır. Hiç bir par ti ör gü tü nün, ye ni yük sel til miş bir kad ro yu “sen ye te nek le­rin den do la yı bu gö re ve ge ti ril din” an la yı­şın dan ha re ket le yal nız bı rak ma ya hak kı yok tur. Ye ni yük sel ti len, ata nan kad ro la­ra yar dım, par ti nin, bü tün par ti ör güt le ri­nin en as li gö re vi dir. Ye ni gö rev len di ri len, yük sel ti len kad ro ve onun gö re vin de ye ni olu şu unu tul ma ma lı dır, par ti nin ve ör güt­le ri nin yar dım eli böy le si kad ro la rın hep ya nın da ol ma lı dır. Ak si tak tir de böy le bir kad ro ge rek li ya rdı mı/des te ği gör me yin ce ge ri ler, gö re vi ni ye ri ne ge ti re mez.

Sta lin, her bir kad ro nun, par ti gö rev li si­nin eği ti mi ne, ye tiş ti ril me si ne ol duk ça iti­na gös te ril me si ni, ona yar dım edil me si ni öğ re ti yor.

Le nin ve Sta lin, kad ro la rı, mü ca de le­ye en iyi hiz met ede bi le cek le ri alan lar da gö rev len dir me yi öğ re ti yor lar. Le nin bu nu, “mu az zam bü yük lük te bir or kest ra ya ih ti­ya cı mız var. Bu or kest ra da rol le ri doğ ru da ğıt mak için tec rü be top la ma lı yız” di ye­rek açık lar.

O hal de dik kat edil me si ge re ken te mel nok ta şu dur; kad ro la rın da ğı tı mın da/gö­rev len di ril me sin de esas olan, kad ro la rın ye te nek le ri ni ge liş ti re bil me le ri dir, ve re bi­le cek le ri nin en faz la sı nı ver me ola na ğı­nın sağ lan ma sı dır. Kad ro, doğ ru alan da

ye te ne ği ne uy gun iş te gö rev len di ril di ği ni his set me li dir. Unu tul ma ma lı ki, dev rim ci fa ali yet çe şit li mü ca de le alan la rın da fark­lı ye te nek le ri zo run lu kı lar: “… Dev rim ci fa ali ye t çe şit li yön le ri çe şit li ye te nek le­ri zo run lu kı lar. Öy le ki ba zen, ör güt le yi­ci ola rak hiç işe ya ra ma yan bir in san ye ri dol du ru la maz bir aji ta tör ola bi lir ve ya sı­kı giz li di sip li ne uy gun ol ma yan bir in san seç kin bir pro pa gan da cı ola bi lir vs.” (Le­nin, C. 6, s. 234, Alm.)

Kad ro la rın doğ ru alan lar da, ye te nek­le ri ne uy gun ola rak gö rev len di ril me siy le; a­en bü yük ba şa rı sağ lan ma lı dır, b­ fa­ali yet te ko or di nas yon, bü tün sel lik ve ge­nel coş ku el de edil me li dir. Di ğer ta raf tan, hiç bir za man gö zar dı edil me me si ge re ken be lir le yi ci öne me ha iz bir nok ta da şu dur; so mut du rum ve bu du rum dan kay nak la­nan si ya si gö rev ler dik ka te alın mak sı zın kad ro gö rev len di ril me si ya pı la maz.

Kad ro la rın se çi mi, ter fi si ve gö rev len­di ril me si nin te mel il ke le ri Sta lin ta ra fın dan çok par lak bir şe kil de ta nım la nır:

“Doğ ru kad ro se çi mi nin an la mı şu dur:Bi rin ci si, kad ro la rın, par ti nin… al tın fo­

nu ola rak tak tir et mek, on la ra iti na gös ter­mek ve on la ra say gı duy mak.

İkin ci si; kad ro la rı ta nı mak, her bir iş çi kad ro nun üs tün lük le ri ni ve ek sik lik le ri ni iti na lı bir şe kil de araş tır mak…

Üçün cü sü; iti na lı bir şe kil de kad ro ye­tiş tir mek, ge li şen her bir gö rev li nin yük sel­me si ne yar dım et mek, böy le gö rev li ler ile sa bır lı bir şe kil de ‘meş gul ol mak’ ve on­la rın ge liş me si ni hız lan dır mak için za man har ca mak tan ka çın ma mak,

Dör dün cü sü; za ma nın da ve ce sur ca ye ni, genç kad ro la rı es ki yer le rin de pas­lan dır mak sı zın ter fi et tir mek.

Komünist Partinin Bolşevikleştirilmesi Üzerine Bazı Notlar

55

Be şin ci si; gö rev li le ri, her bi ri doğ ru yer­de ol duk la rı nı his se de cek bir şe kil de da­ğıt mak…” (C. 14, s. 216/217)

Kad ro se çi mi, ter fi si ve gö rev len di­ril me si nin bu te mel il ke le ri nin sı kı uy gu­lan ma sı ko mü nist par ti nin ve onun bü tün ör güt le ri nin en önem li gö rev le rin den bi ri­si dir. Bu gö re vi ye ri ne ge ti re me yen par ti­nin, dev rim yap ma sı bir ha yal dir.

3­ Kad ro la rın İde olo jik­Te orik Eği ti­mi

Kad ro la rın, alan la rın da gö rev le ri ni tam an la mıy la ye ri ne ge ti re bil me le ri için, si ya­si se vi ye le ri nin sü rek li yük sel me si ge re kir. Ko mü nist par ti, ger çek ten mü ca de le edi­yor sa, onun gö rev le ri gi de rek hem kar ma­şık la şı yor, de rin le şi yor ve hem de daha kap sam lı hale geliyordur. Kad ro lar mark­sist­le ni nist te ori ye ha kim ol mak la bu gö­rev le rin üs te sin den ge le bi lir ler.

Kad ro la rın se çi mi, ter fi si ve gö rev len­di ril me si ge li şi gü zel ya pı la maz. Bu iyi ör­güt len me si ge re ken bir so run dur. Fa ali­ye tin şu ve ya bu alan la rın da ak sa ma la rın baş la ma sı, kad ro la rın eği ti mi nin içe rik siz­leş me si par ti nin bü tün alan lar da ki fa ali­ye ti nin ak sa ma sı na ve ya ak sa ya ca ğı na doğ ru dan bir işa ret tir.

“Sözkonusu par ti fa ali ye ti … ala nın da gö rev li le rin mark sist­le ni nist yak la şı mı ne den li yük sek olur sa… fa ali yet de o den­li ve rim li olur, so nuç la rı o den li et ki li olur ve ter fi; gö rev li le rin mark sist­le ni nist yak­la şı mı ne dü şük bi linç li olur sa ve si ya si se vi ye ne den li dü şük olur sa, fa ali yet te ha ta lar ve ba şa rı sız lık o den li muh te mel olur… ba ya ğı laş ma la rı… iş gü zar lık la rı ve yoz laş ma la rı o den li muh te mel olur. Ke­sin lik le söy le ye bi li riz; kad ro la rı mı zı, faa­li ye tin bü tün alan la rın da ide olo jik ola rak si lah lan dır ma yı an lar sak ve on la rı, iç ve

uluslararası du rum da ken di baş la rı na yön ta yin ede bil me le ri öl çü sün de si ya si ola­rak çe lik leş ti rir sek, on la rı ta ma men ol gun mark sist­le ni nist ler yap ma yı an lar sak… ha ta la rı mı zın on da do ku zu nu çö züm le­nmiş ola rak gö re bi li riz.” (Sta lin, C. 14, s. 219/220, Alm.)

Bu nun öte sin de Sta lin şu nu vur gu lu­yor; mark sizm­le ni nizm top lum sal bi li min bir da lı dır. Bol şe vik ler, bu bi li me ha kim ol mak zo run da dır lar. “Le ni nist, sa de ce ter cih et ti ği bi lim sel alan da uz man ol ma­ma lı dır. O, ay nı za man da, ül ke si nin ge le­ce ği ne can lı il gi du yan, top lu mun ge liş me ya sa la rı na va kıf olan, bu ya sa la rı kul lan­ma yı kav ra yan …si ya si ve top lum sal ak tif bir in san da ol ma lı dır.” (Sta lin; agy).

Bir li ğin ger çek leş me si ko mü nist le rin önün de bü yük bir gö rev di. Bu gö rev ba­şa rıy la ye ri ne ge ti ril di ve son ra par ti leş me yo lun da önem li adım lar atıl dı ve “K” eki kal dı rıl dı. Bu, par ti nin da ha kap sam lı, da­ha de rin, da ha kar ma şık, da ha çe tin gö­rev ler le kar şı kar şı ya ol du ğu nu gös te rir. Pa rti bü yü yor ve onun la bir lik te gö rev ler de bü yü yor. Bu, di ğer şey le rin ya nı sı ra hem ge nel an lam da, hem de kad ro la rın eği ti mi an la mın da eği tim fa ali ye ti ne ola­ğa nüs tü bir önem ver me nin ka çı nıl maz ol du ğu nu gös te ri yor. Par ti nin bü yü me si­ne pa ra lel ola rak, sos ya list bi lin cin ro lü de iler le me nin de va sa bir fak tö rü ola rak bü­yü mek te dir. Bu gün bu alan da ata ca ğı mız adım lar, ge le ce ğin in sa nı nı ge liş tir me nin adım la rı dır.

Gi de rek dev le şen gö rev le ri mi zi ye ri ne ge tir mek le kar şı kar şı ya yız. Bu nun için, mark sizm­le ni niz mi, bol şe vik ide olo ji yi kav ra yan ve yo rum la yan, par ti nin si ya si çiz gi si ni “ce bi gi bi” ta nı yan, si ya si ve ör­güt sel ve de as ke ri tec rü be ler le do nan mış kad ro la ra ih ti ya cı mız var dır.

Komünist Partinin Bolşevikleştirilmesi Üzerine Bazı Notlar

56

Sov yet tec rü be si, mark sizm­le ni nizm, bol şe vik ön der lik sa na tı nı ve te ori yi so mut du ru ma uy gu la ma ye te ne ği ni öğ re ti yor. Ama kad ro la rın mark sist­le ni nist te ori ile do na tıl ma la rı, bol şe vik eği tim sa de ce ki­ta bi ola maz, par ti bu alan da ki fa ali ye ti ni, kad ro la rın eği ti mi ni pra tik fa ali yet ile ko­or di ne et me li dir. Unut ma ma mız ge re ken nok ta, ki ta bi eği ti min sa de ce bir ha zır lık aşa ma sı ol du ğu dur. “Sa de ce ki tap lar la ön der ye tiş ti ri le mez. Ki tap, iler le me mi ze yar dım eder, ama tek ba şı na ön der ye­tiş tir mez. Ön der yö ne ti ci ler, sa de ce, fa ali­yet için de ye ti şir ler.” (Sta lin, C. 5, s. 193. Alm.)

Le nin ve Sta lin’in bir çok ya zı sın da par­ti yö ne ti ci le ri nin, kad ro la rın han gi özel lik­le re sa hip ol ma la rı ge rek ti ği be lir ti lir. Bu özel lik ler den ba zı la rı şun lar dır.

­ Bol şe vik il ke li ol mak;İl ke li po li ti ka ye ga ne doğ ru po li ti ka dır.

Le nin ve Sta lin böy le öğ re ti yor lar. Tu tar­sız lı ğın, il ke siz li ğin en ufak bir gö rün tü sü da hi ye nil gi ye gö tü rür. Bol şe vik il ke li ol­mak, par ti nin il ke le rin den, po li ti ka sın dan ide olo ji sin den en ufak bir sap ma ya kar şı uz laş maz ta vır için de ol mak an la mı na ge­lir. Par ti gö rev li le ri, kad ro lar ko şul suz bir şe kil de ve en ufak so run lar da da hi par ti çiz gi si ne ve il ke le ri ne gö re ha re ket et mek zo run da dır lar.

Bol şe vik il ke li oluş, de rin ide olo jik do­na nı ma, mark sizm­le ni niz min doğ ru lu­ğu na olan şaş maz inan ca da ya nır. Bu özel lik le re sa hip ol ma yan ki şi, bol şe vik il ke li ola maz. Sa de ce il ke li in san, kad ro, dev rim da va sı na par ti nin ba kış açı sın dan yak la şa bi lir.

İl ke li ol mak, eleş ti ril mek ten han gi ko­num da olur lar sa ol sun lar baş ka la rı nı cü­ret kar ca eleş tir mek ten kork ma mak an la­

mı na da gel ir. Ele şti ri ve öze leş ti ri ye olan ta vır, bir kad ro nun ne den li il ke li olup ol­ma dı ğı nı ele ve rir.

– Dü rüst ve açık ol mak:Dü rüst ve açık ol mak, Le nin ve Sta­

lin’in ta nım la dık la rı tip ten bir yö ne ti ci nin ka rak te ris tik özel lik le rin den dir. Sta lin, Le­nin gi bi açık ve dü rüst olun ma sı nı öğ re­tir ve o bun dan şu nu an lar; bü tün ger çe ği par ti önün de, Le nin gi bi tam bir çıp lak lık ve dü rüst lük le açık la nmalıdır ve her bol­şe vik böy le ol mak zo run da dır.

Pra tik fa ali yet, ne den li açık ve dü rüst olun du ğu nu açı ğa çı kar tır. Her bir ko mü­nist, han gi gö re vi ye ri ne ge ti ri yor sa ge tir­sin, han gi so rum lu lu ğu ta şı yor sa ta şı sın ken di fa ali ye ti ne de eleş ti rel yak laş mak ve ger çe ği bü tün yön le riy le di le ge tir mek zo run da dır.

Kad ro la rın dü rüst lük ve açık lık ru huy la eğit il me le ri ge re kir. Bu ne an la ma ge li yor di ye so ra bi li riz. Bu nun an la mı şu dur, kad­ro lar, ken di ha ta la rı ve ek sik lik le riy le de eği til me li dir ler.

Bu ko nu da Sta lin şöy le di yor:“Bol şe vik le rin gö re vi, ha ta la rı nı giz le­

me mek tir, ha ta la rı na iliş kin so ru dan sıy rıl­ma ya ça lış ma mak tır… Bi la kis açık ça, dü­rüst çe ha ta la rı nı ka bul et me le ri dir, açık ça ve dü rüst çe bu ha ta la rı dü zelt me nin yol­unu gös ter me le ri dir, açık ça ve dü rüst çe ha ta la rı nı dü zelt me le ri dir.” (C. 14, s. 150, Alm.)

Ha ta ka bul et me mek ve ya ha ta yı ka bul et mek ten ka çın mak, bir kad ro nun oto ri te­si ne za rar ve rir. Yan lış ola nı ka bul et mek ve ken di ni dü zelt mek ise kad ro nun oto ri­te si ni, say gın lı ğı nı ar tı rır.

Açık ve dü rüst ol ma nın kıs ta sı, sarf edi len söz ler de ğil dir. Bu nun kıs ta sı, ya pı­lan iş tir, pra tik tir. Le nin’in de di ği gi bi po li ti­

Komünist Partinin Bolşevikleştirilmesi Üzerine Bazı Notlar

57

ka da açık lık ve dü rüst lük “söz ve pra ti ğin uyum lu lu ğuy la” sı na na bi lir.

­ Ek sik lik le re kar şı uz laş maz ta vır:Ko mü nist par ti si, el de edil miş olan­

la, ka za nıl mış mev zi ler le ye ti ne mez. O, dev rim yap ma id di asın da dır ve iler le mek zo run da dır. Ama her iler le me, bir ta kım –po tan si yel de ol sa– ha ta ve ek sik lik le ri de be ra be rin de ge ti rir. Bu, ka çı nıl maz dır. Bu­ra da önem li olan, ek sik lik le ri mi ze kar şı na sıl bir ta vır al dı ğı mız dır. Le nin, mü ca­de le eden bir par ti için, ken di ek sik li ği ni acı ma sız ca açı ğa çı kart ma nın zo run lu ol du ğu nu öğ re tir. Par ti için ge çer li olan, kad ro lar için de ge çer li dir.

Ya pı lan la, el de edi len le ye tin mek, ki­bir li ol mak, ba şa rı dan ba şa rı ya koş tu ğu nu sa ğı ra du yu rup, kö re gös ter mek bol şe vik kad ro la ra ta ma men ya ban cı olan şey ler­dir.

Bol şe vik kad ro, ek sik lik le re ve ek sik lik­le ri ne kar şı as la hoş gö rü lü ola maz, ba şa­rı la rın dan ve ya ba şa rı dan do la yı sar hoş ola maz. Bun dan do la yı dır ki, bol şe vik kad ro, ha ta yı, ek sik li ği da ha olu şum aşa­ma sın da gö rür ve gi de ril me si için mü ca­de le eder.

Bir yö ne ti ci nin ek sik lik le ri giz le me si as­la ve as la af fe di le cek bir olay de ğil dir. Bol­şe vik kad ro, sa de ce ek sik lik le ri, ha ta la rı gö ren de ğil, ay nı za man da on la rın ne den­le ri ni ve or ta dan kal dır ıl ma yol la rı nı da gös te ren kad ro dur. Bu an lam da zor luk lar kar şı sın da du ran, ge ri le yen, so rum lu lu ğu baş ka la rın da ara yan bir yö ne ti ci, bol şe vik bir kad ro ola maz.

Ek sik lik le re kar şı uz laş maz ta vır ifa de­si ni eleş ti ri ve öze leş ti ri de bu lur. Ek sik li ği açı ğa çı kart mak, eleş ti ri ve ana liz de mek­tir ve bu ay nı za man da ek sik li ğe; ha ta ya ne den olan lar açı sın dan da öze leş ti ri de­

mek tir. Bu nun için dir ki, eleş ti ri ve öze leş­ti ri ko mü nist par ti de ek sik lik le ri ve ha ta la rı aş ma da ve iler le me de te mel öne me ha iz bir araç tır.

­ Fa ali yet te id di alı ve cü ret kar ol­mak:

Ha ta la ra ve ek sik lik le re kar şı uz laş maz ta vır için de ol mak, fa ali yet te id di alı ve cü­ret kar ol mak an la mı na ge lir. Hiç bir ne den, gö rü len ha ta ve ek sik lik le rin or ta dan kal­dı rıl ma sı nı en gel le ye mez, en gel le me me li. Ger çek ten id di alı ve cü ret kar olan kad ro, par ti ye ve dev rim da va sı na za rar ve ren en ufak, en önem siz bir ge liş me ye göz yu ma maz. Bu ko nu da Sta lin, ko nu mu ne olur sa ol sun, hiçkim se nin gö zü nün ya şı na ba kıl ma ma sı nı öğ re ti yor. İd di alı ve cü ret­kar ol mak ay nı za man da ye ni gö rev le re, kap sam lı gö rev le re ta lip ol mak de mek tir. Bu nun, ida re ci lik le, ka ri ye rizm le hiç bir il­gi si yok tur. İd di alı ve cü ret kar ol mak da­va ya inan cın, par ti ye inan cın, ah la ki üs­tün lü ğün, ger çek le ri bü tün çıp lak lı ğıy la gör me nin ve bu nu bi le rek ye ni gö rev le re ta lip ol ma nın bir ifa de si dir. Bu nun için dir ki, id di alı ve cü ret kar ol ma yan ve ya böy le ye tiş ti ril me yen bir kad ro ya ra tı cı ola maz.

­ İle ri yi gör me, bü tü nü kav ra ma ye te­ne ği:

Sta lin şöy le di yor:“Di rek si yon da otur mak, et ra fa bak mak

ve her han gi kö tü bir du rum la kar şı la şa na ka dar hiç bir şey gör me mek. Bu, he nüz ön der lik edil mi yor de mek tir. Bol şe viz min ön der lik ten an la dı ğı baş ka dır. Ön der lik et­mek için, ön ce den gör mek ge re kir.” (Über Selbst kri tik, s. 15. “Öze leş ti ri Üze ri ne”.)

De mek olu yor ki, bol şe vik ön der lik, ile­ri yi gör me ye te ne ği ni ön ko şul kı lı yor. Ne ka dar ay rın tı için de olur sak ola lım, pra ti­

Komünist Partinin Bolşevikleştirilmesi Üzerine Bazı Notlar

58

ğe ne ka dar dal mış olur sak ola lım, hiç bir za man fa ali ye tin bü tü nü üze ri ne dü şün­mek ten ge ri kal ma ma lı yız, fa ali ye tin/mü­ca de le nin bü tü nü nü göz den ka çır ma ma­lı yız. Ak si du rum da bu, ağaç tan or ma nı gö re me mek de mek tir. Mü ca de le nin ay rın­tı sı ve gün lük fa ali yet, mü ca de le nin bü tü­nü üze ri ne dü şün ce le ri mi zi, bü tü ne iliş kin pers pek ti fi ka rart ma ma lı dır. Ak si tak tir de ha ta la ra ve ba şa rı sız lık la ra ka pı la rı aç mış olu ruz. Ay rın tı yı, ken di fa ali ye ti mi zi, bü tü­nün ye ri ne koy muş olu ruz. Öy ley se fa ali­ye ti miz bü tün den ve ge le ce ğin so run la rın­dan ko puk ola rak ele alı na maz.

­ İni si ya tif ve gö re vi so nuç lan dır ma ye te ne ği:Bol şe vik par ti gi bi par ti miz de ye ni leş ti­

ren le rin/ye ni lik çi le rin par ti si ol ma lı dır. Ya­şam da ce re yan eden sü reç le ri iz le mek, de ğer len dir mek, ye ni ola nı kav ra ma ya ça lış mak, ye ni so run la ra çö züm ler ara­mak ve bul mak, es ki ola nı at mak te mel özel lik le ri miz ol ma lı dır. Ye ni yi his set mek, ye ni yi kav ra mak bo lşe vik bir kad ro nun te­mel özel li ği dir ve ye ni ola nı kav ra ma nın ifa de si de bol şe vik ini si ya tif tir.

Kad ro, par ti di sip li ni nin, il ke le ri nin ini­si ya tif öz gür lü ğü ol du ğu nu kav ra ma lı dır. Ör nek ler sek; yö ne tim de mer ke zi yet çi lik le ni nist par ti nin bağ la yı cı öne me ha iz bir il ke si dir. Bu il ke ye uy mak, üst or gan la rın ka rar la rı nı ol du ğu gi bi ha ya ta ge çir mek de mek tir. Ama mer ke zi yet çi lik, ye rel ör­güt ler de, ye rel fa ali yet te ini si ya ti fi as la ve as la kö relt mez, tam ter si ne ge liş ti rir. Sor­mak ge re kir, ini si ya tif ve gö rüş ge liş ti re­me yen bir ye rel ör güt, mer ke zin ka rar la rı­nı pra ti ğe na sıl ge çi re cek?

Le nin’in ve Sta lin’in öğ ret tik le ri gi bi, ye rel ör güt ler, ye rel mü ca de le için de olan kad ro lar, mü ca de le yi iler le te bil mek için

ini si ya tif i ol mak zo run da dır lar. Şu unu tul­ma ma lı dır: ge nel po li tik çiz gi de bü tün lük, ye rel alan da ki mün fe rit li ği, ye re le olan öz gün lü ğü ve bu doğ rul tu da mü ca de le yi ge liş ti rir. Çün kü ge nel po li tik çiz gi nin bü­tün lü ğü ye rel alan da ki çe şit li li ğe da yan­mak ta dır.

Ye rel par ti ör güt le ri her za man ve her ko şul al tın da üst or gan lar dan di rek tif bek­le mek zo run da kal ma ma lı dır lar. Ter si ne ye rel mü ca de le nin so run la rı te me lin de ini si ya tif i ha re ket et me li dir ler. Ye rel ör güt­ler ve ye rel mü ca de le için de olan kad ro­lar şöy le ha re ket ede mez ler; mer kez den di rek tif gel me di ği için, x fab ri ka sın da ki iş­çi le rin di re ni şi ne ka tı la mı yo ruz. Böy le bir an la yı şın mer ke zi yet çi lik le, dev rim ci lik le hiç bir il gi si ola maz.

Di ğer ta raf tan ini si ya tif ge liş tir mek mer ke zi di rek tif e ri özüm le mek an la mı na ge lir. Bu özüm le me, me ka nik de ğil ya ra­tı cı bir özüm le me dir. Böy le bir di rek ti fi ya­ra tı cı bir şe kil de özüm le mek, onu ye rel alan da pra ti ğe ge çir me yi kav ra mak an la­mı na ge lir. Ya şam hem çok yön lü ve hem de kar ma şık tır ve bun dan do la yı bir di rek­ti fin pra ti ğe ge çi ri li şi, ko şul la rın de ği şi miy­le de ği şik me tod la rı, ini si ya tif e ya ra tı cı lı ğı ka çı nıl maz kı lar. Di rek tif ay nı ol ma sı na rağ men ko şul lar de ğiş ti ği için uy gu la ma ye ni so run la rı, ye ni çö züm le ri gün de me ge ti re bi lir. Bol şe vik bir kad ro bu du ru mu gö zö nün de tut mak zo run da dır. O, so mut du ru mun tah li lin den ha re ket le çö züm yol­la rı ara ma lı dır ve bul ma lı dır. Bu nun adı, ini si ya tif i ol mak de mek tir.

Kad ro la rın ini si ya tif ve gö re vi ni so nuç­lan dır ma ru huy la eği ti mi on la rın ki şi sel so rum lu luk duy gu su nu ge liş ti rir. Her bir par ti yö ne ti ci si nin, her bir kad ro nun ve par ti iş çi si nin han gi gö rev den, han gi iş ten so rum lu ol du ğu nu bil me si on la rın fa ali­

Komünist Partinin Bolşevikleştirilmesi Üzerine Bazı Notlar

59

yet te ini si ya tif e ri ni ge liş ti rir, so rum lu lu ğu baş ka la rın da ara yan ve ya so rum lu lu ğu baş ka la rı nın sır tı na yı kan gö rev de id di­asız ve kor kak tır. Böy le bi ri si ba ğım sız, cü ret li ini si ya tif ge liş ti re mez ve or tak da­va yı iler le te mez.

Ba ğım sız ve cü ret li ini si ya tif ge liş tir­mek par ti çiz gi si ne kar şı gel mek, ken di ni be ğen miş, ki bir li ol mak an la mı na gel mez. Ken di ni be ğen miş lik, ki bir li lik ya pı lan dan, el de edi len den mem nun ol ma ya/ye tin me­ye, so rum suz lu ğa ve uya nık dav ran ma­ma ya gö tü rür.

Bol şe vik kad ro, kit le le rin ya ra tı cı ini si­ya ti fi ni gör me li ve ge liş tir me li dir, mü ca de­le yi bu ini si ya tif üze ri nde yük selt me li dir. Böy le ha re ket eden bir kad ro hem kit le ler­le ko lay ca kay na şır ve hem de mü ca de le­yi ta ba na ma le der.

Mem nu ni ye tin ol du ğu, alı nan so nu cun mü kem mel bu lun du ğu ve “da ha sı da ol­maz dı” an la yı şı nın ha kim ol du ğu yer de ini si ya tif ge liş mez. İni si ya ti f, el de edi len so nuç ne den li de va sa olur sa ol sun, bu­nun la ye tin me me nin, da ha ile ri git me an­la yı şı nın ve bu an lam da da po zi tif mem­nu ni yet siz li ğin ol du ğu yer de ge li şir.

Na sıl ki, par ti üye si ola bil mek için par ti prog ra mı ve tü zü ğü nün ka bu lü, par ti ör­güt le rin den bi ri sin de gö rev al ma ve ai da­tı nı dü zen li öde me ön ko şul ise, üye li ğin “ol maz sa ol maz” ku ra lıy sa, bir bol şe vik kad ro nun da tut tu ğu işi so nuç lan dır ma sı o den li bir ku ral dır, bol şe vik kad ro ol ma­nın ön ko şu lu dur. İni si ya tif pra tik ör güt­sel fa ali yet ile ay rıl maz bağ için de dir. Bir ini si ya ti fi, öne ri yi şid det le sa vu nan, ama ya şam bul ma sı için ör güt sel fa ali ye te ya­naş ma yan bir yö ne ti ci/kad ro dü şü ne bi­lir mi yiz? Bol şe vik an lam da dü şü ne me­yiz. Bol şe vik kad ro/yö ne ti ci böy le ola maz. Ama gös te ri an la mın da dü şü ne bi li riz. Ba­zı la rı, şov için “ini si ya tif”li ola bi lir ler, gü rül­tü, pa tır tı ya pa bi lir ler, bir di zi öne ri de bu lu­na bi lir ler. Ama sı ra pra tik fa ali ye te ge lin ce or ta dan yok olur lar. Bu tür den un sur la rın; ge ve ze le rin “ini si ya tif”iy le, ger çek ini si ya­tif i olu şu, ini si ya tif ge liş tir me yi bir bi ri ne ka rış tır ma ma lı yız.

