Hyrje në Partneritetet Publiko Private

Hyrje në Partneritetet Publiko Private Doracak për Pjesëmarrës Nëntor 2012, Versioni 2

Ky Doracak për Pjesëmarrës është përgatitur nga Departamentin Qendror për Partneritetet Publiko Private. Asnjë pjesë e këtij botimi nuk guxon të riprodhohet, të ruhet ose të bartet me mjete elektronike, ose të fotokopjohet pa lejen paraprake të Departamentit Qendror për Partneritete Publiko Private – Ministria e Financave.

Republika e Kosovës

Republika Kosova - Republic of Kosovo Qeveria - Vlada – Government

Ministria e Financave Ministarstvo za Finansije – Ministry of Finance

DQPPP Hyrje-2

TABELA E PËRMBAJTJES

HYRJE NË PROGRAM Pasqyrë ....................................................................................................................................................1

Objektivat Mësimore ........................................................................................................................................................... 1 Rreth këtij programi............................................................................................................................... 2

Instruktori .......................................................................................................................................................................... 2 Pjesëmarrësit ....................................................................................................................................................................... 2 Pjesëmarrja në trajnim......................................................................................................................................................... 2

Hyrje në Partneritetet Publiko Private – Njoftim me Programin .......................................................... 3 Moduli 1 – Konceptet kyçe për PPP .................................................................................................................................... 3 Moduli 2 – Korniza ligjore dhe Institucionale për PPP në Kosovë ........................................................................................ 3 Moduli 3 – Fazat dhe procedurat e PPP-ve në Kosovë ......................................................................................................... 3 Moduli 4 – Faza 1. Përzgjedhja e Projekteve të PPP-së dhe Studimi i Para-Fizibilitetit ..................................................... 3 Moduli 5 – Faza 2. Përgatitja e studimit të fizibilitetit, draft kontratës dhe draft dokumenteve të tenderit për PPP-në ........ 3 Moduli 6 - Faza III - Implementimi i PPP tenderëve........................................................................................................ 4 Moduli 7- Procedurat e fazës së IV ..................................................................................................................................... 4

Përmbledhje ........................................................................................................................................... 5

MODULI 1 Konceptet kyqe për PPP

Pasqyrë ................................................................................................................................................... 1

Objektivat Mësimor .................................................................................................................................. 1 Historiku i PPP-ve ................................................................................................................................. 2 Ushtrim: Historiku i PPP-ve ................................................................................................................. 6 Çka janë Partneritetet Publiko Private? ................................................................................................. 7 Ushtrim: Çka janë PPP-të ..................................................................................................................... 9 Llojet e PPP-ve ..................................................................................................................................... 10 Ushtrim: Dallimi ndërmjet PPP-ve dhe Prokurimit Publik (tradicional) ........................................... 13 Arsyeshmëria e PPP-ve ........................................................................................................................ 14 Ushtrim: Arsyeshmëria e PPP-ve ........................................................................................................ 16 Përmbledhje ......................................................................................................................................... 17

DQPPP Hyrje-3

MODULI 2 Korniza ligjore dhe Institucionale për PPP në Kosovë Pasqyrë ................................................................................................................................................... 1

Objektivat Mësimore ................................................................................................................................. 1 Direktiva për politikën lidhur me Partneritet Publiko-Private .............................................................. 2 Korniza ligjore për PPP-të ..................................................................................................................... 2

Ushtrimi 1: Identifikimi i pjesëve kyçe të ligjit PPP.......................................................................................... 6 Roli i akterëve kryesor institucional ...................................................................................................... 8

Ushtrimi nr. 2: Identifikimi i roleve të akterëve kyç institucional për një PPP ........................................................ 10

MODULI 3 Fazat dhe procedurat e PPPPasqyrë ................................................................................................................................................... 1

Objektivat Mësimor .................................................................................................................................. 1 Fazat e ciklit jetësor të PPP-ve .............................................................................................................. 2

Faza 1: Përzgjedhja e Projektit PPP dhe studimi i para-fizibilitetit ...................................................................... 3 Faza 2: Studimi i fizibilitetit të PPP, draft-kontrata dhe Përgaditja e draft-dokumenteve të tenderit .............................. 3 Faza 3: Zbatimi i procesit të tenderit të PPP................................................................................................... 4 Faza 4: Menaxhimi i kontratës PPP dhe monitorimi i performancës ..................................................................... 4

Ushtrim: Fazat e ciklit jetësor të PPP-ve .............................................................................................. 5 Roli dhe përgjegjësitë e akterëve të ndryshëm gjatë fazave të ciklit jetësor të PPP-ve ......................... 6 Ushtrim: Roli dhe përgjegjësitë e akterëve të ndryshëm gjatë fazave të ciklit jetësor të PPP-ve ......... 8 Përmbledhje ........................................................................................................................................... 9

DQPPP Hyrje-4

MODULI 4 Procedurat e fazës së IPasqyrë ...................................................................................................................................................

Objektivat Mësimore ................................................................................................................................FAZA I ...................................................................................................................................................Përzgjedhja e projektit PPP, studimi i para-fizibilitetit dhe shqyrtimi nga departamenti i PPP-së: ....

Procedura 1.1 - Zgjedhja e projekteve të përshtatshme kandidate për PPP nga Autoriteti Publik ................................Udhëzime: ............................................................................................................................................................

Procedura 1.2 - Përfundimi i studimit të para-fizibilitetit nga Autoriteti Publik .......................................................Procedura 1.3 – Shqyrtimi i Studimit të para-fizibilitetit nga DQPPP ................................................................SHEMBULLI 1 ................................................................................................................................

Përmbledhje .........................................................................................................................................

MODULI 5: Procedurat e fazës së II

Pasqyrë ................................................................................................................................................... 1 Objektivat Mësimore ................................................................................................................................. 1

FAZA 2 - Përgatitja e studimit të fizibilitetit, draft kontratës dhe draft dokumenteve të tenderit për PPP-në ................................................................................................................................................... 2

Procedura 1 – Themelimi i ekipit menaxhimit të projektit të PPP-se ..................................................................... 4 Procedura 2 – Pranimi i këshilltarëve me përvojë për PPP-të ............................................................................... 4 Procedura 3 – Konsultimet me palët e interest për projektin e PPP-së .................................................................... 4 Ushtrimi 1 Procedurat fillestare.................................................................................................................... 6 Procedura 4 – Studimi i Fizibiliteit ............................................................................................................. 7 Ushtrimi 2 Studimi i Fizibilitetit dhe Ndarja e rreziqeve ................................................................................. 13 Ushtrimi 3: Vlera për Para ...................................................................................................................... 16 Procedura 5– Përgatitja e Draft Kontratës (ve) për PPP ................................................................................... 17 Procedura 6 –Përgatitja e draft-dokumenteve të tenderit të PPP: ......................................................................... 18 Procedura 7 – Shqyrtimi i studimit të fizibilitetit të PPP-së, draftit të kontratës së PPP-së dhe draftit të dokumenteve të tenderit të PPP-së nga Departamenti i PPP-së dhe Komiteti i PPP-së ............................................................................ 19 Ushtrimi 4: Përgatitja e Draft Dokumenteve dhe Roli i DQPPP dhe KPPP ........................................................ 21

Përmbledhje ......................................................................................................................................... 22

DQPPP Hyrje-5

MODULI 6: Procedurat e fazës së III Pasqyrë ....................................................................................................................................................1

Objektivat Mësimore ........................................................................................................................................................... 1 Hapat dhe procedurat e fazës së tretë të ciklit jetësor të PPP-ve .......................................................... 2

Ushtrimi 1: ......................................................................................................................................................................... 6 Shpallja e Kërkesës për Kualifikim (KPK), Pranimin dhe Vlerësimin e Kualifikimeve për PPP, dhe Shpallja e listës së shkurtër të Ofertuesve të Para-kualifikuar ............................................................... 7

Shpallja e KPK dhe Pranimi i Dokumenteve të Kualifikimit: .............................................................................................. 7 Shpallja e Draft Kërkesës për Propozime (KPP) dhe Përgjigja ndaj Pyetjeve dhe Kërkesave të Ofertuesve për Sqarime dhe Modifikime ............................................................................................... 9 Ushtrimi nr .2 ........................................................................................................................................ 11 Krijimi i Komisionit për Vlerësimin e Tenderit për PPP ...................................................................... 12 Vlerësimi nga Komisioni Vlerësues për PPP i Ofertave Teknike dhe Ligjore dhe Shpallja e Rezultateve............................................................................................................................................................... 12 Vlerësimi nga Komisioni për Vlerësim e Ofertave Financare të PPP dhe të dhe Shpallja e Ofertuesit të Zgjedhur për PPP ................................................................................................................................. 13 Negocimi i kontratës së PPP dhe vendosja e inicialeve në kontratë nga Autoriteti Publik dhe Partneri Privat ..................................................................................................................................................... 13 Shqyrtimi dhe Miratimi/Refuzimi nga Komiteti i PPP Kontratës Përfundimtare për PPP ................ 14 Krijimi i Ekipit për Menaxhimin e Kontratës së PPP (Njësia për Menaxhimin e Projektit) ............... 14 Përmbledhje .......................................................................................................................................... 16

MODULI 7 Procedurat e fazës së IV Pasqyrë ....................................................................................................................................................1

Objektivat Mësimore ........................................................................................................................................................... 1 Monitorimi i përmbylljes Financiare nga ana e Ekipit Menaxhues të Projektit PPP ........................... 2 Monitorimi i Kontratave PPP ................................................................................................................ 4

Ushtrimi: Monitorimi i Kontratave PPP ............................................................................................................................ 6 Rishikimi dhe ri-negocimi i Kontratave PPP ........................................................................................ 7

Ushtrim: Rishikimi dhe ri-negocimi i Kontratave PP ........................................................................................................... 7 Menaxhimi i përmbylljes së Kontratës PPP .......................................................................................... 9

Ushtrim: Menaxhimi i përmbylljes së Kontratës PPP ....................................................................................................... 11 Përmbledhje .......................................................................................................................................... 11

DQPPP Hyrje-6

Republika e Kosovës Republika Kosova - Republic of Kosovo

Qeveria - Vlada - Government

Ministria e Financave Ministarstvo Finasija – Ministry of Finance

Departamenti Qendror për Partneritetet Publiko Private - Centralni Departman za Javno Privatna Partnerstva - Central

Department for Public Private Partnerships

Hyrje në Kurs

Asnjë pjesë e këtij publikimi nuk mund të riprodhohet, të ruhet në një sistem rikthimi, ose të bartet në çfarëdo forme, ose edhe në formë elektronike, mekanike, me fotokopjim, regjistrim, apo formë tjetër pa lejen paraprake të Departamentit Qendror për Partneritet Publiko Privat – Ministria e Financave.

DQPPP TEP

HYRJE NË PROGRAM Pasqyrë ....................................................................................................................................................1

Objektivat Mësimore ........................................................................................................................................................... 1 Rreth këtij programi............................................................................................................................... 2

Instruktori .......................................................................................................................................................................... 2 Pjesëmarrësit ....................................................................................................................................................................... 2 Pjesëmarrja në trajnim......................................................................................................................................................... 2

Hyrje në Partneritetet Publiko Private – Njoftim me Programin .......................................................... 3 Moduli 1 – Konceptet kyçe për PPP .................................................................................................................................... 3 Moduli 2 – Korniza ligjore dhe Institucionale për PPP në Kosovë ........................................................................................ 3 Moduli 3 – Fazat dhe procedurat e PPP-ve në Kosovë ......................................................................................................... 3 Moduli 4 – Faza 1. Përzgjedhja e Projekteve të PPP-së dhe Studimi i Para-Fizibilitetit ..................................................... 3 Moduli 5 – Faza 2. Përgatitja e studimit të fizibilitetit, draft kontratës dhe draft dokumenteve të tenderit për PPP-në ........ 3 Moduli 6 - Faza III - Implementimi i PPP tenderëve........................................................................................................ 4 Moduli 7- Procedurat e fazës së IV ..................................................................................................................................... 4

Përmbledhje ........................................................................................................................................... 5

DQPPP Hyrje-1

Pasqyrë Qëllimi i këtij kursi dy ditor është të shpjegojë çështjet kryesore që ndërlidhen me PPP-të në Kosovë, duke filluar nga konceptet kyçe, akterët dhe rolet e tyre, si dhe përshkrimin e fazave dhe proceduarave të parapara me Ligjin për PPP dhe direktivat e aprovuara nga Komiteti për Partneritet Publiko Privat. Kursi është përgatitur shprehimisht për zyrtarët e autoriteteve publike të Kosovës, mirëpo, mund të jetë i dobishëm edhe për të punësuarit e tjerë nëpër institucione dhe organizata që kanë të bëjnë me projekte PPP.

Objektivat Mësimore Me përfundimin e këtij kursi mbi partneritetet publiko private, ju do të jeni në gjendje të:

Shpjegoni konceptet kyçe për PPP. Përshkruani kornizën ligjore dhe institucionale për PPP në Kosovë Identifikoni fazat dhe procedurat e PPP-ve në Kosovë Përshkruani procedurat e fazës së I Përshkruani procedurat e fazës së II Përshkruani procedurat e fazës së III Përshkruani procedurat e fazës së IV

DQPPP Hyrje-2

Rreth këtij programi Gjatë secilit modul, ju do të përdorni këtë libër si një udhëzues mbi materien që do të trajtohet gjatë programit trajnues. Ai përmban përkufizime të termave dhe koncepteve, ushtrime dhe udhëzime për realizimin e atyre ushtrimeve, detyra, pyetje për diskutim dhe shembuj praktik.

Instruktori Në trajnim, instruktori do të jetë ndërmjetësuesi i juaj në procesin mësimor. Roli i instruktorit është për të siguruar që ambienti në trajnim të mbështet procesin mësimor. Gjatë kursit do të përdoren metodologji të ndryshme si prezantime, shembuj , ushtrime, diskutime simulime si dhe aktivitete të cilat kanë për qëllim njoftimin sa më të mirë me procedurat e PPP-ve. Materialet të cilat do të shpërndahen përfshijnë komente, shënime, prezantime dhe shembuj praktik që ndërlidhen me parimet dhe rregullat e PPP-ve si dhe shembuj për të ilustruar zbatimin e fazave të ciklit jetësor të PPP-ve.

Pjesëmarrësit Pjesëmarrësit në këtë trajnim kanë përvoja të ndryshme dhe të vlefshme. Kontributi juaj në diskutimet e grupit do të jetë i dobishëm për pjesëmarrësit tjerë. Po kështu, përvojat e pjesëmarrësve të tjerë shërbejnë si një burim i vlefshëm për ju. Gjatë secilit kurs, nga ju do të kërkohet të participimi në mënyra të ndryshme: diskutime në grup, realizimin e detyrave individuale dhe puna ekipore me pjesëmarrësit tjerë për të analizuar problemet dhe për të ofruar rekomandime. Ju lutemi, shfrytëzoni këtë rast për të ndarë njohuritë dhe përvojat tuaja, të bëni pyetje dhe të sfidoni konceptet.

Pjesëmarrja në trajnim Qëllimi i këtij programi trajnues është të ofrojë njohuri dhe shkathtësi të cilat do të ju ndihmojnë juve të jeni më efektiv në vendin e punës. Gjatë gjithë këtij kursi, nga ju do të kërkohet që të kryeni ushtrime të shumta (apo aktivitete). Në mënyrë që ushtrimet të jenë kuptimplota dhe t `iu ofrojnë të praktikoni shkathëtit të cilat ju nevojiten për të arritur qëllimin e trajnimit, ju duhet të merrni pjesë në mënyrë aktive në këto aktivitete. Nëse ndonjë informatë është e paqartë, ju lutem të bëni pyetje, ose të kërkoni shpjegime të mëtejshme për konceptin apo shkathtësitë në fjalë.

DQPPP Hyrje-3

Hyrje në Partneritetet Publiko Private – Njoftim me Programin Në vijim janë të radhitura të gjitha objektivat mësimore për secilin modul:

Moduli 1 – Konceptet kyçe për PPP Zhvillimi historik i PPP-ve Përshkrimi i PPP-ve Llojet kryesore të PPP-ve dhe format tjera të prokurimit publik Arsyet e zgjedhjes së opsionit të PPP-ve

Moduli 2 – Korniza ligjore dhe Institucionale për PPP në Kosovë Objektivat politike për PPP-të në Kosovë Korniza ligjore e PPP-ve në Kosovë dhe përmbajtja e ligjit në fuqi për PPP Aktorët kryesorë institucional dhe roli i tyre gjatë ciklit jetësor të PPP-ve

Moduli 3 – Fazat dhe procedurat e PPP-ve në Kosovë Përshkruajnë fazat e ciklit jetësor të PPP-ve Përshkruajnë rolin dhe përgjegjësitë e akterëve të ndryshëm gjatë fazave të ciklit jetësor të

PPP-ve

Moduli 4 – Faza 1. Përzgjedhja e Projekteve të PPP-së dhe Studimi i Para-Fizibilitetit Procedurat e Fazës se I Kriteret për konsiderim për të përzgjedhë një projekt të PPP Informatat që duhet të përmbajë raporti i studimit te prafizibilitetit Detyra e DQPPP në këtë fazë

Moduli 5 – Faza 2. Përgatitja e studimit të fizibilitetit, draft kontratës dhe draft dokumenteve të tenderit për PPP-në Procedurat e Fazës se 2 Vlerësimet dhe analizat që duhet të përmbajë studimit fizibilitetit Ndarja e riskut mes partnerit publik dhe privat Vlera për Para ( VpP) Detyrat e DQPPP-së në këtë fazë

DQPPP Hyrje-4

Moduli 6 - Faza III - Implementimi i PPP tenderëve Hapat dhe procedurat e fazës së tretë të ciklit jetësor të PPP-ve Përfshirja e autoriteteve publike ne implementimin e PPP tenderëve Elementet përbërëse të draft dokumentacionit të tenderit për PPP dhe draft kontratës së tenderit për

PPP Elementet përbërëse të dokumentacionit për aplikim të aprovimit të projektit PPP

Moduli 7- Procedurat e fazës së IV Hapat për një përmbyllje financiare të suksesshme të një Projekti PPP Monitorimi i Kontratave PPP Rishikimi dhe ri-negocimi i një Kontrate PPP Hapat e nevojshëm për të menaxhuar përmbylljen e një kontrate PPP

DQPPP Hyrje-5

Përmbledhje Në këtë modul është shpjeguar për qëllimin, objektivat e këtij programi, metodologjinë e cila do të përdoret gjatë këtij trajnimi si dhe rëndësinë e pjesëmarrësve në këtë trajnim.

Në këtë hyrje, ju keni mësuar për:

Qëllimin, objektivat dhe prioritetet e kursit Metodologjinë e mësimit Rëndësinë e pjesëmarrjes në këtë program. Informatat të cilat pjesëmarrësit i kanë pranuar në këtë Hyrje do t’ju shërbejnë që të jenë të njoftuar me çështjet të cilat do të trajtohen gjatë këtyre dy ditëve dhe pjesa e programit në vijim të jetë më kuptimplotë për ata.







Moduli 1 Konceptet kyqe për PPP

Moduli 1: Konceptet kyqe për PPP

DQPPP TEP

MODULI 1: Konceptet kyqe për PPP Pasqyrë ................................................................................................................................................... 1

Objektivat Mësimor .................................................................................................................................. 1 Historiku i PPP-ve ................................................................................................................................. 2 Ushtrim: Historiku i PPP-ve ................................................................................................................. 6 Çka janë Partneritetet Publiko Private? ................................................................................................. 7 Ushtrim: Çka janë PPP-të ..................................................................................................................... 9 Llojet e PPP-ve ..................................................................................................................................... 10 Ushtrim: Dallimi ndërmjet PPP-ve dhe Prokurimit Publik (tradicional) ........................................... 13 Arsyeshmëria e PPP-ve ........................................................................................................................ 14 Ushtrim: Arsyeshmëria e PPP-ve ........................................................................................................ 16 Përmbledhje ......................................................................................................................................... 17


DQPPP 1-1

Pasqyrë Në këtë modul pjesëmarrësit do të njoftohen me konceptet kyqe për PPP, historikun ku dhe si kanë lindur PPP-të, dhe aplikimi i tyre në vende të ndryshme.

Objektivat Mësimor Me përfundimin e këtij Moduli, ju do të jeni në gjendje të:

Përshkruajnë zhvillimin historik të PPP-ve

Përshkruajnë çka janë PPP-të

Dallojnë llojet kryesore të PPP-ve dhe format tjera të prokurimit publik

Identifikojnë dhe shpjegojnë arsyet e zgjedhjes së opsionit të PPP-ve


DQPPP 1-2

Historiku i PPP-ve Ideja e partneriteteteve publiko private nuk është e re. Që nga kohrat e lashta kanë ekzistuar

rrugë dhe ura me pagesë. Në Britani dhe SHBA që në shekullin e 18 dhe 19 mbi 2500 kompani janë themeluar për të ndërtuar rrugë të tilla me pagesë. Më vonë filloi involvimi në zhvillimin e infrastrukturës së re – asaj të hekurudhave. Arranzhmanet e llojit të PPP-ve janë shfrytëzuar në Franëc që për financuar privatisht infrastrukturën publike që nga shekulli 17, kur modeli francez i koncesioneve u paraqit. Në gjysmën e dytë të shekulilt të 19, Franca i ka përdoruar koncesionet për të financuar zhvillimin e infrastrukturës. Hekurudhat, sistemet e ujit, energjia elektrike dhe tramvajet ishin projektuar, ndërtuar, financuar dhe operuar nga ndërmarrje private dhe banka.

Në dhjetvjetëshat e fundit vërehet një ri-shfaqje e PPP-ve, e cila mund ti atribuohet ndryshimit të qëndrimit ndaj ofrimit të shërbimeve publike, moskënaqësinë me prokurimin tradicional dhe metodat e ndërtimit si dhe zhvillimin e modeleve të financimit të bazuar mbi projekte.

Presioni për ndryshime në modelin standard të prokurimit publik fillimisht u praqit si shqetësim rreth nivelit të borxhit publik, i cili u shtua gjatë dislokimit makroekonomik të viteve 1970 dhe 1980. Qeveritë filluan të inkurajojnë investime private në infrastrukturë. Ideja që ofrimi i infrastrukturës private paraqet një mënyrë të ofrimit të infrastrukturës pa kosto për publikun tanimë ishte hedhur poshtë; sidoqoftë, interesimin në alternativa ndaj modelit standard të prokurimit publik vazhdoi. Në veçanti, diskutohej mundësia që modelet të cilat e rrisin rolin e sektorit privat, ku një organizatë të sektorit privat merr përgjegjësinë e numrit më të madh të aspekteve të ofrimit të shërbimeve, mund të rezultoj me alokim më të mirë të rrezikut duke mbajtur përgjegjësinë publike për aspektet esenciale të ofrimit të shërbimeve.

Ndryshimi i qëndrimit ndaj infrastrukturës gjithashtu ka luajtur një rol të rëndësishëm në përcaktimin e rolit të sektorit privat në infrastrukturë. Në SHBA PPP-të shihen në sfondin historik të “privatizmit”, i cili ka dominuar në SHBA që nga fillimi i shekullit 19 sipas të cilit aktivitetet ekonomike duhet ti lihen tregut për shkak të superioritetit të institucioneve private ndaj atyre publike në ofrimin e shërbimeve. Në Evropë, kjo shihet ndryshe. Derisa në SHBA roli i qeverisë përshkruhej si krijues i koalicioneve ndërmjet interesave të ndryshme në një sistem të fragmentuar dhe pluralist. Në Evropë, qeveria shihej si akter politik dhe ekonomik me role të definuara mirë dhe mbrojtës i “interesit publik”. Gjithashtu ka dallim edhe në strukturën e qeverive. Në SHBA qeveritë shtetërore kanë një shkallë të lartë të pavarësisë politike dhe funksionale nga qeveria federale si dhe qeveritë lokale kanë autonomi të shkallës së lartë përbrenda shteteve individuale. Derisa në Evropë qeveritë janë më të centralizura dhe kjo vlenë edhe për shërbimet publike dhe njësitë administrative. Vendet evropiane kanë burokraci unitare të mëdha dhe të profesionalizuara, si në nivelin qendror ashtu edhe në atë lokal, me lidhje të forta ndërmjet niveleve; në anën tjetër SHBA-të kanë burokraci të fragmentuar. Në këtë mënyrë administratat e shteteve dhe qeverive lokale amerikane janë më pak të varura nga qeveritë qendrore dhe në të njëjtën mënyrë janë më të varura nga kapitali privat – prej nga rrjedh nevoja për mobilizim të PPP-ve.


DQPPP 1-3

Ka dhe përjashtime nga ky rregull, siç është rasti i Holandës. Edhe pse PPP-të nuk ishin koncept i pranuar nga legjislacionin holandez, Holanda ka zhvilluar kornizën për PPP duke përfshirë një njësi të dedikuar për PPP, ‘Kenniscentrum’, apo Qendrën e Njohurive, e cila u themelua në vitin 1999 përbrenda Ministrisë së Financave. Partneritetet janë në zemër të iniciativave zhvillimore ekonomike dhe të konkurrueshmërisë në BE, dhe bashkojnë intereset e ndryhme dhe ua mundësojnë autoriteteve publike qëndrimin afër objektivave të përbashkëta si dhe zhvillimin e transportit trans-evropian, telekomunikacionit dhe infrastrukturës energjetike të cilat rekomandohen për programe të mëdha partneriteti. Që nga vitet 1980, Banka Evropiane për Investime (EIB) ka aprovuar qindra projekte në vendet e BE-së të cilat konsiderohen në kuptimin e gjerë si PPP.

Në Mbretërinë e Bashkuar nuk ka traditë të shquar në organizimin e marrëdhënieve publiko-provate përmes pjesëmarrjes së përbashkënt në institucione, dhe PPP-të shpesh konsiderohen si efekt anësor i mendimit ideologjik Konzervativ (përkundër faktit që programi i PPP-ve është zgjeruar nën qeverinë laburiste të Blair-it). Sidoqoftë, cikli “nacionalizim/denacionalizim” dhe argumenti “të privatizosh apo jo” që kanë mbijetuar në pjesën më ët madhe të periudhës së pasluftës së II botërore, i ka lëshuar vend debatit përmbajtësor se si të sigurohet që organizata të caktuara, pavarësisht se a janë në pronësi publike apo private, të jenë në gjende të punojnë në të mirën e interesit publik. Kjo ka shpier drejt një numri të madh eksperimentesh me forma të ndryshme të PPO-ve, duke mbuluar gati se gjithë spektrin e aktiviteteve qeveritare. Përshkrimi i PPP-ve filloi të përdoret si një term gjithëpërfshirës ku janë të përfshirë sektori privat dhe publik, me projekte PFI (Iniciativa të Financimit Privat) dhe DBFO (Projekto, Ndërto, Financo, merr në pronësi) kontrata dhe një numër aranzhimesh të ndryshme.

Një nga pyetjet që kanë të bëjnë me qeverisjen e PPP-ve ka të bëj me faktin që një nga pjesëmarrësit në projektet PPP është një autoritet publik prej nga nevojë e futjes së një mekanizmi të llogaridhënieje të ndyshëm nga ato situatat kur të gjithë pjesëmarrësit janë privat. Megjithatë, një nga arsyet partneriteteve është dalja nga proceset politike dhe burokratke të cilat paraqiten kur kemi të bëjmë me aktivitete plotësitsht publike. Nga kjo lindin pyetje të ndryshme: si do të balancohen kërkesat e ndryshme që mund të shkaktojnë konflikte? A mund qeveritë të transformohen nga blerës të aseteve të infrastrukturës në menaxherë të relacioneve afatgjata kontraktuale? Apo cilat janë kërkesat administrative për ti arritur këto?

Gjatë dy dekadave të fundit mbi 1400 PPP projekte janë nënshkruar në BE në vlerë të prej mbi 260 miliardë €, megjithëse që nga fillii i krizës financiare nga viti 2008 vërehet një ulje e interesimit.


DQPPP 1-4

Tabela 1. PPP-të në vende të ndryshme në Evropë (burimi EPEC)

Viti Numri i projekteve

Vlera e projekteve

(në miliona €) 1990 2 1 386,60 1991 1 73,00 1992 3 610,00 1993 1 454,00 1994 3 1 148,40 1995 12 3 264,90 1996 26 8 488,20 1997 33 5 278,00 1998 66 19 972,40 1999 77 9 602,60 2000 97 15 018,50 2001 79 13 315,30 2002 82 17 436,20 2003 90 17 357,10 2004 125 16 879,90 2005 130 26 794,30 2006 144 27 129,20 2007 136 29 597,90 2008 115 24 198,00 2009 118 15 740,40

Total 1340 253 744,90 Tabela 2. PPP projektet në BE

Në rajon tonë më të avancuarat janë Kroacia dhe Greqia, ku në Kroaci politikat qeveritare favorizojnë skemat BOT në sektorin e transportit (autostrada me pagesë e Istrës), energji (projekti Lukovo Sugarje) dhe menaxhim të ujërave (fabrika për trajtimin e ujrave të zeza në Zagreb). Legjislacioni i ri ëshët i dizajnuar ti lehtësoj në përgjithësi koncesionet. Gjithashtu, kanë një agjenci të pavarur shtetërore e cila është përgjegjëse për evaluim, aprovim dhe monitorim të implementimit të projektve PPP, organizmin dhe mbajtjen e regjistrit kombëtar të PPP kontratave dhe aplikimin e praktikave më të mira ndërkombëtare në fushën e PPP-ve.


DQPPP 1-5

Tabela 3. PPP-të në tregun evropian sipas sektorëve (burimi EPEC)

Në Kosovë, eksperienca me PPP është e vonshme. Në vitin 2008 Qeveria shpalli direktivën politike ku Qeveria e Kosovës deklaron përkrahjen e saj të qartë për implementimin e partneriteteve publike-private si mënyrë për stimulim të investimeve në infrastrukturën publike dhe në sigurimin e shërbimeve publike. Kjo u përcoll me Ligjin për PPP të aprovuar në vitin 2009 (Ligji Nr. 03/L-090, Ligji mbi Partneritetet Publiko Private dhe Koncesionet në Infrastrukturë dhe Procedurat për dhënien e tyre), dhe themelimin e Njësisë për Partneritetet Publiko Private, si dhe Komisionit Ndërministror për PPP. Projekti i parë PPP në Kosovë është Projekti PPP në ANP, me strukturë DNFOB , i cili përfshinë

Terminali i ri me më shumë se 29000 m2 Kulla e re për trafikun ajror, së bashku me objektin administrativ për Shërbimin e

Navgimit Ajror Parking veturash me 1750 vend-parkingje Platforma e re për parkingje të aeroplanëve Zona e re për radhitjen e taksive dhe autobusëve, si dhe Uzinë për trajtimin e ujërave të zeza që është risi për këtë lokacion

Në nivel lokal/komunal, edhe pse ka patur mjaft interesim, deri tani janë dy projekte komunale që mund të veqohe; i pari Projekti i Transportit Urban në Pejë i cili është në fazën e implementimit, dhe i dyti Projekti i Menaxhimit të Mbeturinave Komunale në Suharekë i cili është në fazën e përzgjedhjes së fituesit.


