I30EK EN TIJDSCHRIFT 198 - 100jaar...

I30EK EN TIJDSCHRIFT 198

Daartegenover staat, dat hij ons door zijn werkzaamheid in Ned.-Indie een kijk kan geven op het Javaanse karakter, die zeker voor velen nieuw zal zijn.

Het boek is waard in handen van vele opvoeders te komen We zullen inzien, dat we ten opzichte van die verlegenheid dikwijls opvoedingsfouten maakten, hopelijk zullen we ook na lezing van deze studie, ons intuitief han-delen in andere gevallen als juist erkennen.

Ook onze afwijkende kinderen kennen de verlegenheid. Meer of minder dan de normalen ? Wellicht geeft Schouten's studie, welke een bestaande leemte vult, aanleiding tot zo'n onderzoek. Het zou onze kinderkennis ten goede komen.

P. H. S.

Pastoraal psychiatrie door H. Bless, R. K. Pr. Uitg. J. J. Romen & Zn., Roermond —Maaseik.

Het boek is ontstaan uit de gedachte, dat nauwere samenwerking tussen priester en psychiater nodig is. Om deze samenwerking te bereiken is ver-kenning op elkanders terrein nodig. Dit boek tracht deze verkenning te geven en wordt door G. Janssens, geneesheer-directeur van de psychiatische inrichting „Voorburg" te Vught aanbevolen bij alle zielezorgers, bij katholieke psychiaters en ook bij ontwikkelde leken.

In de inleiding geeft Dr. Jansen aan, dat het boek een helder overzicht geeft van het vele, dat op 't gebied van psychologie en psychopathologie ge-schreven is. Daarbij wordt de Thomistische wijsbegeerte scherp belicht en het mono-dualisme tegenover materialistische en spiritualistische beschouwingen geplaatst."

Bij de indeling der ziektebeelden hield de schrijver zich hoofdzakelijk aan de verdeling van Prof. dr. G. Jelgersma in zijn „Leerboek der psychiatrie." Overigens zijn veel studieboeken door hem verwerkt, doch ontleent hij voor begripsbepaling en verschijnselen zeer veel aan prof. dr. Carp's werken.

Beschrijvende voorbeelden ontbreken vrijwel geheel. Juist waar het boek bestemd is ook voor leken op psychiatrisch gebied, lijk ons dit een fout. Ove-rigens zal het boek stellig ieder, die met de zorg van geesteszieken en -zwakken belast is, van dienst zijn. P. H. S.

Langs bloemenpaden. Vier leesboekjes voor het tweede leer-jaar door P. v. d. Blink en J. Eigenhuis. Uitgave J. B. Wolters, Groningen.

Deze vier boekjes zijn in nieuwe druk verschenen en in spelling 1934. Dit is voor ons gerede aanleiding nog eens de aandacht op deze serie te vestigen als zeer geschikte stof voor de debielenscholen. Bij het individueel onderwijs heb ik ze in de 2de, 3de en Ode klas gebruikt en de kinderen lazen ze graag. Er is een grote plaats aan het sprookje ingeruimd. Bij de globalisatie-methode is de verdeling in lettergrepen hinderlijk. In de vervolgserie „Door bloeiende velden" voor 't 3de leerjaar van de gewone school bestemd, is dit bezwaar weggevallen. Ook deze serie lazen onze kinderen met genoegen.

P. H. S.

Redactie-Adres : P. H. SCHREUDER

Van Hogendorpstr. 89 — Den Haag

Administratie-Adres : N. V. UITGEVERS - MIJ. „H A G A DEN HAAG — Giro No. 32990

Uitgaven voor het buitengewoon lager onderwijs .

Onderzoekmethoden voor het B. O.

Hoofdbestuur . .

Stichting voor B. O.

Berichten .

Boek en Tijdschrift

. 240

240

. 241

. 242

. 243

. 246

16e JAARGANG NOVEMBER 1935 No. 11

TIJDSCHRIFT VOOR

BUITENGEWOON ONDERWIJS Verschijnt maandelijks Abonnementsprijs f 5.— per jaar

Dr. D. HERDERSCHÊE

Redactie:

HERM. J. JACOBS P. H. SCHREUDER

HOOFDBESTUUR: P. H. SCHREUDER, Van Hogendorpstraat 89, Den Haag, Voorzitter C. DE JEU, Schepenstraat 86, Rotterdam, Onder-voorzitter P. v. D. WAALS, Valkenboschkade 135, Den Haag, 1 e Secretaris E. P. SCHUYT, Johan de Wittlaan 24, Haarlem, Penningmeester. Gironummer

der vereniging: 6 7 1 8 1, Haarlem MEJ. DR. E. C. V. D. WAL, Zutphenschestraat 155, Apeldoorn. 2e Secre•e K. DE BLOOls, Stadhouderslaan 16, Hillegersberg

Aanvraag Bibliotheek: Mejuffrouw E. UBAS, IJmuidenstraat 54, Scheve-ningen - Postrekening 129281

INHOUD:

Verslag van den Inspecteur van het B.L.O. over het jaar 1934. II. Dr. A. van Voorthuijsen . . . . . . . . . . 224

Bijdragen in te zenden vóór de 20ste van de maand

VERSLAG BUITENGEWOON LAGER ONDERWIJS 1934 224

VERSLAG VAN DEN INSPECTEUR VAN HET BUITENGEWOON LAGER ONDERWIJS

OVER HET JAAR 1934

door Dr. A. VAN VOORTHUIJSEN

II. Paedologische instituten.

Het Paedologische Instituut te Amsterdam onder leiding van Prof. Dr. J. Waterink heeft gedurende het gehele jaar 1934 zijn arbeid regelmatig voortgezet. Het Paedologisch Instituut te Nij-megen is zijn werkzaamheden nog niet begonnen.

