I X . BÖLÜM DERS NOTLARI: DÜNYA TİCARETİNİN SERBESTLEŞTİRİLMESİ VE KÜRESEL TİCARET

IIXX. BÖLÜM DERS NOTLARI: DÜNYA TİCARETİNİN . BÖLÜM DERS NOTLARI: DÜNYA TİCARETİNİN SERBESTLEŞTİRİLMESİ VE KÜRESEL TİCARETSERBESTLEŞTİRİLMESİ VE KÜRESEL TİCARET

Öğr. Gör. Elşen BAĞIRZADEÖğr. Gör. Elşen BAĞIRZADE

Azerbaycan Devlet İktisat Üniversitesi Azerbaycan Devlet İktisat Üniversitesi

Türk Dünyası İşletme FakültesiTürk Dünyası İşletme Fakültesi

Bakü - 20Bakü - 201111

Ders: Uluslararası Ders: Uluslararası

İktisat ve Dış Ticaret İktisat ve Dış Ticaret

Politikası Politikası

Sunumlarda Sunumlarda Paul R. Paul R.

Krugman Krugman veve Maurice Maurice

ObstfeldObstfeld tarafından tarafından

yazılmış “yazılmış “International International

Economics: Theory and Economics: Theory and

PolicyPolicy”” ve Halil Seyidoğlu ve Halil Seyidoğlu

tarafından yazılmış tarafından yazılmış

““Uluslararası İktisat: Teori, Uluslararası İktisat: Teori,

Politika ve UygulamaPolitika ve Uygulama” ”

isimli ders kitabları temel isimli ders kitabları temel

alınmıştır.alınmıştır.

2

Copyright © 2003 Pearson Education, Inc.

İçindekilerİçindekiler

Giriş .................................................................................................................................................... 3 Çok Taraflı Ticaret Sistemi ................................................................................................................ 4 Dünya Ticaret Örgütü (DTÖ-WTO) .................................................................................................. 5 DTÖ’nün amaçları ............................................................................................................................. 6 DTÖ'nün İşlevi ................................................................................................................................... 7 GATT ve DTÖ (WTO) neoklasik teoriye dayanr .............................................................................. 8 DTÖ’nün temel faaliyetleri ................................................................................................................ 9 DTÖ’nün iki temel kuralı ................................................................................................................. 10 DTÖ’nün yönetim yapısı .................................................................................................................. 11 DTÖ: karar süreci ............................................................................................................................. 14 GATT’dan DTÖ’ye varan gelişmeler ............................................................................................... 16 GATT (WTO) olmadığında dünya ticareti ....................................................................................... 17 GATT'ın Amaçları ............................................................................................................................ 18 GATT'ın Temel İlkeleri .................................................................................................................... 19 GATT’ın dünya ticaretini serbestleştirme mekanizması .................................................................. 20 GATT ve ticaret görüşmeleri ............................................................................................................ 21 Çeşitli GATT politika ve uygulamaları ............................................................................................ 25 Uruguay Görüşmeleri ve DTÖ sonrası ............................................................................................. 27 Anlaşmazlıkların Halli Mekanizması ............................................................................................... 34 DTÖ( WTO) ile dünya ticareti ........................................................................................................ 35

3


GiriGirişş

II.Dünya savaşından sonra ortaya çıkan dünya ticaretini serbestleştirme eğilimleri günümüzde de hızlı bir biçimde sürmektedir.

1980-90’lı yıllardan itibaren başlayan küreselleşme sürecinin ekonomik boyutu daha kabarıktır.

Ekonomik küreselleşmenin üç böyutu dikkat çekmektedir:• Ticari küreselleşme• Mali küreselleşme• Üretimin küreselleşmesi (çokuluslu şirketler)

Ticari küreselleşme süreci 1947’de GATT’ın oluşturulmasıyla başlar.

