i konkurencja - michal.ejdys.plmichal.ejdys.pl/nauka/nfsv4.pdf · NFSv4 – plany i implementacja...

72
NFSv4 NFSv4 i konkurencja i konkurencja 9 grudnia 2004 9 grudnia 2004

Transcript of i konkurencja - michal.ejdys.plmichal.ejdys.pl/nauka/nfsv4.pdf · NFSv4 – plany i implementacja...

Page 1: i konkurencja - michal.ejdys.plmichal.ejdys.pl/nauka/nfsv4.pdf · NFSv4 – plany i implementacja Testy wydajnościowe NFSv4 Aspiracje NFSv4 NFS i inni – porównanie. ... (@CITI)

NFSv4NFSv4i konkurencjai konkurencja

9 grudnia 20049 grudnia 2004

Page 2: i konkurencja - michal.ejdys.plmichal.ejdys.pl/nauka/nfsv4.pdf · NFSv4 – plany i implementacja Testy wydajnościowe NFSv4 Aspiracje NFSv4 NFS i inni – porównanie. ... (@CITI)

9 grudnia 2004 2

Plan prezentacjiPlan prezentacji

Projekt NFS i krótko o NFSv3Projekt NFS i krótko o NFSv3

NFSv4 – plany i implementacjaNFSv4 – plany i implementacja

Testy wydajnościowe NFSv4Testy wydajnościowe NFSv4

Aspiracje NFSv4Aspiracje NFSv4

NFS i inni – porównanieNFS i inni – porównanie

Page 3: i konkurencja - michal.ejdys.plmichal.ejdys.pl/nauka/nfsv4.pdf · NFSv4 – plany i implementacja Testy wydajnościowe NFSv4 Aspiracje NFSv4 NFS i inni – porównanie. ... (@CITI)

9 grudnia 2004 3

Historia projektuHistoria projektu

Produkt Sun MicrosystemsProdukt Sun MicrosystemsProjekt prosty i przenośnyProjekt prosty i przenośnyWersje:Wersje:

1: nie ujrzała światła dziennego1: nie ujrzała światła dziennego2: wydana w 19852: wydana w 19853: wydana w 19943: wydana w 19944:4:

prace trwają od połowy ’90prace trwają od połowy ’90RFC(3010) z 12.2000RFC(3010) z 12.2000RFC(3530) z 04.2003RFC(3530) z 04.2003

Page 4: i konkurencja - michal.ejdys.plmichal.ejdys.pl/nauka/nfsv4.pdf · NFSv4 – plany i implementacja Testy wydajnościowe NFSv4 Aspiracje NFSv4 NFS i inni – porównanie. ... (@CITI)

9 grudnia 2004 4

Historia projektu (cd)Historia projektu (cd)

NFS <= 3:NFS <= 3:Specyfikacja - SunSpecyfikacja - Sun

Implementacja – chętniImplementacja – chętni

NFS 4:NFS 4:Specyfikacja – IETF Specyfikacja – IETF (Internet Engineering Task Force)(Internet Engineering Task Force)

Implementacja - chętniImplementacja - chętni

Page 5: i konkurencja - michal.ejdys.plmichal.ejdys.pl/nauka/nfsv4.pdf · NFSv4 – plany i implementacja Testy wydajnościowe NFSv4 Aspiracje NFSv4 NFS i inni – porównanie. ... (@CITI)

9 grudnia 2004 5

NFSv3NFSv3

Przezroczystość dostępuPrzezroczystość dostępu

Przezroczystość położeniaPrzezroczystość położenia

Przezroczystość awariiPrzezroczystość awarii

Page 6: i konkurencja - michal.ejdys.plmichal.ejdys.pl/nauka/nfsv4.pdf · NFSv4 – plany i implementacja Testy wydajnościowe NFSv4 Aspiracje NFSv4 NFS i inni – porównanie. ... (@CITI)

9 grudnia 2004 6

NFSv3 (cd)NFSv3 (cd)

RPC i XDRRPC i XDRBezstanowy serwerBezstanowy serwer

Klient identyfikuje się przy każdym odwołaniu Klient identyfikuje się przy każdym odwołaniu do serwerado serweraOperacje idempotentneOperacje idempotentneBufor klienta aktualizowany przez klientaBufor klienta aktualizowany przez klienta

Bufor serweraBufor serweraBuforowany odczytBuforowany odczytZapis natychmiastowyZapis natychmiastowy

Page 7: i konkurencja - michal.ejdys.plmichal.ejdys.pl/nauka/nfsv4.pdf · NFSv4 – plany i implementacja Testy wydajnościowe NFSv4 Aspiracje NFSv4 NFS i inni – porównanie. ... (@CITI)

9 grudnia 2004 7

NFSv3: co przeszkadza?NFSv3: co przeszkadza?

NFS = Network File SystemNFS = Network File System

NFS NFS ≈≈ Not For Speed Not For Speedls -lls -l

Niedoskonały bufor klientaNiedoskonały bufor klienta

NFS NFS ≈≈ Not For Security Not For SecurityŁatwo podsłuchaćŁatwo podsłuchać

Łatwo się podszyćŁatwo się podszyć

Negocjowany port montowaniaNegocjowany port montowania

Page 8: i konkurencja - michal.ejdys.plmichal.ejdys.pl/nauka/nfsv4.pdf · NFSv4 – plany i implementacja Testy wydajnościowe NFSv4 Aspiracje NFSv4 NFS i inni – porównanie. ... (@CITI)

9 grudnia 2004 8

Page 9: i konkurencja - michal.ejdys.plmichal.ejdys.pl/nauka/nfsv4.pdf · NFSv4 – plany i implementacja Testy wydajnościowe NFSv4 Aspiracje NFSv4 NFS i inni – porównanie. ... (@CITI)

9 grudnia 2004 9

NFSv4: forma projektuNFSv4: forma projektu

Opracowywanie specyfikacji: IETFOpracowywanie specyfikacji: IETF

Implementacja:Implementacja:Kto chce, w szczególności:Kto chce, w szczególności:

Center for Information Technology IntegrationCenter for Information Technology Integrationna na University of MichiganUniversity of Michigan, wspierane przez, wspierane przez

Sun MicrosystemsSun Microsystems

Network ApplianceNetwork Appliance

RFC => publiczne debatowanieRFC => publiczne debatowaniem.in. m.in. NAS Industry ConferenceNAS Industry Conference