Bu özel lik le rin öte sin de par ti yö ne ti ci si/kad ro, ob jek tif ol ma, so ru na fi ili mü da ha le et me ye te ne ği ne sa hip ol ma ve in san la ra kar şı an la yış lı dav ran ma özel lik le ri ni de ta şı ma lıdır.

Eğitim Sorununda Marksist Leninist Yöntem

Yazı nın akı şın dan ve be lir ti len kay nak­lar dan da an la şı la ca ğı gi bi bu ra da söz ko nu su olan, mark sizm­le ni nizm üze ri ne te mel eği tim dir, bu eği ti min araç la rı ve yön te mi dir. Bu kap sam da bir eği tim, mark­sist le ni nist şe kil len me nin ka za nıl ma sı na, mark sizm­le ni niz mi ey lem kı la vu zu ola rak kul la na bil me ye te ne ği nin ge liş ti ril me si ne hiz met et mek te dir. Bü tün güç le ri miz bu he de fe yö nel me li dir ler. Ama he pi mi zin; bu he de fe ki lit len me si de ola nak lı de ğil­dir. He pi miz için esas olan, dev rim ci pra­tik için de mark sist eği ti mi ger çek leş tir me çiz gi si ni iz le mek tir. Bu ya zı da söy le nen ve su nu lan lar, bir çok ko mü nis te ula şı la maz bir he def miş gi bi ge le bi lir. Ama unu tul ma­ma sı ge re ken nok ta şu; bu ya zı, marksist leninistlerin komünist kitlenin ge ne li için eği tim de anah ta rı ver mek te dir. Onu kul­la na bil mek ise çok so mut dü şün me yi ve

plan yap ma yı ge rek ti ri yor. Bu ise, ya zı nın doğ ru dan ama cı de ğil dir. Ya zı bu nok ta lar gö zö nün de tu tu la rak okun ma lı ve de ğer­len di ril me li dir.

***Mark sist le ni nist ko mü nist par ti, Türk

ve Kürt ulu sun dan, Laz, Gür cü, Ab ha­za, Çer kes, Arap, Rum, Er me ni vb. ulu­sal azın lık top lu luk la rın dan pro le tar ya­nın ön cü müf re ze si ve sa vaş kur ma yı dır. Marks, En gels, Le nin ve Sta lin’in yo lun da yü rü yen mark sist le ni nist ko mü nist par ti mark sizm­le ni niz mi reh ber alır. Di ğer bir ifa dey le; Türkiye ve Kürdistan coğ raf ya­sın da iş çi sı nı fı nın par ti si dir. Onun bi linç li ve ör güt lü ön cü sü dür, onun en yük sek sı­nıf ör güt len me si dir.

Mark sist le ni nist ko mü nist ler, iş bir lik­çi te kel ci bur ju va zi ve bü yük top rak sa­

Eğitim Sorununda Marksist Leninist Yöntem

61

hip le ri nin ik ti da rı nın zo ra da ya lı dev rim le yı kıl ma sı an la mı na ge len an ti em per ya list de mok ra tik dev ri mi ger çek leş ti re rek, dur­mak sı zın sos ya liz me/ko mü niz me geç me­yi he def er ler. Bu he def için mü ca de le, ön der le ri miz Marks, En gels, Le nin ve Sta­lin’in eser le rin de bi lim sel ola rak te mel len­di ril miş/açık lan mış tır.

Le nin’in de yi miy le mark sizm, baş lan­gıç ta en ter nas yo nal iş çi ha re ke ti için de­ki sos ya list akım lar dan sa de ce bi ri siy di. Ama 19. yy.’ın ikin ci ya rı sın da bu akım, Marks ve En gels ta ra fın dan pro le tar ya­nın dün ya gö rü şü ola rak; bi lim sel sos ya­lizm ola rak ge liş ti ril di ve en ter nas yo nal iş çi ha re ke ti ne dam ga sı nı vur du. Marks ve En gels’in ya şa dık la rı dö nem de güç lü sos ya list par ti ler ku rul muş lar dı. Ör ne ğin Al man ya Sos yal De mok rat Par ti si. Marks­izm ge li şi yor du. Ama onun düş man la rı da boş dur mu yor lar dı. 19. yy’ın so nu 20. yy’ın ba şın da an ti mark sist güç ler, E. Berns te in ön der li ğin de mark siz me sal dı rı ya geç ti­ler. On lar, mark sist te ori nin ye ri ne bur ju va te ori le ri ge çir me yi; mark siz mi re viz yo na uğ rat ma yı amaç lı yor lar dı. An ti mark sist güç ler, II. En ter nas yo nal’in bir çok güç lü par ti sin de (ör ne ğin Al man Sos yal De mok­rat Par ti si) üs tün lü ğü ele ge çi re rek, bü yük tah ri ba ta ne den ol muş lar dı.

Da ha baş tan iti ba ren an ti mark sist güç­ler le di şe diş mü ca de le sa de ce Rus ya’da ger çek leş ti ril miş tir. Sa de ce Rus ya’da Marks ve En gels’in öğ re ti le ri bü tün sal dı­rı la ra kar şı so nu na dek ka rar lı ve tu tar lı bir şe kil de sa vu nul muş tur. Bu mü ca de le­nin ba şın da Le nin var dı. Le nin ve de Sta­lin, mark siz mi, 20. yy’la bir lik te gün de me ge len ye ni ta ri hi ko şul lar –ka pi ta liz min ser best re ka bet çi aşa ma sın dan em per­ya list/te kel ci aşa ma sı na geç me si– ışı ğın­

da ge liş tir miş ler dir ve em per ya list ça ğın mark siz mi olan le ni nizm doğ muş tur.

Le nin ve Sta lin, mark sist öğ re ti yi sa de­ce sa vun mak la, sa de ce ge liş tir mek le ve onu zen gin leş tir mek le ye tin me miş ler dir. On lar, ay nı za man da mark siz mi; bu bi lim­sel devrim ci te ori yi ya şa ma ge çir me nin ve mad di gü ce dö nüş tür me nin ör güt sel mo to ru olan par ti yi de kur muş lar dır. On­la rın kur du ğu bu par ti; Bol şe vik Par ti, iş­çi sı nı fı nı cü ret kar ca, hiç bir yal pa la ma ya fır sat ver me den ka pi ta liz min yı kıl ma sı na, sos ya liz min in şa sı na gö tü ren ön cü nün ifa de si dir. Bol şe vik Par ti, iş çi sı nı fı nın, ka­pi ta liz mi yı kıp pro le tar ya dik ta tör lü ğü nü ku ran ve sos ya liz mi in şa eden ilk par ti siy­di. Bun dan do la yı dır ki o, en ter nas yo nal iş çi ha re ke ti nin ta ri hi ön de ri dir ve ör ne ği­dir. Bol şe vik par ti, ye ni tip ten bir par ti dir, marksist leninist mü ca de le par ti si dir. O, za fe rin ve bit mez tü ken mez tec rü be nin par ti si dir.

Türkiye ve Kürdistan coğ raf ya sın da ko mü nist le rin bir li ği nin ger çek leş ti ril me­sin den son ra mark sist le ni nist ko mü nist­ler, bu bir li ğin ifa de si olan par ti yi; le ni nist bir par ti ola rak; bol şe vik bir par ti ola rak ge liş tir mek gö re viy le kar şı kar şı ya kal­mış lar dır. Mark sist le ni nist ko mü nist par ti, mark sist le ni nist kla sik le ri in ce le me yi ve bil gi le ri ni de rin leş tir me yi, ay nı za man da hem en ter nas yo nal alan da ki ve hem de ül ke de ki ko mü nist ve dev rim ci mü ca de­le nin de ne yim le ri ni ve ders le ri ni in ce le yip öğ ren me yi üye le ri nin gö rev le ri nden bi ri si ola rak, bir tü zük mad de si ola rak gö rü yor. Bu, ken di li ğin den ye ri ne ge ti ri le cek bir ta­lep de ğil dir. Par ti, marksist­leninist te ori yi öğ re nin di yor ve sa de ce bu nu söy le mek­le ye tin mi yor, ak si ne öğ ren me nin yol ve yön tem le ri ni de açı yor. Sta lin şöy le di yor:

Eğitim Sorununda Marksist Leninist Yöntem

62

“Mark sizm, top lum ve do ğa nın ge liş me ya sa la rı nın bi li mi dir, bas kı al tın da tu tu lan ve sö mü rü len yı ğın la rın dev ri mi nin bi li mi­dir, bü tün ül ke ler de sos ya liz min za fe ri nin bi li mi dir, ko mü nist top lu mun in şa sı nın bi li mi dir. Bi lim ola rak mark sizm ye rin de say maz. O ge li şir ve mü kem mel le şir. Ge­liş me si için de mark sizm ta bi ki, ye ni tec rü­be ler le ve ye ni bil gi ler le zen gin le şe cek tir.” (Sta lin; A. Cho lo pov’a Mek tup’tan, Mark­sizm ve Dil Bi li mi, C. 15, s. 253, Alm.)

Bu ra da vur gu ya pı lan nok ta ol duk ça açık: Her bi lim gi bi mark sizm­le ni nizm de iti na lı, di sip lin li ve sa bır lı ca in ce len me li dir, araş tı rıl ma lı dır. (Eği tim so ru nu nun gün cel öne mi üze ri ne ba sı nımız da çe şit li ya zı­la ra yer ve ril di ğin den do la yı, so ru nun bu yö nü ne bu ra da yer ver me yi ge rek siz gö­rü yo ruz.)

Bu nok ta da önü mü ze ko ca man bir me to dik so ru çı kı yor! Bi lim ola rak mark-sizm­leninizm na sıl in ce le nir, na sıl araş tı­rı lır? Araş tır ma nın, in ce le me nin (eği ti min) bel li bir yo lu­yön te mi var mı dır? Evet var­dır. Bu ya zı mız da eği tim de ke sin lik le ta kip edil me si ge re ken mark sist­le ni nist yön te­mi ele ala ca ğız.

Mark sist­le ni nist te ori yi araş tır ma da ve özüm le me de bir çok yön te min ol du ğu söy le nir ve ya dü şü nü lür. Ger çek ten de öy le dir. Şa yet eği til me si ge re ken le rin; öğ­ren ci le rin, ya ni han gi ör güt sel ko num da olur sak ola lım, he pi mi zin te orik yet kin li ği gö zö nün de tu tul maz sa:

Ya yın or gan la rı ay nı za man da ko lek tif bir eği ti ci ola rak gö rü le bi lir.

Şu ve ya bu ki ta bın/bro şü rün okun ma sı öne ri le bi lir.

Şu ve ya bu ko nu yu içe ren bir kon fe­ran sa ve ya se mi ner le re ka tı lı na bi lir.

Bir kaç gün ve ya haf ta sü ren eği tim amaç lı özel kurs la ra ka tı lı na bi lir.

Bi rim ler de, ör güt lü olu nan alan lar da şu ve ya bu ko nu üze ri ne tar tı şı la bi li nir.

Bü tün bun la rın öte sin de par ti oku lu na da gi di le bi li nir.

Bu ra lar da öğ ren ci, en faz la sıy la ko lek­tif bir eği tim sü re cin den geç miş olur. Bu­nun öte sin de, kı sa sü re li eği tim kurs la rı­nı ve par ti oku lu nu esas ala cak olur sak, bu ra lar da ki eği tim te mel eği tim dir, so ru na gi ri şin eği ti mi dir. Ör ne ğin par ti oku lu. Bu okul, özel du rum lar dı şın da, öğ ren ci le­ri ne marks zim­le ni niz min üç bi le şe ni nin –po li tik eko no mi, fel se fe ve bi lim sel sos­ya lizm– te mel il ke le ri ni, te mel an la yış la rı­nı ver mek ten öte faz la bir iş lev gö re mez. Ama bi zim so ru nu muz, eği til me si ge re­ken le re mark sizm­le ni niz min te mel an­la yış la rı nı an lat mak de ğil dir. Ola maz da! Te mel eği tim bir baş lan gıç tır ve mark sist le ni nist ko mü nist ler için esas olan da, te­mel eği tim den son ra sı dır.

Te mel eği ti mi ve alı nış yol ve yön tem­le ri ni bir ke na ra bı ra kır sak, ko mü nist le rin eği ti min de ge ri ye ye ga ne bir yo lun kal dı­ğı nı gö rü rüz. Ken di ken di ne ve ya bi rey sel eği tim. En ter nas yo nal alan da ko mü nist le­rin bu alan da ki pra tik le ri, mark sist te ori yi; mark sizm­le ni niz mi özüm le me de te mel yön te min bi rey sel eği tim ol du ğu nu gös­ter miş ler dir.

Mark sist le ni nist ko mü nist par ti, her ko mü nis tten, her ta raf ta rın dan, ona gö­nül bağ la yan, ina nan her iş çi den, emek çi­den öğ ren ci den vs. yıl ma dan usan ma dan bi lin ci ni yük selt me si ni, mark sist­le ni nist te ori yi özüm le me si ni ta lep edi yor. Mark­sizm­le ni nizm par ti po li ti ka sı nın te orik te me li dir. Bu te ori ye ha kim ol mak, onun özü nü kav ra mak ve onu, dev rim ci mü ca­de le nin, ya şa mın her ala nın da da yat tı ğı so run la rın çö zü mün de kul lan ma yı bil mek­tir. De mek olu yor ki, par ti nin bu alan da­

Eğitim Sorununda Marksist Leninist Yöntem

63

ki so ru nu, güç le ri ni mark sizm­le ni niz min ru huy la eği te bil mek tir. De mek olu yor ki, ko mü nist le rin ve bü tün güç le ri mi zin si ya si eği ti mi par ti fa ali ye ti nin çok önem li alan la­rın dan bi ri si dir ve öy le de ka la cak tır.

Bi rey sel eği tim, pra tik fa ali yet ten, ör­güt sel iş ler lik ten ba ğım sız, gün de mi be­lir siz, ki şi nin ca nı nın is te di ği ni oku ma sı an la mı na ge len ba ğım sız, kont rol süz bir eği tim de ğil dir ve ola maz da. Par ti, mev­cut ku rum la rı nı ha re ke te ge çi re rek ve ya bu ku rum lar ye ter siz ka lı yor sa ge rek li pra­tik iş ler li ği olan ku rum lar la bi rey sel eği ti mi mut la ka ve mut la ka kont rol et mek ve yön­len dir mek gö re viy le kar şı kar şı ya dır. Par ti, her bir bi ri min de dö nem dö nem bu ama ca yö ne lik tar tış ma top lan tı la rı dü zen le ye bi­lir, le gal alan lar da te orik tar tış ma la rı teş­vik ede bi lir vs.

Par ti nin eği tim po li ti ka sı, bir bü tün ola­rak ba kıl dı ğın da, her se vi ye de kad ro nun si ya si eği tim po li ti ka sı dır. Par ti nin bol şe­vik leş me si, kad rol arın si ya si eği ti mi bir bil­gi­tec rü be bi ri kimi ve bu nu pra ti ğe uy gu­la ma sü re ci dir. Do la yı sıy la bir par ti, hi çir za man ken di ni ye te ri ka dar bol şe vik leş­miş ola rak gö re mez ve hiç bir za man kad­ro la rı nın mev cut si ya si eği tim se vi ye siy le –bu se vi ye çok da yük sek ola bi lir– ye ti ne­mez.

Bil gi nin ve tec rü be nin sı nı rı yok tur. Her ye ni bir gün, her ye ni bir ge li şme bi ze ye­ni bil gi le ri, ye ni tec rü be le ri yük ler. O hal de her gün öğ ren mek le, ye ni de ne yim ler ka­zan mak la kar şı kar şı ya yız. Bu nun için dir ki, par ti nin ve de kad ro la rı nın bol şe vik leş­me si nin bir sı nı rı yok tur. Bu bir sü reç tir ve bu sü re ci kav ra yan lar, onun ge ri sin de kal­ma yan lar, de vrim ci mü ca de le nin da yat tı ğı so run la rı n çö zü mün de ba şa rı lı ola bi lir ler.

Bah set tiğ imiz ko lek tif­grup sal te mel eği ti mi dış lar sak, kad ro la rın si ya si eği ti­

min de te mel yön tem/me tod olan bi rey sel eği ti min iki yö nü ne bu ra da dik ka ti çek mek is te riz; kad ro la rın bi rey sel po li tik eği ti mi bir bi ri ni ta mam la yan iki sü reç tir. Bu eği­tim, so nu cun da kad ro la rın si ya si kav ra yış se vi ye le ri yük se lir ve si ya si kav ra yış se vi­ye si yük sel miş olan kad ro lar bu se fer ken­di le ri ni da ha yük sek se vi ye de ki bir eği tim sü re cin de bu lur lar. Böy le lik le hem kad ro­la rın bi linç len me se vi ye si ve hem de eği ti­min se vi ye si (kap sam­de rin li ği) yük sel miş olur. Bi rin ci du rum da kad ro la rın mark­sizm­le ni nizm le ge nel ve kök lü bir do na­nım la rı söz ko nu su dur. İkin ci du rum da ise bu ge nel­kök lü eği ti mi alan kad ro lar, dev­rim ci mü ca de le nin da yat tı ğı so run lar da uz man laş ma ya yö ne le cek ler dir. Kad ro lar, ih ti yaç alan la rın da ve ye te nek le ri doğ rul­tu sun da uz man la şa cak lar dır. Biz bu ra da bi rin ci du ru mu; kad ro la rın si ya si eği ti mi ni; ge nel­kök lü eği ti mi ele alı yo ruz. Uz man­laş ma ba zın da eği ti mi baş ka bir ya zı nın ko nu su ya pa ca ğız.

He men be lir te lim ki, aşa ğı da ya pa ca­ğı mız öne ri ler, genç yol daş la rın, bil gi ye su sa mış mark sist le ni nist ko mü nist le rin şev ki ni kır ma ma lı dır. Ter si ne on la rı kam­çı la ma lı dır. Böy le bir teh li ke var dır. Ön ce, eği ti me çok şevk li bir şe kil de baş la nı yor. Ama son ra ça lış ma tem po su dü şü yor, ken di gü cü ne inan ma ma nok ta sı na ge­li ni yor ve so nuç ola rak eği ti me son ve­ri li yor. Ta bii bu, oku na nın, araş tı rı la nın is te nil di ği oran da kav ran ma ma sın dan kay nak lan mak ta dır. Sov yet de ne yi gös­ter mek te dir ki, kad ro la rın si ya si eği ti min­de bu so run, par ti nin, ko nu ya iliş kin açık­la ma yap ma sı nı ge rek li kı lan bo yut la ra var mış. SBKP(B) MK’sı ko nuy la il gi li şu ka ra rı alı yor:

“Sa de ce kü çük bir çev re nin, te ori yi özüm le ye bi le cek du rum da ol du ğu an la­

Eğitim Sorununda Marksist Leninist Yöntem

64

yı şı yan lış tır. Mark sist­le ni nist te ori ye ha­kim ol mak el de edi le bi lir (bir olay dır–çn)… Mark sizm­le ni niz min te ori si ni özüm le mek için sa de ce ira de ye sa hip olun ma lı dır ve bu ama ca ulaş ma da se bat kar lık ve ka rak­ter sağ lam lı ğı ser gi len me li dir. Fi zik, kim ya ve bi yo lo ji gi bi bi lim ler ba şa rı lı bir şe kil de öğ re nil di ği ne gö re, mark sizm­le ni nizm bi­li mi ni de ke za ta ma men özüm le ye bil mek için şüp he ye düş me nin hiç bir ne de ni yok­tur.” (“Die KPDSU in Re so lu ti onen und Besch lüs sen der Par te ita ge, Par te ikon fe­ren zen und der Ple nar ta gun gen der ZK”, c. 9, s. 250, Alm.)

De mek olu yor ki, ka rar sız lı ğa düş me­nin, umut suz lu ğa ka pıl ma nın an la mı yok. Bu du rum da olan lar, ira de siz lik le ri ni ve ka rar sız lık la rı nı ser gi le mek ten öte bir şey yap mış ol maz lar.

1) Eği tim Pla nı Na sıl Ol ma lı?Po li tik eği tim pla nı nın tes pi tin de bir çok

fak tör gö zö nün de tu tul ma lı dır. Ak si tak­tir de hiç bir iş le vi ol ma yan, çok gü zel (!) plan lar ha zır la mış olu ruz.

Kı sa ev re li eği tim ça lış ma la rı nın pla nı, grup sal­ko lek tif si ya si eği ti mi esas alan ve ge çi ci ka rak ter ta şı yan bir plan dır. Bu plan la ma da esas olan, bu tür den eği ti me ka tı lan kad ro la rın si ya si se vi ye le ri nin şu ve ya bu şe kil de ay nı ol ma sı ve tes pit edi­len bel li ko nu la rın iş len me si dir. Bu tür eği­tim ler ih ti ya ca gö re dü zen le nir. Do la yı sıy­la dü zen len me si ve eği tim pla nı ge çi ci dir, ço ğu kez gün cel ih ti ya ca ce vap ve re cek tarz da ha zır la nır.

Par ti ör güt le ri/ko lek tif e ri pra tik fa ali­yet le ri nin ya nı sı ra ta kip ede cek le ri bel li bir si ya si eği tim pla nı çı kart mış ol sa lar da uy­gu lan ma sın da sü rek li ak sak lık lar söz ko­nu su dur ve do la yı sıy la kad ro la rın si ya si eği ti min de pek de ve rim li bir yol de ğil dir.

Par ti oku lu, grup sal, ko lek tif si ya si eği­ti min bel li bir plan çer çe ve sin de iti na lı bir şe kil de sür dü rül dü ğü en önem li ve ve rim li olan dır.

Bu nun öte sin de dö nem dö nem bel­li sa yı da “öğ ren ci”yi bir ara ya top la ya rak on la ra bel li bir plan çer çe ve sin de bel li ko­nu la rı an lat mak da bir yol dur. Ama bu ra da da bir sü rek li lik söz ko nu su ola maz.

Ge ri ye, kad ro la rın bi rey sel si ya si eği ti­mi nin plan lan ma sı ka lı yor. Bi zi il gi len di ren de da ha zi ya de bu nok ta dır.

Kad ro la rın bi rey sel si ya si eği ti mi nin plan lan ma sı iki açı dan ele alın ma lı dır.

Bi rin ci si: Par ti, her bir kad ro nun bü tün özel lik le ri ni gö zö nün de tu ta rak, her bir kad ro yu iler le ten bi rey sel eği tim plan la­rı ha zır lar. Böy le si plan la ma da söz ko nu­su olan kad ro la rın ge nel öze lik le ri şöy le­dir: Bir ta kım özel lik le ri, ye te nek le ri çok er ken açı ğa çı kan kad ro lar (as ke ri alan, aji tas yon, pro pa gan da, ör güt çü lük, sa nat vs.). Par ti bu tür özel lik le ri olan kad ro la rı en kı sa za man da uz man laş tır mak için bu tür den her bir kad ro ya te ka bül eden özel­bi rey sel eği tim plan la rı ha zır lar. Ör ne ğin; pro pa agan dist ol ma özel li ği gös te ren iki kad ro, o an da ki si ya si bi ri kim se vi ye le ri fark lıy sa fark lı eği tim pla nı çer çe ve sin de ele alın ma lı dır lar.

Bu nun öte sin de si ya si bi ri kim ve tec rü­be si yük sek olan kad ro la rın uz man laş ma­la rı nı sağ la mak için bi rey sel eği tim plan la­rı ha zır lan ma lı dır. Ör ne ğin, fel se fe, po li tik eko no mi vs. alan lar da uz man la şa cak kad­ro la rın bi rey sel eği tim plan la rı çıkar tıl ma lı­dır. Bu ra da her bir kad ro için ge çer li olan bi rey sel eği tim pla nı çı kar tı la ca ğı gi bi, uz­man laş ma ala nı ba zın da ge nel ge çer li li ği olan eği tim plan la rı da ha zır la na bi lir.

İkin ci si: Bu gün kü ko şul lar da par ti nin ih ti ya cı na ce vap ve re cek kad ro la rın bi rey­

Eğitim Sorununda Marksist Leninist Yöntem

65

sel si ya si eği ti mi nin ko lek tif eği tim pla nı­dır.

Kad ro la rın bi rey sel si ya si eği ti min de, bi rey sel eği tim plan la rı na gö re fa ali yet, en ve rim li fa ali yet tir ve kad ro la rın si ya si eği ti­mi nin önem li bir bi çi mi dir. Ama bu tür den eği tim pla nı nı ger çek leş tir mek her za man müm kün de ğil dir. Fa şist dik ta tör lük ve ağır il le ga li te ko şul la rın da –çok özel du­rum lar ha riç tu tu lur sa– her bir kad ro için ay rı eği tim pla nı ha zır la mak ve bu nu de­net le mek ger çek ten zor dur ve bu gün için ge rek siz dir de. Par ti bu tür den eği ti mi de­net le mek için ay rı bir ku rum laş ma ya git­mek zo run da ka lır.

İkin ci yol ise par ti nin mev cut ko şul la­rı na uy gun olan en iyi yol dur. Bu ra da söz ko nu su olan, her kad ro için ge çer li olan bir si ya si eği tim pla nı dır. Her kad ro si ya­si eği ti mi ni bi rey sel ya pı yor, ama bü tün kad ro lar ay nı eği tim pla nı çer çe ve sin de ha re ket edi yor lar. Böy le bir yol iz len di ğin­de par ti şu avan taj ları el de eder: Eği tim tar tış ma la rın da ay nı ko nu lar tar tı şı lır. (Ak­si tak tir de –bi rin ci du rum da– her bir kad­ro ken di eği tim pla nın da yer alan ko nu yu gün de me ge ti re ce ği için çok şey tar tı şı lır, ama faz la bir şey an la şıl ma mış olur.) Bu tar tış ma la rın so nu cu ve rim li olur. Di ğer ta­raf tan par ti, ay nı eği tim pla nı söz ko nu su ol du ğu için, si ya si eği tim fa ali ye ti ni her za­man ve her alan da de net le ye bi lir ve bu nu yap mak için de, bi rin ci du rum da ol du ğu gi bi ge niş bir de net le yi ci or du su na ih ti yaç duy maz. Bu yön te min sı kı cı olan bir yö­nü de var: Bü tün kad ro lar için ge çer li olan eği tim pla nın da yer alan ba zı kay nak lar, ba zı kad ro lar ta ra fın dan da ha ön ce in ce­len miş ola bi lir ve bu ko nu lar iş le nir ken, bu kad ro lar sı kı la bi lir ler. Bu du rum da öne ri­miz şu dur; söz ko nu su alan da ki bi ri ki mi­ni zi, tar tış ma la rın can lı ve ve rim li ol ma sı

için kul la nın. Tar tış ma sü re cin de öğ re tin ve öğ re nin.

Bu yön tem, sis tem li ve di sip lin li bir ça­lış ma yı be ra be rin de ge ti re cek tir. Hem bir kad ro, tes pit edi len ko nu yu ve ya li te ra tü­rü, tes pit edi len za man için de in ce le mek zo run da ka la cak tır. Bu yön tem de ken di­li ğin denc ili ğe, za ma nı bo şa har ca ma ya, bi rey ci li ğe yer yok tur. Bu yön tem ki ta bi öğ ren me yi dış lar. Bu yön tem, kad ro la rı, öğ re nip öğ ren me mek iki le miy le kar şı kar­şı ya bı ra kır.