Ticari küreselleşme iki ayrı doğrultuda gelişmektedir:• GATT veya sonradan DTÖ doğrulutusundaki çoktaraflı görüşmeler• İktisadi birleşmeler

4


Çok Taraflı Ticaret Sistemi

Bugünkü çok taraflı ticaret sistemiBugünkü çok taraflı ticaret sistemi üç aşamada üç aşamada oluşmuştur:oluşmuştur:

• GATT (Gümrük Tarifeleri ve Ticaret Genel GATT (Gümrük Tarifeleri ve Ticaret Genel Anlaşması – 1948)Anlaşması – 1948)

• Ticaret müzakereleri turlarıTicaret müzakereleri turları

• 1994 Marakeş Konferansı DTÖ’nün kurulması 1994 Marakeş Konferansı DTÖ’nün kurulması ve Uruguay Raund Anlaşmalarıve Uruguay Raund Anlaşmaları

5


Dünya Ticaret ÖrgütüDünya Ticaret Örgütü (DTÖ-(DTÖ-WTO)WTO)

1 Ocak 1995 yılında Urugvay Görüşmeleri (Raundu) sonucu ve GATT’ın temelinde oluşturulmuştur.

GATT sanayi malları üzerindeki dünya ticaretini serbestleştirmeye yönelikti.

DTÖ yaptırım gücü artırılmış, sanayi, tarım ve hizmet ticaretinin serbestleştirilmesile birlikte fikri mülkiyet haklarını da kapsamaktadır.

GATT 1947 Urugvay Toplantılarında yenilenerek GATT 1994 adıyla DTÖ bünyesine dahil edilmiştir.

Tüm Batılı sanayileşmiş ülkeler dahil olmakla, dünya ticaretinin %90’nı kapsayan 150 den fazla ülke örgütün üyesidir.

6


DTÖ’nün amaçları DTÖ’nün amaçları

Ticarette Ticarette engellerin, kısıtlamaların ve yasaklamalarınengellerin, kısıtlamaların ve yasaklamaların kaldırılmasıkaldırılması

Dünya ticaretinin kural ve disiplinlere dayalı saydam ve tahmin edilebilir bir sisteme oturtulması

Kaynakların daha verimli kullanılması Ticaretin serbestleştirilmesi ve arttırılması

Ticarette Ticarette engellerin, kısıtlamaların ve yasaklamalarınengellerin, kısıtlamaların ve yasaklamaların kaldırılmasıkaldırılması

Dünya ticaretinin kural ve disiplinlere dayalı saydam ve tahmin edilebilir bir sisteme oturtulması

Kaynakların daha verimli kullanılması Ticaretin serbestleştirilmesi ve arttırılması

7


DTÖ'nün İşlevi

Uruguay Raund ile birlikte GATT kurumsal bir yapıya kavuşmuş ve Dünya Ticaret Örgütü'ne dönüşmüştür

DTÖ Marakeş Anlaşmalarının uygulanmasından sorumludur DTÖ'yü Kuran Anlaşmanın hükümleri uyarınca, ticaretin

liberalleştirilmesi bir “süreç”tir Bu yönde ilerleme sağlanması yeni müzakere süreçlerini

gerektirecek ve bu müzakereler de yine DTÖ çatısı altında yapılacaktır

Kararların üyeler tarafından alınması Üyelerin çoğunluğu “Gelişme Yolunda Ülkeler” “Consensus” İlkesi Sekretaryanın tarafsızlığı

8


GATT ve DTÖ (GATT ve DTÖ (WTO) neoklasWTO) neoklasiik k teoriye dayanrteoriye dayanr

Tüm ülkeler ticaretten kazanırTüm ülkeler ticaretten kazanır Daha fazla ticaret = daha fazla faydaDaha fazla ticaret = daha fazla fayda Tüm sektörler eşittirTüm sektörler eşittir Serbest ticaret optimaldırSerbest ticaret optimaldır Karşılaştırmalı üstünlük alanlarında uzmanlaşma Karşılaştırmalı üstünlük alanlarında uzmanlaşma

optimaldır.optimaldır.

9


DTÖDTÖ’’nün temel faaliyetlerinün temel faaliyetleri Örgütün kapsamına giren (GATT’dan devralınan) anlaşmaların

uygulanması, yönetimi ve işleyişinin sağlanması. Yapılacak yeni çok yanlı ticaret görüşmeleri için bir forum

oluşturma, ticareti serbestleştirme çabalarına yeni alanlar katma. Üyeler arasında çıkabilecek anlaşmazlıkları çabuk ve etkili

biçimde çözmek üzere bir arabuluculuk mekanizması kurma (Anlaşmazlıkların Çözüm Organı).