Bake-A-Thon Bake-A-Thon (@CITI)(@CITI)

Page 10: i konkurencja - michal.ejdys.plmichal.ejdys.pl/nauka/nfsv4.pdf · NFSv4 – plany i implementacja Testy wydajnościowe NFSv4 Aspiracje NFSv4 NFS i inni – porównanie. ... (@CITI)

9 grudnia 2004 10

Page 11: i konkurencja - michal.ejdys.plmichal.ejdys.pl/nauka/nfsv4.pdf · NFSv4 – plany i implementacja Testy wydajnościowe NFSv4 Aspiracje NFSv4 NFS i inni – porównanie. ... (@CITI)

9 grudnia 2004 11

Page 12: i konkurencja - michal.ejdys.plmichal.ejdys.pl/nauka/nfsv4.pdf · NFSv4 – plany i implementacja Testy wydajnościowe NFSv4 Aspiracje NFSv4 NFS i inni – porównanie. ... (@CITI)

9 grudnia 2004 12

NFSv4: priorytetyNFSv4: priorytety

SzybkośćSzybkość

BezpieczeństwoBezpieczeństwo

SzybkośćSzybkość

BezpieczeństwoBezpieczeństwo

SzybkośćSzybkość

BezpieczeństwoBezpieczeństwo

Page 13: i konkurencja - michal.ejdys.plmichal.ejdys.pl/nauka/nfsv4.pdf · NFSv4 – plany i implementacja Testy wydajnościowe NFSv4 Aspiracje NFSv4 NFS i inni – porównanie. ... (@CITI)

9 grudnia 2004 13

NFSv4: główne założeniaNFSv4: główne założenia

Globalna przestrzeń nazw zasobówGlobalna przestrzeń nazw zasobów

Przezroczystość:Przezroczystość:LokalizacjiLokalizacji

Migracji i replikacjiMigracji i replikacji

Skalowalność:Skalowalność:Unikanie scentralizowanych usługUnikanie scentralizowanych usług

Przerzucanie zadań na klientówPrzerzucanie zadań na klientów

Modularność i przenośnośćModularność i przenośność

Page 14: i konkurencja - michal.ejdys.plmichal.ejdys.pl/nauka/nfsv4.pdf · NFSv4 – plany i implementacja Testy wydajnościowe NFSv4 Aspiracje NFSv4 NFS i inni – porównanie. ... (@CITI)

9 grudnia 2004 14

NFSv4: główne założenia (cd)NFSv4: główne założenia (cd)

Czytanie wyłączne: bardzo częsteCzytanie wyłączne: bardzo częste

Czytanie jednoczesne: częstoCzytanie jednoczesne: często

Pisanie wyłączne: nieczęstoPisanie wyłączne: nieczęsto

Pisanie jednoczesne: bardzo rzadkiePisanie jednoczesne: bardzo rzadkie

Page 15: i konkurencja - michal.ejdys.plmichal.ejdys.pl/nauka/nfsv4.pdf · NFSv4 – plany i implementacja Testy wydajnościowe NFSv4 Aspiracje NFSv4 NFS i inni – porównanie. ... (@CITI)

9 grudnia 2004 15

NFSv4: umiędzynarodowienieNFSv4: umiędzynarodowienie

Zastąpiono 7-bitowe ASCII/8-bitowe Latin Zastąpiono 7-bitowe ASCII/8-bitowe Latin I standardem UTF-8I standardem UTF-8

Page 16: i konkurencja - michal.ejdys.plmichal.ejdys.pl/nauka/nfsv4.pdf · NFSv4 – plany i implementacja Testy wydajnościowe NFSv4 Aspiracje NFSv4 NFS i inni – porównanie. ... (@CITI)

9 grudnia 2004 16

NFSv4: serwer – udostępnianieNFSv4: serwer – udostępnianie

Administrator określa udostępniane Administrator określa udostępniane katalogikatalogi

Serwer buduje wirtualne drzewo z Serwer buduje wirtualne drzewo z udostępnianymi katalogamiudostępnianymi katalogami

Serwer udostępnia uchwyt do korzenia Serwer udostępnia uchwyt do korzenia drzewa eksportowanych katalogówdrzewa eksportowanych katalogów

Page 17: i konkurencja - michal.ejdys.plmichal.ejdys.pl/nauka/nfsv4.pdf · NFSv4 – plany i implementacja Testy wydajnościowe NFSv4 Aspiracje NFSv4 NFS i inni – porównanie. ... (@CITI)

9 grudnia 2004 17

NFSv4: NFSv4: pseudofspseudofsFS serwera pseudofs serwera

Page 18: i konkurencja - michal.ejdys.plmichal.ejdys.pl/nauka/nfsv4.pdf · NFSv4 – plany i implementacja Testy wydajnościowe NFSv4 Aspiracje NFSv4 NFS i inni – porównanie. ... (@CITI)

9 grudnia 2004 18

NFSv4: przestrzeń nazw - klientNFSv4: przestrzeń nazw - klient

Klient odnajduje za pomocą DNS Klient odnajduje za pomocą DNS lokalizację serwera z zasobemlokalizację serwera z zasobem

Klient wykonuję operację PUTROOTFHKlient wykonuję operację PUTROOTFH

Klient może przeglądać zawartość Klient może przeglądać zawartość serweraserwera

Page 19: i konkurencja - michal.ejdys.plmichal.ejdys.pl/nauka/nfsv4.pdf · NFSv4 – plany i implementacja Testy wydajnościowe NFSv4 Aspiracje NFSv4 NFS i inni – porównanie. ... (@CITI)

9 grudnia 2004 19

NFSv4: NFSv4: /nfs/nfs

/nfs /nfs początkowo pustypoczątkowo pusty

cd /nfs/mimuw.edu.pl/home/jsem/me201258cd /nfs/mimuw.edu.pl/home/jsem/me201258

Serwer jest lokalizowany, klient podłącza Serwer jest lokalizowany, klient podłącza się i wchodzi do odpowiedniego katalogusię i wchodzi do odpowiedniego katalogu

Po sukcesie w Po sukcesie w /nfs/nfs mieć będziemy mieć będziemy podkatalog podkatalog mimuw.edu.plmimuw.edu.pl

Page 20: i konkurencja - michal.ejdys.plmichal.ejdys.pl/nauka/nfsv4.pdf · NFSv4 – plany i implementacja Testy wydajnościowe NFSv4 Aspiracje NFSv4 NFS i inni – porównanie. ... (@CITI)