Ye ri gel miş ken, bu ra da si ya si eği tim de gö rü len bir ama tör lü ğe ar tık son ver me nin ge rek ti ği ni be lir te lim. Kad ro la rın ki şi sel/bi­rey sel eği ti mi nin al ter na ti fi grup sal­ko lek tif eği tim de ğil dir. Böy le bir an la yış te mel den yan lış tır. Bu yan lış lı ğa kar şı SBKP(B) Le­nin ve Sta lin ön der li ğin de sü rek li mü ca de­le et miş tir ve bol şe vik par ti nin bu alan da ki tec rü be si, kad ro la rın eği ti min de bi rey sel eği ti min te mel me tod ol du ğu dur:

“Mark sizm­le ni nizm sa de ce çev re için­de öğ re ni le bi lir şek lin de ki za rar lı ön yar­gı nın kö kü ka zan ma lı dır. Ger çek te ise mark sizm­le ni nizmi araş tır mak için ba­ğım sız oku ma, bi rey sel eği tim esas ve te­mel me tod dur.” (Die KPDSU in Re sa lu ti­onen… C. IX, s. 254, Alm.)

So nuç iti ba riy le; gü nü mü zün ko şul­la rı –ob jek tif ko şul lar ve par ti nin ola nak­la rı– kad ro la rın si ya si eği ti min de bü tün kad ro lar için ge çer li olan bel li bir eği tim pla nı nı esas al ma yı be ra be rin de ge tir­mek te dir. Bu eği tim pla nı nın içe ri ği ni ana baş lık lar al tın da aça lım.

2) Kad ro la rın si ya si eği ti min de in ce­len me si ge re ken önem li kay nak lar

Kad ro la rın si ya si eği ti mi nin te me li ni ve esa sı nı bi lim ola rak mark sizm­le ni niz min kav ra tıl ma sı oluş tu rur.

Eğitim Sorununda Marksist Leninist Yöntem

66

Mark sist öğ re ti yi ta nım lar ken Le nin şöy le der:

“Marks’ın öğ re ti si kad ri mut lak tır. Çün­kü o ger çek tir. O, iç bü tün sel lik li ve uyum­lu dur. O, in san la ra, hiç bir saf sa tay la, hiç bir ge ri ci lik le, bur ju va bo yun du ru ğun hiç bir sa vu nu cu lu ğuy la bağ daş ma yan bü tün lük lü bir dün ya gö rü şü ve rir. O, in­san la ğın 19. yy’da Al man fel se fe si, İn gi­liz po li tik eko no mi si ve Fran sız sos ya liz mi for mun da or ta ya çı kar dı ğı en iyi le rin meş­ru mi ras çı sı dır.” (Le nin, Se çil miş Eser le ri, 3 Cilt, c. I, s. 77­78, Alm.)

Kad ro la rın si ya si eğ itimin de esas olan, bu öğ re ti nin; “mark siz min üç kay na ğı nın ve ay nı za man da bi le şi mi nin” (Le nin) kav­ra tıl ma sı dır.

a­ Mark sist­le ni nist fel se fe nin in ce­len me si ve bu nun için zo run lu te mel kay nak lar:

A. I. Ka li nin’in şu söz le ri ku la ğı mı za kü pe ol ma lı dır.

“Bi raz cık fel se fe yap ma yan na sıl bir ko mü nist olur? Ol duk ça ile ri yi gö rü yo ruz, uf ku muz ol duk ça en gin…

Mark sizm, sa de ce top lum sal de ğil, do­ğa gö rü nüm le ri nin de kav ran ma sın da ye­ga ne ger çek me tod dur.” (Ko mü nist Eği tim Üze ri ne)

O hal de, ko mü nist ler en azın dan, “bi­raz cık” fel se fe yap ma sı nı bil me li dir ler, “bi raz cık” da ol sun fel se fe den an la mak zo run da dır lar. Çün kü mark siz min bir bi­le şe ni olan fel se fe ve ya mark sist fel se fe ve ya da ta ri hi ve di ya lek tik ma ter ya lizm do ğa da ki ve top lum da ki olu şum ve ge­liş me le ri kav ra ma nın, yo rum la ma nın ve so nuç lar çı kar ma nın “ye ga ne ger çek me­to du”dur.

Mark sist le ni nist ko mü nist ler, dün ya da; do ğa da ve top lum da olup bi ten le ri doğ ru

kav ra mak ve doğ ru so nuç lar çı kar mak zo run da dır lar. Bu nun için di ya lek tik ve ta ri hi ma ter ya liz me ha kim ol mak zo run­da yız. Di ya lek tik ve ta ri hi ma ter ya lizm, ko mü niz min te orik ta ba nı dır. Mark sist le­ni nist par ti nin ve ya da mark sist le ni nist ko mü nist par ti nin te orik te me li dir. Bun dan do la yı dır ki Sta lin, bu te me li gör mek ve özüm le mek Bol şe vik par ti nin her bir ak tif so rum lu su nun gö re vi dir der.

Ko mü nist par ti si, bü tün pra tik fa ali ye­ti ni ma ter ya list di ya lek ti ğin ya sa la rı üze­ri ne yük sel ti ği müd det çe güç lü dür ve ye­nil mez dir. Te ori ile pra ti ğin ba ğı, te ori ile pra ti ğin bü tün sel li ği “bi raz cık” da osun ML fel se fe kav ran ma mış sa, sa de ce ve sa de­ce lafız da ka bul gö rür.

Marks, “Na sıl ki fel se fe pro le tar ya­da mad di si la hı nı bu lu yor sa, pro le tar ya da zih ni si la hı nı fel se fe de bu lu yor” di yor. (Marks­En gels­Le nin­Sta lin; “Zur De utsc­he Gesc hich te, c.II, s. 75, Ber lin 1954, Alm.) En gels, “dün ya nın ger çek bü tün sel­li ği onun mad de sel li ğin den oluş mak ta dır” (An ti­Duh ring, s. 51, Alm.) di yor. Bu söz le­ri yo rum la ya ma yan bir ko mü nist na sıl bir ko mü nist tir? Dün ya ya, Tür ki ye’ye, ba kı şı­mı zı, prog ra ma tik an la yı şı mı zı fel se fi ola­rak te mel len di re me yen; dün ya yı yo rum la­yı şı mı zı fel se fi ola rak açık la ya ma yan bir mark sist le ni nist ko mü nist, hiç de ör nek alı na cak bir mark sist le ni nist ko mü nist ola maz.

O hal de marksist­leninist fel se fe yi; di ya lek tik ve ta ri hi ma ter ya liz mi pra tik mü ca de le miz için de öğ ren mek zo run da­yız. Ya öğ re ni riz ve dün ya yı yo rum la ma yı ve de ğiş tir me yi ger çek ten bi lin ce çı kar tı­rız ya da öğ ren me yiz ve böy le ce her tür lü po li tik yal pa lan ma ya açık ka pı bı ra kı rız.

Kim di yor ML fel se fe zor dur di ye? Bu­nun as lı yok! Ön ce bir baş la yın, do ğa yı ve

Eğitim Sorununda Marksist Leninist Yöntem

67

top lu mu di ya lek tik ve ta ri hi ma ter ya liz min ya sa la rı ve ka te go ri le ri ışı ğın da ele ala­cak se vi ye ye gel di ği niz de ye ni doğ muş gi bi ol du ğu nu zu gö re cek si niz; uf ku nuz açı la cak, yo rum la ya cak sı nız, sor gu la ya­cak sı nız, olay la ra eleş ti ri sel göz le ba ka­cak sı nız ve par ti po li ti ka sı nı ger çek ten kav ra ya cak sı nız.

Şim di, in ce len me si ni do ğru bul du ğu­muz dar kap sam lı bir li te ra tür lis te si ve­re lim:

1) Marks/En gels: Ko mü nist Par ti Ma ni­fes to su

Marks/En gels: Kut sal Ai le2) K. Marks: Po li tik Eko no mi nin Eleş ti­

ri si ne Kat kı’nın ön sö züK. Marks: Ka pi tal, C. I. 2. bas kı nın

son sö zü3) F. En gels: An ti­Düh ring (Bay Eu gen

Duh ring’in Bi lim de Dev ri mi)F. En gels: Do ğa nın di ya lek ti ğiF. En gels: Üto pik Sos ya lizm ve Bi lim­

sel Sos ya lizm, M­E Seç me Ya pıt lar, C. 3F. En gels: Lud wing Fe uer bach ve Kla­

sik Al man Fel se fe si nin So nu, M­E Seç me Ya pıt lar, C. 3

F. En gels: Ai le nin Özel Mül ki ye tin ve Dev le ti Kö ke ni

4) Le nin: Hal kın Dost la rı Kim ler dir ve Sos yal De mok rat la ra Kar şı Na sıl Mü ca­de le Ederler?

Le nin: Mark sizm ve Re viz yo nizm, Marks­En gels­Le nin; İş çi Sı nı fı Par ti si Üze ri ne

Le nin: Ma ter ya lizm ve Amp ri ok ri ti sizmLe nin: Mark siz min Üç kay na ğı ve Üç

Bi le şi mi, Marks­En gels­Mark sizmLe nin: Karl Marks ve DoktiriniLe nin: Dev let ve Dev rimLe nin: Dev rim ci Ma ter ya liz min An la mı

Üze ri ne

5) Sta lin: Anar şizm ve Sos ya lizm, Seç-me Eserler (SE) C.1

Sta lin: Sı nıf Mü ca de le si, SE C.1Sta lin: Le ni niz min İl ke le ri Sta lin: Le ni niz min So run la rı Üze ri ne

(Le ni niz min So run la rı)Sta lin: İlk Ame ri kan İş çi De le gas yo­

nuy la Ko nuş ma dan (Le ni niz min So run la­rı)

Sta lin: Mark sizm ve Ulu sal ve Sö mür­ge So ru nu

Sta lin: Di ya lek tik ve Ta ri hi Ma ter ya lizm Üze ri ne

Sta lin: SBKP(B)’in MK Fa ali ye ti Üze ri­ne 18. Par ti Kong re si’ne Su nu lan Si ya si Ra por.

Sta lin: Mark sizm ve Dil Bi li mi6) SBKP(B)’nin Ta ri hi7) Tu ran Dur sun: Din Bu (1,2,3,4)b) Mark sist Le ni nist Po li tik Eko no mi nin

İn ce len me si ve Bu nun İçin Zo run lu Te mel Kay nak lar:

Marks ve En gels ta ra fın dan oluş tu ru­lan ve Le nin ve Sta lin ta ra fın dan ge li şi ti ri­len po li tik eko no mi, mark sizm­le ni niz min üç bi le işi min den bi ri si dir. Da ha sı, en azın­dan fel se fe ka dar öne mi ha iz bi le şe ni dir.

Po li tik eko no mi, top lum bi lim le rin den bi ri dir. Po li tik eko no mi, to lum sal üre ti min ya sa la rı nı araş tı rır ve ay nı za man da top­lum sal ge liş me nin (üre tim bi çim le ri nin) her bir aşa ma sın da mad di üre ti min da ğı tı mı­nı/pay la şı mı nı in ce ler. Di ğer bir ifa dey le; po li tik eko no mi, üre ti ci güç le rin bir bir le ri­ni kar şı lık lı et ki le me le ri bü tün sel li ği için de üre tim iliş ki le ri ni in ce ler. Ya ni po li tik eko­no mi, üre ti ci güç le rin ve üre tim iliş ki le ri nin bü tün sel li ği ba zın da üre tim bi çi mi ni in ce­ler. Po li tik eko no mi, geç miş, ta rih ol muş üre tim iliş ki le ri ni, üre tim bi çim ler ini de in­ce le di ği için, ay nı za man da ta ri hi bir bi lim­dir. Po li tik eko no mi, top lum sal üre ti mi, en

Eğitim Sorununda Marksist Leninist Yöntem

68

ba sit aşa ma sın dan en yük sek aşa ma sı na doğ ru ge liş me sü re ci için de in ce ler; top­lum sal dü ze nin ne re den ne re ye doğ ru ve han gi ob jek tif ya sa lar te me lin de ge liş ti ği ni in ce ler. De mek olu yor ki, po li tik eko no mi, top lum sal üre tim iliş ki le ri nin bi li mi dir. Ya ni o, in san la rın, ira de le rin den ba ğım sız ola­rak kar şı lık lı gir dik le ri eko no mik iliş ki le ri in ce ler ve her bir eko no mik iliş ki nin, her bir ge liş me aşa ma sın da ki ya sa la rı nı; ob­jek tif ya sa la rı in ce ler ve açı ğa çı kar tır.

Ka li ni n’in yu ka rı ya ak tar dı ğı mız sö zü­nü şöy le de yo rum la ya bi li riz: Bi raz cık da ol sa po li tik eko no mi bil me yen na sıl bir ko mü nist olur? İla ve ede lim: Po li tik eko­no mi yi bi raz cık an la mak as la ye ter li ol-maz. Marksist­leninist fel se fe ile bir lik te po li tik eko no mi, pro le tar ya nın dün ya gö­rü şü nün; bi lim sel ko mü niz min, bu nun öte­sin de mark sist le ni nist ko mü nist par ti nin prog ra ma tik an la yı şı nın; dün ya ve Tür ki­ye’yi yo rum la yı şı nın ar ka pla nı dır, mad di da ya na ğı dır. Ne den de mok ra tik dev rim, ne den böy le bir prag ra ma tik an la yış so­ru su na ce vap ver mek, bu nu yo rum la mak is te yen marksist leninist ko mü nist, po li tik eko no mi yi in ce le mek si zin bu so ru ya ce­vap ve re mez. En faz la sıy la, tes pit edil miş an la yış la rı, for mü las yon la rı tek rar lar, ama yo rum la ya maz.

Marksist­leninist fel se fe den ve po li tik eko no mi den an la ma yan bir ko mü nist, kör bir ko mü nist tir. Eli ne tu tuş tu rul muş ya zı­la rın öte sin de hiç bir şey gö re mez ve yo­rum la ya maz.

Ay rı ca po li tik eko no mi, ol duk ça zevk­li bir bi lim dir. An la şıl ma sı ko lay dır, in sa­nı araş tır ma ya sü rük ler. ML ko mü nist ler böy le bir bi li mi in ce le mek ve özüm le mek zo run da dır lar. Bu nun için mut la ka in ce­len me si ge re ken li te ra tür ler (dar kap sam­lı) şun lar dır:

Ka pi ta liz min Po li tik Eko no mi si:(Ta kip edil me si ge re ken sı ra la ma)1) Po li tik Eko no mi Ders Ki ta bı, C. I2) Marks/En gels: Ko mü nist Par ti Ma­

ni fes to su3) Marks: Üc ret ve Ser ma yeMarks: Fel se fe nin Se fa le tiMarks: Po li tik Eko no mi nin Eleş ti ri si ne

Kat kıMarks: Ka pi tal, C. I, II ve III4) F. En gels: An ti­Düh ring (3. ve 4. Bö­

lüm ler)F. En gels: Do ğa nın Di ya lek ti ği, May­

mun la rın İn san Olu şun da İşin Pa yı5) Le nin: Rus ya’da Ka pi ta liz min Ge liş­

me siLe nin: Ta rım Prog ra mı, Seç me Eser­

ler, C. 3Le nin: Mark siz min Üç Kay na ğı ve Üç

Bi le şi miLe nin: Av ru pa Bir le şik Dev let le ri Slo­

ga nı Üze ri ne, Seç me Eser ler C. 5Le nin: Em per ya lizmLe nin: Pro le ter Dev ri min As ke ri Prog­

ra mı, Sos ya lizm ve Sa vaşLe nin: Em per ya lizm ve Sos ya liz min

Bö lün me si6) Sta lin: Anar şizm ve Sos ya lizmSta lin: Par ti miz de ki Sos yal De mok­

rat Sap ma Üze ri ne Bir Da haSta lin: SBKP(B)’nin 15, 16, 17 ve 18.

Par ti Kong re le ri ne Su nu lan Si ya si Ra porSta lin: Mark sizm ve Dil Bi li miSta lin: Di ya lek tik ve Ta ri hi Ma ter ya lizm

Üze ri ne

Sos ya liz min Po li tik Eko no mi si:1) Po li tik Eko no mi, Ders Ki ta bı, C.II2) Marks/En gels: Ko mü nist Par ti­

nin Ma ni fes to su3) Marks: Go tha Prog ra mı nın Eleş ti ri si4) Le nin, Dev let ve Dev rim (IV. Bö lüm)

Eğitim Sorununda Marksist Leninist Yöntem

69

Le nin: Ya rış Na sıl Ör güt len me li dir?Le nin: Sov yet İk ti da rı nın Acil Gö rev le riLe nin: Bü yük İni si ya tifLe nin: Pro le tar ya Dik ta tör lü ğü Üze­

ri ne( Bur ju va Dik ta tör lü ğü ve Pro le tar ya Dik ta tör lü ğü)

Le nin: Ay ni Ver gi Üze ri ne, İş çi Sı nı fı ve Köy lü lük

Le nin Pro le tar ya Dik ta tör lü ğü Ça ğın da Eko no mi ve Po li ti ka, İş çi Sı nı fı ve Köy lü­lük

Le nin: Az Ol sun Da ha İyi Ol sun, İş çi Sı nı fı ve Köy lü lük

Le nin: Ko ope ra tif çi lik Üze ri ne, İş çi Sı­nı fı ve Köy lü lük

Le nin: Dış Ti ca ret Te ke li Üze ri ne5) Sta lin: Le ni niz min İl ke le ri Üze ri neSta lin: Le ni niz min So run la rıSta lin: SBKP(B)’in 14. (Son söz Kıs mı),

15, 16, 17 ve 18. Par ti Kong re le ri ne Su nu­lan Si ya si Ra por lar.

Sta lin: SB’nin Eko no mik Du rum ve Par ti nin Po li ti ka sı Üze ri ne

Sta lin: Par ti miz de ki Sos yal De mok rat Sap ma Üze ri ne Bir Da ha

Sta lin: Ül ke nin Sa na yi leş me si ve SBKP(B)’de ki Sağ Sap ma Üze ri ne

Sta lin: SBKP(B)’de Sağ Sap ma Üze ri­ne (Le ni niz min So run la rı)

Sta lin: SSCB’de Ta rım Po li ti ka sı nın So run la rı Üze ri ne (Le ni niz min So run la rı)

Sta lin: Sı nıf Ola rak Ku lak la rın Tas fi ye si So ru nu Üze ri ne (Le ni niz min So run la rı)

Sta lin: İk ti sat çı la rın Gö rev le ri Üze ri ne (Le ni niz min So run la rı)

Sta lin: I. Beş Yıl lık Pla nın So nuç la rı (Le ni niz min So run la rı)

Sta lin: Kır da ki Ça lış ma Üze ri ne (Le ni­niz min So run la rı)

Sta lin: Kol hoz lar da Ön cü İş çi le rin İlk Bir lik Kong re sin de ki Ko nuş ma (Le ni­niz min So run la rı)

Sta lin: Sta ha nov cu la rın İlk Bir lik Gö­rüş me sin de ki Ko nuş ma (Le ni niz min So­run la rı)

Sta lin: Kı zı lor du As ker le ri Me zun la rı Önün de Krem lin Sa ra yı’nda Ya pı lan Ko­nuş ma (Le ni niz min So run la rı)

Sta lin: SSCB Ana ya sa sı Tas la ğı Üze ri­ne (Le ni niz min So run la rı)

Sta lin: Bü yük Ana va tan Sa va şı Üze ri­ne

Sta lin: 9 Şu bat 1946’da Mos ko va Şeh ri Sta lin Se çim Böl ge sin de Seç men ler Top­lan tı sın da ki Ko nuş ma

Sta lin: Mark sizm ve Dil Bi li mi So run la rıSta lin: SSCB’nde Sos ya liz min Eko no­

mik So run la rıSta lin: Dör dün cü Yıl lık Plan Üze ri ne

(1946­1950)6) SBKP(B)’nin Ta ri hi7) W. A. Kar pinsky: SSCB’nin Top lum

ve Dev let Dü ze ni (1. Bö lüm), Var yos Ya­yın la rı

c­ Bi lim sel sos ya lizm/ko mü niz min, marksist­leninist te ori nin in ce len me si ve bu nun için zo run lu te mel kay nak lar

Bu ra da söz ko nu su olan, sı nıf mü ca­de le si ve bu mü ca de le nin di ya lek ti ği nin, zo run lu lu ğu nun kav ran ma sı dır. Marks ve En gels “Ma ni fes to”da şöy le di yor lar dı.

“Bu gü ne ka dar ki bü tün top lum la rın ta­ri hi (En gels bu ra ya son ra la rı ‘il kel top lum­la rın ta ri hi ha riç’ ek le me si ni ya par– çn.), sı nıf mü ca de le si nin ta ri hi dir.

Öz gür va tan daş ile kö le, pat ris yen ile pleb, top rak be yi ile serf, lon ca us ta sı ile kal fa kı sa ca, ezen ile ezi len sü rek li kar­şı kar şı ya gel miş ler dir. Her se fe rin de ya top lu mun tü müy le dev rim ci bir dö nü şü me uğ ra ma sıy la ya da ça tı şan sı nıf a rın or tak yı kı mıy la so nuç la nan, ki mi za man giz li­den giz li ye, ki mi za man da açık tan açı ğa,

Eğitim Sorununda Marksist Leninist Yöntem

70

ama dur mak bil me yen bir mü ca de le için­de ol muş lar dır.

Fe odal top lu mun yı kın tı la rı ara sın dan fi liz le nip yük se len mo dern bur ju va top lu­mu, uz laş maz sı nıf çe liş ki le ri ni or ta dan kal dı ra ma mış tır. Mo dern bur ju va top lu­mu, es ki sı nıf a rın ye ri ne ye ni sı nıf ar, es ki bas kı ko şul la rı nın ye ri ne ye ni bas kı ko şul­la rı, es ki mü ca de le bi çim le ri nin ye ri ne de ye ni mü ca de le bi çim le ri ge tir mek ten öte­ye git me miş tir.

Ama ça ğı mı zın; bur ju va ça ğı nın ayır­te di ci bir özel li ği var dır: Bu çağ, uz laş maz sı nıf zıt lık la rı nı ya lın laş tır mış tır. Bü tün top lum gi de rek iki bü yük düş man kam pa, bir bi riy le doğ ru dan doğ ru ya kar şı kar şı ya ge len iki bü yük sı nı fa bö lün mek te dir; bur­ju va zi ve pro le tar ya.” (s. 44/45, Türk çe)

Marks ve En gels’in bu söz le ri ni Le nin şöy le yo rum lu yor: “Marks zim, bi ze bu gö­rü nüş te ki la bi rent ve ka os için de bel li bir ya sal lı ğı keş fet me mi ze yol açan ipu cu nu ver di: Sı nıf mü ca de le si nin te ori si, sa de ce bel li bir top lu mun ve ya top lum lar dan bir gru bun bü tün üye le ri nin ça ba la rı nın bü tü­nü nün araş tı rıl ma sı, bu ça ba la rın so nuç­la rı nın bi lim sel ola rak sap tan ma sı nı ola­nak lı kı lar. Bir bir le ri ne zıt ça ba la rın kö ke ni ise sı nıf a rın du ru mu ve ya şam ko şul la rı­nın fark lı ol ma sın dan dır…” (Le nin, “Karl Marks”, Se çil miş Eser le ri, C.I, s. 37)

“Ma ni fes to”da Marks ve En gels de­vam la şöy le der ler:

“Bu gün bur ju va ziy le kar şı kar şı ya ge­len bü tün sı nıf ar ara sın da ger çek ten dev rim ci olan ye ga ne sı nıf, pro le tar ya dır. Öte ki sı nıf ar, mo dern sa na yi kar şı sın da za yıf ar lar ve en so nun da yok olur lar. Pro­le tar ya ise, mo dern sa na yi nin biz zat ya­rat tı ğı bir ürün dür.

Kü çük ima lat çı, dük kan sa hi bi, za na­at ka rı ve köy lü süy le bü tün bu or ta sı nıf,

or ta sı nıf ola rak var lı ğı nı sür dür mek için bur ju va zi ye kar şı mü ca de le eder. Ya ni on­lar, dev rim ci de ğil, tu tu cu dur lar. Da ha sı ge ri ci dir ler. Çün kü ta ri hin te ker li ği ni ge ri­ye doğ ru çe vir me ye ça lı şır lar. Şa yet dev­rim ci le şir ler se bu, pro le ter leş mek üze re ol duk la rın dan do la yı dır. Bu yön le riy le de şim di ki çı kar la rı nı de ğil, ge le cek te ki çı kar­la rı nı sa vu nur lar, ken di ba kış açı la rı nı bir ke na ra bı ra kıp pro le tar ya nın ba kış açı sı nı be nim ser ler.” (Bkz. Ma ni fes to, s. 58­59, Türk çe)

Bu gü nün dün ya sın da ve Tür ki ye’sin de bü tün bun lar ya şan mak ta dır, bi rer ger­çek lik tir. Ya bu ger çek lik le ri kav ra rız ya da önü mü ze su nu la nı ez ber le riz. Mark sist le ni nist ko mü nist le rin bel ge le ri, dev rim ve prog ra ma tik an la yış la rı Ana do lu coğ raf ya­sın da sı nıf mü ca de le si nin di ya lek ti ği nin, sı nıf mü ca de le si te ori si nin kav ran ma sı nın bir so nu cu dur.

Par ti, dev rim yap ma sa vıy la yo la çık­mış tır. Her bir marksist leninist ko mü nist kad ro, bu lun du ğu alan da par ti nin si ya si gö rüş le ri nin sa de ce ta şı yı cı sı ol ma ma lı­dır. Kad ro lar mev cut si ya si tes pit le ri yo­rum la ya bil me li dir ler ve ay nı za man da top lum da ki ge liş me le ri iz le ye rek si ya si so nuç lar çı kart mak la da kar şı kar şı ya dır­lar. Kı sa ca sı; Tür ki ye ve Kürdistan dev­ri mi nin di ya lek ti ği ni kav ra mak is te yen; mev cut si ya si tes pit le ri mi zin ne den böy le ol du ğu nu ve baş ka tür lü ol ma dı ğı nı kav­ra mak is te yen, sı nıf mü ca de le le ri te ori si ni araş tır mak ve kav ra mak zo run da dır.

Marksist leninist ko mü nist kad ro şu nu hiç bir za man unut ma ma lı dır: Si ya si tes­pit le ri miz biz yaz dı ğı mız için doğ ru de ğil­dir. Ter si ne doğ ru ol du ğu için ya zıl mış tır. Bi rin ci yol, kö rü kö rü ne inan ca, ini si ya tif­siz li ğe, bağ naz lı ğa vs. yol açar. İkin ci yol ise, araş tır ma nın, eleş ti ri sel yak la şı mın

Eğitim Sorununda Marksist Leninist Yöntem

71

ve par ti ye bi linç li bir bağ lı lı ğın yo lu dur. Bu yo lu kav ra ya bil mek için araş tı rıl ma sı nı zo run lu gör dü ğü müz dar kap sam lı li te ra­tür lis te si şöy le dir:

En ter nas yo nal iş çi ha re ke ti üze ri ne:1) Marks: Fran sa’da Sı nıf Sa va şımlarıMarks: Ku gel mann’a Mek tup larMarks: Fran sa’da İç Sa vaş2) En gels: İn gil te re’de Ça lı şan Sı nı fın

Du ru muEn gels: Üto pik Sos ya lizm ve Bi lim sel

Sos ya lizmEn gels: Al man ya’da Dev rim ve Kar şı­

dev rim, Marks­En gels Seç me Ya pıt lar3) Marks/En gels: I. ve II En ter nas yo­

nal le il gi li Türk çe’ye çev ril miş bü tün ya zı­la rı. (Ko mü nist En ter nas yo nal Bel ge le ri, Ma ni fes to nun Ön sö zü)

4) Le nin: Dö nek Ka utskyLe nin: Sos ya lizm ve Sa vaşLe nin: Ulus la rın Ka de ri ni Ta yin Hak kıLe nin: Seç me Eser ler, C. 5Le nin: İş çi Sı nı fı ve Köy lü lükLe nin: Sos ya lizm ve Sa vaşLe nin: Mark­En gels­Le nin; İş çi Sı nı fı

Par ti si Üze ri ne

Stra te ji ve Tak tik­ SBKP(B) Ta ri hi1) Marks/En gels: Ko mü nist Par ti Ma ni­

fes to su2) Le ni nizm:Le ni nizm Ne dir? (Def ter I)Pro le ter Dev ri min Te ori si (Def ter II)Pro le tar ya Dik ta tör lü ğü (III)Ta rım ve Köy lü So ru nu (V)Ulu sal ve Sö mür ge So ru nu (VI)Pro le ter Dev ri min Stra te ji ve Tak ti ği

(VII)3) Le nin: “Hal kın Dost la rı” Kim ler dir ve

Sos yal De mok rat la ra Kar şı Na sıl Mü ca­de le Edi yor lar?