Üyelerin dış ticaret politikalarını gözden geçirme ve değerlendirme (Ticaret Poltikalarını Gözden Geçirme Mekanizması – TPRM, Ticaret Poltikalarını Gözden Geçirme Organı).

Sürekli bir kurumsal yapı olarak IMF, Dünya Bankası ve bunlara bağlı kuruluşlarla yakın işbirliği yapma.

Uluslararası ticaret sisteminin faydalarından yararanmaları için gelişmekte olan ülkelere ve dönüşüm ekonomilerine yardımcı olma.

10


DTÖDTÖ’’nün iki temel kuralınün iki temel kuralı

GATT’dan devralınan iki temel kural var:• En çok kayrılan ülke kuralı

• Ulusal işlem kuralı

11


DTÖDTÖ’’nün yönetim yapısınün yönetim yapısı

Bakanlar Konferansı (Ministerial Conference)• Üye ülkelerin ilgili bakanlarından oluşur• En yüksek karar mevkidir• En az 2 yılda bir toplanır

Genel Konsey (General Council)• Daha sık toplanr ve tüm ülke temsilcilerinden oluşur• Bakanlar Konferansı adından faaliyet gösterir• Cenevrede toplanır

Genel Direktör• Örgütü temsil eder ve ilgili bakanlar tarafından atanır

Konseyler• Mal ticareti• Hizmet ticareti• Ticaretin fikri mülkiyet hakları

Çeşitli komiteler Yönetim üyelik ve konsensusa dayanmaktadır. Merkezi Cenevrededir.

12


Bakanlar KonferansıBakanlar Konferansı

Anlaşmazlıkların Anlaşmazlıkların Halli OrganıHalli Organı

Ticaret Politikalarını Ticaret Politikalarını Gözden Geçirme OrganıGözden Geçirme Organı Genel Genel

KonseyKonsey

Mal TicaretiMal TicaretiKonseyiKonseyi

Ticaretle Bağlantılı Ticaretle Bağlantılı Fikri Mülkiyet Fikri Mülkiyet Hakları KonseyiHakları Konseyi

Hizmetler Hizmetler TicaretiTicaretiKonseyiKonseyi

DTÖ’NÜN KURUMSAL YAPISIDTÖ’NÜN KURUMSAL YAPISI

Komiteler:•Finansal Hizmetler Finansal Hizmetler TicaretiTicareti•Özel TaahhütlerÖzel Taahhütler• Ulusal DüzenlemelerUlusal Düzenlemeler KomitesiKomitesi• GATS Kuralları GATS Kuralları Çalışma GrubuÇalışma Grubu

Çoklu AnlaşmalarÇoklu AnlaşmalarSivil Havacılık KomitesiSivil Havacılık KomitesiKamu Alımları KomitesiKamu Alımları Komitesi

Komiteler:•Ticaret ve ÇevreTicaret ve Çevre•Ticaret ve KalkınmaTicaret ve Kalkınma•Bölgesel Ticaret Bölgesel Ticaret AnlaşmalarıAnlaşmaları•Ödemeler DengesiÖdemeler Dengesi•Bütçe, Finans ve Bütçe, Finans ve YönetimYönetim

Çalışma Grupları:•KatılmalarKatılmalar

Komiteler:•Pazara GirişPazara Giriş•TarımTarım•Sağlık ÖnlemleriSağlık Önlemleri•Ticarette Teknik EngellerTicarette Teknik Engeller•Subvansıyonlar ve Telafi Edici ÖnlemlerSubvansıyonlar ve Telafi Edici Önlemler•Anti-DumpingAnti-Dumping•Gümrük DeğerlemeGümrük Değerleme•Menşe KurallarıMenşe Kuralları•İthalat Lisanslarıİthalat Lisansları•Ticaretle Bağlantılı Yatırım ÖnlemleriTicaretle Bağlantılı Yatırım Önlemleri•Korunma ÖnlemleriKorunma ÖnlemleriÇalışma Grupları:• Devlet Ticari TeşekkülleriDevlet Ticari Teşekkülleri•Sevk Öncesi İncelemeSevk Öncesi İnceleme