9 grudnia 2004 20

NFSv4: AutoFS i AutomountNFSv4: AutoFS i Automount

AutoFS AutoFS (FS w jądrze) (FS w jądrze) monitoruje i przekazujemonitoruje i przekazuje

Automount Automount (user-level deamon)(user-level deamon) inicjuje podłączanie inicjuje podłączanie

AutoFS sprząta nie używane wpisyAutoFS sprząta nie używane wpisy

Page 21: i konkurencja - michal.ejdys.plmichal.ejdys.pl/nauka/nfsv4.pdf · NFSv4 – plany i implementacja Testy wydajnościowe NFSv4 Aspiracje NFSv4 NFS i inni – porównanie. ... (@CITI)

9 grudnia 2004 21

NFSv4: alternatywne lokalizacjeNFSv4: alternatywne lokalizacje

Katalogi na serwerach NFSv4 mogą mieć Katalogi na serwerach NFSv4 mogą mieć dołączone informacje:dołączone informacje:

jak odnaleźć jak odnaleźć informacje o położeniuinformacje o położeniu replik replikldap://ldapserver/lookup-keyldap://ldapserver/lookup-key

dns://lookup-namedns://lookup-name

file://pathname/lookup-namefile://pathname/lookup-name

SERVER REDIRECTSERVER REDIRECTserver://hostname:/path [mount-options]server://hostname:/path [mount-options]

Wybór serwera pozostawiony jest Wybór serwera pozostawiony jest klientowi (Automount)klientowi (Automount)

Page 22: i konkurencja - michal.ejdys.plmichal.ejdys.pl/nauka/nfsv4.pdf · NFSv4 – plany i implementacja Testy wydajnościowe NFSv4 Aspiracje NFSv4 NFS i inni – porównanie. ... (@CITI)

9 grudnia 2004 22

NFSv4: replikacjeNFSv4: replikacje

RFC mówi: tylko zasoby tylko-do-odczytuRFC mówi: tylko zasoby tylko-do-odczytu

CITI mówi: replikacja dla każdegoCITI mówi: replikacja dla każdego

RSYNC do uzgadniania kopiiRSYNC do uzgadniania kopii

Page 23: i konkurencja - michal.ejdys.plmichal.ejdys.pl/nauka/nfsv4.pdf · NFSv4 – plany i implementacja Testy wydajnościowe NFSv4 Aspiracje NFSv4 NFS i inni – porównanie. ... (@CITI)

9 grudnia 2004 23

NFSv4: replikacje a aktualizacjeNFSv4: replikacje a aktualizacje

Serwer, który otrzymał żądanie zmiany Serwer, który otrzymał żądanie zmiany replikowanego pliku/katalogu, zakazuje replikowanego pliku/katalogu, zakazuje pozostałym serwerom oferowania zasobupozostałym serwerom oferowania zasobu

Page 24: i konkurencja - michal.ejdys.plmichal.ejdys.pl/nauka/nfsv4.pdf · NFSv4 – plany i implementacja Testy wydajnościowe NFSv4 Aspiracje NFSv4 NFS i inni – porównanie. ... (@CITI)

9 grudnia 2004 24

NFSv4: replikacjaNFSv4: replikacjavs. zmiany plikówvs. zmiany plików

Page 25: i konkurencja - michal.ejdys.plmichal.ejdys.pl/nauka/nfsv4.pdf · NFSv4 – plany i implementacja Testy wydajnościowe NFSv4 Aspiracje NFSv4 NFS i inni – porównanie. ... (@CITI)

9 grudnia 2004 25

NFSv4: replikacjaNFSv4: replikacjavs. zmiany katalogówvs. zmiany katalogów

Page 26: i konkurencja - michal.ejdys.plmichal.ejdys.pl/nauka/nfsv4.pdf · NFSv4 – plany i implementacja Testy wydajnościowe NFSv4 Aspiracje NFSv4 NFS i inni – porównanie. ... (@CITI)

9 grudnia 2004 26

NFSv4: replikacja - konfilktyNFSv4: replikacja - konfilkty

Wygrywa ten, który zastopuje więcej Wygrywa ten, który zastopuje więcej serwerówserwerów

Temat będzie jeszcze eksplorowany przez Temat będzie jeszcze eksplorowany przez CITICITI

Konflikt – gdy dwa serwery w tym samym Konflikt – gdy dwa serwery w tym samym czasie zakazują udostępnianiaczasie zakazują udostępniania

Page 27: i konkurencja - michal.ejdys.plmichal.ejdys.pl/nauka/nfsv4.pdf · NFSv4 – plany i implementacja Testy wydajnościowe NFSv4 Aspiracje NFSv4 NFS i inni – porównanie. ... (@CITI)

9 grudnia 2004 27

NFSv4: replikacja – awarieNFSv4: replikacja – awarie

Klient, który chciał pisać/pisał wykrywa Klient, który chciał pisać/pisał wykrywa awarię serwera i zgłasza to do FDR awarię serwera i zgłasza to do FDR (Failure (Failure Detection and Resolution Program)Detection and Resolution Program)

Jeśli replikacja była wstrzymana wszędzie – Jeśli replikacja była wstrzymana wszędzie – wznawia ją i informuje klienta o awariiwznawia ją i informuje klienta o awarii

Jeśli replikacja była wstrzymana gdzieniegdzie Jeśli replikacja była wstrzymana gdzieniegdzie – wybiera dla klienta nowy serwer – wybiera dla klienta nowy serwer podstawowy i reaktywuje procespodstawowy i reaktywuje proces

Awaria – gdy serwer przestanie odpowiadaćAwaria – gdy serwer przestanie odpowiadać

Page 28: i konkurencja - michal.ejdys.plmichal.ejdys.pl/nauka/nfsv4.pdf · NFSv4 – plany i implementacja Testy wydajnościowe NFSv4 Aspiracje NFSv4 NFS i inni – porównanie. ... (@CITI)

9 grudnia 2004 28

NFSv4: replikacja – awarie (cd)NFSv4: replikacja – awarie (cd)

Dodatkowy problem: rozdzielenie sieci.Dodatkowy problem: rozdzielenie sieci.