Le nin: Ne Yap ma lı?Le nin: Bir Adım İle ri, İki Adım Ge riLe nin: “İki Tak tik”Le nin: Ma ter ya lizm ve Amp ri ok ri tisizmLe nin: Ulus la rın Ken di Ka de ri ni Ta yin

HakkıLe nin: Av ru pa Bir le şik Dev let le ri Slo­

ga nı Üze ri neLe nin: Em per ya lizmLe nin: Pro le ter Dev ri min As ke ri Prog­

ramıLe nin: Dev let ve Dev rimLe nin: Sov yet İk ti da rı nın Acil Gö rev le riLe nin: “Sol Ko mü nizm” Bir Ço cuk luk

Has ta lı ğıLe nin: Ko ope ra tif çi lik Üze ri neLe nin: Az Ol sun Da ha İyi Ol sunLe nin: Ni san Tez le ri (Der le me)4) Sta lin: Pro le ter ler Sı nı fı ve Pro le ter­

ler Par ti si (C.I)Sta lin: Par ti İçin de Gö rüş Fark lı lık la rı­

nın Kı sa Ta nı mı (C.I)Sta lin: Ge çi ci Dev rim ci Hü kü met ve

Sos yal De mok ra si (C.I)Sta lin: Anar şizm ve Sos ya lizm C.ISta lin: Mark sizm ve Ulu sal So run (C.

II)Sta lin: Ekim Dev ri mi ve Rus Ko mü­

nizm Tak ti ği (C. VI)Sta lin: Le ni niz min İl ke le ri Üze ri ne

(C.VI)Sta lin: Le ni niz min So run la rı

(C.VI II)Sta lin: SBKP(B)’nin 14. Par ti Kong re­

si ne Ra por (C. VII)Sta lin: SB’nin Eko no mik Du ru mu ve

Par ti nin Po li ti ka sı (C. VI II)Sta lin: Köy lü lük So ru nun da Par ti nin

Te mel Slo gan la rı (C.IX)Sta lin: Par ti miz de Sos yal De mok rat

Sap ma Üze ri ne Bir Da ha (C.IX)

Eğitim Sorununda Marksist Leninist Yöntem

72

Sta lin: Ekim Dev ri mi nin En ter nas yo na­list Ka rak te ri (C. X)

Sta lin: SBKP(B)’nin 15. Par ti Kong re­si’ne Ra por (C. X)

Sta lin: Ulu sal So run ve Le ni nizm (C.XI)Sta lin: SBKP(B)’de Sağ Sap ma Üze ri­

ne (C. XII)Sta lin: Bü yük Coş ku nun Yı lı (C. XII)Sta lin: SSCB’de Ta rım Po li ti ka sı So­

run la rı Üze ri ne (C.XII)Sta lin: SBKP(B)’nin 16. Par ti Kong re si­

ne Ra por (C.XII)Sta lin: SBKP(B)’nin 17. Par ti Kong re­

si ne Ra por (C.XI II)Sta lin: Krem lin Sa ra yı’nda Kı zı lor du

Aka de me si Me zun la rı Önün de Ya pı lan Ko nuş ma (C. XIV)

Sta lin: Sta ha nov cu la rın I. Bir lik Gö rüş­me le rin de ki Ko nuş ma (C. XIV)

Sta lin: SSCB Ana ya sa Tas la ğı Üze ri ne (C. XIV)

Sta lin: SBKP(B)’nin 18. Par ti Kong re­si ne Ra por (C. XIV)

Sta lin: Mark sizm ve Dil Bi li mi (C.XV)5) Di mit rov, Fa şiz me Kar şı Bir le şik

Cep he6) En ver Ho ca, Em per ya lizm ve Dev­

rim7) SBKP(B)’nin Ta ri hi8) W. A. Kar pins ky: SSCB’nin Top lum

ve Dev let Dü ze ni (Var yos Ya yın la rı)9) N. K. Iva now: Sov yet Dev le ti Ye ni

Tip ten Bir Dev let (Var yos Ya yın la rı)10) M. I. Ka li nin: Ko mü nist Eği tim Üze­

ri ne11) Troç kist­Zi nov ye vist Te rö rist Ha re­

ke te Kar şı Da va Ra po ru­Mos ko va Yar gı­la ma la rı­ (19­24 Ağus tos 1936). C I (Var­yos Ya yın la rı)

Bu lis te ye marksist leninist ko mü nist le­rin ya yın la rı nı da ek le mek ge re kir.

Lis te nin “uzun lu ğu” ür kü tü cü ol ma ma­lı dır. Öğ ren me is te ği ni, ira de ve di sip li ni ni gös te ren ler için bu li te ra tür lis te si dar kap­sam lı dır.

3) Mark sist­Le ni nist Te ori nin Kav­ran ma sı Öğ re nil me li dir

Le nin şöy le di yor:“Bi zim öğ re ti miz doğ ma de ğil, bi la kis,

ey lem için bir reh ber dir. Bu nu Marks ve En gels sü rek li vur gu la mış lar dır ve on lar ez ber le mek le ve en faz la sıy la ge nel gö­rev le ri gös ter me ye ya ra yan ve ta ri hi sü­re cin her özel za man di li min de so mut (aç. Le nin) si ya si ve eko no mik du rum la zo run­lu ola rak de ğiş ti ri len ‘for mül le rin’ ba sit tek­rar lan ma sıy la çok hak lı ola rak alay et miş­ler dir.” (C. 24, s. 25)

Bu prag ra fın he men üst ta ra fın da ise şöy le der:

“Mark sizm biz den, her ta ri hi za ma nın so mut öze lik le ri ni ve sı nıf a rın kar şı lık­lı iliş ki le ri nin en tam ve en ob jek tif ola rak kont rol ede bi lir tah li li ni ta lep et mek te dir. Biz bol şe vik ler, de vam lı, po li ti ka nın her bi lim sel te mel len di ril me si açı sın dan ta­ma men el zem olan bu ta le be la yık ol ma­ya ça lış tık.” (Tak tik Üze ri ne Mek tup lar, C. 24, s. 25, Alm.)

De mek olu yor ki, mark sizm­le ni niz min, mark sist te ori nin bir ta kım ge nel la fız la rı nı oku muş ol mak ve bu nun öte sin de ez ber­le mek marksist leninist te ori nin kav ran dı­ğı an la mı na gel mi yor.

SBKP(B)’nin Ta ri hi’nde de ko nuy la il gi li ola rak şöy le de ni yor: “Mark sist­le ni nist te­ori yi kav ra mak, hiç de onun bü tün for mül­le ri ni ve va rı lan so nuç la rı ez ber le mek ve bu for mül le rin ve so nuç la rı her bir har fi ne sü lük gi bi ya pış mak an la mı na gel mez…

Mark sist­le ni nist te ori yi kav ra mak bu te ori nin esa sı nı özüm le mek ve bu te ori yi,

Eğitim Sorununda Marksist Leninist Yöntem

73

pro le tar ya nın sı nıf mü ca de le si nin çe şit li ko şul la rı al tın da dev rim ci ha re ke tin pra tik so run la rı nın ka ra ra bağ lan ma sın da kul­lan ma yı öğ ren mek tir.” (Di etz Ver lag, Ber­lin 1953, s. 442, Alm.)

So ru nu Ka li nin de çe şit li ya zı la rın da, ko nuş ma la rın da ele al mış tır. O şöy le di­yor du.

“Bir mark sist ol mak, sa de ce, Le­nin, Marks, En gels ve Ple ha nov’u oku­mak, hat ta in ce le mek an la mı na gel mez. Mark siz mi ta nı mak için ta bii ki bu dört ya­za rı oku mak ye ter li dir ve (böy le ce) mark­siz mi ta nır sı nız. Ama mark siz mi ta nı mak me se le nin bir (yö nü dür) ve mark siz mi (her) gün (her) sa at çok çe şit li du rum lar­da; ola ğa nüs tü, o za ma na ka dar hiç gö­rül me miş du rum lar da kul lan mak ise ta­ma men baş ka bir me sele dir. Ki tap lar dan el de edi len mark sist bil gi, Marks’ı ez ber­le miş bir in sa nın her so ru na mark sist yak­la şım da bu lu na ca ğı an la mı na he nüz gel­me mek te dir… Mark sizm, onun me to du, onun te ori si, sa de ce yu ka rı da say dı ğı mız ya zar la rın eser le rin de in ce len mez, bi la­kis, ge liş me le rin ta ri hi sey rin de de in ce­le nir… Mark sist ol mak için te ori ya şam la dol du rul ma lı dır, gün lük ufak iş ler te oriy le bağ lam için de de alın ma lı dır.” (M. I. Ka­li nin; “Swerd low­Üni ver si te si Me zum la rı önün de yap tı ğı ko nuş ma dan, 30 Ma yıs 1926, “Ko mü nist Eği tim ve As ke ri Gö rev Üze ri ne”, Ber lin, 1960, s. 161­162, Alm.)

“Le nin ve Sta lin… sık sık mark siz min for mül le ri sa de ce ez ber le ne rek in ce le ne­me ye ce ği ne, kav ra na ma ya ca ğı na dik ka ti çek miş ler dir… Mark sizm­le ni nizm, pra­tik po li ti ka ya, top lum sal ve eko no mik fa­ali ye te uy gu lan dı ğın da en tam an la mıy la kav ra nır.” (Ka li nin; Ko mü nist Genç lik Bir­li ği’nin Şe ref i Yo lu” ma ka le sin den; a.g.k. s. 330)

“Mark sist­le ni nist te ori, iman sem bo lü de ğil dir, doğ ma la rın top lam de ğil dir, ak si­ne ey lem için kla vuz dur…

“Mark sizm­le ni niz mi ta ma men kav ra­mak de yi mi ne an la ma ge li yor? Bun dan an la şıl ma sı ge re ken ne dir? Bu şöy le mi an la şıl ma lı dır: Mark sizm­le ni niz min bü tün öğ re ti si, ha zır so nuç lan dır ma lar ve for mü­las yon la rı ke li me si ke li me si ne ez ber le ne­rek mi (kav ra nır)? Ve ya bu şöy le mi an­la şıl ma lı dır: Mark sizm­le ni niz min özü ne nü fuz edi lir ve bu te ori yi, ya şam da, top­lum sal­si ya si ve özel ya şam da ey lem için kı la vuz ola rak kul lan ma ye te ne ği ne sa­hip olu nur. Esas olan, doğ ru olan, önem li olan, so nun cu su dur. Çün kü o, mark sizm­le ni niz min çe kir de ği ni ifa de edi yor… Şu ve ya bu şe kil de her kes, mark sizm­le ni niz­mi ez ber le ye bi lir. Ama onun özü ne nü fuz et mek ve onun kul la nı mı nı öğ ren mek da­ha zor dur.” (Öğ ret men Ga ze te si” re dak­tö rü nün dü zen le di ği gö rüş me de ki ko nuş­ma sın dan, Ka li nin, agk. s. 338­339)

Bu ka dar alın tı ye ter her hal de. Mark­sizm­ le ni niz mi kav ra ma da esas olan, ez ber ci lik de ğil dir, ne an la ma gel di ği ni bil me di ği miz ve ya ge nel ge çer li olan for­mü las yon la rı öğ ren mek de de ğil dir. Esas olan, mark sizm­le ni niz mi, me tod ola rak öğ re ne bil mek tir. Onu, si ya si, top lum sal ve de özel ya şa mı mız da doğ ru ha re ket et­me nin me to du ola rak öğ ren mek tir. Me tod ola rak mark sizm­le ni nizm, şu ve ya bu so­ru nun çö zü mün de anah tar dır. O, so ru nu çö züm le me mi ze ola nak sağ la yan anah­tar dır. O, bi ze so ru nun çö zü mü ne na sıl yak laş ma mız ge rek ti ği ni gös te rir. Ama o, so ru nun çö zü mü de ğil dir. Böy le ol say dı mark sizm, si ya si, top lum sal ve özel ya­şa mı mız da ki bü tün so run lar için re çe te olur du. Ama o, re çe te de ğil dir. Mark sizm­Le ni niz mi oku muş­aras tır mış olan bir çok

Eğitim Sorununda Marksist Leninist Yöntem

74

in san var dır. Mark, En gels, Le nin ve Sta­lin’den, ar ka ar ka ya, ez be re bir di zi alın tı­lar ya pa bi lir ler. Ve ya on la rın her han gi bir yazı sı nı ak ta ra bi lir ler. Ama öğ ren dik le ri ni pra tik bir so ru nun çö zü mün de kul lan ma­la rı nı ta lep et se niz, çok de ği şik bir du rum­la kar şı la şır sı nız: Gö rür sü nüz ki, so ru­nun çö zü mü ne yak la şım da, ez ber len miş söz le rin hiç bir an la mı yok tur. Çün kü o so ru nun çö zü mü ki tap lar da yok tur. Ama so ru nun çö zü mü ne na sıl yak la şıl ma sı ge­rek ti ği var dır. Bu tür den in san la rın an la­ma dık la rı tam da bu dur.

Marks, En gels, Le nin ve Sta lin, dün ya pro le tar ya sı nın ön de ri ol ma la rı nı, “öğ ret­men” ol ma la rı nı çok iyi çok ba şa rı lı bi rer “öğ ren ci” ol ma la rı na borç lu dur lar ve on lar ya şam la rı bo yun ca çok ba şa rı lı bi rer “öğ­ren ci” ola rak kal mış lar dır. On lar, si ya si ve top lum sal ya şa mın öğ ren ci le riy di ler, on lar do ğa da ve top lum da gö rü len ge liş me ve de ğiş me ler den ders ler, so nuç lar çı kar­tı yor lar dı. Ken di le rin den ön ce ki le ri nin yaz dık la rı nı ez ber le yip ak tar mı yor lar dı. On lar, her ge liş me yi her de ği şi mi so mut du ru mu için de ele alı yor lar dı, her ol gu ve dö nü şü mü, ken di ge liş me si için de ele alı­yor lar dı. On lar, her bir ge liş me yi ken di ge­li şim sü re ci için de ele alı yor lar dı.

Marks’ın, Ka pi tal’i ne den öy le yaz dı ğı­na ka fa yo ra ma yan ve ora da sa de ce İn­gil te re so mu tun da ka pi ta liz min teş hi ri ni, Le nin’in Rus ya’da Ka pi ta liz min Ge liş me­si” ya pı tın da sa de ce Rus ya’da ka pi t aliz­min na sıl ge liş ti ği ni gö ren ler ne ya zık ki, Marks ve Le nin’i an la ma yan lar ko nu mu na dü şer ler. Şüp he siz ki bu eser ler, ko nuy la il gi li ola rak bil gi yü klüdür. Ama sa de ce bu mu? Ka pi tal ve Le nin’in adı ge çen ese ri baş lı baş ına bi rer me tod dur. Esas olan da bu dur. Ne za man ki biz bu eser le ri, ay nı za man da ve önce lik le me tod ola rak kav­

rar sak Tür ki ye so mu tu na uy gu la ya bi lir ve bun dan doğ ru si ya si so nuç lar çı kar ta bi li­riz.

Di ya lek tik ve ta ri hi ma ter ya liz min ya sa­la rı nı ve ma ter ya list di ya lek ti ğin ka ta go ri­le ri ni do ğa da ki ve to lum da ki, si ya set te ki, özel ya şa mı mız da ki ge liş me le re uy gu la­ya bil mek, mark sizm­le ni niz mi me tod ola­rak kav ra mak an la mı na ge lir.

Prog ra ma tik an la yı şı mı zı şu ve ya bu ko nu da ki si ya si tes pit le ri mi zi ez ber le mek, bi zim iyi bir marksist leninist ko mü nist ol­du ğu mu zun as la ifa de si de ğil dir. Önem li olan, prog ra ma tik an la yı şı mı zın her bir nok ta sı na, si ya si tes pit le ri mi ze “Ne den böy le de şöy le de ğil” vb. so ru lar so ra rak yak la şa bi li yor mu yuz? Ga zi ayak lan ma­sı nı, kah ra man lı ğın öte si ne ge çe rek de­ğer len di re bi li yor mu yuz? An ti em per ya­list de mok ra tik dev rim so ru su na Tür ki ye ger çe ğin den ha re ket le ce vap ve re bi li yor mu yuz? vs. vs. Bu so ru la ra ce vap ve re bi­liyor sak mark sizm le ni niz mi me tod ola rak kav rı yo ruz ve ya bu doğ rul tu da ça ba har­cı yo ruz de mek tir.

Po li tik tes pit le ri mi zin ne den li doğ ru ol du ğu Marks, En gels, Le nin ve Sta lin’in eser le ri ni ne ka dar çok oku du ğu mu za ve ta nı dı ğı mı za bağ lı de ğil dir. Po li tik tes pit le­ri mi zin ne den li doğ ru ol du ğu mark sizm­le ni niz mi me tod ola rak kav ra yıp kav ra­ma dı ğı mı za, onun ey le mi miz de reh ber ola rak alıp al ma dı ğı mı za bağ lı dır.

Her gün gö zü müz önün de ce ra yan eden si ya si ve top lum sal ge liş me le re/pat­la ma la ra ve ya do ğa olay la rı na di ya lek tik ve ta ri hi ma ter ya liz min ya sa la rı (olay la rın ge nel bağ la rı ve kar şı lık lı bağ lı lık la rı; ge­liş me ve de ği şim; ni cel dö nü şüm ler den ni tel dö nü şü me ge çiş; zıt la rın mü ca de le­si–Sta lin) ve ma ter ya list di ya lek ti ğin, so­yut, so mut (so yut tan, so mu ta) ge nel özel;

Eğitim Sorununda Marksist Leninist Yöntem

75

(özel den ge ne le, ge nel den öze le) ola sı­lık, ger çek lik içe rik, bi çim vb. ka ta go ri le ri ışı ğın da yak la şa mı yor ve so nuç lar çı kar­ta mı yor sak biz, he nüz, par ti nin bi çim len­dir me ye ça lış tı ğı gre çek marksist leninist ko mü nist ler de ği liz de mek tir.

Şim di bir iki lem le kar şı kar şı ya yız; ya mark siz mi me tod ola rak öğ re ne ce ğiz ve par ti nin umu du olan marksist leninist ko­mü nist ler, sa vaş çı lar ola ca ğız ya da bi ze su nu lan ha zır li te ra tü rü yü zey sel ve ya da de rin le me si ne (!) ez ber le mek le ye ti ne ce­ğiz. Bu nun iki si nin or ta sın da üçün cü bir yol yok.

Di ğer bir ifa dey le; mark sist fel se fe yi in cel me den, di ya lek tik ve ta ri hi ma ter ya­liz mi kav ra ma dan; pol itik eko no mi yi in ce­le me den ve kav ra ya ma dan; mark siz min bu iki bi le şi mi nin ya sa la rı na ha kim olup, kul lan ma dan te ori nin için den çı ka ma yız; par ti nin ih ti yaç duy du ğu kad ro, ger çek marksist leninist ko mü nist ola ma yız. 4) Ki tap na sıl in ce le nir?

Ki tap oku ma yı da öğ ren mek zo run da­yız. Ge li şi­gü zel, di sip lin siz, prog ra m sız oku nan ki tap tan faz la bir şey öğe re ne me­yiz. Ama bol ca za man kay bet miş ve ken­di mi zi kan dır mış olu ruz. Öy le ki, ba zen “O ki tap ta bi lim sel bir şey yok” di ye yo rum lar­da da bu lu nu ruz. Bü tün bun lar dan ka çın­mak ve oku du ğu mu zu ger çek ten an la mak için oku ma yı ör güt le mek zo run da yız. Bu­nun için:

Ba şa rı lı, ve rim li bir araş tır ma için okun­ma sı ge re ken ma ter ya lin se çi mi ol duk ça önem li dir, öy le ki bağ la yı cı öne mi ha iz dir.

Bu ko nu da N. K. Krups ka ya şu öne ri­ler de bu lu nu yor:

“Ken di ken di ne araş tır ma nın te mel for­mu, sis te ma tik oku ma dır… Şun la ra dik kat edil me li dir.

1) Az, ama akıl lı ca oku mak en iyi si dir. Bir ki ta bı ‘yut mak’ ol duk ça ve rim siz bir uğ­ra şı dır.

2) Ki tap se çi mi ola ğa nüs tü önem li dir. Bel li bir so run üze ri ne oku mak is te ni yor­sa, her şey den ön ce so ru nu an la yan bi riy­le ko nu şul ma lı ve ya da söz ko nu su so run üze ri ne tav si ye edi le bi lir bir li te ra tür lis te si te min edil me li dir. En iyi, en zo run lu ki tap­lar, … bun la rın ara sın dan gü cü mü ze uy­gun olan lar se çil me li dir.

3) Za man za man oku ma ya ara ve ril­me li, oku nan ko nu üze ri ne dü şü nül me li, an la şıl ma yan de yim ve ya ke li me ler var sa, söz lü ğe ba kıl ma lı, an la şıl ma yan kı sım lar bir da ha okun ma lı, yi ne kav ran mı yor sa bi­len bi ri si nin fik ri alın ma lı dır.” (N. K. Krup­ka ya; “Na sıl Oku ma lı”, C.III, s. 87­88, Alm. Özet Çe vi ri.)

Bu nun öte sin de araş tır ma ya ger çek­ten önem ve ren ler ve ya bu na yat kın olan­lar, her bir bö lü mü oku duk tan ve ya ki ta bın ta ma mı nı oku duk tan son ra an la dı ğı nı, ko­nu nun/ki ta bın içe ri ği ni bir def te re not et­me li ve not la rı tar tış ma lar da kul lan ma lı dır.

Bu, can sı kı cı bir me tod gi bi gö zü ke bi­lir. Ama bu me tod la bir kaç ki tap okun duk­tan son ra böy le bir yol iz le ye rek oku ma­nan hiç de sı kı cı ol ma dı ğı, ter si ne bel li bir oku ma/araş tır ma di sip li ni ni be ra be rin de ge ti re ce ği ve böy le lik le öğ ren me nin aza­mi ye çı kar tı la ca ğı gö rü le cek tir.

Biz yu ka rı da okun ma sı ge re ken ma ter­ya l le rin lis te si ni ver dik. Ge ri si ni ge tir mek pra tik bir so run dur.

De mek olu yor ki, araş tır ma da is te ni len so nu cu al mak is ti yor sak “ne oku du ğu mu­zu, na sıl oku du ğu mu zu ve oku ma yı na sıl ör güt le me miz ge rek ti ği ni bil mek zo run da­yız.” (N. K. Krups ka ya)

Li ebk necht’in de di ği gi bi “bil gi ik ti dar­dır” ve her bir marksist leninist ko mü nist,

Eğitim Sorununda Marksist Leninist Yöntem

76

“araş tır mak, pro pa gan da yap mak ve ör­güt le mek” (W. Li ebk necht) il ke si ne gö re ha re ket et mek zo run da dır. Biz, te ori mi zin ne den dev rim ci bir te ori ol du ğu nu kav ra­mak zo run da yız. Ak si tak tir de “dev rim ci te ori ol ma dan dev rim ci ha re ket ol maz” (Le nin) sö zü hiç an la şılma mış de mek tir.

Oku mak, araş tır mak alış kan lı ğı nı ka­zan mak için bir çok alış kan lık la rın, tem­bel li ğin yı kıl ma sı ge re kir. Bu zah met li bir iş tir. “Bil gi siz li ğin şim di ye ka dar hiç kim se­ye ya ra rı ol ma mış tır.” (We it ling). Ama bil gi sa hi bi ol mak da bel li bir ça ba yı be ra be rin­de ge ti rir.

“Bi li min düz yo lu yok tur ve sa de ce onun ay dın lık zir ve si ne, onun sarp pa ti­ka sı nı tır ma nır ken, yo rul mak tan çe kin­me yen ler ulaş ma şan sı na sa hip tir ler.” (K. Mark, Ka pi tal, C. I s. 31, Alm.)

“Okur ken/araş tı rır ken dik kat et me miz ge re ken baş ka bir nok ta da şu dur.

– Oku ma sü re cin de ki ilk gö rev, ko nu üze ri ne ka fa mı zın açıl ma sı, içer iğin kav­ran ma sı dır.

– Oku ma sü re cin de ki ikin ci gö rev, oku­nan ko nu üze ri ne dü şün mek tir.

– Oku ma sü re cin de ki üçün cü gö rev, ha fı za ya da ya na rak oku nan ko nu nun öze ti ni çı kar mak tır.

– Oku ma sü re cin de ki dör dün cü gö rev ise, oku nan ki ta bın bi ze ye ni bir şey (bil gi) ka zan dı rıp ka zan dır ma dı ğı üzer ine mu­ha ke me yü rüt mek tir.” (Bkz. N. K. Krups­ka ya; “Bi rey sel Eği ti min Ör güt len me si” ma ka le sin den, C. 3, s. 164)

Ta bii ki ki tap oku nur ken bu dört nok ta üze ri ne; aca ba bu gö rev le ri ye ri ne ge ti ri­yo r muyum di ye ay rı ca dü şün mek abes olur. Çün kü bu nok ta lar üze ri ne dü şün­mek, okur ken baş ka bir şey dü şün mek an la mı na ge lir. Biz, eli mi ze al dı ğı mız bir ki ta bı; ko nu su nu­araş tır ma sı nı öğ ren mek

zo run da yız. Ay nı za man da müm kün ol du­ğun ca çok ve hız lı oku ma lı yız. Böy le lik le, bel li bir za man son ra oku ma ey le mi miz ta ma men oto ma tik le şir ve gö zü müz ki tap­ta, dü şün ce miz baş ka yer de ol maz. Bu bir di sip lin me se le si dir.

De ne cek ki, “biz 24 sa at ko şuş tu ru yo­ruz, bu öne ri ler bi raz lüks de ğil mi?” Bi­linç li bir şe kil de 24 sa at ko şuş tu ran bi ri si böy le dü şün mez. An cak ve an cak 24 sa at ko şuş tur mak la, 24 sa at iş yap tı ğı nı sa­nan lar böy le dü şü ne bi lir ler.

“Kı zıl Yıl dız”da şöy le de ni yor:“Jo sef Wis sor ni ono wiç’in evi ne git tik.

Açık ki ba sım ha ne den ye ni gel miş ko­ca bir yı ğın ki tap dik ka ti mi çek ti. Bu ra da teks til sa na yi, de ba gat, sa vaş ta ri hi ve ede bi yat üze ri ne ki tap lar var dı” di ye ya zı­yor du G. Sav çen ko.

“’Bü tün bun la rı oku ma ya na sıl za man bu lu yor su nuz’ Jo sef Wis so ri ono wiç di ye bir so ru is te me ye rek ağ zım dan çık tı.

Yol daş Sta lin gü lüm se di.‘Ol duk ça meş gul ola bi li rim, her gün

mut la ka 500 say fa ka dar göz den ge çi ri­rim… Bu be nim pa yım’ de di.

‘Bü yük bir pay, Jo sef Wis so ri ono viç!’‘Önem li de ğil, ben alı şkı nım. Bu nu

zin dan lar da ve sür gün ler de öğ ren dim… Müm kün ol du ğun ca çok oku ma nı zı tav­si ye ede rim’” (Ak ta ran, M. Glas ser; Mark­sizm­Le ni niz min Us ta la rı nın Ça lış ma Me­to du Üze ri ne; s. 85, Ber lin 1951, Alm.)

Enver Ho ca da oku ma ya vak ti miz yok di yen le ri “az uyu” di yor du.