İkametgahİkametgah: : CenevreCenevre, , İsviçreİsviçreKuruluşKuruluş: 1 : 1 YanvarYanvar 1995 1995OluşmuşturOluşmuştur: Ur: Urugvay raundu görüşmeleriugvay raundu görüşmeleri (1986-94) (1986-94) ÜyelikÜyelik: 150: 150 ülkeülkeBBütçeütçe: 175m : 175m İsviçreİsviçre frankıfrankı, 2006, 2006SekreterlikSekreterlik: ~630: ~630Genel DirektörGenel Direktör: Pas: Paskkal Lamal Lamii

FFonksyonlarıonksyonları::

•• DTÖ ticaret anlaşmalarını yönetmekDTÖ ticaret anlaşmalarını yönetmek• • Ticaret müzakereleri üzre forumTicaret müzakereleri üzre forum• • Ticaret müzakerelerini yönetmekTicaret müzakerelerini yönetmek• • Ulusal ticaret politikalarını gözden geçirmekUlusal ticaret politikalarını gözden geçirmek• • Teknik destek ve GOÜTeknik destek ve GOÜ’’ler için eğitimler için eğitim• • Diğer uluslararası örgütlerle işbirliğiDiğer uluslararası örgütlerle işbirliği

DTÖDTÖ

500 500 sayfalık kurallarsayfalık kurallar/ 23,000 23,000 sayfalık yorumlarsayfalık yorumlar

DTDTÖ: Ö: karar sürecikarar süreci

Uluslararası ticaret kuralları üyeler tarafından Uluslararası ticaret kuralları üyeler tarafından müzakere yoluyla anlaşmaya bağlanır.müzakere yoluyla anlaşmaya bağlanır.

15


DTÖ: karar süreciDTÖ: karar süreci

16


GATTGATT’’dan DTÖdan DTÖ’’ye varan gelişmelerye varan gelişmeler

1930’larda dünya ticaretinde yoğun koruyuculuk ve iktisadi milliyyetçilik hareketleri yaygınlaşmıştır.

Bu durumdan özellikle Batılı sanayileşmiş ülkeler şikayetçiydi. 1944’te Bretton Woods Konferanslarında IMF ve WB

oluşturulmuştur. 1947-1948 arasında Havana’da toplanan elli kadar ülkenin temsilcisi

Uluslararası Ticaret Örgütü (ITO) oluşturulması kararı aldılar. ITO yasasında kurumun temel görevinin uluslararası ticaretin

liberalleştirilmesiydi. Fakat yasa yoğun muhalefet nedeniyle ülke parlamentolarından geçmedi.

1948’de uluslararası ticaretin liberalleşmesine yönelik olarak geçici GATT anlaşması imzalandı ve onun parlamentolar tarafından onaylanması gerekmiyordu.

GATT giderek süreklilik kazandı ve Cenevrede bir daimi sekretaryası oluşturulmuştur.

GATT (GATT (WTO)WTO) olmadığında dünya ticareti olmadığında dünya ticareti

Ocak

Şubat

Mart

Nisan

Mayıs

Haziran

Temmuz

Ağustos

Eylül

Ekim

kasım

Aralık 1929

1930

1931

1932

1933

$3.0 mlrd

$0.9 mlrd

Dünya ticaretine korumacılığın etkisi,Dünya ticaretine korumacılığın etkisi, 1929– 1929–19193333

Ticaret göstergeleriTicaret göstergeleri: : her ayher ay

18


GATT'ın Amaçları

Ticaretin serbestleştirilmesi Engellerin kaldırılması ve uluslararası ticaretin kural ve

disiplinlere dayandırılması Şeffaf ve öngörülebilir bir ticaret sistemi oluşturulması Miktar kısıtlamaları yerine tarifeler yoluyla koruma

sağlanması Tarifelerin bağlanması ve zaman içinde aşağı çekilmesi

19


GATT'ın Temel İlkeleri

En Çok Kayrılan Ülke Prensibi• Herhangi bir ülkeye tanınan herhangi bir hak ya

da lehte muamelenin diğer üye ülkelere de tanınması

Ulusal Muamele hükmü• Yerli ürün ile ithal ürün arasında doğrudan veya

dolaylı olarak vergilendirme veya diğer kesintiler açısından yerli ürün lehine ayrımcı bir muamele yapılmaması