DQPPP 1-6

Ushtrim: Historiku i PPP-ve

Udhëzime: Rrumbullaksoni përgjigjen që mendoni se është e saktë:

Pyetja Përgjigja

1 2 3 4

PPP-të janë riaktualizuar gjatë dy dekadave të fundit në Evropë E saktë E pasaktë

E saktë vetëm për BM dhe Gjermaninë

E saktë vetëm për shtetet e BE-së

Në Kosovë, PPP-të janë prezente që nga paslufta ’99 E pasaktë

E saktë, vetëm për projektete që janë implementuar me ndihmën e donacioneve

E pasaktë, sepse PPP-të janë implementuar që nga vitet ‘80

E saktë

Në shtetet e BE-së, opsioni i PPP-ve nuk është i lejueshëm E pasaktë

E saktë vetëm për një numër shtetesh

E saktë U takon shteteve të vendosin


DQPPP 1-7

Çka janë Partneritetet Publiko Private? Nuk ekziston vetëm një përkufizim i pranuar nga të gjithë, ekzistojnë përkufizime të ndryshme për Partneritetet-Publike-Private. Fatkeqësisht, PPP-të shpesh kuptohen ndryshme nga njerëz të ndryshëm, gjë që mund ta bëjë të vështirë ndonjëherë vlerësimin dhe krahasimin me përvojat ndërkombëtare.

Sidoqoftë, Partneritetet-Publike-Private, në përgjithësi, u referohen formave të bashkëpunimit në mes të autoriteteve publike dhe sektorit privat e që kanë për qëllim të sigurojnë financimin, ndërtimin, renovimin, menaxhimin, operimin dhe/ose mirëmbajtjen e infrastrukturës dhe/ose ofrimin e shërbimeve.

Në thelb, të gjitha Partneritetet-Publike-Private përfshijnë një formë të ndarjes së rrezikut në mes të sektorit publik dhe sektorit privat, në ofrimin e infrastrukturës ose shërbimit. Ndarja e rrezikut për partnerin privat është përcaktuesi kryesor në dallimin në mes të PPP-së dhe modelit tradicional të sektorit publik të ofrimit të shërbimeve publike.

Në Kosovë, përmes Ligjit për PPP (Ligji Nr. 04/L-045), PPP-të definohen si:

“çdo bashkëpunim kontraktues ose institucional në mes të një ose më shumë Autoriteteve Publike dhe një ose më shumë Partnerëve Privat sipas të cilit partneri privat:

ofron një shërbim publik ose infrastrukturë publike në emër të Autoritetit Publik; merr përsipër rrezikun financiar, teknik, ndërtimor dhe operativ, duke përfshirë rreziqet e

kërkesës dhe/ose disponueshmërisë, në lidhje me ofrimin e shërbimit publik ose infrastrukturës publike;

pranon përfitimet nga ofrimi i shërbimit publik ose infrastrukturës publike në formë të: o pagesës nga autoriteti publik nga buxheti i autoritetit përkatës publik; o taksave ose tarifave të mbledhura prej partnerit privat nga përdoruesit ose klientët

e shërbimit publik ose infrastrukturës publike që u ofrohet atyre; ose o një kombinimi të pagesës dhe taksave ose tarifave të lartpërmendura.”

Siç mund të shihet në këtë definicion, theksi vihet në shërbime publike, transferin e rrezikut dhe llojin e kompenzimit për partnerin privat, si elemente përcaktuese të një partneriteti publiko

Përkundër faktit se nuk ka konsensus universal për definicionin e partneriteteve-publike-private, elementet në vijim kryesisht karakterizojnë PPP-të:

PPP-të në mënyrë tipike janë marrëveshje kontraktuale ose institucionale në mes të sektorit publik dhe palës nga sektori privat për ofrimin privat të infrastrukturës dhe shërbimeve publike ose shërbime tjera themelore.

Infrastruktura ose shërbimi financohet, plotësisht ose pjesërisht, nga partneri privat. Rreziqet ndahen në mes të partnerit publik dhe të partnerit privat, duke bërë ndarjen te

pala e cila është më së miri e pozicionuar për ta menaxhuar secilin rrezik individual. PPP-të janë struktura komplekse, në të cilat përfshihen palë të shumëfishta dhe kostoja

relativisht e madhe e transaksionit,


DQPPP 1-8

Partneritetet-Publike-Private janë vegël e prokurimit, në të cilën në fokus është pagesa për ofrimin e suksesshëm të shërbimeve (tansferi i rrezikut të performancës te partneri privat).

PPP-të janë marrëveshje të bazuara në autput / performancë (modeli tradicional i ofrimit të shërbimeve publike është “i bazuar në input”).

PPP-të zakonisht përfshijnë shërbimet ‘grumbull’ (p.sh., dizajni, ndërtimi, mirëmbajtja dhe operimi) në mënyrë që të maksimizohet sinergjia dhe të mos inkurajohen propozimet me kapital të vogël/ kosto të madhe të operimit.


DQPPP 1-9

Ushtrim: Çka janë PPP-të

Udhëzime: Rrumbullaksoni përgjigjen që mendoni se është e saktë:

Pyetja Përgjigja

PPP-të ofrojnë një shërbim publik ose infrastrukturë publike në emër të autoritetit privat;

E pasaktë E saktë

E pasaktë, sepse mund të ofohen edhe në emër të autoritetit privat

E saktë vetëm nivelin qendror

Një pjesë e rreziqeve (financiar, teknik, ndërtimor, operativ etj) bartet tek partneri privat

E saktë

E pasaktë, sepse autoriteti publik i mbanë të gjitha rreziqet

E pasaktë, sepse partneri privat i mbanë të gjitha rreziqet

E saktë, vetëm për pjesën e rrezikut financiar

PPP-të janë marrëveshje të bazuara në autput-e E pasaktë

E saktë vetëm për projekte ku autputet mund të definohen qartë

E saktë, për projektet ku ofrohen vetëm shërbime

E saktë

Partneri privat ka të drejtë të siguroj të hyra nga ofrimi i shërbimit publik ose infrastrukturës publike vetëm në formë të pagesës nga buxheti i autoritetit përkatës publik

E saktë, sepse ndryshe projekti nuk do të konsiderohej PPP

E saktë, sepse Ligji për PPP nuk lejon formë tjetër të sigurimit të të hyrave për partnerin privat

E pasaktë, sepse partnerit privat mund ti lejohet të ketë edhe të hyra nga shfrytëzuesit e shërbimeve

E saktë


DQPPP 1-10

Llojet e PPP-ve PPP-të mund të kenë forma të ndryshme, ku më të zakonshmet janë arranzhmanet e llojeve

të më poshtme:

• BOT (Build Operate Transfer – Ndërto, Opero, Transfero). Këto janë kontrata ku sektori privat merr përgjegjësinë primare për financim, projektim, ndërtim dhe operim të projektit. Kontrolli dhe pronësia zyrtare e projektit në fund i kthehen sektorit publik.

• BOO (Build Own Operate – Ndërto, merr në pronësi, Opero). Në këto arranzhmane kontrolli dhe pronësia mbeten në duart e sektorit privat. Këtu, sektori privat financon, ndërton, merr në pronësi dhe operon me një objekt infrastrukturor pa afat.

• Joint ventures (JV) kanë të bëjnë me iniciativa të financimit, marrjes në pronësi dhe operimit të përbashkët nga sektori privat dhe ai publik i një stabilimienti.

• Kontrata operimi ose menaxhimi. Në këto raste, sektori privat është i involvuar vetëm në mënyrë të pjesshme, p.sh. ofron vetëm shërbime ose menaxhon me operim. Këto kontrata i lejojnë sektorit privat të ofroj shërbime për një periudhë të caktuar kohore.

Përveq formave të lartëpërmendura, ka edhe kombinime të ndryshme të tyre, siç janë BLT (Build, Lease, Transfer), BLTM (Build, Lease, Transfer, Maintain), BTO (Build, Transfer, Operate), BOOR (Build, Own, Operate, Remove), BOOT (Build, Own, Operate, Transfer), LROT (Lease, Renovate, Operate, Transfer), DBFO (Design, Build, Finance, Operate), DCMF (Design, Construct, Manage, Finance) and DBFOM (Design, Build, Finance, Operate, Manage).

Në Kosovë, me ligj përcaktohet se Partneriteti Publiko Privat zbatohet ose në formë kontraktuese (e që mund të jenë në formë të koncesionit apo të kontratës publike) ose në formë

Figura 1. Strukturat e PPP-ve


DQPPP 1-11

institucionale, ku ato mund të përfshijnë cilindo nga aktivitetet në vijim ose cilindo kombinim të tyre:

• projektimi, ndërtimi, financimi, mirëmbajtja dhe operimi i infrastrukturës së re publike;

• riparimi, modernizimi, financimi, zgjerimi, mirëmbajtja dhe operimi i infrastrukturës ekzistuese publike; dhe/ose

• administrimi, menaxhimi, operimi, mirëmbajtja ose shërbimet tjera që i përkasin shërbimeve publike ose infrastrukturës së re ose ekzistuese publike

PPP-të institucionale mund të themelohet nga një komunë përmes blerjes nga një ose më shumë partner privat të aksioneve të komunës në një ndërmarrje publike ekzistuese funksioni i vetëm i së cilës është kryerja e një shërbimi publik ose ofrimi i një infrastrukture publike, me kusht që partneri privat po ashtu merr pjesë në drejtimin e ndërmarrjes publike ose merr pjesë në kryerjen e shërbimit publik ose ofrimin e infrastrukturës publike.

Ekzistojnë dy lloje kryesore të PPP-ve, sa i përket realizimit të të hyrave të partnerit privat:

Pagesat e njëanshme nga autoriteti kontraktuese

o Për ofrimin e shërbimeve / infrastrukturës publike

o Metodat e Iniciativës se Financimit Privat (PFI)

Tarifa e Shfrytëzuesit

o Pagesat e përdoruesve – Shembull: Pagesa e rrugës

PPP kanë tiparet vijuese:

Partnerit privat i epet e drejta për të shfrytëzuar një infrastrukturë që është pronë publike, për të ofruar një shërbim publik në sektorët e caktuar ekonomikë-shoqëror

Partneri Privat kryen një aktivitet ekonomik i cili përndryshe do të kryhej nga një autoritet publik

Partneri Privat merr përsipër tërësisht ose pjesërisht rreziqet që ndërlidhen me aktivitetin përkatës ekonomik

Me PPP, operatorit privat i kërkohen AUTPUTET që duhet të plotësohen (cila punë apo shërbim duhet të kryhet, cilat nevoja të plotësohen) ndërsa me prokurim tradicional, Autoriteti Publik vendos për INPUTET (sa zyrtarë të punësohen, çka të blihet,cilat pajisje duhet të mirëmbahen etj). Përparësia: fokusim në «Çka duhet të arrihet» e jo «Si të arrihet»


DQPPP 1-12

Në përgjithësi, PPP-të ofrojnë një qasje të re dhe dinamike për menaxhimin e rrezikut në ofrimin e infrastrukturës dhe shërbimeve.

Tabela 4. Dallimi ndërmjet PPP-ve dhe formave të tjerat


DQPPP 1-13

Ushtrim: Dallimi ndërmjet PPP-ve dhe Prokurimit Publik (tradicional)

Udhëzime: Komentoni grafet e mëposhtme dhe jepni opinionin tuaj rreth tyre:


DQPPP 1-14

Arsyeshmëria e PPP-ve Ndër arsyet kryesore për përzgjedhjen e PPP-ve numërohen:

Vlerë për para

Disponueshmëria shtesë (Additionality)

Shmangia nga borgji dhe buxheti publik

Menaxhim, teknologji dhe performancë më e lartë

Duhet të kemi vëmendje në faktin se sektori privat NUK është gjithëmon më efikas dhe efektiv se sa sektori publik. Janë të nevojshme analiza dhe krahasime të performancës para se të vendoset se cili opsion është më i miri.

Vlera për para më e mirë për shfrytëzuesit e shërbimeve dhe infrastrukturës publike: sigurimi i një infrastrukture publike ose një shërbim publik nga një Autoritet Publik bazuar në rezultatin e Partneritetit Publiko Privat më të lartë të përfitimit ekonomik, social dhe financiar duke përfshirë koston, çmimin, cilësinë, sasinë, transferimin e rrezikut, apo një kombinim të tyre, krahasuar me sigurimin e infrastrukturës së tillë publike apo të shërbimit publik në ndonjë formë tjetër.

Figura 2. Burimi i VpP


DQPPP 1-15

Disponueshmëria shtesë (Additionality): Kjo ka të bëjë me faktin se me anë të PPP-ve realizohet një projekt i cili për shkak të arsyeve të ndryshme (mungesë e buxhetit, mungesë e eksperiencës etj) do të duhej të pritej edhe kohë e caktuar ose edhe fare nuk mund të realizohet. Në këtë rast, kemi (më shumë) shërbime në disponim se sa pa PPP. Përfitimet më të larta ekonomike për shfrytëzuesit e shërbimeve publike të DISPONUESHME në saje të PPP-ve, në vend se të pritet derisa të krijohen kushtet që të financohen këto shërbime nga buxheti publik.

Shmangia nga borxhi dhe buxheti publik: tërheqja e investimeve private në shërbime publike. Duke kontraktuar sektorin privat për të implementuar projektet atraktive për ta, buxheti publik mund të drejtohet në përmbushjen e prioriteteve tjera shoqërore (arsim, shëndetësi etj). Mirpo duhet patur kujdes që opsioni PPP së pari të kaloj testin e Vlerës për para.

Menaxhim, teknologji dhe performancë më e lartë: standarde të qarta dhe zbatim kontrate

PPP-të kërkojnë kontrata që përmbajnë standarde të qarta të performancës (të bazuara në autpute) që duhet të arrihen) dhe në rastet kur partneri privat nuk i kryen shërbimet e kërkuara, nuk paguhet, kështu që partnerin privat ka stimulim për performancë më të mirë (çdo gabim i tyre do të ketë kosto financiare të drejtpërdrejtë për ta).

Me anë të PPP-ve sigurohet qasje në teknologji të reja dhe menaxhment me përvojë, i cili nuk është në dispozicion me anë të monopoleve ekzistuese publike, ose për arsye të implementimit të një projekti i cili më parë nuk ka qenë prezent në vend.

Përvojat kanë treguar se duke i bërë ofruesit e shërbimeve përgjegjës për arritjen e standardeve të caktuara të performancës, shpeshtia e problemeve gjatë ofrimit të shërbimeve zvogëlohet (parandalim i rreziqeve dhe problemeve)

Figura 3. PPP dhe buxheti publik


DQPPP 1-16

Ushtrim: Arsyeshmëria e PPP-ve

Udhëzime: Shënoni në rubrikat përkatëse përgjigjet

Ushtrime

1. Cilat janë arsyet kryesore për zgjedhjen e opsionit të PPP-ve? (mund të rrumbullaksoni më shumë se një opsion)

a) Arsyshmëria financiare b) Vlerë për para c) Disponueshmëria shtesë (Additionality) d) Shmangia nga borgji dhe buxheti publik

e) Shmangia nga shpenzimet shtesë f) Mungesa e interesimit nga autoritetet

publike g) Menaxhim, teknologji dhe performancë më

e lartë


DQPPP 1-17

Përmbledhje Ky modul ju ofroi një pasqyrë të përgjithshme rreth PPP-ve, se si dhe kur janë paraqitur, format e tyre të hershme, modelet e formave të aplikueshme në botë dhe Kosovë.

Në këtë modul ju mësuat të:

Përshkruani zhvillimin historik të PPP-ve, ku dhe si kanë filluar, format e lashta, format moderne

Përshkruani PPP-të, elementet kryesore të PPP-ve

Dalloni llojet kryesore të PPP-ve dhe format tjera të prokurimit publik

Identifikoni dhe shpjegoni arsyet e zgjedhjes së opsionit të PPP-ve







Moduli 2: Korniza ligjore dhe Institucionale për PPP në

Kosovë

Moduli 2:Korniza ligjore dhe institucionale për PPP në Kosovë

DQPPP TEP

MODULI 2: Korniza ligjore dhe Institucionale për PPP në Kosovë Pasqyrë ................................................................................................................................................... 1

Objektivat Mësimore ................................................................................................................................. 1 Direktiva për politikën lidhur me Partneritet Publiko-Private .............................................................. 2 Korniza ligjore për PPP-të ..................................................................................................................... 2

Ushtrimi 1: Identifikimi i pjesëve kyçe të ligjit PPP.......................................................................................... 6 Roli i akterëve kryesor institucional ...................................................................................................... 8

Ushtrimi nr. 2: Identifikimi i roleve të akterëve kyç institucional për një PPP ........................................................ 10


DQPPP 2-1

Pasqyrë

PPP-të janë një koncept i ri në Kosovë, qw filluan tw zhvillohet mw shumw diku rreth vitit 2008, me adoptimin e Direktivës së Qeverisë së Kosovës pwr PPP. Kjo Direktivë hapi dyert më tej për krijim e kornizës institucionale dhe ligjore për PPP-të. Në këtë modul do të shtjellohen temat kyçe që kanw të bëjnë me strukturën ligjore dhe institucionale për PPP-të, siç janë fushat në vijim: Direktiva për Politikën lidhur me PPP-të, Korniza ligjore e PPP-ve (Ligji për PPP dhe Direktivat plotësuese), përmbajtja më e detajuar e ligjit për PPP në fuqi dhe roli i akterëve institucional kryesorë në fushën e PPP-ve. Gjatë këtij Moduli do të shpjegohet baza ligjore ekzistuese në Kosovë për PPP-të si dhe do të prezantohen shembuj dhe ushtrime për të bërë të mundur dhe më të lehtë të kuptuarit e të gjitha temave të lartcekura.

Të gjitha pikët që do të trajtohen në këtë modul, bazën ligjore e kanë në Ligjin Nr. 04/L-045 për Partneritet Publiko Privat dhe Direktivat e nxjerra nga Komiteti për Partneritet Publiko Privat.

Objektivat Mësimore Me përfundimin e këtij Moduli, ju do të jeni në gjendje të:

Të shpjegoni objektivat politike për PPP-të në Kosovë Të shpjegoni kornizën ligjore të PPP-ve në Kosovë, dhe përmbajtjen e ligjit në fuqi për PPP Të identifikoni akterët kryesorë institucional dhe rolin e tyre gjatë ciklit jetësor të PPP-ve


DQPPP 2-2

Direktiva për politikën lidhur me Partneritet Publiko-Private

Në vitin 2008, Qeveria e Republikës identifikoi nevojat urgjente që ka për investime në përmirësimin e infrastrukturës dhe shërbimeve publike në të gjithë sektorët. Qeveria e Kosovës u ballafaqua me faktin se resurset e saja dhe të institucioneve të tjera publike janë të limituara, dhe për rrjedhojë nuk mund të kontribuojnë sa duhet në modernizimin e infrastrukturës dhe shërbimeve publike. Qeveria miratoi një Direktivë e cila identifikoi sektorin privat si gur themel i një ekonomie moderne dhe të fortë. Me anë të kësaj Direktive, Qeveria e Kosovës gjithashtu prezantoi konceptin e PPP-sw si një metodë për sigurimin e rritjes së infrastrukturës dhe shërbimeve publike në mënyrë më efikase dhe pa ngarkuar financat publike. PPP-ja është një mekanizëm kontraktual modern përmes të cilit autoritetet publike dhe sektori privat bashkëpunojnë për të siguruar financimin, ndërtimin, rinovimin, menaxhimin, operimin dhe/apo mirëmbajtjen e infrastrukturës dhe/apo shërbimeve. Me anë të kësaj Direktive, Qeveria e Kosovës kërkon që pjesëmarrja e sektorit privat në punët dhe shërbimet publike të bëhet në mënyrë të rregullt dhe të arsyeshme, me qëllim të mbrojtjes së interesit publik, rritjes në maksimum të vlerës për para, dhe sigurimit të ndarjes së përshtatshme të rreziqeve.

Përmes kësaj Direktive, Qeveria e Kosovës deklaron përkrahjen e saj për implementimin e partneriteteve publike-private si dhe inkurajon dhe mbështetw pjesëmarrjen e sektorit privat në sigurimin e infrastrukturës dhe shërbimeve publike, në nivel të qeverisë qendrore dhe në nivel komunal, sa herë që shfrytëzimi i PPP-ve do të krijojë vlerë më të mirë për para. Më tej, Qeveria e Kosovës zotohen për përkushtim në implementimin e PPP-së në mënyrë sistematike dhe të rregullt, në përputhje me praktikat e mira ndërkombëtare. Gjithashtu në Direktivë thuhet se Qeveria është vendosmërisht e përkushtuar për implementimin e PPP-së përmes procedurave konkurruese, të drejta dhe transparente.

Korniza ligjore për PPP-të

Vendimi i Qeverisë shpalli PPP-të prioritet kombëtar përmes direktivës për politika në Korrik 2008. Më pas u krijua Ligji mbi PPP dhe Koncesionet në Infrastrukturë dhe procedurat për dhënien e tyre nr. 03/L-090 I cili hyri në fuqi më 10 Gusht 2009. Ky ligj u shfuqizua nga Ligji për Partneritetin Publiko Privat nr. 04/L-045 që hyri në fuqi më 11 Dhjetor 2011. Ligji I fundit është shkruar në përputhje me praktikat më të mira botërore dhe me udhëzimet e UNCITRAL, BERZH dhe KE për PPP.

Qëllimi i këtij ligji është që të krijojë kornizën ligjore të nevojshme për implementimin e një PPP-je, duke përfshirë përshkrimin e procedurave për të hyrë në një PPP, strukturën institucionale përgjegjëse për menaxhimin dhe zhvillimin e PPP-ve dhe përmbajtjen dhe strukturën e marrëveshjeve PPP. Për interpretim më të detajizuar të pjesëve të këtij ligji shërbejnë edhe 4 Direktivat e miratuara nga Komiteti PPP:

1. Direktiva 01/2011 mbi procedurat për shqyrtimin dhe aprovimin e projekteve PPP 2. Direktiva 02/2011 për ekipet për menaxhimin e projekteve 3. Direktiva 03/2011 për shqyrtimin dhe miratimin e projekteve komunale 4. Direktiva 04/2012 për publikime të njoftimeve PPP

Përmbajtja e ligjit


DQPPP 2-3

Ligji për PPP i përkufizon PPP-të si bashkëpunim institucional ose kontraktual në mes të Autoritetit Publik dhe Partnerit Privat, ku ky i fundit ofron shërbim ose infrastrukturë publike, merr përsipër rrezikun financiar, teknik, ndërtimor dhe operativ duke përfshirë atë të kërkesës dhe/ose disponueshmërisë në lidhje me shërbimin, dhe pranon përfitime në formë të pagesës nga buxheti i Autoriteti Kontraktues , apo tarifave nga përdoruesit, apo kombinim i këtyre të dyjave.

Neni 2.1 I ligjit lejon zhvillimin e PPP-ve në këto fusha: Transport, Infrastrukturë energjitike, Sistemi i ngrohjes, Ujërat, ujërat e zeza, riciklimi, menaxhimi i mbeturinave, Telekomunikacion, Fusha e arsimit, Sport dhe rekreacion, Shëndetësi, Turizëm dhe culture, Rehabilitim i tokës dhe pyejeve, Strehim publik dhe punë sociale.

Mirëpo Ligji gjithashtu identifikon disa fusha në të cilat PPP-të nuk do të aplikohen. Ato fusha janë: Dhënien e licencave, kontratat publike që nuk përfshihen në nenin 2.1 të ligjit për PPP (sipas ligjit të prokurimit), privatizimin e një infrastrukture publike ose ndërmarrjeje publike, minierat dhe mineralet dhe të drejtat që ndërlidhen me to, ndërtimin e kapaciteteve të reja gjeneruese energjetike, të drejtat e hapësirës ajrore, kontratat publike dhe koncesionet e klasifikuara, kontratat publike dhe koncesionet që rregullohen me dispozita të tjera.

Autoriteti Kontraktues përzgjedh formën e PPP duke përfshirë aktivitetet në vijim:

- projektimi, ndërtimi, financimi, mirëmbajtja dhe operimi i infrastrukturës së re

- riparimi, modernizimi, financimi, zgjerimi, mirëmbajtja dhe operimi i infrastrukturës ekzistuese publike; dhe/ose

- administrimi, menaxhimi, operimi, mirëmbajtja ose shërbimet tjera që i përkasin shërbimeve publike ose infrastrukturës së re ose ekzistuese publike.

Ligji nr. 04/L-045 njeh dy forma të PPP-ve, ajo kontraktuese edhe ajo institucionale. Në formën kontraktuese hyjnë koncesionet (punës dhe të shërbimeve) dhe kontratat publike. Partneriteti publiko-privat në formë të koncesionit rregullohet në bazë të këtij ligjit për PPP. Koncesioni i punëve është si kontrata e punëve përveç se kryerja e kontratës së tillë kompensohet plotësisht ose pjesërisht me dhënien e të drejtës së shfrytëzimit të objektit të kontratës (përveç kur kalon vlerën prej 6.242.000 €, duhen zbatuar kërkesat e ligjit për Prokurim Publik). Ngjashëm, koncesioni I shërbimeve është si kontrata e shërbimit, përveç faktit se kryerja e kësaj kontrate kompensohet plotësisht ose pjesërisht me dhënien e të drejtës së shfrytëzimit të objektit të kontratës së tillë. Nga ana tjetër, Partneriteti publiko-privat në formë të kontratës publike bëhet në pajtim me rregullat dhe procedurat e përcaktuara në Ligjin për Prokurimin Publik në Republikën e Kosovës, por në këtë rast të Kontratës Publike Partneri Privat ofron një shërbim publik ose infrastrukturë publike, merr përsipër rrezikun dhe përgjegjësitë financiare, teknike, ndërtimore dhe/ose operative dhe pranon pagesa të rregullta nga Autoriteti Publik për ofrimin e shërbimit publik ose infrastrukturës publike.

PPP institucionale mund të themelohet nga një komunë përmes blerjes nga një partner privat të aksioneve të komunës në një ndërmarrje publike ekzistuese. Qëllimi i asaj Ndërmarrje është kryerja e një shërbimi publik ose ofrimi i një infrastrukture publike me kusht që partneri privat po ashtu merr pjesë në drejtimin e asaj ndërmarrjeje.

Në ligjin e vjetër ekzistonte një limit kohor prej 40 vitesh për projektet PPP, me të drejtë zgjatjeje. Ndërkohë që Ligji i ri nuk përcakton një limit specifik kohor, ai jep faktorët që vendosin për kohëzgjatjen


DQPPP 2-4

e një projekti PPP, e të cilët janë: cikli jetësor i infrastrukturës publike, shkalla e kthimit, dhe vlera për para (VpV) e secilit projekt individual të Partneritetit Publiko Privat.

Identifikimi i projekteve potenciale mund të bëhet nga Autoritetet Publike, Komiteti për PPP (KPPP), dhe Departamenti PPP. Ligji për PPP kërkon që të gjitha projektet PPP, ti nënshtrohen miratimit formal nga KPPP para se Autoriteti Publik të iniciojë çfarëdo procedure tenderimi. Miratimi nga KPPP jepet ose refuzohet në bazë të shqyrtimit të studimit të arsyeshmërisë, dokumenteve tjera që ndërlidhen me projektin, dhe rekomandimit të Departamentit PPP.

Procedura e para-përzgjedhjes

Identifikimi i ofertuesve të cilët i posedojnë kualifikimet e përshtatshme për zbatimin e suksesshëm të koncesionit ose të projektit PPP bëhet me anë të Kërkesës për Kualifikim brenda së paku një afati 20 ditor. Më pas rrjedh kërkesa për propozime që mund të zhvillohen në 1 ose 2 faza. Për këto faza kriteret e para-përzgjedhjes përfshijnë kriteret e pranueshmërisë të përcaktuara në Ligjin për Prokurim Publik, kriteret e përshtatshmërisë profesionale, ekonomike dhe financiare si dhe kapacitetet teknike dhe profesionale të përcaktuara në kërkesën për kualifikim.

Në rastin e procedurës 1 fazëshe, KpP-ja finale publikohet pa pranuar komente. Në procedure 2 fazëshe, në fazën e pare Ofertuesit potencial dërgojnë propozimet e tyre fillestare lidhur me specifikimet e projektit, treguesit e performancës, kushtet financiare dhe karakteristikat tjera të projektit. Auroriteti Kontraktues mund të ndryshojë kërkesën për propozime dhe më pas në fazën e dytë Autoriteti Kontraktues i fton ofertuesit që t’i dorëzojnë propozimet e tyre përfundimtare.

Pas shpalljes së ofertuesit që ka arritur klasifikimin më të mire, mund të fillojnë negociatat ku vetëm termat negociues mund të diskutohen. Ligji mundëson që në rast mos-suksesi, Autoriteti Kontraktues do informojë Ofertuesin për qëllimin e tij të dhënies fund negociatave. Autoriteti Kontraktues do t’i japë Ofertuesit afat prej tridhjetë (30) ditësh për të formuluar ofertën e tij më të mirë dhe përfundimtare. Para lidhjes së marrëveshjes, A/K dorëzon marrëveshjen përfundimtare në KPPP për miratim. Gjatë këtij shqyrtimi, Komiteti për PPP mund ta refuzojë nëse dallon ndjeshëm nga projekti I miratuar në fillim.

Më lart u fol për rastet kur tenderimi bëhet me procedura konkurruese. Ligji për PPP lejon disa rrethanat kur A/K mund të japë një kontratë pa ndjekur procedurat konkurruese të lartpërmendura. Nëse një projekt përfshin çështje që kanë të bëjnë me sigurinë kombëtare, apo në raste të dhënies së punëve ose shërbimeve shtesë, të cilat nuk janë përfshirë në marrëveshjen fillestare, por të cilat për shkak të rrethanave të paparashikueshme bëhen të nevojshme për kryerjen e punëve ose shërbimeve të përcaktuara në marrëveshje atëherë nuk ka nevoje për zbatimin e procedurave konkurruese.

Në rast se një palë pjesëmarrëse konsideron se ka patur shkelje ose parregullsi gjatë procedurave tenderuese, pala mund të dorëzojë ankesën në OSHP. Marrëveshja nuk vlen nëse OSHP-ja konstaton se është lidhur në kundërshtim me ligjin, përveç nëse Gjykata Supreme e Kosovës e lejon për arsye se kontrata tashmë është kryer plotësisht ose në masë të konsiderueshme, dhe duke marrë parasysh pasojat e mundshme negative në interesat e ndryshme, duke përfshirë edhe interesin publik, vendos se pasojat negative i tejkalojnë përfitimet që mund të arrihen.

Marrëveshja PPP

Pas përfundimit të procedurave tenderuese dhe negociatave ndërmjet Autoritetit Kontraktues dhe Ofertuesit të përzgjedhur, hapi i radhës sipas ligjit është nënshkrimi i marrëveshjes PPP. Kjo e fundit është një kontratë ndërmjet një autoriteti publik dhe një partneri privat që ka për qëllim zbatimin e një


DQPPP 2-5

Partneriteti Publiko Privat dhe të gjitha marrëveshjet paralele dhe ndihmëse duke përfshirë marrëveshjet e financimit, marrëveshjet për operim dhe menaxhim dhe marrëveshjet direkte. Çështjet më poshtë janë disa nga pjesët përbërëse që një marrëveshje PPP rregullon dhe përmban:

• Kryerja e shërbimeve duke përfshirë natyrën dhe kushtet për ofrimit të shërbimeve

• Pronësia duke përfshirë pronën e paluajtshme dhe asetet

• Pagesat duke përfshirë metodat dhe forma pagesës

• Ndërtimi duke përfshirë rishikimin e dokumenteve inxhinierike, ndërtimi, kontrolli, nisja e ndërtimit

• Monitorimi duke përfshirë mënyrën si dhe masa deri ku A/K mund të ndërhyjë

• Sigurimet garancionet e ndërtimit dhe përformancës

• Mjetet ndëshkuese duke përfshirë gjobat dhe kompezime në rast të mospërmbushjes së obligimeve

• Kohëzgjatja e Kontratës duke përfshirë detyrimet e palëve pas skadimit apo ndërprerjes.