De mek olu yor ki, oku ma ya za man bu­la ma mak fa ali ye ti mi zi; yo ğun lu ğun dan do la yı de ğil, fa li ye ti mi zin za ma nı mı zı ör­güt le ye me miz den do la yı dır. Ya za man bi zi ör güt le me ye de vam ede cek ve ener­ji mi zin, za ma nı mı zın bir kıs mı bo şa gi de­cek, ya da biz za ma nı ör güt ley e ce ğiz ve

Eğitim Sorununda Marksist Leninist Yöntem

77

her da ki ka mı zı dev rim ci mü ca de le için do lu do lu ya şa ya ca ğız.

Bu açı dan ko lay lık ol sun di ye, ba zı öne ri ler ak ta ra lım:

– Za man ayar la ma sı nı doğ ru yap mak.– Oku ma/araş tır ma için uy gun ko şul lar

ya rat mak– Araş tı rı la cak ma ter yal le ri doğ ru seç­

mek.

– Oku ma yı/araş tır ma yı doğ ru plan la­mak.

– Zo run lu yar dım cı araç la r (söz lük vs.) te min et mek.

– Bo şa za man akı şı nı en gel le mek için ko lek tif tar tış ma la rın uygun form la rı nı bul­mak.

Mark sizm­le ni niz mi bi lim ola rak öğ ren­me nin yo lu ve yön te mi kı sa ca böy le.

Devrimin Olanakları*69 gün bo yun ca sü ren di şe diş kav­

ga, dev rim ci le rin ve ko mü nist le rin fa şiz­me kar şı ye ni bir za fe ri ile so nuç lan dı. Bu uzun so luk lu ve bü yük be del ler le sağ­la nan za fer sü re ci, Tür ki ye ve dün ya nın bü tün dev rim ci le ri açı sın dan mu az zam si ya si so nuç la rı olan ve ül ke miz coğ raf ya­sın da dev ri mi bir kaç adım da ha ya kın laş­tı ran bir dö ne meç ol du.

SAG ve Ölüm Oru cu ey le mi ni, yal nız­ca ce za evi ko şul la rı nı iyi leş tir mek için ve­ri len mü ca de le ola rak al gı la mak ve el de edi len za fe ri bu nun la sı nır la mak bü yük bir si ya sal yan lış lık, da ha sı kör lük olur. So ru­nu bu yö nüy le kav ra yan ki mi li be ral kö şe ya zar la rı, ay dın lar ve re for mist akım lar, bun ca in sa nın bir kaç in sa ni ta lep için ölü­me yat tı ğı ya da dev le tin bu do ğal ta lep le ri kar şı la ma mak için bun ca in sa nın ölü mü­ne göz yum du ğu so nu cu nu çı ka rı yor lar.

So run, ko mü nist ler ba kı mın dan da ha en ba şın dan doğ ru bi çim de or ta ya kon­du; fa şizm sar sı lan oto ri te si ni ye ni den kur mak, ge li şen kit le sel kar şı ko yuş la rı dur dur mak ve ez mek, kit le le rin git tik çe şid de ti de içi ren dü zen kar şı tı tep ki le ri ni ber ta raf et mek, Kür dis tan’a yö ne lik sa­va şı sür dür mek için ge rek li fi nans ma nı sağ la mak ama cıy la, iş çi le re ve emek çi le­re yö ne lik ye ni eko no mik sal dı rı pa ke ti ni uy gu la ma ya so ka bil me mis yo nu nu her ge çen gün kit le sel li ği ve mi li tan lı ğı ar tan dev rim ci ör güt le re, iş çi sı nı fı ve halk ha­re ke ti ne kar şı top ye kün ve bü tün lük lü bir sal dı rı ha re ka tı na gi riş mek te bul du. 1 Ma­yıs son ra sı bu sal dı rı dal ga sı her cep he de yü rür lü ğe so kul du. Fa şizm, her dö nem ol­du ğu gi bi, kit le le ri dev rim ci ler den tec rit et­mek, iş çi ler ve emek çi ler üze rin de ge rek li oto ri te yi ku ra bil mek için ön ce lik le ön cü le ri

Devrimin Olanakları*

79

et ki siz leş tir me nin zo run lu ol du ğu nu bi li­yor. Her sal dı rı dal ga sı ön ce si yap tı ğı gi bi ce za ev le ri ni ön ce lik li he def ha li ne ge tir­di. Bu ra dan baş la ya cak bir ye nil gi, par ça par ça bü tün top lum sal mu ha le fe ti et ki le­ye cek, dev ri mi za afa uğ ra ta cak tı. Ce za­ev le rin de ki di re niş, bu ger çek lik üze ri ne otur du. Cep he ler bu na uy gun oluş tu rul du. Çar pış ma nın bu den li sert geç me si nin al­tın da ya tan ne den bu dur.

Ölüm Oru cu sü re ci ne han gi ko şul lar için de ge lin di. Kür dis tan’da Kürt hal kı na kar şı, sö mür ge ci fa şist dik ta tör lü ğün yü­rüt tü ğü sa vaş, bü tün vah şe te, kat li am la ra, ko ru cu uy gu la ma larına, in san sız laş tır ma­ya, on bin ler ce in sa nın sür gün edil me si ne rağ men ba şa rı ya ula şa ma dı. Kürt hal­kı tes lim alı na ma dı. Fa şist dik ta tör lü ğün yü rüt me or ga nı MGK ve sa vaş par ti si nin frak si yon la rı bur ju va si ya sal par ti ler, top­ye kün bir le şik fa şist sal dı rı lar la bir so nuç el de ede me di; Kürt hal kı nın ve ön cü le ri nin di re ni şi kı ra ma dı. Sa vaş par ti si nin frak si­yon la rı tek tek de nen di, so nuç ta hep si bi­rer si ya si po sa ha li ne dö nüş tü.

Ser ma ye cep he si, sa vaş uza dık ça si ya si ola rak bö lün me ye baş la dı. “Si ya­si çö züm” sa vu nu cu la rı baş ta cı lız olan ses le ri ni, gi de rek yük selt me ye baş la dı lar. Özün de sö mür ge ci sis te min sür me sin den baş ka bir şe y ifa de et me se de “si ya si çö­züm” sav unu cu la rı, fa şiz min bir le şik oto ri­te si ni za afa uğ ra tan, si ya si par ça lan mış lı­ğı ge liş ti ren bir rol oy nu yor lar dı.

Em per ya list ler, baş ta ABD ol mak üze­re, “as ke ri çö zü mün” ba şa rı ya ulaş ma sı için, fa şist TC’yi her yol la des tek le me le ri­ne kar şın, so run çö zü le me miş, ak si ne da­ha da ağır laş mış dev rim yay gın laş ma ya, kı vıl cım lar ha lin de Ba tı’ya ta şın ma ya baş­la mış tı. ABD ge li şen ve yük se len dev rim ci dal ga yı et ki siz leş tir mek ül ke de ki de ne ti mi

elin den ka çır ma mak ve ulu sal ha re ke ti ön cü den tec rit ede rek ye dek le mek ama­cıy la “si ya si çö züm”den da ha sık söz eder ha le gel di.

MGK, “si ya si çö züm”e ya naş ma mak için bü tün ola nak la rı nı kul la nı yor, ve ri­le cek ta viz le rin ye ni ta viz ler do ğu ra ca­ğı kor ku su ve bu yol la ya şa na cak si ya si çö zül me nin önü nü ala ma ya ca ğı, bu nun da fa şiz min oto ri te si ni kay bet me si ve yı­kıl ma sı ile so nuç la na ca ğı en di şe si ile ha­re ket edi yor du. Yıl lar dır sü ren sa va şın ran tı nı yi yen as ke ri ko mu tan lar, özel tim­ler, po lis teş ki la tı, jan dar ma, ko ru cu lar, si­lah ka çak çı lı ğı ve uyuş tu ru cu maf ya sı ve bun lar la içi çe ge çen dev let gö rev li le ri nin var lı ğı da, sa vaş ha li nin sür me si nin ge­rek le rin den bi riy di.

Vah şi sa va şın sür dü rül me sin den ya na olan MGK, par la men to ara cı lı ğıy la iş le­rin da ha iyi yü rü tü le bil me si, her tür lü kar­şı ko yu şun en gel len me si ve hü kü me tin önem li ba kan lık la rı nın ara cı lar ol mak tan çı ka rı lıp doğ ru dan ken di ele man la rın dan oluş tu rul ma sı ama cıy la bur ju va si ya si par ti le ri bu na uy gun yön len dir di. Bu yol la kont ra şef e ri ni, maf ya ba ba la rı nı, ser ma­ye dar la rı, par la men to ya gön der di. Bu gün OHAL’in üç es ki va li si nin par la men to da ol ma sı, po lis şef e ri ve uyuş tu ru cu ta cir­le ri nin ba kan kol tu ğun da otur ma sı bu nun so nu cu dur.

Kür dis tan’da yü rü tü len kir li sa va şı sür dür mek için, ül ke de ki her tür lü mu ha­le fe tin sus tu rul ma sı ge re ki yor du. Özel­lik le “ar ka cep he”nin sağ lam ol ma sı çok önem liy di. Zi ra sa va şın fi nans man ve as­ker gü cü esa sen bu ra dan sağ la nı yor du. Yok sul lu ğun diz bo yu ol du ğu, de mok ra tik hak la rın ve öz gür lük le rin yok sa yıl dı ğı ar­ka cep he de, kar şı ko yuş lar hız la ar tı yor, dev rim ci ör güt ler kit le sel le şi yor, kit le ler

Devrimin Olanakları*

80

mi li tan la şı yor, ay dın lar ve li be ral le rin ses­le ri yük sel me ye baş lı yor du.

Sa va şı fi nan se et mek için bir yan dan iş çi ve emek çi ler, zam, ver gi, enf as yon yo luy la so yu lu yor ken, di ğer yan dan iç ve dış borç lan ma akıl al maz bo yut la ra ula şı­yor du. Öy le bir nok ta ya ge lin di ki, sa vaş gi der le ri ni kar şı la mak ama cıy la, baş vu­ru lan iç borç la rın fa iz le ri, sa vaş için ya pı­lan har ca ma la rı aş ma ya baş la dı. İç borç­lan ma yo luy la halk tan dev le te, dev let ten ser ma ye sı nı fı na, özel lik le Koç ve Sa ban­cı’ya mu az zam mik tar lar da kay nak ak ta­rıl dı. O ne den le dir ki ya yın la nan bi lan ço­lar da, bu ku ru luş la rın kar la rı nın %60­70’i fa iz ve rant ge lir le rin den oluş mak ta dır. Sa vaş gi der le ri nin kar şı lan ma sı ve ser­ma ye sı nı fı nın pa laz lan ma sı ama cıy la, özel leş tir me le rin hız la ya pıl ma sı, sos yal gü ven li ğe iliş kin hak la rın gasp edil me si, SSK’nın tas fi ye edil me si, eği ti min pa ra lı ha le ge ti ril me si ge re ki yor du.

İş çi sı nı fı ve emek çi le re da ya tı lan bu re çe te nin ka bul et ti ri le bil me si de ma go jik pro pa gan da, şo ve nizm ve şid de tin bi ra ra­da yo ğun ola rak kul la nıl ma sı nı ge tir di.

Da ya nıl maz ha yat şart la rı na ve ar tan dev let te rö rü ne kar şı bi ri ken öf ke yi da­ğıt mak ve he def şa şırt mak için dev let bir di zi tak ti ğe baş vur du. Ön ce dev let yan lı­sı la ik ay dın la rın öl dü rül me si ve ar dın dan Si vas kat li amı yo luy la la ik­an ti la ik kav ga­sı nı bü yüt me ye yö nel di. Ga zi kat li amıy la Ale vi­Sün ni ça tış ma sı nı ger çek leş tir mek için pro vo kas yon lar dü zen le di. Çe şit li dö nem ler de, as ker ce na ze si ya da baş­ka ne den ler le Türk­Kürt ay rı mı ya pa rak ulu sal çe liş ki, ça tış ma ve bo ğaz laş ma­nın ko şul la rı nı ha zır la ma ya yö nel di. Son HA DEP Kong re si’n de ki bay rak ola yıy la bu nu ay yu ka çı kar dı. He def şa şırt ma, bi­linç çar pıt ma yö nün de ki bü tün ça ba la ra

kar şı, dev let, esas olarak ama cı na ula şa­ma dı. Da ha sı ki mi pro vo kas yon de ne me­le rin de, kit le ler dev rim ci le rin ön der li ğin de dev le te yö nel di. Özel lik le Ga zi’de ya ra tıl­mak is te nen pro vo kas yon, ko mü nist le rin ve dev rim ci le rin ön der li ğin de dev let kar şı­tı bir ayak lan ma ya dö nüş tü.

Dev le tin halk kit le le ri ne yö ne lik sür dür­dü ğü dev let te rö rü ve ik ti sa di sal dı rı lar; iş­çi, me mur, genç lik alan la rın da ve emek çi semt ler de, on bin ler ce in sa nın öf ke pat­la ma la rı na yo laç tı. Özel lik le İs tan bul’da emek çi semt le ri, dev ri min hız la ge liş ti ği, dev let oto ri te si nin sar sıl dı ğı, dev rim ci le rin güç ka zan dı ğı mer kez ler ha li ne dö nüş­tü. Yüz bin ler ce iş çi ve me mur ta lep le ri ni hay kır mak ama cıy la, fa şiz min yö ne tim mer ke zi An ka ra’ya çık tı. Re for mist ön der­lik ne de niy le bü yük pat la ma la ra dö nüş me­se bi le, bu yo lun açıl ma sı ve yüz bin le rin ha re ke ti ür kü tü cü bir ge liş mey di. Öğ ren ci genç lik ‘96’da bü yük bir atak yap mış, ko­mü nist genç li ğin ön der li ğin de bin ler ce ki şi ile fa şiz min burç la rı na yö nel miş ti. He men her cep he de yük se len kit le ha re ke ti, hem sa yı sal ola rak hız la ge li şi yor, hem de mi­li tan la şı yor du.

Son ola rak ‘96 1 Ma yıs’ı, dev rim ci le rin kit le ler üze rin de ki et ki si ni açı ğa çı kar mış­tı. On bin ler ce in sa nın dev rim ci ör güt le rin saf a rın da yü rü me si, re for miz min aciz li ği ve kit le le rin po lis sal dı rı sı na kar şı gö ğüs gö ğü se bir di re ni şe geç me si ge liş me nin yö nü nü gös te ri yor du. Bur ju va zi ve fa şizm için “ar ka cep he” teh li kedey di.

Em per ya list le rin ve bü yük bur ju va zi nin ter ci hi olan ANA YOL hü kü me ti, MGK’nın zor la ma sı ile ku rul du. ANA YOL, dev le­tin Kür dis tan po li ti ka la rı nın de va mı ama da ha önem li si Ba tı’da ge li şen dev rim ci ha re ke tin ber ta raf edil me si, her alan da dev let oto ri te si nin ku rul ma sı, sa vaş fi­

Devrimin Olanakları*

81

nans ma nı nı iş çi le rin ve emek çi le rin sır­tı na da ha faz la yık ma yı amaç la yan ye ni eko no mik pake tin yü rür lü ğe kon ma sı, özel leş tir me le rin hız la ya pıl ma sı ama cıy la ku rul du. Fa şizm ye ni bir sal dı rı dal ga sı nın ha zır lı ğı için dey di. Ku ru lan hü kü me te ata­nan ba kan lar, bu nu çok açık gös te ri yor du.

Ne var ki; yıp ran mış iki par ti nin bir li ği ni ifa de eden ANA YOL hü kü me ti, iç da laş­ma la rı, çe kiş me ler, çı kar an laş maz lık ları, yol suz luk lar ne de niy le uzun ömür lü ol ma­dı. Ço cuk ölü doğ du. Da ha faz la sür dür­me nin an la mı yok tu. Si ya si is tik rar sız lık bir üst bo yu ta sıç ra mış, bur ju va çev re ler­de yıl lar dır bek le ni len tek çö züm umu du üç ay da tü ken miş ti.

Bir er ken se çim de fark lı bir çö züm üret me ye cek ti. Mev cut par la men to arit­me ti ği için de Re fah Par ti si’ni dış ta la yan hiç bir çö züm, hü kü met kur ma ya yet mi yor­du. Son yıl lar da eri me yen ak si ne ge liş me gös te ren, be lir li bir kit le için umut ola rak kal mış, tek par ti Re fah’tı. De ma go jik ve al da tı cı pro pa gan da sıy la yok sul ke sim ler ile kü çük bur ju va zi nin tu tu cu ke sim le ri ve or ta bur ju va zi için de önem li bir et kin li ğe sa hip ti. İs lam cı bü yük ser ma ye nin ve ki­mi bü yük ser ma ye çev re le ri nin des te ği ni alı yor du.

Re fah Par ti si’nin de ma go jik bir di zi söy le mi nin yal nız ca kit le ler den oy top­la ma nın bir ara cı ol du ğu nu bur ju va zi de bi li yor du. Ye dek te tu tu la bi le cek son dü­zen par ti si ola rak Re fah, baş ka yol gö­zük me di ği için öne sü rül dü. Ge rek Kürt hal kı, ge rek se de yok sul emek çi hal kın bir bö lü mü üze rin de et ki si olan bu par ti ara­cı lı ğıy la plan la nan sal dı rı po li ti ka sı da ha doğ ru dan ve san cı sız bi çim de uy gu la na­bi lir di. Be lir li bir nok ta da da la ik­anti la ik ay rış ma sı öne çı ka rı la rak top lum dü zen et ra fın da bir leş ti ri le bi lir di. Bu du rum gö­

zö nü ne alı na rak ha re ket edil di. DYP ile or tak lık ka çı nıl maz dı. So ru nu sa de ce yol­suz luk la rın üs tü nü ört mek ola rak gör mek ya nıl tı cı dır. MGK, se çim ler de ter ci hi ni DYP’den ya na yap mış, bel li baş lı kad ro­la rı nı bu par ti ara cı lı ğıy la par la men to ya gön der miş ti. Bu kad ro la rın ke sin bi çim de hü kü met için de ol ma sı nı is ti yor du. Han gi hü kü met ku ru lur sa ku rul sun DYP mut la­ka or tak edi le cek ti. ANA YOL’la baş la yan sal dı rı dal ga sı nın yü rü tü cü kad ro la rı nın gö rev de kal ma sı, ay nı bi çim de bun la ra bağ lı bü rok rat la rın ya da ye ni ata na cak olan la rın iş le ri ni sür dür me le ri ge re ki yor­du. RE FAH YOL, bu is tem ler dik ka te alı­na rak ku rul du. ANA YOL’la baş la yan sü reç RE FAH YOL’la de vam et ti ri le cek ti.

Ölüm Orucu Süreci ve SonuçlarıYe ni top ye kün kar şı dev rim ci sal dı rı

dal ga sı nın te mel he de fi, dev rim ci ör güt­ler le kit le le rin ba ğı nı ko part mak, ön cü yü tec rit ede rek, et ki siz kü çük grup lar ha li ne ge tir mek, ay nı sü reç te ol mak üze re kit le ha re ke ti ni şid det le bas tır mak ve ka za nıl­mış fi ili ya da ya sal her tür lü de mok ra tik hak kın gas pe dil me si ni sağ la mak tı.

‘96 1 Ma yıs’ı, re for mist le rin, bur ju va sen di ka cı la rın, li be ral le rin bü yük kat kı­sıy la, dev le tin bu sal dı rı plan la rı nı en tam bi çim de uy gu la ma ya sok ma sı nın ola nak­la rı nı do ğur du. 1 Ma yıs dev rim ci ör güt le­rin kit le sel li ği, mi li tan lı ğı, ka rar lı lı ğı, fe da ru hun da ki atı lı mı ile yal nız ca bur ju va la­rı de ğil, re for miz me yö ne len es ki ra di kal sol cu la rı, bur ju va sen di ka cı la rı ve li be ral ay dın la rı da de rin den sars tı. Kor kut tu. Dev let bu du ru mu iyi kul lan dı. Ve her tür­lü de ma go jik me to du kul la na rak kit le ler de bi linç kı rıl ma sı na yol aç tı.

Sa vaş ön ce zi hin ler de ka za nı lır. Dev­let, dev rim ci ler den ya na olan psi ko lo jik

Devrimin Olanakları*

82

top lum sal or ta mı, 1 Ma yıs’tan son ra ter si­ne çe vir mek için hum ma lı bir fa ali ye te gi­riş ti. Fa şist dev let, ar tık hiç bir şe yin es ki si gi bi ol ma ya ca ğı nı ilan edi yor du. Kar şı la rı­na kim se çık ma sın dı. Dev rim ci ler za val lı yok sul lar dı. Sı nıf dı şıy dı lar. Ruh la rı şid­det le yük lü ca na var lar dı. Ora ya bu ra ya ge li şi gü zel sal dı ran ser se ri ler di. Bun la rın hal ka ya ra rı ola maz dı. Bu yo ğun laş tı rıl­mış, re for mizm des tek li MGK pro pa gan­da sı nın ar dın dan şid det en yo ğun bi çim de dev re ye so kul du. Her tür lü gös te ri ye vah­şi ce sal dı rıl dı. Top lu tu tuk la ma ve gö zal tı fur ya sı baş la dı.

Dev le tin sal dı rı la rıy la olu şan bi linç kı­rıl ma sı ilk gös ter ge si ni 1 Ma yıs şe hit le ri ni sa hip len me de gös ter di. On bin le ri pe şi ne ta kan dev rim ci ör güt ler, 1 Ma yıs’ın ar dın­dan sı nır lı sa yı da güç le ri ha re ke te ge çi­re bil di. Bu dev le ti da ha da ce sa ret len dir­di. Şid de tin do zu art tık ça, so ka ğa çı kan in san sa yı sın da bü yük düş me ler ya şan dı.

Ko mü nist le rin ön cü lü ğün de ger çek leş­ti ri len I. Ulus la ra ra sı Gö zal tın da Ka yıp­lar Ku rul ta yı, fa şiz me cep he den ve ri len ilk kar şı ce vap tı. Bü tün ya sak la ma la ra, en gel le me le re rağ men ku rul ta yın ba şa­rıy la bi ti ril me si ve Ga zi’de Ha san Ocak ve di ğer dev rim şe hit le ri ni an ma gös te ri si nin kit le sel tarz da ger çek leş ti ril me si dev le te önem li bir ya nıt tı. HA Bİ TAT do la yı sıy la ge liş ti ri len ey lem ler de ko mü nist le rin ka­rar lı kar şı du ru şa de vam ede ce ği nin gös­ter ge siy di. Ama bü tün ça ba la ra rağ men sal dı rı püs kür tü le me di, gös te ri le re ka tı lan in san sa yı sın da düş me nin önü alı na mı­yor du. Dev let bir bi çim de ba şa rı lı ol ma ya baş la mış tı.

Ce za ev le rin de dev rim ci et ki yi kır mak, dev rim ci le ri “ıs lah” et mek, dev le tin sal dı­rı po li ti ka la rı nın en ön ce lik li he def e rin den bi riy di. Ce za ev le ri nin tes lim alın ma sı, ön­

cü nün et ki siz leş me si mo ral çö kün tü sü ne düş me si açı sın dan bü yük öne me sa hip ti. Es ki po lis şe fi M. Ağar, Ada let Ba kan lı­ğı’na ge ti ril di. Se nar yo açık tı. Dev let, dev­rim ci le ri ez me pla nı na bu ra dan baş la ya­cak tı.

Sü reç için de ce za ev le ri çar pış ma nın ana oda ğı ol du. Ce za ev le ri di re ni şi geç­miş te ki iş le vin den çok da ha önem li bir nok ta ya gel di. Dev rim ci ira de ve MGK ira­de si ara sın da çıp lak bir ça tış ma baş la dı. Ya dev rim ci ler her ne pa ha sı na olur sa ol sun bu ça tış ma yı za fer le so nuç lan dı ra­cak, ye nil gi ol sa bi le ölü mü ne bir di re niş ser gi le ne cek ya da MGK ira de si ne bo yun eği le rek tes li mi yet bay ra ğı gön de re çe ki­le cek ti. Kit le ha re ke tin de ki et ki siz leş me ve düş me, “dı şar da” dev rim ci ör güt le rin önem li öl çü de güç ten düş me si, dö ne min so rum lu lu ğu nun ce za evin de ki dev rim ci­le re yük len me si ne ve di re niş mer ke zi nin ce za ev le ri ol ma sı na ne den ol du.

Fa şiz min doğ ru dan sa vaş çağ rı sı na dev rim ci ler, “Be del öde me ye ha zı rız ya siz?” kar şı lı ğı nı ve re rek, ka rar lı bir kar­şı ko yu şa ha zır ol duk la rı nı gös ter di ler. Dev rim ci le rin bi ra ra ya ge le rek Ce za ev le ri Mer ke zi Ko or di nas yo nu’nu oluş tur ma la­rı ilk cid di ile ri ham le ol du. Doğ ru yer de mev zi len me sağ lan dı. Ar dın dan baş la yan 1500 ki şi lik aç lık gre vi di re ni şin kit le sel ni­te li ği ni gös ter di. 45. gün den son ra baş la­yan Ölüm Oru cu ise di şe diş bir kav ga ya ha zır olun du ğu nun, tes li mi ye tin as la ka­bul edi le me ye ce ği nin is pa tıy dı. Bur ju va zi çe şit li de ma go ji ler, ya lan lar, ka ra çal ma lar yo luy la di re ni şi et ki siz leş tir me ye ça lış tı. PKK’li tut sak la rın aç lık grev le ri ni bi tir me­si dev le ti da ha da per va sız laş tır dı. Ye ni hü kü me tin Ada let Ba ka nı Şev ket Ka zan, Ağar’dan dev ral dı ğı bay ra ğı de vam et tir­di. Ne var ki; dev rim ci ler bur ju va zi nin her

Devrimin Olanakları*

83

kar şı sal dı rı ham le si ne ye ni ve ile ri bir ham ley le kar şı lık ve re rek ter tip le ri bo şa çı kar dı lar. 12 dev rim ci nin SAG ve Ölüm Oru cu’nda şe hit düş me si ve on lar ca sı nın onul maz ya ra lar ve sa kat lık lar pa ha sı na sür dür dü ğü di re niş ye ni bir za fer le so­nuç lan dı. Bur ju va zi diz çök tü. Ge ri adım at mak zo run da kal dı. Bur ju va zi plan la rı nı o ka dar ko lay uy gu la ya ma ya ca ğı nı gör­müş tü.

Ölüm Oru cu, ta rih sel öne mi ve si ya si so nuç la rı ile dev rim ci ge liş me de bü yük bir atı lı mın, ye ni bir dö ne min ifa de siy di. ‘71 dev rim ci atı lım ru hu nun üst dü zey de ki ver si yo nuy du. So ru nu sa de ce be lir li hak­la rın ka za nıl ma sı ya da mev zi le rin ko run­ma sı bi çi min de al gı la mak ha fif ik olur.

Ölüm Oru cu top lu mu de rin den sars­mış, bi linç ler de sıç ra ma ya rat mış, top lum­sal so run la rın çö züm yo lu nu gös ter miş tir. Bü tün top lum sal mu ha le fet güç le ri ne hak al ma nın ola sı be del ler ge rek tir di ği, dev­rim ci le rin bu nu ba şar ma da ki ka rar lı lık la rı ve fe da kar lık la rı, dev rim ci ira de kar şı sın­da bur ju va zi nin, her tür lü ola na ğı se fer ber et me si ne rağ men na sıl diz çök mek zo run­da kal dı ğı gös te ril miş tir. Ölüm kor ku su nun dev rim ci di re niş kar şı sın da ki cü ce li ği, tes­lim ol mak tan, kö le ce bo yun eğ mek ten se, di ren me nin ve onur lu ya şa mak için öl me­si ni bil mek ge rek ti ği ni bü tün çıp lak lı ğıy la göz ler önü ne ser miş tir. Top lum sal ya şam­da, fa şiz min çok tan dır du mu ra uğ rat tı ğı da ya nış ma, dost luk, onur, sa hip len me, ölü mü kü çüm se me, vb. de ğer le rin tem­sil ci si olan dev rim ci le rin var lı ğı, halk kit­le le ri için de de rin bir say gı uyan dır mış tır. Ki mi uşak ruh lu kö şe ya zar la rı nın, re for­mist pes pa ye le rin ve dü zen yar dak çı la rı­nın dev rim ci le ri aşa ğı la yan, kü çüm se yen pro pa gan da la rı nın ne den li boş ve hak sız ol du ğu açı ğa çı ka rıl mış tır. Sü reç zi hin le­

rin, dev rim ci ler le hi ne ka za nıl ma sıy la so­nuç lan mış tır. Dev ri min ola nak la rı nın dü ne gö re bir kaç mis li ar tı şı na ne den ol muş tur. Üç yüz ki şi nin ölü me dal ga dal ga yü rü yü­şü, ge ri de ka lan la rın her an ölü me ha zır olu şu ve 12 şe hit ve ril me si ne kar şı bı ra­kın ka rar sız lı ğı, fa şiz me kar şı hay kı ran di­re niş çığ lı ğı, kit le le ri de rin den sars mış ve on la ra dev rim ci ler et ra fın da ke net len me­le ri ge rek ti ği ni öğ ret miş tir.