20


GATTGATT’’ın dünya ticaretini ın dünya ticaretini serbestleştirme mekanizmasıserbestleştirme mekanizması

Üyel ülkeler arasında belirli aralıklarla yapılan çok yanlı tarife görüşmeleri yoluyla yürütüyordu.

Görüşme tekniği “karşılıklı ödün” (reciprocity) ilkesi olmuştur. Yani belirli malların önemli ihracatçısı olan ülke veya ülke grupları

başlıca ticaret ortaklarından, onlara sattıkları mallar üzerinde gümrük indirimleri talep ederler, karşı tarafa, onlar da kendi mallarından ödün verirler.

GATT görüşmelerinde asıl pazarlıklar ABD ile AB ve Japonya gibi ülkeler veya ülke grupları arasında yapılmıştır.

Belli başlı ithalatçı ve ihracatçılar arasında sağlanan tarife uzlaşmaları daha sonra genel bir tarife anlaşmasıyla tüm üyelere yaygınlaştırılmıştır.

Karşılıklı ödün ilkesinin bir istisnası az gelişmiş ülkelerle ilgiliydi. Urugvay rauduna kadar bunlar karşılık olarak bir tarife indiriminde bulunmadan ödünlerden yaralanıyorlardı. Bu raunddan sonra onlar da sürece katılmıştır.

21


GATT ve ticaret görüşmeleriGATT ve ticaret görüşmeleri

1947 yılında Cenevrede yapılan ilk toplantı ile birlikte gerçekleştirilen GATT görüşmelerinin sayısı sekizdir.

Önceki görüşmeler özellikle ABD ve Batı Avrupa ülkeleri arasında yoğunlaşıyordu. Sonradan buna Japonya da katıldı.

Zamanla bölgesel ekonomik gruplar oluşmuş ve bu gruplar toplantılara tek bir sözcü ile katılmışlardır (AB, EFTA, Nordik Topluluğu ve ASEAN).

Kennedy Görüşmelerile tarife indirimleri tek tek maddeler üzerinde değil, tüm tarifeler üzerinde belirli oranlardan yapılması yöntemi benimsendi.

22



GATT KONFERANSLARIGATT KONFERANSLARI

Toplantı Süresi1. İlk konferans, Cenevre, İsviçre

2. İkinci konferans, Annecy, Fransa

3. Üçüncü konferans, Torquay, İngiltere

4. Dördüncü konferans, Cenevre, İsviçre

5. Dillon Görüşmeleri, Cenvere, İsviçre

6. Kennedy Görüşmeleri, Cenevre, İsviçre

7. Tokyo Görüşmeleri, Cenevre, İsviçre

8. Uruguay Görüşmeleri, Punta del Este, Uruguay

1947

1949

1950-1951

1955-1956

1961-1962

1964-1967

1974-1979

1986-1994

23


24



İlk toplantılarda yalnız sanayi ürünleri ele alınmış ve tarife indirimleri üzerinde durulmuştur. Zamanla bu alanda sınırlı bir ilerleme oldu. Örneğin, Kennedy Görüşmelerinde dampinge karşı Anti-Damping Kodu benimsenmiş, Tokyo Görüşmelerinde de ilk kez tarife dışı engeller konusu tartışılmıştır.

En kapsamlı Uruguay Görüşmelerinde ise mal ticaretine ek olarak, hizmet ticareti, sınai ve fikri mülkiyet haklarının korunması ve tarımsal sübvansiyonlarla diğer tarife dışı araçlar tartışılmıştır.

25


Çeşitli GATT politika ve uygulamalarıÇeşitli GATT politika ve uygulamaları

Koruma Aracı Olarak Gümrük Tarifelerinin Tercih Edilmesi• Yani tarife kotadan daha üstündür.