Roli i palëve në ciklin jetësor të PPP-së

Gjatë zhvillimit të një PPP-je, Autoriteti Publik ka për detyrë të sigurojë asetet, të dhënat, eksperiencën e shërbimeve publike, të caktojë objektivat dhe shërbimet që dëshiron të arrihen. Më tej A/K cakton sigurinë, kualitetin, shërbimin ndaj konsumatorëve, standardet, regjimet e çmimeve. Po ky autoritet bën pagesat për shërbimet (nëse është e nevojshme) dhe gjithashtu monitoron rezultatet dhe siguron zbatimin e standardeve të përcaktuara.

Partneri Privat nga ana tjetër, ofron një menaxhim të ri dhe praktika të reja të punës, duke u përqëndruar në shërbim më efikas ndaj konsumatorëve dhe potencialisht më të leverdisshëm për konsumatorin. Si operues privat, ai supozohet të ketë disiplinë më të mirë në çështje komerciale.

Ligji për PPP gjithashtu me anë të disa dispozitave rregullon dhe rastet kur ndërmjet dy palëve të përfshira në marrëveshjen PPP krijohet një kontest. Ligji favorizon tentativat për të zgjidhur kontestin me anë të negociatave ndërmjet dy palëve. Megjithatë, nëse një gjë e tillë nuk sjell rezultat, palët mund të marrin mendimin e ndonjë eksperti në lidhje me konfliktin. Nesë edhe një gjë e tillë nuk ka sukses, hapi i fundit për zgjidhjen e kontestit mbetet arbitrazhi apo dërgimi i lëndës në gjykatë, varësisht se si janë dakorduar 2 palët në marrëveshjen PPP.


DQPPP 2-6

Ushtrimi 1: Identifikimi i pjesëve kyçe të ligjit PPP

Udhëzime: Vendosni nëse fjalitë janë të vërteta ose false, duke qarkuar njërin nga 2 opsionet.

Ushtrimi ka për qëllim që të mësojë përmbajtjen kryesore të Ligjit PPP.

1. Direktiva e Qeverisë së Kosovës e miratuar në Korrik të 2008 identifikon konceptin PPP si një metodë për sigurimin e rritjes së infrastrukturës dhe shërbimeve publike në mënyrë më efikase dhe pa ngarkuar financat publike E vërtetë Jo e vërtetë

2. Neni 2.1 I ligjit lejon zhvillimin e PPP-ve në këto fusha: Transport, Infrastrukturë energjitike,

Sistemi i ngrohjes, Ujërat, ujërat e zeza, riciklimi, menaxhimi i mbeturinave, Telekomunikacion, Fusha e arsimit, Sport dhe rekreacion, Shëndetësi, Turizëm dhe culture, Rehabilitim i tokës dhe pyejeve, Strehim publik dhe punë sociale. E vërtetë Jo e vërtetë

3. Në formën kontraktuese të PPP-ve hyjnë koncesionet (punës dhe të shërbimeve) mirëpo nuk hyjnë kontratat publike. E vërtetë Jo e vërtetë

4. Ligji për PPP në fuqi përcakton një limit specifik kohor për PPP-të, i cili nuk ka të drejtë zgjatjeje. E vërtetë Jo e vërtetë

5. Gjatë procedurës së para-përzgjedhjes, kërkesa e propozimeve për projektet PPP mund të zhvillohet në 1 ose 2 faza. E vërtetë Jo e vërtetë

6. Në rast mos-suksesi, Autoriteti Kontraktues do informojë Ofertuesin për qëllimin e tij të dhënies fund negociatave për arritjen e marrëveshjes finale. E vërtetë Jo e vërtetë

7. Marrëveshja nuk vlen nëse OSHP-ja konstaton se është lidhur në kundërshtim me ligjin, përveç nëse Gjykata Supreme e Kosovës e lejon për arsye arbitrare. E vërtetë Jo e vërtetë

8. Përcaktimi i shërbimeve, çështjeve pronësore, sigurimet, pagesat etj janë disa nga pjesët përbërëse kyçe të një marrëveshjeje PPP. E vërtetë Jo e vërtetë


DQPPP 2-7

9. Në rast të një kontesti ndërmjet palëve kontraktuese të një PPP-je, ekziston mundësia e zgjidhjes me anë të negociatave, mendimit të jashtëm të ekspertëve apo me anë të arbitrazhit apo procedimit të rastit në gjykatë. E vërtetë Jo e vërtetë


DQPPP 2-8

Roli i akterëve kryesor institucional

Ligji për PPP krijon strukturën institucionale për zbatimin dhe menaxhimin e PPP-ve. Organi kryesor është Komiteti i PPP (KPPP), I cili përbëhet nga 5 anëtarët e përhershëm, të cilët janë Ministri i Financave, që është edhe kryesuesi i Komitetit, dhe Ministri i Infrastrukturës, Ministri i Tregtisë dhe Industrisë, Ministri i Zhvillimit Ekonomik dhe Kryeministri. Ligji gjithashtu identifikon edhe një anëtar të përkohshëm, I cili është përfaqësues i Autoritetit Publik që për projektin është identifikuar si Autoriteti Kontraktues. P.sh. në rast se bëhet fjalë për një projekt komunal, atëherë Komiteti PPP përveç anëtarëve të përhershëm, në përbërje do të ketë edhe një Përfaqësues nga Komuna e cila implementon projektin në shqyrtim.

Komiteti për Partneritete Publiko-Private mbikëqyr dhe bashkërendon projektet e partneritetit publiko-privat në të gjithë sektorët ekonomik dhe shoqëror. KPPP merr vendimet për miratimin e projekteve dhe marrëveshjeve me shumicë të votave, duke përfshirë votën pohuese të Ministrit të Financave dhe Autoritetit përkatës Kontraktues. Detyrat dhe kompetencat e KPPP janë si në vijim:

• Zhvillimin dhe menaxhimin e programit kombëtar të PPP;

• Zhvillimin e politikave të përgjithshme të PPP;

• Nxjerrjen e rregulloreve të zbatimit dhe sqarimeve lidhur me rregullat, procedurat dhe standardet për projektet e PPP si dhe dokumentet e projektit që janë të detyrueshme për të gjitha Autoritetet Publike;

• Nxjerrjen e vendimeve për Autoritetet Publike me qëllim të sigurimit të zbatimit të rregullt të ligjeve dhe rregulloreve që ndërlidhen me një projekt PPP;

• Shqyrtimin dhe miratimin ose refuzimin e propozim-projekteve në bazë të parimit të VpV si dhe faktorëve të tjerë në interesin publik;

• Miratimin ose refuzimin e mbështetjes ekonomike për projekte;

• Mbikëqyrjen dhe shqyrtimin e performancës së përputhshmërisë dhe ekzekutimit të projektit;

• Shqyrtimin dhe miratimin e propozim ndryshimeve dhe plotësimeve e modifikimeve në marrëveshje në bazë të parimit VpV dhe faktorëve të ngjashëm;

Departamenti Qendror për Partneritetin Publiko Privat (Departamenti PPP) themelohet në kuadër të Ministrisë së Financave për të ndihmuar dhe këshilluar KPPP, Ministrinë e Financave dhe Autoritetet e tjera Publike për të gjitha aktivitetet që ndërlidhen me Partneritetin Publiko Privat. Departamenti PPP i raporton dhe i përgjigjet në mënyrë të drejtpërdrejtë KPPP. Departamenti PPP është përgjegjëse për:

• Ofrimin e ndihmës, këshillave dhe mbështetjes teknike për Autoritetet Publike dhe për të gjitha çështjet lidhur me PPP;

• Dhënien e rekomandimeve lidhur me kornizën ligjore, rregullatore, institucionale dhe të politikave të PPP;

• Zhvillimin dhe shpalljen e procedurave dhe standardeve, në bazë të praktikave të mira ndërkombëtare;


DQPPP 2-9

• Shqyrtimin dhe nxjerrjen e opinioneve lidhur me qëndrueshmërinë e propozim-projekteve si dhe përgatitjen e rekomandimeve për KPPP dhe Autoritetet Publike;

• Shpërndarjen e informatave lidhur me programin PPP dhe projektet individuale;

• Përfshirjen e akterëve dhe fushatave publike të edukimit për PPP;

• Koordinimin e aktiviteteve lidhur me PPP në të gjithë sektorët ekonomik dhe shoqëror.


DQPPP 2-10

Ushtrimi nr. 2: Identifikimi i roleve të akterëve kyç institucional për një PPP

Udhëzime: Pyetje/përgjigje të shumëfishta

Ushtrimi ka për qëllim që të mësojmë përgjegjësitë e akterëve kryesor institucional për PPP-të

Qarkoni në anën e djathë një përgjigje të saktë.

1. Komiteti për PPP përbëhet nga: a. Ministri i Financave dhe nga një përfaqësues i çdo komune b. katër anëtarë të përhershëm dhe në raste madhore shtohet Kryeministri si anëtar i

përkohshëm c. pesë anëtarë të përhershëm dhe një anëtar i përkohshëm si përfaqësues i projektit në rast

të shqyrtimit të një projekti d. vetëm nga pesë ministra, ku Ministri i Infrastrukturës ka rolin e kryesuesit.

2. Komiteti për PPP nuk ka një nga këto kompetenca/përgjegjësi:

a. Shqyrtimin dhe miratimin ose refuzimin e propozim-projekteve në bazë të parimit të VpV si dhe faktorëve të tjerë në interesin publik;

b. Nxjerrjen e vendimeve për Autoritetet Publike me qëllim të sigurimit të zbatimit të rregullt të ligjeve dhe rregulloreve që ndërlidhen me një projekt PPP

c. Ofrimin e ndihmës, këshillave dhe mbështetjes teknike për Autoritetet Publike dhe për të gjitha çështjet lidhur me PPP

d. Zhvillimin e politikave për PPP 3. Një nga më poshtë nuk vlen për Departamentin e PPP-së

a. Është njësi e themeluar në kuadët të Ministrisë së Financave b. Shqyrton dhe nxjerr opinione lidhur me qëndrueshmërinë e propozim-projekteve si dhe

përgatit e rekomandimeve për KPPP dhe Autoritetet Publike c. Koordinon dhe zhvillon fushata publike të edukimit për PPP d. Miraton ose refuzon me shumicë vote një projekt propozim PPP.


DQPPP 2-11

Përmbledhje

Ky modul ofroi një prezantim lidhur me temat: Direktiva Politike për PPP, korniza ligjore për PPP-të, përmbajtja e ligjit për PPP, roli i akterëve kyç institucional në lidhje me PPP-të.

Po ashtu në këtë modul u prezantuan edhe shembuj dhe ushtrime të cilët mundësuan që temat e trajtuara të kuptohen sa më drejtë.

Në këtë modul ju keni mësuar:

Korniza ligjore dhe politike për PPP-të

Përmbajtja kryesore e ligjit të ri PPP, duke përfshirë definicionet, fushat ku PPP-ja aplikohet,

procedurat e përzgjedhjes dhe përmbajtja e marrëveshjes finale PPP si dhe zgjidhja e kontesteve

Roli dhe kompetencat e KPPP-së

Roli dhe kompetencat e DQPPP-së







Moduli 3 Fazat dhe procedurat e PPP-ve në Kosovë

Moduli 3: Fazat dhe procedurat e PPP-ve në Kosovë

DQPPP TAP

MODULI 3: Fazat dhe procedurat e PPP Pasqyrë ................................................................................................................................................... 1

Objektivat Mësimor .................................................................................................................................. 1 Fazat e ciklit jetësor të PPP-ve .............................................................................................................. 2

Faza 1: Përzgjedhja e Projektit PPP dhe studimi i para-fizibilitetit ...................................................................... 3 Faza 2: Studimi i fizibilitetit të PPP, draft-kontrata dhe Përgaditja e draft-dokumenteve të tenderit .............................. 3 Faza 3: Zbatimi i procesit të tenderit të PPP................................................................................................... 4 Faza 4: Menaxhimi i kontratës PPP dhe monitorimi i performancës ..................................................................... 4

Ushtrim: Fazat e ciklit jetësor të PPP-ve .............................................................................................. 5 Roli dhe përgjegjësitë e akterëve të ndryshëm gjatë fazave të ciklit jetësor të PPP-ve ......................... 6 Ushtrim: Roli dhe përgjegjësitë e akterëve të ndryshëm gjatë fazave të ciklit jetësor të PPP-ve ......... 8 Përmbledhje ........................................................................................................................................... 9


DQPPP 3-1

Pasqyrë Në këtë modul pjesëmarrësit do të njoftohen me një pasqyrë të përgjithshme të procedurave të PPP-ve në Kosovë, dhe strukturimin e tyre në katër faza si dhe akterët kryesor dhe rolin e tyre nëpër faza të ndryshme. Kjo i paraprin elaborimit më të detajizuar për secilën fazë ndaras.

Objektivat Mësimor Me përfundimin e këtij Moduli, ju do të jeni në gjendje të:

Përshkruajnë fazat e ciklit jetësor të PPP-ve

Përshkruajnë rolin dhe përgjegjësitë e akterëve të ndryshëm gjatë fazave të ciklit jetësor të PPP-ve


DQPPP 3-2

Fazat e ciklit jetësor të PPP-ve Gjatë implementimit të Partneriteteve Publike Private, është e rëndësishme që të adoptohet

perspektiva e ciklit të plotë jetësor të projektit. Suksesi varet, në pjesë të madhe, nga kapaciteti i autoriteteve publike që të ekzekutoj dhe të menaxhoj partneritete inovative.

Shpesh i kushtohet shumë vëmendje transaksionit, duke lënë anash faktorët tjerë kritikë. Sigurisht, transaksioni është një komponentë e rëndësishme e PPP-ve, por është vetëm një pjesë e vogël e një kornize më të gjerë. Me rëndësi të njëjtë janë edhe themelimi i kornizës ligjore, rregullative, institucionale dhe politike për PPP-të; sigurimi se akterët do të japin përkrahjen; menaxhimi i procesit të ndryshimit; aplikimi i modeleve të duhura të rrezikut; zhvillimi i strukturave të duhura të mbikëqyrjes dhe të monitorimit; dhe inkorporomi i PPP-ve në strategjitë e gjera të sektorit. Me fjalë tjera, në mënyrë që Partneritetet Publike Private të jenë të suksesshëm, ato duhet të implementohen brenda një kornize më të gjerë të politikës e cila merr parasysh të gjitha fazat e ciklit të jetës të PPP-ve.

Në Kosovë, bazuar edhe në prakikat më të mira ndërkombëtare, cikli jetësor i PPP-ve është i organizuar në katër faza:

Faza 1: Përzgjedhja e Projektit PPP dhe studimi i para-fizibilitetit

Faza 2: Studimi i fizibilitetit të PPP, draft-kontrata dhe Përgaditja e draft-dokumenteve të tenderit

Faza 3: Zbatimi i procesit të tenderit të PPP

Faza 4: Menaxhimi i kontratës PPP dhe monitorimi i performancës

Figura 1. Katër fazat e ciklit të jetës së projektit PPP të Kosovës

Fazat e ciklit të jetës së PPP projektit të Kosovës

FAZA 2: STUDIMI I FIZIBILITETIT TE PPP, DRAFT KONTRATA & DRAFT PERGADITJA E DOKUMENTEVE TE TENDERIT

FAZA 3: IMPLEMENTIMI I TENDERIT TË PPP

FAZA 4: MENAXHIMI I KONTRATES SE PPP DHE MONITORIMI I PERFORMANCES

FAZA 1: PERZGJEDHJA E PPP & STUDIMI I PARA-FIZIBILITETIT


DQPPP 3-3

Secila nga këto faza përbëhet nga nën-faza dhe procedura të veçanta, për të cilat do të flitet në detaje në modulet e ardhshme.

Faza 1: Përzgjedhja e Projektit PPP dhe studimi i para-fizibilitetit Faza e parë e përqëndrohet në procedurat për zgjedhjen e projekteve potenciale për PPP,

kryerjen e studimit të para-fizibilitetit dhe vendimin se cilat projekte do duhet të aprovohen për studimin e plotë të fizibilitetit të PPP dhe cilat nuk do duhej. Autoritetet publike janë ato të cilat udhëheqin në këtë fazë të rëndesishme të ciklit të projekteve PPP në Kosovë.

Procedurat e kësaj faze mënyre të përgjithshme kërkojnë marrjen e vendimeve për projektet potenciale duke u bazuar vetëm në informacionet fillestare, të disponueshme dhe të kufizuara për projektet potenciale. Në këte fazë të hershme, informacionet e projektit shpesh janë të limituara dhe të natyrës kualitative.

Qëllimi i fazës së parë të përcaktohet nëse një projekt i dhënë fillimisht “duket” të jetë një projekt premtues që më vonë do të mund të ishtë një projekt PPP i zbatueshëm dhe tërheqës. Gjithashtu në këtë fazë vendoset se a duhet të shpenzohen burime shtesë njerëzore dhe financiare për të kryer analiza të detajuara të fizibilitetit në fazën e dytë pasuese.

Faza 2: Studimi i fizibilitetit të PPP, draft-kontrata dhe Përgaditja e draft-dokumenteve të tenderit

Faza e dytë fillon pasi autoriteti publik të ketë vendosur, në bazë të rezultateve të studimit të para-fizibilitetit për PPP-në, që ky është projekt potencial premtues për PPP dhe që duhet alokuar më tepër resurse për të zhvilluar studimin e plotë të fizibilitetit.

Ky vendim i nivelit të lartë nënkupton që bazuar në të dhënat e disponueshme për studimin e para-fizibilitetit (që shpesh është i natyrës së limituar, ende jo i plotë dhe kualitativ) projekti “duket” që mund të bëhet i zbatueshëm për një PPP. Së këndejmi, duhet kompletuar një proces shumë më rigoroz i mbledhjes së informatave komplete, kuantitative dhe të specializuara lidhur me projektin para se ai të mund të shqyrtohet nga Komiteti i PPP-së dhe të konsiderohet i gatshëm për të shkuar në tender si një PPP “fitimprurëse”. Duhet kompletuar analiza e plotë dhe e hollësishme e fizibilitetit të projektit si një PPP, drafti i kontratës ku jepen hollësitë e strukturës së propozuar për alokim të rrezikut dhe drafti i dokumenteve të tenderit për PPP-në.

Përgatitja e këtij studimi të fizibilitetit të PPP-së, e draftit të kontratës së PPP-së & e draftit të dokumenteve të tenderit të PPP-së përbëhet nga 22 procedura specifike, pjesa më e madhe e të cilave bëhet nga autoriteti publik dhe nga këshilltarët e tyre të PPP-së, të grupuara në katër nën-faza:

1. Përgaditja e analizës së fizibilitetit për projektin PPP 2. Përgaditja e draft-marrëveshjes PPP 3. Përgaditja e draft-dokumenteve të tenderit të PPP 4. Shqyrtimi dhe Aprovimi/Refuzimi nga ana e Komitetit për PPP

Në fund të fazës 2, analizat e fizibilitetit të projektit (teknike, financiare, ekonomike, institucionale, ligjore dhe mjedisore) do të jenë kompletuar, por edhe drafti i kontratës së PPP-së dhe drafti i dokumenteve të tenderit. Më pas këto duhet shqyrtuar nga ana e Komitetit të PPP-së,


DQPPP 3-4

që duhet ti aprovojë ato para se projekti të lejohet të shkojë në fazën pasuese 3 të ciklit të projektit të PPP-së.

Faza 3: Zbatimi i procesit të tenderit të PPP Në dy fazat e mëparshme janë shpjeguar hapat për kryerjen e studimit të para-fizibilitetit,

kryerjen e studimit të fizibilitetit, Draft Kontratën dhe Draft Dokumentet e Tenderit të PPP. Faza 2 përfundon me miratimin nga Komiteti i PPP të këtyre dokumenteve kryesore të cilat mundësojnë tenderimin e projektit. Faza 3 ka të bëjë me procedurat për tenderimin e projektit të PPP si dhe procedurat e prokurimit për angazhimin e partnerit privat për ofrimin e shërbimeve të reja, por gjithashtu edhe për parapërgatitjen e procesit të tenderimit. Në rast të projekteve më të mëdha zhvillohen edhe procedura shtesë, të cilat edhe pse me ligj nuk janë të obligueshme, ato zvhillohen duke respektuar praktikat më të mira ndërkombëtare. Gjatë zhvillimit të procesit të tenderimit për PPP duhet të zbatohen disa procedura specifike (gjithsejt 15 të tilla).

Në fund të fazës 3, partneri privat do të jetë zgjedhur dhe kontrata për PPP do të jetë shqyrtuar, miratuar dhe nënshkruar. Pas kësaj faze, Ekipi i Autoritetit Publik për Menaxhimin e Kontratës do të duhet të kryejë menaxhimin e kontratës dhe të ushtrojë procedurat për monitorimin e performancës (që bëjnë pjesë në fazën 4).

Faza 4: Menaxhimi i kontratës PPP dhe monitorimi i performancës Kërkesa tjetër në ciklin jetësor të projektit të PPP-së është që Autoriteti Publik, përmes

Ekipit të tij për menaxhim të kontratës së PPP-së (EMK), të monitorojë në mënyrë aktive performansën e ofruar nga partneri privat, gjatë fazave të ndërtimit dhe asaj të operimit.

Shpesh, ky proces i matjes së nivelit aktual të shërbimit që ofrohet, (pavarësisht nga organi që aktualisht ofron shërbimin) është një proces me të cilin shumë prej autoriteteve publike në fushën e infrastrukturës kanë shumë pak përvojë të dëshmuar. Së këndejmi, rëndësia dhe sfidat lidhur me këto procedura të Fazës 4 nuk duhet nënvlerësuar nga autoritetet publike që janë përgjegjëse për to.

Kjo fazë përbëhet nga një seri procedurash (pesë) që duhet ndjekur kur menaxhohet krijimi dhe aktivitetet e njësisë për zbatim të kontratës së PPP-së dhe për monitorim të performansës.


DQPPP 3-5

Ushtrim: Fazat e ciklit jetësor të PPP-ve

Udhëzime:

1. Vendosni shenjën “ ” tek rubrika “e saktë” ose “e pasaktë” për pyetjet në vijim:

Pyetja Përgjigja

1 2 3 4 Sa faza ka cikli jetësor i PPP-ve?

3 4 për AP Qendrore, dhe 3 për AP lokale 4 2

Faza 2 përbëhet nga këto hapa kryesorë

1. Përgaditja e analizës së fizibilitetit për projektin PPP 2. Përgaditja e draft-marrëveshjes PPP 3. Përgaditja e draft-dokumenteve të tenderit të PPP 4. Shqyrtimi dhe Aprovimi/Refuzimi nga ana e Komitetit për PPP

1. Përgaditja e listës së projekteve potenciale PPP 2. Përgaditja e draft-marrëveshjes dhe dokumentacionti për PPP 3. Aprovimi nga DQPPP 4. Shqyrtimi dhe Aprovimi/Refuzimi nga ana e Komitetit për PPP

1. Shqyrtimi dhe Aprovimi/Refuzimi nga ana e Komitetit për PPP 2. Aprovimi nga Kuvendi Komunal përkatës 3. Implementimi i Projektit

Asnjë nga tri opsionet paraprake


DQPPP 3-6

Roli dhe përgjegjësitë e akterëve të ndryshëm gjatë fazave të ciklit jetësor të PPP-ve

Në pjesën e parë të këtij moduli u përmendën fazat e ciklit jetësor të PPP-ve, ndërsa në këtë pjesë do të flitet për rolet dhe përgjegjësit e akterëve kryesor gjatë gjithë ciklit jetësor.

Nga figura e mëposhtme (figura 2.), duket qartë që bartës kryesor gjatë të gjitha fazave është Autoriteti Publik i cili është njëherësh edhe inicues i projektit.

Projekti fillon të diskutohet vetëm kur AP, në bazë të nevojave dhe kërkesave të cilat janë në përputhje me kompetencat institucionale të këtij autoriteti, definohet përmbajtja dhe elementet e projektit. Edhe pse këtij detaji shpesh i është dhënë rëndësi e vogël, nuk duhet anashkaluar.

Roli i AP do të vazhdoj edhe në fazën e dytë, kur do të jetë pala kryesore gjatë kryerjes së studimit të fizibilitetit. Edhe pse në të shumtën e rasteve nuk do të kryhet drejtëpërdrejtë nga autoreteti publik, roli i tij është primar në angazhimin dhe mbikqyrjen e këshilltarëve të specializuat të jashtëm gjatë kryerjes së studimit, si dhe draft dokumentacionit. Gjithashtu, roli i AP-së është i pazëvendësueshëm edhe gjatë prezantimit para KPPP-së së projektit për aprovim.

Dy fazat e fundit janë më të ngarkuarat për AP-në. Është AP-ja organi i cili shpall dhe përcjell procedurat tenderuese, përzgjedh fituesin si dhe negocion dhe nënshkruan marrëveshjen. Pas kësaj, anagazhimi i AP-së shtrihet në menaxhimin e kontratës si dhe monitorimin e performancës së partnerit privat.

Përfshierja direkte e sektorit privat është evidente në fazën e tenderimit dhe implementimit, mirëpo përfshierja e sektorit privat është e hershme, edhe pse në dukje (nga figura 2) mendohet se sektori privat do të përfshihet vetëm në fazën e 3. Sektori privat është tërthorazi i inkuadruar qysh në iniciim të projektit, sepse shpesh idetë do të vijnë pikërisht nga ata. Sektori privat vazhdimisht dërgon sinjale rreth mundësisë dhe interesimit të përfshierjes në projekte të sektorëve të caktuar. Në rast të projektve më të mëdha, janë AP-të ato të cilët enkas i thërrasin në organizime të llojit të konferencave të investitorëve potencial në mënyrë që të masin interesimin për projektet e caktuara apo edhe të diskutojnë përmbajtjen e mundshme të projektit.

Departamenti Qendror për PPP është prezent në të gjitha fazat e ciklit jetësor, në faza të caktuara vetëm në cilësinë e këshilldhënies për AP-në, e në faza të caktuara edhe si rekomandues i KPPP-së në lidhje me projektet e sjelluar për aprovim. Detyrë e DQPPP-së është ti paraprijë proceseve duke i lehtësuar ato përmes udhëzimeve dhe modeleve të qarta për aplikim nga AP, shpërndarjen e informatave lidhur me programin PPP dhe projektet individuale, përfshirjen e akterëve dhe fushatave publike të edukimit për PPP, e të ngashme.

Komiteti për PPP, si organi vendimmarrës në procesin e aprovimit të projekteve PPP, amgazhohet drejtpërdrejt me rastin e marrjes së vendimeve për aprovim të projektit si dhe aprovimin e kontratës finale (në rast se kërkohet edhe të mbështetjes ekonomike për projekte të caktuara). Mirpo roli i KPPP-së është shumë më tepër se kaq. KPPP-ja është përgjegjëse për zhvillimin dhe menaxhimin e programit kombëtar të PPP si dhe të politikave të përgjithshme të PPP.


DQPPP 3-7

FAZA PPP: Sektori Privat Autoriteti Publik Departmenti PPP Komiteti i PPP

FAZA 1: PPP STUDIMI I PARA-FIZIBILITETIT




Shqyrtimi i Studimit të Para-Fizibilitetit të

Shqyrtimi nga DQPPP Aprovimi/Refuzimi

nga Komiteti PPP

Shqyrtimi i Kontratës nga DQPPP

Aprovimi/Refuzimi i Kontratës nga

KPPP

Menaxhimi i PPP kontratës dhe Monitorimi i Perfomancës

Kryerja e Shërbimeve

Implementimi i procesit të PPP tenderit

Negociimi dhe Nënshkrimi i Kontratës

Përgatitja e Draft PPP

Kryerja e Studimit të Filibilitetit për PPP

Përgatitja e Draft Dokumentacionit për

PPP Tender

Përzgjedhja e projekteve të mundshme PPP dhe përgata e studimit të

para-fiziblitietit

Dorëzimi i Kualifikimit për PPP

dhe Propozimit

Figura 2. Detyrat kryesore gjatë katër fazave të ciklit të jetës së PPP projekteve në Kosovë


DQPPP 3-8

Ushtrim: Roli dhe përgjegjësitë e akterëve të ndryshëm gjatë fazave të ciklit jetësor të PPP-ve

Udhëzime:

Pyetja Përgjigja

1 2 3 4 Cilët janë akterët kryesor gjatë ciklit jetësor të PPP-ve? Komunat

dhe Ministritë

Sektori Privat, AP përkatës, DQPP dhe KPPP

AP përkatës, DQPP dhe KPPP

Vetëm KPPP

Departamenti Qendror për PPP organ vendim-marrës?

E saktë, për projektet e nivelit lokal

E saktë, për projektet e nivelit qendror

E pasaktë, përveq në rastet kur DQPPP është AK

E pasaktë,


DQPPP 3-9

Përmbledhje Ky modul ju ofroi informata të përgjithshme rreth fazave të ciklit jetësor të projekteve PPP, si dhe rolin dhe përgjegjësit e akterëve kryesor nëpër të gjitha fazat.

Në këtë modul ju mësuat të: Përshkruani fazat e ciklit jetësor të PPP-ve

Përshkruani rolin dhe përgjegjësitë e akterëve të ndryshëm gjatë fazave të ciklit jetësor të PPP-ve







Moduli 4: Faza 1. Përzgjedhja e Projekteve të PPP-së dhe

Studimi i Para-Fizibilitetit

MODULI 4: Faza-1 Përzgjedhja e Projekteve dhe studimi i para-fizibilitetit

DQPPP TEP

MODULI 4: Faza-1/ Përzgjedhja e Projekteve të PPP-së dhe studimi i para-fizibilitetit Pasqyrë ................................................................................................................................................... 1

Objektivat Mësimore ................................................................................................................................. 1 FAZA I ................................................................................................................................................... 2 Përzgjedhja e projektit PPP, studimi i para-fizibilitetit dhe shqyrtimi nga departamenti i PPP-së: .... 2

Procedura 1.1 - Zgjedhja e projekteve të përshtatshme kandidate për PPP nga Autoriteti Publik .................................. 3 Udhëzime: ............................................................................................................................................................ 5

Procedura 1.2 - Përfundimi i studimit të para-fizibilitetit nga Autoriteti Publik ....................................................... 6 Procedura 1.3 – Shqyrtimi i Studimit të para-fizibilitetit nga DQPPP .................................................................. 9 SHEMBULLI 1 ................................................................................................................................ 10

Përmbledhje ......................................................................................................................................... 12


DQPPP 4-1

Pasqyrë Faza e pare e ciklit jetësor te PPP-se me procedurat e saj është faza ne te cilën merret vendimi për te hyre ose jo ne rrugën e gjatë te implementimit te projekteve me Partneritet Publik Privat. Temat të cilat do të prezantohen në këtë modul, janë procedurat e fazës se pare : Përzgjedhja e projekteve kandidate PPP të përshtatshme nga Autoriteti Publik, Përfundimi i Studimit të para-fizibilitetit nga Autoriteti Publik, Shqyrtimi i Raportit të para-fizibilitetit të PPP nga departamenti i PPP për rekomandimet dhe hapat e ardhshëm Do të prezantohen edhe shembuj dhe ushtrime për të bërë më te lehet të kuptuarit e drejtë të gjitha temave të lartcekura. Të gjitha këto tema të cilat do të trajtohen në këtë modul, bazën ligjore e kanë në Ligjin Nr. 04/L-045 për Partneritetit Publiko Private , Pjesa e IV- Kreu I Nenet 22,23.