“Hak la rı mı zı zor la ala ca ğız, çün kü on­lar her şe yi biz den zor la al dı lar” (THKO bil di ri si) an la yı şı ‘71’de ki dar grup la rın ey­lem gü dü sü olur ken, Ölüm Oru cu ile bu çok da ha kit le sel ve ka rar lı kar şı ko yu şun iti ci kuv ve ti ol muş tur.

“He pi miz hem li der hem ne fe riz” (Y. Ars lan) bi lin ci, H. De mir ci oğ lu yol daş şah­sın da bü tün SAG ve Ölüm Oru cu di re niş­çi le ri nin ha re ket hat tı nı oluş tur muş tur.

SAG ve Ölüm Oru cu, S. Cem gil’i ih bar eden muh ta rın İb ra him Kay pak ka ya ta ra­fın dan ce za lan dı rıl ma sı; De niz ler’in idam­la rı nı ön le mek ama cıy la ya ra tı lan Kı zıl de­re des ta nı gi bi ey lem le rin ‘71’de ya rat tı ğı dev rim ci da ya nış ma ve yol daş lık ge le ne­ği nin, bu gün da ha üst bi çim de ger çek leş­me si dir.

“Şe hit le rin şa şı la sı öğ re ti le ri, de rin den de ri ne kit le le ri ses siz bi çim de” 1971’den son ra na sıl ör güt le miş ise 69 gün lük ölü­mü ne di re niş ve 12 şe hit de önü müz de ki dö nem çok da ha kap sam lı ve ile ri bir ör­güt le yi ci ola rak et ki si ni gös te re cek tir.

Ölüm Oru cu di re ni şiy le or ta ya ko nan dev rim ci ira de, ve ri li ko şul lar için de, ön­cü nün na sıl be lir le yi ci, ön açı cı bir rol oy­na dı ğı nı ta rih sel akı şın ile ri ya da ge ri ye gi di şi ni et ki le di ği ni bi linç le re ka zı mış tır.

Ölüm Oru cu di re ni şi, hak al ma ve ik ti­dar bi lin cin de bir sıç ra yı şın ve inan cın ifa­de si ol muş tur.

Devrimin Olanakları*

84

Dün ya ça pın da ya rat tı ğı et ki ler, dün ya halk la rı nez din de ya rat tı ğı sem pa ti dik­ka te alın dı ğın da Ölüm Oru cu’nun si ya sal za fe ri nin ül ke sı nır la rı nı çok tan aş tı ğı ve en ter nas yo nal bir ka rak te re bü rün dü ğü söy le ne bi lir.

Ölüm Oru cu ile el de edi len so nuç po li­tik yö nüy le ol du ğu ka dar ide olo jik yö nüy le de bir za fer dir. Em per ya list le rin, bur ju va­la rın ve her tür den ge ri ci li ğin öl dü de di ği, bir da ha as la di ril mez de di ği bir za man da dev rim ve ko mü nizm ide al le ri ta şı yan yüz­ler ce in sa nın ölü me mey dan oku yu şu, so­nu ta ri hin çöp lü ğü olan bu çev re le re sert bir to kat ol muş tur. Bi rey ci li ğin baş ta cı edil di ği, inanç lar için mü ca de le nin an lam­sız ka bul edil di ği ge le cek için de ğil, bu gün için ya şa mak ge rek ti ği gi bi bur ju va bi lin ci ve ide olo jik yön len dir me si ne kar şı Ölüm Oru cu di re ni şi yol açı cı bir rol oy na mış tır.

Aç lık gre vi ve Ölüm Oru cu sü re cin de kit le ha re ke tin de ya şa nan düş me ve ge­nel tep ki siz lik ya da tep ki le rin be lir li ke­sim ler le sı nır lı kal ma sı bir umut suz luk dal ga sı ya rat mış, duy gu sal dav ra nış lar ve tep ki ler le kit le le re gü ven siz lik yer yer oluş muş tur. Sü re ci ye te rin ce doğ ru al gı­la ya ma ma nın ürü nü dür bu. Kit le ha re ke­tin de ki düş me 1 Ma yıs son ra sı ya şa nan bi linç kı rıl ma sı ve dev le tin vah şi te rö rü ne de niy le dir. Ölüm Oru cu ay rı ca bu her iki ol gu nun ter si ne çev ril me si ne de niy le de özel bir öne me sa hip ol muş tur. Dev­rim ci ler sü reç so nun da, kit le ler nez din de es ki si ne gö re çok da ha mu te ber bir ko nu­ma gel miş tir. Ke za ay dın, sa nat çı çev re­le rin de de dev rim ci ler le hi ne bir sem pa ti oluş muş tur. Bu çev re ler, Ölüm Oru cu’nun çe lik ira de si kar şı sın da şap ka çı kar mış ve top lum sal rol le ri ni ha tır la ma ya baş la mış­lar dır. De ni le bi lir ki Ölüm Oru cu top lum sal

vic da nı, top lum sal ha fı za yı ha re ket len dir­miş ve er dem sa hi bi in san lar ol mak ge­rek ti ği nin öne mi ni gös ter miş tir. Ar tık ye ni bir dö ne me gi ril miş tir. Ölüm Oru cu şe hit­le ri ni, “de ğer miy di bun ca ölü me?” di ye anan lar ya da on la rı boş ye re ölen za val lı­lar di ye gös ter me ye ça lı şan lar ya du ru mu al gı la mak ta zor la nı yor lar ya da bi linç li bir dev rim düş ma nı dır lar. Ha yır, on lar yal nız­ca ce za ev le rin de ko şul la rın iyi leş ti ril me si için öl me di ler. Dev ri mi bir kaç adım bir den ya kın laş tır dı lar. Dev rim ta ri hi nin en onur lu say fa la rın da yer le ri ni al dı lar.

Ga zi ayak lan ma sı, 1 Ma yıs ‘96 ve Ölüm Oru cu di re ni şi dev rim ci ge liş me nin kö şe taş la rı ol muş, saf a rı net leş tir miş re­for mizm ve dev rim ci lik ara sın da tur nu sol ka ğı dı gö re vi gör müş, fa şiz me kar şı şid­det li di re ni şin, di re ne di re ne iler le me nin bir di zi ayak lan ma lar yo luy la ayak lan ma yı öğ ren me nin ge rek ti ği ni or ta ya çı kar mış tır.

Ölüm Oru cu ile el de edi len ce za ev le­rin de ki ya şa ma iliş kin ka za nım lar ge çi ci ve kay gan bir ze min üze ri ne otur mak ta dır. Bur ju va zi ve onun fa şist güç le ri ola nak lı en kı sa za man da in ti kam için ha re ke te ge çe cek ler dir. Ce za ev le ri yi ne gün de me ge le cek tir. Ya pı lan an laş ma nın mü rek ke­bi ku ru ma dan hü kü met çe, ge ri ci ba sın ve fa şist odak lar ca ve ri len de meç ler, ya zı lan ya zı lar bu nun ifa de si dir. An cak ye ni bir sal dı rı dal ga sı bir da ha yal nız ca ce za evi mer kez li bir kar şı ko yuş la en gel le ne mez. “Dı şa rı sı” bu sal dı rı dal ga sı nı ter si ne çe­vir me nin ve bur ju va zi yi bir kez da ha ye nil­gi ye uğ rat ma nın te mi na tı ola cak tır.

*) MLKP Merkezi Yayın Organı Parti-nin Sesi’nde yayınlanan yazıyı, kısaltı-larak yayınlıyoruz.

Ölüm Orucu Saldırısı ve EP­Evrensel Oportünizminin Sefaleti

Poli tik tut sak la rın ma yıs­tem muz dö­ne min de ce za ev le rin den yük selt tik le ri ge-nel direnişin ölüm orucuyla birlikte faşist rejime karşı ideolojik ve tak tik po li tik bir ta ar ru za dö nüş me si Ev ren sel ya zar la rı­nı, Emek Partisi (EP) ide olog la rı nı ve “üst dü zey” kad ro la rı nı ol duk ça ra hat sız et miş gö rü nü yor. Ölüm oru cu nun kar şı sın da ta­kın dık la rı me sa fe li tu tu ma kar şı, ta ban dan yük se len tep ki le ri ya tış tır mak için, Edi tör İh san Ça ra lan’ın yaz dık la rı ib ret ve ri ci dir. Ama ya yın po li ti ka sı ve çiz gi si nin öte sin­de, ide olo jik ve po li tik dü zey de ta ba nın iti raz la rı nı gö ğüs le me ve kır ma gö re vi ni esas ola rak Yu nus Ar güç’ün üst len me si onu ve ma ka le si ni da ha da önem li kı lı yor.

Öz gür lük Mü ca de le sin den Yan Çiz mek Kar ga şa nın Kay na ğıÖn ce lik le Ev ren sel ya zar la rı nın,

EP’nin ide olog ve kad ro la rı nın ken di iç­le rin de he men her önem li so run da çı kar­dık la rı fark lı ve çat lak ses le rin ku lak la rı

tır ma la yan renk siz bir gü rül tü her cü mer­ci ya rat tı ğı nı vur gu la ma lı yız. Geç kal mış ol ma nın te la şı ve ölüm oru cu sal dı rı sı nın mo ral ağır lı ğı nın bas kı sı al tın da Yu nus Ar güç “du yar sız lı ğı”, ko mü nist ve dev rim­ci ha re ke te kar şı bir sal dı rı ara cı ha li ne ge tir me ye ça lı şır ken, Ay dın Çu buk çu çok fark lı bir şey söy lü yor. “Du yar lı lık çağ rı la­rın dan” po zis yon ge re ği çok ra hat sız olan Ar güç, “du yar sız lık tan” siz so rum lu su nuz di ye sal dı rı ya ge çer ken, Çu buk çu, “Ölüm oruç la rı na olan du yar lı lı ğı, ölüm mo ti fi ol­ma yan SSK’ya, özel leş tir me ye, Ünal dı iş çi le ri ne, yur dun dan edi len Kürt le re de gös ter me ge re ği ol du ğu nu” vur gu lu yor(1). Çu buk çu’nun ör nek gös ter di ği “du yar lı lı­ğı”, Ar güç “du yar sız lık” ola rak ta nım lı yor, bu ra dan kal ka rak, ko mü nist le re ve dev­rim ci le re sal dı rı yor.

Aşa ğı da da de ği ne ce ği miz gi bi, Ar­güç po li tik tut sak la rın “ken di le ri ni da yat­ma la rı nı”, “içe ri nin dı şa rı yı be lir le me si ni”

Ölüm Orucu Saldırısı ve EP-Evrensel Oportünizminin Sefaleti

86

eleş ti rir ken, Ev ren sel baş ya za rı nın 26 tem muz da “Ye ni ölüm le rin ön le ne bil me si gü nün en acil so ru nu dur. Bu kri tik an da, öz gür lük ten, de mok ra si den, emek ten ya­na her kes, sen di ka cı sı, iş çi si, me mu ru, si ya si par ti li si, gen ci, es na fı ken di üs tü­ne dü şe ni yap mak yü küm lü lü ğü ile yüz yü ze dir. Çün kü an cak, da ha çok kit le sel ka tı lım la, bu ta ha mü den ci na yet le ri ne bir kat li ama dö nüş me si ön le ne bi lir”(2) di yen çağ rı sı nı hi çe sa yı yor du. Ger çi, baş ya za­rın çok ge cik miş çağ rı sı na EP’den, dik­ka te de ğer ey lem li bir tep ki ve hat ta her­han gi bir tep ki gel me di. Söz de so kak lar da ku rul du ğu id dia edi len EP’i, fa şiz me karşı bu çok önem li çar pış ma anın da so kak­lar da, mey dan lar da gö ren ol ma dı. Di ğer yan dan “ege men sı nıf ar ta ra fın dan ölüm oruç la rı nın bi le Tür ki ye’nin di ğer so run­la rı nın üze ri nin ör tül me si için araç ola rak kul la nıl dı ğı nı” söy le yen Ay dın Çu buk çu, po li tik tut sak la rı su ni gün dem oluş tur mak ve ege men sı nıf a rın gün de mi sap tır ma olay la rı na alet ol mak la “eleş tir meye” yel­te ni yor du.

Ev ren sel ve EP’nin yö ne ti ci çev re le­ri nin içe ri si ne yu var lan dı ğı po li tik kar ga­şa nın te me lin de, öz gür lük mü ca de le si nin Tür ki ye ve Kür dis tan’da fa şiz me kar şı çar pı şan top lum sal ve po li tik güç le rin gün de mi nin ana ve be lir le yi ci so ru nu ol­du ğu ger çe ği ni gör mez den gel me le ri ya­tı yor. Tas fi ye ci lik ve opor tü niz min ya ra ttı­ğı po li tik kör lük, po li tik alık lı ğa, gaf e te ve hat ta po li tik iha ne te dö nü şü yor.

“İş, ek mek ve öz gür lük” slo ga nıy la ken di ni ta nım la ma ya ça lı şan Ev ren sel ve EP çev re si, gre çek te “öz gür lük” mü ca de­le si sözko nu su ol du ğun da, içe ri ği ni bü tü­nüy le ken di li ğin den ci lik ve kuy ruk çu luk la dol dur du ğu bu slo ga nın bile çok ge ri sin de du ru yor. Tas fi ye ci li ğe gırt la ğı na ka dar ba­

tan ve re for mist yö ne li mi ni gitgi de de rin­leş ti rip sis tem leş ti re rek, çiz gi ha li ne ge ti­ren, her gün da ha çok 2. En ter nas yo nal’in dö nek opor tü nist le ri ne ben ze yen Ev ren­sel ve EP çev re si ne öz gür lük mü ca de­le si, “sı nıf dı şı” gö rü nü yor. Bun lar adı na, pro le tar ya dev rim ci li ği adı na ba rış çı ge­liş me stra te ji si ni ol gun laş tır ma ya ça lı şır­ken, mark sizm­le ni niz me sa da kat le bağ lı ima jı ve gö rün tü sü ya ra ta rak, onu ken di pra tik le ri ne uyar la mak için dev rim ci özü­nü iğ diş et me fa ali ye ti ni de sür dü rü yor lar. Kuy ruk çu lu ğu, ken di li ğin den ci li ği ve iş çi dal ka vuk lu ğu nu, pro le tar ya dev rim ci li ği ola rak su nan, böy le ol ma yan dev rim ci ve ko mü nist ör güt le ri “kü çük bur ju va, lüm pen ve so rum suz gu rup lar” ola rak akı lla rın ca mah kum ve teş hir eden tas fi ye ci opor tü­nist le ri miz, iş çi sı nı fı nın dik ka ti ni ken di ne çe vir mek için har ca dık la rı ça ba lar la onun sos ya list sı nıf bi lin ci nin ve po li tik ey le mi­nin ge liş me si nin önün de en gel oluş tu­ru yor lar. Ev ren sel ve EP’nin pro le tar ya dev rim ci li ği adı na tas fi ye ci opor tü nizm le ze hir le me ye ça lış tı ğı dev rim ci le rin dik ka­ti ni bir kez da ha Le nin’in “Ne Yap ma lı?”sı­na çek mek is ti yo ruz.

“Eğer iş çi ler, han gi sı nı fı he def alı yor olur sa ol sun, her tür lü zor ba lık ve bas kı, zor ve su is ti mal ola yı na tep ki gös ter me yi, hem de her han gi bir açı dan de ğil de sos­yal­de mok rat açı dan tep ki gös ter me yi öğ­ren me miş ler se, iş çi sı nı fı nın bi lin ci ger çek bir po li tik bi linç ola maz. Eğer iş çi ler, so mut ve ay rı ca mut la ka gün cel po li tik olay lar ve ol gu lar te me lin de di ğer top lum sal sınıf a­rın her bi ri ni en tel lek tü el, mo ral ve po li­tik ya şam la rı nın bü tün te za hür le ri için de göz lem le me yi öğ re ne mez ler se; nü fu sun bü tün sı nıf, kat man ve grup la rı nın ya şam ve fa ali yet le ri nin bü tün yön le ri nin ma ter­ya list tah lil ve ma ter ya list de ğer len dir me­

Ölüm Orucu Saldırısı ve EP-Evrensel Oportünizminin Sefaleti

87

si ni pra tik te uy gu la ma yı öğ ren mez ler se, iş çi kit le le ri nin bi lin ci ger çek bir sı nıf bi lin ci ola maz. İş çi sı nı fı nın dik ka ti ni, göz lem ye­te ne ği ni ve bi lin ci ni yal nız ca ya da hat ta esas iti ba riy le iş çi sı nı fı üze rin de yo ğun­laş tı ran lar sos yal­de mok rat de ğil dir, çün­kü iş çi sı nı fı nın ken di si ni ta nı ma sı, onun mo dern top lu mun bü tün sı nıf a rı ara sın­da ki kar şı lık lı iliş ki le re da ir yal nız ca te orik dü şün ce ler le de ğil –da ha doğ ru su; te orik ol mak tan çok, po li tik ya şa mın de ne yim le ri te me lin de edi nil miş dü şün ce ler le kop maz bi çim de bağ lı dır. Bu ne den le, eko no mist­le ri mi zin, eko no mik mü ca de le nin kit le le rin po li tik har eke te çe ki li şi için en ge niş uy­gu la na bi lir li ği olan araç ol du ğu yo lun da ki va az la rı bu ka dar za rar lı ve pra tik te ki an­la mı ba kı mın dan bu ka dar ge ri ci dir.” (Le­nin, Ne Yap ma lı?, s. 77­78, aç. Le nin) (3)

İş çi sı nı fı nı, po li tik tut sak la rın fa şiz me kar şı öz gür lük için gi riş ti ği mü ca de le ye il­gi siz kal ma ya ça ğı ran lar, bu nu pro le tar ya dev rim ci li ği ola rak pa zar la yan lar, iş çi sı­nı fı nın en kö tü ve en kal leş düş man la rı­dır. Ünal dı iş çi le ri ni, yal nız ca üc ret ar tı şı, yal nız ca si gor ta hak kı için de ğil, ay nı za­man da ve da ha önem li si po li tik öz gür lük ve fa şist re ji mi de vir mek için mü ca de le et­me ye ça ğır ma yan lar Ünal dı iş çi le ri nin de en sin si düş man la rı dır.

Saf aş ma Ger çe ği nin Tah ri fiÖlüm oru cu ta ar ru zu nun mo ral bas kı sı

al tın da bu nal sa da Yu nus Ar güç, opor tü­niz min ko mü nist ler ve dev rim ci ler, dev­rim ci ey lem söz ko nu su ol du ğun da da ima ser gi le di ği mi li tan cü re ti gös te ri yor, ter le ye ter le ye de ol sa, ce za ev le ri ge nel di re nişi ve ölüm oru cu hü cu mu nu ta ki ben, “dı şa­rı da” da bir ge nel di re ni şe dö nü şen ha­re ke te sal dı rı yor. Fa kat bu sal dı rı, söz de pro le tar ya dev rim ci li ği adı na yü rü tül dü ğü

için ge rek li ar gü man la rın da imal edil me­si ge re ki yor. Ye te nek le ri ni bu uğur da kul­la nan Ar güç, saf aş ma yı şöy le ta rif (da ha doğ ru su tah rif) edi yor.

“Ya iş çi sı nı fı dev rim ci li ği ile sı nıf dı şı so rum suz ta ba ka la rın ‘sol cu lu ğu’ ara sın­da uzun sü re dir baş la mış bu lu nan ko puş­ma sür dü rü le cek ve böy le ce pro le tar ya ve emek çi le rin ile ri kit le le ri nin doğ ru dan ça ba sı ve ini si ya ti fiy le ser ma ye ye kar şı ezi len le rin bir le şik, di re ni şi nin ör güt len­me si ba şa rı la cak ve ile ri yü rü ne cek, ya da ye ni den ge ri ye dö nü le rek, kü çük bur ju va dev rim an la yış la rı na or tak olu na cak, sı nıf dı şı kü çük grup la rın ken di le ri ni hal ka ve ile ri iş çi kit le si ne da yat ma tu tum la rı na tes­lim olu na cak ve gör mek is te yen bir dev­rim ci nin ko lay lık la gö re ce ği gi bi, emek çi­le rin ‘sol’dan uzak laş ma la rı na ne den olan bu tu tum lar la bir le şi le rek sı nıf ha re ke ti ve yı ğın la rın dev rim ci mü ca de le si nin dı şı na dü şü le cek tir.” (4)

Yu nus Ar güç ve or tak la rı nın, kü çük bur ju va dev rim ci li ği nin her za man ve her yer de, “emek çi le rin ‘sol’dan uzak laş ma la­rı na ne den” ol du ğu id di ası kör bir ön yar­gı dan iba ret tir. Kü çük bur ju va dev rim ci ler, Çin’de, Kü ba’da, Ni ka ra gua’da ve da ha pek çok ül ke de bü yük yı ğın lar la dev rim­ci tarz da bir leş miş ler, bü yük yı ğın la rın an ti em per ya list, de mok ra tik dev rim le ri ne ba şa rıy la ön der lik et miş ler dir. Fa kat sos­ya list pro le tar ya nın ön der li ğin den yok sun ol duk la rı için bu ül ke ler de dev rim ler sos­ya list dev ri me dö nüş tü rü le rek ke sin ti siz ce sür dü rü le me miş tir. İlk so ru şu: Ev ren sel ve EP’nin son yıl lar da ya ka lan dı ğı “kü çük bur ju va dev rim ci li ği ne” düş man lık has ta­lı ğı nın an la mı ne dir? Mark sizm­le ni nizm­den ulus la ra ra sı dev rim de ne yim le rin den bi raz cık bil gi si olan her kes, em per ya liz me ba ğım lı, si ya sal ge ri ci lik al tın da ya şa yan

Ölüm Orucu Saldırısı ve EP-Evrensel Oportünizminin Sefaleti

88

“ulu sal çap ta” te mel de mok ra tik gö rev le­rin ha la gün dem de bu lun du ğu ül ke ler de en ge nel de kır ve kent kü çük bur ju va zi nin pro le tar ya nın dev rim ci yol da şı ol du ğu nu da bi lir. Pro le tar ya dev rim ci li ği gi bi kü çük bur ju va dev rim ci li ği nin de, top lum sal te­mel le ri mev cut tur. Kü çük bur ju va dev rim­ci li ği de pekala po li tik ola rak ör güt le ne bil­mek te, ken di sı nıf ha re ket le ri ne uy gun bir ide olo jik ve po li tik hat ta, dev rim ci ge liş­me nin di na mik le ri ara sın da yer al mak ta­dır. Son otuz yıl lık ta ri hin ta nık lı ğı Tür ki ye ve Kür dis tan’da kü çük bur ju va dev rim ci­li ği nin güç lü top lum sal te mel le ri nin va rol­du ğu nu, kü çük bur ju va dev rim ci li ği nin çok de ği şik ide olo jik­po li tik eği lim le ri nin po li­tik par ti ler ola rak ör güt le ne rek, fa şiz me, ege men sı nıf a ra ve em per ya liz me kar­şı mü ca de le et tik le ri ni iti raz ka bul et mez bi çim de doğ ru lar. Bü tün bun lar Evren sel ve EP çev re si nin de çok iyi bil di ğin den emin ola bi lir si niz. O hal de, tek rar sor mak ge re ki yor, “kü çük bur ju va dev rim ci li ği ne” bu gö zü ka ra düş man lı ğın an la mı ne­dir? Za man ola rak ‘90’lı yıl lar ek se nin de ya şa nan, fa kat esa sen kök le ri 12 Ey lül dar be si ne de ğin uza nan dev rim ci lik­re­form cu luk saf aş ma sın da, ön ce tas fi ye­ci li ğe sü rük len mek ten ken di ni ala ma yan, son ra da te pe tak lak tas fi ye ci li ğe ba tan Ev ren sel ve EP çev re si nin re form cu lu ğa yö nel me si dir. Bu yö ne lim, do ğa sı ge re ği dev rim ci lik le “ko puş ma” bi çi min de iler le­mek te, tas fi ye ci ön der ler, “kü çük bur ju va dev rim ci li ği nin” eleş ti ri si, söz de pro le tar ya dev rim ci li ği vb. ar gü man lar la, dev rimci­lik le he sap laş mak ta dır lar. Göz le ri mi zin önün de ya şa nan dev rim ci lik­ re form cu luk saf aş ma sı, ger çek li ği ni “kü çük bur ju va dev rim ci li ği” ve “pro le tar ya dev rim ci li ği” ara sın da ki saf aş ma ola rak tah rif et me le ri de ay nı ne den le dir. Bu ko nu da en ke sin

ka nıt, her hal de, Ev ren sel ve EP çev re si­nin bu gün İP, ÖDP (onun es ki TKP, Dev­Yol, Kur tu luş vb. güç le rin ko kuş muş ce se­di ol du ğu ha tır lan sın) vb. gü çle rin ya nı na git miş ol ma sı dır. Eğer pro le tar ya dev rim­ci li ği buy sa, biz pro le tar ya devr mi ci si de­ği liz!

Ga zi’de halk po lis te rö rü ne, fa şist re­ji min kat li amı na kar şı ayak la nı yor; ba ri­kat lar ve so kak çar pış ma la rı ya şa nı yor, ön der li ği üst le nen ler, “so rum suz grup lar”, “kü çük bur ju va gü rül tü grup la rı” ve de “kü çük bur ju va dev rim ci li ği” olu yor. Pe ki “pro le tar ya dev rim ci le ri”, EP ve Ev ren sel çev re si ne ya pı yor? Pro le tar ya dev rim ci­li ği, mark sizm­ le ni nizm adı na ser gi le nen pra tik ne dir? Ko mü nist le re ve dev ri m ci­le re sa vaş ilan et mek. Dev rim ci şid de tin ne ka dar kö tü ve teh li ke li ol du ğu nu an lat­mak, yı ğın la rı fa şiz me kar şı si lah lı di re niş bi lin cin den ve hak kın dan yok sun bı rak­mak için “kör te rör” pas lı si la hı na sa rı la rak aji tas yon yü rüt mek!

Öğrenci gençlik, paralı eğitime ve fa-şist zorbalığa başkaldırıp, 12 Eylül’den beri faşizmin büyük bir özenle işgal al-tında tuttuğu 1 Mayıs Meydanı’na (Tak-sim’e), Kızılay’a, Konak’a yürüdüğünde ne yapıyor, bu sözde “proletarya devrim-cilerimiz?” Aman çocuklar provokasyon olur, ne olur uslu durun, diye başlıyorlar ajitasyona, ağlayıp sızlamaya.

‘96 1 Ma yıs’ına po lis sal dı rı yor, üç dev rim ci iş çi ve emek çi kat le di li yor; kit le, dik ta tör lü ğün res mi bi na la rı na, ku rum la­rı na ve iş bir lik çi pat ron la rın ban ka la rı na vb. sal dır dı ğın da ne ya pı yor, bu tasfi ye ci ze vat? Bi li mum opor tü nist ler le bir le şe rek, “van da lizm”, “pro vo kas yon” ede bi ya tı na sa rı lı yor; devrim ci le re sal dı rı yor, dev rim­ci ey lem ve cü re te, ge li şen sal dı rı ru hu na

Ölüm Orucu Saldırısı ve EP-Evrensel Oportünizminin Sefaleti

89

sal dı rı yor; fa şiz min yı ğın la ra sal dı rı sı na ça nak tu tu yor, ce sa ret ve ri yor.