GATT ve “Haksız Rekabet” Uygulamaları• GATT 1947’de yer almış,

• Dampinge karşı anti-damping vergisi yetkisi verilmiştir.

• İhracat subvansiyonlarına karşı ithalatçı ülkenin telafi edici vergi uygulama hakkı verilmiştir.

• Tokyo Görüşmelerinde Anti-Damping Kodu ve Sübvansiyonlar ve Telafi Edici Vergiler Kodu benimsenmiştir.

26


Çeşitli GATT politika ve uygulamalarıÇeşitli GATT politika ve uygulamaları

GATT ve Çevre Korunması• Cevre konusunda GATT politikalarına önemli çapta

eleştiri yapılmıştır.

• Çevre konusu Uruguay Görüşmelerinde ele alınsa da bir karara varılamamıştır.

GATT ve Yeni Korumacılık Akımı• Bir üye ülkenin ihracatı, ithalatçı üye ülkede ciddi bir

zarara yol açıyor veya böyle bir tehlike doğuruyorsa, bu durumda ithalatçı ülke hükümeti iç piyasasını korumak amacıyla kısıtlayıcı önlemler alma hakkına sahip olmuştur.

27


Uruguay Görüşmeleri ve DTÖ sonrasıUruguay Görüşmeleri ve DTÖ sonrası

1986 Eylül ayında Uruguay’ın Punta del Este kentinde başlamış ve 15 Nisan 1994’de Fas’ın Marakeş kentinde 125 ülkenin nihai anlaşmayı imzalamasıyla sonuçlanmıştır.

Başlanğıçta görüşmelerin dört yıl sürmesi planlanmıştı. Ancak, tarımsal sübvansiyonların kaldırılması konusunda ABD ile AB (özellikle Fransa) arasında çıkan görüş ayrılıkları nedeniyle dört yıl daha uzandı.

Burada tarımsal subvansiyonlarla birlikte hizmet ticaretinin serbestleştirilmesi ilk kez tartışılmışdır.

Ayrıca tarife ve tarife dışı engellerin kaldırılarak yeni korumacılığın yayılışının önlenmesi, fikri ve sınai mülkiyet haklarının korunması ve resmi ihalelerde yerel firmalar lehine konulan ayrıcalıkların giderilmesi, diğer önemli konular arasında yer almıştır.

28



Uruguay Görüşmelerinin diğer bir sonucu da DTÖ’nün kurulmasıdır.

Görüşmelerde GATT 47 szleşmesine değişiklik yapılmış ve bu şekilde oluşan GATT 94 DTÖ’nün kapsamına alınmıştır.

29



Görüşmelerde elde edilen sonuçları aşağıdaki biçimde özetlemek mümkündür:• Sanayi Malları Üzerindeki Gümrük Tarifeleri

- Gelişmiş ülkeler sanayi ürünleri üzerindeki tarifelerde yeniden ortalama %34 dolayında bir indirim yapmayı kabül ettiler. Böylece bu alandaki tarife oranı Urugvay öncesi %4.7’den Uruguay sonrasındaki indirimlerle %3’e düşürülmüş olacaktır.

• Gönüllü İhracat Kısıtlamaları- Genellikle “gri alan önlemleri” de denen gönüllü ihracat kısıtlamaları veya

iç piyasa düzenlenmesi anlaşmaları gibi önlemler 4 yıllık bir süre içerisinde kaldırılacaktır.

• Az Gelişmiş Ülkeler- Az gelişmiş ülkelere bağlayıcı tarife indirimleri öngörülmüştür.

• Tarım- Tarımla ilgili taahhütler üç grupta toplanmıştır: pazara giriş, iç destekler ve

ihracattaki sübvansiyonlar.