Van beide Instituten kan worden gezegd, dat zij op den duur in hoofdzaak dienst zullen doen als observatie-inrichtingen voor kinderen, die in geestelijk opzicht stoornissen vertonen. Welke plaats de paedologische instituten in de toekomst zullen innemen ten opzichte van de consultatie-bureaux voor moeilijke kinderen en de observatie-huizen voor de criminele jeugd, is nog niet op volkomen duidelijke wijze te bepalen. Zonder twijfel zullen scherpe grenzen tussen de gebieden van deze drie soorten van inrichtingen niet zijn aan te geven. De moeilijkheden, die voortspruiten uit intellectuele en morele defecten of die optreden als gevolg van hinderlijke gewoonten, treden in allerlei combinaties op, waardoor een indeling in rubrieken op grote bezwaren stuit. Voor zover thans ervaring is opgedaan in het Paedologisch Instituut te Am-sterdam, lijkt het er op, dat deze inrichting haar voornaamste arbeidsveld zal vinden onder de zwakzinnigen. Dat wil dus zeggen, dat een nauwkeurige observatie van hen, die afwijkingen vertonen, welke wijzen op een tekort aan intellectuele vermogens, in de eerste plaats kan geschieden in de paedologische instituten. Wanneer deze opvatting juist blijkt te zijn, kunnen de paedolo-gische instituten een belangrijke rol gaan vervullen in de zorg voor zwakzinnigen. Zij kunnen van voorlichting dienen voor de internaten en zeer zeker tevens voor de dagscholen bij het ver-krijgen van een juist inzicht in moeilijke gevallen ; zij kunnen en moeten voorts de centra worden van de speciale opleiding der leerkrachten bij het onderwijs aan zwakzinnigen.

Gezondheidskolonies. Omtrent de kolonieverpleging te Ede valt mee te delen, dat

het aantal verpleegde zwakzinnigen over 1934, vergeleken bij dat van 1933, is teruggelopen vau 539 tot 492. De oorzaak van deze achteruitgang is gelegen in de moeilijkheden, welke de uitzending te Amsterdam heeft doorgemaakt. Gelukkig kunnen deze moeilijk-heden thans als geweken worden beschouwd, daar een nieuwe vereniging, staande op zeer hechte grondslag, de uitzending heeft ter hand genomen.


De achteruitgang van het aantal zwakzinnigen is goed ge-maakt door de verpleging van lichamelijk gebrekkigen. Een gelukkige samenwerking van de Centrale Vereniging voor gezond-heidskolonies voor zwakzinnigen en de Nederlandse Vereniging „Vacantieoord voor lichamelijk gebrekkigen" heeft tengevolge gehad, dat gedurende een zestal maanden een der drie Kolonie-huizen te Ede voor de kinderen der laatstgenoemde Vereniging beschikbaar werd gesteld. Daar bij de verpleging van lichamelijk gebrekkigen andere eisen op de voorgrond komen dan bij de verzorging van zwakzinnigen en een vermenging van beide soorten van kinderen in het algemeen niet wenselijk moet worden geacht, is het goed en doelmatig, dat de groepen afzonderlijk konden worden gehuisvest. Deze afzonderlijkheid neemt echter niet weg, dat af en toe op aandoenlijke wijze wederzijdse hulp werd verleend. Het is voorgekomen, dat een paar zwakzinnige jongens — klein van verstand, doch groot en sterk van lichaam —zich hebben aangeboden voor het trekken der wagentjes van verlamde kinderen, die daardoor in de gelegenheid waren steeds de wandelingen mee te maken.

Door bemiddeling van de Bond van Leerkrachten bij het R. K. buitengewoon onderwijs werden in 1934 83 kinderen uitge-zonden naar het Koloniehuis „Don Bosco" te Eersel. Hiermede is goed en nuttig werk verricht. Alleen moet de wens worden uitgesproken, dat het aantal uitgezonden kinderen moge toenemen. In verhouding tot het totaal aantal kinderen der R. K. buiten-gewone scholen is het aantal koloniekinderen te gering. Volledig kan worden ingestemd met de aansporing van Mejuffrouw Kabel te Amsterdam om de arbeid der uitzending op de scholen krachtiger ter hand te nemen.

Nazorg voor oud-leerlingen der scholen voor zwakzinnigen. Van de drie takken der nazorg kan worden gezegd, dat het

met de Avond-verzorging slecht gaat, dat het Instituut van Ambtenaar voor de Nazorg op gelijke hoogte blijft staan en dat de Werkinrichtingen voor laagstaande zwakzinnigen zich in grote bloei mogen verheugen.

Avondverzorging is nog slechts op enkele plaatsen aanwezig. Het avondonderwijs, zoals dit gedurende vele jaren te Rotterdam is gegeven, is wegens redenen van bezuiniging afgeschaft. Hetzelfde is geschied te Vlaardingen.

Nieuwe ambtenaren voor de Nazorg zijn in 1934 niet aan-gesteld. De in functie zijnde ambtenaren hebben hun zegenrijk en noodzakelijk werk verricht onder omstandigheden, welke niet bepaald gunstig kunnen worden genoemd.

Het is van grote betekenis, dat althans de nazorg voor de meest laagstaande oud-leerlingen der scholen hoe langer hoe meer een belangrijke plaats in de zwakzinnigenzorg gaat innemen.

VERSLAG BUITENGEWOON LAGER ONDERWIJS 1934

Daar deze groep niet in staat is productieve arbeid in de vrije maatschappij te verrichten, staat men voor het alternatief : opzending naar een gesticht voor zwakzinnigen of plaatsing op een werk-inrichting in het bijzonder bestemd voor imbecillen. Het behoeft geen betoog, dat de noodzakelijke bezuiniging dringt in de richting van zoveel mogelijk verpleging in eigen gezin. Ofschoon het verblijf in de vrije maatschappij door de gecompliceerde inrichting der samenleving voor minderwaardigen steeds moeilijker wordt, is het gebleken dat zeer vele imbecillen, ook als zij ouder worden, in eigen omgeving zijn te handhaven, wanneer de werk-inrichting de taak van het gezin gedurende een groot deel van de dag overneemt. Voor rustige imbecillen is de gezinsverpleging gecombineerd met de werkinrichting een oplossing, die ten volle bevredigt en op steeds ruimer schaal wordt toegepast.