Jeśli którykolwiek z serwerów (nie Jeśli którykolwiek z serwerów (nie podstawowych) stanie się niedostępnypodstawowych) stanie się niedostępny

=> wszystkie pozostałe przechodzą => wszystkie pozostałe przechodzą w tryb tylko-do-odczytuw tryb tylko-do-odczytu

Page 29: i konkurencja - michal.ejdys.plmichal.ejdys.pl/nauka/nfsv4.pdf · NFSv4 – plany i implementacja Testy wydajnościowe NFSv4 Aspiracje NFSv4 NFS i inni – porównanie. ... (@CITI)

9 grudnia 2004 29

NFSv4: proceduryNFSv4: procedury

Podstawa: RPC + XDRPodstawa: RPC + XDR

Nowe operacje (Nowe operacje (OPENOPEN, , CLOSECLOSE))

Tylko dwie procedury:Tylko dwie procedury:NULLNULL – kontrolna – kontrolna

COMPOUNDCOMPOUND – wywołanie złożone – wywołanie złożoneGrupuje potencjalnie wiele zapytańGrupuje potencjalnie wiele zapytań

Przetwarzane przez serwer Przetwarzane przez serwer do pierwszego błędudo pierwszego błędu

Odpowiedź składa się z grupy rezultatówOdpowiedź składa się z grupy rezultatów

Page 30: i konkurencja - michal.ejdys.plmichal.ejdys.pl/nauka/nfsv4.pdf · NFSv4 – plany i implementacja Testy wydajnościowe NFSv4 Aspiracje NFSv4 NFS i inni – porównanie. ... (@CITI)

9 grudnia 2004 30

NFSv4: tłumaczenie ścieżekNFSv4: tłumaczenie ścieżek

NFSv3: przesłać całą scieżkę czy po NFSv3: przesłać całą scieżkę czy po kawałeczku?kawałeczku?

NFSv4: możemy przesłać całą i NFSv4: możemy przesłać całą i analizować po kawałeczku!analizować po kawałeczku!

Page 31: i konkurencja - michal.ejdys.plmichal.ejdys.pl/nauka/nfsv4.pdf · NFSv4 – plany i implementacja Testy wydajnościowe NFSv4 Aspiracje NFSv4 NFS i inni – porównanie. ... (@CITI)

9 grudnia 2004 31

NFSv4: aktywny uchwytNFSv4: aktywny uchwyt

Większość operacji wymaga uchwytuWiększość operacji wymaga uchwytu

Serwer pamięta Serwer pamięta aktywny uchwytaktywny uchwyt

Operacje nie zwracają uchwytu tylko Operacje nie zwracają uchwytu tylko aktualizują aktualizują aktywnyaktywny

GETFHGETFH, , SAVEFHSAVEFH

Page 32: i konkurencja - michal.ejdys.plmichal.ejdys.pl/nauka/nfsv4.pdf · NFSv4 – plany i implementacja Testy wydajnościowe NFSv4 Aspiracje NFSv4 NFS i inni – porównanie. ... (@CITI)

9 grudnia 2004 32

NFSv4: wygasły uchwytNFSv4: wygasły uchwyt

NFSv3: stałe uchwytyNFSv3: stałe uchwytyŁatwe zarządzanieŁatwe zarządzanie

Nieprzenośne rozwiązanieNieprzenośne rozwiązanie

NFSv4: nietrwałe uchwytyNFSv4: nietrwałe uchwytySerwer NFS sam zarządza ważnością Serwer NFS sam zarządza ważnością uchwytówuchwytów

Gwarancja niezawodnościGwarancja niezawodności

Page 33: i konkurencja - michal.ejdys.plmichal.ejdys.pl/nauka/nfsv4.pdf · NFSv4 – plany i implementacja Testy wydajnościowe NFSv4 Aspiracje NFSv4 NFS i inni – porównanie. ... (@CITI)

9 grudnia 2004 33

NFSv4: blokadyNFSv4: blokady

Blokady zakresoweBlokady zakresowe

Mandatory locksMandatory locks (zgodne z Windows) (zgodne z Windows)

Rezerwacja zasobuRezerwacja zasobu

Page 34: i konkurencja - michal.ejdys.plmichal.ejdys.pl/nauka/nfsv4.pdf · NFSv4 – plany i implementacja Testy wydajnościowe NFSv4 Aspiracje NFSv4 NFS i inni – porównanie. ... (@CITI)

9 grudnia 2004 34

NFSv4: identyfikatoryNFSv4: identyfikatory

clientidclientid – jednoznacznie identyfikuje – jednoznacznie identyfikuje klienta i jego wcielenieklienta i jego wcielenie

stateidstateid – identyfikuje stan blokad pliku – identyfikuje stan blokad pliku

Page 35: i konkurencja - michal.ejdys.plmichal.ejdys.pl/nauka/nfsv4.pdf · NFSv4 – plany i implementacja Testy wydajnościowe NFSv4 Aspiracje NFSv4 NFS i inni – porównanie. ... (@CITI)

9 grudnia 2004 35

NFSv4: atrybutyNFSv4: atrybuty

Podział na:Podział na:obowiązkowe (8: typ obiektu, rozmiar)obowiązkowe (8: typ obiektu, rozmiar)

zalecane (25)zalecane (25)

Named attributesNamed attributes – ukryty katalog z – ukryty katalog z atrybutamiatrybutami

Page 36: i konkurencja - michal.ejdys.plmichal.ejdys.pl/nauka/nfsv4.pdf · NFSv4 – plany i implementacja Testy wydajnościowe NFSv4 Aspiracje NFSv4 NFS i inni – porównanie. ... (@CITI)

9 grudnia 2004 36

NFSv4: delegacjeNFSv4: delegacje

Przy operacji OPEN serwer może Przy operacji OPEN serwer może przekazać klientowi delegację, o ile:przekazać klientowi delegację, o ile:

nikt inny nie piszenikt inny nie pisze

klient przyjmuje komunikaty zwrotne klient przyjmuje komunikaty zwrotne (callback)(callback)

Gdy delegacje nie są dostępne – cache po Gdy delegacje nie są dostępne – cache po staremustaremu

The fastest packet is the one never sentThe fastest packet is the one never sentBrian PawlowskiBrian Pawlowski

Page 37: i konkurencja - michal.ejdys.plmichal.ejdys.pl/nauka/nfsv4.pdf · NFSv4 – plany i implementacja Testy wydajnościowe NFSv4 Aspiracje NFSv4 NFS i inni – porównanie. ... (@CITI)

