Hyrje ne makrekonomi

21
HYRJE NE MAKROEKONOMI • Teoria makroekonomike studion sjelljen e ekonomisë si një e tërë, vë theksin në sjelljet ekonomike dhe politikat që ndikojnë mbi investimet dhe konsumin bilancin tregtar dhe të pagesave përcaktuesit në ndryshimin pagave dhe çmimeve politikave monetare dhe fiskale, ofertën e parasë buxhetin shtetëror, normat e interesit dhe borxhi kombëtar .

Transcript of Hyrje ne makrekonomi

Page 1: Hyrje ne makrekonomi

HYRJE NE MAKROEKONOMI

• Teoria makroekonomike studion sjelljen e ekonomisë si një e

tërë, vë theksin në sjelljet ekonomike dhe politikat që ndikojnë

mbi investimet dhe konsumin bilancin tregtar dhe të pagesave

përcaktuesit në ndryshimin pagave dhe çmimeve politikave

monetare dhe fiskale, ofertën e parasë buxhetin shtetëror, normat

e interesit dhe borxhi kombëtar .

Page 2: Hyrje ne makrekonomi

Tre janë çështjet themeleore të tematikës së kërkimit shkencor

të shkencës makroekonomike .

• Si i shpjegojmë periudhat e papunësisë së lartë dhe të

qëndrueshme ?

• Si ta shpjegoni inflacionin ?

• Kush e përcakton rritjen ekonomike ?

Page 3: Hyrje ne makrekonomi

KONCEPTET KRYESORE MAKREKONOMIKE

• Produkti i Përgjithshëm si koncept kyç

KONCEPTE KYÇ

PRODUKTI I BRENDSHëM BRUTO (GDP)

Page 4: Hyrje ne makrekonomi

GDP është masa bazë e aktivitetit ekonomike duhen bër tre

dallime të rëndësishme :

• GDP nominal kundrejt GDP real .

• Nivelet e GDP nominal ose real, kundrejt rritjes së GDP

• GDP kundrejt GDP përfrymë .

Inflacioni dhe GDP

Norma e inflacionit shpreh ritmin e rritjes, në përqindjen të nivelit

të çmimeve gjatë një periudhe të dhënë .

Page 5: Hyrje ne makrekonomi

GDP real

Objektivat kryesore makroekonomike dhe mjetet politike te realizimit

Produkti aktual

Hendeku I prodhimit

koha

Punesimi dhe Papunesia

Shtegu I rritjes potenciale

Page 6: Hyrje ne makrekonomi

Objektivat kryesore makrekonomike dhe mjetet politike të

realizmit .

• Punëzënie e plotë

• Qëndrueshmëri çmimesh

• Zhvillimi i balancuar rajonal

• Bilanc i ekuilibruar pagesash

Page 7: Hyrje ne makrekonomi

Mjetet që përdor qeveria për realizimin e objektivave të saj

ekonomik quhen instrumente politike . Disa nga instrumentet

kryesore poltike janë :

• Politika fiskale

• Politika monetare

• Politika e të ardhurave

• Politika e marrdhënieve me jashtë .

Politikat tregtare

Politikat valutave

Kordinimin e poltikave të brendshme të veçanta .

Page 8: Hyrje ne makrekonomi

Instrumente kryesore të analizës makrekonomike .

Dy nga konceptet dhe instrumentet më të rëndësishme

Makrekonomikë .

Kërkesa agregate (AD), shpenzimet e përgjithshme të të gjithë

agjentëve ekonomike, për të gjithë mallrat e konsumit,

shërbimet, mallrat kapital, mallrat e blera nga qeveria, mallrat

e blera nga të huajt .

Page 9: Hyrje ne makrekonomi

Oferta agregatë i referohet sasisë së përgjithshme të produktit

që firmat planifikojnë të prodhojnë dhe të shesin me një

nivel të dhënë agregat të çmimeve në një periudhë të

caktuar kohe .

Page 10: Hyrje ne makrekonomi

MATJA E PRODUKTIT TE PERGJITHSHEM

• Krijon mundësinë që jo vetëm të matim aktivtetin ekonomik

tërësor, por edhe të kuptojm funksionimin ekonomisë .

• Llogaritja e produktit të përgjithshëm të një vendi ndesh në

problemin e agregimit i cili ka disa dimensione .

• Mënyrat e matjes së produktit të përgjithshëm dhe treguesit

përkatës .

• Mënyra e prodhimit (produktet dhe shërbimet përfundimshe,

Produkti Kombëtar) .

Page 11: Hyrje ne makrekonomi

• Mallrat dhe shërbimet e ndërmjeshme përjashtohen .

• Për llogaritjen e produktit kombëtar mund të përdoren dy

metoda, metoda e transaksionit të fundit dhe metoda e vlerës

së shtuar .

Mënyra e shpenzimeve përfaqëson shumën e konsumit të

mallrave dhe shërbimeve të prodhuara në vend, investimeve

private, shpenzimeve qeveritare dhe eksporteve neto .