In 1934 zijn geopend de werkinrichtingen voor mannen te Rotterdam, te Hengelo (0.) en te Almelo, en de werkinrichting voor vrouwen te Groningen. In het geheel zijn er thans 29 werk-inrichtingen voor laagstaande zwakzinnigen over het land verspreid. Volgens de mij verstrekte opgaven waren op 31 December 1934 436 mannen en 109 vrouwen te werk gesteld. Onder dit gehele aantal bevonden zich ongeveer 60 oud-patienten van krankzinnigen-gestichten, die niet tot de imbecillen mogen worden gerekend, doch opgenomen zijn geweest wegens verschillende andere geestelijke afwijkingen. Voorts was hier en daar een blinde of een lichamelijk gebrekkige behulpzaam bij het werk, waarmede de imbecillen enige moeite hebben. Het komt mij voor, dat tegen de opname van een gering aantal niet-imbecillen geen bezwaar bestaat, mits bij de keuze de nodige voorzorgen worden in acht genomen.

Daar elke werkinrichting moet worden beschouwd als een bedrijf, dat grondstoffen moet inkopen en met afgewerkte pro-ducten aan de markt komt, is het niet te verwonderen, dat er zich nu en dan moeilijkheden voordoen met de leveranciers der grondstoffen en met de afnemers der waren. In het afgelopen jaar is dit inderdaad het geval geweest. Er is een kleine cocos-oorlog gevoerd, waarbij het Hoofdbestuur van de A. V. O. gewaar-deerde tussenkomst heeft verleend.

Bij de gegevens over 1934 hebben de besturen der werkplaatsen mij tevens inlichtingen verstrekt over het aantal gevallen, waarin door de aanwezigheid der werkinrichting gestichtsopname werd voorkomen. Uit deze inlichtingen blijkt, dat een derde deel der patienten onmiddellijk naar een gesticht zou moeten worden gebracht, wanneer niet door de werkinrichting de gezinsverpleging mogelijk werd gemaakt.

Ten slotte is door mij navraag gedaan naar het aantal ge-huwden onder de imbecillen en naar het aantal kinderen. De antwoorden, die op deze vraag zijn binnengekomen, bevestigen


volkomen de vroeger reeds opgedane ervaring, dat geen der imbecillen is gehuwd en dat geen der te werk gestelde imbecillen een kind heeft. Uit een eugenetisch oogpunt is derhalve de afzondering in gestichten voor imbecillen niet nodig.

De propaganda voor de zwakzinnigenzorg. Typerend voor de zorg voor zwakzinnigen is, dat zij voor

het grootste deel haar arbeidsveld vindt in de vrije maatschappij en vervolgens, dat zij veel meer, dan dit bij de steun aan andere groepen van geestelijk misdeelden voorkomt, zich heeft bezig te houden met opvoeding en onderwijs van jeugdige personen. In verband hiermede is een voortdurende propaganda een levens-behoefte voor de scholen voor buitengewoon onderwijs. Men heeft het te aanvaarden, dat de geestdrift, die als regel bij de oprichting van een school bestaat, in den loop der jaren verflauwt. Om deze reden kunnen de mannen en de vrouwen, die hun leven wijden aan de zwakzinnigenzorg, niet volstaan met op sobere wijze hun plicht te doen ; zij moeten tevens trachten steeds weer het grote publiek te betrekken in de steun, die aan geestelijk misdeelden moet worden verleend. Van al hetgeen in het jaar 1934 op het gebied der propaganda is gedaan, wil ik in de eerste plaats in herinnering brengen de brochure, geschreven door C. J. van der Ploeg. Deze brochure is op ruime schaal verspreid ; zij heeft ongetwijfeld meegewerkt om vele ouders en onderwijzers een juiste kijk te geven op het buitengewoon onderwijs.

Vervolgens moet ik- hier melding maken van de film van de openbare school te Dordrecht en van de film van het leven in de Kolonie te Ede. Beide rolprenten zijn reeds talrijke malen vertoond. Zij geven op uitstekende wijze een beeld van het werk, dat ten bate van zwakzinnigen wordt verricht.

De zwakzinnigenzorg als afzonderl ijk geheel van maalschappe-lijke hulp.

De scholen met de noodzakelijke opleiding der onderwijzers, de vacantiekolonies, de paedologische instituten, de nazorg met de daarbij behorende werkinrichtingen, de internaten en de ge-stichten voor jeugdige en voor oudere zwakzinnigen vormen een bij elkaar behorend samenstel van maatregelen, dat echter volstrekt niet op doelbewuste wijze als een geheel van zwak-zinnigenzorg is opgebouwd. Het is gegroeid uit een grote ver-scheidenheid van initiatief en uit een veelheid van behoeften om in bepaalde noden te voorzien. Door deze wijze van ontstaan ontbreekt het bij de Nederlandse zwakzinnigenzorg aan de nodige samenhang. Men mist in het bijzonder het centrale orgaan, dat de zwakzinnigenzorg in haar volle omvang overziet. Dit laatste komt zeer duidelijk aan de dag bij sommige gestichten, welke

VERSLAG BIIITENGEW00N L AGER ONDERWIJS 1934 22?

behalve met het Departement van Onderwijs met drie andere Departementen hebben te maken en als gevolg daarvan door verschillende inspecteurs worden bezocht. Ofschoon ik in de verste verte niet wil klagen over een te weinig aan onderlinge samenwerking, zo ben ik toch van oordeel, dat één inspectie, uitgaande van één centraal gezag, meer nuttig effect zou kunnen hebben en vele bezoeken overbodig zou kunnen maken.

In de gedachtengang van de afzonderlijkheid van de zwak-zinnigenzorg past het om niet alleen de zwakzinnigen van de schoolleeftijd, doch tevens de oudere zwakzinnigen in speciale gestichten onder te brengen. Hoewel ook thans nog de meeste verpleegden van de gestichten voor zwakzinnigen naar krank-zinnigengestichten worden gebracht, wanneer zij volwassen zijn geworden en verdere verpleging nodig hebben, is er een duidelijke tendentie om ook de oudere zwakzinnigen in het voor hen bestemde gesticht te houden. Daar gestichten voor zwakzinnigen eenvoudiger kunnen worden ingericht dan gestichten voor krank-zinnigen, is het niet onwaarschijnlijk, dat door afzonderlijke ver-pleging van zwakzinnigen een bezuiniging kan worden verkregen.