9 grudnia 2004 37

NFSv4: bezpieczeństwoNFSv4: bezpieczeństwo

Page 38: i konkurencja - michal.ejdys.plmichal.ejdys.pl/nauka/nfsv4.pdf · NFSv4 – plany i implementacja Testy wydajnościowe NFSv4 Aspiracje NFSv4 NFS i inni – porównanie. ... (@CITI)

9 grudnia 2004 38

NFSv4: NFSv4: RPCSEC_GSSRPCSEC_GSS + + GSS_APIGSS_API

RPCSEC_GSS+GSS_APIRPCSEC_GSS+GSS_API umożliwia: umożliwia:autentykacjęautentykację

sprawdzanie integralności danychsprawdzanie integralności danych

zapewnienie prywatnościzapewnienie prywatności

Aplikacja przy tworzeniu wywołania Aplikacja przy tworzeniu wywołania RPCRPC tworzy tworzy kontekstkontekst połączenia: połączenia:

mechanizm bezpieczeństwamechanizm bezpieczeństwa

QOP – QOP – Quality of ProtectionQuality of Protection

typ usługityp usługi

Page 39: i konkurencja - michal.ejdys.plmichal.ejdys.pl/nauka/nfsv4.pdf · NFSv4 – plany i implementacja Testy wydajnościowe NFSv4 Aspiracje NFSv4 NFS i inni – porównanie. ... (@CITI)

9 grudnia 2004 39

NFSv4: GSS_APINFSv4: GSS_API

Niezależny od protokołu komunikacji Niezależny od protokołu komunikacji interfejs zapewniający bezpieczeństwointerfejs zapewniający bezpieczeństwo

GSS_API pośredniczy między GSS_API pośredniczy między implementacjami implementacjami mechanizmówmechanizmów a a aplikacjamiaplikacjami

Warstwa komunikacyjna przekazuje Warstwa komunikacyjna przekazuje żetony, generowane i odczytywane przez żetony, generowane i odczytywane przez GSS_API po obu stronachGSS_API po obu stronach

Page 40: i konkurencja - michal.ejdys.plmichal.ejdys.pl/nauka/nfsv4.pdf · NFSv4 – plany i implementacja Testy wydajnościowe NFSv4 Aspiracje NFSv4 NFS i inni – porównanie. ... (@CITI)

9 grudnia 2004 40

NFSv4: Kerberos VNFSv4: Kerberos V

Kerberos V wymaga sieci znających się Kerberos V wymaga sieci znających się serwerówserwerów

Klient dostaje od swojego centrum Klient dostaje od swojego centrum dystrybucji kluczy (KDC) biletdystrybucji kluczy (KDC) bilet

Klient posługuje się biletem w komunikacji Klient posługuje się biletem w komunikacji z docelową aplikacjąz docelową aplikacją

Page 41: i konkurencja - michal.ejdys.plmichal.ejdys.pl/nauka/nfsv4.pdf · NFSv4 – plany i implementacja Testy wydajnościowe NFSv4 Aspiracje NFSv4 NFS i inni – porównanie. ... (@CITI)

9 grudnia 2004 41

NFSv4: Kerberos V (cd)NFSv4: Kerberos V (cd)

Efekty wymiany danych pomiędzy KDC a Efekty wymiany danych pomiędzy KDC a Klientem oraz Klientem a Serwerem:Klientem oraz Klientem a Serwerem:

Tylko KDC, Klient i Serwer znają klucz sesjiTylko KDC, Klient i Serwer znają klucz sesji

Serwer ma gwarancję, że biletem posługuje Serwer ma gwarancję, że biletem posługuje się jego właścicielsię jego właściciel

Serwer aplikacji nie musi autoryzować Serwer aplikacji nie musi autoryzować klientów – wystarczy, że zna się z KDC klientaklientów – wystarczy, że zna się z KDC klienta

Page 42: i konkurencja - michal.ejdys.plmichal.ejdys.pl/nauka/nfsv4.pdf · NFSv4 – plany i implementacja Testy wydajnościowe NFSv4 Aspiracje NFSv4 NFS i inni – porównanie. ... (@CITI)

9 grudnia 2004 42

NFSv4: LIPKEYNFSv4: LIPKEY

LIPKEY =LIPKEY = A Low Infrastructure Public Key MechanismA Low Infrastructure Public Key Mechanism

Zapewnia bezpieczne połączenie klient-serwer a Zapewnia bezpieczne połączenie klient-serwer a nie weryfikację tożsamościnie weryfikację tożsamości

Od serwera wymaga:Od serwera wymaga:wydania certyfikatuwydania certyfikatu

Od klienta wymaga:Od klienta wymaga:posiadania klucza publicznego serweraposiadania klucza publicznego serwera

Page 43: i konkurencja - michal.ejdys.plmichal.ejdys.pl/nauka/nfsv4.pdf · NFSv4 – plany i implementacja Testy wydajnościowe NFSv4 Aspiracje NFSv4 NFS i inni – porównanie. ... (@CITI)

9 grudnia 2004 43

NFSv4: bezpieczeństwoNFSv4: bezpieczeństwo

Serwer i klient mogą negocjować poziom Serwer i klient mogą negocjować poziom zabezpieczeńzabezpieczeń

Kerberos V i LIPKEY – wymagane w każdej Kerberos V i LIPKEY – wymagane w każdej implementacji serwera/klientaimplementacji serwera/klienta

SECINFOSECINFO – klient może uzyskać listę – klient może uzyskać listę mechanizmów obsługiwanych przez serwermechanizmów obsługiwanych przez serwer

Page 44: i konkurencja - michal.ejdys.plmichal.ejdys.pl/nauka/nfsv4.pdf · NFSv4 – plany i implementacja Testy wydajnościowe NFSv4 Aspiracje NFSv4 NFS i inni – porównanie. ... (@CITI)

9 grudnia 2004 44

NFSv4-Linux: status implementacjiNFSv4-Linux: status implementacji

>= wersja jądraFunkcjonalność

2.6.9 (klient)

2.6.10 (serwer)

Delegowanie

2.6.7Kerberos V

2.6.4Blokady

2.6.4Podstawowe operacje

Page 45: i konkurencja - michal.ejdys.plmichal.ejdys.pl/nauka/nfsv4.pdf · NFSv4 – plany i implementacja Testy wydajnościowe NFSv4 Aspiracje NFSv4 NFS i inni – porównanie. ... (@CITI)

9 grudnia 2004 45

NFSv4: nad czym się pracuje NFSv4: nad czym się pracuje (kernel 2.6.10)(kernel 2.6.10)

Bezpieczeństwo:Bezpieczeństwo:RPCSEC_GSS – prywatnośćRPCSEC_GSS – prywatność

SECINFOSECINFO

Delegacje – serwerDelegacje – serwer

ACLACL

Named attributesNamed attributes

Nietrwałe uchwytyNietrwałe uchwyty

Page 46: i konkurencja - michal.ejdys.plmichal.ejdys.pl/nauka/nfsv4.pdf · NFSv4 – plany i implementacja Testy wydajnościowe NFSv4 Aspiracje NFSv4 NFS i inni – porównanie. ... (@CITI)

9 grudnia 2004 46

NFSv4: testyNFSv4: testy

Implementacja NFS ciągle nie jest stabilnaImplementacja NFS ciągle nie jest stabilna

Nie można w pełni testować Nie można w pełni testować (niezaimplementowane delegowanie!)(niezaimplementowane delegowanie!)