E = C + I + G + NX

Mënyra e të ardhurave, llogaritet duke mbledhur të gjitha të

ardhurat e të gjithë zotëruesve të faktorëve të prodhimit .

Page 12: Hyrje ne makrekonomi

PROBLEMET TE MATJES SE PRODUKTIT TE PERGJITHSHEM

• Shumë produkte maten sepse nuk tregtohen në treg psh aktivitet

vullnetare etj .

• Llogaritja e skatë e përmirësimit të cilësisë së të mirave

është e vështirë , kur janë duke shpikur produkte dhe modele

të reja .

• Llogarit nuk marrin parasysh ndotjen dhe degradimin e ambientit .

Ky problem është i rëndësishëm veçanërisht, në vendet në zhvillim .

Page 13: Hyrje ne makrekonomi

Ekonomia e fshehtë , kryerja e një pune të dytë , puna e zezë

mbas kryerjes ilegale në vend tregtia ilegale e drogës, puna për

bakshishe që nuk raportohen, shitja pa faktorë etj .

Page 14: Hyrje ne makrekonomi

Mënyrat e Matjes së Produktit të Përgjithshëm dhe treguesit përkatës

Mënyra e prodhimit . Gjatë përdorimit të kësaj metode duhet

të mbahen parasysh dy momente kryesore . Së pari, është e

rëndësishme të përfshihen të gjithë mallrat dhe shërbimet

përfundimtar, pavarësisht nga destinacioni i tyre .

Së dyti në këtë tregues mallrat dhe shërbimet që përdoren

si inpute të ndërmjetme, duhen përjashtuar për të evituar

përseritjet .

Page 15: Hyrje ne makrekonomi

Fermert e grurit Ia shesin

Grurin fabrikes se miellit

Stadet e prodhimitVlera e transakcionit (ne leke per cdo 100kg buke)

Vlera e shtuar (ne leke per cdo 100 kg buke)

1000 1000

Fabrikanti I miellit e kthen grurin ne miell dhe ia shet ate prodhesit te bukes

21001100

Prodhuesi i bukes ua shet buken e prodhuare konsumatoreve

40001900

i gjithe procesi i prodhimit

40007100

Llogaritja e vleres se produktit kombetar

Page 16: Hyrje ne makrekonomi

• Menyra e shpenzimeve • Shpenzimet e konsumit shpenzimet e konsumatorëve nga

sektori familjar përfshinë shpenzimet e kosnumatorit per te mirat afatshkurte dhe afatgjate

• Konsumi më I larte (ose kursimi të uleta) siç do të thotë ose më pak investime ose deficit tregëtar më I madh

• Shpenzimet për investime si aktivitet korent që rritë aftësine e ekonomisë për të prodhuarë më shumë produkte në të ardhmen si investime fizive dhe investime me kapitalin human

• Shpenzimet qeveritare përfshin të gjitha shpenzimet që ben qeveria si për mallra konsum ashtu edhe per invstime

Page 17: Hyrje ne makrekonomi

• Eksporti neto• Në të gjitha rastet bëhet fjalë për blerjen e mallrave dhe

shërbimeve perfundimtare

• Gjatë përdorimit të mënyres së shpenzimeve mallrat e pashtruara nuk perfshihen drejtperdrejt ne vleren e produktit te pergjithshem

Page 18: Hyrje ne makrekonomi

Mënyra e të ardhurave . Vlera e produktit të përgjithshëm

llogaritet duke mbledhur të gjitha të ardhurat, si për prodhimin

e mallrave përfundimtare, ashtu edhe për prodhimin e mallrave

të ndërmjetme .

Treguesi i të Ardhurave Kombëtare i përfituar në këtë

mënyrë përfshinë :

• Kompenzimin e punonjësve,

• Të ardhurat e firmave jo aksionare,

• Të ardhurat rentore të individëve .

• Fitimet korporative (para taksave), domethënë fitimin e

pashpërndarë të korporatave, dividentët dhe taksat mbi fitimin

e korporatave .

• Interesi neto .

Page 19: Hyrje ne makrekonomi

• Taksat indirekte mbi firmat e biznesit, si taksat mbi shitjet, taksat

mbi pronën dhe akcistat ose taksat monopol .

• Llogaritja e të ardhurave të transferuara përjashtohen, ngase

përfaqësojnë vetëm rishpërndarje të të ardhurave .

• Në vlerën e GNP përfshihen edhe investimet bruto dhe

amortizimi .

• Treguesi më relevant për analiza makroekonomive do të jetë

ai që në vete përfshinë investimet neto .

Page 20: Hyrje ne makrekonomi

• Kur nga GNP zbritet amortizim fitohet produkti kombëtar

neto (NNP), që ndryshe quhen edhe të ardhura kombëtare (TK)

NNP = GNP – A

Produkti Kombëtar dhe mirëqenia ekonomike

Page 21: Hyrje ne makrekonomi

• www.Biznesi.net