Scholen voor slechthorenden. De cijfers, welke betrekking hebben op de toestand der

scholen voor slechthorenden op 31 December 1934, vertonen in vergelijking met de cijfers van 31 December 1933 enige verbetering. Het totaal aantal leerlingen is gestegen van 231 tot 251 en in verband hiermede is tevens een kleine vermeerdering vast te stellen van het aantal klassen. Een nadere bestudering der cijfers leert echter, dat de toeneming van het aantal leerlingen, op zeer enkele ria, wordt veroorzaakt door de plaatsing van horendstomme en spraakgebrekkige leerlingen op de school te 's-Gravenhage. Het zou derhalve verkeerd zijn uit de cijfers van dit verslag de gevolgtrekking te maken, dat het onderwijs aan slechthorenden in Nederland enige uitbreiding heeft ondergaan. Dit is niet het geval. Het in vorige jaarverslagen bij herhaling vermelde feit blijft bestaan, dat door de leerkrachten van het gewoon lager onderwijs en door de ouders van slechthorende kinderen nog onvoldoende het belang van afzonderlijke scholen wordt ingezien. Ofschoon met voldoening kan worden vastgesteld, dat het aantal buitenleerlingen der scholen gedurende het jaar 1934 is toege-nomen van 21 tot 26, moet worden erkend, dat dit aantal tevens het bewijs levert van de geringe belangstelling, waarin de scholen voor slechthorenden zich mogen verheugen.

Kinderen, die niet in staat zijn het gesproken woord te horen en die niet in het bezit zijn van de vrij zeldzame eigenschap om zonder speciale oefening de woorden van de lippen af te lezen, komen in de gewone klassen veel te kort. Slechthorende kinderen, onderwezen te midden van normale kinderen, moeten

t iet leren lezen van woorden volgens de globalisatie-methode in de klasse voor horend-stommen der school voor slechthorenden te 's-Gravenhalte,


het hebben van de enkele ogenblikken per dag, in welke de onderwijzer zich in het bijzonder met hen bezig kan houden. Het is duidelijk, dat alleen zeer begaafde leerlingen van deze schaars toegemeten minuten op voldoende wijze kunnen profiteren.

In de klasse aan de school te 's-Gravenhage voor horend-stomme kinderen waren op 31 December 1934 18 leerlingen geplaatst. Zoals ik in mijn vorig jaarverslag heb uiteengezet, is het van groot belang, dat deze kinderen als afzonderlijke groep worden onderwezen. De spreeklessen, welke een groot deel van de dag in beslag nemen, worden afgewisseld met oefeningen, welke uitbreiding van het passieve taalbezit beogen. Door de grote verschillen, welke de horend-stommen vertonen, zowel wat betreft de aard van de stoornis als wat aangaat het intellectuele peil, is het aantal leerlingen der klasse te groot. De spreeklessen moeten voor verreweg het grootste deel individueel worden ge-geven en nemen alle aandacht in beslag. Voor deze klasse is derhalve zeer op zijn plaats de maatregel van twee leerkrachten : een, die zich in hoofdzaak wijdt aan de spreeklessen en de andere, die zich vooral bezighoudt met het schriftelijk werk. Een maatregel, welke, zoals in dit verslag wordt vermeld, is doorgevoerd op het Doofstommen-instituut te Groningen voor de beginklasse.

Als eerste schrede op een geheel nieuw veld van arbeid is door het Hoofd der school te 's-Gravenhage, den heer P. Linthorst, op 1 November 1934, een klasse gevormd, welke alleen bestaat uit ernstig spraakgebrekkige leerlingen. Uwe Excellentie heeft gemeend de . vorming van deze klasse aan de school voor slecht-horenden te moeten toestaan, hoewel bij deze kinderen van slecht-horendheid geen sprake is en spraakgebrekkigen volgens de letter van de algemene maatregelen van bestuur op de school niet thuis horen. Door dit besluit is voor het eerst in Nederland de mogelijkheid geopend om een proef te nemen met het afzonder-lijke onderwijs aan spraakgebrekkige kinderen -- niet op een cursus gedurende enkele uren per week, doch in een klasse ge-durende het volle aantal uren van de schoolweek.

Voorlopig zijn in deze klasse 13 kinderen geplaatst, die allen een spraakgebrek hebben ten gevolge van een gehemelte-spleet. De afwijking is bij de kinderen in alle mogelijke graden aanwezig. Vele kinderen zijn in hun jeugd geopereerd doch spreken zeer onverstaanbaar. De overigen zijn voorzien van een obturator, voor een deel geheel belangeloos vervaardigd door Tandarts Ph. Regensburg.

Waarschijnlijk is nergens ter wereld een dergelijke groep kinderen bijeengebracht. Ofschoon de afwijking waaraan de kinderen lijden dezelfde is, bestaat er in vorm en graad der stoornis zoveel verschil, dat van een behandeling, die voor alle kinderen gelijk is, geen sprake kan zijn.


In het volgend jaarverslag hoop ik iets te kunnen meedelen van de verbeteringen in het spreken, welke bij deze leerlingen door de plaatsing in de afzonderlijke klasse kunnen worden ver-kregen. Ten einde een volledig objectief beeld van de resultaten der behandeling te kunnen verkrijgen, wordt de spraak der leer-lingen bij de toelating der school op een gramofoonplaat vast-gelegd. Door vergelijking met deze plaat kan de verbetering der spraak of het uitblijven der verbetering ieder ogenblik gemakkelijk worden gecontroleerd. De heer Linthorst deelt mede, dat in de korte tijd van het bestaan der klasse van verschillende ouders reeds geestdriftige dankbetuigingen zijn ontvangen.

Scholen voor lichamelijk gebrekkigen.

Het is in het afgelopen jaar steeds duidelijker geworden, dat het Koningin-Emma-Jubileum-Fonds een belangrijke functie gaat vervullen bij het verschaffen der geldmiddelen voor de opname van kinderen in de inrichtingen voor. lichamelijk gebrekkigen.