Można testować fragmentami: jak nowa Można testować fragmentami: jak nowa funkcjonalność wpływa na wydajnośćfunkcjonalność wpływa na wydajność

Page 47: i konkurencja - michal.ejdys.plmichal.ejdys.pl/nauka/nfsv4.pdf · NFSv4 – plany i implementacja Testy wydajnościowe NFSv4 Aspiracje NFSv4 NFS i inni – porównanie. ... (@CITI)

9 grudnia 2004 47

NFSv4: opis testówNFSv4: opis testów

Testowano prototypową implementację na Testowano prototypową implementację na University of MichiganUniversity of Michigan jesienią 2003 jesienią 2003

Testowano głównie pod kątem narzutów Testowano głównie pod kątem narzutów przy replikacjiprzy replikacji

Warunki:Warunki:100 Mbitowy LAN100 Mbitowy LAN

Linux 2.5.68Linux 2.5.68

Page 48: i konkurencja - michal.ejdys.plmichal.ejdys.pl/nauka/nfsv4.pdf · NFSv4 – plany i implementacja Testy wydajnościowe NFSv4 Aspiracje NFSv4 NFS i inni – porównanie. ... (@CITI)

9 grudnia 2004 48

Testy NFSv4:Testy NFSv4:odnajdywanie położenia replikodnajdywanie położenia replik

0.007 msSERVER REDIRECT

13.1 msFILE

12.3 msLDAP

1.49 msDNS TXT RR

CzasSposób uzyskiwania informacji

Wnioski:Wnioski: zmierzony czas jest do zaakceptowania, tym zmierzony czas jest do zaakceptowania, tym bardziej, że operacja jest wykonywana przy pierwszym bardziej, że operacja jest wykonywana przy pierwszym dostępie do obiektudostępie do obiektu

Page 49: i konkurencja - michal.ejdys.plmichal.ejdys.pl/nauka/nfsv4.pdf · NFSv4 – plany i implementacja Testy wydajnościowe NFSv4 Aspiracje NFSv4 NFS i inni – porównanie. ... (@CITI)

9 grudnia 2004 49

Testy NFSv4: otwieranie do zapisuTesty NFSv4: otwieranie do zapisu

0.00398 s0.000503 s1 + 2

0.00392 s0.000421 s1 + 1

0.00349 s0 s1

Odpowiedź serwera

Wstrzymanie udostępniania

replik

Repliki

Wnioski:Wnioski: replikacja nie powoduje opóźnień przy operacji replikacja nie powoduje opóźnień przy operacji OPENOPEN

Page 50: i konkurencja - michal.ejdys.plmichal.ejdys.pl/nauka/nfsv4.pdf · NFSv4 – plany i implementacja Testy wydajnościowe NFSv4 Aspiracje NFSv4 NFS i inni – porównanie. ... (@CITI)

9 grudnia 2004 50

Testy NFSv4:Testy NFSv4:zamykanie po zapisiezamykanie po zapisie

0.692 s0.000461 s0.687 s 1 + 2

0.649 s0.000386 s0.644 s1 + 1

0.00413 s0 s0 s1

Odpowiedź serwera

Włączenie replikacji

Dystrybucja zmian

Repliki

Wnioski: Wnioski: być może RSYNC nie był najlepszym pomysłem...być może RSYNC nie był najlepszym pomysłem...

Page 51: i konkurencja - michal.ejdys.plmichal.ejdys.pl/nauka/nfsv4.pdf · NFSv4 – plany i implementacja Testy wydajnościowe NFSv4 Aspiracje NFSv4 NFS i inni – porównanie. ... (@CITI)

9 grudnia 2004 51

NFSv4: aspiracjeNFSv4: aspiracjeWANWAN

Globalna przestrzeń nazw użytkownikówGlobalna przestrzeń nazw użytkowników

Wymagany minimalny poziom Wymagany minimalny poziom bezpieczeństwabezpieczeństwa

OgniomurkoprzyjaznośćOgniomurkoprzyjazność

Page 52: i konkurencja - michal.ejdys.plmichal.ejdys.pl/nauka/nfsv4.pdf · NFSv4 – plany i implementacja Testy wydajnościowe NFSv4 Aspiracje NFSv4 NFS i inni – porównanie. ... (@CITI)

9 grudnia 2004 52

NFSv4: aspiracjeNFSv4: aspiracjeA common Internet file systemA common Internet file system

Ściąganie danychŚciąganie danychLepszy niż FTP (bezpieczeństwo)Lepszy niż FTP (bezpieczeństwo)

Lepszy niż HTTP (wznawianie)Lepszy niż HTTP (wznawianie)

Komercyjne serwery kopii zapasowychKomercyjne serwery kopii zapasowych

Dyski InternetoweDyski Internetowe

Ewolucja celówEwolucja celów

Page 53: i konkurencja - michal.ejdys.plmichal.ejdys.pl/nauka/nfsv4.pdf · NFSv4 – plany i implementacja Testy wydajnościowe NFSv4 Aspiracje NFSv4 NFS i inni – porównanie. ... (@CITI)

9 grudnia 2004 53

OpenAFSOpenAFS

1984 – na 1984 – na Carnegie-Mellon University Carnegie-Mellon University powstajepowstaje AFS AFS

1998 – projekt zostaje skomercjalizowany 1998 – projekt zostaje skomercjalizowany i trafia do IBMi trafia do IBM

2000 – IBM decyduje się udostępnić AFS 2000 – IBM decyduje się udostępnić AFS w ramach OpenSourcew ramach OpenSource