Objektivat Mësimore

Me përfundimin e këtij Moduli, ju do të jeni në gjendje të:

Interpretoni cilat janë procedurat e Fazës se I Përshkruani cilat kritere duhet konsideruar për te përzgjedhë një projekt te PPP Tregoni cilat informata duhet te përmbajë raporti i studimit te prafizibilitetit Identifikoni se cila është detyra e DQPPP ne ketë faze


DQPPP 4-2

FAZA I Përzgjedhja e projektit PPP, studimi i para-fizibilitetit dhe shqyrtimi nga departamenti i PPP-së:

Faza e parë për PPP përqendrohet në procedurat për zgjedhjen e projektit kandidat për PPP kryerjen e studimit të para-fizibilitetit dhe vendimin se cilat projekte do duhet të aprovoheshin për studimin e plotë të fizibilitetit të PPP. Autoritetet publike janë ato të cilat udhëheqin në këtë fazë të rëndësishme të ciklit të projekteve PPP në Kosovë.

Procedurat e Fazës 1

1.1 Përzgjedhja e projekteve kandidate PPP të përshtatshme nga Autoriteti Publik 1.2 Përfundimi i Studimit të para-fizibilitetit nga Autoriteti Publik 1.3 Shqyrtimi i Raportit të para-fizibilitetit të PPP nga departamenti i PPP për rekomandimet

dhe hapat e ardhshëm

Duhet bërë e qartë se procedurat e Fazës 1 në mënyre të përgjithshme kërkojnë marrjen e vendimeve për projektet potenciale duke u bazuar vetëm në informacionet fillestare, të

Figura 1. Roli i fazës së parë brenda ciklit të jetës së PPP-së

FAZA PPP: Sektori Privat Autoriteti Publik Departmenti PPP Komiteti i PPP

FAZA 1: PPP STUDIMI I PARA-FIZIBILITETIT




Shqyrtimi i Studimit të Para-Fizibilitetit të

Shqyrtimi nga DQPPP Aprovimi/Refuzimi

nga Komiteti PPP

Shqyrtimi i Kontratës nga DQPPP

Aprovimi/Refuzimi i Kontratës nga

KPPP

Menaxhimi i PPP kontratës dhe Monitorimi i

Perfomancës

Kryerja e Shërbimeve

Implementimi i procesit të PPP tenderit

Negociimi dhe Nënshkrimi i Kontratës

Përgatitja e Draft PPP

Kryerja e Studimit të Filibilitetit për PPP

Përgatitja e Draft Dokumentacionit për

PPP Tender

Përzgjedhja e projekteve të mundshme PPP dhe

përgata e studimit të para-fiziblitietit

Dorëzimi i Kualifikimit për PPP

dhe Propozimit


DQPPP 4-3

disponueshme dhe të kufizuara për projektet potenciale. Në këtë fazë të hershme, informacionet e projektit shpesh janë të limituara dhe të natyrës kualitative. Përgjegjësit për projekte te PPP ne Autoritetin Publik këshillohen të kenë parasysh së qëllimi i fazës së parë është për të përcaktuar nëse një projekt i dhënë fillimisht “duket” të jetë një kandidat premtues që më vonë do të mund të jetë një projekt PPP-së i zbatueshëm dhe tërheqës. Gjithashtu në këtë fazë vendoset se a duhet të shpenzohen burime shtesë njerëzore dhe financiare për të kryer analiza të detajuara të fizibilitetit në fazën e dytë (2) pasuese.

Procedura 1.1 - Zgjedhja e projekteve të përshtatshme kandidate për PPP nga Autoriteti Publik

Përzgjedhja e projekteve të mundshme është hapi i parë i ndërmarrë nga autoritetet publike relevante në vendimin se cilat projekte i konsideron për implementim si PPP. Autoritetet publike kanë shumë projekte të investimeve që duan të zbatojnë por vetëm një numër i kufizuar i tyre do të mund të përmbushë kriteret për zgjedhjen si një PPP e mundshme.

Qëllimi i kësaj procedure është për të definuar më mirë numrin e projekteve të investimeve në të cilën Autoriteti Publik to të shpenzojë burimet dhe kohën e kufizuar për të kryer studime të para-fizibilitetit të PPP. Pa këtë procedurë, autoritetet publike do të humbnin kohë të konsiderueshme në kryerjen e studimeve të para-fizibilitetit në pothuajse të gjitha projektet e planifikuara të tyre të investimit, kur në fakt vetëm një numër i kufizuar janë kandidatë realisht të përshtatshëm.

Kjo procedurë kryhet nga zyra e investimeve/ planifikimeve të çdo autoriteti publik, Gjithashtu zyra përkatëse buxhetore e çdo autoriteti publik duhet të marrë pjesë në këtë procedurë.

Kjo procedurë kërkon grumbullimin e burimeve të mëposhtme të informacionit:

Lista aktuale e prioriteteve të Autoritetit Publik për projektet e investimeve nga planet e investimeve të sektorit publik (procesi buxhetor) dhe çdo qëllim strategjik apo plan të sektorit përkatës, Çdo politikë apo plan sektori përkatës, lokal apo Kombëtar që do të përfshinte në listë projektet e investimeve me prioritet apo objektivat e performancës, Çdo informacion përmbledhës mbi këto kandidat projekte investimesh. Kjo procedurë akoma nuk kërkon studime të detajuara për këto Informata përmbledhëse të masave të vlerësuara të projektit dhe konceptet e tyre të përgjithshme do te jenë të mjaftueshme për te vlerësua pershtatshmerin se cili projekt mund te jetë kandidat potencial për te u përzgjedhë.

Kriteret Baze për përzgjedhje te projekteve te PPP-se Ne mënyre qe te përzgjidhet një projekt i PPP-se ai duhet te i plotësoj disa kritere baze ,me te rëndësishme mund te konsiderohen:

- Projekti te jete me prioritet për autoritetin publik,


DQPPP 4-4

- Te kërkoj relativisht investime të mëdha, me një vlerësim fillestar të investimeve dhe kostove të operimeve në përgjithësi më të larta se përafërsisht 500 mijë Euro (vini re se projektet të cilat janë më të vogla se kjo shumë zakonisht nuk i justifikojnë përgatitjet e rëndësishme të projektit PPP dhe kostot e transaksionit)

- Projekti te ketë jetë të gjatë e të dobishme që vepron së paku 5 vjet ose më shumë.

- Të jetë i përballueshme brenda parashikimeve buxhetore të Autoritetit Publik apo të përdoruesve përfundimtarë, në rast se përdoruesit përfundimtarë do të ngarkoheshin me tarifa, si dhe

- Ekziston interesim nga sektori privat për atë projekti.

Raporti i projekteve potenciale kandidate për PPP

Raporti i projekteve potenciale kandidate për PPP duhet te përfshij te dhënat si me poshtë :

1 Emrin apo titullin e çdo projekti kandidat 2 Përshkrimi i sektorit të cilit i përket projekti 3 Një vlerësim fillestar i kostos apo madhësisë së projektit. Kjo mund të shprehet në termat e

vlerësimit të kostos së ndërtimit, në sasinë apo kapacitetin fizik të projektit, apo treguesve që janë në dispozicion për çdo projekt specifik.

4 Një vlerësim mbi jetën e përdorimit të projektit si “15 vjet” ,“30 vjet”, etj. 5 Një listë të shkurtër të burimeve kryesore të informacioneve të disponueshme për projektin.

Për shembull, disa projekte mund të kenë vetëm një përshkrim të shkurtër dhe të përmbledhur të informacioneve në dispozicion, përderisa projekte të tjera mund të kenë përfunduar studimet e fizibilitetit teknik, ekonomik e madje edhe të mjedisit.

Shembulli i matricës në vijim mund të përdoret si bazë për organizimin dhe prezantimin e informatave të nevojshme të projekteve potenciale te PPP-së

Nr Emri /Titulli i Projektit Sektori Madhësia apo

Kapaciteti i Vlerësuar i Investimit

Gjatësia e Vlerësuar e

Projektit

Informacione të projektit në

dispozicion

1 2 3 4 Tabela 1. Lista e projekteve te PPP


DQPPP 4-5

Ushtrimi 1: Identifikimi i procedurave te fazës 1 ( pare)

Udhëzime: Pyetje me përgjigje të shkurta (plotësoni zbrazëtirën me emrin e procedurës përkatëse) Ushtrimi ka për qëllim që të mësojmë procedurat e fazës 1( pare) sipas renditjes .

1. Identifikimi i projekteve ,verifikimi se a janë ato projekte prioritet për autoritetin publik dhe plotësimi i disa kritereve baze te projektit janë elemente qenësore me rastin e procedurës se pare te fazës se pare e cila quhet ______________________________.

2. Përshkrimi i projektit,karakteristika te përgjithshme te projektit , madhësia e projektit ,kohëzgjatja e projektit, buxheti i nevojshëm për projektin , interesimi i sektorit privat dhe informata tjera përgjithësuara mbi projektin janë i te përfshira ne procedurën e dyte te fazës se pare e cila quhet _______________________ .

3. Shqyrtimi i studimit e para-fizibilitetit të PPP-së të Autoritetit publik nga DQPPP ne pajtim me ligjin dhe direktivave të PPP të Republikës se Kosovës është procedura e trete dhe quhet __________ ________________ .

4. Projektet te cilat janë:

- Me prioritet për Autoritetin publik,

- Kërkojnë relativisht investime të mëdha,

- Kanë jetë të gjatë e të dobishme që veprojnë së paku 5 vjet ose më shumë.

- Janë te përballueshëm brenda parashikimeve buxhetore të Autoritetit Publik

- Ekziston interesim nga sektori privat për atë projekti.

Themi se i ka plotësua Kriteret _____________ për te u përzgjedhë si projekt kandidat për PPP.


DQPPP 4-6

Procedura 1 - Konstatime:

Menaxherët publik duhet të kenë parasysh se ky është vetëm hapi i parë në zgjedhjen e projekteve kandidate potenciale për PPP.

Kjo procedurë nuk premton se një projekt i dhënë do të jetë i realizueshëm si PPP, apo të obligojë autoritetin publik për të hyrë në marrëdhënie kontratuale.

Ndodh shpesh gjatë procedurës së përzgjedhjes së projektit që Autoritetet Publike të përballen me ndryshime të shumta në sasi dhe të specifikat e informacioneve që janë të disponueshme për projektin e planifikuar.

Nga të gjitha kriteret e zgjedhjes së projektit PPP në këtë procedurë më e rëndësishmja është se Autoriteti Publik duhet të ketë prioritete të qarta. Autoritetet Publike duhet të shmangin supozimet tradicionale ku projektet prioritare rezervohen për prokurimin publik konvencional dhe financimin publik, përderisa projektet me prioritet më të ulët apo më pak atraktive ti ofrohen sektorit privat si PPP. Kjo ka qenë nganjëherë e referuar si ofrimi “së pari më të keqën” për PPP, dhe nuk ka qenë e suksesshme.

Procedura 1.2 - Përfundimi i studimit të para-fizibilitetit nga Autoriteti Publik

Kjo procedurë kërkon nga Autoriteti Publik ti përgjigjet një liste të qartë të pyetjeve për karakteristikat e çdo projekti të përzgjedhur, për të përcaktuar nëse kjo garanton shpenzimin e më shumë burimeve për të kryer një studim fizibiliteti të plotë të PPP. Gjithashtu definon se cilat janë çështjet dhe rreziqet kryesore në të cilat studimi i fizibilitetit duhet të fokusohet.

Qëllimi i kësaj procedure është të shqyrtojë listën e projekteve prioritare të autoritetit publik për të përcaktuar nëse ato duhet zbatohen përmes teknikave të PPP (d.m.th. a është e mundur ato të realizohen me PPP). Në fund të kësaj procedure, Autoriteti Publik do të ketë një listë më të shkurtër të projekteve, ku të gjitha shfaqin karakteristikat fillestare për të qenë atraktive dhe të zbatueshme si PPP. Pa këtë procedurë, autoriteti publik mund të humb buxhetin e tij të kufizuar në përgaditjen e projekteve duke zhvilluar studime të detajuara të fizibilitetit të PPP (Faza 2) në projekte që nuk janë as kandidat të mirë për PPP.

Kjo procedurë kryhet nga zyra e planifikimit të Autoritetit Publik. Për shumë nga PPP-të e para në Kosovë, Departamenti PPP ka mundësi te luajë një rol ndihmës/këshillues për autoritetin publik për të zbatuar këtë procedurë.


DQPPP 4-7

Matrica e listës së kontrollit për projektet kandidat për përzgjedhje:

Kjo matricë mund te përdoret për çdo projekt ku jepen përgjigje dhe vlerësime për secilën pyetje për te vlerësuar përshtatshmërinë për PPP. Kjo tabelë “Përgjigje dhe Vlerësime” mund të përdoret për të ofruar informacione të shkurta shtesë që mund të ndihmojnë për të kompletuar studimin e parafizbiliteit.

Karakteristikat e projektit Shënime shpjeguese Përgjigjja e

Autoritetit Publik Komentet e Autoritetit Publik dhe shpjegimet Po Jo

1.Nevoja për investime A është projekti i përfshirë në planin strategjik të autoritetit publik?

Një tregues i qartë se a është projekti një prioritet apo nuk është, nëse është i përfshirë në planet aktuale strategjike të ndonjë sektori. Nëse nuk është, duhet dhënë një sqarim i qartë për nivelin e prioritetit të tij.

A përfshihet projekti brenda kontekstit të prioriteteve të tjera të investimeve konkurruese?

Projektet e Investimeve me prioritet më të lartë janë një kandidat më i mirë për PPP.

A do te përfshijë projekti asete të reja (Projekt i ri/”Greenfield” apo Projekt Ekzistues “Brownfield”?)

Zakonisht projektet që kërkojnë sigurimin e aseteve të reja janë më të përshtatshme për PPP për shkak të mundësisë për Ofruesin e Shërbimeve për të ofruar dizajn dhe ndërtim më të mirë.

A do të përfshijë projekti përmirësimin e aseteve ekzistuese dhe të objekteve?

Projektet e bazuar në përmirësime mund të jenë po ashtu të përshtatshme për PPP. Megjithatë, ato veçojnë rrezikun shtesë për matjet me saktësi të gjendjes së aseteve ekzistuese për të vlerësuar më mirë koston e renovimit.

2.Natyra e investimeve dhe përshtatshmërisë për PPP

A është zbatuar ndonjë projekt i ngjashëm më parë? Nëse po, përshkruaj shkurtimisht.

Është më lehtë për të identifikuar kërkesat dhe rreziqet e një projekti në qoftë se analistët mund të studiojnë rezultatet e një projekti të ngjashëm, të kryer në të njëjtin sektor.

A ka dizajnë ekzistues për këtë projekt?

Është më lehtë për të analizuar një projekt si PPP nëse tashmë ekziston dizajni i plotë i projektit. Vini re se ofruesi i sektorit privat do vazhdojë në përgjithësi të zhvillojë dizajnin e vet (dmth “inputet”) për të përmbushur standardet e njëjta të prodhimit. Në minimum, një koncept dizajn dhe buxhet i nivelit të lartë duhen përgatitur.

3. Përballueshmëria

A ka dëshmi se parashikimet e buxhetit të autoritetit publik mund të përballojnë të paguajnë për këto shërbime PPP në të ardhmen? Nëse pagesat e përdoruesve final janë të nevojshme, a do jenë në gjendje përdoruesit final të përballojnë pagimin e tyre?

Ndërsa shumë projekte të infrastrukturës dhe shërbimeve publike janë të nevojshme në tërë Kosovën, ekziston një kufi i rëndësishëm për ato që autoritetet publike dhe përdoruesit final mund të përballojnë për të paguar. PPP ende duhet ti mbledh të ardhurat e tyre nga autoritetet publike, përdoruesit final, apo që të dy në mënyrë që të jetë i zbatueshëm. Nëse duket që një projekt është i nevojshëm, por nuk mund të përballohet, atëherë nuk duhet vazhduar në Fazën 2.

4.Kohëzgjatja e projektit

A do ketë gjasa që kohëzgjatja e projektit të tejkalojë 10 vite?

Projekti duhet të kuptohet jo vetëm si ndërtimi i aseteve të reja por në kushtet e shërbimeve që duhet ofruar dhe ti bëjë ato të disponushme përgjatë gjithë jetës së tij. Duke u bazuar në nivelin e Shpenzimeve Kapitale dhe përballueshmërinë, shume projekte PPP kanë jetë-gjatësinë 20 apo më edhe shumë vite.


DQPPP 4-8

5. Madhësia A do te ketë gjasa që kostoja e projektit të tejkalojë 5 milion euro në total?

Mundohuni të siguroheni që kostot e gjithë jetëgjatësise së projektit (dizajni, ndërtimi, operimi dhe mirëmbajtja, renovimet periodike, etj. përgjatë gjithë jetës së projektit) janë të përfshira në këtë vlerësim të kostos. Projektet e përmasave më të mëdha zakonisht janë më të përshtatshme për PPP për arsye të mundësive më të mëdha të benefiteve të Vlerës për Para që ato mund të ofrojnë.

6. Rreziku A ka potencial për të arritur nje vlerë për para më të mirë (VpP) përmes transferit të rreziqeve të caktuara (dhe kostos së tyre) ofruesëve privat të shërbimeve? Konsidero benefitet e VpP per rreziqet në vijim:

Qëllimi themelor i PPP–së është të ofrojë projekte më të mira që kushtojnë, janë të kompletuara dhe kryejnë pikërisht atë që është planifikuar. Kjo mund të arrihet vetëm duke pasur një proces paraprak të detajuar të identifikimit të të gjitha rreziqeve relevante, duke i analizuar ato tërësisht, dhe duke u siguruar që ato janë të menaxhuara në mënyrë efektive nëpermjet kontratave të detajuara.

7. Kontratë e bazuar në performance

A është e mundur që projekti mund të përshkruhet plotësisht i bazuar në kushtet e produkteve (outputeve) të treguesëve kyç të përformancës?

Në prokurimet konvencionale Sektori Publik ka specifikuar inputet, ndërsa nivelet e outputeve aktuale të projekteve kanë tentuar të ndryshojnë. Në PPP, megjithatë, Sektori Publik duhet të specifikojë tregues të performancës së outputeve të zbatueshme, të qarta dhe të matshme dhe të lejojë ofruesin e shërbimeve për të vendosur se cfarë inpute të përdorë. Kjo është një ndër pjesët më të rëndësishme të përshtatshmërisë së projektit si PPP, dhe duhet të konsiderohet me kujdes.

8. Inovacioni A lejon projekti mundësi që Ofruesi i Shërbimeve të sjell inovacione/risi në menaxhimin e inputeve të projektit, duke ofruar specifikacionet e rezultateve (outputeve) të përcaktuara qartë dhe të matshme?

PPP-të në përgjithësi mund të ofrojnë një VpP më të mirë vetëm nëse Ofruesi i Shërbimeve mund të sjellë inovacion/risi duke ofruar një dizajn më të mirë, një menaxhim më të mirë të ndërtimit, operime më efektive dhe efikase etj. Sa më shumë të mbështetet projekti në ofrimin e specifikave të outputeve të qarta dhe jo duke diktuar inputet si dizajnin, teknologjinë, materialiet, etj., aq më i përshtatshëm do të jetë projekti si PPP

9. Interesimi i Tregut A ka interesim nga sektori privat per projektin ne fjale dhe a ka përvojë në sektorin privat me projekte të ngjashme në Kosovë, në rajon apo edhe me gjere.

Përderisa përvoja direkte me PPP në Kosovë deri më tani mund të jetë e kufizuar, ka raste të PPP-ve të sukseshëm nëpër një varg të sektorëve në Evropën lindore. Këto përfshijnë sektorë të tillë si: rrugët, uji dhe ujërat e zeza, ndërtesa publike, garazhe parkimi, tranzit publik dhe shumë sektorë të tjerë. Ofertuesit potencial në Kosovë, me gjasë, do të shikojnë afër nëse PPP-të në sektorin e njëjtë kanë pasur sukses diku tjetër.


DQPPP 4-9

Pasi te kemi kompletuar gjithë këto te dhëna për projektin kandidat për PPP duhet hartuar Raporti i studimit të Para-Fizibilitetit të PPP i cili përmban:

Një përshkrim të shkurtër rreth 1-2 faqe, të konceptit të projektit duke përfshirë informatat themelore për emrin, sektorin, lokacionin, madhësinë apo kapacitetin e investimeve, funksionet kryesore dhe arsyetimin themelor për projektin, etj. ( formulari standard Shtojca nr1).

Procedura 1.3 – Shqyrtimi i Studimit të para-fizibilitetit nga DQPPP

Kjo procedurë kryhet nga departamenti Qendror i PPP i cili shqyrton studimin e para-fizibilitetit të PPP-së të Autoritetit publik. Sipas ligjit dhe direktivave të PPP të Republikës se Kosovës, Autoritetet Publike nuk janë të obliguara të marrin aprovimin e departamentit PPP apo Komitetit PPP për të vazhduar në kryerjen e studimit të plotë të fizibilitetit të PPP. Megjithatë, ky shqyrtim nga departamenti PPP-se është mundësi e mirë për Autoritetin Publik që të marrë rekomandime me përvojë rreth cilave çështje me prioritet apo rreziqe do duhej të fokusohet studimi pasues i fizibilitetit të PPP-së dhe se cilat struktura specifike të PPP-së duhen vlerësuar.

Qëllimi i kësaj procedure është që departamenti PPP të sigurojë rekomandime praktike, bazuar në informacionet fillestare të disponueshme, nëse duhet investuar kohë dhe burime shtesë në përgatitjen e plotë dhe të detajuar të analizave të fizibilitetit të Fazës 2 të projektit. Nuk është e detyrueshme për Autoritetin Publik të pranojë aprovimin nga departamenti i PPP-së (apo Komiteti i PPP-së), për të kryer procedurat e Fazës 2. Megjithatë, do të ishte e dobishme të marrë këtë reagim fillestar dhe rekomandimet në këtë pikë. Përgatitja e analizave të plota të fizibilitetit do të merrnin një kohë të konsiderueshme jo vetëm për Autoritetin publik, por gjithashtu për këshilltarët e PPP-së, si dhe për departamentin dhe Komitetin e PPP-së. Andaj, është e rëndësishme, që këto burime te kufizuara të investohen me mençuri në ato projekte që mund të tregojnë se ato janë prioritete të qarta për sektorin publik dhe se ato mund të përbëjnë një kandidat të përshtatshëm dhe atraktiv për PPP.

Departamenti PPP do duhej të përgatisë raportin që jo vetëm karakterizon rekomandimet e tyre se a do duhej të vazhdohet në Fazën 2, por gjithashtu të theksojë brengat kryesore që dëshiron ti shohë të adresuara në të ardhmen.

Koha e kërkuar për të përfunduar shqyrtimin nga departamenti PPP për secilin projekt duhet të jetë përafërsisht 10 ditë (e zgjatur edhe për 10 dite të tjera), varësisht nga madhësia dhe kompleksiteti i projektit të dhënë kandidues.


DQPPP 4-10

SHEMBULLI 1 FORMA PËR PËRZGJEDHJE

MINISTRIA / KOMUNA / AP: ____________________________________ 1. PËRMBLEDHJE E TË DHËNAVE PËR PROJEKTIN

Emri i Projektit: Garazh Nëntokësore

Lokacioni: Prishtine

Dega: Ndërtimtari

Industria/Sektori: Infrastrukture

Departamenti/Agjencia Komuna e Prishtines

Udhëheqësi i Projektit: Drejtori për Zhvillim Ekonomik

Vlera totale e projektit? 20 mil euro

Shpenzimet Kapitale: 18 mil euro

Shpenzimet Operative: 2 mil euro

2. TË DHËNAT CILËSORE

2.a. Cili është vlerësimi i shkallës së përfitimit ekonomik dhe dobisë shoqërore? 2.b. A prisni që ndaj shfrytëzuesve të shërbimit të aplikoni tarifa (pagesë)? 2. c. Çfarë lloji projektit është - ndërtim dhe operim ose vetëm operim.

3. NIVELI I ANGAZHIMIT NË PROJEKT

3.a. A ekziston një "Lider" i përkushtuar, i cili mund të sjellë vendime të rëndësishme të cilat do t’i dhënë shtytje zbatimit të projektit?

4. KORNIZA LIGJORE DHE INSTITUCIONALE

4.a. A është e mbështetur projekti nga strategjitë/planet sektoriale në nivel qendrore dhe komunale?

4.b. A ekzistojnë kufizime ligjore apo pengesa për ndërmarrjen e projekteve në fushën e PPP-ve në këtë sektor? Nëse po, ju lutem shpjegoni.


DQPPP 4-11

5. PRIORITETET E AUTORITETIT PUBLIK (AP) 5.a. A ekzistojnë: Kundërshtime të sindikatave të punëtorëve, presione shoqërore, vështirësi teknologjike, mungesa e përvojës, apo kufizime tjera që kanë ndikim në zbatimin e projektit PPP? 5.b. A ka indikacione që projekti në fjalë është i përballueshëm për shfrytëzuesit (përdoruesit) e tij?

6. INTERESIMI I SEKTORIT PRIVAT

6.a. A ka pasur “propozime të pa kërkuara” (iniciativa) nga sektori privat? 6.b. A ka ndonjë ndërmarrje që aktualisht i ofron këto shërbime?

7. RREZIQET (TRANSFERIMI I REZIQEVE TEK PARTNERI PRIVATE)

7.a. Si vlerësohen rreziqet lidhur me teknologji/projektim dhe ndërtim – të larta apo të ulëta? Cilat prej tyre do te mund te transferohen tek Partneri Privat?

8. BUXHETI

8.a. A është ky projekt i specifikuar ne Planin e Investimeve Publike (PIP)? Nëse po, cili është numri i referencë e saj?

8.b Sa priten te jene shpenzimet kapitale si dhe shpenzimet e përsëritura për AP-në për këtë projekt nëse ndërmerret me PPP (duke mos i përfshirë kursimet eventuale siç janë qiraja, lokacione etj.)?


DQPPP 4-12

Përmbledhje Ky modul ofroi një prezantim lidhur me temat: Përzgjedhja e projekteve kandidate për PPP të përshtatshme nga Autoriteti Publik, Përfundimi i Studimit të para-fizibilitetit nga Autoriteti Publik, Shqyrtimi i Raportit të para-fizibilitetit të PPP nga departamenti i PPP për rekomandimet dhe hapat e ardhshëm

Gjithashtu u prezantuan edhe shembuj dhe ushtrime të cilët mundësuan që temat e trajtuara të kuptohen sa më drejtë.


Procedurat e Fazës se I Kriteret qe duhet konsideruar për te përzgjedhë një projekt te PPP Informatat te cilat duhet te përmbajë raporti i studimit te prafizibilitetit Detyra e DQPPP ne faze e pare te ciklit jetësor te PPP-se







Moduli 5: Faza 2. Përgatitja e studimit të fizibilitetit, draft kontratës dhe draft dokumenteve të tenderit për

PPP-në

MODULI 5: Faza-2 Përgatitja e studimit te fizibilitetit

DQPPP TEP

MODULI 5: Faza-2 Përgatitja e studimit te fizibilitetit Pasqyrë ................................................................................................................................................... 1

Objektivat Mësimore ................................................................................................................................. 1 FAZA 2 - Përgatitja e studimit të fizibilitetit, draft kontratës dhe draft dokumenteve të tenderit për PPP-në ............................................................................................................................................. 2

Procedura 1 – Themelimi i ekipit menaxhimit të projektit të PPP-se ..................................................................... 4 Procedura 2 – Pranimi i këshilltarëve me përvojë për PPP-të ............................................................................... 4 Procedura 3 – Konsultimet me palët e interest për projektin e PPP-së .................................................................... 4 Ushtrimi 1 Procedurat fillestare.................................................................................................................... 6 Procedura 4 – Studimi i Fizibiliteit ............................................................................................................. 7 4 a) Analiza e fizibilitetit teknik të projektit të PPP-së ................................................................................................... 7 4b) Analiza e fizibilitetit financiar të projektit të PPP-së .................................................................................................. 7 4c) – Analiza e fizibilitetit ekonomik të projektit të PPP-së .............................................................................................. 8 4d) – Analiza e fizibilitetit ligjor dhe institucional .......................................................................................................... 9 4e) Zhvillimi i vlerësimit për ndikimin mjedisor të projektit të PPP-së .................................................................................. 9 4f) Identifikimi i rreziqeve të projektit të PPP-së dhe alokimi ............................................................................................ 9

Ushtrimi 2 Studimi i Fizibilitetit dhe Ndarja e rreziqeve ................................................................................. 13 4g) Vlera për Para .............................................................................................................................................. 14 4h) Testimi i Tregut: Vlerësimi i Interesit te Sektorit Privat ............................................................................................ 14

Ushtrimi 3: Vlera për Para ...................................................................................................................... 16 Procedura 5– Përgatitja e Draft Kontratës (ve) për PPP ................................................................................... 17 Procedura 6 –Përgatitja e draft-dokumenteve të tenderit të PPP: ......................................................................... 18 6a) Hartimi i dokumentit të kërkesës për kualifikime (KPK) .......................................................................................... 18 6b) – Përgatitja e draftit të kërkesës për propozime (KpP) ............................................................................................... 19 Procedura 7 – Shqyrtimi i studimit të fizibilitetit të PPP-së, draftit të kontratës së PPP-së dhe draftit të dokumenteve të tenderit të PPP-së nga Departamenti i PPP-së dhe Komiteti i PPP-së .................................................................. 19 Ushtrimi 4: Përgatitja e Draft Dokumenteve dhe Roli i DQPPP dhe KPPP ........................................................ 21

Përmbledhje ......................................................................................................................................... 22


DQPPP 5-1

Pasqyrë Faza e dyte e ciklit jetësor te PPP-se me procedurat e saj është faza me delikate dhe ajo e cila siguron te gjitha informatat detale dhe dokumentacionet e nevojshme per fillimin e implementimit te projektit te PPP. Temat të cilat do të prezantohen në këtë modul, janë procedurat e fazës se dyte: Procedurat para fillimit te Studimit te Fizibilitetit, Studimi i Fizibilitetit dhe Procedurat pas mbarimit te studimit te fizivbilitetit . Do të prezantohen edhe shembuj dhe ushtrime për të bërë më te lehet të kuptuarit e drejtë të gjitha temave të lartcekura. Të gjitha këto tema të cilat do të trajtohen në këtë modul, bazën ligjore e kanë në Ligjin Nr. 04/L-045 për Partneritetit Publiko Private , Pjesa e III dhe IV.



Interpretoni cilat janë procedurat e Fazës se 2 Tregoni cilat vlerësime dhe analiza duhet te përmbajë studimit fizibilitetit Ndarë riskun mes partnerit publik dhe privat Përshkruajnë Vlerën për Para ( VpP) Identifikoni se cila është detyra e DQPPP ne ketë faze


DQPPP 5-2

FAZA 2 - Përgatitja e studimit të fizibilitetit, draft kontratës dhe draft dokumenteve të tenderit për PPP-në Ky vendim i nivelit të lartë nënkupton që bazuar në të dhënat e disponueshme për studimin e para-fizibilitetit (që shpesh është i natyrës së limituar, ende jo i plotë dhe kualitativ) projekti “duket” që mund të bëhet i zbatueshëm për një PPP. Së këndejmi, duhet kompletuar një proces shumë më rigoroz i mbledhjes së informatave komplete, kuantitative dhe të specializuara lidhur me projektin para se ai të mund të shqyrtohet nga Komiteti i PPP-së dhe të konsiderohet i gatshëm për të shkuar në tender si një PPP “fitimprurëse”. Duhet kompletuar analiza e plotë dhe e hollësishme e fizibilitetit të projektit si një PPP, drafti i kontratës ku jepen hollësitë e strukturës së propozuar për alokim të rrezikut dhe drafti i dokumenteve të tenderit për PPP-në.