30


Uruguay Görüşmeleri ve DTÖ sonrasıUruguay Görüşmeleri ve DTÖ sonrasıUruguay Görüşmeleri ve DTÖ sonrasıUruguay Görüşmeleri ve DTÖ sonrası

NİHAİ SENETNİHAİ SENET == [29[29 AnlaşmaAnlaşma ++ MutabakatMutabakat metinlerimetinleri]]

Türkiye DTÖ’nün kurucu üyesi olarak Nihai Senet’in Türkiye DTÖ’nün kurucu üyesi olarak Nihai Senet’in onay işlemlerini 1995 yılında tamamlamıştıronay işlemlerini 1995 yılında tamamlamıştır

NİHAİ SENETNİHAİ SENET == [29[29 AnlaşmaAnlaşma ++ MutabakatMutabakat metinlerimetinleri]]

Türkiye DTÖ’nün kurucu üyesi olarak Nihai Senet’in Türkiye DTÖ’nün kurucu üyesi olarak Nihai Senet’in onay işlemlerini 1995 yılında tamamlamıştıronay işlemlerini 1995 yılında tamamlamıştır

31


Nihai Senet

DTÖ’yü Kuran AnlaşmaDTÖ’yü Kuran Anlaşma EK 1A Mal Ticaretine İlişkin Anlaşmalar (GATT 94)EK 1A Mal Ticaretine İlişkin Anlaşmalar (GATT 94)

• Tarım AnlaşmasıTarım Anlaşması• Sağlık Önlemleri AnlaşmasıSağlık Önlemleri Anlaşması• Tekstil ve Giyim AnlaşmasıTekstil ve Giyim Anlaşması• Ticarette Teknik Engeller AnlaşmasıTicarette Teknik Engeller Anlaşması• Ticaretle Bağlantılı Yatırım Tedbirleri AnlaşmasıTicaretle Bağlantılı Yatırım Tedbirleri Anlaşması• Anti-Damping AnlaşmasıAnti-Damping Anlaşması• Gümrük Kıymetinin Belirlenmesi AnlaşmasıGümrük Kıymetinin Belirlenmesi Anlaşması• Sevk Öncesi İnceleme AnlaşmasıSevk Öncesi İnceleme Anlaşması• Menşe Kuralları AnlaşmasıMenşe Kuralları Anlaşması• İthalat Lisansları Anlaşmasıİthalat Lisansları Anlaşması• Sübvansiyonlar ve Telafi Edici Önlemler AnlaşmasıSübvansiyonlar ve Telafi Edici Önlemler Anlaşması• Korunma Önlemleri AnlaşmasıKorunma Önlemleri Anlaşması

32


Nihai Senet

EK 1B Hizmetler Ticareti Genel Anlaşması (GATS)EK 1B Hizmetler Ticareti Genel Anlaşması (GATS)• GATS’ın içerdiği sektörler: hava taşımacılığı, mali hizmetler, GATS’ın içerdiği sektörler: hava taşımacılığı, mali hizmetler,

denizcilik hizmetleri, telekomünikasyon, turizm, sağlık, eğitim, denizcilik hizmetleri, telekomünikasyon, turizm, sağlık, eğitim, mesleki hizmetler ve benzeri sektörlermesleki hizmetler ve benzeri sektörler

EK 1C Fikri Mülkiyet Hakları Anlaşması (TRIPS)EK 1C Fikri Mülkiyet Hakları Anlaşması (TRIPS) EK 2 Anlaşmazlıkların Halli Kural ve Prosedürlerine İlişkin Mutabakat EK 2 Anlaşmazlıkların Halli Kural ve Prosedürlerine İlişkin Mutabakat

MetniMetni EK 3 Ticaret Politikalarının Gözden Geçirilmesi (TPRM)EK 3 Ticaret Politikalarının Gözden Geçirilmesi (TPRM) EK 4 Çoklu Anlaşmalar EK 4 Çoklu Anlaşmalar

++ Diğer Bakanlar Konferansı Kararları ve Uzlaşma Metinleri Diğer Bakanlar Konferansı Kararları ve Uzlaşma Metinleri

33



• Tekstil ve Giyim Sektörü- Bu mallar üzerindeki, Çok Elyaflılar Anlaşmasına dayanılarak konulan ihracat

kotaları 10 yıllık bir sürede daha az kısıtlayıcı olan tarifelere dönüştürülecek ve bu sürede tarifeler de %25 oranında indirilecektir.