Projekt rozwija sięProjekt rozwija się

Page 54: i konkurencja - michal.ejdys.plmichal.ejdys.pl/nauka/nfsv4.pdf · NFSv4 – plany i implementacja Testy wydajnościowe NFSv4 Aspiracje NFSv4 NFS i inni – porównanie. ... (@CITI)

9 grudnia 2004 54

OpenAFS – założeniaOpenAFS – założenia

Mnóstwo, mnóstwo ruchliwych klientówMnóstwo, mnóstwo ruchliwych klientów

Pliki raczej małePliki raczej małe

Przeważnie tylko czytamyPrzeważnie tylko czytamy

Jeśli piszemy to tylko myJeśli piszemy to tylko my

Page 55: i konkurencja - michal.ejdys.plmichal.ejdys.pl/nauka/nfsv4.pdf · NFSv4 – plany i implementacja Testy wydajnościowe NFSv4 Aspiracje NFSv4 NFS i inni – porównanie. ... (@CITI)

9 grudnia 2004 55

OpenAFS - realizacjaOpenAFS - realizacja

Sieć zorganizowana w komórki (domeny), Sieć zorganizowana w komórki (domeny), klastry a dane w wolumenyklastry a dane w wolumeny

Klient pracuje na lokalnych kopiach plikówKlient pracuje na lokalnych kopiach plików

Serwer – Serwer – obietnice powiadomieniaobietnice powiadomienia

Swobodna migracja wolumenówSwobodna migracja wolumenów

Możliwość replikacjiMożliwość replikacji

Globalna przestrzeń nazw (Globalna przestrzeń nazw (/afs/afs))

Każdy serwer wie wszystko o Każdy serwer wie wszystko o lokalizacjachlokalizacjach

Page 56: i konkurencja - michal.ejdys.plmichal.ejdys.pl/nauka/nfsv4.pdf · NFSv4 – plany i implementacja Testy wydajnościowe NFSv4 Aspiracje NFSv4 NFS i inni – porównanie. ... (@CITI)

9 grudnia 2004 56

OpenAFS vs NFSv4OpenAFS vs NFSv4

przenośność

nietrudna instalacji

przenośność (klient)

migracje i replikacjemigracje i replikacje

skalowalność

NFSv4OpenAFS

Page 57: i konkurencja - michal.ejdys.plmichal.ejdys.pl/nauka/nfsv4.pdf · NFSv4 – plany i implementacja Testy wydajnościowe NFSv4 Aspiracje NFSv4 NFS i inni – porównanie. ... (@CITI)

9 grudnia 2004 57

Page 58: i konkurencja - michal.ejdys.plmichal.ejdys.pl/nauka/nfsv4.pdf · NFSv4 – plany i implementacja Testy wydajnościowe NFSv4 Aspiracje NFSv4 NFS i inni – porównanie. ... (@CITI)

9 grudnia 2004 58

Słówko o systemie CodaSłówko o systemie Coda

Potomek AFSPotomek AFSŻywy projekt prowadzony przez Żywy projekt prowadzony przez Carnegie Carnegie Mellon UniversityMellon UniversityZałożenia:Założenia:

Małe plikiMałe plikiSerwery bardzo awaryjneSerwery bardzo awaryjneRaczej bez współzawodnictwa w pisaniuRaczej bez współzawodnictwa w pisaniu

Dołączony do jądra 2.4.0Dołączony do jądra 2.4.0Ogromne problemy wydajnościoweOgromne problemy wydajnościowe

Page 59: i konkurencja - michal.ejdys.plmichal.ejdys.pl/nauka/nfsv4.pdf · NFSv4 – plany i implementacja Testy wydajnościowe NFSv4 Aspiracje NFSv4 NFS i inni – porównanie. ... (@CITI)

9 grudnia 2004 59

Page 60: i konkurencja - michal.ejdys.plmichal.ejdys.pl/nauka/nfsv4.pdf · NFSv4 – plany i implementacja Testy wydajnościowe NFSv4 Aspiracje NFSv4 NFS i inni – porównanie. ... (@CITI)

9 grudnia 2004 60

OceanstoreOceanstore

Zupełnie inne podejście: zbudowanie Zupełnie inne podejście: zbudowanie globalnej przestrzeni do przechowywania globalnej przestrzeni do przechowywania danych (stąd nazwa)danych (stąd nazwa)Biliony użytkowników (10Biliony użytkowników (101010 x 10,000 plików) x 10,000 plików)Ogromna sieć (komercyjnych) serwerówOgromna sieć (komercyjnych) serwerów

Wykupujemy dostępWykupujemy dostępPublikujemy plikiPublikujemy plikiZaszyfrowane dane rozprowadzane są po sieciZaszyfrowane dane rozprowadzane są po sieciMamy bezpieczeństwo danych i szybki dostępMamy bezpieczeństwo danych i szybki dostęp

Page 61: i konkurencja - michal.ejdys.plmichal.ejdys.pl/nauka/nfsv4.pdf · NFSv4 – plany i implementacja Testy wydajnościowe NFSv4 Aspiracje NFSv4 NFS i inni – porównanie. ... (@CITI)

9 grudnia 2004 61

Oceanstore (cd)Oceanstore (cd)

Warstwa introspekcyjnaWarstwa introspekcyjnaŚledzi zapotrzebowanie na dane, steruje Śledzi zapotrzebowanie na dane, steruje migracją i replikacjąmigracją i replikacją

Lokalizacja obiektów (TAPESTRY)Lokalizacja obiektów (TAPESTRY)Próbujemy probabilistyczniePróbujemy probabilistycznie

Ew. deterministycznieEw. deterministycznie

Wersjonowanie plików i rozgłaszanie Wersjonowanie plików i rozgłaszanie aktualizacji (sesji pracy z plikiem)aktualizacji (sesji pracy z plikiem)

deep archival storagedeep archival storage

Page 62: i konkurencja - michal.ejdys.plmichal.ejdys.pl/nauka/nfsv4.pdf · NFSv4 – plany i implementacja Testy wydajnościowe NFSv4 Aspiracje NFSv4 NFS i inni – porównanie. ... (@CITI)

9 grudnia 2004 62

Oceanstore (cd)Oceanstore (cd)

JavaJava

Pond – instalacja prototypowej Pond – instalacja prototypowej implementacjiimplementacji