Bin ler ce po li tik tu tuk lu, fa şist re ji min sal dı rı la rı nı püs kürt mek ve ken di ni, po li tik kim li ği ni sa vun mak için on lar ca ce za evin­de ge nel di re niş baş la tı yor. Ge nel di re niş, ölüm oru cu ey le miy le sa vun ma ha re ke ti ol mak tan çı kıp, fa şist re ji me kar şı ide olo­jik­mo ral ve po li tik bir sal dı rı ya dö nü şü yor. Pe ki bu nun kar şı sın da ne ya pı yor söz de pro le ter dev rim ci Ev ren sel ve EP’ci le ri­miz? Ga zi an tep Ünal dı iş çi le ri nin üc ret artı şı ve si gor ta hak kı için baş lat tı ğı eko­no mik sen di kal ha re ke ti nin ar ka sı na sı ğı­na rak ve bu ha re ke ti gök le re çı kar ta rak “dı şa rı da” da ge nel di re niş bo yut la rı ka za­nan fa şiz me kar şı öz gür lük mü ca de le si ni, gün de mi sap tır mak la mah kum et me ye yel te ni yor.

Dev rim ci ira de den, dev rim ci cü ret ve sal dı rı ru hun dan, ba ri kat ve so kak çar pış­ma sın dan, si lah lı ey lem den nef ret edi yor­lar. Ko mü nist le ri ve dev rim ci le ri kit le ha­re ke ti ne kar şı tas fi ye ci lik le suç la yan, bu çok bil miş ler san ki, on bin le ri, yüz bin le ri so ka ğa dö ke cek, fa şist re jim le kav ga ya so ka cak bir çiz gi mi iz li yor lar? Yüz bin kez ha yır. On lar bol ca so ka ğın la fı nı edi yor lar (sö zün ki me ne za ra rı olur!); an cak, fa­şizm so kak ta sal dır dı ğın da ken di le ri ni sa­vun mak zo run da ka lı yor lar.

Bü tün bu ve ben zer du rum lar da pro­le tar ya dev rim ci li ği nin ge re ği ne dir? Te­ori nin ön gör dü ğü ne dir? Pro le ter sı nıf sa­va şı mı nın ulus la ra ra sı de ne yim le ri, di ğer ül ke le rin dev rim le ri nin ışı ğı, pro le tar ya nın na sıl bir tep ki ver me si ni ge rek ti rir?

İl kin şu nu vur gu la ma lı yız, iş çi sı nı fı nın dik kat ve gö rüş açı sı nı ken di ne çe vi ren ler; bu nu te ori ze eden ler da ima opor tü nist ler ol muş tur. Bun la rın en ile ri dü ze yi, bur ju va iş çi si ya se ti iz le mek ten ve va az et mek ten

iba ret tir. Mark sizm ze mi ni üze rin de dur­ma ya ça lı şan opor tü nist ler, da ima ke ndi li­ğin den li ğin te ori si ni yap mış lar, eko no mist/sen di ka list po zis yon larda mev zi len miş­ler, ken di li ğin den iş çi ha re ke ti nin önünde secdeye varmış, onu göklere çıkarmış, bu yoldan devrimci işçi hareketinin ge liş me­si nin kar şı sı na di kil miş ler dir. Bü tün bun lar her za man en has pro le tar ya dev rim ci li ği adı na ya pıl mış tır.

İş çi sı nı fı nın yal nız ca ve baş lı ca ken di so run ve ta lep le riy le il gi len me si, ey lem le­ri ni bu te mel üze ri ne kur ma sı ge rek ti ği ni va az eden tas fi ye ci ler, en dar ve ben cil, bur ju va iş çi si ya se ti ni ör güt le mek te, iş çi sı nı fı nın ön der li ği dev rim ci dü şün ce si ni red det mek te dir ler. İş çi sı nı fı sos ya list si­ya sal bi lin ci nin ge li şe bil me si için, bir par­ça sı ol du ğu mo dern­bur ju va top lu mun bü tün öte ki top lum sal sı nıf ve kat man la­rıy la, bun la rın sos yal du ru mu, ya şam tar­zı, dev let le iliş ki le ri vb. il gi len me si ge re kir. İş te bu te mel üze ri nde, bü tün ezi len le rin ve sö mü rü len le rin ön cü sü ola rak iş çi sı nı­fı, ken di si dı şın da ki ezi len ve sö mü rü len top lum sal sı nıf ve ta ba ka lar dan, ulu sal ve din sel top lu luk lar dan kay nak la nan, ka pi­ta list dü zen le ya da dev let le çe liş ki le ri ni yan sı tan de mok ra tik ta lep le ri ni des tek ler. On lar üze rin de ki bas kı, zu lüm ve aşa ğı­la ma nın, sö mü rü nün, hak sız lı ğın her bi çi­mi ne kar şı çı kar, ta lep le ri ni des tek ler. Fa­kat bu nu her han gi bir tarz da de ğil, on la rın ön de ri ola rak ya par. Ön de ri ola rak, ya ni on la rın de mok ra tik ta lep le ri nin en ka rar lı sa vu nu cu su dur, on lar ha re ket siz lik içe ri­sin de bu lun sa lar bi le so run ve ta lep le ri ni for mü le eder; bu so run ve ta lep ler uğ ru na “iş gü zar ca” mü ca de le ye atıl mak tan ka­çın maz. On la rın, en ufak kı pır dan ma la rı nı du rak sa ma dan ey lem li tarz da des tek ler vb. İş çi sı nı fı nın ön cü par ti si, Ga zi’de kent

Ölüm Orucu Saldırısı ve EP-Evrensel Oportünizminin Sefaleti

90

yok sul la rı, iş çi ve emek çi ler ayak lan dı ğın­da ya da ka yıp la rın bu lun ma sı için ken di dı şın da bir ha re ket ge liş ti ğin de, öğ ren­ci genç lik özel leş tir me ye, po lis te rö rü ne kar şı aya ğa kalk tı ğın da, öz gür lük ve sos­ya lizm uğ ru na yü rü tük le ri müc ad ele ne­de niy le fa şist re jim ta ra fın dan zin dan la ra ka pa tı lan po li tik tut sak lar, fa şist zor ba lı ğı püs küt mek için di re ni şe geç ti ğin de, Kürt ulu su ulu sal hak la rı için baş kal dır dı ğın da, Ale vi ler üze ri le rin de ki mez hep ay rım cı­lı ğı na, ken di le ri nin aşa ğı la nıp, inanç öz­gür lük le ri nin hi çe sa yıl ma sı na ye ter de yip ses le ri ni yük selt tikl e rin de du rak sa ma dan on la rın ya nın da yer alır, eğer öy le bir et ki ve say gın lı ğı, ör güt lü lü ğü var sa, iş çi yı ğın­la rı nı fa şist re ji me kar şı kav ga ya se fer ber eder. Bu nok ta da okur, ör ne ğin MLKP’nin çağ rı la rı ve ey lem çiz gi si ile EP’nin çağ rı­la rı ve ey lem çiz gi si ni kı yas la ya bi lir. Sol­cu gö zü küp tas fi ye ci opor tü nist le ri miz, EP ide olog la rı ve ile ri gelen le ri, bir bir le ri ni tek zip eden açık la ma la rı na kar şın po li tik tut sak la rın fa şist re jim le tu tuş tuk la rı çar­pış ma da “ta raf sız” kal mak için el le rin den ge le ni yap mış lar, Ünal dı iş çi le ri nin ay nı sü re ce denk ge len üc ret ar tı şı ve si gor ta hak kı için baş vur duk la rı di re ni şin ar ka sı na sı ğı na rak, bu nu ka muf e et me ye ça lış mış­lar dır. EP, fa şist re ji min po li tik tut sak la ra yö ne lik sal dı rı sı kar şı sın da po li ti ka ge liş­tir mek için dik ka te de ğer hiç bir ça ba içi­ne gir me miş, hiç bir özel ey lem li et kin lik te bu lun ma mış, tem sil ci si ön cü sü vb. ol du­ğu nu id dia et ti ği iş çi yı ğın la rı na bu çar pış­ma kar şı sın da na sıl bir sı nıf tav rı al ma la rı ge rek ti ği ni açık la mak ve ör güt le mek için kı lı nı kı mıl dat ma mış tır.

Bu na kar şın MLKP, fa şist re ji min po li­tik tut sak la ra yö ne lik sal dı rı sı kar şı sın da, ade ta bu sal dı rı do lay sız ola rak ken di si ne ve iş çi sı nı fı na yö nel miş gi bi, ken di ni ta raf

ilan et miş her bi çim de po li tik tut sak la rın di re ni şi ni des tek le miş, bu çar pış ma yı iş­çi le re, emek çi me mur la ra, genç le re, kent yok sul la rı na yay mak için bü tün gü cü nü se fer ber et miş, o oran da uy gun bü tün bi­çim ler de ken di güç le ri ne da ya lı “ön cü çı­kış lar” ör güt le miş tir. MLKP İs tan bul Ör gü­tü, iş çi sı nı fı ve emek çi me mur la rı, ge nel gre ve, ge nel di re ni şe ça ğır mış, bu yol da ör güt le me ve a ji tas yon ça lış ma sı na se fer­ber olmuş tur. Oy sa tas fi ye ci EP opor tü niz­mi, ay nı sü reç te ger çek le şen İş çi Ku rul ta­yı’nda ta kın dı ğı ta vır da gör dü ğü müz gi bi, ile ri iş çi le rin ve iş çi sı nı fı nın bu çar pış ma­ya il gi siz kal ma sı nı sağ la mak için elin den ge le ni yap mış tır.

Pro le tar ya dev rim ci li ği nin bu du rum da ne yi ge rek tir di ği ni an la mak is ti yor sa nız, İs tan bul İş çi Sen di ka la rı Şu be le ri Plat for­mu’nda yer alan sen di ka cı la rın ve ön cü iş çi le rin bir ke si mi nin tav rı na ba kın. Tuz la iş çi le ri ne, ön cü de ri iş çi le ri nin ve De ri­İş şu be yö ne ti ci le ri nin tav rı na ba kın, Sun­teks iş çi le ri ne ya da fa şiz me kar şı po li tik tut sak la rın ya nın da yer alan, bu nun için aç lık gre vi ne ya tan sen di ka cı la ra ba kın. Du yar sız lık mı?

Ar güç’ün “du yar sız lık” üze ri ne yaz dık­la rı, de ni ze dü şe nin yı la na sa rıl dı ğı nın il­ginç bir ör ne ği ni su nu yor. O, ger çek le re bak mak ye ri ne, ko mü nist ve dev rim ci güç­le re sal dır mak için laf cam baz lı ğı yap ma yı ter cih edi yor. Ba kın ne ler dök tü rü yor:

“Kü çük bur ju va, lüm pen ve so rum suz grup la rın kit le ha re ke ti ne, yı ğın la rın dik­ta tör lü ğe kar şı mü ca de le si ne ver dik le­ri za rar la rı gör me yen ler, ‘du yar lı ol ma ya ça ğı rı yo ruz’ söz le ri nin dö nüp umut suz luk mal ze me si ha li ne gel di ği ni de gö re mez­ler. Or ta da bü tün çağ rı la ra kar şın de vam eden bir du yar sız lı ğın ol du ğu ke sin dir. Ser ma ye nin ulus la ra ra sı ide olo jik sal dı rı­

Ölüm Orucu Saldırısı ve EP-Evrensel Oportünizminin Sefaleti

91

la rı nın ve pol itik zor ba lı ğın bun da rol oy­na dı ğı da doğ ru dur.” (5)

Ar güç, bu sa tır la rı 1 Ağus tos ‘96 ta ri­hin de ya zı yor. Bi zi “de vam eden bir du­yar sız lı ğın” ol du ğu na inan dır ma ya ça lı şı­yor. Tas fi ye ci lik Ev ren sel ve EP li der li ği ni öy le si ne alık laş tır mış ki; “yer ye rin den oy­nu yor” ama on lar ha la du yar sız lık tan sö­ze di yor lar. Ar güç ve ka fa dar la rı, po li tik tut sak la rın on la rın ce zae vin de baş lat tı ğı ge nel di re ni şin ken di si nin, fa şist zor ba­lı ğa kar şı kit le sel bir ha re ket ol du ğu nu an la ma ye te ne ği ni kay bet miş tir. Politik tut sak la rın sı ra dan bir kit le ol ma dı ğı ger­çe ği, bu ha re ke tin ön cü ni te li ği ni vur gu lar. Bir an için şöy le dü şü ne lim; EP gi bi ön­cü par ti ler san ki “dı şa rı da” (Ar güç ler “dı­şa rı”nın bir açık ce za evi ol du ğu ger çe ği ni de kav ra ma mış gö rü nü yor lar) fa şist re ji­min po li tik tut sak la ra yö ne lik sal dı rı la rı nı gö ğüs le me yi top lum sal mu ha le fe tin gün­de mi ne sok mak ve bir kit le ha re ke ti ge­liş tir mek için ça ba mı har ca dı lar? Dev rim­ci ön cü bir par ti ye ya kı şan po li tik ref ek s mi gös ter di ler? Ha yır. Ne yap say dı po li tik tut sak lar, “dı şa rı du yar sız” di ye, fa şist re­ji min sal dı rı la rı kar şı sın da be yaz bay rak açıp, “dı şa rı”nın du yar lı ha le gel me si ni mi bek le se ler di? Ar güç le rin içe ri ken di ni dı­şı ra yı da ya tı yor yo lun da ki opor tü nist ya­ve le ri üze rin de ay rı ca du ra ca ğız. Bu ra da par mak bas mak is te di ği miz asıl so run, tas fi ye ci li ğin ve ken di li ğin den ci li ğin şam­pi yon la rı nın, her tür den ön cü gi ri şi mi, ön­cü ey le mi red de den, ön cü nün, dev rim ci ira de nin ro lü nü en ile ri dü zey de yad sı yan man tık la rı ve ey lem çiz gi le ri dir. Dev rim­ci lik, re form cu luk ay rış ma sı nın üze ri nde yük sel di ği te mel de her şey den ön ce bu­ra da dır.

Ko nu mu za de vam ede lim: Du yar sız­lık lık me se le si nde Çu buk çu’nun Ar güç’ten

fark lı dü şün dü ğü ne yu ka rı da dik kat çek­miş tik. Ar güç, göz çı ka ran ger çek le ri bi le gö re me di ği ne gö re, biz bir kez da ha ha­tır la ta lım. Doğ ru, po li tik tut sak la rın ölüm oru cuy la sal dı rı ya dö nü şen an ti fa şist ge­nel di re ni şi, yüz bin le rin ve mil yon la rın ey­lem li des te ği ni ka za na ma mış tır. Bu her şey den ön ce, fa şist re ji min, em per ya lizm ve iş bir lik çi ka pi ta liz min zor ba lı ğı nın ya rat­tı ğı top lum sal çü rü mey le il gi li dir. Esa sen, Ar güç le rin te pe tak lak içe ri si ne sap lan dık­la rı tas fi ye ci lik de bu çü rü me nin po li tik ve ide olo jik bir yan sı ma sı dır. Fa kat du yar sız­lı ğın da gö re li bir ger çek ol du ğu unu tul­ma ma lı dır. Şu nu ra hat lık la söy le ye bi li riz; iş çi sı nı fı nın kent yok sul la rı nın, iş siz le rin, emek çi me mur la rın, emek çi ka dın la rın, genç li ğin, ay dın la rın po li tik ba kım dan en du yar lı, en uya nık ve mü ca de le ci ke sim­le ri, po li tik tut sak la rın ta le bi ni ve di re ni şi­ni be nim se miş, ol duk ça et kin ve ey lem li tarz da des tek le miş tir. Bu nun ulaş tı ğı bo­yut, dı şa rı da oda ğın da ana lar (ve tut sak ya kın la rı) ha re ke ti nin dur du ğu, fi ti li po li tik tut sak la rın ge nel di re ni şi ve ölüm oru cu sal dı rı sıy la ateş le nen, po li tik ge nel di re­niş tir. Evet bu ha re ket de ön cü ni te lik te­dir. İş çi le rin, iş siz le rin, kent yok sul la rı nın, genç le rin, emek çi me mur la rın, ay dın la rın, sen di kacı la rın, yö re der nek le ri bi çi min de ör güt len miş güç le rin po li tik ba kım dan en di na mik, en du yar lı ke sim le ri ni kap sa­mış tır. Ölüm oru cu gi bi bir si lah la teç hiz olan, içe ri ve dı şa rı nın bu ön cü ge nel di­re ni şi, bı ra kın Tür ki ye ve Kür dis tan’ı ama ulus la ra ra sı dü zey de dep rem et ki si ya rat­mış, EP, ÖDP gi bi par ti le ri de bir öl çü de –ama an cak bir öl çü de ve ön der lik le ri ne rağ men– ye dek len miş, bu par ti le rin ta ba­nın da ki dev rim ci güç ler, po li tik tut sak la rın ta lep le ri ni ve di re ni şi ni sa hip len miş ler dir. Ön cü ol ma cü re ti gös te re me yen ler is ter

Ölüm Orucu Saldırısı ve EP-Evrensel Oportünizminin Sefaleti

92

is te mez sü rük len miş ler; ve bu sü rük len­me nin acı sı nı çı kar mak için de sal dı rı ya geç mek te ge cik me miş ler dir.

Çok doğ ru, yüz bin ler ve mil yon lar ha­re ke te ge çe me di, ama on bin ler ha re ke­te geç ti ve on bin le rin sa yı sız bi çim ler de ken di ni gös te ren ön cü ha re ke ti top lum sal çü rü me nin pan ze hi ri ola rak, ge niş yı ğın­la rı sar san, uyan dı ran bir kır baç gi bi şak­la dı, fa şiz mi po li tik ve mo ral ba kım dan di ze ge tir di. Ya kın ta ri hi miz de ör ne ği ne az rast la nır ide olo jik ve po li tik bir za fer le nok ta lan dı. Du yar sız lık mı ded iniz? Siz e ki bar ca, ay na ya bak ma nı zı tav si ye ede­ce ğiz. Çün kü ken di si du yar sız lık has ta lı ğı ile muz da rip olan la rın, top lum da ki du yar­sız lı ğı eleş tir me ye hak la rı ola maz. Dur­mak sı zın dev rim ci lik le ara la rın da ki köp­rü le ri atan la rın, me sa fe yi bü yü ten le rin, do lu diz gin re for miz me ko şan la rın, hı zı nı ya sal lık, par la men ta rizm ve uzun sü re li ba rış çıl gel iş me stra te ji si ne uy du ran la rın, tas fi ye ci lik ve opor tü nizm ne de niy le po li­tik ref eks le ri gün be gün çü rü yen le rin iş çi ve emek çi yı ğın lar la bir leş me ve dev rim ci ey lem çiz gi si üze ri ne bil giç lik tas la ma la rı iki yüz lü lük ten baş ka bir şey de ğil dir.

Emek çi ler le bir leş mek, emek çi le rin ör güt lü mü ca de le si ne da yan mak, ama nasıl? On la rın en ge ri bi lin ci ni gök le re çı­ka rıp, ken di li ğin den, ha re ket le ri nin ar ka­sı ndan sü rük le ne rek, en ber bat kuy ruk­çu luk po li ti ka sıy la mı; yok sa, emek çi le ri dev rim ci ön cü nün bi linç ve ör güt lü lük dü­ze yi ne yük sel te rek mi? Ön cü lük mü; kuy­ruk çu luk mu? Saf aş ma ve ko puş ma her şey den ön ce bu ra dan baş lı yor.

Ar güç bil giç ce tek rar lı yor, “Sı nıf ve emek çi ler için de sa bır lı bir ör güt len me ça lış ma sı yü rü te rek, on la rın ser ma ye ve dik ta tör lü ğe kar şı mü ca de le le ri ne ka tı lan­la rın çağ rı la rı, eğer (eğer!) sı nıf güç iliş­

ki le ri doğ ru de ğer len di ril miş se kar şı lık sız kal ma ya cak tır.” (6) Tas fi ye ci le ri mi zin yi ne ken di de ğer len dir me le ri ne gö re, Ev ren sel ve EP bu ta ri fe çok uyu yor. Fa kat me ra­kı mı zı ba ğış la sın lar, fa şist dik ta tör lü ğün so pa sı, EP’nin ka fa sı na in di ğin de ya pı lan çağ rı lar iş çi ve emek çi ler de ne ka dar yan­kı bul du? Mer kez bi na sı önün de ki “sı nıf dı şı” pro tes to ha ri cin de en bü yük “du yar­lı lı ğı” Do ğu Pe rin çek’in gös ter me si, na sıl an la şıl ma lı, ya da bir te sa düf mü?

Bil giç lik (Dev rim ci Ey lem den Ka çı şın Kı lı fı dır)Ko mü nist le re ve dev rim ci le re akıl ho­

calı ğı na so yu nan Ar güç; Ev ren sel okur-larına ve EP ta ba nı na yol gös ter mek için Ünal dı iş çi le ri nin di re ni şi ni ör nek gös te rir­ken şöy le ya zı yor:

“Ama (bu ama nın ön ce si; dev rim ci ey­lem çiz gi si nin “sı ra dan emek çi ler” bir ya­na “az çok bi linç len miş da ha ile ri ke sim ler ara sın da bi le” “tep ki” ya rat tı ğı ve on la rın “ge ri tut tu ğu” id da sı dır) Ünal dı iş çi le ri nin bir ay lık di re niş le ri nin gös ter di ği gi bi, iş çi ve emek çi ler, ken di sı nıf ta lep le riy le bir le­şen po li ti ka lar et ra fın da bir ara ya gel mek­ten de, ken di ta lep le ri için mü ca de le ye atıl mak tan da geri dur ma mak ta dır.” (7)

Ünal dı iş çi le ri üc ret ar tı şı ve si gor ta hak kı için ka pi ta list le re kar şı mü ca de le­ye atıl dı. İş çi sı nı fı nın bü tün mü ca de le ta ri hi gös te ri yor ki, dı şa rı dan hiç bir et­ki ol mak sı zın da iş çi ler ben zer di re niş ler ör güt le miş ler ve hat ta çok da ha kap sam­lı mü ca de le re gir miş ler dir. İş çi sı nı fı bu dü zey de bi lin ci, ka pi ta lizm ko şul la rın da ken di li ğin den edi nir, her han gi bir dev rim­ci et ki ol mak sı zın iş çi bir lik le ri, der nek ler, sen di ka lar, ko ope ra tif er bi çi min de ör güt­le neb ilir, iş ve ya şam ko şul la rı nı iyi leş tir­mek, sen di kal ör güt len me si ni ge liş tir mek için tek tek ka pi ta list le re ve hat ta on la rın

Ölüm Orucu Saldırısı ve EP-Evrensel Oportünizminin Sefaleti

93

ege men lik ör gü tü ve ko lek tif ka pi ta list ola­rak de vet le mü ca de le le re gi ri şir. Bun la rda ye ni olan ve ör nek gös te ri le cek hiç bir şey yok tur. Ünal dı iş çi le ri nin di re ni şi ni, Ame ri­ka’yı ye ni den keş fe der gi bi sun mak ol sa ol sa Ar güç le rin aç ma zı dır. Nor mal ola rak ör ne ği nin bu tar tış ma da bir işe ya ra ya bil­me si için, bi ze, Ev ren sel ve EP çev re si nin de için de yer al dı ğı, emek çi le rin kit le sel ola rak ka tıl dı ğı po li tik bir ey le me işa ret et­me le ri ge re kir di. Ama bu nu ya pa maz lar. Bi ze, EP’nin ka pa tıl ma sı gi ri şi mi ne kar şı fa şist re ji mi pro tes to eden kü çük ya da bü yük çap lı bir iş çi kit le gre vi, di re ni şi ya da pro tes to su gös te rin. Bun lar dan da vaz­geç tik, EP’nin çağ rı yap ma sı Ev ren sel’in de onu ya yın la ma sı dı şın da bu yol da har­ca dı ğı, so nuç al sın ya da al ma sın ör nek teş kil eden bir aji tas yon ve ör güt len me ça ba sı gös te rin? Bu nu as la ya pa maz sı­nız.

Tan rı aş kı na Ünal dı iş çi le ri nin di re­ni şin de “ken di sı nıf ta lep le riy le bir le şen po li ti ka lar” ney miş? Ni çin laf cam baz lı ğı ya pı yor su nuz. Ünal dı iş çi le ri, üc ret ar tı şı ve si gor ta hak kı için, ya ni dos doğ ru ken di ta lep le riy le pat ron lar la mü ca de le ye tu tuş­tu. El bet te ki, ko mü nist ler bu tür mü ca de­le le ri ör güt ler ve des tek ler. Bu ra da Ünal dı iş çi le ri nin et ra fın da bi ra ra ya gel di ği; ya ni Ünal dı iş çi le ri ni “bir leş ti ren” po li ti ka ne­dir? Or ta yer de po li tik mü ca de le de ğil, eko no mik sen di kal mü ca de le ol du ğu nu Ar güç de çok iyi bi lir, fa kat laf cam baz lı­ğı ile fark lı bir gö rü nüm ya rat mak tan me­det um ma yı, ide lo jik mü ca de le sa yı yor. Ama yi ne de Ev ren sel­EP çiz gi si ne denk dü şen bir iş ya pı yor, ken di li ğin den li ği yü­celt me çiz gi si ne uy gun dav ra na rak her tür den po li tik ey le min kar şı sı na eko no mik sen di kal mü ca de le yi di ki yor. Men şe vik ler ve bü tün ül ke le rin ken di li ğin den ha re ke te

ta pan bi li mum opor tü nist le ri de hep böy le yap mış tır. Dev rim ci sı nıf po li ti ka sı nın kar­şı sı na, sen di ka list po li ti ka yı, iş çi sı nı fı nın bur ju va po li ti ka sı nı çı kart mış lar, iş çi sı nı­fı nın en ge ri biliciy le en ileri dev rim ci sınıf bilin cine kar şı vuruş muş lar dır.

Bun ca Sıkın tı Niye?Ar güç büyük sıkın tılar için de, uzun “gi-

riş” bölümünü bitir dik ten son ra makalesi-nin asıl amacına, ölüm orucu ve politik tut­sak ların genel direnişiy le hesap laş maya geliyor. Sıkın tılı ruh halini yan sıtan satır­larını buraya al mamak bir ek sik lik olur. Çün kü bu sıkın tının nereden gel diğini de sor mak durumun dayız.

“Dik tatör lük zin dan lar da baş latılıp sür­dürülen ölüm oruç larının top lu bir kat liama dönüş mesi (tüh, keş ke ön ceden akıl edip eleş tir sey diniz, bel ki de ölüm oru cu müf­re ze le ri nin önü nü ke ser cay dı rır dı nız!) bu ko nu da has sas bir or tam doğ ma sı na ve ‘tar tı şıl maz bir mü ca de le yön te mi’ ola rak pro pa gan da edi len ‘ölüm oru cu’ hak kın da söz söy le me yi zor laş tır ma sı na kar şın, tar­tış ma nın bu du yar lı ko nu yu da kap sa ma­sı mü ca de le nin ge le ce ği ve emek çi le rin çı kar la rı ba kı mın dan zo run lu dur.” (7) Bir son ra ki pa rag raf da ha da il ginç:

“Aç lık grev le ri ni sür dü ren le rin ve bu­nu ‘ölüm oru cu’na (ya zar “Ölüm Oru cu”nu tır nak içi ne al ma ya bir sü re özen gös te­ri yor, öy le an la şı lı yor ki; Ha di Ulu en gin’in “bi lim sel” gö rüş le rin den et ki len miş) dö­nüş tü ren le rin bi linç li bir bi çim de ‘ölü mün üze ri ne yü rü me le ri’nin bü yük bir ka rar lı lık ola rak al gı lan ma sı do ğal dır. (Evet “do ğal­dır” da siz ce de böy le al gı lan ma sı doğ­ru mu dur, us ta lık lı ka lem ma nev ra la rıy la bu nu be lirt mek ten ni çin ka çı nı yor du nuz.) An cak bu tu tu mun ‘ki min da ha faz la fe da­kar ve ka rar lı ol du ğu nun gös ter ge si sa yı­la rak, dı şar da ki ler ta ra fın dan des tek le nip

Ölüm Orucu Saldırısı ve EP-Evrensel Oportünizminin Sefaleti

94

teş vik edil di ği yer de, ‘zor’ ol ma sı na ve tep ki çek me si ola sı lı ğı na kar şın, tar tış ma­yı yap mak da dev rim ci so rum lu luk ge re­ği dir.” (8)

“Dev rim ci so rum lu luk”muş, “mü ca de­le nin ge le ce ği”y miş, “emek çi nin çı kar la­rı”y mış, ha di ca nım siz de! Si zin baş ka şey le rin pe şin de ol du ğu nuz o ka dar açık ki; bu kav ram lar hiç bir giz le yi ci de ğer ta­şı mı yor.