Faza e PPP-së: Sektori privat Autoriteti publik Departamenti PPPKomiteti PPP

FAZA 1: STUDIMI I PARA- FIZIBILITETIT

FAZA 2: STUDIMI I FIZIBILITETIT TË PPP-së,DRAFT I KONTRATËS & DRAFT DOKUMENTET E TENDERIT

FAZA 3+D17: IMPLEMENTIMI I TENDERIT TË PPP-së

FAZA 4: MENAXHIMI I KONTRATËS SË PPP & MONITORIMI I PERFORMANSËS

Përzgjedhja e projekteve Kandidate të PPP & përgatitja e

Studimit të para-fizibilitetitShqyrtimi i studimit të Para-fizibilitetit të PPP

Studimi i fizibilitetit Të PPP-së

Përgatitja e draft kontratës PPP

Përgatitja e draft dokumenteve Të tenderit të PPP-së Shqyrtimi nga

Departamenti i PPP-së Aprovimi / Mosaprovimi nga Komiteti i PPP-së

Implementimi i procesittë tenderit të PPP-së

Shqyrtimi i kontratësnga Departamenti i PPP-së

Aprovimi/mos aprovimii kontratës nga Komiteti i PPP-së

Negocimi & nënshkrimi i kontratës së PPP-së

Menaxhimi i kontratës së PPP-së &monitorimi i performansës së PPP-së

Dorëzimi i kualifikimeve &

propozimeve për PPP

Ofrimi i shërbimeve


DQPPP 5-3

Përgatitja e këtij studimi të fizibilitetit të PPP-së, e draftit të kontratës së PPP-së & e draftit të dokumenteve të tenderit të PPP-së bëhet nga autoriteti publik dhe nga këshilltarët e tyre të PPP-së:

1. Themelimi i Ekipit të Menaxhimit të Projektit PPP për kryerjen e studimit të fizibilitetit dhe implementimin e tenderit të PPP.

2. Pranimi i këshilltarëve të PPP nga Autoriteti Publik për përfundimin e studimit të fizibilitetit, hartimi i kontratës PPP, dhe hartimi i dokumenteve të tenderit të PPP

3. Konsultimet me grupet të interesit për projektet PPP (Identifikimi i aktorëve kryesor, zhvillimi i mekanizmave dhe instrumenteve të konsultimeve dhe komunikimeve)

4. Studimi I Fizibilitetit duke analizuar anët:

a) teknik I projektit b) financiar të projektit PPP c) ekonomik d) ligjor dhe institucional e) ndikimit në mjedis nga projekti PPP: f) rreziqeve të projektit PPP dhe alokimi I tyre g) vlerës për para (VpP ) për PPP h) Vlerësimi i interesit të tregut të sektorit privat

5. Përgatitja e draft-marrëveshjes PPP:

6. Përgatitja e draft-dokumenteve të tenderit të PPP:

a. Hartimi i Kërkesës për Kualifikim (KpK) b. Përgatitja e draft Kërkesës për Propozim (KpP

7. Shqyrtimi dhe Aprovimi/Refuzimi nga ana e Komitetit për PPP

Analizat e hollësishme të fizibilitetit të PPP-së që kërkohen me procedurat e Fazës 2 kërkojnë shkathtësi të këshilltarëve të jashtëm dhe me përvojë për PPP-të. Megjithatë, do të jetë me rëndësi jetike që autoriteti publik, përmes Ekipit të tij për menaxhim të projektit të PPP-së, të bëjë mbikëqyrjen e kujdesshme të progresit dhe të rezultateve kryesore nga këta këshilltarë të PPP-së, për të siguruar përmbushjen e procedurave

Në fund të fazës 2, analizat e fizibilitetit të projektit (teknike, ekonomike, institucionale, ligjore dhe mjedisore) do të jenë kompletuar, por edhe drafti i kontratës së PPP-së dhe drafti i dokumenteve të tenderit. Më pas këto duhet shqyrtuar nga ana e Komitetit të PPP-së, që duhet ti aprovojë ato para se projekti të lejohet të shkojë në fazën pasuese 3 të ciklit të projektit të PPP-së: implementimi i tenderimit dhe prokurimit të projektit si një PPP.


DQPPP 5-4

Procedura 1 – Themelimi i ekipit menaxhimit të projektit të PPP-se

Me këtë procedurë themelohet zyrtarisht ekipi menaxhues i projektit të autoritetit publik, ashtu si kërkohet me Direktivën për PPP-të Nr. 2/2011, që do të jetë përgjegjës për mbikëqyrje të kompletimit jo vetëm të procedurave të fazës 2 (fizibiliteti i PPP-së, drafti i kontratës së PPP-së, dhe drafti i dokumenteve të tenderit të PPP-së) por edhe të shumicës së procedurave të fazës 3 (implementimi i procesit të tenderimit të PPP-së) me anë të nënshkrimit final të kontratës së PPP-së.

Sipas direktivës për PPP-të nr. 2/2011 mbi ekipet menaxhues të projektit, është e detyrueshme për secilin autoritet publik që do të hyjë në kontratë të PPP-së që të themelojë ekipin për menaxhim të projektit të PPP-së, që është përgjegjës për të kryer funksionet kyçe të menaxhimit dhe mbikëqyrjes për PPP-në në emër të autoritetit publik. Pa ekipin për menaxhim të projektit të PPP-së do të ishte tepër e vështirë të merren ato vendime të qarta dhe në kohë të duhur që u janë të nevojshme autoriteteve publike gjatë procesit të rëndësishëm të shqyrtimit të progresit të studimit të fizibilitetit, marrjen e vendimeve lidhur me llojet e strukturave të projektit të cilat autoriteti publik i konsideron të pranueshme dhe të përballueshme, si dhe për mbikëqyrje të procesit të rëndësishëm të tenderimit për PPP-në.

Kjo procedurë ka për detyrë Identifikimin i fushave të çështjeve kyçe për projektin e PPP-së, sikur që janë ato teknike, ligjore, financiare, komerciale, mjedisore, sociale, të menaxhimit të palëve të interesuara, etj.

Autoriteti Publik nominon nga një zyrtar me njohuri të përgjithshme përkatëse dhe me eksperiencë për mbikëqyrje të secilës fushë të identifikuar të çështjeve.

Procedura 2 – Pranimi i këshilltarëve me përvojë për PPP-të

Kjo është procedura që do të ndiqet nga ekipet menaxhuese të projekteve të PPP-së për përgatitjen e përshkrimit të punëve dhe për angazhim të këshilltarëve të PPP-së që do ti mbështesin ata në kompletimin e procedurave të studimit të fizibilitetit për fazën 2

Qëllim i kësaj procedure është të sigurojë që ekipi menaxhues i projektit të PPP-së të autoritetit publik posedon shkathtësi të dëshmuara dhe kapacitete të nevojshme për kompletim të të gjitha procedurave që kërkohen në fazën 2. Per momentin shumica e autoriteteve publike në Kosovë nuk kan përvojë të mëhershme ne analizimin, strukturimin dhe përgatitjen e analizave dhe dokumenteve te nevojshme ku duhet kompletuar analiza të shumta të specializuara të projektit brenda periudhave të shkurtra kohore.

Ekipi menaxhues i projektit të PPP-së në kuadër të autoritetit publik do të duhej të punojë ngushtë me këshilltarët e PPP-së, duke siguruar që do të jenë në dispozicion të gjitha informatat e nevojshme për përgatitjen e analizës së fizibilitetit, duke shqyrtuar gjetjet dhe rekomandimet e përkohshme të këshilltarëve, dhe duke mbikëqyrur performansën e gjithmbarshme të tyre. Në mënyrë periodike, ekipi menaxhues i projektit të PPP-së në kuadër të autoritetit publik mund të kërkojë ndihmë nga Departamenti i PPP-së për shqyrtimin e cilësisë dhe plotësisë së rezultateve specifike dhe të drafteve të përgatitura nga këshilltarët e PPP-së.

Procedura 3 – Konsultimet me palët e interest për projektin e PPP-së

Ky është procesi i cili siguron që projektet e PPP-së në Kosovë do të përgatiten dhe strukturohen në mënyrë të hapur dhe transparente duke përfshirë pjesëmarrjen e rëndësishme të palëve kyçe të interesuara nga radhët e përdoruesit të fundit, të punës, sektorit privat dhe sektorit publik, sektorit joqeveritar dhe sektorëve të tjerë relevant. Kjo procedurë kërkon si dizajnin ashtu edhe implementimin e vazhdueshëm të planit për komunikim me palët e interesuara dhe për inkorporim të inputeve të palëve të interesuara në vendimet kyçe rreth strukturimit të projektit të PPP-së. Duhet theksuar që kjo nuk është hera e vetme kur


DQPPP 5-5

mbahen konsultime publike gjatë ciklit të projektit të PPP-së; ato do të mbahen edhe gjatë fazave të mëvonshme të zhvillimit të projektit të PPP-së.


DQPPP 5-6

Ushtrimi 1 Procedurat fillestare

Udhëzime:

Pyetje me përgjigje të shkurta (plotësoni zbrazëtirën me emrin e procedurës përkatëse)

Ushtrimi ka për qëllim që të mësojmë procedurat e rëndësishme të fazës së dytë (2).

1. Hapi i parë për sigurimin e mbarëvajtjes së sukseshme të fazës së dytë është themelimi i __________________________ për kryerjen e studimit të fizibilitetit dhe implementimin e tenderit të PPP.

2. Ekipi Menaxhues i Projektit duhet të bashkëpunoj ngushtë me ______________________, në rastin kur Autoriteti Kontraktues ka vendos të kontraktoj shërbimet e tyre.

3. Për sigurimin e transparencës gjatë zhvillimit të projektit, Autoriteti Kontraktues nëpërmjet

Ekipit Menaxhues të Projektit duhet të konsultohet me ___________________.


DQPPP 5-7

Procedura 4 – Studimi i Fizibiliteit

Studimi i fizibilitetit apo arsyeshmërisë së projektit potencial të PPP-së, është vazhdimësi e studimit të para-fizibilitetit por në mënyrë më të hollësishme dhe në sfera më të zgjeruara.

Studimi i Fizibilitetit duhet të analizoj në hollësi së paku anët:

a) teknike të projektit b) financiare të projektit PPP c) ekonomike d) ligjore dhe institucionale e) ndikimi në mjedis nga projekti PPP: f) rreziqeve të projektit PPP dhe alokimi I tyre g) vlerës për para (VpP ) për PPP h) Vlerësimi i interesit të tregut të sektorit privat

4 a) Analiza e fizibilitetit teknik të projektit të PPP-së

Analiza e fizibilitetit teknik të projektit të PPP-së identifikon komponentët kyç funksional të një projekti, zbatueshmërinë e teknologjive ekzistuese për të përmbushur standardet e planifikuara të outputeve, si dhe madhësinë dhe probabilitetin e rreziqeve kryesore ndaj performansës teknike të projektit dhe pjesëve përbërëse të tij. Kontratat e PPP-së duhet të jenë të bazuara në outpute dhe të përcaktojnë rreziqet e përzgjedhjes

Kjo procedurë nuk synon të përshkruajë cilat inpute teknike duhet përdorur nga partneri privat. Në vend të kësaj, kjo procedurë konfirmon që ekziston një zgjidhje e zbatueshme teknike për projektin, analizon rreziqet kryesore ndaj performansës teknike të projektit, dhe ofron inpute për procedurat pasuese që vlerësojnë koston kapitale dhe operative të projektit.

Për shembull, një projekt i ri i terminalit të autobusit mund të kërkojë që autoriteti publik të financojë dhe të ndërtojë rrugë të reja për qasje, lidhje të reja të ujit dhe energjisë elektrike, etj. Gjithashtu nevojitet për të mundësuar një vlerësim domethënës që do të bëhet më vonë për atë sa një zgjidhje teknike për projektin do të mund të kushtojë si për të ndërtuar, operuar, mirëmbajtur dhe për përtëritjen dhe rehabilitimin periodik. Këto kosto në fund të fundit do të përcaktojnë nëse projekti është financiarisht i zbatueshëm dhe nëse do të ketë nevojë për përkrahje qeveritare dhe forma të ndarjes së rrezikut me sektorin publik që do të konsiderohen të pranueshme.

4b) Analiza e fizibilitetit financiar të projektit të PPP-së

Analiza e fizibilitetit financiar për PPP-në vlerëson koston totale të projektit dhe më pas identifikon nivelet potenciale të tarifave, ngarkesave apo të çmimeve për njësi që do të kërkohen për ti kthyer të gjitha këto kosto të projektit për të qenë financiarisht i zbatueshëm si PPP. Këto vlerësime të kostos duhet të përfshijnë një kthim realist dhe të pritshëm të kapitalit të partnerit privat. Analiza e fizibilitetit financiar dallon nga analiza e fizibilitetit ekonomik që vlerëson dhe përfshin përfitimet jo në para të gatshme dhe koston e projektit

Analiza e fizibilitetit financiar kërkohet për të vlerësuar madhësinë e tarifave të shfrytëzuesit të fundit, të taksave, pagesave apo çmimeve për njësi, të cilat partneri privat do të duhet ti vendosë për të kthyer koston e plotë të projektit. Këto përfshijnë koston operuese dhe të mirëmbajtjes, pagesat e rregullta të shlyerjes së borxhit, dhe kthimet adekuate të kapitalit të investuesit. Kjo analizë është e nevojshme


DQPPP 5-8

gjithashtu për të treguar mundësitë për ndryshime eventuale në çmimet e PPP-së gjatë kohëzgjatjes së projektit. Për shembull, një numër i kontratave afatgjata të NOT (ndërtim-operim-transfer) planifikojnë reduktimin e tarifave apo pagesave pas vitit të 15-të kur do të jetë paguar borxhi afatgjatë. Pa këtë analizë, autoritetet publike shpesh procedojnë me tenderin dhe presin çmime të ulëta jorealiste nga ofertuesit. Kjo analizë do të tregojë gjithashtu kur një projekt nuk është financiarisht i zbatueshëm me çmimin e dhënë për njësi. Prandaj, autoriteti publik mund të ketë nevojë qoftë të marrë parasysh ndryshimin e shtrirjes së projektit të propozuar apo të ofrojë një formë të përkrahjes

Për tu kuptuar me lehtësi si dhe për të dhënë përgjigje në pyetjet e shumta eshte e nevojshme Dizajnimi i modelit të fizibilitetit financiar të PPP-së: Dizajni bazik i modeleve të tabelave për fizibilitetin financiar të PPP-së duhet të perfshije :

- Shpenzimet kapitale: Kjo përfshin listën e kostos së ndërtimit, blerjet e pajisjeve, kapitalin punues, testimin dhe porosinë, dhe koston tjetër fillestare

- Struktura e financimit: Kjo tregon si do të plotësohen shpenzimet totale kapitale dhe kostoja e fillimit të punës, sipas kapitalit, borxhit, borxheve vartëse dhe burimeve të tjera. Qoftë brenda këtij komponenti, apo si një nën-komponentë, oraret e shlyerjes së borxhit duhet të tregohen për secilën kredi.

- Deklarata e të ardhurave: Kjo duhet të tregojë të ardhurat e projektit, koston operative,

zhvleftësimin dhe në fund të ardhurat neto. Për projektet të hyrat e të cilave u nënshtrohen niveleve të ndryshme të kërkesës, mund të jetë e nevojshme një nën-komponentë e veçantë që merret me nivelet e kërkesës.

- Analiza e rrjedhës së parasë së gatshme: Kjo konverton rezultatet e llogarive të deklaratës së

të ardhurave në rrjedha të parasë së gatshme. Rezultatet kyçe në këtë komponentë përfshijnë kthimin e kapitalit të investuesit si dhe proporcionet kyçe të mbulueshmërisë që janë me rëndësi për kreditorët.

- Bilanci i gjendjes: Ky përcjell asetet dhe detyrimet totale të kompanisë së projektit gjatë

kohëzgjatjes së projektit.

Në praktikë, thuajse nga të gjithë analistët kërkohet të prezantojnë modelet e tyre dhe të demonstrojnë para palëve të tjera të interesuara që janë të përfshira në projekt mënyrën si është dizajnuar modeli i tyre, si funksionon ai, dhe gjithashtu të interpretojnë domethënien e rezultateve kyçe.

4c) – Analiza e fizibilitetit ekonomik të projektit të PPP-së

Kostoja ekonomike e një projekti të PPP-së përfshin përfitimet ekonomike të projektit, që janë shpesh një burim kryesor i arsyetimit të kërkesave të jashtëzakonshme investuese të projektit afatgjatë të infrastrukturës, do të përfshijnë gjithashtu përfitime indirekte nivelet e përmirësuara të shëndetit publik, nivelet e përmirësuara të arsimit, etj.

Pasi që analiza e fizibilitetit ekonomik bën përshtatje të caktuara në analizën e fizibilitetit financiar të projektit, kjo procedurë kërkon fillimisht kompletimin e – Analiza e fizibilitetit financiar të projektit të PPP-së. Shumë projekte të infrastrukturës, veçmas në sektorët social dhe mjedisor, mund të arsyetohen vetëm lidhur me përfitimet ekonomike neto të tyre, dhe jo lidhur me kthimet e tyre financiare (që zakonisht janë negative). Ato projekte kërkojnë kosto financiare të lartë për tu ndërtuar, por mund të mbledhin vetëm një shumë relativisht të vogël të pagesave në të gatshme nga shfrytëzuesit e fundit. Prandaj, thuajse të gjitha PPP-në këto fusha do të jenë financiarisht të zbatueshme vetëm nëse ka përkrahje nga qeveria në aspekt të pagesave të rëndësishme të disponueshmërisë. Megjithatë, qeveria


DQPPP 5-9

duhet ti bëjë këto pagesa vetëm nëse projekti mund ti realizojë përfitimet e planifikuara ekonomike sikur që është popullsia më e mirë-edukuar, përmirësimi i shëndetit publik, mjedisi më i sigurt, zvogëlimi i kohës së humbur për shkak të trafikut të ngjeshur, etj. Nëse nuk ekzistojnë këto elemente, atëherë qeveria do të rrezikonte mbështetjen e një projekti që prodhon kthime ekonomike negative

4d) – Analiza e fizibilitetit ligjor dhe institucional

Kjo procedurë vlerëson ligjet dhe rregulloret ekzistuese që janë relevante për projektin specifik dhe përcakton nëse këto janë adekuate ose jo për ta bërë projektin të zbatueshëm. Kjo procedurë analizon gjithashtu nëse institucionet ekzistuese të sektorit publik kanë kapacitetet dhe resurset e nevojshme për zbatimin e këtyre ligjeve dhe rregulloreve dhe për të ushtruar të gjitha rolet dhe obligimet e sektorit publik gjatë kohëzgjatjes së kontratës së PPP-së.

Analiza e fizibiliteit në aspektin institucional, nënkupton se a posedon sektori publik resurset dhe shkathtësitë e nevojshme për të mbikëqyrur dhe monitoruar performansën e kontraktuesit të PPP-së gjatë tërë kohëzgjatjes së kontratës? Kjo përfshin resurset e sektorit publik për të zbatuar pajtueshmërinë me kushtet e kontratës nga shfrytëzuesit e fundit, nga agjencitë tjera qeveritare, dhe veçmas nga kontraktuesi privat.

4e) Zhvillimi i vlerësimit për ndikimin mjedisor të projektit të PPP-së

Kjo procedurë shpjegon si të vendoset cili është niveli i analizës mjedisore të nevojshme për projektin e PPP-së, cilat leje mjedisore do të jenë të nevojshme, si të përcaktohet fizibiliteti i përgjithshëm mjedisor i projektit dhe cilat masa shtesë për zbutje të ndikimeve në mjedis do të jenë të nevojshme për projektin.

Karakteristikë kyçe e përbashkët thuajse për të gjitha projektet e infrastrukturës, përfshirë këtu PPP-të, është madhësia dhe natyra e ndikimeve të tyre në mjedisin e afërt. Prandaj, ato projekte shpesh kanë ndikime të konsiderueshme në resurset natyrore përreth përfshirë këtu cilësinë e ajrit, të ujit e të tokës, si dhe ndikime në florën e faunën. Në mënyrë që një PPP apo një projekt tjetër i infrastrukturës të mbetet i zbatueshëm gjatë jetëgjatësisë operative të tij, ndikimi në këto resurse kyçe mjedisore duhet të parashikohet me saktësi, por edhe të menaxhohet me kujdes dhe të monitorohet. Vlerësimet e tilla të ndikimeve në mjedis nuk kërkohen vetëm me ligjet e Kosovës, por ato nevojiten gjithashtu për të informuar ofruesit privat të shërbimeve për nivelin e rrezikut mjedisor të cilit ka mundësi ti nënshtrohet projekti i PPP-së dhe për kërkesat sa i përket menaxhimit të duhur dhe minimizimit të këtyre rreziqeve.

4f) Identifikimi i rreziqeve të projektit të PPP-së dhe alokimi

Identifikimi i rrezikut është procesi i konstatimit cilat ngjarje të mundshme specifike të rrezikut (sikur që është rritja e kostos së tokës që do të blihet, kostoja e ndërtimit më e lartë nga ajo e planifikuar, kostoja operative më e lartë nga ajo e planifikuar, nivelet më të ulëta të kërkesës për projektin nga sa janë parashikuar fillimisht, etj.) janë më të rëndësishmet në konstatimin nëse projekti do të jetë i zbatueshëm si PPP ose jo.

Deri në këtë pikë, analizat teknike, financiare, ekonomike, ligjore dhe institucionale dhe mjedisore të projektit të gjitha kanë shfaqur disa nga rreziqet kryesore, apo ndryshimet e paplanifikuara, që mund të


DQPPP 5-10

rrezikojnë zbatueshmërinë e projektit. Në projektet e PPP-së në veçanti, rezultati final i një rreziku të caktuar është që projekti do të bëhet financiarisht i pazbatueshëm. Kjo procedurë e identifikimit të rreziqeve kryesore të projektit është e domosdoshme për të dalë me një strukturë efektive dhe të pranueshme të alokimit të rreziqeve që siguron se projekti është i zbatueshëm. Nëse për shembull identifikohen rreziqe kyçe që tregojnë se ekziston mundësia serioze që një projekt mund të bëhet financiarisht i pazbatueshëm, atëherë është e mundur që kreditë shtesë, përfshirë këtu ndarjen e rrezikut me qeverinë apo format tjera të përkrahjes nga sektori publik mund të nevojiten në strukturën finale të alokimit të rrezikut për projektin.

Alokimi apo ndarja e rrezikut është procesi i përcaktimit se cilat palë duhet bërë përgjegjës për bartjen e ndikimeve dhe menaxhimin dhe kontrollimin e çdo rreziku të projektit. Këto rreziqe, që janë identifikuar dhe analizuar duhet ndarë në mënyre të qartë ndërmjet palëve të ndryshme në projekt, duke perfshirë, ofruesin privat të sherbimeve, autoriteti Qeveritar/Publik, apo ndarja ndërmjet të dyve.

Çdo rrezik duhet të caktohet për të dhe të bëhet përgjegjësi e palës që është më e mirë dhe në gjendje për të menaxhuar, për të kontrolluar, dhe përfundimisht për të minimizuar këtë rrezik. Nëse kjo nuk ishtë bërë atëherë një palë do të jetë ekspozuar një rreziku që nuk do të ketë kontroll mbi të.

PPP Matrica për zvogëlimin e rrezikut:

Përdorni matricën e parë në teknikat lehtësuese të PPP rrezikut për të vlersuar se si rreziqet kryesore të projektit mund më së miri të minimizohen, menaxhohen, dhe lehtësohen, dhe nga cila pa

Matrica e alokimit të rrezikut PPP

Përdorni matricën e dytë si udhëzues për të analizuar çdo rrezik të identifikuar tëprojektit dhe të vendosni se cilës pale t’ia bartni atë: Sektorit Publik, Privat apo të dyja. Derisa sa matrica vijuese përmbante alokomin e sugjeruar të rrezikut për PPP-të tipike, secili projekt duhet të zhvilloj strukturën e vet unike të alokimit të rrezikut në mënyrën që më së miri i përshtatet nevojave individuale të projektit specifik. Jepni një shpjegim (në kolonën e fundit në tabelë) se përse duhet secili rrezik të alokohet palës së caktuar.


DQPPP 5-11

# Emri i

Rrezikut Përshkrimi i Rrezikut Ndarja e Rrezikut Shpjegim

Të ndara

Qev. Privat

1 Disponueshmëria e tokës dhe Blerja

Toka e nevojshme për projektin nuk është në dispozicion ose nuk është blerë.

Pasiguria rreth asaj se sa do të kushtojë për të blerë vendin e nevojshëm dhe koha e saj

2 Papërshtatshmëria e tokës

Kushtet e paparashikuara të pafavorshme të tokës janë zbuluar

3 Mjedisore Projekti shkakton ndikim të madh mjedisorë përreth burimeve natyrore të saj

4 Shëndeti, Siguria dhe Lejet / Licencat

Rregulloret dhe standardet mbi shëndetin, sigurinë, lejeve, licencave, etj nuk janë në përputhje

5 Disponueshmëria Valutore dhe Transferimi

Valuta e huaj nuk është në dispozicion për të transferuar fonde nga valuta lokale në valutë të fortë

Profitet e fituar nga PPP Projekti brenda vendit nuk mund të riatdhesohen pronarëve të saj jashtë vendit

6 Kostot e Operimit

Kostot e operimit janë më të larta se janë pritur të jenë.

7 Interesi i Normës

Normat e interesit të kredive të përdorura për ndërtimin e projektit rriten

8 Këmbimi i normës – kursit valutor

Zhvlerësimi i valutës lokale ne vlerë ne relacion me valutën e fortë në të cilën investimet e kapitalit dhe kreditë e PPP projektit dominojnë.

9 Tregu Sasia aktuale e rezultateve dhe shërbimeve të kërkuara nga përdoruesit ose nga-marrësi është më pak e parashikuar

Tarifat e projektit ose çmimet nuk janë të rregulluara në bazë të formulës së përshkallëzimit të rënë dakord

10 Përgjegjësia e Dizajnit

Qeveria ka ofruar një dizajn me të meta ose të papërshtatshëm

11 Projektim të detajuar, Specifikimet, dhe Standardet

Standardet e performancës të projektit dhe të specifikimeve të projektimit janë të papërshtatshme për nevojat e projektit

12 Të dhënat e Dizajnit

Të dhëna të gabuara ose të pa sakta janë përdorur gjatë ndërtimit të projektit

13 Prokurimi dhe Ndërtimi

Përfundimi i ndërtimit të projektit është vonuar

14 Kosto e Ndërtimit

Kosto totale e ndërtimit ishte më shumë se parashikimi

15 Programi Kompletimi i projektit është vonuar apo ka kosto te mbi-drejtuar për arsye të orarit të gabuar.

16 Funksionimi

Projekti nuk është në gjendje të funksionojë dhe të veprojë plotësisht siç ishte parashikuar

17 Mirëmbajtje

Projekti dhe pasuritë e saj nuk janë mirëmbajtur si duhet


DQPPP 5-12

# Emri i Rrezikut

Përshkrimi i Rrezikut Ndarja e Rrezikut Shpjegim Të

ndara Qev. Privat

18 Karakteristikat ndihmëse

Shërbimet ndihmëse infrastrukturore që nevojat e projektit, të tilla si rrugët e qasjes objektet ndërlidhëse, etj nuk janë të ofruara dhe të përfunduara në kohë

19 Transferet Gjendja e aseteve të projektit në fund të afatit të kontratës kur ato transferohen në Qeveri, nuk është në përputhje me mirëmbajtjen në kontratën e PPP-së dhe standardet e performancës

20 Regullative Afatet dhe kushtet e kontratës PPP në lidhje me aftësinë e operatorit privat për të mbledhur të ardhurat dhe për të kërkuar rritjen e arsyeshme të tarifave në përputhje me formulën e përshkallëzimit të çmimit të kontratës nuk janë përmbushur; ose

Ligjet ose rregulloret e reja janë miratuar të cilat rrisin shpenzimet ose reduktjnë të ardhurat e PPP kontraktuesit pa kompensim të drejtë

21 Politike / Sovrane

Qeveria kombëtarizon projektin

22 Fuqi Madhore

Projekti është i paaftë të kryej për arsye të terrorizmit, trazirave, luftës, apo katastrofat natyrore (tërmetet, përmbytjet, etj)


DQPPP 5-13

Ushtrimi 2 Studimi i Fizibilitetit dhe Ndarja e rreziqeve

Udhëzime:


Ushtrimi ka për qëllim që të mësojmë për studimin e fizibilitetit dhe ndarjen e rreziqeve në projektet e PPP-së.

1. Analiza e detajuar e projektit quhet _______________________.

2. Rreziqet mund të alokohen tek partneri ___________ dhe partneri ____________, por ka edhe raste kur rreziqet ___________ ndërmjet të dy partnerëve.

3. Rreziqet ndahen në mes të partnerëve dhe i përcaktohen palës që është në gjendje të ______________________________________ rrezikun specifik.


DQPPP 5-14

4g) Vlera për Para

Është e rëndësishme të vërehet se jo të gjitha projektet janë të përshtatshme për PPP. Partneritetet-Publike-Private duhet të ofrojnë vlerë të barabartë ose më të mirë për paratë në krahasim me qasjen 100% të sektorit publik. Kjo eshte nje nga qeshtjet me te rendesishme prandaj duhet kry vlerësimi si duhet i zbatueshmërisë se projekteve të PPP-ve vis-à-vis opsioneve tjera të financimit dhe implementimit. Qëllimi është që të përmirësohen shërbimet dhe të ofrohet “vlera më e mirë për para”.

Vlera për para është shtytësi kryesor në partneritetet publike private. Vlera për para nuk do të thotë thjeshtë përzgjedhja e ofertës më të lirë ose çmimit më të ulët të aseteve; po do të thotë që të gjendet zgjedhja më e mirë afatgjate për ofrimin e shërbimeve. Në të përfshihen analizimi i kostos së përgjithshme afatgjate (kostoja e ciklit të jetës) të ofrimit të shërbimeve dhe vlerësimi i përfitimeve shoqëruese për publikun në përgjithësi.

Kur të krahasohet me qasjen e sektorit publik, përfitimet shtesë të PPP-ve mund të vijnë nga:

Implementimi më i shpejtë i projekteve infrastrukturore;

Shërbime dhe mbulim më i mirë;

Fokusimi i ciklit të jetës të ofrimit të shërbimeve / kosto më e vogël e ciklit të jetës (afatgjatë);

Efikasitet dhe inovacion i përmirësuar; dhe

Ndarja e rrezikut e dizajnuar për të krijuar shtytje drejt suksesit.

4h) Testimi i Tregut: Vlerësimi i Interesit te Sektorit Privat

Ky është procesi i percaktimit nëse të dyja, natyra e përgjithshme e projektit të dhënë, plus struktura e propozuar për ndarjen e rrezikut është ajo qe investitorët serioz të sektorit privat dhe financuesit e tyre do të donin të ndërmarrin si PPP.

Qëllimi i kësaj procedure është për tu siguruar që projekti do të pranonte interesin e mjaftueshëm të sektorit privat për të tërhequr oferta cilësore serioze nëse projekti do miratohej për fazën e 3 në Implementimin e Tenderit të PPP. Përderisa përvoja ndërkombëtare me PPP tashmë ka treguar një interes të fortë nga ofertuesit lokal dhe ndërkombëtar në pothuajse të gjithë sektorët infrastrukturorë – mund të ketë rreziqe specifike të “vendit-specifike” dhe “specifike–projektit” që duhet adresuar para se ofertues të tillë të marrin pjesë në këto PPP të veçanta të Kosovës. Pa këtë procedurë, autoritetet publike mund të rrezikojnë tenderimin e një projekti të dhënë, vetëm për të zbuluar se firmat lokale dhe ndërkombëtare kanë shqetësime serioze për strukturën e propozuar të projektit që parandalon ata për të dorëzuar ofertë fare.