Op 31 December 1934 werden de scholen, verbonden aan de Johanna-Stichting te Arnhem en aan de Adriaan-Stichting te Hillegersberg bezocht door 52 leerlingen. Van dit gehele aantal waren 25 leerlingen voor welke de verpleeggelden ten dele door het Fonds werden betaald. Voorts droeg het Fonds een aanzienlijk bedrag bij in de kosten van verpleging van vijf kinderen in de Cornelia-Stichting te Beetsterzwaag en werden ten slotte 21 kinderen geholpen door bijdragen in de kosten, veroorzaakt door bijzondere maatregelen, welke ten behoeve van het onderwijs en de opleiding en tevens in verband met de gebrekkigheid moesten worden genomen.

Het Koningin-Emma-Jubileum-Fonds verricht juist in tijden van bezuiniging bij gemeentebesturen, armbesturen en diaconiën zeer belangrijk werk. In dit verslag, dat onder de ogen van vele vrienden der misdeeldenzorg komt, moge er dan ook met nadruk op worden gewezen, dat het Fonds nog veel neer kan doen, wanneer het daartoe door giften of legaten in de gelegenheid wordt gesteld. Het zij hier uitdrukkelijk verklaard, dat het de bedoeling van wijlen H. M. de Koningin-Moeder is geweest, dat het beschikbaar gestelde bedrag slechts de grondslag vormt van een kapitaal, dat verder aangevuld en vermeerderd kan worden door bijdragen van particuliere personen. Evenals de schenking van Oranje-Nassau-Oord de grote daad is geweest, waardoor de tuberculose-bestrijding is voortgestuwd op haar weg, zo moet ook de bestemming, welke wijlen H. M. de Koningin-Moeder heeft gegeven aan het Haar aangeboden huldeblijk, worden be-schouwd als het begin van ernstige pogingen om de verzorging van lichamelijk-gebrekkigen in ons land te verbeteren. Want de


harde waarheid moet hier worden gezegd : dat op dit gebied ons land de vergelijking met het buitenland niet kan doorstaan.

Het is een min of meer ongewone wijze van handelen, dat in een verslag, uitgebracht aan den Minister, aangedrongen wordt op het schenken van giften aan een bepaalde instelling. Het ongewone hiervan moge zijn verontschuldiging vinden in de omstandigheid, dat voor het buitengewoon onderwijs niet dezelfde normen kunnen gelden als voor de andere takken van het onderwijs. Buitengewoon onderwijs wil zeggen het verschaffen van hulp aan misdeelde kinderen. Het is goed en nodig, dat deze hulp niet alleen wordt verleend door de Overheid, doch tevens door bemiddeling van het particuliere initiatief.

De aandrang om giften te schenken aan het Koningin-Emma-Jubileum-Fonds kan met des te meer vrijmoedigheid worden uitgeoefend, omdat de bedragen, waarover het Fonds de be-schikking heeft, zo doelmatig mogelijk worden besteed. Elke aanvrage, die binnenkomt, wordt zorgvuldig onderzocht. Een bijdrage in de kosten van plaatsing in een inrichting wordt slechts verleend, wanneer een speciale indicatie voor de opname aan-wezig is. Nauwkeurig wordt nagegaan in hoeverre de ouders of andere familieleden in de verpleeggelden kunnen bijdragen.

In een vorig jaarverslag heb ik reeds aangegeven dat alleen de aanwezigheid van een lichamelijk gebrek geen indicatie vormt tot opname in een inrichting. Eerst wanneer een behandeling moet geschieden, waarvoor opname noodzakelijk is, wanneer het onderwijs op de gewone school grote moeilijkheden oplevert, wanneer de vakopleiding slechts mogelijk is in een inrichting of wanneer het kind in eigen omgeving sterk wordt verwaarloosd, is de plaatsing in het internaat voor lichamelijk gebrekkigen gerechtvaardigd.

School voor Psychopatheir. De school voor psychopathen te Rotterdam heeft in de jaren

van haar bestaan steeds duidelijker getoond, dat onder de invloed van doelmatige opvoeding de verschijnselen van een in aanleg aanwezige psychopathie volstrekt niet steeds tot uiting behoeven te komen. De school vormt met het consultatiebureau en de internaten de drieledige eenheid, waaruit het werk der Vereniging „Zoekt het verlorene" is opgebouwd.

Op het consultatiebureau, dat door den Directeur der school te zamen met Dr. Van der Spek wordt gehouden, werden in 1934 107 gevallen behandeld. Van dit gehele aantal werden 44 kinderen op de August Hermann Franckeschool geplaatst.

Het werk op de school is voortgezet op de wijze, als dit in vorige jaarverslagen is beschreven. Bij alle arbeid staat op de voorgrond de karaktervorming en de zelfwerkzaamheid. De nadruk wordt gelegd op de positieve eigenschappen van het kind, op


de lust om iets tot stand te brengen, dat zijn volle belangstelling heeft en dat niet boven zijn krachten gaat. De school is voor het jeugdige boefje geworden de plaats, waar hij in eigen tempo zijn taak kan afmaken, waar hij prettig werk heeft te doen en vooral waar hij niet onophoudelijk wordt vergeleken met zoete jongetjes, die zo best en zo braaf door het leven gaan.

De internaten vormen een onmisbaar onderdeel van het werk. In sommige gevallen is de omgeving zo slecht, dat alleen de dagschool geen verbetering kan brengen. Vervolgens doen de internaten dienst voor de kinderen, die van buiten Rotterdam worden opgenomen.

Belangrijk is het ten slotte te vermelden, dat alle oud-leerlingen geregeld worden nagegaan door den Ambtenaar voor de Nazorg. De aanleg tot het verrichten van verkeerde hande-lingen kan door de beste opvoeding niet worden weggenomen. Kleine moeilijkheden worden door den ambtenaar uit de weg geruimd. Tijdige tusschenkomst van den ambtenaar kan groot onheil voorkomen.

De dagschool voor psychopathen te Rotterdam is enig in haar soort. Zij houdt zoveel mogelijk de kinderen met bijzondere neigingen in eigen omgeving; zij brengt de kinderen uit hare internaten zo veelvuldig en zo spoedig, als dit mogelijk is, in de gewone samenleving; zij is te beschouwen als een Instituut van Voorzorg van groot belang voor de Maatschappij en voor tal van kinderen.