230,000 linii kodu230,000 linii kodu

Świetne wyniki przy czytaniuŚwietne wyniki przy czytaniu

Gorsze przy pisaniuGorsze przy pisaniu

Page 63: i konkurencja - michal.ejdys.plmichal.ejdys.pl/nauka/nfsv4.pdf · NFSv4 – plany i implementacja Testy wydajnościowe NFSv4 Aspiracje NFSv4 NFS i inni – porównanie. ... (@CITI)

9 grudnia 2004 63

Oceanstore vs NFSv4Oceanstore vs NFSv4

Różne celeRóżne cele

Różne zastosowaniaRóżne zastosowania

Oba potrzebneOba potrzebne

Page 64: i konkurencja - michal.ejdys.plmichal.ejdys.pl/nauka/nfsv4.pdf · NFSv4 – plany i implementacja Testy wydajnościowe NFSv4 Aspiracje NFSv4 NFS i inni – porównanie. ... (@CITI)

9 grudnia 2004 64

Page 65: i konkurencja - michal.ejdys.plmichal.ejdys.pl/nauka/nfsv4.pdf · NFSv4 – plany i implementacja Testy wydajnościowe NFSv4 Aspiracje NFSv4 NFS i inni – porównanie. ... (@CITI)

9 grudnia 2004 65

CIFS/SMBCIFS/SMB

Microsoft: Microsoft: Common Internet File SystemCommon Internet File System aka aka Server Message BlockServer Message Block

Korzenie sięgają lat 80-tychKorzenie sięgają lat 80-tych

...i dają o sobie znać...i dają o sobie znać7 równolegle funkcjonujących wersji7 równolegle funkcjonujących wersji

ponad 100 poleceń, nierzadko pokrewnychponad 100 poleceń, nierzadko pokrewnych

Ma swoją Linuxową/Unixową implementacjęMa swoją Linuxową/Unixową implementacjęOpening Windows to a Wider WorldOpening Windows to a Wider World

Page 66: i konkurencja - michal.ejdys.plmichal.ejdys.pl/nauka/nfsv4.pdf · NFSv4 – plany i implementacja Testy wydajnościowe NFSv4 Aspiracje NFSv4 NFS i inni – porównanie. ... (@CITI)

9 grudnia 2004 66

Page 67: i konkurencja - michal.ejdys.plmichal.ejdys.pl/nauka/nfsv4.pdf · NFSv4 – plany i implementacja Testy wydajnościowe NFSv4 Aspiracje NFSv4 NFS i inni – porównanie. ... (@CITI)

9 grudnia 2004 67

CIFS/SMB (cd)CIFS/SMB (cd)

Siłą rzeczy niezwykle popularnySiłą rzeczy niezwykle popularny

...ale ciekawy...ale ciekawyCommand batchingCommand batching (grupowanie poleceń) (grupowanie poleceń)

Opportunistic lockingOpportunistic locking

File change notificationFile change notification

Page 68: i konkurencja - michal.ejdys.plmichal.ejdys.pl/nauka/nfsv4.pdf · NFSv4 – plany i implementacja Testy wydajnościowe NFSv4 Aspiracje NFSv4 NFS i inni – porównanie. ... (@CITI)

9 grudnia 2004 68

Przyszłość CIFSPrzyszłość CIFS

Microsoft zapewne uśmierci CIFSMicrosoft zapewne uśmierci CIFSMicrosoft stracił kontrolę nad serweramiMicrosoft stracił kontrolę nad serwerami

Protokół zbyt złożony i drogi w rozwijaniuProtokół zbyt złożony i drogi w rozwijaniu

Microsoft ma swoje sposobyMicrosoft ma swoje sposobyWprowadzenie WinFSWprowadzenie WinFS

Zalecenie przepięcia się na nowy systemZalecenie przepięcia się na nowy system

Licencjonowanie specyfikacji WinFSLicencjonowanie specyfikacji WinFS

Page 69: i konkurencja - michal.ejdys.plmichal.ejdys.pl/nauka/nfsv4.pdf · NFSv4 – plany i implementacja Testy wydajnościowe NFSv4 Aspiracje NFSv4 NFS i inni – porównanie. ... (@CITI)

9 grudnia 2004 69

WinFSWinFS

"WinFS" is the code name for the next "WinFS" is the code name for the next generation storage system generation storage system

Miał być nowy, bazować na SQLServerMiał być nowy, bazować na SQLServer

A może będzie bazować na NTFS?A może będzie bazować na NTFS?

Miał być w LonghornMiał być w Longhorn

Ale nie będzieAle nie będzie

Page 70: i konkurencja - michal.ejdys.plmichal.ejdys.pl/nauka/nfsv4.pdf · NFSv4 – plany i implementacja Testy wydajnościowe NFSv4 Aspiracje NFSv4 NFS i inni – porównanie. ... (@CITI)

9 grudnia 2004 70

WinFS – co wiadomoWinFS – co wiadomo

WinFS = wolumeny, foldery, przedmiotyWinFS = wolumeny, foldery, przedmioty

Folder = kolekcja (wirtualna lub fizyczna) Folder = kolekcja (wirtualna lub fizyczna) przedmiotówprzedmiotów

Przedmiot = dokument wraz z Przedmiot = dokument wraz z metadanymimetadanymi

Wyszukiwanie oparte na Wyszukiwanie oparte na OPathOPath

WinFS będzie dominowaćWinFS będzie dominować

Page 71: i konkurencja - michal.ejdys.plmichal.ejdys.pl/nauka/nfsv4.pdf · NFSv4 – plany i implementacja Testy wydajnościowe NFSv4 Aspiracje NFSv4 NFS i inni – porównanie. ... (@CITI)

9 grudnia 2004 71

Wielkie porównanieWielkie porównanie

++--sieć globalna

++--aut. migracje i replikacje

++-+WAN

--++LAN

++-+bezpieczeństwo

--++spójność

OceanstoreOpenAFSCIFSNFSv4

Page 72: i konkurencja - michal.ejdys.plmichal.ejdys.pl/nauka/nfsv4.pdf · NFSv4 – plany i implementacja Testy wydajnościowe NFSv4 Aspiracje NFSv4 NFS i inni – porównanie. ... (@CITI)

9 grudnia 2004 72

PodsumowaniePodsumowanie

Skala mikro (uczelnia, firma, korporacja):Skala mikro (uczelnia, firma, korporacja): NFSv4NFSv4

Skala makro (e-dyski, ftp, nowe www):Skala makro (e-dyski, ftp, nowe www):OceanstoreOceanstore

OpenAFSOpenAFS