Përdorni matricën në vijim si udhëzues për të përcaktuar nëse ka gjasa për interes serioz të sektorit privat në projektet si PPP:


DQPPP 5-15

# Pyetjet për matjen e intersimit të tregut privat Përgjigjjet për PPP specifike.

1 A ka shembuj të mëparshme të PPP-s në të njëjtin sektor, ose për të njëjtin shërbim specifik në Kosovë?

2 A ka shembuj të mëparshme të PPP-të në të njëjtin sektor, ose për të njëjtin shërbim specifik në vendet e tjera?

3 A kanë kontraktorët lokal, investitorët, dhe huadhënësit burimet e duhura financiare dhe teknike për të ndërmarrë vetë PPP projektin? A ka nevojë për burime të jashtme apo ndërkombëtare?

4 Çfarë është vlerësuar të jetë rreziku më i madh që sektori privat do të jetë ekspozuar në këtë PPP?

5 A kanë shprehur interes ofruesit lokal apo ndërkombëtar në projekt gjatë fazës së hershme fillestare të projektit? A shprehim interes akoma duke u bazuar ne strukturën e propozuar të ndarjes të rrezikut?

6 A do duhej konsideruar permizime shtesë në mënyrë për të siguruar një interes më të mirë të sektorit privat në projekt, të tilla si ndarje të mëtejme të rrezikut nga Qeveria. garanci të pjesshme, dhe përmirësime tjera të kredive?

Duke u bazuar në përgjigjet e pyetjeve kryesore te interesimit te tregut më sipër, vlerësoni me kujdes nëse duhet bërë ndryshime duke konsideruar analizat e rrezikut të projektit dhe strukturën e ndarjes për të siguruar një interes më të fort nga ofertuesit serioz te sektorit privat.


DQPPP 5-16

Ushtrimi 3: Vlera për Para

Udhëzime:


Ushtrimi ka për qëllim që të mësojmë për Vlerën për Para.

Projektet PPP duhet të ofrojnë vlerë të ____________apo më të _____ në krahasim me 100% financim dhe implementim të projektit nga sektori publik.

Vlera për para është procedura ku bëhet krahasimi i implementimit të një projekti në mes të partnerit ___________ dhe ___________.


DQPPP 5-17

Procedura 5– Përgatitja e Draft Kontratës (ve) për PPP

Drafti i PPP kontratës është tentative e parë në përgatitjen e versionit të plotë të marrëveshjes ligjore që do të jetë dokumenti lidhës ligjor me të cilin rreziqet do të ndahen për gjithë kohen e projektit.

Qëllimi i kësaj procedure është për tu siguruar se të gjitha palët në partneritet, duke përfshire autoritetin publik, investitori privat dhe huadhënësit e tyre, e po ashtu edhe përdoruesit përfundimtare dhe palët e tjera të interesuar të kenë një kuptim të zbatueshëm dhe të qartë të rreziqeve dhe përgjegjësive të kërkuara nga projekti. Veçanërisht është e rëndësishme për autoritetin publik dhe ofertuesit privat të dinë saktësisht se si do të ndahen dhe zbatohen rreziqet para shqyrtimit nga PPP Komiteti dhe përgatitja e ofertave nga ofruesit e shërbimeve private.

Vëmendje e veçantë duhet kushtuar raporteve në vijim të gjeneruar gjatë fazës 2 të projektit:

o Raporti i niveleve të outputit të shërbimeve të projektit të PPP-së o Raporti për identifikim të rrezikut, o Raporti i alokimit të rekomanduar të rrezikut. o Raporti i analizës së fizibilitetit ligjor dhe institucional, përfshirë kopjet e të gjitha ligjeve

dhe rregulloreve të sektorit relevant si dhe kontratat dhe ligjet dhe rregulloret për investime në Kosovë

Drafti i kontratës së PPP-së duhet të adresojë të gjitha rreziqet materiale në mënyrë eksplicite dhe të sigurojë kërkesa të qarta dhe ligjërisht të zbatueshme për mënyrën e alokimit të tyre ndërmjet palëve. Nganjëherë, rishikimet dhe analizat që janë bërë që prej kompletimit të identifikimit të rrezikut nga Faza 2 rekomandojnë që të shtohen rreziqet e reja në strukturën e projektit, apo që rreziqet e caktuara të përgjithshme të ndahen më tej në kategori më specifike të rreziqeve. Gjithashtu, siguroni që matrica e alokimit të rrezikut është komplete dhe e azhurnuar.

Nenet apo seksionet kryesore nga të cilat do të përbëhet kontrata e PPP-së tanimë janë identifikuar në modelin e kontratës së koncesionit të ofruar nga Departamenti i PPP-së. Këto përfshijnë: Nenet e marreveshjes model te koncesionit ne Kosove (qershor 2011)


DQPPP 5-18

Nenet e marreveshjes model te koncesionit ne Kosove (qershor 2011)

1 Definicionet & Interpretimi 2 Koncesioni 3 Kohëzgjatja e koncesionit 4 Tarifa e koncesionit 5 Tarifat & qiraja 6 Kushtet paraprake 7 Obligimet e koncesionarit 8 Obligimet e dhënësit te koncesionit 9 Përfaqësimet & Garancitë

10 Detyrimet & Zhdëmtimi 11 Siguria e performanses 12 Siguria 13 Forca madhore 14 Ngjarja politike 15 Mbarimi I marrëveshjes 16 Kthimi 17 Caktimi I kontratës 18 Zëvendësimi I koncesionarit 19 E drejta e ndërhyrjes se dhënësit 20 Zgjidhja e kontesteve 21 Ligji qeverisës 22 Heqja dore nga imuniteti 23 Dispozitat e përziera

Procedura 6 –Përgatitja e draft-dokumenteve të tenderit të PPP:

a) Hartimi i Kërkesës për Kualifikim (KpK) b) Përgatitja e draft Kërkesës për Propozim (KpP)

6a) Hartimi i dokumentit të kërkesës për kualifikime (KPK)

Para-kualifikimi është procesi i përzgjedhjes së një numri të limituar të ofertuesve nga sektori privat për të dorëzuar propozime të plota dhe të detajuara për projektin e caktuar të PPP-së. Ky proces siguron që vetëm ofertat nga palët e kualifikuara dhe me përvojë do të vlerësohen. Implementimi i këtyre procedurave kërkon që autoriteti publik të përgatisë dokumentet e para kualifikimit dhe kriteret për vlerësim të kualifikimeve të dorëzuara.

Para-kualifikimi do të thotë që vetëm një numër i limituar i furnizuesve privat ftohen aktualisht nga autoriteti publik për të dorëzuar ofertat për projektin e dhënë të PPP-së. Kjo ka një numër të përparësive potenciale:

Kursen kohë dhe energji për autoritetin publik dhe TEC të tij duke mundësuar shqyrtimin dhe vlerësimin e vetëm një numri të limituar (3-5) të ofertave të plota dhe të detajuara gjatë fazës pasuese të ofertimit. Për më tepër, cilësia e këtyre ofertave do të jetë më e lartë, pasi që ofertuesit privat joserioz dhe pa përvojë (ofertat e të cilëve shpesh janë më agresive, joreale, të rrezikshme dhe që marrin më tepër kohë për vlerësim), nuk do të thirren për të ofertuar. Siguron më tepër konfidencë për ofertuesit privat serioz dhe me përvojë të PPP-së që të investojnë më tepër resurse në përgatitjen e ofertave të tyre finale të PPP-së. Nëse ata e dinë që janë njëri nga vetëm 3 –5


DQPPP 5-19

ofertuesit që janë ftuar të dorëzojnë propozimin e plotë, ata do të investojnë më shumë kohë dhe resurse në përgatitjen e ofertës finale novatore dhe konkurruese, krahasuar me situatën ku do të mund të ishin vetëm njëri nga 20+ ofertuesit. Nëse ofertuesit serioz dhe me përvojë të PPP-së kanë probleme me pranimin e strukturës së alokimit të rrezikut për një projekt të propozuar të PPP-së apo kornizën e tij ligjore, institucionale dhe rregullatore, ata shpesh do të japin sinjalin tek autoriteti publik që herët qoftë duke mos dorëzuar kualifikimet e tyre apo duke dorëzuar pyetje dhe komente për strukturën e propozuar të marrëveshjes të përfshirë në dorëzimin e kualifikimeve të tyre. Prandaj, para-kualifikimi i siguron Komitetit një mundësi të rëndësishme për ndreqjen e këtyre problemeve para se të procedohet me tenderin final.

6b) – Përgatitja e draftit të kërkesës për propozime (KpP)

Dokumenti i kërkesës për propozime duhet të përfshijë të gjitha informatat e nevojshme nga ofertuesit e kualifikuar për të dorëzuar oferta të plota dhe të detajuara për projektin e PPP-së pranë autoritetit publik. Kjo përfshin Udhëzimet për ofertuesit për mënyrën e prezantimit të ofertave të tyre, si dhe informatat tjera relevante lidhur me projektin, përfshirë këtu përmbajtjen e dhomës së të dhënave (analizat teknike, ekonomike, financiare, ligjore dhe të tjera) si dhe strukturën e detajuar të alokimit të rrezikut të PPP-së për projektin. Këto gjithashtu përfshijnë instruksione për ofertuesit lidhur me formatet e kërkuara në të cilat ata duhet ti dorëzojnë ofertat e tyre dhe kërkesat tjera që duhet respektuar.

Përgatitja e dokumenteve të KpP-së përfaqëson kulminacionin e të gjitha analizave të fizibilitetit dhe të aktiviteteve të strukturimit të projektit si dhe të procesit të gjithëmbarshëm të konkurrimit përmes të cilit qeveria synon të maksimizojë vlerën për para të projektit. Prandaj, dokumentet e ofertës duhet të jenë shumë të qarta sa i përket kërkesave minimale të performansës së projektit, alokimit të rreziqeve kryesore ndërmjet palëve, dhe rregullave me anë të të cilave ofertuesit duhet të prezantojnë dhe të dorëzojnë ofertat e tyre, si dhe kriteret e vlerësimit kundrejt të cilave ato oferta do të shqyrtohen. Pa këtë hap të rëndësishëm, ofertuesit privat me gjasë do të dorëzojnë oferta krejtësisht të ndryshme teknike dhe financiare pranë qeverisë, duke propozuar nivele të ndryshme të performansës, duke marrë përsipër alokime të ndryshme të rreziqeve të projektit, dhe duke prezantuar çmime të ndryshme të propozuara. Përvoja ndërkombëtare ka treguar që ndonëse autoritetit publik mund ti duhet kohë e konsiderueshme për të përgatitur dokumente të qarta, të detajuara dhe cilësore të ofertave të PPP-së, përgjithësisht kërkohet shumë më tepër kohë për tu përgjigjur ndaj kërkesave të shumta për qartësime apo protestave nga ofertuesit, si dhe për të vlerësuar ofertat shumë të ndryshme të PPP-së që bazohen secila në supozime të ndryshme sa i përket alokimit të rrezikut.

Procedura 7 – Shqyrtimi i studimit të fizibilitetit të PPP-së, draftit të kontratës së PPP-së dhe draftit të dokumenteve të tenderit të PPP-së nga Departamenti i PPP-së dhe Komiteti i PPP-së

Kjo është procedura që zbatohet nga Departamenti i PPP-së dhe komiteti i PPP-së pas dorëzimit të analizës së plotë të fizibilitetit të PPP-së, si dhe të draftit të kontratës së PPP-së dhe dokumenteve të tenderit nga autoriteti publik, me qëllim të vlerësimit të cilësisë dhe plotësisë, dhe për të rekomanduar nëse projekti duhet të procedohet më tej në fazën 3 të implementimit të tenderit të PPP-së. Departamenti i PPP-së duhet të bëjë rekomandim të qartë për Komitetin e PPP-së, që në fund do të vendosë nëse do të vazhdohet me procedimin ose jo të projektit. Nëse cilësia e analizës së fizibilitetit dhe i draftit të kontratës dhe dokumenteve të tenderit të dorëzuara nga autoriteti publik është jo adekuate, jo e plotë, apo e pa realizueshme, atëherë Departamenti i PPP-së mund të rekomandojë që disa nga procedurat e fazës 2 të azhurnohen apo të rishikohen.

Qëllim i kësaj procedure është që Komiteti i PPP-së, i mbështetur nga Departamenti i PPP-së, të shqyrtojë tërë studimin e fizibilitetit të fazës 2 dhe të draft dokumenteve nga autoriteti publik, për të


DQPPP 5-20

siguruar që ato janë komplete dhe të cilësisë së mirë para se të konsiderohen të përshtatshme për të vazhduar me tenderimin. Pa këtë procedurë, cilësia e raporteve të analizës së fizibilitetit për fazën 2 dhe rekomandimet e tyre mund të dallojnë në masë të madhe, dhe do të jetë e vështirë apo e pamundur që faza e tenderimit dhe prokurimit të PPP-së të implementohet me sukses.

Kjo procedurë zbatohet nga Komiteti i PPP-së, i mbështetur nga Departamenti i PPP-së.


DQPPP 5-21

Ushtrimi 4: Përgatitja e Draft Dokumenteve dhe Roli i DQPPP dhe KPPP Udhëzime:


1. Bashkangjitur Studimit të fizibilitetit, draft dokumentet të cilat duhet të përgatiten dhe të dorëzohen për shqyrtim tek DQPPP dhe Komiteti PPP janë:

_______________, ________________ dhe _______________.

2. Departamenti Qëndror i PPP-së rekomandon ______________ për aprovim apo mosaprovim të projektit.

3. Faza e para-kualifikimit i shërben Autoritetit Kontraktues për të ___________ numrin e ofertuesve në fazën e Kërkesës për Propozimi, që zakonisht siguron oferta më serioze prej ofertuesve të kualifikuar.


DQPPP 5-22

Përmbledhje Ky modul ofroi një prezantim lidhur me temat: Përgatitja e studimit të fizibilitetit, draft kontratës dhe draft dokumenteve të tenderit për PPP-në nga Autoriteti Publik, Rolin e Komitetit të PPP-së dhe Departamentit Qendror të PPP-së.

Gjithashtu u prezantuan edhe shembuj dhe ushtrime të cilët mundësuan që temat e trajtuara të kuptohen sa më drejtë.


Procedurat e Fazës se 2 Cilat vlerësime dhe analiza janë te domosdoshme ne studimin e fizibilitetit Si duhet ndare riskun mes partnerit publik dhe privat Përshkrimi i Vlerës për Para ( VpP) Detyra dhe përgjegjësit e DQPPP dhe KPPP ne fazën e 2 te ciklit jetësor te PPP-se







Moduli 6.

Faza III. Implementimi i PPP tenderëve

Moduli 6: Faza III. Implementimi i PPP tenderëve

DQPPP TEP

Moduli 6: Procedurat e fazës së III Pasqyrë ....................................................................................................................................................1

Objektivat Mësimore ........................................................................................................................................................... 1 Hapat dhe procedurat e fazës së tretë të ciklit jetësor të PPP-ve .......................................................... 2

Përfshirja e komenteve nga Autoriteti Publik në dokumetet e tenderimit .............................................................................. 3 Përfundimi nga AK i Përgatitjeve të Nevojshme Para-Tenderimit ........................................................................................ 4 Ushtrimi 1: ......................................................................................................................................................................... 6

Shpallja e Kërkesës për Kualifikim (KPK), Pranimin dhe Vlerësimin e Kualifikimeve për PPP, dhe Shpallja e listës së shkurtër të Ofertuesve të Para-kualifikuar ........................................................ 7

Shpallja e KPK dhe Pranimi i Dokumenteve të Kualifikimit: .............................................................................................. 7 Shpallja e Draft Kërkesës për Propozime (KPP) dhe Përgjigja ndaj Pyetjeve dhe Kërkesave të Ofertuesve për Sqarime dhe Modifikime ............................................................................................... 9 Ushtrimi nr .2 ........................................................................................................................................ 11

Udhëzime: pyetje me pergjigje të sakta (rrumbullakso përgjigjen e saktë ) .............................................................................................. 11 Krijimi i Komisionit për Vlerësimin e Tenderit për PPP ...................................................................... 12 Vlerësimi nga Komisioni Vlerësues për PPP i Ofertave Teknike dhe Ligjore dhe Shpallja e Rezultateve ............................................................................................................................................ 12 Vlerësimi nga Komisioni për Vlerësim e Ofertave Financare të PPP dhe të dhe Shpallja e Ofertuesit të Zgjedhur për PPP ............................................................................................................ 13 Negocimi i kontratës së PPP dhe vendosja e inicialeve në kontratë nga Autoriteti Publik dhe Partneri Privat ....................................................................................................................................... 13 Shqyrtimi dhe Miratimi/Refuzimi nga Komiteti i PPP Kontratës Përfundimtare për PPP ................ 14 Krijimi i Ekipit për Menaxhimin e Kontratës së PPP (Njësia për Menaxhimin e Projektit) ............... 14

Udhëzime: pyetje me pergjigje te sakta ( rrumbullakso pergjigjen e saktë ) ............................................................................................. 15 Përmbledhje .......................................................................................................................................... 16


DQPPP 6-1

Pasqyrë

Në këtë modul do të shpjegojmë procedurat për tenderimin e projektit të PPP si dhe procedurat e prokurimit për angazhimin e partnerit privat për ofrimin e shërbimeve të reja.

Muduli i implementimit te PPP tendereve do të spjegoj përfshirjen e komenteve nga autoriteti publik në dokumetet e tenderimit, përfundimin e përgatitjeve të nevojshme të para-tenderimit, shpalljen e kërkesës për kualifikim, krijimi i komisionit për vlerësimin e tenderit për PPP, shpalljen e dokumenteve përfundimtare të tenderit dhe pranimin e ofertave përfundimtare teknike dhe financiare , vlerësimi nga komisioni vlerësues për PPP i ofertave teknike dhe ligjore dhe shpallja e rezultateve, rikonfirmimi nga Ekipi Menaxhues i Projektit te fizibilitetit financiar, përballueshmërisë financiare dhe vlerës për paranë (VpP) para dhënies së kontratës, negocimi i detaleve të kontratës së PPP, shqyrtimi dhe miratimi/refuzimi i kontrates perfundimtare dhe krijimi i ekipit për menaxhimin e kontratës së PPP nga autoriteti publik.

Të gjitha këto tema të cilat do të trajtohen në këtë modul, bazën ligjore e kanë në Ligjin Nr. 04/L-045 për Parteritet Publiko Privat dhe në Ligjin Nr.04/042 për Pokurimin Publik në Republikën e Kosovës

Objektivat Mësimore Me përfundimin e këtij moduli, ju do të jeni në gjendje të:

Përshkruani hapat dhe procedurat e fazës së tretë të ciklit jetësor të PPP-ve Përshkruani përfshirjen e autoriteteve publike ne implementimin e PPP tendreve Përshkruani elementet përbërëse të draft dokumentacionit të tenderit për PPP dhe draft

kontratës së tenderit për PPP Përshkruani elementet përbërëse të dokumentacionit për aplikim të aprovimit të projektit

PPP


DQPPP 6-2

Hapat dhe procedurat e fazës së tretë të ciklit jetësor të PPP-ve

Në dy fazat e mëparshme janë shpjeguar hapat për kryerjen e studimit të para-fizibilitetit, kryerjen e studimit të fizibilitetit, Draft Kontratën dhe Draft Dokumentet e Tenderit të PPP. Faza 2 përfundon me miratimin nga Komiteti i PPP të këtyre dokumenteve kryesore të cilat mundësojnë tenderimin e projektit. Në fazën 3 do të shpjegojmë procedurat për tenderimin e projektit të PPP si dhe procedurat e prokurimit për angazhimin e partnerit privat për ofrimin e shërbimeve të reja.

Roli i Fazës 3: “Zhvillimi i tenderit të PPP” në ciklin e projektit të PPP në Kosovë

Gjatë zhvillimit të procesit të tenderimit për PPP duhet të zbatohen disa procedura specifike. Këto procedura, që janë shpjeguar në këtë kapitull të Doracakut për PPP përfshijnë:

1. Përfshirjen nga Autoriteti Publik të Udhëzimeve dhe Rekomandimeve të Komitetit të PPP për Studimin e Fizibilitetit, Draft Kontratën, Draft Dokumentet e Tenderit dhe Planin e Tenderimit (e detyrueshme – Rishikimi i Studimit të Fizibilitetit të PPP, Kontrata për PPP dhe Dokumentet e Tenderit të PPP, rekomandimet dhe udhëzimet e Komitetit për PPP, plani kohor për zhvillimin e procesit të tenderimit, burimet e kërkuara.

2. Përfundimi i Përgatitjeve të Nevojshme Para-Tenderimit (blerja e tokës, sqarimi i pronësisë mbi asetet, menaxhimi i çështjeve të punës/punësimit, zbatimi i ligjeve/rregulloreve specifike [p.sh parkingu] krijimi i Planit Menaxhues të Kontratës PPP, etj.)

Faza e PPP: Sektori privat Autoriteti publik Departamenti PPP Komiteti PPP

FAZA 1: STUDIMI I PARA-FIZIBILITETIT

FAZA 2: STUDIMI I FIZIBILITETIT TË PPP, DRAFT KONTRATËS DHE DRAFT DOKUMENTET E TENDERIT


FAZA 4: MENAXHIMI I KONTRATËS SË PPP DHE MONITORIMI I PERFORMANCËS

Përzgjedhja e projekteve kandidate të PPP dhe

përgatitja e studimit të para-fizibilitetit

Shqyrtimi i studimit të para fizibilitetit të PPP

Studimi i fizibilitetit të PPP

Përgatitja e draft kontratës së PPP

Përgatitja e draft dokumenteve të tenderit

PPP Shqyrtimi nga

Departamenti i PPP Miratimi / Refuzimi nga Komiteti PPP

Implementimi i procesit të tenderit për PPP

Shqyrtimi i kontratës nga Departamenti i

PPP Miratimi/Refuzimi i

kontratës nga Komiteti i PPP

Negocimi dhe vendosja e inicialeve në kontratën e PPP

Menaxhimi i kontratës së PPP dhe monitorimi i ekzekutimit të PPP

Dorëzimi i kualifikimeve dhe propozimeve për

PPP

Ofrimi i shërbimeve

Nënshkrimi dhe ekzekutimi i kontratës së PPP

Shqyrtimi i studimit të fizibilitetit të PPP


DQPPP 6-3

3. Shpalljen e Kërkesës për Kualifikim (KPK), Pranimin dhe Vlerësimin e Kualifikimeve për PPP, dhe shpalljen e listës së shkurtër të Ofertuesve të Para-kualifikuar (e detyrueshme)

4. Shpallja e Draft Kërkesës për Propozime (KPP) dhe Përgjigja ndaj Pyetjeve dhe Kërkesave të Ofertuesve (opsionale – shqyrtimi nga ofertuesit i marrëveshjes së plotë për PPP, formatit dhe kërkesave të PPP para finalizimit, lehtësimi i kryerjes nga ofertuesit të kujdesit të arsyeshëm)

5. Krijimi i Komisionit për Vlerësimin e Tenderit për PPP (e detyrueshme – ky është një komitet specifik i cili i vlerëson ofertat për PPP sipas kërkesave të Ligjit për Prokurimin Publik)

6. Shpallja e Dokumenteve Përfundimtare të Tenderit dhe Pranimi i Ofertave Përfundimtare Teknike dhe Financiare

7. Vlerësimi nga Komisioni Vlerësues për PPP i Ofertave Teknike dhe Ligjore dhe Shpallja e Rezultateve

8. Rikonfirmimi nga Ekipi Menaxhues i Projektit i Fizibilitetit Financiar, Përballueshmërisë Financiare dhe Vlerës për Paranë (VpP) para Dhënies së Kontratës

9. Vlerësimi nga Komisioni për Vlerësim Teknik të Ofertave Financiare të PPP dhe Shpallja e Ofertuesit të Zgjedhur për PPP.

10. Negocimi i detaleve të kontratës së PPP dhe vendosja e inicialeve në kontratë nga Autoriteti Publik dhe Partneri Privat (menaxhimi i detaleve përfundimtare teknike dhe parandalimi i ri-transferimit të riskut, trajtimi i “Precedentit të Kushteve”, si dhe sigurimi që detyrimet e qeverisë të përmbushen në raport me precedentin e kushteve)

11. Shqyrtimi dhe Miratimi/Refuzimi nga Komiteti i Kontratës Përfundimtare për PPP 12. Krijimi i Ekipit për Menaxhimin e Kontratës së PPP nga Autoriteti Publik

Në fund të Fazës 3, partneri privat do të jetë zgjedhur dhe kontrata për PPP do të jetë shqyrtuar, miratuar dhe nënshkruar. Pas fazës 3, Ekipi i Autoritetit Publik për Menaxhimin e Kontratës do të duhet të kryejë menaxhimin e kontratës dhe të ushtrojë procedurat për monitorimin e performancës që janë shpjeguar në Fazën 4.

Përfshirja e komenteve nga Autoriteti Publik në dokumetet e tenderimit

Komentet dhe udhëzimet e paraqitura nga Komiteti për PPP (dhe nga Departamenti për PPP) sipas Procedurës 2.2 duhet të shqyrtohet në hollësi nga autoriteti publik. Autoriteti publik duhet ti përfshijë këto udhëzime dhe komente në dokumentet në vijim:

Studimin e Fizibilitetit të PPP dhe në strukturën e saj të propozuar për alokimin e rrezikut

Draft Kontratën për PPP Draft Dokumentet e Tenderit për PPP Draft Planin Kohor për Zbatimin e Tenderit për PPP

Detyrat e këshilltarëve të PPP: Këshilltarët për PPP që janë angazhuar për të mbështetur Ekipin për Menaxhimin e Projektit të autoritetit përkatës publik për realizimin e Studimit të Fizibilitetit për PPP në fazën 2 pritet që të vazhdojnë mbështetjen e tyre edhe për zbatimin e procedurave të tenderimit në fazën 3. Në fillim të fazës 3, autoriteti publik duhet të ri-definojë detyrat e këtyre këshilltarëve për këtë fazë të tenderimit të PPP. Detyrat e këshilltarëve në fazën 3 duhet të orientohen në këto kategori kryesore:


DQPPP 6-4

Shqyrtimi i të gjitha analizave të fizibilitetit të PPP dhe të opsionit për strukturimin e riskut të PPP si dhe përfshirja e komenteve dhe udhëzimeve të Komitetit për PPP në Studimin e Fizibilitetit të PPP, Dokumentet e Tenderit të PPP dhe në Draft Kontratën për PPP

Mbështetja e Ekipit për Menaxhimin e Projektit për të siguruar që përmbushjen e të gjitha parakushteve të nevojshme para fillimit të tenderit (d.m.th konfirmimi i mbështetjes financiare të Qeverisë, si dhe sigurimi që shërbimet plotësuese dhe infrastruktura e nevojshme do të jenë të gatshme për fillimin e projektit, etj);

Hartimi dhe përgatitja e Memorandumit Informues, kontratës(ave) të rishikuara për PPP, Dokumenteve dhe kritereve të vlerësimit të Kërkesës së Rishikuar për Kualifikime (KPK), Kërkesës për Propozime (KPP) dhe kritereve të vlerësimit, dhe kontratës përfundimtare për PPP;

Koordinimi dhe menaxhimi i aktiviteteve të tenderimit, siç janë vizitat në terren të investitorëve, konferencat para ofrimit, inspektimet në terren, si dhe krijimi dhe menaxhimi i dhomave të informacionit fizike ose elektronike, sipas nevojës

Mbështetja e Ekipit për Menaxhimin e Projektit për identifikimin e ofruesve potencial nga sektori privat të projekteve të ngjashme (madhësia, lokacioni, etj.);

Përgatitja e përgjigjeve për të gjitha pyetjet e parashtruara nga kompanitë e interesuara dhe ato nga lista e shkurtër, duke përfshirë ndryshimin dhe plotësimin ose modifikimin e dokumenteve të tenderit të PPP sipas nevojës;

Sigurimi që Ekipi për Menaxhimin e Projektit i zbaton të gjitha dispozitat përkatëse ligjore për PPP;

Të jenë në dispozicion për të mbështetur vlerësimin e deklaratave të dorëzuara të kualifikimit dhe të propozimeve përfundimtare nga ofertuesit privat;

Të jenë të dispozicion për të mbështetur Ekipin për Menaxhimin e Projektit për monitorimin e progresit të kontraktonit gjatë menaxhimit të kontratës së PPp dhe gjatë fazës së monitorimit (Faza 4), duke përfshirë përmbylljen financiare, ndërtimi dhe komisionimi i projektit, si dhe gjatë fazës fillestare operacionale të projektit.

Rezultatet: Rezultatet e kësaj procedure janë si vijon:

Studimi i Fizibilitetit i rishikuar dhe i përmirësuar Dokumentet e Tenderit të rishikuara dhe të përmirësuara, duke përfshirë Draft

Kontratën për PPP, Draft KPK dhe Draft KPP. Plani i Zbatimi për Fazën 3 i rishikuar dhe i zbatuar, që përmbledh fushëveprimin e

secilës procedurë dhe detyrë, afatin e fundit të propozuar, dhe që përfshin komente shtesë që shpjegojnë planet, kërkesat dhe sfidat specifike të secilës procedurë.

Përfundimi nga AK i Përgatitjeve të Nevojshme Para-Tenderimit

Për zbatimin e kësaj procedure duhet të ushtrohet detyrat në vijim në mënyrë të njëpasnjëshme:

Identifikimi i Përgatitjeve të Nevojshme para Fillimit të Prokurimit: Raportet e Studimit të Fizibilitetit nga Faza 2 duhet të shqyrtohen në mënyrë sistematike për identifikimin e të gjitha përgatitjeve të nevojshme që duhet të bëhen para tenderimit të projektit. Në vijim janë paraqitur disa shembuj të shpeshtë të përgatitjeve që duhen bërë:

Tarifat ose ngarkesat për disa shërbime publike në disa raste duhet të rriten në krahasim

me tarifat ekzistuese në mënyrë që të sigurohet kthimi i kostos para se një PPP në sektorin përkatës të bëhet ekonomikisht e favorshme dhe financiarisht e qëndrueshme;


DQPPP 6-5

Toka, objektet, hapësirat e zyrave ose asetet tjera ekzistuese të nevojshme për ndërtimin e projektit të ri mund të ketë nevojë që të blihen nga autoriteti publik para fillimit të tenderit për PPP;

Në disa raste kur PPP-të përfshijnë disa autoritete publike si klientë (si p.sh komuna, ndërmarrje publike, ministri, etj) mund të ketë nevojë që të krijohet një autoritet i ri kontraktues publik për dhënien dhe nënshkrimin e kontratës së PPP;

Borxhet e autoriteteve publike ndaj huadhënësve ose autoriteteve tjera ndoshta do të duhet të paguhen plotësisht nga Qeveria, siç janë të ardhurat e arkëtueshme të cilat duhet të paguhen nga një autoritet tjerët publik për shërbimet e ofruara por të papaguara;

Sqarimi i statusit zyrtar të punonjësve aktual të sektorit publik, duke përfshirë konfirmimin e pagesave për ndërprerje të marrëdhënies së punës, kuantifikimin e detyrimeve pensionale, si dhe përfundimin e ndryshimeve në numrin e punonjësve ose ri-caktimin e punonjësve, etj.