• Hizmetler Ticareti- Hizmetler alanında liberalleşmeyi gerçekleştirmek üzere Hizmetler Ticareti Genel

Anlaşması (General Agreement on Trade inServices –GATS) kabül edilmiştir.• Sınai ve Fikri Mülkiyet Hakları

- 1967 Paris Anlaşması, 1971 Bern Anlaşması, Roma Anlaşması ve ilgili diğer anlaşmalar kabül edilmekte ve üye ülkelerin uyacakları bazı standartlar konulmaktadır.

• Miktar Kısıtlamaları- Kural dışı olarak belirli durumlarda uygulanabilecek miktar kısıtlamalarının

sanayileşmiş ülkelerde 2 yıl, gelişmekte olan ülkelerde 5 yıl içinde kaldırılması öngörülmüştür.

• Ticaret Politikalarının Gözden Geçirme Mekanizması (TPRM)- İlk kez bu çerçevede çalışacak bir organa yer verilmiştir.

• Ticaretle İlişkili Yatırım Önlemleri- İmalat sanayideki yabancı sermaye işletmelerinin uymak zorunda oldukları yerel

malzeme kullanma veya ihrcat yapma gibi zorunlulukları da aşamalı biçimde kaldırılmaktadır.

34


Anlaşmazlıkların Halli Mekanizması

Etkin ve efektif olarak işlemektedir “Negative consensus” ilkesi Süreç, otomatik olarak işlemekte ve tek başına bir

üyenin sistemi tıkaması mümkün olmamaktadır Yalnızca üye ülkelerarası uyuşmazlıklar için uygulanır Yaptırım gücü: alınan kararlar bağlayıcıdır

0

1

2

3

4

5

6

7

8

1948 1957 1966 1975 1984 1993 2002

GATT ’48 DTÖ ’95

DTÖ(DTÖ( WTO WTO) ile dünya ticareti) ile dünya ticaretiDünya ticaret hacmiDünya ticaret hacmi 1948–2003 1948–2003

ABŞ ABŞ $ tr$ trlln, cn, cari fiyatlarlaari fiyatlarla

1997

DAHA fazla ticaret? Tabi ki, ancak …… İSTİKRARA DİKKAT >

Eğer % 67 Eğer % 67 silinmiştirsəsilinmiştirsə

İlk adım İlk adım görüşmedirgörüşmedir..

Nerelerdese görüşmeler yapılır ve sonuçlar elde edilir.Nerelerdese görüşmeler yapılır ve sonuçlar elde edilir. Öyle bir yerdir ki, Öyle bir yerdir ki, hükümetlerhükümetler kendi ticaret kendi ticaret sorunlarını görüşmek içinsorunlarını görüşmek için

müracat etmektedirler.müracat etmektedirler.

DTÖ yalnız ticareti DTÖ yalnız ticareti liberalleştirmemektedir. liberalleştirmemektedir. Bazen kuralar ticari Bazen kuralar ticari baryerleri baryerleri desteklemektedir– desteklemektedir– Örneğin. Tüketicileri Örneğin. Tüketicileri himaye etme veya himaye etme veya hastalığa önleme.hastalığa önleme.

DTÖDTÖ

Skip >>>

37


DTÖ (DTÖ (The World Trade OrganizationThe World Trade Organization))

The World Trade OrganizationCentre William Rappard

rue de Lausanne 154CH–1211 Geneva 21

Switzerland

Tel: +41 (0)22 739 51 11Fax: +41 (0)22 739 54 58

email: [email protected]: www.wto.org

38


KaynaklarKaynaklar

P. Krugman and M. Obstfeld, International Economics: Theory and Policy, Seventh Edition Pearson – Addison Weasley.

H. Seyidoğlu, Uluslararası İktisat: Teori, Politika ve Uygulama, XV. Baskı, İstanbul, 2008.

R. Karluk, Uluslararası Ekonomi: Teori ve Politika, VI. Baskı, İstanbul, 2009.

www.wto.org

I X . BÖLÜM DERS NOTLARI: DÜNYA TİCARETİNİN SERBESTLEŞTİRİLMESİ VE KÜRESEL TİCARET

Documents

Transcript of I X . BÖLÜM DERS NOTLARI: DÜNYA TİCARETİNİN SERBESTLEŞTİRİLMESİ VE KÜRESEL TİCARET