Onderwijs aan schipperskinderen. Sedert enige jaren wordt in dit verslag een kort overzicht

gegeven van hetgeen op het gebied van het onderwijs aan schipperskinderen in het afgelopen jaar is voorgevallen. Zonder aandacht te schenken aan de vraag of dit overzicht hier thuis hoort, lijkt het mij van belang de algemene lijnen aan te geven, langs welke de ontwikkeling van het onderwijs aan schippers-kinderen zich beweegt.

Het jaar 1934 is voor het onderwijs aan schipperskinderen belangrijk geweest, omdat het inzicht is gerijpt, dat de oplossing der moeilijkheden in de eerste plaats moet worden gezocht in : 10. huisvesting van de kinderen, die onderwijs behoeven, aan

de wal; 2". plaatsing van de aan de wal gehuisveste kinderen op scholen

met beperkte leertijd. Deze beide maatregelen behoren bij elkaar. De huisvesting

aan de wal zal eerst het volle rendement opleveren, als er tevens gelegenheid bestaat voor het volgen der lessen op een school met driejarige leertijd. Om deze reden moet voorlopig het doel zijn gericht op het zoveel mogelijk brengen van de reeds aan de wal gehuisveste kinderen op scholen met beperkte leertijd. Het


is nodig, dat er van deze scholen meer worden tot stand gebracht. Daarvoor moet vooral onder de schippersbevolking het besef doordringen, dat een driejarige plaatsing op deze scholen voor de kinderen veel betere waarborgen van een voldoende algemene vorming biedt dan het gedurende hetzelfde aantal jaren bezoeken van een school, die op een leertijd van zes of zeven jaren is ingesteld.

Het eindexamen, dat in het bijzijn van een aantal genodigden op de school met beperkte leertijd te Sneek is afgenomen, heeft duidelijk getoond, dat deze school, evenals haar zusterinstellingen te Vreeswijk en te Zwartsluis, volledig aan het doel beantwoordt.

Het is duidelijk dat de reorganisatie van het onderwijs aan schipperskinderen in de richting van huisvesting aan de wal en van driejarige leertijd geen belangrijke vorderingen zal maken, zolang de scheiding tussen het ligplaatsonderwijs en het continu-onderwijs op de driejarige scholen niet streng wordt doorgevoerd. Samenvoeging van ligplaats-kinderen en wal-kinderen in dezelfde klasse heeft tot gevolg, dat het onderwijs der laatsten wordt be-lemmerd door het dagelijks komen en gaan der ligplaatskinderen.

In verband met deze beschouwing is het van grote betekenis, dat het Gemeentebestuur van Rotterdam één der openbare scholen voor schipperskinderen gaat inrichten als school met beperkte leertijd. Voorts heeft ook het Bestuur der bijzondere school aan de Nozemanstraat te Rotterdam het besluit genomen om de reeds aan de wal gehuisveste kinderen der schippersklassen te ver-enigen in een afzonderlijke school met beperkte leertijd.

De ontwikkeling en de groei van dit schooltype zullen in hoge mate worden bevorderd, wanneer de scholen voor gewoon lager onderwijs voortaan de walkinderen zoveel mogelijk ver-wijzen naar de scholen met beperkte leertijd. Nu omtrent de koers, welke het onderwijs aan schipperskinderen heeft gekozen, niet meer behoeft te worden getwijfeld, bestaat er kans, dat deze medewerking inderdaad zal worden verleend.

In het jaar 1934 is door bemiddeling van de Schoolfondsen een bijdrage in de kosten van huisvesting verstrekt aan 2986 ') kinderen. Het is nodig gebleken een onderzoek in te stellen naar de gezinnen, uit welke de kinderen afkomstig waren, ten einde na te gaan of de kinderen konden worden beschouwd als schipperskinderen en of de behoefte aan steun inderdaad aanwezig was. Het onderzoek heeft zich beperkt tot het nemen van steek-proeven bij die groep van gezinnen, bij welke de moeder aan de wal is gaan wonen, met de bedoeling daardoor aan de kin-deren gelegenheid te geven regelmatig de school te bezoeken. Het onderzoek is op zodanige wijze verricht, dat de gezinnen zijn bezocht en dat ter plaatse allerlei inlichtingen zijn ingewonnen omtrent het onderwijs der kinderen, omtrent de wijze, waarop

') Op 31 December 1934 bedroeg het aantal kinderen 2215.

VERSLAG BUITENGEWOON LAGER ONDERWIJS 1934 :.335

het schippersbedrijf door den vader wordt uitgeoefend en omtrent de omstandigheden, waaronder de gezinnen leven.

Bij de beoordeling van het gezin in verband met de nood-zakelijkheid der steunverlening heb ik mij laten leiden door de overweging, dat de steunverlening gemotiveerd kan worden ge-acht, wanneer aan de twee volgende voorwaarden wordt voldaan : 1°. de vader leidt aan boord van een schip een zwervend

bestaan en 20. het gezinsinkomen is onvoldoende om de onkosten van het •

huishouden aan de wal en van het huishouden aan boord (dubbele huishouding) te bestrijden.

In vele gevallen is het moeilijk een juist oordeel te vellen. De inkomsten van de schippers zijn zeer wisselend, wanneer zij niet in vaste dienst werkzaam zijn en met hun schip de vrije vrachtvaart beoefenen. Daarenboven kan het gezinsinkomen niet volgens één enkele maatstaf worden beoordeeld daar het van belang is, hoeveel oudere kinderen, die geld verdienen, aan de instandhouding van het gezin bijdragen. Voorts is het niet altijd even gemakkelijk om uit te maken of de vader een zwervend leven leidt. Het komt namelijk niet zelden voor, dat de vader gedurende een kortere of langere periode met het schip op reis is en dan weer een tijdlang achtereen thuis is bij zijn vrouw en zijn kinderen.

Bij de gezinnen, die ik heb bezocht, zijn er enige, die niet voldoen aan de voorwaarde, dat de vader met zijn schip een zwervend bestaan voert ten einde op deze wijze de kost te ver-dienen. Aan een gezin werd de steun rustig doorbetaald, terwijl de vader reeds sedert geruime tijd bij het gezin inwoont, daar het schip, waarop hij heeft gevaren, al voor enkele jaren is verkocht. Een ander gezin ontving ten onrechte steun, daar de vader wel werkzaam was op een schip, doch geregeld 's avonds thuis kwam en ook meestal in staat was in het eigen gezin het middagmaal te gebruiken.