Zgjidhjen e çështjeve pronësore mbi asetet individuale dhe pajisjet që ndërlidhen me projektin e ri të PPP. Në disa raste, asetet, pajisjet dhe stabilimentet publike ekzistuese që duhet të barten në menaxhim të sektorit privat sipas kontratës së PPP janë në pronësi të disa autoriteteve publike, ministrive ose organeve;

Mund të ketë nevojë për ndryshimin e legjislacionit, rregulloreve ose direktivave për të mundësuar realizimin e PPP në mënyrë ligjore;

Mund të ketë nevojë për ndryshime tjera specifike në mënyrë që të mundësohet tenderimi, dhënia dhe nënshkrimi i kontratës për PPP.

Përgatitja dhe Zbatimi i Planit të Veprimit për Përfundimin e Përgatitje Para Tenderimit

Për kryerjen e të gjitha këtyre përgatitjeve, Ekipi për Menaxhimin e Projektit dhe Këshilltarët e PPP duhet të konceptojnë, hartojnë dhe miratojnë një plan të veprimit. Ky plan duhet të parashikojë hapat specifik të nevojshëm si dhe të parashohë njoftimin e organizatave miratimi i të cilave kërkohet në faza të ndryshme për secilin veprim. Në këtë plan të veprimit gjithashtu duhet të identifikohen burimet e reja njerëzore dhe financiare që nevojiten për përfundimin e këtyre përgatitjeve.

Rezultatet kryesore të këtyre detyrave duhet të jenë si vijon:

Raportimi për Planin e Veprimit për Para Përgatitjet e Tenderimit që përfshin: Identifikimin e përgatitjeve të nevojshme; Përshkrim të aktiviteteve specifike për secilën reformë; Rezultatet dhe miratimet e nevojshme; Akterët kryesorë të përfshirë; Burimet e nevojshme; Plani kohor dhe afatet.


DQPPP 6-6

Ushtrimi 1:

Udhëzime: pyetje me pergjigje te sakta (rrumbullakso nje ose me shume pergjigje te sakta )

1. Negocimi dhe vendosja e inicialeve në kontratën PPP bëhet nga a) Komiteti i PPP b) Autoriteti publik c) Departamenti i PPP-se d) Sektori privat

Udhezime : Pyetje me përgjigje të shkurta (plotësoni fjalitë)

Zhvillimi (implementimi) i tenderit te PPP-se ne ciklin e projektit te PPP-se përfshinë : Dorezimi i kualifikimeve dhe propozimeve per PPP , negocimi dhe vendosja e inicialeve ne kontraten PPP , shqyrtimi i kontrates nga Departamenti i PPP, Miratimi /refuzimi i kontrates nga Komiteti i PPP-së dhe _____________________________________________


DQPPP 6-7

Shpallja e Kërkesës për Kualifikim (KPK), Pranimin dhe Vlerësimin e Kualifikimeve për PPP, dhe Shpallja e listës së shkurtër të Ofertuesve të Para-kualifikuar

Detyrat në vijim duhet të zbatohen në mënyrë të sekuencuar:

Shpallja e KPK dhe Pranimi i Dokumenteve të Kualifikimit:

EMP duhet të hartojë një njoftim përmes të cilin bën shpalljen e KPK. Ky njoftim duhet të publikohet në së paku dy gazeta kombëtare si dhe në media ndërkombëtare sipas nevojës, revista ekonomike si dhe në ueb faqen e autoritetit kontraktues ose të ministrisë përkatëse. Njoftimi gjithashtu mund tu bëhet i ditur palëve që konsiderohen posaçërisht se i posedojnë kualifikimet e nevojshme për zbatimin e projektit. Njoftimi duhet të përmbajë udhëzime për mënyrën se si mund te merret KPK si dhe për mënyrën se si duhet të bëhet regjistrimi në mënyrë që komunikimet, sqarimet dhe/ose ndryshimet pasuese të mund tu dërgohen të gjithë pranuesve fillestar të KPK.

Shqyrtimi dhe Vlerësimi i Dokumenteve të Kualifikimit të Dorëzuara nga Ofertuesit e Interesuar:

Qëllimi i procedurës së para kualifikimit është për të siguruar që gjatë shqyrtimit të ofertave përfundimtare nga Ekipi Menaxhues i Projektit, ato oferta të jenë vetëm nga kompani dhe konsorciume që janë të kualifikuara. Përvojat ndërkombëtare me PPP kanë treguar se udhëheqja e konsorciumeve me investitorë të ndryshëm dhe kontraktorë gjatë tërë procesit të hartimit të ofertës, negocimit me Qeverinë, negocimit me kredituesit, menaxhimi i rreziqeve dhe operimi i suksesshëm i projektit dhe kontratës së PPP gjatë tërë kohëzgjatjes së saj – këto janë aftësi që i kanë një numër i kufizuar i pjesëmarrësve në sektorin privat. Gjatë procesit të para kualifikimit duhet të eliminohen ato që nuk kanë përvojën e nevojshme dhe të shkojnë në fazën e ardhshme vetëm kompanitë që kanë kapacitetet e nevojshme për menaxhimin e procesit të PPP. Prandaj, kriteret e vlerësimit gjatë procesit të para-kualifikimit duhet të bëjnë dallimin ndërmjet përshkrimeve të përgjithshme si p.sh “përvojë teknike në sektorin përkatës” dhe të kërkojnë përvojë në menaxhimin e rreziqeve afatgjate me PPP duke përfshirë projektimin, instalimin, ekzekutimin e kontratave afatgjate dhe në veçanti përvojë në strukturimin dhe sigurimin e financimit në aspekt afatgjatë për projektin.

Gjatë zbatimit të kësaj procedure, Ekipi Menaxhues i Projektit duhet të përgatisë një Raport të qartë të Para Kualifikimit për PPP (lista e shkurtër). Në këtë mënyrë sigurohet transparenca e procesit të prokurimit si dhe lehtësohet procesi i vendimmarrjes nga Ekipi Menaxhues i Projektit. Ky raport mund të përfshijë:

Një kopje të Shpalljes së Para Kualifikimit dhe një listë të gazetave dhe revistave në të cilat është publikuar

Një kopje të plotë të Paketës së KPK duke përfshirë Anekset Një listë të ofertuesve të interesuar që kanë kërkuar kopje të KPK, duke përfshirë një

pasqyrë të pagesave të pranuara nga ofertuesit e interesuar për marrjen e kopjeve të KPK Një përshkrim të plotë të kritereve të vlerësimit të përdorura për shqyrtimin e

kualifikimeve të dorëzuara, duke përfshirë kriteret minimale Një përshkrim të procesit të vlerësimit, duke përfshirë listën përfundimtare të ofertuesve

të para kualifikuar si dhe të ofertuesve që nuk kanë qenë të suksesshëm. Në këtë mënyrë mund të shpjegohet edhe arsyeja përse ofertuesit e caktuar nuk janë kualifikuar dhe duhet


DQPPP 6-8

të jetë në dispozicion të Ekipit Menaxhues të Projektit për njoftime lidhur me procesin e vlerësimit të ofertuesve të pasuksesshëm. Ekipi Menaxhues i Projektit mund të krijojë një Nën-Komitet për Vlerësim ose Vlerësim Teknik të PPP për administrimin e vlerësimeve të ndryshme (p.sh teknik).

Një përshkrim dhe analizë të të gjitha komenteve dhe pyetjeve të pranuara nga ofertuesit e interesuar lidhur me strukturën e alokimit të rrezikut të PPP si dhe standardet e rezultateve të projektit. Kjo do të ndihmojë në zhvillimin e procedurës përkatëse të prokurimit në të cilën Ekipi Menaxhues i Projektit duhet të vendosë mënyrën se si struktura përfundimtare e Projektit të PPP mund të ndryshohet ose sqarohet para shpalljes së KPP përfundimtare.


DQPPP 6-9

Shpallja e Draft Kërkesës për Propozime (KPP) dhe Përgjigja ndaj Pyetjeve dhe Kërkesave të Ofertuesve për Sqarime dhe Modifikime

Për zbatimin e kësaj procedure duhen zbatuar detyrat në vijim:

Shpallja e Draftit të Kontratës së PPP dhe KPP për të gjithë ofertuesit e listës së shkurtër së bashku me udhëzimet për shqyrtimin e hollësishëm dhe dorëzimin e komenteve specifike me shkrim, siç është kërkesa për sqarime ose madje edhe sugjerime për përmirësimin e draft kontratës(ave), brenda një afati prej, të themi 1-2 javësh

Tu bëhet e ditur të gjithë ofertuesve se kjo është mundësia e tyre e fundit për të kërkuar ndryshime në strukturën dhe përmbajtjen e përgjithshme të kontratës së PPP, posaçërisht sa i përket mënyrës së si kontrata parashikon alokimin e rrezikut. Pas kësaj procedure, teksti i kontratës do të përfshihet në Kërkesën për Propozimet (KPP) përfundimtare. Ofertuesi privat i preferuar më pas pritet që të nënshkruajë versionin përfundimtar të kontratës, pa ndryshime shtesë në strukturën e alokimit të rreziqeve.

Në këtë kohë duhet të përmendet, se ka shumë mundësi se do të ketë detale teknike të PPP-së që do të duhet të diskutohen, konfirmohen dhe të përfshihen në “Anekset” teknike që do ti bashkëngjiten kontratës së PPP pasi që ofertuesi i preferuar të jetë shpallur. Megjithatë, këto ndryshime përfundimtare duhet të kufizohen vetëm në çështjet dhe detalet teknike dhe nuk duhet të përfshijnë ndryshimin e strukturës së propozuar për alokimin e rrezikut.

Pasi që ofertuesit nga lista e shkurtër të kenë dorëzuar komentet dhe sugjerimet e tyre për ndryshime, EMP duhet ti lexojë dhe shqyrtojë ato në mënyrë të hollësishme me mbështetjen e këshilltarit të transaksionit. EMP më pas duhet të vendos se cilat ndryshime do ti përfshirë në kontratë dhe cilat jo, si dhe duhet të bëjë ndryshimet e nevojshme në kontratë.

Ofertuesve duhet tu dërgohen udhëzime të qarta për mënyrën, kohën dhe vendin në të cilin duhet të dorëzojnë pyetjet dhe kërkesat e tyre për ndryshime në dokumentet përfundimtare të tenderit. Zakonisht, ofertuesit duhet të kenë rreth 2 javë kohë që të dorëzojnë këto pas shpalljes zyrtare të dokumenteve të tenderit.

Duhet të sigurohet që të gjitha pyetjet dhe kërkohet të dorëzohen me shkrim pranë Ekipit Menaxhues të Projektit dhe që kopjet e të gjitha pyetjeve të dorëzuara nga ofertuesit si dhe të gjitha përgjigjeve të dërguara nga Ekipi Menaxhues i Projektit tu dërgohet njëkohësisht të gjithë ofertuesve.

Ekipi Menaxhues i Projektit dhe këshilltari i tij për PPP duhet ta shqyrtojnë me kujdes secilën pyetje dhe të vendosin për përgjigjen që do të dërgojnë. Gjatë shqyrtimit të pyetjeve të dërguara nga ofertuesit, EMP dhe këshilltari i PPP duhet ti klasifikojnë ato në dy grupe kryesore, respektivisht në pyetje që kanë për qëllim përgatitjen e propozimeve më të hollësishme, konkurruese dhe inovative si dhe pyetje që kanë për qëllim të bartin më shumë rrezik te Qeveria ose që kanë për qëllim mbrojtjen e ofertuesve nga presioni i konkurrencës.

Rezultatet kryesore që duhet të dalin nga zbatimi i këtyre detyrave janë:

Raporti për Kontratën e Rishikuar të PPP dhe Dokumenteve të Tenderit, duke përfshirë: Tekstin e plotë të draftit të parë të Kontratës së PPP dhe Anekseve të saj, si dhe paketën

e KPP Kopjen e plotë të të gjitha komenteve dhe kërkesave për ndryshime në Kontratën e PPP

dhe në Anekset e saj që janë dërguar nga ofertuesit e listës së shkurtër Kopjen e plotë të Draftit të Rishikuar ose Final të Kontratës(ave) për PPP dhe Anekset e

saj


DQPPP 6-10

Duhet të sigurohet që rezultatet e kësaj procedure të jenë të përshtatshme për përdorim si burime të informacionit gjatë procedurave të ardhshme. Nëse, për shembull, Ekipi Menaxhues i Projektit vendos se duhet të bëjë ndryshime në nivelin e shërbimit ose në nivelin e alokimit të rrezikut si rezultat i komenteve të pranuara nga ofertuesit e listës së shkurtër, atëherë EMP duhet të rikonfirmojë se struktura e re e projektit është ende e përballueshme ekonomikisht dhe se është përditësuar fizbiliteti financiar dhe analiza e vlerës për paranë.


DQPPP 6-11

Ushtrimi nr .2

Udhezime : Pyetje me përgjigje të shkurta (plotësoni fjalitë)

1. Qëllimi i procedurës së para kualifikimit është për të siguruar që gjatë shqyrtimit të ofertave përfundimtare nga Ekipi Menaxhues i Projektit, ato oferta të jenë

__________________________________________________________

Udhëzime: pyetje me pergjigje të sakta (rrumbullakso përgjigjen e saktë ) 2. Departamenti i PPP-se në fazën e zhvillimit ( implementimit ) të tenderit PPP bënë

shqyrtimin e:

a) kualifikimeve

b) propozimeve

c ) kontratës

d ) ekzekutimit të kontratës


DQPPP 6-12

Krijimi i Komisionit për Vlerësimin e Tenderit për PPP

Për zbatimin e kësaj procedurë duhen zbatuar detyrat në vijim :

Identifikimi dhe përzgjedhja e anëtarëve të Komisionit për Vlerësimin e Tenderit të PPP sipas nevojave dhe kërkesave të projektit përkatës si dhe përmbushja e kërkesave ligjore sipas Ligjit për Prokurimin Publik në Republikën e Kosovës (Ligji Nr.04/L-042) dhe aktet përkatëse nënligjore

Përcaktimi i mënyrës së organizimit të Komisionit Vlerësues të Tenderit, mënyrës së mbajtjes së mbledhjeve për vlerësimin e progresit si dhe procedurën e vendimmarrjes.

Nr. Profilet e anëtarëve të Komitetit Emri i Zyrtarit Përgjegjës

Të hartohet një Raporti i Shkurtër për Komisionin e Vlerësimit të Tenderit të PPP, që përmban si vijon:

Një listë të të gjithë anëtarëve të Komisionit Vlerësues të Tenderit të PPP, rolet e tyre specifike si dhe informatat kontraktuese

Një përshkrim i shkurtër i rolit, përgjegjësive dhe autoritetit të Komisionit për Vlerësimin e Tenderit të PPP si dhe mënyrës së funksionimit si dhe procedurës së vendimmarrjes

Vlerësimi nga Komisioni Vlerësues për PPP i Ofertave Teknike dhe Ligjore dhe Shpallja e Rezultateve

Për zbatimin e kësaj procedure duhet të zbatohen detyrat në vijim

Data kur Komisioni Vlerësues Teknik i PPP pritet të përfundojë shqyrtimin e parë të Propozimeve Teknike

Data kur Komisioni pritet tu dërgojë pyetje sqaruese teknike ofertuesve, nëse kjo konsiderohet e nevojshme

Data kur ofertuesit pritet që të përgjigjen ndaj këtyre pyetjeve sqaruese teknike Data kur Ekipi Menaxhues i Projektit pritet të bëjë shpalljen e vlerësimit të propozimeve

teknike, duke përfshirë konstatimin se cilat palë janë konstatuar të “përgjegjshme” dhe cilat janë konstatuar të “papërgjegjshme”

Datat tjera tentative që mund të bëhen të ditura, siç janë datat e planifikuar për hapjen e ofertave financiare si dhe shpallja e ofertuesve të preferuar. Ky njoftim duhet të jetë sa më i saktë dhe duhet të bëhen përpjekje për të mos “premtuar përtej mundësive” Këto njoftime rrisin besimin e ofertuesve, huadhënësve dhe akterëve të tjerë se procesi i prokurimit do të vazhdojë të zbatohet në mënyrë efikase, transparente, të drejtë dhe efektive.

Vlerësimi i propozimeve teknike për PPP duhet të projektohet, hartohet dhe miratohet nga Ekipi Menaxhues i Projektit në fillim të procesit. Preferohet që kjo të bëhet në kohën e finalizimit të Dokumenteve Përfundimtare të Tenderit si dhe miratimit dhe shpalljes së tyre për shpërndarje. Shpesh kjo bëhet përmes një Matrice të Vlerësimit Teknik të PPP, që i jepet secilit Shqyrtues Teknik për tu përfunduar dhe dorëzuar te Udhëheqësi i Ekipit Menaxhues të Projektit.


DQPPP 6-13

Vlerësimi nga Komisioni për Vlerësim e Ofertave Financare të PPP dhe të dhe Shpallja e Ofertuesit të Zgjedhur për PPP

Për zbatimin e kësaj procedure duhet të zbatohet detyrat në vijim :

Ftesa e të gjithë ofertuesve nga lista e shkurtër, zyrtarëve përkatës Qeveritar, shtypit, palëve vendore të interesuara, huadhënësit vendor dhe ndërkombëtar dhe financuesit potencial që të marrin pjesë në mbledhjen për hapjen e propozimeve financiare për PPP

Gjatë mbledhjes, Kryesuesi duhet të: 1. Lexojë më zë emrat e ofertuesve, propozimet teknike të të cilëve janë vendosur si të

“përgjegjshme” dhe propozimet financiare të të cilëve do të hapen tani. 2. Lexojë me zë emri i ofertuesit për të gjithë të pranishmit 3. Thyejë vulën e zarfit dhe të hapë propozimi financiar 4. Lexojë me zë çmimin e propozuar të ofertuesit për vitin e parë dhe të fundit të

kontratës së PPP. 5. Njoftojë të pranishmit se çmimet për vitet tjera të ndërmjetme të kontratës së PPP do

të bëhen publike në një buletin apo publikim të ngjashëm. Këto çmime gjithashtu mund të publikohen në ueb faqen e autoritetit publik ose Njësisë për PPP.

Njoftimi zyrtar i ofertuesit të parë dhe të dytë për rezultatet. Fillimi i përgatitjes së planit kohor për zhvillimin e negociatave si dhe nënshkrimin dhe

zbatimin e kontratës.

Rezultatet kryesore që duhet të dalin nga zbatimi i kësaj procedure janë:

Raporti për Vlerësimin e Ofertave dhe Dhënien e Kontratës në të cilin përmblidhen: Emrat e ofertuesve propozimet financiare të të cilëve janë hapur Për secilin ofertues, çmimet e ofertës për secilin vit të kontratës së PPP Plani kohor për zhvillimin e negociatave si dhe nënshkrimin dhe zbatimin e

kontratës(ave). Regjistri dhe plani për adresimin e të gjitha ankesave të ofertuesve të pasuksesshëm.

Negocimi i kontratës së PPP dhe vendosja e inicialeve në kontratë nga Autoriteti Publik dhe Partneri Privat

Në përgjithësi, finalizimi i kontratës së PPP është proces relativisht i thjeshtë, për shkak se shumica e punës së detajuar tashmë vetëm është bërë në përgatitjen dhe shqyrtimin e draft kontratës së PPP. Siç është përcaktuar më lartë, dokumentet e tenderit të PPP duhet të përfshijnë një kopje të plotë të draft kontratës së PPP që pritet të nënshkruhet nga ofertuesi i preferuar, pa ndryshime të konsiderueshme. Në fakt, të gjithë ofertuesit duke përfshirë ofertuesin e preferuar e kanë mundësinë që të paraqesin komentet e tyre lidhur me kontratën.

Në përgjithësi, alkimi i rrezikut në një projekt të PPP përshkruhet në vetë tekstin e kontratës, ndërsa detalet lidhur me çmimet që duhet paguar për ofruesin e shërbimeve publike, formulën për rregullimin e pagesa me kalimin e kohës, për zbritjen nga këto pagesa për shkak të performancës jo të mitë, si dhe detalet teknike lidhur me standardet e rezultateve janë adresuar jo në tekstin e kontratës, por në Anekset Teknike të kontratës së PPP.

Gjatë planifikimi të procesit për menaxhimin e finalizimit të negociatave të kontratës së PPP:


DQPPP 6-14

Qeveria duhet të propozojë një plan të qartë kohor mbi datat kur duhet të mbahen mbledhjet dhe diskutimet si dhe afatet specifike të përfundimit. Në përgjithësi, këto negociata duhet të fillojnë brenda 2 javëve nga shpallja e ofertuesit të preferuar nga Qeveria dhe duhet të përfundohen brenda 2-6 javëve. Për të siguruar që ofertuesi privat i përzgjedhur është bashkëpunues dhe se vepron me mirëbesim, Qeveria duhet të ketë mundësinë e tërheqjes së garancisë së ofertës. Nëse në atë kohë, negociatat ende nuk kanë përfunduar, Qeveria ka opsionin që ose të vazhdojë negociatat nëse mendon se është duke u arritur progres real me ofertuesin e përzgjedhur, ose mund ti shpallë të pasuksesshme negociatat për kontratën e PPP. Nëse negociatat nuk janë të suksesshme, Qeveria mund të vendosë që të fillojë negociatat me ofertuesit e dytë sipas rangimit, ose mund të vlerësojë nëse ka probleme themelore me strukturën, plotësinë dhe cilësinë e projektit dhe kontratës së PPP që mund të kërkojnë ristrukturimin dhe ri-tenderimin e projektit.

Shqyrtimi dhe Miratimi/Refuzimi nga Komiteti i PPP Kontratës Përfundimtare për PPP

Kjo është procedura obligative për shqyrtimin e kontratës së PPP e cila është pranuar dhe në të cilën janë vendosur inicialet nga autoriteti publik dhe partneri privat, nga Komiteti i PPP dhe Departamenti i PPP para se ajo kontratë të nënshkruhet zyrtarisht, të ekzekutohet dhe të hyjë në fuqi.

Qëllimi i këtij shqyrtimi është që të rikonfirmohen kushtet përfundimtare, alkimi i rrezikut dhe çmimet e kontratës së PPP janë të pranueshme dhe të përballueshme për autoritetin publik dhe Qeverinë e Kosovës.

Kjo procedurë zbatohet nga Komiteti Ndërministror i PPP dhe Departamenti i PPP.

Krijimi i Ekipit për Menaxhimin e Kontratës së PPP (Njësia për Menaxhimin e Projektit)

Kjo procedurë ka për qëllim krijimin e Ekipit për Menaxhimin e Kontratës së PPP i cili është përgjegjës për mbledhjen e të dhënave të nevojshme për konstatimin e nivelit të ekzekutimit të kontratës, për të siguruar që kushtet e kontratës së PPP janë duke i zbatuar si dhe për të siguruar që ndryshimet e kërkuara në kontratën e PPP, siç është rregullimi i tarifave ose çmimeve janë analizuar në mënyrë adekuate.

Në të gjitha PPP-të, sektori publik është përgjegjës për rregullimin e ofrimit të shërbimeve në sektorin përkatës, pavarësisht nëse këto shërbime ofrohen nga sektori publik ose privat. Kjo i mundëson sektorit publik që të përcaktojë në mënyrë të saktë nëse kushtet dhe kërkesat e projektit të PPP janë duke u përmbushur.


DQPPP 6-15

Ushtrimi nr 3 dhe diskutim

Udhëzime: pyetje me pergjigje te sakta ( rrumbullakso pergjigjen e saktë ) 1. Komiteti i PPP-se në fazën e zhvillimit ( implementimit ) të tenderit PPP bënë

Miratimin/Refuzimin e a. kontrates përfundimtar b. negocimin e kontrates c. nenshkrimin e kontrates kontratës d. ekzekutimin të kontratës

2. Diskutim


DQPPP 6-16

Përmbledhje

Ky modul ofroi një prezantim lidhur me temat: Përfshirja nga Autoriteti Publik i dokumeteve te tenderimit , Përfundimi i përgatitjeve të nevojshme Para-Tenderimit, shpalljen e kërkesës për kualifikim,kKrijimi i komisionit për vlerësimin e tenderit për PPP, shpallja e dokumenteve Përfundimtare të Tenderit dhe Pranimi i Ofertave Përfundimtare Teknike dhe Financiare , vlerësimi nga komisioni vlerësues për PPP i ofertave teknike dhe ligjore dhe shpallja e rezultateve , rikonfirmimi nga Ekipi Menaxhues i Projektit te fizibilitetit financiar, përballueshmërisë financiare dhe vlerës për paranë (VpP) para dhënies së kontratës , negocimi i detaleve të kontratës së PPP , shqyrtimi dhe miratimi/refuzimi i kontrates perfundimtare dhe krijimi i ekipit për menaxhimin e kontratës së PPP nga autoriteti publik.


Hapat dhe procedurat e fazës së tretë të ciklit jetësor të PPP-ve Perfshirjen e Putoriteteve Publike ne Implementimin e PPP tendreve Elementet përbërëse të draft dokumentacionit të tenderit për PPP dhe draft kontratës së

tenderit për PPP Elementet përbërëse të dokumentacionit për aplikim të aprovimit të projektit PPP





Departamenti Qendror për Partneritetet Publiko Private - Centralni Departman za Javno Privatna Partnerstva - Central Department

for Public Private Partnerships

Moduli 7: Procedurat e fazës së IV


DQPPP TEP

MODULI 7: Procedurat e fazës së IV Pasqyrë ....................................................................................................................................................1

Objektivat Mësimore ........................................................................................................................................................... 1 Monitorimi i përmbylljes Financiare nga ana e Ekipit Menaxhues të Projektit PPP ........................... 2 Monitorimi i Kontratave PPP ................................................................................................................ 4

Ushtrimi: Monitorimi i Kontratave PPP ............................................................................................................................ 5 Rishikimi dhe ri-negocimi i Kontratave PPP ........................................................................................ 6

Ushtrim: Rishikimi dhe ri-negocimi i Kontratave PP ........................................................................................................... 6 Menaxhimi i përmbylljes së Kontratës PPP .......................................................................................... 9

Ushtrim: Menaxhimi i përmbylljes së Kontratës PPP ....................................................................................................... 10 Përmbledhje .......................................................................................................................................... 10


DQPPP 7-1

Pasqyrë Faza e 4 e implementimit të ciklit jetësor të një projekti PPP përfshinë monitorimin dhe menaxhimin e Kontratave PPP nëpërmes Ekipeve për Menaxhimin e Kontratave (EMK). Në këtë modul do të shtjellohen temat kyçe që kanë të bëjnë me monitorimin e kontratave PPP, siç janë temat në vijim: Monitorimi i përmbylljes Financiare nga ana e Ekipit Menaxhues të Kontatës PPP, Monitorimi i kontratës PPP-së, Rishikimi dhe Ri-negocimi i kontratave të PPP-së dhe zgjidhja e kontesteve eventuale te kontratat PPP si dhe Menaxhimi i Përmbylljes së Kontratave PPP. Gjatë këtij Moduli do të shpjegohet baza ligjore në Kosovë për menaxhim të kontratave si dhe do të prezantohen shembuj dhe ushtrime, për ta bërë të mundur më lehtë të kuptuarit e të gjitha temave të lartcekura. Të gjitha këto tema të cilat do të trajtohen në këtë modul, bazën ligjore e kanë në Ligjin Nr. 04/L-045 për Partneritet Publiko Privat dhe Direktivat e nxjerra nga Komiteti për Partneritet Publiko Privat.



Të identifikoni hapat e nevojshëm për përmbylljen financiare të suksesshme të një Projekti PPP Të identifikoni hapat për monitorimin e Kontratave PPP Të identifikoni kur një Kontratë PPP duhet të rishikohet dhe ri-negociohet Të identifikoni hapat e nevojshëm për të menaxhuar përmbylljen e një kontrate PPP


DQPPP 7-2

Monitorimi i përmbylljes Financiare nga ana e Ekipit Menaxhues të Projektit PPP

Pas nënshkrimit të një kontrate PPP, autoriteti kontraktues është i obliguar të ndërmarr edhe një varg veprimesh tjera në mënyrë që të sigurohet përmbyllja e suksesshme financiare e një Projekti PPP. Hyrja në fuqi e një kontrate PPP dhe përmbyllja financiare përfshijnë një sërë hapash që duhet të ndërmerren paraprakisht, e që janë të paraqitura në figurën më poshtë. Në këtë fazë kërkohet një bashkëpunim i ngushtë në mes të Autoriteti Kontraktues, Partnerit Prikat dhe Institucionit Financiar që do të financoj pjesërisht projektin. Zakonisht gjatë kësaj periudhe partneri privat duhet të themeloj një “Kompani me Qellim te Veçantë” (Special Purpose Vehicle SPV), e cila kompani do të inkorporohet dhe do të marrë përsipër implementimin e projektit të ri PPP. Kjo Kompani e re do të pranojë të investoj rreth 20 – 40% të nevojave totale investuese në projektin PPP nga kapitali i saj, ndërsa pjesën tjetër të investimeve (60 – 80%) do ta siguroj nga institucionet e ndryshme financiare.

Finalizimi i Kontratës PPP

Ligji për Partneritet Publiko Privat Nr. 04/L-045 në neni 38 parasheh mundësinë e zhvillimit të negociatave finale me ofertuesin i cili ka arritur klasifikimin më të mirë në procesin e prokurimit. Gjatë zhvillimit të negociatave finale Autoriteti Kontraktues dhe Partneri Privat duhet ta kenë parasysh që mund të negociohen vetëm kushtet kontraktuese të cilat janë përcaktuar si të tilla në Kërkesën Përfundimtare për Propozim.

Parim themelor i një prokurimi të mirë është që çdo ndryshim i kontratës PPP i dakorduar në mes të autoritetit kontraktues dhe ofertuesit që ka arritur klasifikimin më të mirë, gjatë negociatave përfundimtare nuk duhet të jetë thelbësor për vetë procesin e prokurimit (dmth. nuk duhet të ketë ndonjë ndryshim aq të madh sa që një tjetër ofertues mund të ketë qenë zgjedhur, me ato kushte të ndryshuara ose ofertuesit e tjerë mund të ketë dorëzuar një ofertë tjetër). Për shembull, një ndryshim i tillë thelbësor mund të konsiderohet rialokimi i ndarjes së rrezikut në mes të partnerëve në një Kontratë PPP.

Përfundimi i Marrëveshjeve Financiare

Para se institucionet financiare të jenë të gatshme të japin kredi, ato do të shikojnë në mënyrë të hollësishme projektin PPP që planifikojnë ta financojnë pjesërisht, në mënyrë që ti kenë të qarta të gjitha rreziqet me të cilat mund të ndeshet projekti në të ardhmen. Ky proces, i kombinuar me analizën normale kreditore të bankës mund të kërkojë 3-6 muaj për kompletim (shpesh deri në 1 vit për marrëveshje më të mëdha e më komplekse).

Finalizimi i Kontrates PPP

Pwrfundimi i Marreveshjeve

Financiare

Permbyllja financiare e Kontrates PPP


DQPPP 7-3

Prandaj, përmbyllja financiare është procesi ku financuesit e projektit të PPP-së përfundimisht pajtohen për të gjitha termet dhe kushtet e projektit, përfshirë këtu nënshkrimin e marrëveshjeve të financimit që i zotojnë kreditorët dhe investuesit për të siguruar të gjitha fondet që nevojiten për ta realizuar projektin e ri të PPP-së. Ky proces zhvillohet ndërmjet partnerit privat dhe kreditorëve të tij. Megjithatë, janë të shpeshta rastet kur nga autoriteti kontraktues dhe këshilltarët e tij të transaksionit, kërkohet ta qartësojnë dhe ta ndihmojnë këtë proces. Gjithashtu për disa projekte kreditorët kërkojnë që pos marrëveshjes financiare që do ta nënshkruajnë me Kompanine e re (SPV) që të nënshkruajnë edhe një Marrëveshje Direkte me autoritetin kontraktues, ku specifikohen të drejtat e kreditorëve në rast të dështimit të partnerit privat në përmbushjen e obligimeve të tij financiare.