“Zor”u ba şa ran Ar güç, bak la yı ağ zın­dan çı kar tı yor; “Dı şar da ki ler ta ra fın dan des tek le nip teş vik” edil me si yan lış tır. Ar­güç ve ka fa dar la rı nın içe ri si ne yu var lan­dı ğı aç ma zın bir kaç se be bi var. Açık lık la söy le ye lim; il ki 12 Ey lül dö ne min de ce­za ev le rin de iz le dik le ri sağ cı çiz gi dir. Ki şi ola rak Ar güç’ün ne yap tı ğı nı bi le me yiz. Ama biz, an lı şan lı bir par ti nin ön der li ği nin ezi ci ço ğun lu ğuy la 12 Ey lül iş ken ce ci le ri önün de, o bü yük fe da kar lı ğı gös te re me­ye rek, diz çök tük le ri ni ve par ti ola rak bu utanç ve ri ci du ru mun açık ve dev rim ci öze leş ti ri si ne ya naş ma dık la rı nı bi li yo ruz. Bil di ği miz baş ka bir şey de; bu ay nı ze­va tın, iş ken ce de di re nen ler le bir lik te zin­dan lar da sağ cı ve teslimiyetçi bir çizgi izledikleridir. Politik tutsakların genel di-renişin ve görkemli ölüm orucu saldırısı yalnızca faşizmi değil, bu nedenlerle ama aynı zamanda tas fi ye ci opor tü nist le ri mi zi de vu ru yor. Ne re ye sak la ya cak la rı nı şa­şır dık la rı o yüz kı zar tı cı ‘81­’87 sü reç le ri ne de sal dı rıl dı ğı nı çok iyi an lı yor lar. Bu kir li dö ne mi ak la mak için de, bu “zor” tar tış­ma ya gir mek ge re ği ni du yu yor lar.

Fa kat böy le bir tar tış ma yı zo run lu gör­me le ri ni ge ti ren da ha önem li bir ne den de var. Ne de ol sa, bu gün ve ge le cek, geç­miş ten da ha önem li dir. Po li tik tut sak la rın ge nel di re ni şi ve ölüm oru cu ta ar ru zu, bü­tün top lum da ol du ğu gi bi EP’nin ta ba nın­

da da dev rim ci ba kım dan uyan dı rı cı bir et ki ya ra tı yor. EP ta ba nı de ği şik bi çim ler­de, fa şist re ji me kar şı gi ri şi len bu ça rpış­ma ya ka tı lı yor, des tek ve ri yor, güç lü bir dev rim ci duy gu daş lık do ğu yor. Tar tış ma de nen şey, iş te bu dev rim ci uya nı şı boğ­ma yı kö rel tip öl dür me yi amaç lı yor.

Ar güç ve or tak la rı nın pa ni ğe ka pıl ma­sı na hiç ge rek yok, be lir te lim; eğer ölüm oru cu nu da düş man la ça rpış ma da kul la­nı la bi le cek sa yı sız mü ca de le bi çim le rin­den bi ri si ola rak al gı lar sa nız ge ri ye hiç bir so run kal maz. O za man du ru mun po li tik bir de ğer len dir me si ni ya par, bu mü ca de le bi çi mi nin ye rin de kul la nı lıp kul la nıl ma dı­ğı nı tar tı şır sı nız. Ba rış çı bir gös te ri de, bir grev de de çok kan dö kü le bi lir. On lar ca ve yüz ler ce kur ban ve ri le bi lir. ‘77 1 Ma yıs’ını unut muş ola maz sı nız. Po li sin vah şi ce sal dır dı ğı EP önün de ki ma sum ve ba rış çı gös te ri de de pekala dev rim ci ler öle bi lir di. Ölüm oru cu ey le miy le ge len ölü mün çok fak lı ol du ğu nu her kes bi li yor. So run bu ra­da de ğil, İb ra him’in, De niz le rin, Ma hir le­rin, Kürt Kı zı Zi lan (Zey nep)’ın üze ri ne yü­rü dü ğü ölüm, özün de 12’le rin kin den fark lı de ğil. So ru nu ni çin bu ka dar dra ma ti ze edi yor su nuz? Eleş ti re cek se niz eleş ti rin, tar tı şa cak sa nız tar tı şın, ama lüt fen açık ve dürüst olun. O ka dar ki; her kes hak kı­nız da ko lay ca bir ka ra ra var sın. Dev rim ci­le rin it i raz ve eleş ti ri le ri ni bas tı rıp, boğ ma­nın te ori si ni yap ma yın.

Be lir le yi ci Kim”miş”?“Be lir le yi ci kim?” so ru su na şu ya nı tı

ve ri yor Ar güç:“Aç lık gre vi ve ölüm oru cu nu, dı şar da ki

mü ca de le nin bir par ça sı ola rak ele al mak ile, ko şul la rı he sa ba kat mak sı zın, bir ba­kı ma ken di ni kit le le re ve dı şar ıda ki mü­ca de le ye da yat ma an la yı şı ara sın da fark ol du ğu açık tır. Açık tır ki; tek ba şı na içe ri­

Ölüm Orucu Saldırısı ve EP-Evrensel Oportünizminin Sefaleti

95

de ki le rin bu vb. ey lem le riy le ka lı cı iyi leş tir­me ler sağ la na maz. Dı şar ıda ki nin ken di ni içeri de ki ne uyar la ma sı de ğil, içe ri de ki nin dı şa rı da ki mü ca de le nin ge liş me çiz gi si ni ve ör güt lü mü ca de le nin du ru mu nu gö zet­me si zo run lu dur.” (9)

Özel lik le bu ölüm lü mü ca de le bi çi mi ne baş vu rul ma sı mu ha tap la rı mı zın al gı la ma ve mu ha ke me ka bi li ye ti ni ta ma men felç et miş gö rü nü yor. Ge ri de ka lan çar pış ma­nın öz gün lü ğü nü al gı la ma la rı bir ya na, öy le ki du ru mu çok ge nel çiz gi le riy le bi le kav ra ma ye te ne ği gös te re mi yor lar. On­la rı Ga zi baş kal dı rı sın da, ‘96 1 Ma yıs’ın­da şaş kın lı ğa uğ ra tan ney se, ölüm oru cu ta ar ru zun da olan da ay nı sı dır. “Olay lar”, “ge liş me ler” uzun sü re li ba rış çıl ha zır lık stra te ji si ne hiç mi hiç uy mu yor. Hem dev­rim ci ge liş me ve hem de fa şist re jim, iki yan dan uzun sü re li ba rış çıl ha zır lık stra­te ji si ni vu rup da ğı tı yor. Bu stra te ji nin mi­mar la rı şaş kın lık için de, ken di le ri ni na sıl sa vu na cak la rı nın pa ni ği ni, ‘zor’unu ya şı­yor lar. Si zi an lı yo ruz, ger çek ten de işi niz zor, çok zor.

Ar güç’ün “içer ide ki”, “dı şar ıda ki” mü­ca de le nin di ya lek ti ği üze ri ne söy le dik le ri po li tik ola rak hiç bir de ğer ta şı mı yor. Fa­şist dik ta tör lü ğe kar şı öz gür lük mü ca de­le si nin fark lı an la rın da han gi cep he nin, “içe ri” ve ya “dı şa rı”nın özel lik le bir kit le sel güç oluş tur duk la rı sü re ce po li tik tut sak la­rın mı, iş çi sı nı fı nın mı, emek çi me mur la­rın mı, kent yok sul la rı nın mı, emek çi ka­dın la rın mı, genç li ğin mi, ay dın la rın mı, Kürt le rin mi, Ale vi le rin mi, in san hak la rı sa vu nu cu la rı nın mı, öne fır la ya ca ğı nın re çe te si ni ha zır la mak, bil giç le rin if ah ol­maz dokt ri ner le rin işi dir. So mut bir du­rum da, ge nel­ge çer laf ar et mek, so ru nun özün den kaç mak tan baş ka bir şey de ğil­dir. Bi ze bil giç çe “dı şa rı nın” ha zır ol ma­

dı ğı nı söy lü yor su nuz. Hiç dü şün dü nüz mü, bun dan “içe ri de ki”ler için ne gi bi bir so nuç çı kar? Fa şizm sert bir şe kil de sal­dır dı ğı na, tec rit, sür gün ve iti raf çı laş tır ma po li ti ka sı nı da yat tı ğı na gö re (bu sal dı rı yı bir an için bü tün den, fa şist re ji min ikin ci top ye kün sal dı rı sın dan ko puk, tec rit hal­de dü şü ne lim) “içe ri de ki” ne yap ma lıy­dı? Ge ri de ka lan çar pış ma sü re ci nin ya­lın bi çim de doğ ru la dı ğı gi bi, or ta yer de iki yol var dı: Ya fa şizm le sert bir ça tış ma ya gi ri le cek, “içer de ki” bü yük be del le ri gö ze ala rak öz gür lük mü ca de le sin de ile ri fır la­ya cak ya da fa şiz min ne re ye ka dar ko­va la ya ca ğı bel li ol ma yan, tes li mi ye ti ifa­de eden bir ge ri çe ki li şe ge çe cek ti. Tıp kı Ar güç ler’in 12 Ey lül fa şiz mi nin Ni san ‘81 dar be sin den son ra iz le dik le ri gi bi, tes li­mi yet çi bir çiz gi. “İçe ri de”ki bin ler ce po li­tik tut sa ğın, po li tik bir güç oluş tur du ğu nu unu tan ak lın, fa şiz min diz gin siz sal dı rı­la rı na kar şı çar pış ma nın bu cep he si için dev rim ci bir ha re ket pla nı in şa et me si bek le ne bi lir mi? “İçer ide ki”ne us lu du run, “dı şa rı da ki” ha zır de ğil de mek, dü pe düz tes li mi yet va az et mek tir. Ten ce re, ka pak di ya lek ti ğin de ol du ğu gi bi, bu pes pa ye pers pek tif tas fi ye ci opor tü nist le ri mi ze pek ya kı şı yor. Bu du rum da, EP çiz gi sin de du­ran “içe ri de ki”le rin bü yük bö lü mü nün 40’lı gün le re de ğin aç lık gre vi ni sür dür me le ri ni bir kez da ha tak dir et me mek ele de ğil.

Fa şist re ji min po li tik tut sak la ra yö ne lik sal dı rı sı nı, MGK’nın ANAP­DYP hü kü me­ti eliy le baş lat tı ğı ikin ci top ye kün sal dı rı­dan ay rı dü şün mek ten, he le he le “ka lı cı iyi leş tir me”ler için ile ri sü rü len ta lep ler­le sı nır lı gör mek ten da ha yan lış bir şey ola maz. Fa şist re jim, MGK’nın yö net ti ği sal dı rı yı, ANAP­DYP hü kü me ti nin ku ru lu­şuy la, 1 Ma yıs ‘96’dan çok ön ce baş lat­tı. “Ka nun ni zam ha ki mi ye ti sağ la na cak”,

Ölüm Orucu Saldırısı ve EP-Evrensel Oportünizminin Sefaleti

96

iş çi ler, me mur lar, öz gür lük is te yen güç­ler so kak lar dan atı la cak, sos ya list, mu­ha lif ba sın sus tu ru la cak, po li tik tut sak lar ezi le cek, va roş lar po lis te rö rüy le tes lim alı na cak, so kak in faz la rı ve ka yıp te rö rü tır man dı rı la cak, Kürt ulu sal kur tu luş ha re­ke ti ne sert dar be ler in di ri le cek ti vb. İkin ci top ye kün sal dı rı ya ‘96 1 Ma yıs’ın da bi rin­ci ya nıt ve ril di. Gör kem li 1 Ma yıs fa şiz mi cay dır ma ya ve püs kürt me ye yet me di. Re­jim, 1 Ma yıs’tan, eli ni ça buk tut ma sı ge­rek ti ği so nu cu nu çı kart tı. İpin ucu ka çı rıl­ma ma lıy dı. Ve siz tas fi ye ci opor tü nist le ri bi li mum ya sal cı, par la men te rist, re for mist çev re nin dev rim ci le ri ve ko mü nist le ri bom­bar dı ma na tut ma sın dan da ce sa ret ala­rak, po li tik tut sak la rı önp la na çı kar ta rak, sal dı rı la rı nı sür dür dü. Po li tik tut sak lar, on lar ca ce za evin de sü re li ve sü re siz aç­lık grev le riy le, ge nel di re ni şi ör güt le ye rek ak tif sa vun may la, sal dı rı yı ken di ko num­la rın dan ya nıt la dı lar. Fa şist re ji min ıs ra rı, ge ri adım at ma ma sı po li tik tut sak la rı sıç­ra ma ya, ak tif sa vun ma yı sal dı rı ya dö nüş­tür me ye zor la dı. Ölüm oru cu ide olo jik ve po li tik bir sal dı rıy dı. Ölüm oru cuy la sal dı­rı ya dö nü şen “içe ri de ki”nin ge nel di re ni şi, tas fi ye ci le rin, bi li mum opor tü nist ve re for­mist güç le rin açık ya da do lay lı il gi siz li­ği ne, di ren ci ne kar şın, “dı şa rı da ki”le rin; iş çi nin, me mu run, kent yok su lu nun, gen­cin, ay dı nın, emek çi ka dı nın, po li tik ba­kım dan en du yar lı bö lük le ri nin an ti fa şist ge nel di re ni şi ne dö nüş tü ğü ve di ze ge len fa şiz min ide olo jik­mo ral ve po li tik ye nil gi­siy le nok ta lan dı. Fa şiz min ikin ci top ye kün sal dı rı sı na ikin ci ya nıt ve ril di. Bu tak tik çar pış ma nın oda ğın da ölüm oru cu di re­ni şi ve ana lar ha re ke ti du ru yor du. An ti fa­şist sa va şı nın bu “an”ın da “içe ri” önp la na çık tı. Eğer si zi ür kü ten şey be del le ri ise, me rak et me yin, na sıl ol sa si zin için ha va

hoş, faz la ca ta sa edip ken di ni zi üz me ni­ze hiç ge rek yok. Hem “da şar da”sı nız ve hem de na sıl ol sa ölüm oru cu nu des tek le­mi yor su nuz.

Oku run dik ka ti ni özel lik le şu te mel so­ru na çek mek is te riz. Mu ha tap la rı mız, ölüm oru cu ve po li tik tut sak la rın ge nel di re ni şi üze ri ne ana liz ve de ğer len dir me ya zı la rı yaz dık la rı iz le ni mi ya rat ma ya ça lı şı yor lar. Fa kat, inat la ve ıs rar la, po li tik çar pış ma­nın ma hi ye ti, kap sam ve içe ri ği hak kın da de ğer len dir me yap mak tan ka çı nı yor lar. Ve yi ne, bu po li tik çar pış ma da fa şist re jim ve bü tün ye dek le ri ile po li tik tut sak lar ve bü tün ye dek le ri (evet ye dek le ri) ara sın da he sap­laş ma ya ko nu olan ide olo jik yön ler, un sur­lar bu lu nup bu lun ma dı ğı na de ğin me ye de as la ya naş mı yor lar. Esa sen sür gün, tec rit, iti raf çı laş tır ma po li ti ka la rı nı püs kürt me nin oluş tur du ğu so mut ta lep ler de ula şı lan so­nuç lar ba kı mın dan da du rum ay nı.

Ko mü nist leri ve dev rim ci leri, akıl la rın­ca ka ram sar lık la ve ka ram sar lık yay mak la suç lu yor lar. Her za man ve da ima dev rim­ci lik ve emek çi ler adı na ko nuş ma id di­asın da olan lar için ka ram sar lık ken di ni, dev rim ci ge liş me im kan la rı nı gö re me mek, dev ri min, emek çi le rin kuv vet le ri ni kü çüm­se mek, dev rim ci ge liş me yi an la ma mak, ba şa rı, ka za nım ve za fer le ri gö re me mek, bir baş ka ifa de ile düş ma nın, bur ju va zi nin ve ege men sı nıf a rın kuv ve ti ni abart mak, on la rın za af a rı nı ve za yıf ık la rı nı, dev rim­ci güç ler den al dık la rı ye nil gi le ri gö re me­mek vb. bi çim de yan sır. Eğer ka ram sar lık arı yor sa nız dö nüp yaz dık la rı nı za ve iz le­di ği niz çiz gi ye ba kın. Dev rim ci güç le rin çok be lir gin ta rih sel ve ide olo jik yön le ri de olan bu tak tik­po li tik zafe ri ni gö re me­yen ler den, an la mak is te me yen ler den ve hat ta ört bas et me ye ça lı şan lar dan da ha ka ram sa rı ola bi lir mi?

Ölüm Orucu Saldırısı ve EP-Evrensel Oportünizminin Sefaleti

97

Ve şöy le in di ri yor, öl dü rü cü ide olo jik dar be si ni Ar güç:

“Ölü me mey dan oku ma da gös te ri len fe de kar lık, ‘da ha faz la mü ca de le ci ol­ma’nın gös ter ge si ola rak ele alın dı ğın da, he def sap mış, amaç bu la nık laş mış ve öl me nin ken di si ‘bir mü ca de le bi çi mi’ ve ‘amaç’ ha li ne ge ti ril miş olur. Ve ölüm ler ne den li sar sı cı bir et ki ya ra tır sa ya rat sın, bur ju va zi ve ge ri ci li ğin sal dı rı la rı nın püs­kür tül me sin de ve yı ğın la rın dev rim ci ey le­mi nin ör güt len me sin de ka lı cı ve cid di bir rol oy na ya maz, da hası bu tür ölüm ler le in ti har la rın sı nır la rı da bu la nık la şır.” (9)

Gö rül dü ğü gi bi; Ar güç ler bı ra kın li be­ral kö şe ya zar la rı nı, De niz Bay kal’la ra­hat lık la ya rı şa bi lir ler. Bay kal, in san ya şa­mı nın po li tik mü ca de le de bir araç ha li ne ge ti ril me si nin ka bul edi le mez ol du ğu nu açık la ya rak, ölüm oru cu ta ar ru zu na kar­şı ta vır al mış tı. Ar güç de öy le gö rü yor. Evet, ge rek li ol du ğun da “ölü me mey dan oku ma da gös te ri len fe da kar lık”, “da ha faz la mü ca de le ci ol ma”nın çok ke sin bir gös ter ge si dir. Ör ne ğin; ide al le ri ni, par ti si­ni ve yol daş la rı nı, ko mü nist ya da dev rim­ci ki şi li ği ni sa vun mak için ölü me mey dan oku yan bir fe da kar lık la iş ken ce de di ren­mek ya da Kürt kı zı Zi lan gi bi, bir in ti har sal dı rı sın da gö rev üst len mek. Ge rek ti ğin­de, ar ka dan ge len le re yo lu aç mak için, ölü mü gö ze ala rak ile ri atıl mak vb. Bü tün bu du rum lar da ni çin “he def sa pa cak”mış, “amaç bu la nık laş”acak mış? Asıl so run şu; Ar güç le rin ölüm oru cu ey le mi ve ge ri de ka lan sü reç için, bı ra kın ah kam kes me si ni ama söz söy le me hak kı nı, ah la ki ba kım­dan el de ede bil me le ri için, ön ce lik le kit le­sel ya da bi rey sel ola rak ölüm oru cu nu şu ve ya bu du rum da, dev ri min düş man la rı­na kar şı mu ha re be de kullanılabilecek bir mücadele biçimi olarak görmeleri gerekir.

Tasfiyeci li ğin ve opor tü niz min do ğa sı na uy gun ola rak bu nun muğ lak, be lir siz bı­ra kı yor lar, fa kat ger çek te red det tik le ri de her hal le rin den bel li. Hiç de ğil se açık ve ce sur ol sa lar; hiç de ğil se po li tik dü rüst lük ve ide olo jik açık lık gös te re bil se ler! Fa kat ne ge zer!

Ar güç ve ar ka daş la rı nın, laf cam baz lı ğı ile ide olo jik mü ca de le nin çok fark lı şey ler ol du ğu nu bil me le ri ge re kir. Dev rim ci ha­zır lık ve dev rim ler bü tün ül ke ler de mil yon­lar ca ko mü nist ve dev rim ci kad ro nun, sı ra ne fe ri iş çi ve emek çi nin, gen cin, ka dı nın, ay dı nın ken di ni fe da et me si ni, bi rey sel ve kit le kah ra man lık la rı nı ge rek tir miş tir ve ge­rek ti re cek tir. Bu ölü mü “amaç” ha li ne ge­tir mek mi dir? Tan rı aş kı na gü lünç ol ma yın, bu ka dar düş me yin. Hiç de ğil se, dev rim ci geç mi şi ni ze bi raz cık ol sun say gı gös te rin. Bin ler ce ve mil yon lar ca in san dev rim ci bir sa vaş ta öle ce ği ne gö re, ne yap ma lı? Kürt ulu su sö mür ge ci Türk dev le ti ne kar şı si lah­lı mü ca de le yü rüt me me li, iş çi ve emek çi ler fa şiz me ve ka pi ta liz me baş kal dır mama lı mı? Bir va azı nız; Dev rim ci sa va şı ve ona dev rim ci tarz da pra tik ha zır lı ğı her şe yiy le def ter den sil mez mi? Ör ne ğin in ti har sal dı­rı la rı, so nu cu ey lem ci le rin ya şa mı nı fe da et me si ni ge rek tir di ği ne gö re ­hat ta ölüm oru cun dan da ha ke sin bir şe kil de bu böy­le dir­ bir mü ca de le ve bir çar pış ma bi çi mi ola rak kul la nı la bi lir mi siz ce?

Ar güç ler, uzun sü re li ba rış çıl ha zır­lık stra te ji si ne öy le si ne ki lit len miş ler dir ki; hiç kim se nin bur nu nun ka na ma ya ca­ğı bir söz de “dev rim ci ha zır lık” va az edi­yor lar. Son ra da, sı kıl ma dan kal kıp ay rış­ma nın ko pu şan pro le tar ya dev rim ci li ği ile kü çük bur ju va dev rim ci li ği ara sın da ya­şan dı ğı nı çar pıt ma sı na baş vu ru yor lar.

Si zi ele al dı ğı nız ko nu da, bu ko nu ma sü rük le yen ölüm oru cu nun ya rat tı ğı sar sı­

Ölüm Orucu Saldırısı ve EP-Evrensel Oportünizminin Sefaleti

98

cı et ki nin ağır lı ğı al tın da ezil me niz, içe ri­si ne yu var lan dı ğı nız tas fi ye ci lik ba tak lı ğı ne de niy le dev rim ci lik le köp rü le ri at ma nız ve do lu diz gin re for miz me at koş tur ma­nız dır. Böy le ol du ğu için dir ki; ölüm oru cu gi bi, fa şiz min bü tün si lah la rı nı ıs kar ta ya çı kar tan, bü tün de ma go ji ve oyun la rı nı bo­za rak diz çök tü ren tak tik mu ha re be de ka­za nı lan za fe ri giz li yor, dev rim ci ge liş me yi giz li yor, onu ya ra tan mü ca de le tar zı na ve ey lem bi çim le ri ne sal dı ra rak re form cu yol da de rin leş me ye ça lı şı yor su nuz. Sa ğır sul tan lar, ana dan doğ ma kör ler bi le an la­dı, gör dü. Yer ye rin den oy na dı. Fa şist re­jim bı ra kın Tür ki ye ve Kür dis tan’ı, dün ya ça pın da re zil ol du. Po li tik tut sak la ra sal dı­rı po li ti ka sı püs kür tül dü ve ikin ci top ye kün sal dı rı önem li ya ra lar al dı, fren len di. Bu nu bir siz ve ben zer le ri niz di ğer opor tü nist ler an la ma dı, an la mak is te me di.

“Yı ğın la rın dev rim ci ey le mi nin ör güt­len me sin de ka lı cı ve cid di bir rol” oy na­ya maz mış. “Yı ğın la rın dev rim ci ey le mi­nin” Ünal dı iş çi le ri nin di re ni şin den epey ce fark lı bir şey ol du ğu nu bir kez da ha ha­tır lat mak is te riz. Ke za, ma yıs­tem muz dö­ne min de, iş çi ler den emek çi me mur la ra, ai le ler den ay dın la ra, kent yok sul la rın dan genç le re, yö re der nek le ri ne, insan hak la rı sa vu nu cu la rı na de ğin, on bin ler ce in sa nı fa şiz me kar şı ör güt le yip ha re ke te ge çir di­ği ni gör me miş, duy ma mış ve de bil mi yor ola bi lir si niz. Bu du rum da han gi dün ya da ya şa dı ğı nız bir so ru ola rak kal sa da; opor­tü nizm al gı la ma or gan la rı nı zı tah rip et ti ği için nor mal kar şı lı yo ruz. Fa kat siz, fa şist re jim le dev ri min ön cü kuv vet le ri ara sın da ya şa nan bu tak tik ça rpış ma nın ta rih sel ma hi ye ti ni an la ma ve kav ra ma ye te ne ği­ne de hiç mi hiç sa hip de ğil si niz. Ulus la ra­ra sı ge ri ci li ğe onun yıl lar dır “ta ri hi nin so­

nu”, “ar tık ide al ler için mü ca de le dö ne mi ka pan dı”, “sos ya lizm” de “dev rim ci lik de öl dü” pro pa gan da sı nı yap tı ğı, tes li mi yet, dö nek lik, tas fi ye ci lik ve dev rim ci lik ten ka­çış ne de niy le “sol cu lu ğun” yıl lar dır iti bar kay bet ti ği ko şul lar da, ölüm oru cu mu az­zam ve gör kem li ide olo jik bir ya nıt ol muş, fa şist sö mür ge ci li ğin, em per ya lizm ve ka pi ta liz min da yat tı ğı top lum sal çü rü me­ye kar şı, bü yük emek çi yı ğın la rı sar san, şok eden et ki ler ya rat mış tır. Bun la rı an­la mak için çok uza ğa git me ni ze de ge rek yok. Yıl lar dır tas fi ye ci lik ve opor tü nizm le ze hir le me ye ça lış tı ğı nız Ev ren sel okur la rı ve EP ta ba nın da ya rat tı ğı dev rim ci et ki ye bak ma nız bi le ye ter.

“İn ti har dan” mı bah se di yor su nuz? Si­ze en ber bat, en aşa ğı lık in ti ha rın ide olo­jik ve po li tik in ti har ol du ğu nu, tas fi ye ci li ğin de bun dan baş ka bir şey ol ma dı ğı nı ha tır­lat ma lı yız.

Çün kü, in san la rın in ti har yo luy la ken­di ya şa mı na son ver di ği böy le si an lar da in ti ha rın çok asil, çok er dem li ve soy lu bir ta vır ha li ne gel di ği du rum lar var dır. Ama opor tünist ler, bunu bile an lama yeteneğin­den yok sun dur.

Dip not lar:(1)– Ay dın Çubuk çu, 31 Tem muz ‘96, Ev ren sel/ (2)– Baş yazı, 26 Tem muz Ev ren sel/ (3)– Ne Yap malı?, Lenin, Syf. 77­78/ (4)– Yunus Ar güç, 1 Ağus tos Ev ren sel/ (5)– Adı geçen yayın ve yazı./ (6)– Adı geçen yayın ve yazı./ (7)– Agy./ (8)– Agy./ (9)– Agy.