Bij een volgende groep van gezinnen waren de omstandig-heden van dien aard, dat de mogelijkheid mocht worden ver-ondersteld, om uit eigen middelen in alle behoeften van het gezin te voorzien. Hier en daar heb ik de mening aangetroffen, dat men eenvoudig als schipper recht heeft op de tegemoetkoming in de kosten van huisvesting en dat geen rekening behoeft te worden gehouden met de vraag, in hoeverre de ouders zelf in de kosten kunnen voorzien.

Ofschoon mijn onderzoek van bescheiden omvang is geweest, heeft het resultaat der nasporingen mij versterkt in de mening, dat de wijze waarop het geld voor de huisvesting van schippers-kinderen wordt besteed aan een doelmatige controle van Rijks-wege moet worden onderworpen.

Scholen

Leerlin-gen der gewone klassen

J •

Openbare Dagscholen

1. Alkmaar

2. Almelo

3. Amersfoort

4. Amsterdam 1 • • • 5. Amsterdam 2 • • • • 6. Amsterdam 3 • • • 7. Amsterdam 4 • • • 8. Amsterdam 5 . . 9. Amsterdam 6 • •

10.Amsterdam 7 • • • 11.Amsterdam 8 • 12.Apeldoorn

13.Arnhem

14.Assen

15.Beverwijk

16.Delft

17.Deventer

18.Dieren

19.Dordrecht 1

20. Dordrecht 2

21. Gouda

22. 's-Gravenhage 1 23 's-Gravenhage 2 24. 's-Gravenhage 3 • • 25. 's-Gravenhage 4 26. 's-Gravenhage 5 27. 's-Gravenhage 6 28. 's-Gravenhage 7 • • 29. Groningen 1

30. Groningen 2

31. Haarlem 1

32. Haarlem 2

33. Den Helder

34. Hengelo

35. Hilversum

36. Leeuwarden

37. Leiden

38. Nijmegen

39. Rotterdam 1

40. Rotterdam 2

41. Rotterdam 3

42. Rotterdam 4

Overbrengen

5 11

12 52 39 12 14 4

8

7

21 12

34

27 7 6

14 8 7

19 7 8 9

13 15 1 3

7 8

12 40 24 11 5

11

4

5

15 15

35

1 6 9 6 8 4

13 10

4 3 5

19 14 15


Scholen voor Zwakzinnigen naar de toestand op 31 Dec. 1934

Leerl. der I bez in- :° c c a kings- ̂ ^^o

klassen -c-t 0.)4-,ao

o- H

Bu

iten

leer

ling e

n Aant. klassen

c.,

0

a^ C7

Bez

ink.

kla

sse

n

Aan

tal l

eer k

rac h

ten

1237 384 318 4761

70 70 90

151 178 101 154 173 161 92 63 99

154 67 48 83 90 41

149 36

101 125

81 91

181 69

108 120 142 43

133 127 105 74

107 134 124 47

179 212 208 180

275

4 4 4 9

10 6 9

10 9

5 8 3 3 4 6 3 9

4 7 5 6

10

6 7 9

7 7 5 4 6 6 7 3

10 11 2 11 2 9 2

48 41 49

115 116 76

106 129 103

60 92 29 30 53 60 21

101

48 86 59 62

128

69 84

105

77 75 65 39 54 76 75 17

121 124 121 108

2822

22 17 22 36 62 25 48 44 34

16 43 23 18 18 30

8 48

26 39 22 29 53

39 36 37

40 40 18 23 33 29 38 19 44 56 58 44

13 6 2 1

1 1 3 4 2

25 30

3

21 10 5

20 3

3

1

14 5 4

22 9 5

33 7

17 2 2

1

4 4 ï, 5 6 6 9 9

10 10 6 6 9 9

10 1 0

11 11 5 5 4 4 7 7

10 10 4 4 3 3 5 5 6 6 4 4 9 9 2 2 6 6 7 7 5 5 6 6

10 10 5 5 6 6 7 7 9 9

3 ;3 8 8 8 8

7 7 5 5 8 8 8 8 8 8

1 4

11 12

13 14

1:i 13

1 1 11

1 2

2 5 4 2 2 1

1

1

2 2

5

3 1 1 2 1 2 2 1 1 1

246 51 297 299

Scholen

Overgebracht

43 Rotterdam 5 44. Schiedam . 45. Utrecht . 46. Velp . . . 47. Vlaardingen . 48. IJmuiden. 49. Zaandam . 50. Zwolle .

Bijz. Dagscholen

51. Alphen a. d. Rijn, Chr. 52. Amsterdam, Chr. . 53. Amsterdam, R.K. . . 54. Amsterdam, R.K. . . 55. Bergen op Zoom, R.K. 56. Breda, R.K.. . 57. Breda, R.K.. . 58. Delft, R.K. . . 59. Dordrecht, Chr. 60. Eindhoven, R.K. 61. Eindhoven, R.K. . 62. 's-Gravenhage, Neutr. . 63. 's-Gravenhage, Chr. . 64. 's-Gravenhage, R.K. 1. 65. 's-Gravenhage, R.K. 2 . 66. Haarlem, R.K. . . 67. Helmond, R.K. . . . 68. 's-Hertogenbosch, R.K. 69. 's-Hertogenbosch, R.K. 70. Leiden, R.K. . 71. Maastricht, R.K. 72, Nijmegen, R.K. 73. Roosendaal, R.K. 74. Rotterdam, Chr. 1 75. Rotterdam, Chr. 2 76. Rotterdam, R.K. 77. Rotterdam, R.K. 78. Tilburg, R.K. . • 79. Tilburg, R.K. . 80. Utrecht, Chr. 81. Utrecht, R.K. . • •

Overbrengen

VERSLAG BUITENGEWOON DERWIJS 1934 237

gen der gewone klassen

rl. der bezin- kings-

klassen

c 5

^ tg

c . cv (1..) ó°' F-

ua2ulliaa

lua}in g

Aan

tal l

eer

krac

hten

Bez

ink.

kl

asse

n

j. m . j. m.