Ndonëse negociatat rreth financimit të projektit bëhen ndërmjet partnerit privat dhe kreditorëve të tyre, autoriteti kontraktues duhet të jetë i informuar rreth progresit për të siguruar që ato do të shpijnë në një përmbyllje të suksesshme. Për këtë arsye autoriteti kontraktues duhet të pranoj raporte të rregullta lidhur me negociatat për financim të projektit. Nëse pas 3-6 muajve të parë vërehet që është arritur pak progres real, dhe që ka pak gjasa për një përfundim të suksesshëm duke pritur edhe 6 muaj të tjerë, autoritetet publike mund të shqyrtojnë opsionet për tu pajtuar reciprokisht për ti dhënë fund kontratës ose të marrin në konsideratë dhënien e kontratës ofertuesit të dytë më të mirë.

Për të ndihmuar këtë proces autoriteti kontraktues duhet të jetë i gatshëm tu përgjigjen kërkesave nga kreditorët për informata shtesë rreth projektit PPP duke i vënë në dispozicion të kreditorëve të gjitha informatat relevante që i posedojnë.

Përmbyllja financiare e Kontratës PPP

Përmbyllja financiare e një kontrate PPP do të ndodhë vetëm kur janë nënshkruar të gjitha marrëveshjet financiare dhe ato të projektit. Ajo mundëson që fondet (p.sh. kreditë, kapitali, grantet) të fillojnë të rrjedhin në mënyrë që zbatimi i projektit në fakt të mund të fillojë. Gjatë kësaj faze zakonisht partneri privat dhe autoriteti kontraktues duhet të bëjnë një punë detaje dhe të menaxhojnë në mënyrë sa më efikase detyrat e tyre. Koha e nevojshme për kompletimin e kësaj procedure varet nga natyra, kompleksiteti i një projekti. Për projektet më të mëdha dhe më komplekse, kompletimi i kësaj procedure mund të kërkojë prej 6 muaj deri në 12 muaj. Megjithatë, për projektet më të vogla, më pak komplekse, që nuk kërkojnë financim shtesë për mbështetje të projektit, kjo procedurë mund të kompletohet për vetëm 3 deri në 6 muaj.

Nëse partneri privat nuk është në gjendje të arrijë përmbylljen financiare brenda afatit kohor të vendosur nga autoriteti kontraktues si pjesë e kontratës së PPP-së, atëherë autoriteti kontraktues mund të vendos si në vijim:

Të ekzekutoj garancionin e performansës së partnerit privat dhe Të filloj negociatat me ofertuesin e dytë

Megjithatë, Autoriteti kontraktues duhet të vlerësojë me kujdes shkaqet reale pse nuk është arritur përmbyllja financiare. Këto arsye mund të jenë si:

o Partneri privat nuk ka pasur përvojë paraprake në sigurimin e financimit, prandaj nuk ka qenë në gjendje të negociojë në mënyrë të suksesshme me kreditorët

o Projekti u është dukur tepër i rrezikshëm kreditorëve për ta financuar o Ndonjë nga aksionarët e SPV është tërhequr nga konsorciumi dhe pjesa e mbetur e

anëtarëve ka vendosur që nuk mund të ecin më tej me financimin dhe operimin e projektit pa atë anëtar.


DQPPP 7-4

Shembull – përmbyllja financiare

Pyetje/përgjigje të shumëfishta

Në bazë të praktikave më të mira ndërkombëtare cila është përqindja mesatare që partneri privat do të investoj në një projektin PPP nga kapital i tij?

a) 10% deri më 20% b) 20% deri më 40% c) 40%deri më 60% d) Mbi 50%

Pyetje me përgjigje të shkurta (plotësoni fjalitë)

Për projektet më të mëdha dhe më komplekse përmbyllja financiare mund të zgjatë prej _____muaj deri në _____ muaj.

Për projektet më të vogla dhe më pak komplekse përmbyllja financiare zakonisht zgjatë prej _____muaj deri në _____ muaj.

Monitorimi i Kontratave PPP

Monitorimi i kontratës së PPP-së kërkon një mbikëqyrje të vazhdueshme të përformancës së Partnerit Privat gjatë tërë jetëgjatësisë së projektit PPP. Qëllimi i monitorimit është që Autoriteti Kontraktues të sigurohet që partneri privat është duke vepruar në pajtim me dispozitat e kontratës gjatë tërë kohës. Kjo fazë është jetike për të siguruar përformancë efektive nga partneri privat gjatë gjithë jetës së kontratës.

Kjo procedurë implementohet nga Ekipi Menaxhues i Kontratës (EMK) së PPP-së i cili përzgjidhet nga autoriteti kontaktues. Monitorimi i Kontratave PPP mund të ndahet në:

Monitorim të fazës së ndërtimit Monitorim i fazës së operimit apo dhënies së shërbimeve

Monitorimi gjatë fazës së ndërtimit

Gjatë fazës së ndërtimit përgjatë një kontrate të PPP-ja, janë një numër i indikatorëve të rëndësishëm të performansës të cilat duhet verifikuar shpesh nga organi monitorues dhe specialistët e tij, përfshijnë me sa vijon:

Nëse është në dispozicion të partnerit privat e tërë toka që nevojitet për ndërtim të infrastrukturës


DQPPP 7-5

Nëse janë siguruar të gjitha lejet dhe licencat që i nevojiten partnerit privat për të nisur ndërtimin (lejet mjedisore, lejet e caktimit të zonës, lejet e ndërtimit, aprovimet e importeve, etj.)

Nëse janë të gjitha objektet ndërlidhëse, si rrugët e qasjes për në punishte, ose lidhjet me energji elektrike, ujë, kanalizim , të përfunduar në kohë

Nëse është shqyrtuar dizajni i projektit nga autoriteti publik apo nga inxhinieri i pavarur dhe nëse është relevante, a janë dorëzuar vërejtje eventuale?

Nëse është arritur në mënyrë të qartë përmbyllja financiare e projektit nga kreditorët e partnerit privat

Nëse është pranuar dhe verifikuar siguria e performansës së partnerit privat Nëse është kompletuar mandatimi dhe testimi i objektit të ri (pasi të ketë përfunduar ndërtimi)?

Monitorimi i performansës së PPP-së gjatë fazës operacionale dhe të ofrimit të shërbimeve

Mënyra në të cilën duhet monitoruar performanca gjatë fazës operacionale të PPP-së varet në masë të madhe nga sektori, nga mënyra në të cilën kontrata e PPP-së bënë alokimin e rreziqeve, dhe veçmas nga indikatorët e kërkuar të performansës dhe nga nivelet e shërbimeve të kërkuara të projektit specifik PPP. Gjatë fazës operacionale të një PPP-je, disa nga llojet e të dhënave që duhet mbledhur dhe verifikuar nga EMK përfshijnë:

Lidhjet e reja: numri dhe afati kohor i lidhjeve të reja të bëra ose klientë të rinj të shërbyer nga ofruesi privat i shërbimeve (për ujë, energji elektrike dhe lidhje të gazit numri i llogarive apo lidhjeve mund të matet. Për mbledhjen e mbeturinave të ngurta, parkingjeve apo transport urban numri i klientëve të shërbyer mund të verifikohet)

Kapaciteti: Aftësia e dëshmuar e impiantit apo objektit të ri, gjatë testimeve periodike (për shembull një herë në vit) për të operuar me kapacitetet e planifikuara dhe të kontraktuara

Vëllimi: Madhësia e mallit apo shërbimit që ofrohet (sikur që është sasia e mbeturinave të grumbulluara, përpunuara dhe të trajtuara, etj.)

Disponueshmëria: Përqindja e kohës gjatë së cilës klientët mund ta shfrytëzojnë apo të përfitojnë nga shërbimi (vini re se për shumicën e objekteve punuese, duhet të ndahet kohë e rregulltë dhe e planifikuar për “ndërprerjet” për mirëmbajtje peridike të pasjisjeve kyqe, siç janë boilerët dhe gjeneratorët, etj)

Cilësia teknike e shërbimit: secili sektor dhe projekt do të ketë nivelet e kërkuara të cilësisë teknike të shërbimeve të tij të cilat duhet ti përmbushë.

Kënaqësia e konsumatorit: Numri i ankesave të dëshmuara dhe të arsyetuara që janë pranuar nga konsumatorët për shkak të nivelit të shërbimeve joadekuat (rastet e ankesave të konsumatorëve duhet të pranohen në mënyrë sistematike dhe të verifikohen nga NJMK së pari, para se të vendoset për ulje të pagesave për partnerin privat)

Masat tjera operative të sektorit dhe projektit specifik: Secili sektor i infrastrukturës ka nivelet e veta specifike të performansës dhe indikatorët relevant për matjen e tyre.

Ushtrimi: Monitorimi i Kontratave PPP

Udhëzime:


DQPPP 7-6

Pyetje me përgjigje të shkurta (plotësoni fjalitë)

Monitorimi i Kontratave PPP mund të ndahet në:

Monitorim të fazës së ______________ Monitorim i fazës së _____________________


Gjatë menaxhimit të përformancës së një Kontrate PPP, përgjatë fazës operacionale të PPP-së, Autoritet Kontraktues duhet të monitoroj kontatën në bazë të:

a) Mënyrës së alokimit të rreziqeve,

b) Indikatorëve të performansës

c) Nivelit të shërbimeve të kërkuara

d) Të gjitha më lartë

Rishikimi dhe ri-negocimi i Kontratave PPP

Përkundër të gjitha përpjekjeve dhe kohës së gjatë që investohet në përgatitjen e tenderëve dhe kontratave PPP, është thuajse e pamundur që të përpilohet një kontratë që mund të parashikojë të gjitha rrethanat që mund të shfaqen brenda kohëzgjatjes së asaj kontrate. Nëse rrethanat substanciale të kontratës ndryshojnë dhe struktura ekzistuese e kontratës më nuk është e qëndrueshme, duhet të ekzistojë një mekanizëm përmes të cilit të mund të revidohet marrëveshja. Ky ndryshim i kontratës duhet të bëhet në atë mënyrë që të jetë i pranueshme për të gjitha palët. Ndërsa kontrata për projektin e PPP-së nuk mund të parashikojë cilat do të jenë këto ndryshime, ajo mund të pajtohet për mekanizmat dhe procedurat e përgjithshme me anë të të cilave palët do të komunikojnë, diskutojnë dhe pajtohen për modifikimet e arsyeshme të kontratës. Pa këto mekanizma të ri-negocimit dhe pa këto teknika të zgjidhjes së kontesteve, kontratat e PPP-së rrezikojnë të marrin fund dhe të anulohen, që është shumë e kushtueshme për autoritetin kontraktues, për partnerin privat dhe për publikun.

Gjatë 15 viteve të fundit, me rritjen e tregut global për PPP-të, gjithnjë e më shumë projekte të PPP-së janë fokusuar në mekanizmat e zgjidhjes alternative të kontesteve-ZAK. Këto teknika të ZAK-së përfshijnë:


DQPPP 7-7

Diskutimet në komitetin për mbikëqyrje të projektit Ndërmjetësimin Arbitrazhin/arbitrazhin detyrues Nxjerrjen e çështjes në gjykatë Dhënien fund të kontratës

Komiteti për mbikëqyrjen e projektit të PPP-së:

Zakonisht kontestet lidhur me kontratat e PPP-së fillojnë gjatë implementimit të tyre me menaxherët dhe specialistët teknik përgjegjës për operimin e përditshëm dhe për procedurat e monitorimit. Nëse këta menaxherë dhe specialistë të autoritetit kontraktues dhe partnerit privat nuk arrijnë marrëveshje, atëherë ata zakonisht synojnë ta referojnë çështjen pranë hierarkisë organizative tek aksionarët. Rekomandohet që për tu mundësuar projekteve të PPP-së të jenë të suksesshme dhe të qëndrueshme gjatë afateve të gjata të kontratës, të gjitha palët duhet të jenë fleksibile në adresimin e çështjeve të reja që mund të shfaqen. Faza operacionale e një projekti të PPP-së duhet ti lejojë me lehtësi menaxherëve të nivelit të mesëm dhe specialistëve teknik të të dyja palëve që të këmbejnë me lehtësi informatat me njëri tjetrin dhe të diskutojnë lirshëm zgjidhjet e mundshme, para se automatikisht ti adresojnë ato tek menaxherët e lartë. Megjithatë, nganjëherë në mjediset e karakterizuara nga kundërthëniet politike madje edhe nga dyshimet ndërmjet personelit të sektorit publik dhe atij privat, mund të jetë e vështirë që menaxherët e nivelit të implementimit dhe specialistët teknik të ndjehen komod me këmbimin e informatave teknike me homologët e tyre të kontraktuar.

Kontrata e PPP-së duhet të themelojë formalisht një grup punues të përbërë nga zyrtarë të të dyja palët që do të takoheshin rregullisht për të diskutuar progresin e gjithëmbarshëm të projektit, veçmas problemet e reja që janë shfaqur dhe zgjidhjet e mundshme. Ky quhet Komiteti për mbikëqyrje të projektit të PPP-së. Komiteti mbikëqyrës duhet të përfaqësojë menaxherët e lartë të autoritetit publik të qeverisë dhe të partnerit privat, të cilët duhet të kenë mundësinë e shqyrtimit të këtyre çështjeve brenda kontekstit të marrëdhënies së përgjithshme të partneritetit lidhur me projektin. Këta përfaqësues në komitet duhet më pas të vendosin nëse vlen të deklarohet se ekziston kontesti zyrtar dhe që zgjidhjen e tij ta kërkojnë në nivelin tjetër: duke kërkuar ndërmjetësim.

Ndërmjetësimi në kontestet rreth PPP-së

Ndërmjetësimi kërkon që të dyja palët të pajtohen për caktimin e një zyrtari të kualifikuar, të pavarur nga të dyja palët, që ka njohuri për PPP-të në përgjithësi dhe për sektorin përkatës të infrastrukturës në veçanti. Në praktikë këta ndërmjetës shpesh kanë përvojë ligjore si avokatë apo madje si ish gjyqtarë. Është e zakonshme që të dyja palët do të kërkojnë që ndërmjetësi të jetë i pavarur nga të gjitha presionet nacionale dhe politike, prandaj kërkohet që ai të jetë shtetas i ndonjë vendi të tretë. Ndërmjetësi dëgjon dëshmitë e të dyja palëve dhe më pas del me zgjidhjen e rekomanduar. Megjithatë, karakteristikë definuese e ndërmjetësimit është që asnjëra palë nuk është e lidhur ligjërisht që të pranojë konstatimin e ndërmjetësit.

Në mënyrë tipike, ndërmjetësi do të harxhojë një kohë të arsyeshme (zakonisht një ditë apo më pak) duke dëgjuar versionet e përmbledhura të kontestit nga secila palë dhe më pas do të dalë me rekomandimin. Rekomandimi mund të jetë në favor të njërës palë apo tjetrës. Çelësi për suksesin e ndërmjetësimit për një PPP është që duhet të bëhet shpejt dhe pa shpenzime të konsiderueshme për cilëndo nga palët. Për më tepër, rekomandimi nga ndërmjetësi i kualifikuar duhet të shihet nga të dyja palët si i afërt me vendimin që do ta kishte marrë cilido arbitrazh apo ndonjë gjyq. Nëse njëra nga palët vendos të mos pranojë


DQPPP 7-8

rekomandimin e ndërmjetësit, atëherë forma e ardhshme e zgjidhjes së kontestit mund të provohet që është: arbitrazhi detyrues.

Arbitrazhi detyrues

Sipas procedurave të arbitrazhit detyrues, të dyja palët pajtohen që të caktojnë një arbitër të vetëm apo një panel të arbitrave për të dëgjuar lëndën e tyre. Përsëri, ata arbitra dhe organizatat e tyre duhet të pajtohen dhe të përcaktohen në kuadër të vet kontratës së PPP-së. Për shembull, në dekadën e fundit, Qendra Ndërkombëtare e Bankës Botërore për zgjidhje të kontesteve rreth investimeve (ICSID), ka fituar eksperiencë të madhe në dëgjimin dhe zgjidhjen e kontesteve unike rreth kontratave të PPP-së thuajse në të gjithë sektorët e infrastrukturës dhe nën-sektorët.

Për dallim nga ndërmjetësimi, ku të dyja palët pajtohen që janë të lirë të mos e pranojnë rekomandimin nga ndërmjetësi, arbitrazhi zakonisht klasifikohet si “detyrues” – që do të thotë se të dyja palët zotohen që në fillim që do të pranojnë dhe do ti binden vendimit të arbitrit. Në këtë kuptim, arbitrazhi ngjason me gjykatën zyrtare. Megjithatë, për PPP-të arbitrazhi ka përparësinë që mund të jetë shumë më i shpejtë dhe më i lirë se sa të shkohet nëpër procedurat gjyqësore zyrtare që kërkohen nga gjykatat. Panelet e arbitrazhit mund të krijohen brenda disa javësh apo muajsh. Përveç kësaj, mund të zgjidhen arbitra që tanimë kuptojnë çështjet teknike, operacionale dhe kontraktuese të sektorëve të ndryshëm të PPP, për dallim nga shumica e gjyqtarëve të gjykatave civile. Gjithashtu, nëpër botë, shumica e sistemeve të gjykatave civile janë të mbingarkuara nga vëllimi i lëndëve që janë para tyre dhe nga numri në rritje i kërkesave për dëgjim të lëndëve civile. Nëse arbitrazhi për një kontest të PPP-së nuk është detyrues, atëherë shpeshherë mundësia e vetme që një palë të “apelojë” vendimin është që të kërkojë zgjidhje përmes çështjes gjyqësore formale.

Nxjerrja e çështjes në gjyq

Kontestet rreth PPP-ve mund të zgjidhen edhe përmes ndërgjyqësisë formale në gjykata. Megjithatë, kjo është procedura më e kushtueshme dhe që merr kohën më të gjatë për tu zgjidhur, prandaj paraqet shpenzime të konsiderueshme për të gjitha palët, përfshirë këtu “fituesin.” Për PPP-të ku janë të përfshirë investuesit dhe kreditorët e huaj, mekanizmat e zgjidhjes së kontesteve rreth një kontrate të PPP-së thuajse gjithherë kërkojnë mbështetjen në ligjin e një vendi të tretë për zgjidhjen gjyqësore të kontesteve.

Përfundimi i kontratës

Opsioni final që është në dispozicion për ti dhënë fund një kontesti rreth PPP-së është kërkesa për ti dhënë fund kontratës së PPP-së. Të gjitha kontratat e PPP-së duhet të specifikojnë në hollësi procedurat për dhënie fund të kontratës. Dhënia fund kontratës duhet të synohet apo kërkohet formalisht nga njëra prej palëve. Dhënia fund e kontratës së PPP-së duhet të ketë procedura shumë të hollësishme për mënyrën në të cilën kostoja e akumuluar e projektit, përfshirë këtu investimet e kaluara, kreditë e papaguara të projektit, dhe inventarët aktual të aseteve do të alokohen dhe kthehen. Përgjithësisht, në PPP-të më të mëdha me financime të mbështetura nga projekti, kreditorët kërkojnë që nëse Qeveria kërkon ti jap fund kontratës për çfarëdo shkaku përveç se për mos-performansë, atëherë shuma e plotë e kredive të tyre të papaguara plus tarifat shtesë (që mbulojnë “rrezikun e parapagimit të huasë”) të paguhen nga Qeveria. Përveç kësaj, kreditorët e mbështetur nga projekti përgjithësisht insistojnë në kërkimin e “të drejtave të tyre të ndërhyrjes” për PPP-të. Kjo do të thotë që nëse kontraktuesi operues i ofruesit privat të shërbimeve nuk tregon performansën e duhur, atëherë kreditorët mund të “ndërhyjnë” dhe të marrin


DQPPP 7-9

përsipër projektin dhe të caktojnë ekipin e vet të ri menaxhues dhe kontraktuesin operues për të operuar me sukses me projektin dhe për të paguar të gjitha kreditë e papaguara të projektit.

Ushtrim: Rishikimi dhe ri-negocimi i Kontratave PPP


Për shkak të inflacionit të madh vitin e kaluar, Partneri Privat ka kërkuar rritjen e tarifave te shfrytëzuesve për 50%. Një gjë e tillë mund te ndodhë nëse atë:

a) E kërkon partneri privat b) E pranon autoriteti Publik c) Pajtohen të gjitha palët d) Asnjëra nga më lartë

Cilët janë mekanizmat e zgjidhjes alternative të kontesteve në Kontratat PPP:

_______________________________ _______________________________ _______________________________ _______________________________ _______________________________

Menaxhimi i përmbylljes së Kontratës PPP

Kontratat e PPP-së kanë zakonisht kohëzgjatje deri në 20 vite apo edhe më tepër. Është me rëndësi që të dyja palët e Kontratës ta kenë të qartë, që nga fillimi procesin i cili do të ndiqet në përfundim të një projekti PPP. Kjo procedurë ndihmon për të siguruar që nivelet minimale të performansës së projektit do të vazhdojnë të zbatohen deri në përfundim të projektit. Në fund të kontratave PPP zakonisht asetet e infrastrukturës të ndërtuara nga partneri privat transferohet tek autoriteti kontraktues. Partnerët privat gjatë viteve të fundit të kontratës janë të prirur të reduktojnë shpenzimet e tyre të mirëmbajtjes dhe të rehabilitimit të aseteve, në mënyrë që të rrisin profitet e tyre gjatë viteve të fundit të kontratës. Kjo nënkupton që kur asetet e projektit transferohen tek autoriteti publik në përfundim të kohëzgjatjes së kontratës, ka mundësi që ato të jenë të amortizuara e madje edhe jo funksionale. Nevoja për renovimin e plotë apo të pjesëshme të tillë do të kërkonte shpenzime të mëdha nga autoriteti kontraktues si dhe do të mund të shkaktonte pengesa në vazhdimin e ofrimit të shërbimeve për shfrytëzuesit e asaj infrastrukture. Edhe pse Autoriteti Kontraktues duhet që përgjithësisht të pres që në mbarim të kohëzgjatjes së një kontrate të PPP-së asetet e projektit do të kenë nevojë për investime të reja, këto asete duhet të jenë funksionale dhe autoriteti kontraktues duhet të sigurohet që këto investime të jenë sa më të vogla. Prandaj, autoritetet kontraktuese duhet çdo herë të jenë të përgatitura me një plan për rehabilitimin e aseteve të projektit në përfundim të kontratës. Në përfundim të kontratës autoritet kontraktuese mund të vendosin të:

Marrin përsipër projektin dhe të ofrojnë vetë shërbimet


DQPPP 7-10

Kontraktojnë një partner të ri privat për ofruar këto shërbime Zgjasin afatin e kontratës me partnerit privat ekzistues

Kjo procedurë implementohet nga autoriteti publik nëpërmes Ekipit për Menaxhimin e Kontratës PPP. Zakonisht 3-4 vite para përfundimit të kontratës, autoriteti kontraktues do të ketë nevojë për specialistë të jashtëm të PPP-së, siç janë këshilltarët teknik, financiar dhe ligjor, dhe këshilltarët tjerë, për të vlerësuar fizibilitetin e secilit opsion në përfundim të kontratës.

Opsionet kryesore

Autoriteti publik merr përsipër asetet e mbetura të projektit dhe vazhdon të ofrojë shërbimet e projektit

Autoriteti publik zhvillon një tender të hapur konkurrues në mënyrë që ofruesi i ri privat të marrë përsipër asetet e mbetura të projektit, për të investuar në rehabilitimin dhe përtëritjen e tyre, dhe për të ofruar shërbimet e kërkuara për një kohëzgjatje të re zakonisht më të shkurtër se kontrata bazë.

Autoriteti publik negocion me partnerin privat ekzistues për të zgjatur datën e përfundimit të kontratës, përfshirë këtu investimet në përtëritjen e aseteve.

Ushtrim: Menaxhimi i përmbylljes së Kontratës PPP

Udhëzime: Pyetje me përgjigje të shkurta (plotësoni fjalitë)

Në kohën e përmbylljes së kontratës Autoriteti Kontraktues duhet të vendosë nëse dëshiron të:

________________________________________________ ________________________________________________ ________________________________________________

Përmbledhje Ky modul ka shtjelluar temat të ndryshme rreth menaxhimit sa më efikas të Kontratave PPP nga ana e Autoriteteve Kontraktuese. Shpjegimi i Menaxhimit të Kontratave PPP në këtë Modul është bërë në bazë të ligjit në fuqi në Kosovë si dhe praktikave më të mira ndërkombëtare. Në këtë modul ju keni mësuar:

Të identifikoni hapat e nevojshëm për përmbylljen financiare të suksesshme të një Projekti PPP Të identifikoni hapat për monitorimin e Kontratave PPP


DQPPP 7-11

Të identifikoni kur një Kontratë PPP duhet të rishikohet dhe ri-negociohet Të identifikoni hapat e nevojshëm për të menaxhuar përmbylljen e një kontrate PPP






Përmbledhje e Kursit


Përmbledhje: Hyrje në PPP

DQPPP Përmbledhje-1

Pasqyrë e Kursit Qëllimi i këtij kursi dy ditor ishte të shpjegojë çështjet kryesore që ndërlidhen me PPP-të në Kosovë, duke filluar nga konceptet kyçe, akterët dhe rolet e tyre, si dhe përshkrimin e fazave dhe proceduarave të parapara me Ligjin për PPP dhe direktivat e aprovuara nga Komiteti për Partneritet Publiko Privat. Kursi është përgatitur shprehimisht për zyrtarët e autoriteteve publike të Kosovës, mirëpo, mund të jetë i dobishëm edhe për të punësuarit e tjerë nëpër institucione dhe organizata që kanë të bëjnë me projekte PPP.

Në vijim është dhënë një përmbledhje e shkurtë e kursit sipas moduleve:

Moduli 1 – Konceptet kyçe për PPP Në këtë modul pjesëmarrësit u njoftuan me konceptet kyçe për PPP, historikun ku dhe si kanë lindur PPP-të, dhe aplikimi i tyre në vende të ndryshme..

Moduli 2 – Korniza ligjore dhe Institucionale për PPP në Kosovë Në këtë modul u shtjelluan temat kyçe që kanë të bëjnë me strukturën ligjore dhe institucionale për PPP-të, siç janë fushat në vijim: Direktiva për Politikën lidhur me PPP-të, Korniza ligjore e PPP-ve (Ligji për PPP dhe Direktivat plotësuese), përmbajtja më e detajuar e ligjit për PPP në fuqi dhe roli i aktorëve institucional kryesorë në fushën e PPP-ve. Gjatë këtij Moduli u shpjegua baza ligjore ekzistuese në Kosovë për PPP-të si dhe u prezantuan shembuj dhe ushtrime për të bërë të mundur dhe më të lehtë të kuptuarit e të gjitha temave të lartcekura.

Moduli 3 – Fazat dhe procedurat e PPP-ve në Kosovë Në këtë modul pjesëmarrësit u njoftuan me një pasqyrë të përgjithshme të procedurave të PPP-ve në Kosovë, dhe strukturimin e tyre në katër faza si dhe akterët kryesor dhe rolin e tyre nëpër faza të ndryshme. Kjo i parapriu elaborimit më të detajizuar për secilën fazë ndaras.

Moduli 4 – Faza 1. Përzgjedhja e Projekteve të PPP-së dhe Studimi i Para-Fizibilitetit Temat të cilat u prezantuan në këtë modul ishin procedurat e fazës se parë: Përzgjedhja e projekteve kandidate PPP të përshtatshme nga Autoriteti Publik, Përfundimi i Studimit të para-fizibilitetit nga Autoriteti Publik, Shqyrtimi i Raportit të para-fizibilitetit të PPP nga departamenti i PPP për rekomandimet dhe hapat e ardhshëm. U prezantuan edhe shembuj dhe ushtrime për të bërë më te lehet të kuptuarit e drejtë të gjitha temave të lartcekura.

Moduli 5 – Faza 2. Përgatitja e studimit të fizibilitetit, draft kontratës dhe draft dokumenteve të tenderit për PPP-në Temat të cilat u prezantuan në këtë modul ishin procedurat e fazës se dyte: Procedurat para fillimit te Studimit te Fizibilitetit, Studimi i Fizibilitetit dhe Procedurat pas mbarimit te studimit te fizivbilitetit

Moduli 6 - Faza III - Implementimi i PPP tenderëve Në këtë modul u shpjeguan procedurat për tenderimin e projektit të PPP si dhe procedurat e prokurimit për angazhimin e partnerit privat për ofrimin e shërbimeve të reja



Moduli 7- Procedurat e fazës së IV Në këtë modul u shtjelluan temat kyçe që kanë të bëjnë me monitorimin e kontratave PPP, siç janë temat në vijim: Monitorimi i përmbylljes Financiare nga ana e Ekipit Menaxhues të Projektit PPP, Monitorimi i kontratës PPP-së, Rishikimi dhe Ri-negocimi i kontratave të PPP-së dhe zgjidhja e kontesteve eventuale të kontratat PPP si dhe Menaxhimi i Përmbylljes së Kontratave PPP. Gjatë këtij Moduli u shpjegua baza ligjore në Kosovë për menaxhim të kontratave si dhe u prezantuan shembuj dhe ushtrime për ta bërë të mundur më lehtë të kuptuarit e të gjitha temave të lartcekura



Plani i Veprimit

Udhëzime: Sipas prioritetit, luteni t’i shënoni tri gjërat më të rëndësishme që i keni mësuar të cilat mund të jenë objektiva të realizueshme në vendin e punës suaj. Pastaj vendosni aktivitetet që duhet ndërmarrë për realizimin e secilës objektivë, si dhe datën e synuar për realizimin e tyre. Ky dokument duhet të plotësohet dhe t’i dorëzohet udhëheqësit tuaj që t’ju përkrahë në realizimin e këtij plani.

Pika Objektiva Aktivitetet Data e Realizimit

1

2

3



Përmbledhje Gjatë këtij trajnimi është prezantuar në përgjithësi për çështjet kryesore që ndërlidhen me PPP-të në Kosovë, duke filuar nga konceptet kyqe, akterët dhe rolet e tyre si dhe përshkrimin e fazave dhe proceduarave të parapara me Ligjin për PPP si dhe direktivat e aprovuara nga Komiteti për Partneritet Publiko Privat. Janë ofruar shumë shembuj dhe ushtrime për të qenë më lehtë të kuptuarit e gjithë materies.

Me përfundimin e këtij kursi, ju keni mësuar të:

Shpjegoni konceptet kyçe për PPP. Përshkruani kornizën ligjore dhe institucionale për PPP në Kosovë Identifikoni fazat dhe procedurat e PPP-ve në Kosovë Përshkruani procedurat e fazës së I Përshkruani procedurat e fazës së II Përshkruani procedurat e fazës së III Përshkruani procedurat e fazës së IV

DQPPP Hyrje-6

Departamenti Qendror për Partneritet Publiko Privat Ministria e Financave

Tel: + 381 (0) 38 200 34 678

http://www.mef-rks.org http://www.pppkosova.org

Rr. Tringë Smajli, Kati III

10000 Prishtinë, Republika e Kosovës

Hyrje në Partneritetet Publiko Private

Documents

Transcript of Hyrje në Partneritetet Publiko Private