2822 1237 384 318 4761 275 246 51 297 299

9 1 35 16 14 156 1 7 2 9 9 86 36 8 3 133 4 6 1 7 7 92 34 18 9 153 14 8 2 10 1O 26 16 42 2 3 3 3 72 19 8 4 103 34 6 1 7 7 44 18 6 8 76 5 1 6 6 28 23 7 3 61 33 3 1 4 4 49 19 15 5 88 4 4 2 6 h

41 15 10 11 77 6 3 2 5 ,E 57 27 6 13 103 2 5 2 7 7

120 22 142 2 7 2 9 88 I 12 100 5 1 6 7

40 27 5 6 78 15 4 1 5 120 20 140 31 7 2 9

94 17 111 35 6 2 8 46 16 62 20 4 4 38 19 12 11 80 51 4 2 6 ( 99 17 116 3 6 2 8

107 18 125 6 2 8

32 9 41 5 3 3

1Q8 62 22 18 210 9 9 3 12 1^ 86 61 40 22 209 81 8 3 11 1 58 35 93 15 5 5 94 39 9 13 155 37 8 2 10 1( 69 20 9 9 107 3 5 1 6 1 99 21 120 28 6 2 8

57 17 74 22 4 2 6 1 33 46 8 13 100 26 4 2 6 1 56 67 12 17 152 3 7 2 9 48 27 9 15 I 99 5 5 2 7 54 16 70 9 4 -1 58 40 98 19 6 6 i

101 39 16 9 165 9 7 2 9 li 81 12 93 5 4 1 5 i

86 19 105 3 5 2 7 63 10 73 3 4 1 5

77 23 100 2 5 2 7 46 20 23 17 106 . 27 4 2 6 81 39 19 8 147 25 7 2 9 '

5038 2570 764 652 9024 868 455 110 565 57

-1

5

6

2

v In ^

N

7

8

5

20


Leerlin- Leerl. der gen der bezin - gewone kings- klassen klassen

l• m. l• m.

Overgebracht . 5038 2570 764 652 Scholen net Internaat 82. Amsterdam, Chr. 28 9 83. Arnhem, Chr. . 16 2 84. Boxtel, K.K. . 114 10 85. Ermelo, Chr. . 87 20 14 6 86. Hilversum, Isr. . . 24 13 9 1 87. Oosterbeek, Neutr.. 27 11 5 7 88. Rhenen, Chr. . 17 4 89. Udenhout, R.K.. . 142 20

Scholen aan Gestichten 90. Apeldoorn, Isr. . . 29 10 91. Druten, R.K. . 72 92. Ermelo, Chr. . . • 91 44 93. Noordwijk, Chr. . • 98 34 94. Oegstgeest, Openb. • 23 14 95. Udenhout, R.K.. . 63

Totaal 5655 2945 802 686

Aant. klassen

0

C7

455

37 2 2 2

18 2 2 2

124 7 1 8 9

127 7 2 9 9

47 3 1 4 4

50 3 1 4 4

21 3 3 3

162 9 2 11 11

39 2 2 3 72 5 5 5

135 8 8 8 132 7 7 8 37, 3 3 3 63 j 4 4 4

10088868 520 117 637 ;647

Scholen

9024

Buite

nle

erlin

gen

868 110 565

572

Aan

tal le

erk

rach

ten

Scholen voor Slechthorenden naar de toestand op 31 Dec. 1934

Scholen

Aantal leerlingen

n1.

c áe Totaal ^..

m^ a^

^o -`d a^ `^

^ N ^o Qx

j •

1. Amsterdam, Neutraal . 49 28 77 6 6 2. 's-Gravenhage, Openbaar 77 37 114 17 7 3. Rotterdam, Neutraal . 32 28 60 3 5

Tot a ,il 158 93 251 26 18

School voor Psychopathen naar de toestand op 31 Dec. 1934

Totaal

c L .L.,

^ ác c v

vc v ^^; CH

cd ev r-'

CC1 c„ QY cv^

— 4

Scholen

Aantal leerlingen

m.

Rotterdam, (;hr. 96 32 20 6 7

96 32 20 6 7 Totaal .

128

128

Scholen voor Lich. Gebrekkigen naar de toestand op 31 Dec. 1934

Aantal leerlingen

J • 111. klassen

1. Grave, R.K. . .

2. Grave, R.K. . •

51

30

:^1

3O 3

3. Huizen, Neutr. . . 98 :51 149 11

4. Zeist, Chr. . 28 20 48 5

Totaal 177 101 278 2-1

Aantal leer-

krachten Scholen Totaal

Scholen

Aantal leerlingen

m.

Totaal

I(L)

}, .c • ■■••

..

aa ^ a) J^

1. Arnhem, Prot. Chr.. . 18 12 30

2. Hillegersberg, Neutr. . 13 9 22

Totaal 31 I 21 52

Aantal

6 6

:,

3

12

:>

2 :,

3

3

3

3


Scholen voor Doofstommen naar de toestand op 31 Dec. 1934

Scholen

Leerlin-gen der gewone klassen

Leert. der klassen

voor jeugdigen

:°:✓ czs rw

ca 17- m G) ^ v O -- H

J• m. ^•

m.

1. Amsterdam, Neutr. . 53 39 13 6 111

2. Groningen, Neutr. . 82 79 161

3. St. Mich. Gestel, R.K. . 156 156

4. St. Mich. Gestel, R.K. . 121 15 • 11 147

5. Rotterdam, Neutr. 78 57 9 2 146

6. Voorburg, Chr. . 61 59 5 3 128

Totaal 430 355 42 22 849

Aantal klassen

0

^ C7

10 2 12 13

17 17 17

17 17 18

12 3 15 16

15 1 16 17

12 1 13 14

83 7 90 95

Voo

r je

ugdi

gen

Aan

tal l

eerk

rach

ten

Scholen voor Blinden naar de toestand op 31 December 1934

I30EK EN TIJDSCHRIFT 198 - 100jaar...

Documents

Transcript of I30EK EN TIJDSCHRIFT 198 - 100jaar...